Y Genedl Gymreig

CANAL MANCEINION. I Yo ngtaanol cymeradwyaeth y rhai oedd wedi yragasgla, agorwyd pyrth mawrion slo-,an Bastbam o Onal Manceinion, a gollyngwyd y dwfr. Yr oedd Uanw o un. Irondfedd at bymtheg ar yr a cbododd f dwfr yn y canal i ddeuddeg troedfedd. Edrychid ar yr anagylcbiad yma gyda dydd- Ordeb, gan yr ystyrid hyn i olyga fod y canal yn tyna at y tsrfyn.

BACHGEN YN BODDI EI I HUN. Cyohaliwyd trengholiad yn Clifton, ger Bogby, ar gorph bacbgsn tair ar ddeg )ed e'r eow Newman, yr hwn a gifmyd y diwrnod cyot yn y gamins. Gtvasanaqthai y baohgen mewo ty byrdiio yn Clifton efhuddwy I ef o ladcata rhyw fin hethau o r ty, a dywedodd wrth an o'i gy mdeitbion, Wedi tyna y trwbwl hwn yn fy mhen nid yw bywyd yn werth ei fyw," ac aeth a ood^odd ei hon. Dychwplwyd rheithfarn o I hvnauladdiad pin yn wallg jf.

DAMWAIN AR Y RHEIL- FFORDD. Dydd Sill digwyddodd damwain angduol ar y rheiiffordd ta?llan i Londonderry, trwy i girbydres yn cludo m'lisia ddvfod i wrth- I darawiad â cberbydres wag yn dychwelyd o I Fabau. Lladdwyd gyriadydd a thaniwr y ¡ gerbydres wag, a chlwyfwyd denadeg o t milisia.

"ali1g'bh 11 also. I The County Council Year Book, 1891. London: T. B. Browse, Cyfrol 0 gryn faiatioli yw yr uchod, yn cynwyspob gwybodaeth angenrheidiol am y cynghorau sirol. I ddechreu rboddir y ddeddf trwy ba an y sefydlwyd y cynghoraa hya. Yna ceir erthyglau, wedi ea darparu yn arbenig ar gyfer y gwaitb hwn, ar lyw- odraeth Llundain, hi gweithwyr, materion arianol sirol, rheolan iehydol, cyfrifon cor- phoraetbau a chynghorau sirol, y cyugor sirol yn y Senedd, ac amryw gwestiynau tra dyddoroi eraill. Wedi hyoy rhoddir rhestr o aelodau y gwahanol gynghoraa ya Lloegr, Ysgotland a Chyraru, gyda darluniau o'r cadeir wyr, a chrynhodeb o'r gwaith a gyflawa- odd pob cynghor, Gwolir fod y gyfrol hon yn un tra defnyddiol i bwb deimla ddydd- ordeb yn ngweithrediadau ein cynghoraa sirol.

MARWOLAETH CYB- I YI)')KS. I Yo MW,labcn-«. ««* £ ». bu fa'W I' ? Y" ? M?'? n i?L?.nn of od.r ?-???61.! ?oed.Y.o?d ion Pular' • yjj.j,-y. :i t,i 1 oend br.u ddi? I ??? n? 'roedd yr. byw. C?fw"vdbv? ?c?- ? "?.; bap?M y?j ?.oib.dyn' e;do gw'?' th tn rta-t o bunrn-u, hebl-.w infer 0 ?M? Fftelgig. I

MILWR ANRHYDEDDUS. y" 18G4 beothV¡:H'ci milwr pan* punt I iDd 1, t: fag-;sihydd yi Mc,,ntrt Ya union er tyny v a e ei dlodi wdi cynyddo. Sytaud- wyd y milwt i Clilo yn yr Aiplit. Ni eblyw ild y sca^R&chydd air o son am ei g,in I pnnt byd y dydd oV bhrm. pryd y dy- wedvvyrt ■wrtbo gan bBnaetb yr heddweisioo foil y milwr wedi anfoo o'r Aipbt yn gnfyu a elliJ «a;il hyd iddo, ac yn dweyd ei lod yn dyranno tain y can, punt yn ol gyda lôg, yr yt fiyn a wnat y swm ychydig dros ddaa ganh

TRYCHINEB ALAETHUS YN BOHEMIA. Yr oedd etrydydd ieusnc yn saetba adar mewn gardd yu Seitomischl, yn B be,mil. Mewn rhftu aiall o'r ardd yr oedd ei chwaer, jrnot'i ddeua?w ced, yn pant:? a?staddia ,w tnnd, yr h?n oedd wael Ry?fodd neu 8>'ydd e?et??M?A yr efrydydd ei chw6<T, gan ei liidd yo y fan. Yup. rhoddodd ffroeo y dryil yn ei enan, a sjathodd ei buo yo

WILLIAM A BISMARCK. I Nia oes y teiraladatr eorea yn boion ihwng yr Ymherawdwr William a'r Ty, wysog Bismarck. Yo 011111 gobebydd cafodd y Cadfridog Caprivi ei lougyfarch gan yr Tmherawdwr Williaaa ar ei fvnerchiad yn .hy'r Arglwyddi, Prwssia. Dywedodd yr Yinherawdwr nad oedd y Llywodraetb asewri nn modd yn bwriadu llyffetbeirio y wasg drwy ddeddf IU ne,lliu,)I; rAc ychwaneg- Odd fod y w:isf Kyddfrydol yu hynod gy- nedrol yo ei HaiB, ac yn llawer llai annoeth aa'r oewyddiadaroa a gafnogid gan y Ty- wysog Bismarck ac eraill.

YR EGLWYS YN •NGHYMRU. GOLEUO Y SAESON. Map'r Sics-)n yn barod goslio pob pcth igwaeth ÐIÙ gilydd am Qyrura, ac nid oes neb yn gwybod hyny yn well na'r personiaid a chefnogwyr E.lwys Loegr yo Nghymra, yn enwedtg y dosbarth hwnw o honynt a wneir i fyny o giwradiaid newynog, rhai am ra druat""I" oil am swyddi, a bradwyr digywilydd Ymneillduaetb sydd yn awr ac eilwivth yn gadael arferion a chrefydd eu taaau i gus-iou b&wd esgob, gwiago amdorch El I'll ac edrych i fyny, fel llwynog ar rawiiwin, ar gadeirian, clustogau, mantelli, Be bwyracb glos a legginga. Nid oes ben drawer ddigywilydd-draybobl hyn. Y mae ibai ohonynt wedi bod yn dringo ysgol bwdr ynddiweddar yn Nghymra,ond ca ambell un godwrn atas weithian am fod rhywrai o'i gwinpis yo gwybod cyinsint ag yntan, yn tori y ffyn crin o dan ei draed, a hyny cyn iddo gyrhaedd i na rheitboriaeth na deon- iaeth, all yn ei orfodi i ail gychwyn dan ei gleisiau. Yn ddiweddar ymddengys fod rhai ohonynt wedi taro ar Ifybr a ystyriant yr ua mor nnion i fyny ac yn llawer Ilai agnred i'r perygloo uchod. Llwythant y cylchgronau Seisnig a'r dyebymygion mwyaf disail, a'r camdvstiolaetbaa mwyaf gwyneb- caled, ac ni yr y SAis droan nad gwir tryliew yw yr oil a draethir. Fully nid oes neb a ddywed na," nen a amhena nad gwyn a glSin yw y darlnn du corniog y tp-lant chwe' cbeiniog am ei weled. Ond os na cheir yn Lloegr neb Vfyr ddigon am Gymrn i ddewis y gwir a gwrthod v gan, diaa fod yn Ngbymrn lnaws a allant eu dysifc, a da genym weled rhai o fecbgyn Cyrarn Fydd yn dilyn y Balaamiaid hyn dros v Clawdd, ac yn en cystwyo yn etfeith, iol o ten llygaid eu hedmygwyr deillion a hygoelus. Cyfeirio yr ydwyf at ertbygl yn y National Beviw, cylcbgrawn Eglwysig, am iv mts hwn, o waith Mr W. Jeokyn Tiioaiss. myfyriwr o Gymro sydd yn sefyll yn n«hel yo Mhrifyseo1 C'ergrawot. Ataluad yw yr ysgr-f i'r Psrch ljloyd Wil- liams person o'r Dàeudir, yr bwn mewn rhifyn blaenorol a dynai y darlun mwyaf cysorus e'c Hen Fam yn Nghymru, ac; y Mae yn amlwg ar wyceb ei waitb ei fod yn credu na welui neb o Gyaim nen a wyddai ddim am Gvmru, yr yagrif ffog-cbwedlonol hono. Darlunia yr Bxlwys yn prysur adenill y tir a gollodd yn serch j Cvmry cyn ei ddyfodiad ef a'i lath i'w pnyith hi. Clyw, o'i sancteiddfa, saiu can a moliant yn nghvnteddan yr Ejtwya, ond yn y capslan ni chlyw and own dadwrdd etholhdol a cbaneuon gwleidyddol. Gwèl, drwy cb*ydd.ddryeban ei ddychymvg, yr eclwysi yn llawnion o bobl ddefoaiynol a'r capstan yn chwarter IlAwn o ragritbwyr hT wyoebog; gilw dystion dienw o blith y difcdogion i gyd-dystiolaetku l'i gam-olw? ei bun, a rhwng pawb, lleinw ddai n mawr o'r National Review- Y mae yr ysgrif y cyfsirtwn ati yn gwasgar y ffug-druth "fel mn fts yr hwn a chwâl y gwynt ymaHh." Anhawdd fuasai troi ystadegaath anrobrisiadwy y Ge?t,-di i well pwrpas. Dig Mr Thomas bentwr o ffjitbiau 0" ystadegan hyn i ddangos gwir sefyllfa yr ElwY8 yn Nfibymru. stf byny yw, WÙ. ffuihiM, a tb!*»-d mewn pt.bpetb ond amc. Wedi darllen y ddvy ysg, f dygwyd 1'n cut benill tarjwiadol o wa,.t, yr hen Bdoctor O. O. Bobertf, o Fangor Mao'n edrych a-bapvr yn Ellwye go wycb, Osewch i'r hen lana'1 newidir y drych; W, ilywed rhai'n piarad, mzdiylid mai hi Sy-a 9t"eh y W)ad?riaeth yn uch 1 ei tri; Boicu y Sulinu a ddywed y :;wlr, Y fhriny csbOViiant < i I har. h yn mhob fir, CaCl frn e'cd ofTeirhd tagellgoch, Hnu n cnawd, YifM.rnen i'r mcinciau sy'n olwA- dyl wd. Pd ceid ycbydig yn ychwaneg o ysgrifau fel byn eredwu na bydciai yn w'aitb anhawdd cic V &edati giniatau D,dgrsvl!tiad i Gymra. OARWR RHYDDID. )

