Y Genedl Gymreig

I ADAR YN YMLADD. Enfyn gohebydd yr hanes a ganlyn i'r Pall MallFel yr oedd y Parch H. Moon yn cerdded i lawr y Stryd Fawr, New- market, ar y 3ydd o'r mis hwn, galwyd ei sylw at dwrf rhyfedd yn yr awyr; ac wrth edrych o'i gwmpas, canfu nifer 0 wenoliaid yn ehed6g heibio, ac yn gwneyd twrf rhy- fedd. Yn mhen ychydig dechrenodd dau 0 honyot ymladd, n chyda'r fath ffyrnigrwydd yr ymladdent fel y syithiodd y ddan ar lawr, a chododd Mr Moon hwy, ac a'u rhoddes i mi. Wrth eu chwilie gwelwo fod y naill aderyn wedi planu ei ewinedd ya mrest y llall, a hyny mor ddwfn fel nas gallent ymryddhan, ae am hir amser buont yn y sefyllfa ddigymhotth yma. O'r diwedd, rbyddheais hwy, golchais ymaith y gwaed, a gadewais hwy i ehedeg; ond buont am dipyn o amser cyn gallu gwneyd hyny.

ICWERYLON YN BETH- LEHEM. I YMLADDFA WRTH Y PRESEB I SANCTAIDD. I I Ar y naill ochr 1 r preseb sanctaidd yn Methlehem y mae eglwys Babyddi'l, ac ar yr oebr arall eglwys perthynol i'r Groegiaid Uniongred. 0'1' naill a'r llall y mae wyn- edfeydd i'r adeilai lie mae y preseb. Cyn- halia y Groegiaid wasanaeth crefyddol wrth y prsseb bob Sadwrn, a dywedir mai ar y diwrncd hwnw y cyrhaedda y nifer mwyaf o bererinion. Ar y 23ain o'r mis diweJdaf yr oedd y parerinion yn lluosog anarferol, ac Archesgob Groegaidd Tabor i waaan- aetha. Ar ol y gwasanaeth aeth y rban fwyaf o'r addolwyr i'r capel Groegaidd i gymano. Arosoid yr Archesgob wrth y preseb i fenditaio yr elfenau, yn cael ei gyaortbwyo gan y diaccn Dionysios a mynaoh. Ar yr ochi arall i'r preseb yr oedd deg o'r Pabyddion yn sefyll ac yn gwyl o y gweitbrediadau. Yr eedd eu hymddygiad yn gyfryw ag a barai Hinder mawr i'r addolwyr Groegaidd. Wadi benditbio yr elfenaa cerddodd Dionysios 0 amgylch y preseb wrth fyned allan, ac ymddengys iddo yn ddamweiniol sangn ar ran o'r llawr a ystyrid gan y Pabyddion yn eiddo iddynt hwy. Rhuddrodd un ohon/nt ato, a thar- awodd ef yn dost yn ei ben gyda ffon a gariai 0 dan eifantell. Dychwelodd yr Archesgob, daliodd y groes 0 flaen yr ymosodwyr, ac ymgeisiodd amddiffyn y diacon, ond cafodd yntan hefyd ei goto a'r ffyn. Daeth diacon- iaid eraill i'r lie, a churwyd hwy yo ddidru- garedd gan y Pabyddion. Anafwyd tri o'r Groegwyr, y thai a anforiwyd yn ddiatreg i'r ysbytty i Jerusalem. (hlwyd milwyr Tyre- aidd i'r fan, ac y maent yno yn cadw hedd- wch rhwng y Pabyddion a'r Grcegwyr.

0AMGYLCH OGYLCH FFESTINIOG. CYMAWFA GEBDDOROL Y METHODISTIAID —Ddydd Sadwrn cynhaliwyd Cymanta Gerddorol Ysgolion Sabbothol y Methodist iaid Calfinaidd Dosbarth Blaenau Ffestiniog yn y Tabemacl. Yr oedd y gymanfa hon eleni eto yn an Iwyddiannus iawn, ac yr oedd yn amlwg fod llafnr cyffredinol wedi cymeryd lie i ymberffeithio yn y tomu a'r antbemau, trwy fod y canu yn gyffredinol yn thagorol iawn. Canwyd oddeutn pedair- ar-ddeg 0 donan, yn nghyda dwy salm don, "Hallelujah Chorus," .a'r anthem "Bydd melus gotio y cyfamod (Isalaw), ac er fod y oasgliad yn UI1 o'r rhai trymaf, aed drwy y rhaglen yn ffyddlon. Yn mysg y tOcau a ganwyd gyda hwyl ao effaith neillduol yr oedd Tavistock, LIsdrod, Shawmat, ac hefyd y dda Gorphwysfa, 0 gasgliad tonau y plant. Canwyd hefyd y tonau canlynol: — Tivertoo, Seion, Talyllyn, Bethpsda, Dnlyddelen, Bethel, Gethseraane, Easter Hymn, a Llansanan. Canwyd salm-don ar y geirian "Crist, ein pasg ni, a gyfodwyd," &c. (1 Cor. v. a xv.), 0 waith Ieaan Gwylit, vn D., yn mha an y oyflwyowyd salm don Dr Prmg yn F., ar y geiriau 11 Wele, yr wyf fi yn dywedyd i chwi ddirgelwch, ni hunwn ni oil," &c., yna yo uniongyrchol dilynwyd Sydag ailadroddiad o'r salm-don gyntaf ar y geiriau Yna y.bydd yr ymadrodd a ysgrif- enwyd, angeu a lyncwyd mewn buddugol- iaeth," &c., ao yr oedd y cyfuniad yn un hapus iawn, ac yr oedd y canu nerthoi oedd arnynt yn nodedig 0 effeithiol. Canwyd hefyd salm-don ar y geirian "Arglwydd, ein for ni, mor ardderchog yw dy enw ar yr hoU ddaear," yr anthem Bydd melus gofi > y cyfamod," a Hallellujah Chorus," yr olaf gydag effaith gwefreiddiol. Arweioydd y gymanfa eleni ydoedd Mr D. M, Jenkins, Mus. Bic., Aberystwyth, clod a gallu yr hun fel cerddor ac aaweinydd cymanfaoedd, sydd yn cael ei gydnabod yn Nghvmru a Lloegr. Gwasanaethwyd wrth yr offerynau gn Miss Williams, Rock Temperance Hotel, a Mr Edward Williams, Higher Grade School. Swyddogion y gymanfa oerldynt: Llywydd, Mr O. Jones, Erw Fair; ysgrifenydd, Mr W. R. Jnnes, Tyddyn gwyn terrace; trysorydd, Mr David Jones, Maood View. Gfwneid y pwyllgor i fyny 0 gynrychiolwyr y gwahanol ysgolion Sab- bothol, arweinyddion y cann, swyddogion eglwysig, a'r gweinidogion. Llywyddwyd yn nghvfarfod y prydnhawn gan Mr O. Jones, Erw Fair, ao yn nghyfarfod yr hwyr gan y Parch R. J. Williams, Bowydd. Cafwyd anerchiadan hefyd gan y Parcbn D. Roberts, Rhiwbryfdir, a Gwynoro Davies, Abermaw. Cwynai Mr D. Jenkins nad ydoedd salm-donaeth yn cael y iledyladwy yn yr addoliadau cyhoaddus. Yr oedd ef er's dros bymtheg mlynedd yn ceiso hyrwyddo yr adran yma 0 addoliad yr Arglwydd, ond yr oedd y rhagfarn a fodolai yn y wlad, yn tarddu mae'n debyg oddiar y syniad mai peth eglwysyddol ydoedd, wedi bod yn wrthglawdd cadarn i'w ymdrechion. Yr oedd caou Salman yn bod cyn bod s jn am eglwys wladol, a gwasgai ar bawb oedd yo gyfrifol am ddygiad gwasanaeth yr Arglwydd yo mlaen, i roddi sylw priodol i'r than yma 0 addoliad yr Arglwydd. Wedi tala y diolch- adan arferol terfynwyd y gymanfa trwy weddi

I CAEKOYBI. BYWYD FAD NEWYDD —Yr wythnos ddi- weddaf cyrhaeddodd bywyd fad newydd o'r enw Thomas tidden, perthynol i'r Royaf National Institution, i Gaergybi yn lie yr hen fad u'r un enw, yr hwn sydd i gael ei werthu. CYRHAEDDIAD YCHWANEG 0 FILWYR.- Dydd Sadwrn, cyrijaedii, dd y drydedd gatrawd o'r 4th Diagoon Guards i Gaergybi gyda'r thid-kng Aisittance, a glaniwyd tiwy fel o'r btttiu ya Turkey shore. Cyn- WYSPDt 134 o fi.wyr, yn CYDWYS pedwar swyddog—Ms-jar A. A. S tuly, Capt. the Hon. Rucbeley, Lieut. T. Jones, a Lieut. Gordoo-dag o ferched, deg o hlant, a 127 ogaffylau.-Gi.-j ei bo yu ddiwrnod march nad yr oedd .fer mawr iawn wedi casglu yn nghyd i edrych atnynt. Borpu Sabboth, daeth y milwyr yo rgdyd ar bunt y theil- ffordd, a gorymde,thiasalt i'r Eglwys newydd, yn cael eu blaenori gan y Marine Brass Band. Darllenwyd y gwasanaeth gan y Parch James Juow, pregetbwyd gan y Parchedig Gangheltyrid Briscoe, D.D., ac yna goryt.adeithiorid y (nilwyr yn ol, yn cael eu blaenori fel o'r blaen gan y seindorf. Yr oedd tyrfa fawr wedi ymgasglu i gael golwg arnynt yo dychwelyd o'r Eglwys. Disgwylid y byddai c .trawd eto yn myned drwodd ddydj G-ven"r tesaf, ond ymddengys fod y trefniadau eto wedi ea newid.

