Y Genedl Gymreig

MACHRAETH MON, Fel arweinydd Eisteddfod BiwmareO, Alban Eilir, 1891. Yn ei nawdd i'n bawenyddiaeth-dalied Hyd ei elawr, Machraeth Dyry ei goffadwriaeth, Emyn i'w hawl, am a wnaeth. Cei urdd eirioes corddorion,-& seiniant Faws i'w enw tirion Organ au corau gwynion, A'u mawl ifrasth, i Machraeth Man. 0 werth Abad y ffraethebion,-Balsam, 0 belydr damhegion Tal Æmp, ffablaa tlysioa, Yw b irddoniaeth Machraeth Mon. Coroner V ell arweinydd,—ft. dail, Yn dalaith urdd newydd Yn beu beirdd, yn baun y bydd, I fyd o Eisteadfodydd. Y Gwyddel Cymreig addien,-yn berwi 0 hen bair Ceridwen Ffroth byawdl o ffrwyth awen, Yn gainc felys y llys Ilea. Ffrwth ei hybarch ffraethebion,-s syn- Mewn cysouaf froddion [W11 Iaoh gwrel mewu gwech goron, Mel a ilaeth yw Machraeth Mon.

LLWYDDIANTYBED- I YDDWYK YN NGHYMRU. [Traddodwyd yr anercbiad taelynol yn nghyfarfod biynyddol yr Undeb ya l Ngbaerfyrddin gan y llywydd am y flwyddyn, saf Mr W. R. Edwards, CMt- fyrddiu] Wrth dafla golwg yn ol droo y pedair neo y mlynedd ar hugain diweddaf nie gallwn lai na llawenhau a diolch yn galonog i Ban Mawr yr Eglwy. am y cynydd a't llwyddiant sydd wndi bod ar yr enwad yn Nghy.nra yn ystcd y cyfnod hwn. Golygwn wrth y llwyddiaut hII, nid cyoydd ) n unig yn rhifedi tia heglwysi, ein gweinidogion,a'u haelodaa, er fod hwn ya rhagorol, ac yo destyn diolchgarwch neilldaol i Ddaw; ond hefyd cynydd mewn nerth yabrydol, mewn gwybodaeth Feiblaidd, mown dylanwad ar y genedl, ae mewn defayddioldeb a gwaaan- aeth gyda phnffadtad iu crefyddol a gwleid- yddol yr oes. Er ein bod fel enwad yn gor- fod llafurio yn ngwyneb anhawsdeiau neill- daol, a llawer o ragfarn i'w orchfyga, ac ar na cb&hdd enwad erioed fwy o'i gamddeall, yr rJjm, erbya heddyw, wedi enill safle anrhydeddas yn mblith yr enwadau ereiil; a derbynir yr enw Bedyddiwr, fel rheol, gyda'r parch hwnw a ryglydda. Tybiwn nad antuddiul fyddai galw sylw y gynadledd hoa eleri at rai o IL7KNAU KIN liWYDDIANT I yny Dywysogaeth. Credwn y gall hynfo o las mewn gwahanol yatyriaethaa. Ar 11 cyrhaedd safle o enwogrwydd a nerth i.ii ydyw enwad crefyddol beb fod mewn pe,-ygl o aoghdi,) ac e.-gealuso yr arfaa a brofasaut yn y gorphenol yo neithol drwy Ddnw i fwrw cectyll i'r I I w r. Piiodol iawn hefyd ydyw adgofio ein heglwyei o brif elfenau ein llwyddiant er mwyn y genedl sydd yu codi fel y byddo iddynt geisio allan yr hen lwyoiaa a rhodio yodiynt. Y mae yn dra aicr fod ein cynydd a'n Uwyddiant fel enwad i'w briodoli, yn benaf, gyda beadith Ysbi yd y gwirionedd.i'r egwyddorion gwuhaniaetbol a gredir ao a ymaftenr gsnym yn yr eglwysi i'r egwyddorion hvn. Nis gallwn fel enwad o Fedyddwyr yo Nghymru yraffrostio rhyw lawer yo nehyloeth a dysgeidiaetb y byd hwn. Ni ■. ^vjto isi doethion vn ol y cnawd a alwyd 1 iud yu Fedyddwyr. Gwueir corph miwr sin h'iiljdao, eio diaconiaid.a'n gweinidogiun i fyny o'r d jsbwth gweithiol. Nid ydym yn -idyleius ciiwalth am ein llwyddiant i gefn^aath a chyv.h'irt'i oddi wrth y wladwri^etb. Nid ydyw y Badydd- wyr erioad Wúdi nrfer credn ruewn tretha y wlad er cyuai crtfydd. Nid i'r cyfeiriadau hyti y mie i ni uUhaio ffyflnouellaa ein llwyddiaDt; a g4llwn benderfynu mai uid wrth edrycH am gymhorth o'r t'ath hwn y IIwyddwlJ yr. y dyfodol. Y mae eio Uwydd iant fel aowact i'w bri. doli, yn ^euaf dim, I'N 1IYMLYIAD WRTH EGWYDDORION ac ordiabidau syml y Testament Newydd- Ein harwytidi.ir wedi bod ac yn bod ydyw, "aty Qair ac at y (iystiolaetb." Yr ydym wadi gWI thod plygu i gredöan dynol, a cbytTes ffydd y tada. Yr Arglwydd Iesa ydyw ein bl,eaor; ei ddyigeidiaetli of ali apostolion ydyw ein crefydd. Nid oea amhenaeth ynorn nad dyrna ddirgelwch mnwreui Uwyddiant yny gorphenol. Credwn fod gwaith ueiliduoi geoym fal cyfenwad o bjbl yo llaw DolW, i blaidio a gosod gdrbron y byd ordithadau yr i^lwys yo en pnrdob ap >eto!aidd ac i ddangos pwys fawredd c efydd bbtsinol trwy gyfytiga aelodaetb c^lwysig yn unig i'r sawl a wnant broffes beisonol o Grist. Dyma lie y mae y prif wahaoiueth rhyngom a phob eawad crefyddol arall. Nid ydym yn credu ya effeithioldeb nnrh saiemoni na defod ar wahao i ffyiut LOioo.ol yn N^hiist. Yn 01 ein baru LÍ, y mae gweioyddu uurhyw ddefod nen ordinhnd grefyddol ar nurhw bersan hen ei ymwibyddiaeth a'i gydsyniad P'jrsouol yn arwain yn iiDochdadwy at y cyfeiliomadau gwaradwydduB o ail enedig. aeth yo y bedydd, ac yu gofnogul i an o bnf seilim Pabyddiaeth. Y mae ein golygiadao a'n harferiad fel eawad wedi ein galluogi i godi ein 11 »is yn groew, gyda nerth a chys sondeb etfeithiol, ya e byn y cyfeiliornadaa pery^las tiyri. Ond y: ychwanegol Jot ngor- iaetliaa )r egwyddorion gwahania;thol a gredwu, ibmid j.hwaa^gu FFYDDLONDEB X THBYIlNGAUWCn I i'r egwyddunno bya M aUea banfuM arall yn ein Uwyddiant. Y mae ein tadaa yn Ngbymru wedi Haturio u?u holt nerth i ddyggn piogetno a byw eu hegwyddorion. Y mae yn iidrwg genyf feddwl nad ydyw pawb a broffesant eu haoaio jn Fedydd- wyr yo ncyrogarol i'w begwydnorioo noill. dual. Nid ydym yn cyfesrio vn awr at Fedyddwyr Lloegr, a'r cybrddiad pwvsig a ddygwyd yn eu berbyn eleni gao gadeirydd Dndab Pfyd?in F?wr a'r I?erd '?a; ond ofnwu fod pers'jnau ac e?twyat yu N?hymrn yn gogwyddo gor.^od i'r cyfeiriad hwo-er nad ydynt wedi my.cJ cior bell ag ymffrostio nad ydynt yn c ifio pa bryd y pregethwyd ganddyut ar fedydd; a syroud y fedyddfan o'r capel i'r ysgoldy; a gveitiyddu bedydd yn yr wytbDos, ac nid YD. rgwydd llawer o dystion ar y Sabbatk Ofawn fod yma ogwyddhd gormodol mewn rhaieogrsiphtiau i'r cyfeiriad hwn. Cwuoir hyn, y mae yu debyg, oddiar deimlad o frawdgatwch Oist- ionogol, rbydd oddiwrth bob cuini a thag- farn; ac betyd gyda'r aracan o beidio colli cyfraniadau » ehymbortb personau sydd yn falch o gydadtioli a Bcdyddwyr, ond erioed hob en bedyddio, Ond yr hyn a dybir ganddynt hwy yn elfen o lwyddiact 10 yr eglwys bydd ivedi, ac yu bod yo awr, mewn ?wirione?d, yn elfen o wemiid ac yn atalta M lwyddiani y pwirionedd fol y mae yn yr lean. Acbyd?g?wcar ea br?wi?arwch, &'u calon lydao, g?iwo dJywedyd nad ydyw ond Sag a thwyll os arferir ef ar d; aal an- ffyddlondub i Griat a'i ordinhad; a gall fod ganddyut galooau ilydain, ond ni cheir fod ynddyut ddyfuder argyheeddiad. Nid Bedyddwyr o'-r 'amp yma sydd wedi bod yn tbithio Cymra, ana eglwysi ar hyd a lied ein gwlad, pregethu y Qair yn ddi-dderbyn- wyneb yn ein gwyliau biynyddol yn gystal sg yo ei-, bioddau gwledig, a gweinyddu yr ordihoH apl tolai,id yn Dgwydd y miloedd yn afonydd Cyuira, er cael ea dirmyga a dioddef cam. Y mae TEIMLAD BRAWDGAROt taagat enwid ia eraili yn '.ghydaebydweith- radiad