LLYTHYRDY BETTWSY- COED AR DAN. I Oildentn dead "tog o'r ploch nns Sidwrn, I a..fn i ilr" doii ;.llan yn Llythjrdy Bettwf. I coad, Ran wnoyd c;yn ddinystr ar °c^r y grace y, ot,d nl wncei dim niwed i oebr y L ythyrfly. Da gsnym na niwtiaiwyd neb o'r preswylwyr. Nid yw y masnacbdy l wedi ei yswirio. I

DROS HANER CAN' I MLYNEDD 0 DEYRNAS- I IAD. I Y mae pedair mlynedd ar ddeg a deugain er ddydd Sidwro diweddaf er pan y mae y I FreBhines yn eistedd ar oreedd PrydElin Fawr. Fawr..u-

YR AELODAU-CYMREIGI YN EFIFRO. Dywed y Daily News fod yn mryd yr nelodau Soneddol CyLareig i godi dadl parthed y degwm mewn He anaisgwyliadwy. Ymddengys oddiwrtb Jreuliau y fyddin fod y swm o bom' csut o bannaa wedi en gwario gyda'r rheilffyrdd a moddion eraill i gwglu y degwm yn Nghymra. Cynygir: nad yw y awm hwn i'w dalu.

ESGOB NEWYDD LICH- FIELD. Yr AnrbydedduB a'r Parch Canoa LIgge, ficer LawiBbam, sydd wedi ei benodi yn EsglJb Liobfield, yn olynydd i Dr Maclagan, Archesgob Efrog. Dywed y Daily News "Nia gellir llongyfarch y Prifweinidog ar ei benodiad diweddaf ar y faine esgobol. Y mae Mr Legge, Esgot) newydd Lichfield, yn ddiau yn glerigwr rhagorol. Olld nid oes nn Sais yo mbob cant wedi clywed am ei enw, ac nid yw wedi enwogi ei hun mewu unrhyw ffordd."

BODDIADAU WRTH YMDROCHI Wrtb ymdrochi prydnbawn ddydd Sul yn ngbanal Easterhouse, ger Glasgow,*boddodd dau ddyn ienainc. Neidiodd chwaer ion o honyot i'r dwfr i geisio ei achub, ond llwyddwyd i'w ehaol allan mewn lefyllfa hynod o luddedig-Tra yn ymdrochi yn Portrash, swydd Antrim, ddydd Sal, boddodd dau ddyn o'r enw E, Donally ac F. M. Gowen. Yr oedd Doaelly ar y lan yn decferea ymwisgo, pan y gwelodd ei gyfaill yn colli'r dydd: aeth i steislo ei warein, ond boddodd y ddan.-Nos S;tdwrn, with ymdrocbi yn yr afon Blackwater, yn Fermoy, bu railwr o'r enw John Fitzsimiuon foddi.- Canfyddwyd dillad dau ddyo ar y Ian yn Pilimouth, ger Burnham, Samersat. Yn bwyr nos Sadwrn deawyd o hyd i gyrph Harry Saunders a Frank Merriott.—Aeth dau frawd o'r enw Hodgkiason i ymdrochi yo yr afon yn Western-on-Trent ddydd Sdwrn. Gyda bod George Hod^kinson wadi suddo i'r dwfr cafodd y cramp Neidiodd ei frawd ar ei ol, ond Dis gwelwyd ef mwy. Ar y lan yr oedd en gwragedd yn edrych ar yr olygfa ddychrynllyd. Deawyd o hyd i gorpb George, ond y mae corph y brawd arall ar goll o hyd. Gadawa y ddau denlnoedd mawrion.

——— —— Y DIWEDDAR PARCH HUGH BOBERTS,. BANGOR. Cymerodn claddedigaetb yr hen batriarsh dnwiol ac adnabyddue uchod, yr hwn a fa farw ddydd Mawrtii diweddaf, le ddydd Sadwra yn mynwent Glaaadda, Bangor, pryd y daeth cynulliad liuosog yn oghyd. Am un o'r gloch yn y prydnawn cyahal- iwyd gwasanaeth coffadwriaethol byr yo ysgoldy y Tabemacl. Bu cysylltiad agos eydrhwng yr ymadawedig &'r eglwys sydd yn ymgynnll yn y fan am yr yspaid o huoer canrif. Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr Griffith, un o ddiaconiaid y lie,, a dechreu- wyd trwy weddi gan y Parch R. Eames Williams. Y Parch John Williams, Bangor, a gyfeiriodd at alfen ag oedd wedi aodweddu y diwediUir Barch Hugh Roberts r byd ei j oes, sef ei ymdeimlad o werth addysg a'i amddifadrwydd ef o tyny. Teimlasai yr j ymadawedig fod arno angen addysg cyn y gallai ddectrew pregetha, a cbyda'? amcan hwnw cafodd fyned i G,)Peg y Bala ar ei gychwyoiad.—Wedi yebydig sylwadau gan y Prifathraw John Price, ColegNormalaidd, j dywedodd y Parch Griffith Roberts fod yr j ymadawedig yn an o golofnaa yr aebos Jitetbodistaidd yo y dref. Yr oedd; fodd bynag, wedi ymneillduo cymaint yn ddi- weddar obl?gid ei oedran fel nas gwyddai j llawer o Fethodistiaid yn sicr ei fod yo fyw.—Barn y Parch William Jones. Portb. dinorwip, bob amser ydoedd fod y Parch Hugh Rjberts i raddau mawr o flaen ei oes. —Adroddodd y Parch Henry Rees Davies, Cysegr, hanes ymweliad a dalodd i'r ymadawedig yn ei oriao olaf; tra y oyfeir- iodd y Parch Gwynedd Roberts, Rbostryfan, at yr ymadawedig fel un a? yr edrychai ef pan yn iaeanc i fyny ato fel un o'r pregeth- wyr goreu, mwyaf gwybodus, a mwyaf meddylgar a ymweleot a Phorthdinorwig, a baiddarlleniad o'r llyfrau da a ysgrifenodd y Parch Hugh Roberts gadarnhan y syniad hwn am dano. Gwnasd rbai sylwadan ychwanegol gan y Cyngborydd John HDghe9, Porhdinorwig, a therfynodd y cyfarfod trwy i'r Parch W. Matthews, M.A., Graig, fyned i weddi. Ymgynullodd tyrfa luosog a pharchns i ymyl ty yr ymadawedig yn Brynteg terrace, o'r hwn yr oedd yr angladd wedi ei drefnu i gyohwyn am banner awr wedi daa. Y per- thynasau yn bresenol oeddynt Miss Roberts (nierch yr ymadawedig), Mrs Capt Roberts, Summer bill terrace, Bingrr Mr Elijah Elias, BiraoinxhEm; Mr O. A. Roberts, Manchester. Yn ychwanegol at y rha; a enwyd eisnes yr oedd hefyd yno y Parchn Dr John Hughes, Daniel Rowlands, M.A., O. G. Owen (Alafon), J. Eiidon Jones, Daniel D. Jones, W. R. Saunders, Griffith Hughes, Portbdinorwig John Jones, Dol- wfddelen; J. Lewis, Llanltoed W. Richsrds, Bangor; Mr Thomas Lewis, A.S., yr Henadur J. Davies, Y.H., Caernar- fOil; J. Evan Rnberts, Bangor Cyoghor- wyr Richard Williams, Robert Hughes, Henry Lewis, Mri David Williams, Edward Jones, Evan Williams, argrapbydd Myr- ddin Jones, William Jonos, City View H, Lloyd Jones, W. Lewis Jones, B.A., W. T. Roberts, &c. Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parch Daniel Rowlands, M.A., ac yn ygladdfa yn hynod effiithiol gan Dr John Hughes, yr hwn hefyd, yn mhlith rhai sylwadau a wnaeth, a ddywedodd ea bod yn gosod yn y bedd Gristion pur a dileirith, Uristion a garai ei Waredwr, gweinidog da i Iesu Grist, a gweinido a gysegroad ei honan yn gyfacgwbl i waith yr Efengyf. Yr oedd ei hunan yn dyst fod y diweddar Mr Roberts yn ddarllenwr m»wr o weithian yr ben Buritaniaid a'r lren Anghvdffurfwyr, a cbafodd y pwlpud Methodistaidd yn Nghymra ffrwyth y darlleniad hwa am lawer o flynyddau. Gellid oryhwyll am Mr Roberts fel un hawdd i'w gOfiit, anhawdd i'w arighofio. Terfynoid y gweitfiredisdaa yma trwy ganuyrhen benill "Bydd myrdd o rvfedciodau," Yn ol y darlleniad ar yr arch-yr hwh oedd o wnenthuriad Mr Watkin Jones-yr oedd yr ymadawedig bron yn 84 mlwydd oad. Cuiwyd trefniadau yr angladd allan yn dra boddhaol gan v Cynghorydd Hugh HoRhes, Mr T. J. Humphreys, a Mr J, Griffith, Bee Hive.