COF-GOLOFNAU. STOC FAWR. CYN PRYNU lYFGOLOFN BYDDD I CHWI ALW nVDA HUGH JONES, VARBLE WORKS CAERNARPON. Argraphwyd y J?erchenogion a'r Cy- hoeddwyr, y WELSH N ITIONAL NEWS PAPER 00. LIMITED) gan D. W. DAVIES & Co., ya en swyddla, New Harbcnj Caernatfoti, Mehefin 17 1891

Y COLLEDIG AR Y WYDDFA. I IAINOBDD YN CRWILIO AM I DANO. I gy WYTHNOS AR DDEG AR I Y MYNYDD. rOAN BIN QOHEBYDD NUMDUOL.] Bydd Ian o flasn y Groglith, sef y 26ain a F:v.<?ttu, aeth nifer o bobl i ben y Wyddfa i gl;rio yehydig o'r eira ac i agor y tai, gan obied y galiaui dyeithriaid dalu ymweliad wr Ile ya ystod gwyliau y Pasg. Y n eu plitn j/t cedd arweinydd o'r enw "IFFITH PRITCHAKD. Wedi ood yn y pan am gryn amser, cyoh- Srccdd Pritcbnd i lawr. Yr oedd yn "wythn Yo galed iawn ary pryd, a'rllawch- fltordd eira yn ddigon i ddalla onrbyw ddyn. Btisiwyd pmwadio Pritchard i arc? nes y ■jrtH'ti pawb yn barod i ddychwelyd, ond JjfTi-iriodd fed atno eiiian myned i gyfarfod aby"wr ii ar ou ffoidd adref o'r chwarel. A Myned a wnaeta. Yr oedd nyn tua thri o'r glorh y prydnawn. Yt ih-n oddeatn tri chwarter awr cych- Wyaodi y tri dyn eraill i lawr. Erbyn hyn Jr oedd yr YSTOIUl WEDI CYNYDDtT. ]lor IJrlf oedd y gwynt fel yr oedd raid i'r ydio yo ou gilydd rhag esel en wytbu ymaith, ac yn ami tafler.t ea hun- aiD nr 6\1 by4 a y Ilawr rhag cae I eu Ilucbio dles y clegwyni. O'r diwedd, modd bynag, •yrbteddsuant Lanberis yn ddyogel. Sethreuasani boli am Griffith Pritchard, ond aid oedd neb wadi ei weled. Disgwyliwyd Ma diino am beth amser, ond nid oedd yo Not. Tybio] y gallaaai fod wedi llecha Hewn rbyw Rilffta gyigadol i aros i rym yr latncnl fyned kioibio, nen fod wedi drysu ei fbi a ayned i lawr i Ryd-dda nen Fedd- ■eleit. Oed nid hie y parbaodd gobaith. Jhvelwyd tnhwni i ambenaeth, a gorfodwyd pawb i gledu, fod Griffith Pritchrrd WEDI cnLLI AR Y WYDDFA, I MC ft J yr ystorin ar oerni wedi prott yo ingenpl iddo. Dyn ieuaoc wyth ar hugiin oed oedd y ceHedig, mah i Mr John Pritchard, ehwarelwr, Ebunfzer. Bu'n gweithio yn Chwarel Dinorwig byd nes oedd yn ugain Bed. yn anffudas dechrenodd ganlyn Cwnni drwg, a Hithrodd yn raddol i arferion Aitaddiol. Profcdd y ddiod yn drech nag ef. Gadawodd y chwarel. Cychwynodd Bnwaith i'r Ametica, ond nid aeth yn tthellach na Chaernarfon. Aeth ei dad ag ef eilwaith i Lerpwl, a rhoddodd ef ar fwrdd Jr agerlcng. Yr oedd ganddo dealn yn Boston, ac ym^-fy^lodd gyda hwynt. Oad ni bu iddo yrio tldinas barhaus. Bychwel- Odd i Lmberia, ac yn yr haf enillai ei fyw- diaath fel arweinydd ar y Wyddfa i ym- Wrelwyr. Baebgen bynaws, addfwys, caredig, psrod ei gymwynas bob amser oedd Griffith. Nid oedd yn elyn i neb ond iddo bi hnn, ae aid oedd ganddo elyn end ei bun. Mae y syniad o'r priodoldeb o CLADDU T MARW I Wedi gwreiddio yn ddwfn yn nghalon dyn- Oliaeth. Ymbob oes ac ymhob gwlad fa pir trefniadu er dodi y cOrph yn barchas I a,?lw wedi i'r y.bryd ddianc ymaith. Q?ddwch fy m?w allan o'm golwg," W&ed.dai Abrabam. C'edai y Groegiaid na obai yr ecaid orpbwysdra hyd nes y rhoddid eladdedigaetb brioriol i'r corph, ond y byddai yn hofran o gwmpas mewn dygn 8fid ac ya ddigartrd. Pan dalodd Odysseus, "gwr cofidhS" llenyddiaetb Groeg, ymwel- iad a H.ides, erfyuindd Elpenor gyda thaer- ineb mawr arno gladdn ei gorph. "Na ad Ii heb fy oghladdu," meddai, ae na thro dy gsfn arnaf, rhxg i mi ddwyn arnat lid y dnwiau. Llosi; fi gyda'm harfogaeth, a chwyd garnedd ar draeth y glas fOr, yn leddrod i dtuan hnffodua ac ar y garnedd gcsod rhwyf k pba nn y rhwyfwn tra yr Beddwn eto ymysg fy nghymdeithion." Taiinlai trigniion calongynhes Llanberis Bad caredig nn gweddns oedd iddyot adael corph Griffith I'ritchard ar y Wyddfa, yn &gored i ymosodiadaa ystormydd a rhuthr- iadan y gwyntcedd. Bu llawer o chwilio an dano, ond yn ofer. Bu arweinwyr a bugeiliaid ac eraill yn tramwyo pob rhan o'r snyuydd, ond nis gallent ganfod y corph. Yr oeddys bron wedi llwyr anobeithio ei weled bytb mwy. Teimlid, modd bynag, mai bnddiol fyddai cael UN YMCHWILILD MAWR, Be ceid nifer ddigonol o bobl yu barod i fyned; allan. Cynhaliwyd cyfarfod, dewis- wyd caibeniaid ar wahanol adranau y fvddin ymchwiliadnl, a pheoodwyd ddydd Owener diweddaf at y gorchwyl. Y man cyfatfod oedd y groesffordd ger y Victoria Hotpl, a'r amser, chwirter wedi uiwech. Siomwyd fi braidd pan gyrhaedd- lus yno. D sgwyliwn weled tyrfa luoqog o ymchwilwyr, ond nid oedd ynafwy nadwsin. Yr oedd yr esboniad yn syml. Gan fod y fcorau mor braf-ac yr oedd yn braf, y ffnr- fafen heb yr on owmwl, a'r haul yn chwerthin ar y myoyddoedd a'r bryniau a'r eoedydd a'r llynan a'r afonydd-nid oedd yr un amhenaeth nad oedd yr ymchwil i gy- meryd He. 0 ganlyniad yr oedd rbai cyfeillion yn eymeryd eu hamser, gan dybio Ba chychwynid cyn oddentu saith o'r gloch. 1),r,ent yno o un i no, a chwyddodd rhit y cwnni yn lied gyflym. Yr oedd llawer, modd bynag, vn pasio heibio at en gwaitn Tr chwarel. Wei, nid wyf yn eu birnu nivu beio-rhytigddynt hwy a'u eydwybodau. Ond yr wyf :bron meddwl na fuiswn i ar delerau cyfsillgw iawa a mi fy hun wedi gwneyd tro mor angharedig an angbymyd- ("ychwynaaom am saith o'r gloch. ac Bothom gyda'o gilydd yo on fintai gref nes eyrhasdd "llety fforddolion" Mr John Humphreys, yehydic latheni uwchlaw haner v ffo-rdd-o Lanberis i'r coryn. Yno CYWHALIWYD CYFARFOD i drafnu gwahanol adranan y fintai. Y cad- eirydd oedd Mr William Williams, Ceunant Irtraet, Llanbeiis, i'r hwn y mae clod mawr yn rtdyledns am gychwyn y symudiad a lLifuio mot ymdrechgar gydag ef. Trefn- wyd fod ? rointeuiedd i ymwasgarn 10 un rhes faith, fel y chwilid yn ofalu8 bob rhan Oddiyno i'r pen. Ac yr oeddynt oil i gyd- gyfarfod ar y ccryn, ac yoo i drefnu ym- ehwiliadau pellach wrth ddychwelyd. Yr oedd y Mri W. Williams a J. Hum- phreys yn eadw ar y llwybr, i arolygu «sym»di«dan yt ymchwilwyr, lie i edrych Allan rim fyddai yr un rhan yn cael ei basio fceibio heb ei chwilio. Glynais inau gyda fcwynt, ac aethom i fyny yo araf deg. Oolygfa ddyctrynllyd oedd edrych ar y ehwarelwyr yn dringo i fyny wyneb bagr a earth Y CLOGWYN coon. Ni foaswa yn credu y gallai dyn fyoed i fyny y fath la ofoadwy o berglue, ond yr oedd yo rbaid credu tystiolaoth y llygad. Yr oedd becbgyn y chwarel yn dringo i fyoy fel geifr, ac yn edrych ya ddigon hamddeDol mewn lleoedd y buasai un cam angbywir yn farwol. Yo Mwlch Penllyn, i'r gogledd o'r Clog. wyn Coch, cyfarfyddwyd ni gan rai o fintai NAT UCHAP, Cychwynodd y fintai hon o'r Nant Debaf. ac -inol i'r trefuiadan, ohwiliasant yr ochr "n gwynebu Bwlch Llanbeiis; ar y oeddynt hwythau i gydgyfarfod, 