a hwvu; gyda pii <b symcdiad cre- fyddot a ¡l\\L'd',¡ ag eydd yn bosib), yn bethaa a grfa;,(wn yn g- lonog ood oid ar draul cat'dio -in begwyddoiion gwabiri- iaethol fel e,l'ocLd. Ni wneir hyn ganddynt hwy, ac c d iisgwyliar.t i ninan waentbnr felly; a jihe byddem yn eaog o hyn ni fedr- ent, mewn gwirionedd, edrych aroom gydag edmygedd a pharoh Gallwn benderfynu fod B.'dyddiwr ffyddlawn i'w broffes a chyson i'j grLid,,) )-n tiicr o foci yo uwch ai I barcb a chryfa. h ei ddylanwad gydag en- wadau eraili nÙ eawi a ymddygaat yu wa- j hand. Y mae dau ofyniad wedi card ei efyn yn ein clyw hweroedd o wtithiaa. Ua ydyw, Pa I etb sydd yn cytrif am fod ey- aifer o'a beglwysi S^isuig yn Nghyoira yp rhydd gymuool, er mai aelodau o eglwysi tydd yo arfer cymuno yo ol y drefn ap,ist d aidd ydyw eu prif gefnngwyr tat rheol P Yr all ydyw, B -tli ydyw y rb^iwra fud llawer .0']1 g.veiniJo¡¡;ion a. faewyd mewn yssolion <« ^oAvnf hikr.hrii A" nsL. r > » t --u. u "11; y"' vymreig, ac a aaer- DYniasint eu haddysg athrofaol yn eio co'- flgaa yo Nghyana, pan yo derbyc g-ilwadau j eglwYl rhydd-gymuuol, yo galiu cydym ffarfio a threfn yr eglwys. byn heb deimlo anrhyw anhawsder mor bell ag y gallwn ni ganfoi I Credwo i.ad ydyw y gwir leswin o'r ffeitbiaa hyn i'w gael yu yr awgrym an- nheilwng fod y brodyr da hj n yn fwy di- ffygiol o gydwybod dda ac yn baroch i abettha egwyddor nag eraili o'n brodyr: pell ydym o greda hyn. Oad barnwn r-ai y ^»ir wwiii ydyw ein bod fel Bedyddwyr yn Wghymra ya colli yn mbell yn v goftl a ddylem gymeryd wtth addysga JLIN OWEINIDOGION IE0AINC ) beth ydyw ein ?y?M'o" "eiUdno!. Y I mae rbai brodyr yn ewyno yn ?M'? !o? ein hiaitb Di fel Oymry yn ca°lei bpfwnlnun Yn Bin colegan, ?-?-? ?'' ? ?ionedd Y Mae YD hen bryd i ni ddyrehafn ein Haiti yn erbyn ? Mgon!.sdod hwn; ond yn ei^ hryd ni rid ydyw esgeuluso yrb«n iaithmewn coleg ond pith ;ymharol ddibwys o'i gyf- erbyou ig etgealaao addysga a gwreiddio ein pregethwyr ieuaiac in yr hen egwyddorion I bendigedig ag y dycddefodd ein tadau er ea mwyn. Fel Bedyddiwr byddai yn fit gwell genyf roddi derbyniad i fachgen o'r athrofa I yn wa. yn yr hen, hen Gymraeg aawyl na rhoddi derbyniad i no a fyddai yn wan ac eiddil yn egwyddorion aylfaeaoi ein henwad. Wrch roddi datganiad i'r teimlad hwn na I feddyiied neb fy mod yn amcanu at ddolnrio teitalad nab yn bersollol and yr wyf am alw sylw yr enwad at CN o'r prif bkryglon I sydd yn perthyn i'r drafn bresenol o lyw- odraetba ein colegaa. Y mae y drwg hwn wedi dechren dyfod i mewn er's blynyddoedd hwer, er fe ddichon mai yo yetod y blyn- yddoedd diweddaf y canfyddir mwyaf o'i effeitbiaa. A ydyw eia dynion ieaainr yo gorfod myned o dan arholiad gyda golwg ar eu lyniadaa fel Bedyddwyr ar en derbyn- iad i'n hathrofaydd ? A ydynt yn cael eu haddyegu fel ag y dylent yn yr anrbyw egwyddorion yn ystod ea gyrf* golegawl V Os nad ydynt, galwn ar bwyllger yr nodeb a okynhadleddaa ein cymanfaoedd i edrych i mawn i'r mater. Yr ydwyf yn deill nad ops an rhwystr i ddiwygiad o da y staff pre- senol o athrawon, gan ea bod yn gaetbgym- anwyr. Yr no ydyw ffynonell gwir lwydd- iant yn mhob cyfnod ac yn mhob gwlad. Nid ydyw dynion nad ydynt ond Bbdydd- wyr mewn enw yo un;g, gam nad beth fydd ea cyfoeth a'a haelioni, ond gweodid a rhwystr i'r enwad. Gwell o lawer hebddynt. Yr yiiv-n vi Mefaro yn groew a didderbyn- wfneb, a ;edwn y cawn gymeradwyyeth pob gwir Fedyddiwr yn y Dywysogaetb, Da genym waled fod eglwysi a. cbymanfa- oedd yn dechiea dyrchafu eullef ar y pwnc, a goboitbiwn y cymerir y mater i fyny o ddifrif gan yr euwad trwy Gu. ArwainiFA hyn ni i sylwi ar.elfen bwysig t nertholarall yn nghynydd a llwyddiant yr enwad sef gwkithgarwch enwadol. I Heblaw gwaith eglwysig a ihymanfaol y mae gan yr enwad fel cyfangojph lawer i'w wneyd nad oes modd ei gyQawni yn iawn a Doddhaol ond mevva.cydweithrediad eplwalol. Ystyriwn yr nndeb yn gyfrwng gogjneddus i dynu allan allaoejd caddiedig yr enwad, ali wasanaetbu mewu cyfeiriadau nas gellid gwneyd heb ryw sefydliad. Ouid ydyw yn llawenydd caloa i fy mrodyr ganfod y fath fywyd a gwaith yo gysylltiedig i'r gwahanol gymdeithasan rhagorol aydd ya dal parthyuas i'r nndeb. Y pwnc mawr sydd wedi bod gerbron yr enwad yn y blynydd- oedd hyn ydyw PWNC Y COLBGAU ya beaaf en bwriad a'a i!ecl:ad. Ond rhaid imiddatgaa fy marn bersonol, fod yma fater arall yn gysylltiedig a'n hathrofeydd, auohiaethol mwy pwysig, yn y pan draw, i lwyddiant yr enwad na'u bwriad a'a lleol- iad; sef yw hyny, cyfaasoddiad ein colegau. A ydyw ea llywodraethiad a'a rheilaa pre- senol yo gyfryw ag y dylent fod fel athro- feydd Bedyddwyr caethgymuaol Cymra ? Dywedir gan rai a ddylent wybod nad ydynt. t Pa un a oes gwir sail i'r teimlad sydd yn fn ffredinol yn yr eglwysi sydd fater y dylid cbwilio i mewn iddo a gore a po gyntaf, oblegid y mae yr argraph yna o berthynas iidytit wedi ac yo sicr o ddylanwadu yn an- ffaf. iol, Cwynir, yn un peth, fod ea liyw. odraethiad yn rhy leol, ac yn ormodol yn llaw r un persouaa. Yn lie eu bod yo cael 00 liywydraethu gan bwyllgor o gynrychiol- wyr teg o'r enwad, y teimlad Ileol hwo sydd wedi bod yn no o'r rhwystrau penaf ar ffordd ea huniad a'u lleoliad priodol, a hyny er's blynyddaa. Petti arall, fel yr awgrymasom eisoes, y maa yn yr eglwysi &*yo gyffredinol nad yw o lcgiu yn gwasinwthu yr enwad sydd yo eu cyoal fel ag y dylent; neu mewn geiriau eglur, nad yw ein hegwyddor- ion gwabaniiethol yn cael y sylw, yr amlyg rwydd, a'r arbeoigrwydd a ddylent gael yn ein hathrofeydd. Os gwir hyn, dylent fel enwad, trwy gyfrwag yr undeb, neu ryw ffordd arall, us yo fwy effeithiol, woeyd pob ymdrech ar unwaith i osod ysgolion y pro- phwydi ar SKILIAU BODDHAOL A CHEDYRN. Sefydliadau yr enwad ydynt, yr enwad sydd ya cyfranu at ea cynal, a cham o'r mwyaf a'r eglwysi, a cham &g egwyddorion y Tas. tamaut Newydd ydyw fod y colegan yn an- £ Fyddlawn i amcan ei sofydliad. Credwyf ei fod yn llawn bryd i'r undeb i gyuieryi y jiatar hwn i fyny. Nid wyf am gyfyngu yn y mesur leiaf ar bawl a rhyddid ein bro- dyr rhydd-gymuool i weithredu yn ol eu barn a'u hargyhaeddiad. Ond yr wyf yn gwrthdystio yn bendsrfynol yo erbyn def- oyddio cyfranindau ein heglwysi i wasan aetbu er cefnogi a thaecu ea GOLYGIADAU ANYSGRYTHYROL, ya enwedig yn mhlith ein myfyrwyr a'n pregethwyr ieaainc. Dichon yr atebir nad yw golygiadiu rhydd-gyoianwyr yn cael eu dysga iddynt, caniatawn hyny; oad a egwyddorir ac a kyfforddir hwynt fal ag y dylid yn ein hegwyddorion gwahaniaethol ? Gadawn i'n myfyrwyr ¡¡,'¡;¡ gweiuidogim sydd wedi bod yn y colegau i ateb y csvestiwn.