CYNGHAWS DYDDOROLI I WEISION F irARMWRS. I Yo llys ynadol Caernarfon, ddydd I' Sidwm. gerbron y Cadben Wyan Griffith, ac yu&don ereill, h-.wliai W. Henry Wil- JiArn3, amaethwr, Gareg Fawr, Llanbeblig, jaw,, o 4p oddiar Robert Williams, yo awr yn gwasmaethu yn Ty'nllwyn, Llanddeiniolen, am iddo ei adael ar ganol y tymhor. Ymdimgosiai Mr J. T. Roberts dros y diffynydd. Ymddengys i'r diffynydd a gwas'arall adael gwaswiaeth yr erlynydd fat ak. y cwynid, end y rhtswai a roddai dros yr ym- ddygiad hwnw ydoedd nad oedd y bwyd a roddid iddynt yn deilwog. Wtth gael ei groesholi gan Mr Roberts, aiwadodd yr erlynydd ddarfod iddo ufyn i'w wraig an noswaith pabam na wnai de i'r gweiaion i swper, ac ni' buasii ychwaith byth ya gwoeydtaiddyiat. Hysbysodd y ditfynydd ar nos Sal wtth y forwyn ei fod am ymadael drancrith, ond cyn baren LInn addefodd yr erlynydd iddo sycand cist y diffynydd i'w ystafell wely ei banan, a gorfodwyd ef i ddyfod yno yn ddilynol i ymofyn ei ddilled. Ymadawodd y gweiaion ar adeg yr oedd ef (yr erlynydd) yn wael yn ei wely. Dadleuai Mr J. T. Robeits nad oedd yr erlynydd. yn ot y dystiolaeth a roddodd, wedi Draft ei acbos. Clerc yr Ynadon): Cytundeb yw cytnn- deb, a rhaid cadw ato. Mr Roberts A ydych yn meddwl dweyd nad oes gan ddyn hawl i fyned ymaith os na byddo yn cael bwyd 1 Y Clerc Ffoledd yw dweyd, Mr Roberts, nad oedd yn cael bwyd; hab hyny nis gallai weithio o gwbl. Addefodd Mr Roberts fod y diffynydd wedi ymddwyn braidd yn fryaiog wrth ymadael fel ag y darfu. Dylasai, fe allai, fod wedi cwyno oblegid y bwyd fwy nag uowaith. Wrth roddi ea dyfarniad, datganai y fainc eu barn fod 4p yn ormod i'w hawlio, ond rhaid fyddai iddo dalu 25s a'r costau. Dy- munent hefyd argrapha ar feddyliau gweis. ion amaethwyr yr anhawsder mawr ygosod- ent eu meistri ynddo wrth ymadael yn y modd hwn.