'oigyngbo i a mintai L:anberis. wytbao hefyd yn gorfod dringo 'wyaf anhygyrch. I fyny yr r nifer ya GyDyddu o hTd fel yr agosbaem at y coryn. Erbyn hyn yr I oedd mintai y Glogwyn each wei d gorpbfn I flu waitb, pddigerthuQ Pdran aedd l groesi Bwlch Cwssbrwynog, sef y bwlch rhwng y Wyddfa a Mcel y Cyughorion. Yr eedd yr I ad ran yma i arcbwilio ochr Cwm Darwen- ydd, ac i dd'od oddiyno i'r pen. Ychydig cyn cyraedd y pen darfn i rai o I r I CWD GODI YSGYFAJtNOG, ) I yr byn a barodd gryn gyffro ya ein plitb. Yt oedd yt ysgyfatnog o faintioli anferth, ac o liw llwyd-wyu. Dywedid ei bod yn perthyn i rywogaeth a ddygwyd I r wlad horn gan Aiglwydd Penrhyn, ae sa cheir y math yma ond yn uchel iawn ar y Mynydd- oedd. Rhedai o fiaen y own gyda chyflym- der anarferol. Disgwyliwn ei gweled yn cael eu malorio yn y cerig, ond neidiai o r naill gareg i'r llall yn ofalns a hoyw, heb golli ei throed gymaint ag unwaith. Aeth i lawr ochr y mynydct i Gwm Darwenydd, a thybiem ei bod wedi diauc ymaith. Ond ymben yehydig funydau danth i fyny drachefn yn ei hoi i'r man y cychwynodd ohono, a'r own yn ei dilyn. Yt oedd yno on ci o'r enw Cymro yn agosach ati na r lleill, ond er gwaeddi" H wi Cymro nes oedd yr holl Wyddfa yn diaspedain methodd ei dal. Chwareu teg iddi. Rbedodd yn dda odiaetb, ac yroeddyn haeddu cael byw. Cyrbaeddais y pen ychydig funydau wedi deg o'r gloch. Erbya hyn yr oedd ugein- i&u o'r ymchwilwyr yno, a'u nifer yn cyn. yddu yn barhans. Eisteddais i lawr dan gysgod un o'r tai i orphwyso ae i fwynbau yr olygfa. Yr oedd yn ddiwrnod clir, hafaidd, a'r olwg ar y mynyddoedd i bob oyfeiriad yn rhamantus a swynol. Ond fel Charles Lamb gynt. pan gyda Words- worth ar fynyddoedd Gwlad y Llynau, yr oedd fy meddwl inau yn cyniweirio o amgylch cwestiwn y beef and, ham. Tynais sypyn o sandwiches o fy mboced, ond pan ar ganol bwyta y gyntaf dyna waedd, a gwaedd ar ol gwaedd, ) "WEDIEIGAEL." Cedwais y sanetwirhcs, ac i lawr a mi gyrt&'r dynion i lawr i gyfeiriad y waedd. Ni fu y newydd ond ycbydig eiliadau yn lledaenu dros yr holl Wyddfa. Elu y waedd o r naill fintai i'r llall gyda chyflymdra mellten. Chwarter wedi deg oedd yr amser y dar- ganfyddwyd y corph. Cyn hir yr oedd y than fwyaf o'r nynion yn y ltecyn. Gwelwyd y corph gyntaf gan Mr J. W. JoDes, Bryn E lian, Lianberis (gynt Coed Alun). Gydag ef yr ostld Mr T. J. Roberts, un o westywyr Pea y WyJdia. Perthynent i fintai Mr Owen Elaaunds, Glan'rafon, yr hon, fel y crybwyllwyd, oedd yn croeai Bwlch Bi wynog, ac yn archwilio ochr Cwm Darwenydd. Adnabyddir y llecyn y dar- ganfyddwyd y corph wrth yr ei.w "GWTER AFON BWA." Hafn g-regog, llawn o "farion" (neu, mae'n debyg, falurian), ydyw y gwter hon, ar y llethr uwchben y Llyn Coch a'r Llyn Glas yn Nghwm Derwenydd, ar yr ochr orllewiuol i'r Wyddfa sy'n gwyaebu tua Llyn Owellyn. I suestyida y gwter arw bon o waelod y Cwm i ben y Wyddfa, a thybir fod y corph yn rywle tua'i haner. C Rer ei bod, pan gollwyd Griffith Pritchard, yn llawn o eira a rhew. Nid yw yn eglur pa fodd y daeth y truan i'r Us hwn. Rhaid ei fod wedi troi o'r tlwybr. ar y chwith yn union wedi cychwyn, a'i fod yn dal i'r cyfeiriad hwn rhag cael ei chwythu gan y gwynt dros y dibyn i lawr i Cwm Dyli. Yn rywle yn y Cwm hwn y disgwyliai pawb ei gael, gan mai tuag yno yr oedd y gwynt yn chwythu ar y pryd. Ond fe aeth yn hollol i wyneb yr yetorm. Diameu ei fod wedi ei ddyrysn gan erwinder y Uuwchfeydd eira. Ag yetyried yr amser y bu ar goll, sef un wythnos ar ddeg a iliwrnod, yr oedd ei gorph mewn cadwraath dda. Rhoddir cyfrif am hyn gan y ffaith fod eira yn ei orohuddio am amser maith. Gorweddai ar ei wyneb ar y graig, a'i goes ddehau wedi ei phlygu odditano. Yr oedd y ceryg wedi dechreu ei guddio- an ystorm yn rhagor a buasai wedi ei gladdu gan y marion o'r golwg am bytb. Erbyn un o'r gloch yr oedd y corph wadi ei lapio mewn sachan a phlanced a'i rwymo ar ddwy "ferfa ddwylaw." Gorchwyl an- hawdd iawn oedd ei gario i lawr ar byd y gwter i'r Cwm. Riiwymwyd rhaff wrth yr elor berfa. a daliai ugeinian o'r dynion iyrthi. Cyrbaeddwyd y gwastadedd yn dd; ogel. Wrth edrych i fynu'r gwrter :o'r gtvaelod, nis gallwn beidic. rhyfeddu a synu pd sut y daeth neb erioed i lawr y fath Is yfgythrog a pheryglus, heb son am gario dim 'jyd oddi yno. Yr hyn a wnai y Ile yn ber/glus oedd fod Y CBRYG YN EHYDTJI0N, ac fod rhywun, yn ddiarwybod wrth gwre, yn eu taflu i lawr yn barhau3 wrth ddriogo. Bu agos i no cyfaill gael ei hdd yn y modd hwn. Yr oedd yn rhaid WI tb graffder nid bychan i ganfod y corph ya r man yr ydoedd. Buasai mor hawdd a dim i lllwer iawn basio y fan heb ei weled. Yn wir, hysbysid fi fod o leiaf ddau ddya wedi bod yn chwilio y llecyn hwo o'r biaan, ac nid oes OBd eisiea golwg &r y He i wcM fod yn hollol bOHibl idd yat fyned beibio o fewn ycbydig latheni heb ganfod y cotph. Wedi cyrhaedd y gwastadedd, cyfeiriwyd drcs Fwlch Cwm Brwynog am droed y Wyddfa. Deuwyd ag areh i gyfarfod yr orymdaith, a dodwyd y corph ynddi. Oyr- haeddvryd Llanberis tua phedwar o'r glosh y prydnawn,a rhoddwyd gweddillion marwol Griffith Pritchard yn Neuadd y Oyngherddau i aros y treBgholiad. Haedda y dorf o ymchwilwyr ganmoliaeth uchel am eu teimladau dyngarol a chymyd- ogol. Collasmt ddiwrnod o waith i thwilio am gorph eu cyd-ddyn anffodus. Ar ryw yttyr, ni fuasai waeth i'r arweioydd colledig fedd ar ochr y Wyddfa nag yn y fynwent. Ond y mae yoom oil awydd a dybead am roddi i bob marw gladdedigaeth briodol a pharchns. Hwyrach y dylasai nifer yr vm- chwilwyr fod yo fwy. Y siars benaf osod- wyd arnaf fi oedd rhoddi gwers i bobl Caer- narfon yma am droi clust tyddar i'r gwa hoddiad a roddasididdynt i dd'od i gynorth- wyo dywedid y buasent hwy yn grwgnach yn dost pe yimddygai pobl y wlad yr no modd gyda'r gwahoddiadan mynych mynych a roddir iddyat gan bobl y dref. Ond gan mai gobebydd yn anig ydwyf, rhaid i mi beidio dwrdio na phreaetba. Boed a fyno am hyny, fe ddaeth nifer dda iawn o'r chwarelwyr yn nghyd; cyfrifid fod yoo oddeutu TRI OHANT ohonynt; cafwyd diwrnod ysblenydd at y gorchwyl; a mwy na'r owbl deuwyd o hyd i'r corph, ac felly aid yn ofer nac am ddim y bu y Uafur catimoladwy hwn. Gobebydd o Lanberis a ysgrifena Oyn- haliwyd ttengholiad ar gorph Mr Griffith Pritchard prydiawn Sadwro yn y Pnnca of Wales Hotel, a dychwelwyd rbeitbfarn 0 farwolaeth ddamweiniol. Hebryngwyd ei weddillion marwol yn ddioed i fynwent Eglwys y Plwyf, N-Ant Peris. Er mwyn I cydnabyddion a pherthynasau lluosog yr ymaiawedig yn yr America dymunir ar i'r newvddtadnron Americanaidd gofnodi yr uebjd.