CAD YMGYRCH Y DADGYSYLLTIAD. J r CYFRANIADAU HAELIONUS. I Mao, 4r Y r aDD- I Cynhaliwyd cyfarfodydd Y CjjpgpOJ Cenedlaetbol Cymreig 10 Mhontypridli ddydd Ian er agor cadymgyroh Dadgyeyllt- iad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghymru, ac ar yr un diwrnod, ac vn yr un lie, eyo- haliwyd cyfarfodydd Wynyddol CyngMir Rhvddfrydol Debeodir Cfmru a sir Fynwy. Daeth lluaws o aelodau Saneddol aywreig ac arweinwvry blaid o bob parth o'r Dywys. ogastb yo nghyd. Cyfarfu y Cynghrair Rhyddfrydol am unarddeg o r gloeb, a( Cyogbor CsnedIaethol Cymreig am ddlu- ddee.

Y CYNGHRAIR RHYDDFRYDOL. I Mr Albert Spicer, yr y mfceisyaa wnyaa frydol dros fwrdeisdrefi Mynwy, a lanwai y gadair yn nghyfarfod y Cynghrair Rhydd- frydol, ac ar y llwyfan yr oedd amryw 0 aelodau Ssneddol yn nghydag arwemwyr Wi' W- y.ei.?chMo-r Cwynai Mr Spicer YD ei aD3robiad or Md?n.doedd yr ethotaethM Se.M.gyn S?digc.Mgweatiwnyd.dgyByUtmd yn Nghymru ond y diwrDod hwnw yr oedd- vnt M '?of y cadymgyrch. adbodpiad y TRYSOBKU". I Yn ot adroddiad y tryaorydd ymaaengys fod y derbyniadau am y a?yddyn ddlweddaf 1 yn 335p 1&) 20: y gweddill mewn Haw, ar 01 fain v trenlian. vn 70 Os 3c. TBYSOBFA AMDDIFFTNOL YR AMAETHWYR. I A f Y swm a idderDymwya aEig- hon ydoedd 934p 14s 9c. Gwariwyd y swm o 677p 13s lie mewn achosion o atataem am ddegwm, niweidiau, &o. Ar gyoygiad Mr Morgan Evans, Y.H., yn cael ei eilxo gan y Parch W. Thomas, Whitland, a'i gefnogi gan Mr S. T. Evans, A.S., mabwys- iadwyd yr adroddiad. Ar ol hyn aed yn mlaen gyda dowis awydd- ogion am y flwyddyn nesaf.

Y CYNGHOR CENEDLAETHOL i CYMREIG. Cymerwyd y gadair gan Mr Stuart Rendtl, A.S., llywydd y cynghor. Ail-otholwyd Mr Stuart Rendel yn llyw- ydd y Cyn?hor CenedtMthol Cymreig. Mr ?tuart Rendel a ddywedai fod y llwyddiant eydd wedi dilyn en gwaith i'w briodoli i'r ffaith iddynt fod yn unol a chadw ar yr na cwrs. Yr oedd ef wedi rhoddi ei feddwl goreu i Gymru er pan ddaeth i gysylltiad & hi, a gobeithiai aUn parhau felly hyd y di- wedd; a chai gefnogaetb allaog ei gydaelodau oedd ar y llwyfan (clywch clywch).

CADYMGYRCH Y DADGYSYLLTIAD. Mr Fred LUwelyn Jones, B.& cyfreith- iwr, Dinbych, ysgrifenydd pwyllgor y cad- ymgyrch, a ddarllenodd adroddiad y pwyll- gor. Cynwysai yr adroddiad hanes cyfar I fyddiad y pwyllgor ae etholiad y swyddog- ion. Penderfynwyd fod y gwaith a ganlyn i gael ei wneyd gan y pwyllgor --(a) Casglu hysbysrwydd am achosion ya dwyn cysyUt- iad & chwestiwn y dadgysylltiad yn Nghymra; (b) i drosglwyddo yr hysbys-, rwydd a geir i't genedl Seisnig a'r geoedl Gymreig; (e) i siorhau y seddsu Seneddol a feddiannir yn awr gan y Toriaid; (d) i sicrhan y seddau Cymreig eraill drwy fwy o fwyafrif. Penderfynwyd codi trysorfa o ddeng mil o bannau er hyrwyddo y cadym- gyrcb, a'r cyfraniadiu i'w tilu yn mhen tair blynedd, os dymunir. Y Parch Aaron Davies, Pontlottyn, with gynyg fod i'r adroddiad gael ei ddsrbyn, a ddywedodd fod gwahanol adranaa o'r fyddin wedi eu dwyn yn nghyd yn y cad- ymgyrch yma, ac yr oeddynt yn unol ar gyfei y gwaith miwr o ddadsafydlu yr Eglwys yn Nghymrn. Byddai i gyfres o ddeg ar hugain o gyfarfodyddi ddalleu aebo,, y dadgysylltiad Cymreig gael ea cynal yn nglyn a'r Cynghrair Rhyddfrydol yn Newcastle. Yna cynygiodd y Major G. R. Jones, Caerdydd, banderfyniad o blaid cydraddol- deb erefvddol. Eiliwyd hyn gan yr Henadnr Walter H. Morgan, Pontypridd, a chefnog. wyd gan Mr Lloyd Morgan, A S., a'r Prif- athraw Edwards, Pontypool. Cariwyd y penderfyniad gyda'r brwdfrydedd mwyaf.