OWN LLADD DEFAID. ACHOS DYDDOROL YN LLYS SIROL FFESTINIOG. Dydd Iau cynhaliwyd llys sirol Blaenan Ffestiniog yn yr Assembly Rooms, o flaen y Barnwr Bishop. Gwrandawyd achos dydd- orol yn mha un yr erlynai Mr Llewelyn Thomas, Cross Keys, Blaenaa Ffestiniog, Evan Lloyd, Taoygriaiau, a J. Williams, Glanypwyll, am o 9p lis, sef gwerth defaid a haerid oedd wedi en Uadd gan gwr, pertbynol i'r diflfynyddion. Erlynid ar ran Llewelyn Thomas gan Mr Jones-Morris, Porthmadog, ac ymddangosai Mr David Jones, Llanrwst, dros Ev.m Lliyd a Mr C. Miilard, Dolgellaa, dros John Williams. Y tyst cyntaf a alwyd oeid Mr Robert Roberts, bugail yn ngwasanaetb Llewelya Thomas, yr hwn a dystiodd iddo fod allan ar y 4ydd o Fai, yn nghymydogaeth Llys Dorfil, yn nhwmpemi Hugh Jones, yr hwn a alwodd ei sylw at gwn yo lladd defaid. Adaabyddodd y cwn fel eiddo John Wil- liams. Yna aeth gyda Hugh Jones a gwelodd bentwr o ddefaid wedi en lladd mewn congl. Yr oedd 13 wedi en lladd a dwy yn ymyl marw. Yna aeth i ymofyn John Williams i'r chwarel, a daeth gydag ef ac a'i cynorthwyodd i drwaio y defaid. Dy- wedodd John Williams wrtho-" Y mae arnaf ofn y bydd arnaf fil mawr i'r gaffer." Ni ddywedodd ddim am y own. Wedy'n aeth i gyfeiriad Tanygrisiaa. Dywedodd John Williams wrtho ei fod yn myned i ladd y cwn y noswaith heno, a gwnaeth hyny. Yna aeth i dy Evan Lloyd i ymholi yn nghylch y ci. Ni aeth yn mhellach na drws y siop. Daeth geneth ato a dywedodd wrtho fod y ci yn y lladd-dy, tua chwarter milldir oddiwrth y ty. Dywedais wrthi fod arnaf ofn fod y ci wedi boa yn lladd defaid. Y De, aethnm yn ol i gvfeiriad y Tap. Daetb yr eneth ar fy ol a dywedodd fod y ci yn gor wedd o dan y countwr yn y aiop. Aeth i dy Evan Lloyd drachefn rhwng chwech a saith yr un noswaith a dywedodd wrth Evan Lloyd ei fod wedi dyfod a Hugh Jones, sef y dyn a welodd ei gi yn lladd defaid, gydag ef. Yr oedd Hugh Jones wedi Rafael yn nghrwp»r y ci wrth iddo fyned dros r clawdd. Gofynodd i Evan Lloyd a fnasai yn dyfod i weled y defaid, ond gwithododd ddyfod. Dywedodd Lloyd fod ei gi yn canlyn cwn John Williams yn barhaus.- Craesholwyd y tyst gap Mr David Jones, ac atabodd y tyst ei fod ef yn fngail ymarferol. Gallasai ddy- yn mhen awr ar 0: os y buasai wedi bod yn lladd defaid. Y rheawm na baaoai wedi troi yn ol gydar eneth i weled y ei oedd ei fod eisieu myned i gyfarfod Hugh Jones at y Tap. Gofynodd Mr Millard i'r tyst a oedd ef yn gwybod' pan aeth i'r cbwarol at John Williams fod mwy nag un ddafad wedi ei lladd, ac atabodd yntan fod Hugb Jones wedi ei byebysu, fod atrryw wedi eu lladd. Mewn atebiad i'r unbonedd- wr dywedodd y tyst yn mheUaeh fod gan Mr Liewelyn Thomas wyth o-gwn. Nid oedd wedi gweled yr nn o'r gwn, yn lladd defaid. Bu iddo ladd ci pertbynol i Mr Thomas oddentu'r Nadolig am iddo glywad ei fod yn rhedeg ar 01 defaid. Yr oedd yr un cwn gaixddo yn awr ag oedd ddau fig yn ol. Nid oedd wedi bod yn nhy DrEvans y diwrood dan sy!w yn ei hysbysn fodei giyn lladd defaid. Ni fu yn nhy Dr Evans o gwbl gyda'r fath negas. Nid oedd wedi gweled daaargi ar y mynydd y diwrnod hwnw yn lladd defaid. Yr oedd wedi gweled gast fechan yn rhedeg ar ot defaid, ond nid yn eyffwi-dd A hwy. Yr oedd wedi clywed fod daeargi wedi lladd dafad mewn cae, ond nid ar y myaydd. Yr oedd y cae hwnw taa dwy filldir o'r Ha y lladdwyd defaid Llewelyn Thomas. Pan aeth i'r ohwarel aeti dyn ieuanc i ymofyn John Williams o'r twll iddo. Ni ddywedodd wrth y dyn ienaine hwnw ei fod am dalu i'r d-l ya ol am godi row yn nghyloh defaid Llewelyn Thomas. Yr oedd wedi gweled counter yn siop Evan Lloyd. Mewn atebiad i Mr Jones Morris dywedodd ei fod wedi lladd ci Mr Thomas oddentu y Nadolig. Yr oedd yn bosibl dweyd ar gi yn mhen yr awr os byddai wedi bod yn lladd defaid, trwy ei ddal ai ben i lawr, a byddai i'r gwaed ffrydio o'i enau. Hugh Jones oedd y tyst nesaf, yr tiwn mewn atebiad i Mr Jones Morris, a ddywed odd mai chwarelwr ydoedd, a'i fod yn cofio y 4ydd o Fai; yr oedd yn nghwmni Robert Roberts. Yr oedd wedi gadael y chwarel y boren hwnw oddet)tu 10 o'r gloch, drwy ei bod yn droad y mis. Ar 01 ciniaw seth gyda R;>bert Roberta i gyfeiriad Llys Darfil. Pan ar ben y graig gwelodd gi yn rhedeg ar ol defaid. Ni welodd ond un ar y pryd. Gwaeddodd ar ol Robert Roberts fod cwn yn lladd defaid. Aeth i'r ochr bellaf i'r Cefn taa 200 o latheni, yna aeth yn mlaea i ateb. Gwelais yoo ast John Williams a chi Evan Lloyd yn gafael inewn dafad. Yr ben ast ydoedd. Adwaenwn y cwn yn dda. Ar ol myned dros y clawdj rhedais ar ol ci Evan Lloyd, ond pan welais ef yn myned i gyfeiriad cartref gadawais iddo. Yna aetbum ar ol gast John Williams. Aethnui i't ty. ac yr oedd yno wraigyn golcbi. Dy- wedais wrthi fridaruafofnfodyewnwedi bod yn lladd defaid. Dywedodd hithau am i mi beidio dyweyd wrth Mrs Williams, gan nad oedd mewn cyflwr da iawn. Wrth fyned allan gwelais Mrs Williams. Dangosais yr at iddi yn myned i'r ty. Ni ddywedodd Mrs Williams ddim withyf. Yna eis yn fy mlaen i gyleiriad Tanygrisiau, a chyfaifydd- ais Robert Roberts wrth y Tap. Yna aethom i'r oefn. Yr oedd pymtbeg o ddefaid wedi eu banafu. Yr oeddynt wedi en clwylo yn eu gyddfau. Yr oeddwn yn bresenol pan pan oedd J. Williams yn en marcio. Aethum i Tanygrisiau y noswaith bono. Gwelais Evan Lloyd, a dywedais wrtho fod ei gi wedi lladd defaid. Gofynais iddo fyned i'w gweled, ond gwrthidodd. Dywedodd fod ei gi yn nhy John Williams yn baibaue. Yr oedd wedi Rweled John Williams y nos-1 waith hono. Yr oedd wedi bod gartief. Yr oedd wedi saetha y ddwy ast yrnn noswaith. Croesholwyd gan Mr David Jones, Llan- I rwst: Beawd-yn-aghyfraith ydoedd i'r ach- wynydd. Nis gallai ddyweyd yn mhen awr I os y byddai ci wedi bod yn lladd defaid. Yr I oedd yn byw yo Foarcrosses. Yr oedd wedi gweled ci Evan Lloyd ar hyd y fford i lawer gwaith cyn y ,iwrmod hwnw. Yt oedd wedi hIll svlw neilldnol iddo. Y, .add g?nddo gYltfoo Ued fawr, a blew hir. Gilai bigo y ci allan o bedwar o gWD. I Sylwodd ei anrhydedd fod yrhferyneitbaf teg iddynt, ac atabtdd Mr Jones y byddai iddo fanteisio arai. ) Croeaholwyd gan Mr Millard Ni ddarfu iddo golli golwg ar yr ast o gwbl pan yn ei dilyn. Yr oedd y IIwybr a gymetodd yr ast dipyn yn greigiog, nid oadd iddi gloddiau. Nid oedd raariaa ar y ffordd. Nis gallai yr aat fyaed o'r aolwg y ffordd yr oedd yn myned. Ni buasai yr ast wedi gallu myned o'r cae oni baa fod careg ya ymyt y clawdd i'w galluogi i aeidio. Yr oedd hono feallai taa 700 o latheai addiwith y lie y gwelodd y ewn a'r defaid. Yr oedd cefn yr lilt o Ii" da a breit wen ganddi. Yr oedd yn llyfn a blewya byr ganddi. Pan aeth i dy John Williams yr oedd yr ast wrth y ty yn yfed dwfr. Yna dygoid Mr Jones gi i'r llys, a gofyn- odd i'r tyst mai hwnw oadd ci Evan Lloyd, ac yn ddibatrns dywedodd y tyst mai nid hwnw ydeedd. Cyfododd y barnwr wrthwynebiad i ddyfod a'r own i'r llys, ac archodd i'r cwn gael ea cymeryd o'r taallan, a gallai gymeryd y tyst a'r rheithwyr yno i'w gweled. Llewelya Thomas, yr achwynydd, a alwyd yn nesaf, yr hwn a dystiodd iddo fyned i'r cllfo a chaafod y defaid wedi en IlaAd, gydag atchollioa eyffelyb ar en gyddfau. Croesholwyd gan Mr Millard Ni fu iddo wysio y ddan Richards, o'r Cj meraa, gaa nad oeddynt yn sicr o'r cwa. Yt oedd gan ddo gi o'r enw Prince, yr hwn a fyddai yn ciwydro ar ol ei debyg weithian. Yr oedd yu hollol gyfeillgar i John Williams gan belled ag yr oedd ef yn myned. David Owen (bachgnn oddeuta IS oed) oedd y tyst nesaf, yr hwn a holwyd gan Mr Jones Morris. Tystiodd fod gan ei frawd ddaeargi bychan unwaith. Aeth i ddanton oiniaw i'w frawd yn chwarel y Rhiw beth amser yn ol. Cymeradd y ci gydag ef i'w foddi. Yr oedd bachgen arall gydag ef. Aethant i chwareu a choliasant y oi. Yr oeddynt yn myned i foddi y ci am ei fod yn rhedeg ar at y defaid yn Rhydysarn. Thomas Joaes, Patk square, a dystiodd ei fod yn oofio mynad tua Pencarreg y defaid, a Froagoch taag no o'r gloch ar ddydd Linn cyataf o'r mis. Gwelodd gi bychan yn gafael mewn dafad gerfydd ei chlust. Cymerodd afael ynddo. Daeargi bychan ydoedd. Rbodd ef dan ei gesail. Gwaeddodd bachgea arlaf o ben coedan mai ei gi ef ydoedd, a pharodd yatau iddo dd'od i lawr i'w ymofyn, ond rhedasant i ffwrdd. Ni wyddai pwy oedd ei berchenog. Aeth ag ef i dy Llewelyn Thomas a gadawodd iddo yao. Byddai yn gweled own ar ol defaid weithiaa. Gyda hyn caawyd yr achos dros yr erlynydd. Mr Jones a sylwodd nad oedd yn bwriadu galw ci Evan Lloyd o flaen Hugh Jones, ac yr oedd galddo resymaa neilldaol dros hyny, ac yna aeth yn mlaen i anerch y rheithwyr yn cael ei ddtlyn gan Mr Millard. Galwoid Mr D. JOBes ar ei dystion yn mlaen. Y cyntaf ydoedd Mr Evan Lloyd, cigydd, Tanygrisiau, yr hwn a dystiodd ei fod yn cadw ci i gyrcha defaid. Yr oedd ganddo er's tua dwy flynedd. Nid oedd erioed wedi gweled y ci yn gafael mewn dafad. Yr oedd yn y Blaenau ar y dydd dan sylw. Yr oedd wedi gadael y ci gartref. Gadawodd gartref tua deg o'r gloch a dychwelodd tlia thri. Mewn atebiad i groesholiad Mr Jones-Morris dywedodd y tyst fod ei gi yo un go lew. Yr oedd yn cadw bacbgen byeban i negeseua. Ni fa iddo ddwrdio y gwas am adael i'r ci fyned allan y diwrnod hwnw, ond bu yo ei ddwrdio droion eraill am adael iddo fyned ar ol own John Williams. Nid oedd wedi rhwymo y ci ar ei y 4ydd o Fai. Yr oedd yn gadael yr an rhyddid iddo ag o'r blaen. Hannah Lloyd, gwraig y tyst diweddaf, a ddywedodrl mewn atebiad I Mr D. Jones, ei bod yn cofio Robert Roberts yo dyfod yno i'w shop ar y 4ydd o Fai t ymholi yn nghylch y ci. Nid oedd yn gwybod ar y pryd pa le yr oedd, ond daeth o hyd idde o dan y counter; anfonodd yr eneth ar nt Robert Roberta yr hwn oedd newydd fyned allan i ddweyd fod y ei o dan y counter. Ni ddaeth Robert Roberts yn 01 i'w weled. John Roberts, Tanygrisiau, a dystiodd ei fod yn siarad gyda Mrs Lloyd tua haner awr wedi deaddeg. Yr oedd y oi yn gotwedd yn dawel o dan y counter yn y shup. Yr obdd ya adnabod y ci yn dda. Ann Joaes, geneth oedd yn ngwasanaetb Evan Lloyd, a dystiodd ei bod yn ngwasan- aeth Evan Uriyd er y 4ydd o Fai. Daeth Robert Roberts yno i gwyno o aches y ci. Dywedodd ei mbeistres ei bod yn meddwl ei fod yn y lladd-dy, ond canfyddodd hi ef o dan y teunter, ac ar gais ei mheistres rhed- odd ar 01 Robert Roberts, yr hwn oedd newydd fyned aHan, i ddweyd fod y ci dan y cbunter. Yr oedcl hyn toa haner awr wedi deaddeg. Mewn atebiad i Mr Jones-Morris dywedod4 iddi weled y ci gyntaf y diwrnod hwnw oddentu naw o'r gloch. Nis gwelodd ef wed'yn hyd haner awr wedi deuddeg, ac ar ol hyny hyd tns thri yn y prydnawn. Nid oedd wedi lylwi fod' y ci dan y counter pan ddaeth Robert Roberts yno gyntaf. John Williams a dystiodd mai ffermwr bychan ydoedd. Ar y 4ydd o Fai daeth Robert Roberts ato i'r chwarel i ddyweyd fod ei gwn wedi lladd defaid. Aeth- gyda Hugh Jones i- weled y defaid; yr oeddyntrya beotwr ar benaa en- gilydd, a barnai f d rhai wedi mygu. Y? oedd dwy wedi marw er's denddydd hwyrach. Nid oedd gan yr an o'i gwo frest- wen, ond yr oedd rhesen wen fain ar wddf nil-, ond ni lyddai yn bosibl ei gweled heb godi'r blew yn erbyn y graen. Niggellid,eigweledpanfyddai,yci, yn cerdded. Craesholwyd y tyst gan Mr Jones-Morris, ao mewn atebiad dywedodd aad oedd yr heddgeidwaid wedi bod yn ei, rybuddio yn nghylch y cwn. Ba Griffith Roberts yn ewyno yn eu cylch. Yr oedd beddgeidwad gydagetar y pryd. Tystiodd Mt W. Penny Jones i Robert Roberts ddyfod i'r chwarel a dyweyd i John Williams fod yn angharedig wrtho, ond ei fod yn myned i daln Y71 ol iddo. Mown atebiad i Mr Jones Morris, yr hwn a'i croesholai, dywedodd y tyst mai y rbeswm fod John Williams yn frwnt wrtho oedd fod ei gi yn lladd detaid Llewelya Thomas. Yna anerebwyd y rheithwyr gan Mr Millard a Mr Jones Morris; adywododd Mr D. Jones nad oedd ef yn credu fod angeo iddo ef wneyd byny.. Symiodd y Barnwr i fyny, ac yna ymneilldnodd y rbeithwyr i ystyried en rheithfarn. Blunt abseslo oddentu decg munyd, Yr oedd lluawa wedi dyfod yn nghyd i wraodaw yr achos, a phan wnaeth y rheithwyr ea hymddangosiad gwrandawyd eu dyfarniad gydag aiddgarweh. Jm athan, fel Hysbyeodd Mr B. H. Jonathan, fel blaenor y rbeithwyr, ea bod yn-cael fod yr achos wedi ei bron yn erbyn John Williams, ond nad oeddynt wedi ei brofl yn ddigonol yn erbyn Lloyd; felly dyfarnwyd yo erbyn Williams gyda'r costaa. Wedi hysbysn dyfarniad y theit&wyr dywedodd Mr E; H. Jonathan fod ganddo apSl i'w gwneyd. Yr oedd wedi cael ei alw tua phump neu chwech o weithiaa i wasan- aetha fat rheithiwr, ac yr oedd yn fynych yn gorfod dyfod i'r llys drwy lawas o an- hawsderau, ac yn arbenig felly yn yr achos hwn. Yr oedd yn cradu ei fod yn annheg I i alw yr un rhai o hyd i wasanaethn fel rheithwyr, Be erfyniai ar y cofreitrydd beidio ei alw eto.— Y cofrestrydd a sylwodd mai y rheol oedd nad oedd untbyw no i'w wysio fet rbeitbiwr fwy na dwy waith mewn blwyddyn, and yr oedd yn rheol hefyd i geisio gwasanaeth y dynion mwyaf cymh wys bob amser, ond byddai iddo gymeryd g,)fal na byddai Mr Jonathan yn cael-ei alw i wasanaetha yn fuan eto.