I D/GWYDDIAD FFODUS. Siopwr bychaii, heb fod yn rhyw I wvd. iaDDUII iawn, ydyw Heary Mottlee yn Bal- I larat, Awatrtha. Y dydd o'r blaen aeth ei wraig i br y'yll ddimai, yr hon a lap iwyd mewo darn a bapyr newydd. Wadi dychwelyd di?wyddodd ddtrHen y derayn papyr, ac er ei syadod gwelodd ynddo a ganlyn — Y«t4d Hawkins. Elizbeth Anna Grifljo neu Henry Moctlee, gelwch gyda mi cyn Awst 30, i dderbyn 17,000p o'r Chancery; yr ariau yn barod ar eich glan- iad nac oedweb hawlydd arall.—Uullmer, I cyfreitbiwr, Chancery lane, Llundain." Yr oeddyr "Elizabeth Anna Griffia" erbyn hyn yn Mrs Mottlee. Cychwynodd Mottlee ar unwaith am Loegr. Gadawodd y wlad hon ddwy flynedd ar bymtheg yo ol, wedi hollol anobeithio y oawsid yr arian bytb o'r Chancery. Y maent yno at y flwyddyn 1791-can mlynedd.

YMWELIAD STANLEY A CHAERMARFON. I I 1 CYFARFOD BRWDFRYDIG A DARLITH DDYDDOROL. I Nos Lun talodd Mr H. M. Stanley ym- weliad a Chaernarfon, He y bu yn traddodi darlith yn y Pavilion er budd y Congo House, sefydliad er addysgu brodorion Affricanaidd yn Colwyn Bay. Cyrhaeddodd Mr Stanley i'r dref gyda'r tifin ugain munyd i bump, a chafodd dderbyniad brwdfrydig gan dyifa luosog o edrychwyr. Hebryng- wyd ef mewn cerbyd cauedig i'r Royal Hotel. Erbyn chwech o'c gloch yr oedd llnaws mawr yn disgwyl am fynediad i mewn i'r Pavilion. Agorwyd y drysau, a chafodd yr adeilad ei rwydd lenwi. Parbai y bobl i dd'od i mewn hyd saith o'r gloch ac yn ddi- weddarach, a thybir fod oddeutu tair mil yn bresenol. Hysbysir fod enillion y cyfarfod yn debyg o fod rywle tua chant a haner o bunan. Rhoddai Mr Stanley ei wasanaeth yn rhad ac am ddim. Yn ystod yr awr ddisgwyl o chwech i saith, adeg dechrau y cyfarfod, difyrai rhai en hunain drwy chwibianu, a gwnaeth un brawd gynyg i gychwyn cin. Braidd yn anffodus fu ei ddewisiad. Y g&n a ddewisodd oedd God bless the Prince ot Wales," ond boddwyd ei ganu gan ystorm o hisiadau. Effaith helynt y baccarat oedd hyn, mae'n debyg. Tua deng munyd i saith arweiniwyd i fewn saith o fechgyn y Cono, y rhai ydynt yn efrydwyr yc y sefydliad yn Culwyn Bay. Edrychent yn siriol a deallgar, ac yr oedd gwareiddiad wedi gwneyd ol amlwg arnynt. Dysgir hwy i bregethu yr efengyl yroysg eu cydwladwyr; ac heblaw hyny cant eu baddysgu mewn gwahanol grefftau, megys gwaith saer, crydd, teiliwr &c. Bydd hyn 0 fantais ddirfawr iddynt pan ddychwelaot i'w gwhd, ac yn eu gilluogi i fod yn wasanaothgar er lledaenu gwareidd- iad ymysg eu cyd ddynion. Am saith o'r gloch gwnaeth y llywydd, yr Henadar Cory, Caerdydd, ei ymddangosiad ar y Ilwyfan, yr hWJi a draddododd anerch- iad dyddorol a phwrpasol. Dywedodd ei fod wediderbyn gwefr-hysbysiad oddiwrth Mr Lloyd George, A.S., enw yr hwn a dderbyniwyd gyda banllefau 0 gymeradwy- aeth gan y dorf, llytbyr oddiwrth Syr John Puleston, A.S., yn gofidio nas gallent fod yn bresenol vn v cvfarfod. Ameauai yr olaf y swm 0 gini tuagat y sefydliad-yn Ngholwyn Bay. Y na galwodd ar Mr Stanley i dd'od ymlaen i draddodi ei ddarlith. Cafodd y teithiwr byd-adnabyddus dderbyniad tywyø- ogaidd; cododd y gynulleidfa ar ei thraed, chwifid hetiau a chadachau poced, ac yr oedd y bloeddio yn fyddarol. Y mae Mr Stanley yn siaradwr clir, cryno, ac effeithiol, er nas gellir ystyried ei hyawdledd o'r radd uchaf. Ambell dro taflai allan ddywediad a wefreiddiai y dorf. Gallwn crybwyll un yn neillduol. Pan gyr- haeddodd y tro cyntaf i Uganda, yr oedd y dalaeth yn merw gwrthryrel. Cynhelid eyfarfodydd mawrion yno bob dydd,' meddai y darlithydd, "fel a gynh»lir j genych chwi yn Ngbymru ar Ddadgysyllt- iad," Ya naturiol eynyrhodd y sylw lawer o chwerthin a brwdfrydedd. Dechreuodd Mr Stanley ei ddarlith trwy ddweyd ei fod wedi myned i Africa a dych- welyd oddi yno saith gwaith, ac yr oeddys w :di teimlo mai buddiol fyddai iddo, ar budd pobl Caernarfoo, er budd becbgyn y Congo, a.c er ei fwyo ei hunan hefyd, i ddyfod i'r dref box i ddweyd rhywbeth am ei deithiau (cymeradwyaetb). Gan dechreu 23 mlynedd yn ol, pan y cytanodd i Mr Gordon Bennett, percbenog y New York Herald, i wneyd lluaW8 0 deithiau, ac yn eu plith yr an fythgofiadwy i chwilio am Dr Livingstone, aeth y teithydd bydenwog yn mlaen i I ddesgrifio, mewn llais clir ao iaith daraw- ladol, y miloodd milldiroedd a dramwyodd hyd neB, un diwrnod, ar lan Ilya Tan- ganyika ycyfarfyddodd A'r cenhadwr duwiol- feydig, yr