CYNHADLEDD Y PRYDNAWN. I Oyfarfu y cynghor eilwaith am ychydig wedi dau o'r gloch, ac yr oedd y cynulliad yn dra lluosog. Cymerwyd y gadair gan Mr Stuart Rendal, A.S. Dywedodd Mr Rendel fod amryw o'u cyfeillion ya absenol o ran y corph ond yn bresenol o ran yr ysbryd. Anfonodd Arglwydd Kensington i ddweyd fod yn ddrwg ganddo nas gallai fod yn bresenol; ond credai nad oedd y dydd yn mheil pryd y gwelent yr Eglwys yn Nghymra wedi ei dadsefydla. Derbyniwyd llytbyr hefyd oddiwrth Arglwydd Aberdar, yn dweyd nas gallai fod yn bresenol oherwydd afiechyd. Hefyd derbyniwyd llytbyrau yn datgan anallu i fod yn bresenol, und yn cytnno ag amcan y symndiad oddiwrth Mri Bowen Rowlands, A.S.; Oaborne Morgan, A.S.; Pritchard Morgan, A.S.; Samuel Smith, A.S.; William Rathbone, A.S; J. Bryn Roberts, A.S.; D. Randall, A.S.; S. Pope, Q.C.; Parchn T. J. Wheldou, B.A.; J. Mach- reth Reus, Penygroes; Mri Lewis Hughes, Amlwch; C. R. Jones, U.H., Llanfyllin; T. Gee, Dinbych; J. Herbert Lewis, Lerpwl; Evan Bryan Treffynon; A. Osmond Wil- liams, U.H., Penrhyndendraeth, ac amryw ereiil. Y cadeirydd a ddywedai nad oedd un amheuaeth nad oedd yr oil o Gymru Rydd frydol gyda hwy y diwrnod hwnw. Yoa adolygodd Mr Rendel y cynydd mawr sydd wedi ei wneyd gyda'r cwestiwn o Ddsdgys- ylltiad er's 35 mlynedd. Perthynai cryn glod i'r aelodau Seneddol Cymreig ieaainc am en byni yn gwthio cwestiynau Cymreig i sylw ywlad. 111 id brwydro yn eibyn yr Eglwye yr oeddyot, ond yn erbyn ei chys ylltiad a'r Llywodraeth. Gufynai ar iddynt ddyblu ea hymdrechion i ddwyn y mater yma i fuddagoliaetb. Terfynodd drwy gynyg penderfyoiad yn galw ar y bhid Ryddfrydol yn Nghymru i gefnogi yn mhob modd y cadymgyrcb. — Yr Hanadur J. Cory, V H., Caerdydd a eiliodd. Nis gallai wneyd araetb, and rhoddai cymaint o gefnogaeth ag a alhi, a chyfranan y swm o 200p i t drysorfa (uchel (rymeradwyaetb). Syr Hussey Vivian, AS., a ddywedodd i'r cadeirydd gyfeirio ddarfod iddo ef (Syr Hussjy) bleidleisio dros Dadgysylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys rhyw bymtbeog mlynedd ar hugain yo ol. Yr cedd hyay yn wir. A'r adeg ydoedd pan y darfu i Mr Miall gynyg Dadgysylltiad a Dad. waddoliad Eglwys Loegr, nid yn unig yn Nghymra, ond drwy hyd a led y tir. Er yr adeg hono y mae y tarn gyhoeddas wedi addfedu cryn lawer. Credai mai pwnc y Dadgysylltiad Cymreig a ddeuai gyntaf o flaen y Senedd, a hyny oherwydd fod y Toriaid yn bwrisdu cario mesur o Ymreol- aeth i'r Iwerddon. Ynatalodd warogaeth i alluoedd Mr T. E BIlí, Mr S. T. Evans, a Mr Lloyd George. Yr Hecador R. Cory, Y H., Caerdydd, a gefnogodc", a dywedodd fod yu dda ganddo fod yu bresenol i ddangosei gydymd-imlad. Yr oedd yn bleser ganddo gylrana lOOp bob blwyddyn am dair blynedd taagat y dryso fa (uchel gymeradwyaeth). Mr D. A Thomas, A.B., a ddywedodd fod IIwm yr addewidion yn mhlith aelolau-y. II blaid Ryddfrydol Gymreig oddeutu 1200p I cymeradwyaath) Nid oedd y cadeirydd (Mr Rendel) wedi eu bydbysu ei fod ef ar ben y thestr gyda phum' cant o bunau (uehel gymeradwyaeth). Yn nghwrs ei araith dywedodd Mr TLomaa y buasai yn dda gandd;< weled yr offniriaid yn ayd- weithio mwy gyda'r gweinidogion Ymneill- dnoI, ond ni cheid hyn heb sicrhau Dad- gysylltiad. Yr Henadur Thomas Williams, Y.H., Merthyr, a ddywedodd ei fod am roddi can' punt i drysorfa y cyngrair. Y coideirydd a hyabysodd fod Mr D. A. Thomas, A.S., wedi rhcddi can' pnnt yn I mhlith rhestryr aelodau Seneddol Cymreig. Mr A. 0. Humphreys Owen, Y.H., a I ddywedodd fod y cynydd a wnaeth y symnd- iad wedi ei ddyehryn. Yr oedd Cymru yn addfed i'r Dadgysylltiad, a ehredai fod Lioagr yn addfedu hefyd. Byddai yn bleser ganddo gyfranu 30p i'r drysorfa. Cafwyd anerchiadaa hefyd gan Mr S. C. C. Evans Williams, Y.Hn a Mi D. E. Davies, Pwllheli. Mr Lloyd George, A.S., a ddywedodd yr arferai Napoleon sylwi mai y cynllnn doethaf bob amser yw bob ar yr ochr am. ddiffynol, a dyna beth oedd y Standard yn eynghori ei gyfeillion i'w wneyd. Cyngor da yw hwn o eiddo y Standard. Oredai fod gwerin Lloegr yn barod gyda hwy. Dyna oedd prif were yr etholiadau achlysnrol, a rhaid ydoedd iddynt gofio hyn os oeddynt am enill y frwydr. Yr oedd dydd hyfryd heb fod yn mhell i'w gwlad fechan gasglu y cyn- hanaf (cymeradwyaetb). Cafwyd araeth ddoniol eto gan Mabon, AS, a phasiwyd y penderfynird gydag unfrydedd. Hysbyswyd fod swm y cyfraniadau y prydnawn hwnw YII 2170p. Cynygiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r I cadeirydd, a phasiwyd yn unfrydol.

Y OYFARFOD CYHOEDDUS. I Cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddas yn yr hwyr yn Neaadd y Farchtad, lie i gynwys wyth mil o bersoniu. Yr oadd y neuadd wedi ei haddurno yn brydferth. Cymerwyd y gadair gan Mr Stuart Ren- del. Cynygiwyd y panderfyaiad cyntaf o blaid cydraddoldeb crefyddol gan Mr Frank Edwards. Eiliwyd gan Mr Albert Spicer. Mr Lloyd George, A.S., yr hwn a dder- byniwyd gyda cbymeradwyaeth uchpl, a'r hwn a siaradodd yn Saesneg a Chymraeg, a ddywedodd fod y Cymry er yr ugain mlynedd diweddaf wedi pasio pendarfyniadau, ond fod yr amser wedi dyfod iddynt wneyd rhywbeth yn ymarferol. Yr oedd yn eglur fod hysbyelen ar y mur, a'r geiriau yma, "Dengys yr Iwerddon y ffordd." Do, dangoswyd y ffordd gan yr Iwerddon, a dangoswyd i'r Cymry ylmodd i ymladd am ea hiawnderau. Dylent ddangos, nid i'r aelodau Seneddol Rhyddfrydol, ond y blaid Ryddfrydol yn Lloegr, eu bnd o ddifrif. Yr oedd y drysorfa a gyohwynwyd y prydnawn hwnw wedi derbyn mwy o gefnogaeth nag a dybid ar y dechren. Dylai pob glowr yn Rhoodda, pob ffermwr yn air Aberteifi, a phob chwarelwr yn Ngogledd Cymru gyfraou ei hatling tnagat ryddhan ei wlad oddiwrth ormes Eglwys estronol (uchel gymeradwyaeth). Dadleuai am i bawb ddangos ei gydymdeimlad Ni mudiad mewn ffordd ymarferol. Nid peth byohan oedd casglu dwy fil o bunnau mewn un oyfarfod. Y swm a ofynid oedd deng mil o buonan. Ond efedai ell bod yo myned i wneyd mwy, a phe byddai i bob glowr, chwarelwr, a ffermwr wneyd eu dyled- swydd, fe gndid cronfa a fuasai yn synu pawb. Cronia o'r fath hon a fuasai yr atebiad goreu i enllibion ein gelynion. Yr oedd y blaid Ryddfrydol a'i harweinydd o'a hochr, a ehredai nad oedd ond buddugol- iaeth yn en haros. Yr oedd y Cymry ya geaedl yn mysg y bryniaa, ac yr oedd arDi eisieu ei rbyddid. Yr oedd yn ilwyddo, tywynai gobaith ar ei chynadleddau, yr oedd v golenni yn dyfod dros y bryniau, ac yr oedd dydd rhyddid Cymreig gerllaw (eym- eradwyaeth hirfaith), Anerchwyd y eyfarfod gan y cadeirydd ac eraiM, yna pasiwyd y penderfyui?d yn frwdfrydig. Cynygiodd Mr Humphreys Owen i gynyg ar fod i'r blaid Ryddfrydol yn Nghymru roddi cefnogaeth sylweddol i gadymgyrch y Dadgysylltiad. Eiliwyd a chefnogwyd hyn gan Mr D. Randell, AS., Mabon, ac ereill. Wedi diolch i'r oadeirydd, ac i Mabon ganu Hen Wlad fy Nhadau," a'r gynull- eidfa unoyny gydgan, terfyn myd un o'r cyf- arfodydd mwyaf llwyddianoB. Y Bwm a dan- ysgdiwyd yn yatod y dydd ydosdd 2,200p. Mewn erthygl ar y cynhadleddau hyn, dywed y Nottingham Daily Express "Agorodd yr Ymneillduwyr Cymreig groeBgad yn erbyn yr Eglwys yn Nghymru, a thebygol yw na dderfydd hyd oni ther- fynir uwchafiaeth yr Eglwys Seisnig yn y Dywysogaetb. Y mae yn dra anhawdd i norbyw un sydd heb wneyd i fyny ei feddwl i amddiffyn y pethau sydd, i ddeall pa fodd y matha Eglwyswyr a gwalei yperyglony rhedant iddynt wrth geisio amddiffyn achos mor ddrwg ag eiddo Eglwys y Ileisf, if yn Nghymru. Nis gellir am fynyd ddyweyd mai yr Eglwys Sefydledig ydyw yr Eglwys a gerir gan y Cymry. Eglwys estronol ydyw, yn derbyn ychydig o gymborth gan y bobl y gwthiwyd hi arnynt ao eto hawlia nid cydraddoldeb ag enwadau eraili sydd yn Unosocach nahi, ood nwebaflaeth. Wrth agor y cadymgyrch Cymreig heddyw daeth dechreu diwedd yr Eglwys yn Nghymru fel enwad a gynorthwyir gan y Llywodraeth.