ACHOS Y CO-OPERATIVE. Yo yr un llys gwrandawyd apel Mr Brodri.k, chief-liquidator y gymde'tbie gyd- weithio), yr hwn a apgliai am i'r nwyddan a roddwyd i Mrs Jane Roberts yn gyfcewid am arian oedd ganddi yn y gymdeithas, ac am gostaa oyfreithiol a ddygwyd ganddi ya e'byn y cyfryw iel u dydnvdyj, gan fo.l I Mr Gorg, c.vfrntt?wr, we?i cadi dyfarui;id piaidi J i'w ach )s M ul i'r. gym,ie:tha gael ei dirwynifynyyn'h'oh'dd. Ymdd mgJssi | Mr C. MtXaid, UJ?'If, arr^nvrach/yn- i Idi, agwyhd y ?.vy.t!rei?a.n ar no y diffyaydd gan Mf G-! !?g? (H?yd Ccorg i ) a Gaorge), C i<:cJth. D?rIieoJdd Mr i Millard ad:f/nia hu 0 ,rnryw o QChn3ion cySaIyb yn mha un yr o?dd 9061 wc.li ei cnaoiatan, a'r ihat a dueddai i d(tanzos fod y dyfarniad a dderbyni idd Mr Gsorge yn hollol ddifudd, yn gymaint ag fod y eynghaws wedi ei gychwyn ar ol dirwyn y I1mrli:nls i b<a yn wiffodd 'I, ac f'liy fod y .1f.iad dderbynidd Mr _.?c folly fod llys diweddaf yn angby re tblawn, ac er ciria &Ilan pa un yr oedd wadi meddianu eiddo a haerid oedd yn parthyn i Mr Brodrick fe! chiefliquiiator.-Tybisi ei Aarhydedd fol gan yr achwynydd gyfleas- derau eraill i brofi yr acnos, ac y dybi gymeryd ewrs arall i atal cario allan y faro a roddwyd. Dali&i Mr George fod y ewaiiai. o achos y rhai y difyoodd Mr Millard, wedi ei ddirwyn i fyny drwy orohymyn Jgorfodol ond yn yr engra..tft yma nad oedd unrhyw bendarfyuiad rheolaidd wedi ei basio i ddirwyn y gymdeithas i fyny. Gofynodd Mr Millard wed'yn i'w Anrhydedd gymeryd sjlw a'r penderfyniad a bisiwyd, a dywed- yd os oeddynt yn ddigonol i ddirwyn y gymdeithas i fyoy yn rheolaidd. Ei anrhyd- edd a ddywedodd nad oedd ef yn cael allan fod Mr Brodrick wedi gsilu profi ei hun yn hawlydd cyfreithlawn ir nwyddau oedd wedi cael gafaelyd ynddynt, ac felly yr oedd yn taflu yr aebos ullan-yr holl gostaa i adisgyn ar yr achwynydd.