hwn, cyn treigliad llawer 0 fisoedd, a gymerwyci ymaith pan yn y weithred o blygu ei Liniau i weddio. Yna," meddai Stanley, terfynodd bywyd harjd ac ardderchog, effaith gwaith yr hwn sydd yn sicr 0 gael ei deimlo gan drigolion diystyr- edig y wlad hono." Cafodd y oyfeiriad effeithiol hwn ddylanwad neillduol ar deimladau y gynulleidfa, yr hon a gyflwynwyd i'r daith nesaf a wnaeth Stanley i Affrica, sef yn 1874, amcan yr hon ydoedd dadrys amryw anhawsderau 0 barthed ddaearyddiaeth rhanau eanolig y cyfandir tywyll, a llwyddodd, fel ag y mae yn awr yn wybyddus, i symud syniadan anghywir am faint a dyfnder Llyn Tanganyika. Adrodd- odd y darutbydd netyd banes dargantydd- iad afon y Congo Uchaf a'r llyn a alwyd wedi hyny ar enw Stanley, yn nghyda'r ymgyrch ddilynol a wnaeth er agor i fyny dir y Congo tahwnt i Stanley Poo!, o'r hwn yr hwyliwyd y gyntaf o'r ager- longau ag ydynt yn awr yo aredig dyfroedd y Congo yn enw Criationogaeth a masnach. Cyn pen hir byddai tiriigaoth y Congo yn gwbl agored i fasnachrydd(cymeradwyaeth) Wedi myned yn fanwl trwy y teithiau nchod, o'r rhai nad ydym wedi rhoddi ond bras- linelliad, dygodd Mr Stanley ei ddarlith odidog i derfyniad trwy ymdrin, braidd yn frysiog. a'r ym-1 gyrch ddiweddaf a wnaeth mho ymchwi am Emin Pasha, y meddyg Germanaidd a adawyd yn ddiamddiffyn yn Affrica ar ol adawyd i Khartoum. Pan ddeallai y wowlayd m hon fod dyn mewn angen cymhorth, dywedai mai ein harferiad ydoedd estyn y cymhorth hwnw heb fyned i'r drafferth 0 holi pa un a deilyngai y dyn hwnw y cyfryw gymhorth ai peidio. Y mae yr aclrodd- iadau sydd wedi eu cyhoeddi, 0 bryd i bryd, o'r modd y gweithiodd Mr Stanley a'i gyà. deithwyr i fyny y Congo, y caledi a ddyodd- efasant yn y goedwig fawr a safai rhyngddynt ig Emin, yn ngbyda'u cyfarfyddiad ig Emin ar Ian yr Albert Nyanaa, mcr fyw yn nghof ein darllenwyr fel mai dianghenraid yw i ni enhail-adrodd yma Llawdrwm iawn yioedd y darlitbydd ar ymddygiad Emin Pasha yn glynu wrth y lie ag yr oedd y wlad hon wedi myned i'r tath gost a tbraffertb mawr i'w ddwyn oddiyno. Darfu i'r areithiwr yn fyr adolygn ei deith- iau, ei waith, a'i brofiad o dros 25,000 0 fill- tiroedd ya Affrica, a'r Ilea a ddeilliodd 0 hyny mewn 23 mlynedd. Cymerodd iddo dri mis i gyrhaedd Zanzibar 0 Bombay. Yn awr yr oedd 0 fewn 25 niwrnod hefo agar- long 0 Loegr. Nid oedd pobl mwyach yn orynu wrth glywed am Affrica; yr oedd pobl yn awr yn myn'd i Affrica gyda chyn lleied o ofn a Gwyddel wrth groesi y Werydd (chwerthin). Yo lie yr anwybodaeth a fod. olai o'r blaen gyda golwg ar y lleoedd gwyllt yna, yr oedd y gwahanol wledydd, llynoe-fd, a onydd, a mynyddoedd wedi cael eu deffinio a'u desgrifio yn glir ar y ddarlunlen. Y flwyddyn ddiweddaf yr oadd y wlad anadnabyddns wedi cael ei rhann yn mysg cenhedloedd Ewrob ac, fel arfer, cafodd Prydain Fawc ran y Hew. Dair I blynedd ar hugain yn ol, dim ond un dyn gwyo, Livingstone, oedd yn yr hull dirtogaeth yna; yn awr yr oedd yna tua mil o swyddogion milwrol yn gyfrifol dros gadw cyfraith a tbrefn yn ei gwahanol ranbarthau 110 0 orsafoedd cenhadol, llu o agerlongan ar y Congo, tair 0 linellan rheilffyrdd yn cael en gwneyd, ac yn fuan byddai agerlongan yn teitho'r dyfroedd oeddynt yn ddiweddar yn anadnabyddns, ae heb en dargasfod. Pan y ewblheid llin- ellau y rheilffyrdd, ciliai tywyllwch ac ofergoel ar bob llaw, gan toi lie i fenditbion gwareiddiad a golenni. Ni ddenai Affrica byth yn gartref y dyn gwyn yn yr un yetyr ag America. Ond er ei bod wedi ei thynghedu yn fagnrfa i lwythau tywyll, byddai i'r Hwythau hyny gael en dyrchafn a dyfod i fyny ig nnrbyw nn a welwyd arioed ar y Cyfandir; a byddai i blant sydd yn awr yn fyw weled y dydd pan y byddai i filiynau ya Affrica Ganolog fwynhau bendithion Cristionogaeth, ac yn ateb i wahoddiad clvchau yr eglwysi, ac yn caon y g&a a ganwyd uwch ben Bethlehem, Gogoniant yn y gornchaf i Diuw; ac ar y ddaear tangnefedd, i ddyoion ewyllys da." Yna cyflwynwyd i Mr Stanley anerehiad goreuredig gan yr Henedur Cory at ran pwyllgor y Congo House, yn cydnabod gyda diolchgarwch ei ymdrechion yn achos gwar- eidiiad yu Affrica, Mr Stanley a ddiolchodd yn gyoes i'r pwyllgor am yr arddangosiad hwn o'u hed- mygedd a'u hewyllys da tuagato ef a'i briod, a dymunai bob llwyddiant i'r Congo House. Wedi talu diolchgarwch i'r cadeirydd daeth y cyfarfod i derfyniad.