WHY REMAIN DEAF? "Professor Kieth i Harvey, 21 Alexander Square. South Ksnsiag- ton, Loodo S. W., will send free to all suffer ers, an Illustrated Pamphlet, describing his I patented Electric Aural Battery," whereby De fness, Head Nises, &c., can now be cured bsolutely at the patent's own home. ArtiHf ial- ear-Drum, etc, entirely nipersedti

[Cyfeirier y Farddoniaeth i JDS-AUUI, Bwyd falr iYened4 Caernarfon]..

AT Y SEIRDD.-Fel hysbymad yn "JW cyhoeddir anerohiadaa pnodasol,. wriaethol, eke. Ni chymerir teilJIIIIiM daman llenyddol felly i yatyjaettt. Am Jtelafyner A', cyhoeddwyi.

NEWYDDIADURON CENEDL- AETHOL CYMKU. Y CYLCHREDIAD HELAETHAF, A'R DOSBARTH GOREU 0 DDARLLENWYR. PRIS HYSBYSIADA.U BLAENDAL. IADOL YN "Y GENEDL GYMREIG, Y WERliN," A'R NOXTQ WALES OBSERYEK & EXPRESS," CYHOEDDIR Hysbysiadau o'r natur a ganlyn, sef I Tai ar Osod, Tai ar Werth, Tai yn Eieien, Ystafelloedd yn Eiaieu, Ystafelloedd ar Osod, Gweithwyr Eisieu Lleoedd, Meistri Eisieu Uweithwyr, Collwyd neu Cafwyd, Llyfrau ar Werth, Eiaieu Llyfiau i'w Prynu. MEWN UN PAPYR AM Y PRISIAU A OASLYN:— Un vaith, (20 o eiria") Is Oc Dwy waith, eto 2s 0« Tair gwaith, eto 2s 6c A Tbair Ceiniog am bob llinell ychwanogol a wyth gair. Os rhoddir archeb am i'r Hysbysiad ymddangoa yn y Oentdl a'r Werin gwneir y gostyng- ial a ga,ilyn:- Unwaith yr, y ddau bapyr au) Is o Dwy waith, eto eto 3s Cc Tair gwaith, eto eto 4s Oc Cyhoeddir Hysbysiadau o'r natur uchod yn y Genedl, y We, i,s, a'r North Wales Obsermr and Express-y tri phapyr-aai Adiobl y pris am UN PAPYR. Os na thelir yn mlaen llaw, codir tM yn ol y teak awdurdodediff, ac nis gall un hysbysiad ar goel fod o dan 2s 6c. FFEITHIAU I F. SNACHWYR. &c., &c., &a. 0 BWYS I ADVERTIZERS. Gin fod o bwys i'r rhai fyddo ganddynt hys- bysiadau i'w cyhoeddi i wybod drwy ba gyf- rwng i ;crbau y cyhoeddusrwyild helaethaf, dymuna cylioeddwyr v GKNEDL, y WERIN. a'r NORTH WALES OBSERVER AND EXPRESS wneyd y ffeithiau caulynol yn hya-j bys:— 'y? GEE DLGYMREIG- Y mae cylchrediad 6'e?? ei HUN yn FWY nag e ddo hoU newyddiaduron unrhyw swyddfa Gymreig arall gyda'ugilydil—er fod mewn rhai swydd. feydd gynifer a baner dwsin o wabanol new, yddiaduron. Chwilir colofnau y Oentdl gaa weithwyr fyddont eisieu lie, a chan feistdai" fyddont eisieu gweith'vyr archwilir ei chol- ofnau yn wyt nos 1 gin foneddigion fyddonfc eisieu lie i roddi eu hiao, neu fyddoBt eisied tai, tiroedd, amfeitiaid, &c.; gan lenorion a cherddorion er mwyn gweed testynau eis- tieddfolau, cyfarfody id lltnyddol, &c., a chad y cyhoedd yn gyffredinol, am ei bod y new- ycldiadur mwyaf a "or u yn yr iaith Gymraeg, Y WEKIN.—S tyilwyd y WRitir yn mifl Hydref, 18S5, atn y cie hd fod gwir angen atd newyddiadur Cymr-ieg oyhceddeiig ddiwedd yr wythnos. Yn mhan ychydig wythnosav weoicyr-hwyn y pupyr..<ynwyd y eyhoeddwyt wrth g-.nfod y ftuli livyddi.mt oedd wedi dilya yr anturia<Jtb-ni <1dychyrny¡;-asant y buasai y fath alwad ar y papy r. n'rbyn hyn y mie enw y Werin wedi dyfo i yn air teuluaidd yu Ngog- ledd Cymru au yn ngliymydogaethau mwyaf poblogaidd MOM, Acfnn, a Meirion-am fod el bris yn ddiinai-y mae MWY 0 gopiau o hono ye cael eu gwerthv, nag hyd yn iioi o'r Oenecll. Am fod cylch ei llelJaeniad yn helaethaoh yn nnig y mae y Genedl yn uwci. ei chylehrediad n8'1: Werin, Nid oe-i unrhyw b <pyr Cymraeg arall, heblaw y Gtneil, n,id y -Y ei gylchrediad lawec yn is na^ eiddo y Werin. yn s ó1 ';2s OBSERVER AND EXPRESS' ydyw yr ui-ig newyddiadur Saes- 0' e¡! Ileol CeinlO sydd yO Uedaenn dros holl Ogledd Cymru. Y mae o fewn ychydig i fod yr un f,illtidi a'i gyfoesolion a gyhoeddir am ddwy geiniog, aoo yr i erwydd ei bris isvl y mat ei gvlchrediad yn fwy nag unrhyw newydd- iadur Seisnig lted arall.—Y mae yn gyfrwng rhagorol i by hy-iudau am ysgolion preifat, arwerthiadau, arian yu eisiau, teu i'w rhoddi ar log. Y TRI PHAPyR.-Y mae cylchrodiad y tri Phapyr uchod yu FWY nag eiido yr ROLL I nøwv:irlinl'luron erei! a. Q'vnopr1,.Hp nft.mn ":16. milltlirar-hu^iin o (raemarfon, GYDA'O GILYDD. 0 fewn y cylcn hwn y mae tua 12 o wahanol nowyddiaduron, y rhai, fel v sylwyd ydynt GYDA'U lHi.Y!JD yo fyr o fod yn gyf. artalacfryl .hrediad Y GEN'ElJti, Y WERIN, a'r NORTH W.iLi.S OBSERVER AND EXPRESS. Nidoesdimyny sylwadau uchod nad ydyw cyhoedJwyr y Oentdl, y Wtrin, a'r North Wales observe,L- Exp,e,g, yn sicrhau ei gywirdeb-a gwahoddir unrhyw eyhoeddwr neu gyhoedd. wyr i ddwyn y ffeithiau i brawf IIr yr unig amod fod i ganlyniad y yftyw ymchwiliad gael ei gyhoeddi. Pob hysbysrwydd pellach yn nglyn a Bya. bytiadau neu unrhyn beta arall yn dwyn eye. ylltiad a'r papyrau ncbod i'w gael oddiwrth Manager, Genedl Office, Caernarfon.

MARW YN Y GWALL- GOFDY. Dyna y benod olaf ya hanes Joshna Davies (o Adwy'r Clawdd a Llundain, gyut), yr hwn oedd yu llanw y llwoedd amlycaf yn nghynghorau y Methodistiaid, ae yn sefyll yn ffrynt y Sissiynai1 a'r cyf- arfodydd mawr bamp a daog mlynedd ar I bngaío yn ol— marw yn flgwaligofdy Pen ybont-ar-Ogwy! Yf oedd yn uo o feibiaa mwyaf athrylithgaf Cymru (medd IdriswyD) 8C yn feddyliwr gwte,"ddiol o'r do.sb.trth blaenaf. Ie, autariaetbwr o feddyliwr ydoedd, a rhagredegydd meddylwyr Cym- reig ei oes. Yr oedd ei feddwl ya meddu ar ddigon o fenter i fyn'd i bob man—i'r uebel. deraa, y dyfnderaa, ac i tedeg i bob eithaf- ion ond eto yn allaog i ddychwelyd yn ol heb fyn'd yc deilchion at greigiaa a thraetb ellau peryglus ofergoeliaeth nae anffydd- iaeth. Gwnai i gynalleidfaoedd vsgwyd fel dail y coed o flaeu y gwynt, ae y mae rhai o oedfeuon Joshua Davies yn fyw heddyw mewn cannoedd o f'e-ldyliau. Y masnt ya rhathro y tanyd 3' i fy meddv, I; ood y mae gormod o gyBeg. digrwydd ynddynt fel nad allaf, rywfodd, et cysyllta a'r person a t fu tarw ddydd Sadwrn J,weildaf yn Ngwali. gofdy Ponybont Ceir rhai o'i bregethan J yu I- Lanipau'r Deiul." Mae ei ddarluu yu hongian ar lawer pared, ac y mae ei feddyl- ddrychau godidog yn diysorau yn ughof miloedd o'i gydwladwyr. Ond, aetli Joshua Davies, fel Jiawer un arall, i gelfwair a'r ddiod feddwol, yrhon a'i tafiodd v'i sef- yllfa uchel ac anrhydeddaa i'r dyfaderoedd isaf ag cedd yo bosibl! Dyma rybudd arlill wedi ei godi ar eiglenydd efnadwy a pheryglas y ddiod feddwol; ac y mae ei lais o'r dafam, o gornelydd yr heolydd, o'r lletr digymeriad, o'r t!otty, o'r gwallgafdy yn gwaeddi ar bawb i gadw yn mbell oddi- wrth archelyn ein gwlad. CUddwyd ef ddydd Mercher yo mynwont Trealaw a bron viad wyf yn aiolch fod angea wedi tynu I y Herd lawr i gaddio y fath olygfa galon- rwygoi o olwg y byd.