I ACHOS CWMORTHIN. I Mae sin darllenwyr yn cofio ffeithiau yr anghydwelediad a gymerodd le yn Chwarel Cwmorthin, Ffestiniog, yn yr hydref di- weddaf. Yr ydoedd bargen wedi ei gosod i ddan chwarelwr, sef Mri Richard Owen a John Rowlands, i'w gweithio drwodd os gallent wneyd cyflog ar y cymeriad- Ar ol gweithio rhai raiBoedd trjwyd Owen o'r gwaitb, a rhoddwyd no Mr Griffith Roberts i waithio yn ei le gyda Mr J. Rowlaads. Diwrnod y til aeth Mr R. Owen i swyddfa y chwjrel i ymofyn yr arian dyledns am weitbio y fargen am y mis blaenorol, a thalwyd y cyfan iddo, pa rai a ranwyd cyd- rhwng y ddan, Oman a Rowlands. Gwrtb- odai Owen daln dim am weithio yn ei le i G. Roberts. Yoa gofynii y cwmni i J. Rowlands daln i G. Roberts, ond gwrthoda; Rowlands wneyd hyn am mai Owen oedd i wneydyn unol f1 threfn y chwaralwyr. Am wrthod tain trowyd Rowlands o'i waith gas y caymni. Rhcddodd ei acbcs i bwyligor y chwarel, a derbyniodd gymeradwyaeth y cvfryw. Gwnaitb y pwyllgor gais ar ran Rowlands at y goruAwy iwr, yf hwn a wrthodwyd ganddo. Oherwydd faynsafasant allan am ddeng niwrnod. Cyflwynwyd yr achos i TJudeb Chwarelwyr Gogledd Cymru i amddiffyn Rowlands fel no o'r aelodau. Cyfarfa Mr W. J. Williams, ysgrifenydd yr Uadeh, a Mr N. F. R jbarts, prif oruchwyl- iwr, yn Ffsstiuiog ar y ffordd, ond gwrthodai MrRobarts gydnabod yr Uodeb. Erlynwyd y cwmni am dori contract yn llys sirol Ffes- tiniog ger'bron y Barnwr Bishop yn inisoedd Ringfyr a Ionawr diweddaf, pryd y taflwyd yr achos allan gan y Barnwr am na buasai Mr G. Roberts yo ymuno yo y eynghaws gyda Mr J. Rowlands. Gwnaed ap8i yo Llundain yn erbyn y dyfarniad hwa ger bron y Barnwyr Day a L^wr.^nce, p" rai a faroasant fod y Barnwr Bishop wedi methu yo ei ddyfarniad, a pheaderfynasiot fod y cwmni i d??ia treuliiu y ilys sirol, a 1I,S yr Cpe). Trefnwyd fod yr achpa 1 gael ei wran%w dracbefo ar y 18fed o'r mis hwn yn Blaenau Ffestiniog, oni ddydd Gwener diweddaf, yr ydym yo deill, argiiseyfreith- iwr y cwmni, cyfarfu Mr ft.ibarts a Mr W. J. Williams gyda Mr J. Rowlinds, yn Ngwesty y North-Western, Blasaan Ffes^ tiiai-jg, pryd y cytunwyd mgva heddweh i dynu yr achos yo 01 trwy i'r ewmtii dalu 15p oiawn i Mr J. Rowhnds. Ar hyn cytnnodd yr erlynydd yn hoHui. Yr celd Mr J. Rowlands yn barod ac yn foidhwn at y cychwyn i wastadhau y miterhwn aewn heddweb, ond fod y ^ormhwyliwr yn gwrthod cydnab^d yr Utideb nac an o i owyddogion. Weley cytnndebaarwyddwyd gan y partion Mewn trefu i ochel y cootau, y rbai dan nnrhyw amgylchiad a fyddant i'r enillwyr allan o bob eyfartwadd i'r BWIJl mewn dadl, mae y I Cwmni yn cytuno i dalu i J. Rowlands y swm o 15p, heb roddi o'r neilldn eu sefyllfa, a chyd- nabod eu bod wedi tori y cytundeb, a bod J. Rowlands i dynu yn ol yr achos, pob un i dalli ei dreuliiu ei hun. TnE WEW WELSH SLATE CO., LD., J. Rowlands. N. F. Robarts, Manager. Blaecan Ffestiniog, Mehefln 12,1891. Bglurai* gynwys a meddwl bwn yn llawn i J. Rowlands cyn iddo ei arwddoi W. J. WILLIAMS. EGUrttHAD OAN YSGEIPBITYDD YS UNDBB. I Er gochel unrbyw gainddealitwriaeth yn yr achos hwn, y mae gair o eglurhad yn augen- rhoidiol ar y frawddeg ddiweddaf yn y cytun deb—" Fob un i dalu ei gostiu ei hun." Nid yw hyn yngolygu dim ond c>stau yr achos ar ol yr apSl yn Llundain, gan fod y Cwmni wedi talu yr boll gostau bla,norol cyn y 12fed cyfisol, pan wnaed y cytundeb hwn. W. J. WILLIAMS. t yr Undeb ar yr hyn a Llongyfarchwn yr Undeb ar yr hyn a 8nillwyd ganddo yn yr yimgyri, presenol, 8ef cydaabyddta?jh mai gel1 yn mbobystyt ydyw cy&afateddisd na chyfrMth. D1gwyl. iwn i hwn fod ya ddechreuad cyfnod newydd iyn hanes chwarelwyr a pherchenogion chwarelau Arfon a Meirion. Drwg geaym i ni petbau annymunol ddigwydd yn aglyn Vr achos hwn. Prioiol a doeth fyddai I'r pleidivi dde?oyddio y cyaeaadt'? cyntaf ?'gaff"?nt i uniawui 7 eyfryw, er mantaisalles- :iant cyfftedinol. Wedi cyhoaddt haddwch y ddy!edawydd gyntaf ar ot byay yw cyfM'i pob rhwyg wnaed Y" Y""d yr ,Ig"ytfod a f, Bymud ymaith bob achos gofid a thram?wydd teill fodoli oherwydd yr anghydfod fa.

IMARWOLAETH MR JOH:i DAVIES, BLUE PERES, I DINORWIG. Dydd Sul, tuag lleg o'r gloch y boren bu f | farw Mr John D ivies, Blue Peris, Dinorwig, I yn 63 mlwydd oed, ar 01 cystudd maith a [ phoeous. Bu Mr Davies am amrvw flyn- yddau yn arolygydd Cnwarelau Dinorwig, ac yn cymeryd rhan llaenllaw gyda pbob symudiad o bwys yn nglyn 4'r chwarel hyd o fewn ycbydig fisoedd yn ol. Fe fu yo yn aelod ar fwrdd ysgol Llanddeiniolen am rai blynyddoedd, a gwasanaethodd am un tymhor fel cadeirydd. Nid ymgeisiodd yn yr etholiad diweddaf oberwyddi afiechyd, neu yn ddiau buasai wedi ei ail ethol.* Bydd yr angladd yo un preifat..

CYMDEITHAS YSGOLOR-I IAETHAU GOGLEDD CYMRU. Cynhaliwyd cyf irfod o bwyligor v gym- deithas hon yn Nghaer ddydd Sadtvrn. Rhoddwyd yagoloriaeth beltoch o 2()f\ i F. A. Rogers, CJrove Pa:k S;bool, Gwree.sam rhoddwyd cymeradwyaeth uchel i Williim Ruherts, Yegol y Friars, Bangor. Ym.ze's iodd un ar-ddeg-a-thriogBin am yrysaolor- iaethau cyffredin, a dewiswyd wvth i fyned drwy arholiad Usfar gan y Prif-athraw Reichel a'r Proffeswr Pnillips. Rhoddwyd y dyfarniadaa a ganlvnAlbert G. Lee (deuddeg oed), o YSÃol Genedlaethol Conwy, 20p y ftwyddyn 15p y flwyddyn i Frederick Davfefc (13ag oed), Ysgol Ramadegol Gwrecsam; Horaee Blew (13eg), eto; ac Elizabeth M.Lloyd, Ysgol Frytanaidd Machynlleth. Y one yr yagoloriaethau i barhau am ddwy flynedd. N ifer y marcian a eafidd Albert Lee ydoedd 248, ar gyfsr 252 i F. Davies a 250 i Horace Blew ond wrth gymeryd oedran a rhago'wg addawol rhoddwyd yr yagoloriaeth gyntat i Lee,

OUEL CORPLI YN AFON LERPWL. B)r<r.i Stdwru, riarginfydawyd corph dynes iauan: ya yr af ia Morsey; tybir fod y (iJyms oidouU wytb-ar-hagtiu oed. Yr oodd (.tolui- yti y gv,l,lf. Gtvneic ymchwiliad i'r amgylcliiad gan yr heidwmaioa.

MARWOL\ETH JUDAS I ISCARIOT" TR AIL. Diaa fod eiu darllenwyr ya gwybod am yr wyl a elwir y Passion Play "-sef dyn- warediad o'r C-oeslioeliad—a gynhelir bob blwyddyn yn Objrirnraergnu. Ynddiwaddar bu farw y pertoa a gynrychiolai gymeriad Judas Iscariot, o-if Oratory Lechner, yn 72 mlwydd oed. E Imygid ef ar gyfrif ei fywyd rbinwaddol. Cerflunydd ydoedd yn ol ei alwedwaath. Y mae ei fab Anton yn aelod o'r cwmni chwareuyddol, ac yn ganwr o gryn fri.