I ltaI!lghtb!1 maqg. ATHRONIAKTH A DUWINTDDIAETH BBOWN ING. Yr ydym eisoes wedi crybwyll am lyfr newydd y Proffeswr Henry Jones; ond y mae yn haeddo mwy o sylw na cbrybwylliad byr. Y mae amryw wyr goleufarn yn tybied ei fod yn un o'r llyfrau pwysicaf a ysgrifen- wyd ar grefydd et's llawer 0 flynyddoedd. ac y mae rhai 0 athronwyr a duwinyddion penaf yr Alban a Lloegr, wedi rhoddi y ganmoliaeth wresogaf iddo, megys y Prif- atbraw Caird, Dr Marcus Dods, Dr Bruce, y Proff. Knight, Mr J. H. Muirhead, Froff. Ker, a llawer eraill 0 wyr y perchir en barn ar bynciaa o'r fath hyn. Teitl y Uyfr yw Browning as a Philosophical and Beligious Teacher;" a'i amcan yw chwilio daliadau ac athrawiaethau crefyddol ac athronyddol y bardd Browning, a'n bairniadu. Dengys y Proffeswr y fan y mae athroaiaeth y bardd yo tori i lawr, ac edrydd yo glir ei olygiad ai hun ar y pwnc. Y mae llawer 0 ddynion .;y'o gwybod llai na'r Proffesor Henry Jones yn arfllr ysgwyd eu penau, megys doethion, pan soniant am ei ddaliadau; y mae ei ddil. ladau yn eglur i'r sawl a'a deallo, yn y llyfr hwn, a llefared y doethion wedi eu darllen, a'u myfyrio, a'a deall. Nid ces ond diffyg dealltwriaeth a rwystra neb i'w deall; y mae'r llyfr wedi ei ysgrifena mewo Saesneg clir, tryloew, prydferth; nis gwyddom i ni ddarllen erioed Saesneg perffeithiach, ac y mae'r beirniaid Ssisnig goren yn dyweyd fod ei arddull yn draihagorol. Ar ol y benod ragarweinisl dengys y Proffeswr yr angen am athroniaeth bywyd; ac yn y drydedd benod dengys le Browning mewn barddoniacth Seisnig, a'i gysylltiad a Thomas Carlyle, ac fel y mae y ddau yn ddau apostol y cyfnod newydd mewn meddwl Seisnig, "yn gwoeyd lie i ddyn yn erbyn y Puritaniaid, ac i Dduw yn erbyo en dilynwyr," set Hume ac anffyddwyr y, gaurif ddiweddaf. Yna ymdrinia yn helaeth a goreuaeth (optimism) Browning o ei d.dull. 0 edrych ar yr othr oleu, a'i ffydd gret mai carrid ey n rbeoli r byd. 1 mae natur ar ei ffordd ya el at Ddaw, ac yn casglu trysor wrth fyned. Dadblygiad sydd yn esbonio i'r bardd natur psthau, ac nid yw dadblygiad ond dadblygiad cariad. Y mae'r greadigaeth yn "adrych tnag adref." Ac yn y seithfed bennod y mae'r Proffeswr Jones ya cyfiawnhau y golygiad hwn yn erbyn materolwyr fel Haxley, Tyndall, a Herbert Spencer. Y masnt hwy trwy ddwyn i mewn agenau i ddadblygiad, agen rhwng bywyd anyowybodol a bywyd ymwybodol, yn ceisio gostwng y dyn yn gydwastad I a'r llwch; y mse'r Proffeswr Jones yi eymeryd eu geiriau hwy en hunain, yn gwasgu arnyut i gymhwyso dadblygiad yr holl ffordd, ac i esbonio'r isaf wrth yr uchaf, yn lie iselhau'r uchaf trwy ddweyd nad yw ond yr an peth a'r isaf. Dyna gynllun uatur cymer hi fesen, a tbyf dderwea 0 honi, ac yna hi a ddywed, Wele, dyma oedd ystyr y fesen, dyma oedd y fesen; y dderwen sydd yn dangos beth oedd hi, ac nid hi beth yw y ddqrwen," Y mae'r bennod hon yrateb goren a welsom erioed i anffyddwyr materol yr oes hon; ac nid oes ar y Proffeswr ofn ymladd a hwynt ar eu tir eu hunain. Yn yr ystyr hon bydd y llyfr yn gymhorth dirfawr i ugeiniau 0 fecbgyn ieuainc sydd ag amheuaeth yn en blino yn berwydd gwyddoniaeth; oblagid y mae gwirioneddau gwyddoniaeth yn wir, oddigerth pan yr â. gwyddonwyr dros en ltioillsa ond ni cbaiff y dynion ieuaine lawer 0 help o'r pulpad, oblegid haeriadan a geir amlaf yoo, a hy ny gan wyr heb ddeall Byniadau'r gwyddonwyr na gweled eu point of view. Y mae'r Proffeswr Jones yn en deall, ac yn amddiffyn crefydd trwy en cyfarfod ar en tir eu hunain, ie a myned ymhell y ta hwnt iddynt. Malarialr Pro- ffeswr eu rhdsymau pan ant dros y terfynau; a rhybnddia grefyddwyr am beidio drwg- dybio dadblygial," oblegid ond ei ddeall yn iawn, dyma'r trysor gorea gafodd ctefydd er ye amser maith. Yoa ymdrinir aphwno drygioni-pabam y rhaid ei fod? Hen gwestiwn a ofyowyd filwaith ydyw hwn a thestyn yr wythfed I beDDod yw "Solution of the problem of evil." Y mae yn hon a'r ddwy ddilynol ddarganfyddiadau newyda yn mya y meddwl nad ydym yn meiddio meant eu pwysigrwydd. Ar ei ffordd y mae'r dyn o ddrwg i dda; dadblygiad sydd yn esbonio moesoldeb. I Thomas Carlyle gorchymyn haiarnaidd y meistr oedd wrth ben y dyn, i Browning yr oedd yn y dyn ideal i ymgyr- haedd ato, yn cyfateb i'r ddyledswydd allanol. Ni chyrhaeddit yr ideal yn y weitbred oren, ai chollir mobono'n Uwyr yn y weithred waelaf; dadblygn y mae moesol- deb-ymgeisio fyth at y nod-y dyn yn "teg edrych taag adref." Yr oedd Browning wedi cael cipolwg ar y gwirionedd hwn; ond seiliai ei holl Sydd Y. r deimlad y galon. Yr oedd wedi derbyn athrawiaetb gan athronwyr nas gall dye ddeall. I'r Proff. Jones y mae deall dyn yn rhodd mor ddwyfol a'i deimlad. Dadleua yn erbyn y dnwinyddion a haerant nas gall dyn ddeall rhai pethau, a dengys use gall yn y wedd hono ddeall dim yn llwyr; a dadlena ya erbyn yr athronwyr a haerant nas gall dyn ddeall dim, mai dadblygn y mae deall dyn hefyd, ac yn ei flaen yr a bytb 0 wybodaeth i wybodaeth. Nia gallwn obeithio nad ydym yn gwneyd cam a'r llyfr; oblegid tuhwnt i alio un dyn yw darlunio mewn yet ydig 0 le gyowys llyfr mor newydd, mor mo.r ddwf", ?- 7 pynciau pwysicaf ac anhawddaf, a hwnw yn llyfr 0 367 so dadalenau, ac heb an gair afraid ynddo. Tr ydym yn disgwyl ac yn credu y bydd i bob dyn gonest ddarllen a myfyrio'r llyfr (rhaid wrth beth myfyrdod uwch ei ben) cyn y gwrendy mwyach ar y rhai sydd megya corgwn ntwynllyd yn cyfarth with sodlau un o'r gnft "cywreiniaf godidoeaf ;s faeth- odd gwlad Cymru erioed," ac un sydd yn anrhydedd i'w genedl; a mwy 0 anrhydedd i genedl na maetha gWlyr 0 athrylitb yw eu hadnabod a thalu iddynt en dyledus barch. Fe allai mal hwn yw y He goreu i hys- bysu fod genym awdurdod dros ddywedyd mai anwir ydyw y chwedl a daonwyd gsn y North Walts Chronkh fod y Proff. Henty Jones yn ymgeisydd am le Prif,athraw Coleg Piifysgol Cymrn, Aberystwyth.

Dywed ysgrifenydd yn y Camman mai brodor 0 Abertawe yw Mr H. CMan. 6rian mai I Pawabrokev 0 Lnadam, 0'1 enw William Kew, a ddyfeiaiodd chwareu Ulliardt.

l DARGANF f DDI AD DYCH-1 RYNLLYD. I I Achoswyd cyffro dirfawr yn mhentref Bel misthorpe, gerllaw Stamford, gan ddar- ganfyddiad pen plantyn yn yr afon Guash. I Canfyddwyd ef gan ddau facbgen a chwar euent ar lan yr afon. Cofiodd garddwr yo onent ar Ian y ngwasanaeth Mr Hind i'w gi ddyfod a rhyw- beth o'r afnn ychydig ddyddiau yn flaenorol, a'i gario i'r ydlaD. Erbyn ei chwilio cafwyd mai corph plentyn ydoedd, a barnai y meddyg, Dr Greenwood, fod y pen a'r corph yn perthyn i'w gilydd. Cynhaliwyd treng- holiad, a dychweltfyd rheithfarn agored.

Y GYNHADLEDD WES- LEYAIDD. Cynhelir cyfarfodydd y Gynhadledd Was leyaidd yn Nottingham eleni. Dechreuir ar yr 21ain 0 Orphenaf. Enwir y Parch Dr Rigg a'r Pareh Dr Stephenson fel ymgeiswyr am y gadair." Y gorchwyl pwysicaf nesaf fycld Ilenwi ylleoadd gweigion ya "Y Cant." Daw mater y genhadaeth dramor hefyd i gael ei dtafod. Credir y bydd gweithred- iadan y gynhadledd eleni mor ddyddorol ag erioed.