Y DIAFOL AFI GADAIR. I Er fod y doniol hynafisethwr medrn*, Mr Owen Roberts, Pandy Gate Cottoge, Pan- I masbno, sseu fel yr adnabyddir ef yn I gyffiedin, "Brysiog Machno." yo f ;b S3 oed, eto y maa ei atebion ffraethbert mor loew ag erioed. Heb fod yo neppell o'i andd y mas craig o'r eaw Cadair y Diafal," ac un diwrnod gofyawyd iddi) gan ymwelydd Saitnigaidd, pa Ie yr oedd Cadair y Diafol. Nid wyf yn gwybod fod ganddo iiadiiir," w-ddair henat'gwr, "chifoJd o mo ga !sir Llanrwilt /¡¿t'¡ bynag, acaos pregethwr gafodd bono a pheth arall nid wyf yn meddwl, pe baasai gaaddo gadair, fod ganddo amser i eistedd ynddi, gan ei fod mor brysur, oherwydd fod cymaint o SaeBon ar ymweliad ft ni yn yetod y tymor yma."— A. B. C.

QwoUheir y cryd-?ymalau gan CoIemM'a j Concentrated Muatard Oils. Ar werth gan yr I hoU Grocers ro'r Fferyllwyr, am Is y botd. 1

I Y CYFARFOD BLYNYDDOL. I Cynhaliwyd eyfarfod blynyddol y gym"¡ deithas nchod eleni yo Penihyndeadraethi pryd yr oedd yn bresenol nifer mawr o I gyorychiolwyr. I Y GYNHADLKDD. I Cynhaliwyd y gynhadledd am ddenddeg I o'r gloch yn y Neuadd Drefol, o dan Iyw- yddiaeth Mr Samuel Pope-, Q C. Darllenwyd I y oyfrifoo gan Mr John Parry, Bila. I ITHOL SWYDDOGION. I Pasiwyd yn unfrydol fod yr holl swyddog- ion i aros yn ea swyddi fel cynt. Pasiwyd fod y parsonau canlyaol i gyarychioli y gymdeitDas vn y gynhadledd ganedlaethol: Mr Pope a'r Parch Ellis Edwards; ar Gyo" hadledd Ryddfrydol Gogledd Cymru, Mr Pope; a gynghor y gynhadledd geaedlaethol, y boneddigion a wasanaethai am y flwyddyn flaenorol. Yn nesaf deawyd at apwyntiad ymgeisydd Rhyddfrydol dros y sir, yn yr otholiad eyifredinol nesaf. Wrth gynyg fod Mr Ellis i'w ail-etriol. gwnaeth Mr Pope, y cadeirydd, Bylw llongyfarchiadol iawn o Mr Ellis fel aelod Saneddol, a dywed"dd ei fod wedi gosod allan o flaeo Senedd Seisnig syniadau awshaf y Cymry, ac fod y ffaith ei fod yn dal y radd o Rydychain yn adenill yr hen blaid aristjerataidd Seisnig yn ei ffafr. Gobeithiai Mr Pope y byddi Radicaliaeth Cymry yn cael ei cbynrychioli gan Tom Ellis, ac y byddai ei iechyd yn cael ei hir adfer fel ei gallnogid i fod o waBanaeth i'w wlad enedigol. Eiliwyd y cynygiad gan Mr Osmond Williams, yr hwn a sylwodd pe byddai yn siarad am baner awr, nas gallai ddyweyd pa mor gyflawn yr oedd yn cef. nogi cynygiad Mr Pope. Cariwyd y cynygiad gyda cbymeradwyaeth uchel a hirbarhaol. Mr T. E. Ellis, wrth godi i fyoy idderbyn yr apwyntiad, a sylwodd nas gallai gyfleu ei ddiolcbgarwch i Mr Pope a Mr Osmond Williams am y sylwadau caredig neddynt wedi ei wneyd am dano. Gallai ddyweyd, pan ymgymerodd a'r cyfrifoldeb o gynryoh- ioli sir Fe:riooydd yn y Senedd am y tro cyntaf, ei fod yngwneyd hyny gyda phetras- der mawr, ond hwyrach nad oedd yn fwy nad ydoedd yn yr amgylchiad presenol. Yr oedd yn ddrwg ganddo fod afiechyd wedi ei luddias i fod yn bresenol yn Nhy y Cyffredin am yn agos i ddwy flynedd o amser. Yr oedd yo dda ganddo ddyweyi fod Rhydd- frydiaeth Cymru er y flwyddyn 1886 wedi cynydda o flwyddyn i flwyddyn, ac yr oedd ef yn creda eu bod ar drothwy eu gorawch- afiaeth. Nis gallai lai na chyflwyuo ei ddiolchgai wch gwresocaf i'r C) raffod am yr anrbydedd oeddynt yn ei osod arno drwy anfon ei enw o flaen etholwyr Meir- ionydd fel eu hymgeisydd yn maddiannau y Rhyddfrydwyr, ac yr oedd yn dda ganddo gredu hefyd fod Jalonao Rhyddfrydwyr air Feirionydd yn euro yn gynes dros ea haelod ac yn mhellach yr oedd yo dymano datgaa ei ddiolchgarweh i Gvmra am anfon aelodau ieuainc i'r Senedd fel prentisiaid, fel ar ol gwasanaetbu eu tymor y gallant roddi hafan eu bywyd yn ngwasanaeth ea gwlad (cymeradwyaeth). ETHOLIAD Y CYNGHORAU SIROL. I Rhoddwydo flaen y jyfarfod y gymeradwy- I aeth fod etholiadau y cynghorau sirol dyfodol ya Meirioayad i'w cario yn mlaen ar liuellaa gwleidyddol, gan ei fod yn cael ei deimlo yn ddymnaol gan y gymdeithaa i gryfhau > jylanwadaa Rhyddfrydol o fawn y sir. Wedi i hyn gael ei basio, cyflwynodd Mr Pope y cwestiwn o dalu TRULTLIADAU YR YMGEISYDD. I yn nglyn a'r etholiad dyfodol. Dywedodd ei fod yn arferiad yn etholiadau Yorkshire a Lancashire i dalu trenliadau ymgeiswyr gwleidyddol, pa un bynag a oeddynt Rydd- frydwyr neu Doi iaid, a chan fod Mr Ellis yn eu banrhydeddu drwy eu cynrychioli, a rhoddi ei amser a'i alluoedd at en hamcan- ion, ui ddylai dalu yr un chwe' cheiniog o'i drenliadau. Yn yr hen amser gynt, yr oedd ymgeisiaeth seneddol yo costio oddentu 15,000p, ond diolch i ddeddfwriaeth Rydd- trydig, vr oedd Uwgr-wobrwyaeth wedi cael ei wneyd yu beth anymunol a dradfawr, fel nad yw etholiad ymgeisiol yn awr yn costio oddeutu 400p ac etholiad anymgeisiol ond tua 60p. Yr oedd ef wedi hysbysu y pwyll gor gweithiol y gallant edrych ato ef am danysgrifiad o 50p (cymoradwyaeth). Pasiwyd1 yn unfrydol fod rhestr danysgrif- iadol yn cael ei hagor. Wedi pendeifynn fod y eyfarfod blyn. yddol nesaf i'w gyoal yn Abermaw, terfyn- wyd gweithrediadan y gynhadledd. Yna ar wahoddiad Mr Osmond Williams aeth y dirprwywyr i Gastell Deadraeth, lie yr oed(I einiaw rhagorol wadi ei dd arparu ar eu cyfer.