AFON MENAI. I Sys,-Fel no o breswylwyr Caernarfon, ar y nosweithiau braf hyn, tra yn rhodio ar hyd pan pier," yr wyf wedi awydda lawer gwaith na buasai rhyw agarlong fechan yn rhedeg o'r dref i'r Balan ac yn ol, modd y I, gallaswa i a'm gwraig a'm dan blentyn bach gael ychydig awyr hob. Onid e. fodd cael un ? D/oa a?erloag fechan yn rhedeg o Fangor i Biwtnares. ODd ow draan o Gaeraarfon 'does yma ddim ond cychod. Ooid 063 fodd cial rhywbeth i roddi i drigolion y dref ycbydig adloniant ar y dwfr ? Bath y mae pwyllgor y town improvement ar y cyogor yn ei woeyd ? Gwn fod y pwyllgor hwn yn awyddns i wella y dref. Dyma gyfliusdra rhagorol iddynt i ddangos ea bod yn CUll dedwyddwch eu cyd-drefolion. Bith faasai yn fwy o adlon- iant i weithwyr caled y dref a'u teuluoedd na threulio awr neu ddwy ar y Fenai Oad sut y gellir gwneyd hyoy fel y saif pethau yn awr? A all y cyngor trofol wneyd I rhywbeth P os na all, a ellir ffarfio cwmni i bwrcasu agerloag fechan i'r pwrpis a nodais 1 Byddwn i yn bur foddlawn i gymeryd un o'r cyfranau. GWEITHrWR, I

PORTHFA Y FOEL. I MR GOL,-Pibam na wna pobl Mon rywb«tb i wella sefyllfa y borthfa nchod ? Disgwvliant yn gyfangwbl wrth Gynghor Trefol Olel ->a:foa i wneyd pobpath drostynt, ac nid ydynt bwy ea hunain yn balod i symud a. itaw na throed yn y mater. Y cwol a wnant ydyw dwrdio a gwawdio y cyngor trefol. A ydyw hyn yn iawn ? Mae y cyngor yn gwneyd yr oil a all wneyd heb dori y gyfraitb. Ntd oes ganddo arian i gario allan welliantau, ac nis gall ddefn- yddio acian y trethdalwyr. A phe gallasai, a fyddai yn gyfiawn yndda ddefnyddio arian y trefwyr er budd psbl air Fon P Syniad ein cyfeillion yr ochr draw i'r Fenai ydyw mai y fendith fwyaf sydd yn disgyn i ran y dref ydyw ymweliadau y ffermwyr a'a gwragedd ar ddyddiau ma,chnadoed i a tfeiiiau. Ai onid yw hyn braidd yn ormod Y gwir yw fod mwy 0 arian y dref yn myoed i F.m nag sydd o arian Mon yn dyfod i'r dref. Ac eto i gyd, wele bobl Mon yo disgwyl i'r cyngor trafol wario canoedd o bunati er eu hwylnsdod hwy. Gofynaf eto, paham na wnant hwy eu hun- ain rywbetb ? Mae darn fawr o wlad yn dibynu ar y borthfa, a gwyr cefnog a dylao- wadol yn ei defnyddio bob wythnos, y rhai pe dymunent, a allent gario allan ddiwyg- iaaau trwyadl yn y borthfa. Mae rbywbeth llwfr ac an seat yo eu gwaith yn disgwyl wrth Giernarfon wnayd pobpeth drostynt. PORTH TR AUR. I

RHIWLAS. GER BANGOR. ) CYFARFOC PltEGETIIU.-Cyalialivrycl ein cvfarfod pregetha yma nos Sidwrn a'r Sal I diweddaf, pryd y pregetbwyd i mlyrfaoedd mawrion gan y Parchn S. T. Jones, Rhy), a G. Parry, D.]).. Camo.—Qonebydd.

TALYSARN. I Cynhaliodd eglwysi Talysarn, Baladeulyn, aTbanyrallt ea oyfa -fod pregetha blynyddol nos Sidwrn a dydd Sul, pryd y gwasanaeth- wyd gan y Parchn D. C. Davies, M.A.; W. R. Jonea (Goleafryn); Owen Owens ac Abraham Roberts, Llynlleifiad, a W. Foulkes, Llangollen.

PENYGROES, LLNNLFYFNI. I Y DYFFEYN CO-OPBRATIVJC STOEES."— Ba Mr William H. Owen yma pryduwD Sadwrn diweddaf yn gwerthu yr holl eiddo. Oeailwn mai y tenant a brynodd y brydles am 170p. Mr J. A. Hughes, Portbyranr, ydoedd y cyfreithiwr.

PORTHMADOG. I CYMDEITKAS Y GWYR IRUAINC.-YR wythnos ddiweddaf,mewn cyfarfod cyfftedin- 01 a gynhaliwyd gan. y gymdeithas achod dewiswyd y swyddogioa am y tymhor nesaf, fel y canlyn: Cadeirydd, Mr Jones-Parry is-gadeirydd, Mr J. Holt Newell; trysorydd, Mr J. Duvn's ysgrifenydd mygedol, Mr Genrge Davies ysgrifenydd cyffredinol, Mr Richard Purnell. Da genym ddeall en bod yn bwriadu ceisio cael ystafelloedd gwell i gynal eu cyfarfodydd ynddynt. YR ODYDDIOIT—Dydd Sadwrn, yr oedd y gymdeithas ddyngarol hon yn gorymdeithio ein tref, yn cael ei blaenori gan seindorf bres y cartreflu gwirfoddol. Yr oedd nifer fawr o'r aelodau wedi dyfod ynghyd a gwnaethant ymddangosiad oryf. Yr oedd amryw ohooynt yo marchogaeth eeffylau, wedi eu harwisgo yo brydferth. Talasant yrnweliad hafyd a Tbremadog, Bodawen, Tuhwnt-i'r-bwlcb, a Borth.

CARNO. I MARWOLAETH A CHLADDKDIGAETH: MR J, ASEITON, Uu.-Gvda gefid yr ydym yn ysgrifenu am farwolaeth y brawd ieuano gobeitbiol hwn, yr hyn a gymeroddle ddydd Sabboth, y 14eg cyfisol, yn yr oedran o 29. Er mor ieuanc ydoedd, yr oedd wedi dringo yn uchel mewn llawer o gysylltiadau. Efe ydoeid ysgrifanydd Clwb yr Oddfellows yn y lie, ac hefyd ysgrifenydd y gymdeithas lenyddol yn y lie am flynyddau tawer, gyda'r hon y gweithiodd yo ganmoladwy. Ond y brif anrbydedd a osodwyd arno ydoedd ei ethol vo aelod o'r cynghor sirol dros bhvyf- ydd Carno, Llanllugan, a Llanwyddelan. Efe ydoedd yr aelod ieuengaf o gyoghor sirol Trefaldwyn. Yr yd edd yn gerddor gwych, a chwith fydd gweled Bisteddfodau Carno a Threfaldwyn hehddo.. Yr ydoedd yn aelod ac athraw yn yr Yagol Sul !ó!yda'r Methodistiaid Calfinaidd. Gadawodd weddw ieuanc i alara yn ddwys ar ei ol, gyda thad oedranus, a mam a brodyr a cbwiorydd. Claddwyd ef yn myowent y plwyf y dydd Iau dilynol dan y ddeddf newydd, y Parchn Q. Parry, D.D., T. J. Rees (A.), a gweinidog y Weslcyaid yo gweinyddn.

1 L'wyddodd Miss Fawcett i enill anrhyd- I edd eleni eto yn arholiad Prifysgol yn Nghaergrawnt. Hysbysir fod y Frenhiaes yn Uym yn ei I chondemniad o'r gamblo sydd yn myned yo mlaen mewn tai pceifat.

I CAIRN ARFON. 'I uaerwyd; t. i y tywy id mor de?, ym- Hydd Lln,. By id rai pjrsosiU wersyllu no am ychydig <td.:ddiaii. D gt-ayii ade: il f id yr n^^d^sidvead Lawis D:v or dref lion, w^di ei wneyd 'n olyny ld y R!, )"it, H igbes yn M tngor. Nis gallii y dewi.dai ddigyn ar an mwy tailwrg. CYFAKFOD BLYXYNDOT, SILOH. Cyn- helir cyfa'tod ore^tliu blynyddol Siloh 808 Lun a dydd .\{ ,\v,,11 oesat", pryd y pregethir gan y Pitel i H. Birrj.T Wdliams, Llan- dndno; W. T i im-ii, Pwllbeli; ac S. T. J00e8 (AI two), CLWB Y OLWVNION.-— Daillwn fod clwb 0 cyclists newy.J.j ei sfctV1' y nnnwyd ag et «<a amryw 0 fAnh.igion yr o.wvnion. Dydd Tau ymgynuil^ant oflion y Gwesty Brenhinol, lie V tyrimyd eu llu' i.u; ac ar ol hyn gwibdeit'' i;is ,[I'; Biwaniris ac yn ol. Trwy ei aared'grvydd arferol, rhoddodd Mr Evan Haah O-veo, cadeirydd bwrdd y gwavchsidwji 1, a irheg o garp"d ytblenydd i'w osod ar lawr yr ystafell yn yr hon y bydd gwyl.vyr baddianaa y tlodion a'r trethdal- wyr yn ymgyfarfod. ) y llys ynp.del bsvrdeisiol, ddydd Llan, dyjinnodd Mr G. R. Rees, ar ran y fainc, ar i'r wasg wnayd yn hysbys y cosbir pwy bynag o hyn ailan a gyrner flodeu nea ysbrigyn coeden o'r Pare. Hyderwr. fod hyn yn ddigon 0 rybndd i ymwelwyr &'r Ile i gnfio'r gair hands-off o'r blodeu a'r coed. CYMDEITHAS Y MAMAU — Ar ei hymad- awiad o'r dr»>f bm, y 7:r»e Mrs Pugh, Llys- meirion, wedi citil ei haurhegu gan aelodau Cymdeithas y Mawau ag anerchiad goreursdig bardd fel arwydd o'u diolch- garwch iddi a'u parch tuagati am y cynorthwy sylweddol oedd bib amser wedi ei roddi i'r gymdeitbis, a'r bon gyda llaw a sefydlwyd trwy ei bymdrechion bi 16 mlynedd yn ol. Gwnaed yr anerchiad gan Mr J. A. Ysughan, ac yr oedd wedi ei barwyddo gan Mrs James Evans, fel Uywydd y gymdeithas. DIANGFA GYFYSG RHAG BODr)r.-Cafodd bacbgeo bychan i Mr E. Evans, yr arolygydd sirol, ddiangfa par gyfyng rhag boddi yn Mharth-yr Aur ddydd Mawita diwpddaf. Syrthiodd oddiar y mor-fur i'r mor islaw tra yr oedd y llanw i mewn, ac mor fuan ag y clywodd am yr anffawd, aeth Mr R. Mark Jones, pilot, i'r lie, neidiodd i'r dwfr, a dygodd y bychan yn ddiigel i'r lan. Dylai gwrhydri o'r fath gael ei ddwyn i sylw y kymdeitl2? ag sydd yn gwobrwyo am achub bywydau. DYCHWELIAD Y OARTRBFLF.—Yn gynar foreu ddydd Sadwrn, cyrfcaeddodd aelodau y cartr.-flu adref o Altcar, lie y buont o dan fis o hyfforddiant. Yn absenoldeb y Milwr- iad Platt, cymerwyd llvwyddiaeth y gat- rawd yn Altcar gan vr Uchgadbeo Evans, ac ar ol yr archwiliad blynyddol ddydd Mercher rhoddodd y Milwriad Liddel y ganrpoliaetb achaf i'r gatrawd fel nn o'r rhai gorea o'r dosbaith hwn yn y wlid. B reu Sadwrn gwnaeth y swyddogion bob brys i anfon y milwyr gartref.