I BETHESDA. I Y GYMDHITHAS RYDDFRYOIG.—NOS Lon cyfarfu pwyllgor y gymdeitbas uchod yn ysgol y Cefnfaes, Mr W. J. Parry yo y gadair. Daeth amryw 0 aelodau at eu gilydd, a chafwyd pwyllgor. Yo mhlith pethau ereill, penderfynwyd cael cyfarfod er trafod y pwnc o Ddadgysylltiad, a bod cais yn cael ei wneyd at ryw ddatt o'r tri canlynol i ddyfod i siarad yn y cyfarfod, Mri D. Liuy. Gourge, A.S., T. E. Ellis, A.S., ae S. T. Evans, A.S. CYFARFOD ADLONIADOL, Y IInghapel Siloam (W.) nos Wener cynhaliwyd yr uchod. Cymerwyd y gadair lywyddol gan y P?rch C jj q?ilyxad m Siloh, Tregarth. Aweinydd, Mr T. Jones, N.P. Bank. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod mewn canu, adrodd, dadleu, ac areittio gan y personau canlynol: -Tenor ydd y Bryniau, Tenotydd Tagai, Tenorydd Arfon, Mri Hugh II. Williams, Mynydd D. H. Owen, Tanrbiw John Edwards, Bryn- tirion; W.H. Hughes, Station; W. H. Jones, High street; Owen Jones, Rhys Jones, Pen- ybryn Joha J. Jones, John Jones, Ogwen street; Robert O. Jones, High street; John E. Jones, Coetmor Mount Llewellyn Griffith, Gerho; Robert O. Edwards, Bryn- tirion; Miss Catherine E. Parry, Penybryn; Miss Mary L. Pritchard, Paotglas; Miss Betei Jones, Siloam Conrt; Miss Mary A. Williams, Penybryn Miss Laura G. Wil- liams, Twr; Miss Catherine Jones, Ogwen street. OwaBanaethwyd ar yr harmonium gan Miss Jones, Gordon terrace; Mr Robert 0. Edwards, Bryntirion a Mr J. Roberts, organydd, Glanogwen. Cafwyd cyfarfod dyddorol a chynnlliad canmoladwy. REHEARSAL. --Cynba I iwyd cyfarfod canu yn nglyn a dathlu Jiwbili v Tonic Sol ffa yn nghapel Jerusalem nos Iau. Mri Thomas Pierce, Coetmor, a John S. Williams, A.C., I yn arwain; Miss Davies, High street, a Miss Jones, High street, yn gwasanaethu ar yr offeryn. Dylid cael mwy 0 ffyddlondeb ar ran y cantonon, mae yr amser yn agesaau, ac ni ellir hebgor dim i'w golli. Da genym am ragolygon mor dda ar gyfer y dathliad. Ni ddylai Bctbesia fod yn ol i neb. DYCHWELIAD DR LLOYD A MRS LLOYD o'u TAITH BRIODASOL. Nos Sadwm gwnawd peth rhialtwch ar ddyfodiad y par priodasol adref. Aeth Seindorf y Penrhyn, a Chymdeithaa yr Odyddion, yn cael en dilyn gan amryw eraill, i gvfatfod y Dr i'r orsaf. Yr oedd baneri )nawa wedi cael ea gOB 1d i fyny mewn amryw o'r tai, ac fel yr oedd y cerbyd yn dynesu at y ty, gollyngwyd ergyd- ioa cannons allan 0 greigiau y Castell a Braichmelyu. Hefyd canwyd cloch Eglwys Glanogwen. Anerehwyd y dorf gan Dr Lloyd, a Dr Hughes, Y.H. Deallwn fod anerehiad bardd 1 gael ei gyflwyno i Dr Lloyd. Eiddunwn i'r cwpl priodasol bob llwyddiant a dedwyddweh. Ty AB DAN.Rhwiig tdenddeg ac un o'r gloch boreu dydd Gwener, fel yr oedd Grace Jones (gweddw), Henbarcyn hwylio i fyned i'r gwely, digwyddodd i'r Unsern syrthio ar y gwely, a dechrenodd y cyfryw ffiamio, ac nid oedd neb yn y ty arypryd i roddi cynorthwy. Ymdrechodd Mrs Jones ddiffodd y fflamau, ac yn yr ymdrech llosgodd yn erwin, a gor- wedda mewn poenau. Gallasai yr amgylch- iad fod yn angeuol. Dyma rybudd i beidio myned a lampan paraffin i'r ystafell wely. Defnyddier canwyllau ar bob cyfrif, pa rai sydd yo llawer diogelach. CYWIRIAD QWALL.—Yn ein hadroddiad yr wythaos ddiweddaf, rywfodd gadawyd enw Deiniol Fychan allan, fel un fu yn faddagol ar ganu, ac a drosglwyddodd y wobr 0 bum' swllt yn ol i'r pwyllgor sydd yn gofala am Ysgol y Cefnfaes. UOHIBYDD.

Y mae Dr Herman Adler, y Prif Rabbi Iuddewig, wedi cyhoeddi amryw ysgiifan 0 werth llenyddol Did bychan. Derbyniodd y Parch J. L. Thomas, BMcyfetin, alwad oddiwrth yr eglwya Fethodistaidd yn Abergwynfi, air Forganwg, i ddyfod i'w bQgeilio. syn myowent9pere Lachaise y mae bedd- rod, nodedig 0 ran ei symlrwydd, ac arno yr enw "BMnhM'dt." Nid yw y chwareuyddes Ffreagig enwog wadi marw eto, ae nid oedd parotoi bedd fel hyn yn ddim ond un 0 whim ¡ ei thymhM. I

I WEDI BODDI YN I NGHONWY. Prydnawn ddydd Sul deowyd o hyd i gorph William Jones, brodor o Fangor, ar ochr Conwy i Landudoo. Cafwyd ei ddillad yn ymyl y Morfa, a thybir mai trwy ym- drochi y boddodd. Yr oedd oddeutu deugain mlwydd oed, a gweithiai yn yr orsaf newydd yn Llandudno fel labrwr gyda'r plastrwyr.

DIRWYO FICER CYMREIG. 0 flaen ynadon Berriew, sir Drefaldwyn, cyhaddwyd y Parch J Barnes, y ficer, o ganiatau i chwareu-gerddi gael ea perffurmio ya yr Yisgol Genedlaethol, tra nad oedd yr adeilad wedi ei drwyddedu i hyny. Cyd. oabyddodd y ficer y troasdd, ond dywedai nas gwyddai beth oedd y gyfraith ar y pwnc, ac na deallai beth oodd y rhybudd yd )edd i w roddi am drwydded hyd nes yr aeth yn rhy hwyr i obirio y cyfarfod. Dirwywyd y ffcer i ffyrling a 7s 0 gostau.

WYTH NIWRNOD GYDA CHARNLADRON. Y mae y teithwyr a gymerwyd yn gar charorion gan y carnladron, yn ol fel y hysbysir 0 Berlin, yn rhoddi banes eo gwaiedigaeth. Yn gynar ddydd Sadwm aeth Freudiger ymaith gyda'r pridwerth, a chafodd bedwar o ddynion yn barod i ddy- fod gydag ef. Yr oedd y pump ar gefoau ceffyiau. Cyfarfyddwyd a phenaeth y earnladron 0 fewn taitii teirawr i Midia, lie y daeth allan yn sydyn o'r coed, yn llawn arfogaetb, ac yn barod i ymladd. Gwylid y earcharorioo gaD y gweddill o'r IIBdroo, mewn coedwig arall ychydig ya mhellach. Dygodd Freudiger gydag af win a brandi, ao yfodd y lladroc. y ddtod nes oeddynt yn feidw. Daeth i feddwl Frendiger i saetbu y lIadron yn eu meddwdod, ond gwrthdystiodd y car- cbarorion. Cynwysai y pridwerth ngain 0 fagiau bychain, yn cynwys pum' cant 0 aur Tyrciidd. Cyfrifwyd yr anan gan y pen; aeth, yr hwn, pan welodd fod un bag yn cynwys deg punt yn ormod, a'u trosglwydd odd i Freudiger, gan ddyweyd,nad oedd arno eisiea mwy nag a ofyoid, ae ychwanegodd, Yr ydym ni yn ddynion gonest." Yn ysttd en carchatiad 0 wyth niwrnod, ymddygwyd at y carcharorion yn garedig, ond yr oeddynt yn dra lluddedig. Rhoddid bwyd a diod iddynt. O'r fau y gwnaed yr ymosodiad ar y ger bydres, bu raid i'r carcharorion gerdded am bedwar niwrood dros y mynydd oedd. Teithient ya y nos, ac ni chau- iitiid iddynt siarad nac ysmocio Y n ystod y pedwar niwrood y buont yn teithio, ni chaweant lawer i fwyta; ond ar y puoaed dygodd y carnladron oea i'r gwersyll, ac yno y buont yn ei goginio. Rhoddasant y darnau goreu o'r cig i'r carcharorion, ae ymfoddlonent eu hunain ar grafu yr esgyrn. Cymerodd golygfa ymadawol ryfedd rhwng y carcharorion a'r lladron. Darfa i'r penaeth roddi darn 0 aur i bob un ohonynt, fel cof am iddynt dreulio wythnos gyda'r lladron. Cynygiodd Herr Groegr nodyn banc am fit 0 marks ood ni dderbyoiwyd ef. A chyn ymadael, cofleidiodd y lladron y carcharorion, gan ddywedyd, Peidiwch meddwl yn ddrwg am danom am hyn," ac ebai y panaeth, Y mae arnaf ofn yr ym- osodir arnoch gan y Mabadir."