Y CYFARFOD CYHOEDD JS. Yn yrhwyroynhaliwydcyfarfod cyhoeddus yn y Neuadd Drefol o dan lywyddiaeth Mr A. Osmond Williams, pryd oedd yn bresenol gynutleidfafawr a btwdfeydig. Y cadeirydd wrth agor y gweitbrediadau a ddywedodd fod lluaws o welliantaa ar hyn I o bryd yn angenrheidiol, sef cwestiwn y Dadgysylltiada Dadwaddoliad yn Nghymra, I Flurfiad Cynghorau Piwyfol neu Ymreol- aeth Wladol i Gymru a Lloegr, yn ogystai a Rwalliantau dirwestol. Darbyniwyd y sylwadau part a buddiol a wnasd o'r gadair gyda banllefaa parhaus o gymeradwyaeth. Mr R. Rowlands, ysgolfeistr, a gyoygiodd bendarfyniad ar addysg rydd, ac yn pleidio rheoiaeth gyhoeddns. Eiliwyd y cynygiad can Mr J. Hnmphreys, yr hwa a gefnogid gan Mr Pope, yr hwo yn ystod ei sylwadaa a ddywedodd y dylai addysg elfenol gael ei rhoddi gau y Llywodraeth yn rbydd, gan ei fod yn dilyn, os byddai y Llywodraeth yn gorfodi rhieni i anfon eu plant i'r ysgol, y dylai hefyd edrych allan am y moddion i dalu am yr addysg hono. Yr oedd rhai pobl yn dyweyd ea bod drwy roddi addyag rydd, yn gwneyd ymaith a chyfrifoldeb y rhieni, ond yr oedd ef yn meddwl fod yo ddyledswydd ar y Llywodraeth barotoi byfforddiant elfenciifel y byddai y oyfriful- deb o addysga y plant mewn egwyddorioa moesol a chrefyddol yn gorphwya ar y rhieni Mr R. G. Pritchard a gynygiodd fod y •yfurfod hwnw yn cefoogi y mudiad yn ffafr Dadgysylltiad i Gymru yn mhob ffaif ag oeid yo bosibl, ac yn neillduol mewn parot"i yr arian angenrheidiol i gario y gwaitu yo mlaen yo roddnaol ac yn ilwydd- umup. Wrth gynyg y pendeifyniad, sylwodd Mr Pritchard fod hwn yn un o'r owebtiynau mwyaf cenedlaethal oedd got bronywlad, ac y dylent yr ymgyrch yo i in lien i siroedd floagr. Yr oedd yr Ysgotland a'r Iwerddon o'a plaid, a'r genedl yr oiid angen arnyot hwy en hargyboddi ydoedd y Saeson. Eiliwyd y cyoygi-ld gan Mt D. Davies, yt iiwu a sylwodd ei fod yo dymuno cael cen- hadaeth, ond gobeithiai na byddai yn rhaid iddynt aros am jiwbli. Nis gallai y Sats m g^-aymdeimlo a'r Cymry, gan fod y Cymry I yc pertiiyn i'r enwadaa^anghydffarfiol tra yr cjdi y Saeson gan mwyaf yn aelodan o'r Eglwys Sefydledig. Yn nesaf galwyd ar Mr R iwntrea, A.S., yt adod anrhydeddas drus Scarborough, i atege y cynygiad. Wrth gyfodi i eiarad dywedodd y boneddwr anrhydeddaa fod ysgrtfeoydd Cymreig yn dweyd os y byddai i ddyn .In, gillai chwarea ond ar ddaa dant I y deiyc dde! bvoeeioiog ar ddiwedd ei ber. tfiiaii i i, y gallai ystytied ei han yn dda iawn allao, a gofynai betb ddenai o'r bon-, eddwr oefid yo myneri >. einrad ar un tant, a hwuw yn dant Seisnig. Y" ystod araeth illuog a hyawdl llongyfatchodd Mr Rown- tree yr aelodau Cymreig ar y safle yr oedd- ynt wedi ei clsyrhaedd yo Nhy y Cyffredin; ac wrtb gyfairio at DdadgyaylLtiad sylwodd fjd crefydd ag oedd yn ihydd oddiwrth reolaeth y Llywodraeth yo brif sylfaeu Protestaniaetb, yn ogyatal ag yn sylfaen egwyddorion Rhyddfrydol. Dyna oedd yr hyn oedd gwleidyddwyr Seisnig yn ei greda ac yn gweithredu arno, ac yr oedd ef yn argyhoeddedig pan y dygid hwy i sylwodd- oIl sefyllfa Cymra mewn perthynas i Ddld- gysylltiad nad oedd amhenaeth yn nghylch y gefoogaeth a roddid ganddynt, pa an bynag ai yn y gogledd neu yn y de nen yn y dwyiain nea yn Y gorllewio, yr oedd brwydr cynydd bob aØleer yr un, ac wrth hyrwyddo va mlaen frwydr y Dadgysylltiad yo Nsbymrn, byddai Lloegr yn hyrwyddo achos cydraddoldeb crefyddol droB y j Deyrnas Gyfunol i gyd. Yr oedd hynyna i'w weled yn neilldaol yn nglyn a gwelliant- an yn yr Iwerddon. Yr oedd dadgysylltiad yr Eglwys a gwelliantau deddfau sirol yno, y rhai a ddygwyd yn mlaen gan ddioddef- iadaa y Gwyddelod, wadi ei gwneyd ya hawddach i sicrhan gwelliantau mewn rbanau euill o'r deyrnas ag oedd yn nes if cyrhaedd. Wedi hyn pasiwyd y penderfyn- iad yn unfrydol. MR T. E. XIXIS, A.S. u Gynygiodd Mr J. R. Rowe, ac eiliodcl Mt Richard Jones, Llandecwyn, fod y eyfarfod yn llongyfarch Mr Ellis ar ei adferiad i'w iechyd. ac hefyd ei fod yu ymrwymo i'w ddychwelyd eto fel cynrychiolydd y sir yn y Senedd; a phasiwyd y pandetfyniad yn nghanol banllefaa cymeradwyol. Cyfodadd Mr Ellis, yr hwn a dderbyniwyd gyda cbymeradwyaeth uchel a hir barhaol, i gydnabod v bleidlais, a ddywedodd Er pan gefais y pleser o aneroh cynalleidfa yn y Penrhyn yn 1887 y mae Cymra wedi gwneyd cynydd mwy sylweddol mewn hyrwyddo symndiadaa a mesarau yn dwyn cyaylltiad a'i lleshad ei hnnan nag uorhyw ran o'r Deyrnas Gyfunol. Y mae llywodraethiad Cymreig wedi cael ei chwyldroi. Y mae braidd bob vsaol elfenol yn Nghymru yn rhydd y mae oddeatu 80 o ysgolion canol. raddol a chelfyddydol ar fin cael eu sefydla a Chymraeg wedi ei gydnabod fel pwnc i'w ddysga mewn addysg elfenol a ChAnolraddol. Y mae eweatiwn y prydlesoedd Cymreig ft chweatiwn y tir yn Nghymru wedi ei osod o flaeu y Senedd. Y mae asgwrn cefn y gy. fandrefn ddegymol Gymreig wedi cael ei dori, ao y mae Dadgysylltiad Cymreig yo awr ya ail bath ar raglen parti Rbyddfrydol buddugoliaethaa. fY mae Cymra wedi gwasgu gwemyddiaeth Domidd i roddi iddi yr hyn a ofynai dro ar ol tro, mewn pertbynas i addYBg, elusenaa, yr iaitb Gym- ,.?g, toltM'c thoMTyrdd, a chwestiynaa eraill yn dwyn cysylltiad a Cbymru. Y mae Ymreolaeth Gymreig wedi addfedu a dadblyga i'r fath raddau fel cwestiwn o wladweiniaeth ymarferol, fel y mae Mesur Mr Alfred Thomas sydd yn cren adran Gymreig o'r Llywodraeth a Chynhor Cenedlaethol Gymreig yn cael ei ystyried yn rhy gymedrol. Ffrwythau cyntaf ysbryd cenedlaethol gwyliadwrns, dyagedig,a beidd- gat ydyw y rhai hyn. Ond na fydded i ni dwyllo ein hanaia. Nid ydym ond ar drothwy gwaith i Gymro. Tra bydd no Cymro ya dlawd, non un Cymro yn anwy- badus, neu un Cymro yn wasaidd. mewn sefyllfa neu yabryd, bydd gwaith genym ninaa i'w gyfltwni, Y mae yr ystadegau o tllodi ac o'r boblogaeth yn galw am aylw difrifolaf. Y mae yn ffaith ddifrifol fod poblogaeth naw o siroedd Cymru yo lleihau. Y mae air Feirionydd wedi lleihaa 2000, a sir Drefaldwyn 1000. Y mae hyn i'w briodoli i achosion pell gyrhaeddol, i ba rai nis gallaf fyned i fe,in yn bresenol; ond o'r hyn lIeiaf dylem welad daa beth yn ngwyceb y ffaith bwysig hon. Dylem atal y Ileilind hwn ar y boblogaeth drwy gael cyfreithian tirol da, drwy cyfreithian a fyddo yn anog rhai i dynu Mian o dir Cymru yr hyn y mae yn alluog i gynyddu. Yr on modd dylem hefyd dynu allan holl adnoddau deallawl Cymtll drwy wneyd y rhai hyay sydd yn gsdaei Cymra a'i chymoedd gwledig yn gymhwys i wynebu ar waith mawr y byd. Gyda golwg 9r gmestiwa y tir yr ydwyf yo credu yn gryf, fel y dywedais yn y Bala, mewn min ffermydd o dan deleran teg, y rhai hyn sydd yn dwyn fwyaf o gynyrch; y maent yn gallnogi dynion a merched i fyw bywyd iacbnsol y tir, ac fe ddichon at fagn dynoliaeth pur, cadarn. Yr ydwyf yn credu hefyd mewn m&n ffermydd a man berchen- ogion. Yr ydwyf yn credn mewn defnyddio arian y Llywodraeth i grau pendefigion mSn dyddynol, a hefyd i ddefnyddio enillion y wladwriaeth tuagat roddi i'r dosbaith yma yr addysg orea sydd yn bosibl. Yn y flwyddyn 1881, addawodd Mr John Morley y byddai ymchwiliad yn cael ei wneyd i gweetiwn y tir yn Nghymra. Pan ddaw gweinyddiaeth Ryddfrydig i awydd, fel y mae yn sicr o ddyfod yn IIlhen oddeata deaddeng mis, bydd i ni bwyso am gael yr ymchwiliad hwn, nid yn unfg i gwestiwn rhenti a thenantiaetb y tir, ond hefyd i reolaeth a defnyddiad tir perthynol i'r Goron yn Nghymro, ae i'r priodoleddan o sefydla bane tirol i Gymra, a gallaogi y tenantiaid i brynu eu ffermydd. Yr oedd cyorychiolydd Prydain yo Belgium yn dyweyd mai y rhai oedd wedi dal yr amser caled fa yn y wlad bono yn 1890 orea ydoedd y mandyddynwyr, y rhai oadd yn diwyllio ea tir en hanain, ac yr oedd y bobl hyn hefyd yn feddianol ar y rhinweddau angenrheidiol hyny, sef cYLil. deb, gweitbgarwch, moesoldeb, ac ymwrth- odiad a thafarndai. Dyna y doabarth sg y mae arnom ni eisiaa eu gweled yo cynydda dros yr oil o Gymru. Yn ystod y 30 nen 40 mlynedd diweddaf, nid oedd yr un gwlad wedi gwneyd mwy o gynydd mewn llwydd- iant na Denmark. Yr oedd gwerth yr ymenyn a allferient i Loegr yn unig wedi codi o 300,000p i 3,000,000p. Bath ydyw'r dirgelwch o byn? Yn 1850 yr oead yno 48,000 o fan dyddynwyr. Yr oedd y Llyw- odraeth, drwy gyreitbian doeth ..d?, rhoddi pob anogMth iddynt gynyddn. Yn 1885, yr oedd y n fer wedi odi i 66,000, tra y mae yna 7,000 o fan ffermydd na pherchenogir hwyganymandyddynwyr. Yngydfynediadol a'r cynydd hwn y mae eynydd mewn ysgol- ion llaetbol ac amaethyddol ar hyd a Had y wlad wedi cymeryd lie, a chynydd hefyd mewn tyfiant gweithfiau cartrefol. Bydd i mi wneyd yr hyn a allaf i sicrhaa i Gymrn wledig y eyfreithiaa synwyrlawn sydd wedi gwneyd gwasanaetb mor ganmoladwy yn Denmark (\lhel gymeradwyaeth). Daw gwyddoniaeth hefyd yn mlaen i waredu Cymru. Hydd dablygiad trydaaiaeth fel motive power yn sicr o ddwyn gweithfaau i'n cymoedd ac oabrau y bryniaa, Bydd y dyfroedd rhnthradwy fu yn golchi dros ddyflryaoedd Conwy, Dyfrdwy, Glaslyn, Hafren, a'r Dyfl, yn y dyfodol yn cael en defnyddio i gren motive power i IawAr o weitbiiiu Cymreig blodeuog (acbel gymer. adwyaeth). Daeth y cyfarfod i ben drwy dalu cyfres I o ddiolchiadau yn y ffarf arferol.