Deuddeng awr y dydd fydd raid i yried- yddion trams Llundain weitbio 0 hyn allan. Llawn ddigou.

6mebijj8ct|?8tt, riubuntt, a :Qt'i.f¡¡y.ohdU1t. GENFDIGAETHAU. Hughes —Mehefio IT" priod Mr John Hughes, 5, Segontmri) terrace, Caernarfon, ar fab. Jones-Mehefin 17, priod Mr J. W, Jones, The Grange, Highbury New Park, N., ar fab. Roddick—M^hefia 19, yn Cspel Graig, priod Mr George R: ddtck, Vaynol Farm, Bangor ar fab. PRIODASAU. Davies-Roberts-Mehefin 20, yn nghapel y Bed- yddwyr, Abergle, gan y Parch T. Roberts, yn =.Id,!b Mr H. WIli. cufrestrydd, Mr Robert Davies, 4 Miss Margaret Roberts y (dd. L&nfairtalbai&ra. EI:ad,Ó':iah"¡'; 19, yn DghapI y Methodistiaid Ca'finaidd, yn Llanuwchllyn, gan y Parch W. Mathews, M A., Buigor (ewythr y briodasferch), a'r Parch H. O. Hughes (gweinidog y lie), Owen M. Edwards, M.A., Cymrawd o Goleg Lincoln, Rhydychen, 4g EUen, march y diweddar Evan Davie, Prys Mawr, Llanuwchllyn. Griffitha—Parry—Mehefin 20, yn Swyddfa'r Cof- restrydd. Caernarfon, Mr John Griffith Grifliths. Ty'n'on, Dinorwig, 4 Miss Ellen Parry, Eifion House, Waenfawr. Jones-Wilhuns-Mehefin 12, yn Swyddfa'r Cofrestrydd, Thomas Jones Tynawydd, Din- orwic, à Catherine Jane Williams, Gorphwysfa, Mynydd L'andegai. Owens—Joues—Mehefin 16, trwy drwydded, yn nghapjl (Jlasgoed, Owen Owen Owens, Llwyn. derw, Bryn'refail, a Grace Jones, Coedyparc, Penisa'rwaen. Pritcbard Robe,t. Mehefin 10, yn Eelwys Presbyteraidd Fairfield, Lerpwl, gan y Parch R. H. Lundie, D.I)., Richard Owen Pritchard, Lerwl, mab ioueng??f y diweddarJOwen Pritch- ard, Bodelwyn, M>>n, 4 Hannah, merch ieueng- af Richard Roberts, Bwlch y Gwynt, Pen- inachno. Pritchard-Lemin-Mehefin 11, trwy drwydded vn nphapel Elim, Porthdinorwig, John Owen Pritchard, Glangwyrfai, North road, Caemar- fon, a Jane Catherine I-emin, Market square, Amlwch. Thomas-Hughes-Mahalin 12, trwy drwydded, yn nghapel Bryntnenai, Porthdinorwig, William Thomas, Sea View terrace. Porthdinorwig, ft Eliza Jane Hughes, Tithebarn street, Caer. narfon. Thomas—Pritcha'd—Mehefin 14, t'wy drwydded, yn Eglwys St, Cybi, Caergybi, gan y Parch R. Price, B A., curad, Mr Rtigh Thomas, engineer, Holborn road, ft Miss Elizabeth Ann Pritchard, 40, Market street-y ddau o Gaer- gybi. MARWOLAETHAU. Atwyl—Mehefin 16, Mrs Anwyl, Mwyar*, Llan* brynmair. Claddwyd hi ddydd Sadwrn yn mynwent y p!wyf. Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parch D. S. Davies, ac yn yr Kglwys gan y Patch Gwynne Vanghan. Dodd—Mehetin 2, yn 67 mlwydd oed, ar ol maith a phoenus gyatudd, Mrs Sarah Dodd. Dydd S?dwrn dilynol daeth nifer tuoa.? i dalu y gymwynas ot?f iddi. Gwasanaethwyd wrth y tv gao y Parch ONen Jones. y gweinidog; yn yr S8Eg4wys ac wrth y bedd gan y Pavch W. Sc?gge, y periglor. Yroeddyr ymadawedig yn un a fawr hoffid gan bawb. Franc»s—Mehefin 20, Mrs Anne Francip, Liwin- aere, Llanbrynrnalr. Jones-Mhefin 1, yn 50 mlwydd oed, yn Llys Elen, Waenfawr, wedi cystudd maith, ond mewn addfwyndei, Ellen, anwyl briod Thomas Jones. Jones-Mehefin 20. yn 85 mlwydd oed, Urg Mary Jones South Penrailt, Caernarfon (gvnt o Tyddyn Hen), Cleidir hi prydnawn ddydd Iau. Owen-Mehefin 12, yn 28 mlwydd oed, Thomas Owen, Belan, Llao brynmair. Owen-Melrefia 18, yn 87 mlwydd oel. Mr. Elisa- beth Owen. Cefn Pennant, Llanbrynmair. Parry Mehefin 17, yn 67 mlwydd oed, Mr Thomau PaTry, Ysgnbor (x-,ch, Caernarfon. Bn Mr Parry ya dioddef yn diwel oadiwrth glefyd y crydcymaUu "<0 fI:1nydd;¡, on t yn y dydd- iau diweddaf cafodd ymosoiiado'r anwydwst, yr hyn a brof«»dd yn aogeaol. Yr oodd yn bur adnabyddus yn nghylchoedd amaethyddol yr ardal. Roberts-Mehenu 4, yn 7 wythnog oed, Ellen merch E. ac M. Roberts, Ty'nllw?a, Bangor. Roberts-Mehefill 8, yn 87 mlwydd oed, John Roberts, Belui, L)a?ibrynmair. Roberti--Mehgn 19. yn 88 mlwydd oed Mr John Roberts, Cwmderwen, Llanerfyl (tad Der- wenog). Thomai,-Melbefin 10. yn 10 mis a 10 niwrnod oed, Marv Elizabeth Thomas, an .yt blentyn Lewis ac Elizabeth Tftoruas* Booksellers and News- agents, Cwmyglo. Willisms-Mehefin 15. Evan Williams, Hendref, Llanbrynmair. Claddwyd at y dydd Gwener dllynolyn nghladdta yr Hen GapeL y Parch D. S. U.,e,y. gweinyddu. Williams—Mehefin 17, ar ot cyit&,d mllr;tll. yn Ty Hen, Llangffui, yn 29 mlwydd oed, Mr J nhn \Vi!1ial\ls. Williamll-Mehefin 18, vn 72 mlwydd oed, Mra Mary Williams, gweddw y dirfeddar Gwilyrh Cyfeiliog, Llanbrynma r. ER. SERTHOG GOFF VDWRI\ETH am Ethel ftronwen awvl f"ch Morgan a Margaret Richards, 30o, H'gh street, Bangor.

COF-GOLOFC'TF AU. 8TOU FAWR. CYN PRYNU 0 IFGOLOFN BYDDD I CkIWI ALW OYDA FILJIIH JONES MARBLE WORK3 Argraphwyd pr(' v h«oogioi a'r CJ hoeddwyr, y WFLSU NATIONAL NEWS, PAPER 0. LIUITKDJ RAH U. W. DAVIES & Co., yn eu. swyddfa, New Hitbatn Owrnaifoa, Malletin 24 1891