CAERNARFON. Cynbaliwyd cyfarfod pregethn blynyddol capel Presbyteriaid Seisnig y Mass ddydd Sul, pryd y gweinyddwyd yo effeithiol gan y Pnfathraw Dr Charles Edwards. LLADRATA GLo.-Got bton ynadon Caer- narfon, ddydd Sadwrn, dirwywyd Mary Williams, Dafam Dvwarch, plwyf Llan- wnda, i 4p, yn cynwy. y costau, am ladrata yn agog i gan' pwys 0 10 perthynol i John Roberts, glo fasnachydd, Carmel. MARWOLAITH MR OWKN JONES, BBOX- CBRRIS.—Drwg genym orfod cofnodi aaar- wotaeth un 0 hen bteswylwyt y dref, Mr Owen Jones, Broncerris, yr hya a gymerodli le yn ei breswylfcd oddeutu deg o'r gloch nos Sul. Bu yr ywadawedig yn wael am gryn amser. Flynyddan ya ol be yn cadw mas- nachdy yn Bont Bridd; ond yr oedd i raddaa wedi ymneilldao 0 fywyd masaachol. Yr oedd yr ymadawedig yn dad i'r masnachwyr adnabyddas Jones Brothers, The Grange, Holloway road, Llundain. Bu farw ya 78 mlwydd oed. Cleddir ef ddydd Mercher nesaf yn mynweat Llanwnda, lie y claddwyd ei wtaig, a bydd yt angladd yn un preifat. Gofelir am y trefniadan angladdol gan y Mri Pierce a Williams.

Cynhelir btawdlys air Qaernarfon yn Nghaernarfon Gorpnenaf 13ag. Bydd prawf Duncan yn cymeryd lie yr ttdeg hono.

Y mae Mr John Stausfeld, Leeds, newydd gyhoeddi price list gynwysfawi o offerynau, &c., a ddefnydriir yn ngwe thdai mwnglodd- iau, chwareli, seui tT oliiu, adeiladwyr cer- bydau, gofaint, gofaint gwynion, adeiladwyr, adeiladwyr, pe rianwyr, &c. Rhaid fod y rbestr wedi costio llawer o amser a thraffertb, a chynwyaa lawer o fater na cbyhoeddwyd erioed o'r b aen.

C5tn£;igaetp::m ní1ta!i;¡, it 'rr.mIdp'an. GENFDIGAETHAU. Lloyd-Mehetln 1, priod Mr John Lloyd, cysod- ydd. 39, Alfreton terrace Liundain, ar ferch, Roberts-MHhefiu 3, priod Mr Thomas Roberts, gof, High street, Llandegla yn bl, ar fab. PKIODASAU. Davies-E vans -.Mehefl n 10, yn Eglwys Dewi Sut, Brownlow hill, LerpwJ, gan y Parch James Davies, M. 4. ficer, yn cael ei gynorth- wyo gan y Parch David Uaviés, B.A., brodyr y priodfab, y Parch Morris R. Davies, rheithor Templecarne, Iwerddon, ft Grace Jones, merchy diweddarCadben Evans, Amlwch. Edwards—Williams—Mehefin 12, yn Ebenezer, I'langefni, gan Mr H. Hughes, y cofrestrydd Mr Hugh Edwards, LleiniaLlanfiliangnltre'r- bsii-dd, ii 44ise Margaret Williams, Highgate- street, Llanerchymedd. Jones—Rouse—Mehefin 10, trwy drwydded, yn Ebenezer, Llangefni, gan y Parch R. Jones, Nebo, u'r Parch T. Evans, Airlwch Mr D. M. Jones, Bethesda street, Miss M. A. Roote, Llaetildy Bach. Amlwch. kTone3-Rl)berts-Melie6in 9, yn Eglwys Bresbyter- aid Seisn g 13.th?,?n. St,"t, g.n y Parch John Williams, Rhyl (taid y priodfab), yn cael ei gynorth wyo gan y Parch J. ThomaE, B. A 5ohn Willia?8, ail fab y diweddar Dr Edwin Jones, Rhyl, & Edith Alice, merch ieuengaf Joseph Robeits, 85, Huskisson street, Lerpwl, Jones -Cottere I I-Mehcfia 9, yn Eglwya y Plwyf, J °Li=l:; ial, gan y !r:h.Ivs7: Evans, ticer, yn cael ei gvnorthwyo gan y P&rch R. JenkiM? Yhuthyn, Mr Joseph Jones, diweddar o Pont y Styllod, a Plaa Da, 1 Afxsa Susannah Cotterell, Caegwyn, Creigiog uwch lan, Graianrhvd, Eryrys, 111. Owen-Green-Mehefiu 8, trwy drwydded, yn Eglwys St, Cybi, Caergybi, gan y Parch Robert Price, B. A., curari, Mr Charles Owen, butcher, 23, Edmund street, A Miss Mary Catherine Green, 39, Wynne strect-y ddau o Gaergybi. Rowley-Owen-Mehefin 9, trwy drwydded, yn Eglwys St. Cybi, Caergybi, gan y Parch Robert Price, B A., curad, Mr Michael Rowley, stoker, 7. Harp street, a Miss Margaret Owen, Royal George Inn, 4, BAker strect-y ddau o Gaer- gybi. The mas—Jnnes—Mehenn 9 yn nghapal y Metho- distiaid, Llanerchymedd, gan y Parch T. Evao, A.Iwch, Mr William Thomas, P?n.ae, Llan- badrig, 4 Miss Ann Jones Budewryd. MARWOLAETHAU. Griffith-William Griffith, Hendre et., Caernarfon, yn -'0 mlwydd oed, Yr oedd yn wr o wybodaeth gySredinol eang, ac wedi trealio llawer o'i am.ar i utudio gwyddoniaeth, a barn y rbai a'i hadwaenent oreu ydyw, pe buasai wedi cael manteision addysg y buasai yn 6icr o gyrhaedd enworwydd. Yr oedd yn atbraw Ilafurus yn I Ÿsf'ŠJ¡dngi Bu farw (o'c Idw ) gyda hyder llawn yn ei Waredwr. Grlffith-Mehelia 4, yn Bryncul.Tregarth, Bangor, yn 50 mlwydd oed Mary, merch hynaf Mr a Mrs William Griffith. Hughes-MHbefin 9, Mr William Hughes, Crown Inn, Llandegla-yD-ial. Jones-Mehefin 4vdd, yn 78 mlwydd oedd. Mrs Jane Jones, Ralltgoch, Llanrhyddlad. Cymer- odd yr angladd le ddydd Llun, Mehefin Sfed, yn mynwent capel y Methodistiaid Calfinaidd, Llan,hyddl.d. Gwa- thwyd yn y ty gan y Parch William R berts, Gorslwyd; yn y ?et gan y Parch J. Ve iablea Williams, ac wrth y bedd gan y Parch William P. Owen, Bethlehem. Jones—Mehefin 7, yn 70 mlwydd oed, Ann, anwyl briod John Jones, Garth, LI., dw,.g, Yr ydoedd yn aelod dichlynaidd gyda;r Methodist- iaid Calfinaidd yn nghapel Brynrhos Cladd. wyd ei gweddill.on marwol yn myawent Bryn- 'lOdyn ar yr Heg. Jones—A/t-hefin 14, yn 78 mlwydd oed, Mr Owen Jones, Broncerns, Caernarfon. Pritcbard-Mehetlo 8, yn 8 mlwydd oed, Lizzie, merch Mr David Pritchard, oriadarwr, Chapel street, Oaernarfon. RobeTts-Mhefin 10, yn 70 mlwydd oed, Mr Robert Roberts, tailiwr, Hole in the wall street, Caernarfoa, ar 01 bJ r gystudd, sef ergyd o'r parlys. Bu yo selod ffyddlawn a dichlynaidd gyda'r Annibynwyr yu Bglwys Pendref am 44 mlynedd, ac ed-yebid arno bob amaer gan bawb fel dyo hollol wyneb-agored, Criation pur, a chyfaill diledryw. Teimlir colled ar ei o4 ya euwedig yn yr Y.¡pl Sill. Simou-Mehelin 9. ya Llandegai, ger Bangor, Mr J. Simom diweddar clerc y plwyf, yn 87 mlwydd oed. tirrup- Mai 29, yn 75 mlwydd oed, Mr Stirrup Pen rallt Villas, LUngefni, Sheldon-Mehelia 11, ar (il hir nychdod, mewn oedran teg, Mr John Shellon, Nant, Llanarmon yu i-I. Thomas -Mai 29, Elizabeb Jane priod Mr J. J. Thomas, Y?ot y Bwrad, TalyZra. Tbomas-Mehelia 2, y' PMrhyn, UanddMeioten, Elizabeth, gweddw y diweddar Mr Henry X nomas. He yd, ar yr nn dyddiad, Owen, aab W yc uchod. LI&nfairmathafarn- B?n))wyd, LIanfairmathtfarn- Mtbaf. Mrs EUef: W.i?ms. Cymerodd p ""g. ladd Ie ddydd Uun cya y chwed?f-