COLLED FAWR. I Mae colli iechyd yn cynwys colli y cwbl sydd yn gwneyd bywyd yn werthfawr, sef y Kalla i fwynhaa bywyd. vid oes mwynhau bywyd me ovo afiechyd. Heblaw y dloddefaint a'r poenau corphorol mae yn ddwyn ar y claf, mae afiechyd yn achosi poenau meddyliol, a phrydeT sydd yn ei letnn,. ao yn rhwystro ei adferiad buan. Gwelir hyn yn fwy amlwg yn nheulu y gweithiwr use mewn teuluoedd o safle uwch. Pan analluorir y gweithiwr, mae yn dueddol i ddigalondin a phryder am gyn baliaeth ei deulu tra y bydd efe, ffon ea bara, yn atialluog i ddarparn ar en cyfer. Mae y pryder hwn yn niweidiol iddo. Mae ei serch naturiol at ei denlu yn rhwystro iddo gael gwellhad buan. Os am osgoi Uawer o'r ang- ysuron a'r annedwyddweh sydd yo canlyn afiechyd, dylai pob un sicrhau gwasanaeth darpariaeth a elliryn briodol ei hystyried yn "wir gyfaill y gweithiwr," adnabyddus yn mhob rnan o'r byd wrth yr enw "Quioine Bitters Gwilym Evans," yr hwn a gymeradwyir gan lawer o feddygon enwo4 fel meddyginiaetb. aier a dyogel at amryw glefydau. Mae wedi enill yr enw o fod yn "Feddyg- iniaeth LysieuolBerfifeithiaf yr Oes," ao un a eymeradwyir gau brif feddygon gwahanol wledydd at anhwyideran y oylla, yr afn, y giau a'r frese. Mae ar werth gan bob fferyllydd meitn pot-eli 2a 9c a 4s 9c yr an. Gochelwch dwyllwyr. Mae enw "Gwilym Evana' Quinine Bitters ar bob label, ttamp, a ph )tel o'r gwir Quinine Bitters. Anfonir ef b' fyd yn ddidraul drwy y post am y prisiaa nchod gan y perchenogion;—Quiuine Bitters Manufacturing Co., Limited. Llanelly, South Wales. Fe wneir achwyniad cyfifredinol fod y rhan wyaf o coeoai yn anahreuliadwy; o gymaint ag fod y broffeswriaeth meddygol wedi dangos yn ddiweddar fod yr alkalies a ddefnyddir yn rhy ami gan wneuthurwyr tramor, yn nghyda'r mater bras, yn ffarfio sylwedd sebonaidd sydd yn bynod o beryglus i iechyd, Gyda golwg ar cocoas a wneir gyda gofal, megys eiddo Mri j Cadbury, nid yw y gwrthwyaebiadao hyn yn I bodoll- WhitdmU Review,

CAERGYBI. Y BWRDD YSGOL.-Dydd Llun cynbal- iwyd cyfarfod arferol y bw, dl hwu, pryd yr oedd yn bresenol Capt Cay, R.N. (cad- I errydd), Capt J. Jones, Mri B chard Hughes, W. D. Jones, a Joseph Williams. Addysg Bydd.—Lbngyferchid y cadeir- ydd gan Mr Joseph Williams, yn cael ei eilio gan Mr Richard Hughes, ar ei fod yn y gadair ar achlysar dyfodiad Deddf Addysg Rydd i rym. Y mae ysgolion y Bwrdd, ynghyda'r ysgolion Brytanaidd, wedi mabwysiadu y ddeddf, tra y maa yr I ysgolion Cenedlaethol yn codi till fel o'r blaen. Mewn canlyniad i hyn yr ccdd 84 o blant o'r newydd wedi en derbyn i'r ysgol- ion Brytanaidd, a 42 i ysgolion y Bwrdd yr wythnos cyn y diweddaf, a chyfartaledd y presenoldeb wedi codi yn fawr. Ar gynyg- iad Mr Joseph Williams, yn cael ei eilio gan Mr W. D. Jones, penderfynwyd argrapbu cylchlythyr i'w ranii er hysbysu y rhieni am ddarpariaethan y deddf. Llyfrqell i'r Plant. Ysgrifenai Miss Evans, prif-athrawes adran y gensthod, i ddiolch i'r bwrdd am y cwpbwrdd i gadw y llyfrau. Yr oedd, trwy roddion gwirfoddol o lyfrau ac arian, wedi casglu dros ddau gant o gyfrolao, ae yr oedd i 32 o'r llyfrau wedi eu bentbyca y dydd Gwener biaenorol i'r plant ag oedd wedi bod ya bresenol y nifer ddigonol o weithiau. Y BWRUÐ LLEOL.-Cyabal.i(-yd eyfar- fod miaol y bwrdd hwo ddydd Mercher, Mr W. Griffith yn y gadair. Hen Wasaaaethydd.—Yr oedd un hen wr o'r enw Riohard Williams wedi bod yn ngwasanaeth y bwrdd am dro3 ugaiu mlyn- edd, ond yn awr wedi myned yn rhy aoallu- og i ddilyn ei alwedigaeth olaohau yr heol- ydd. Ar gynygiad Capt Lewis, yn cael ei eilio gan Mr John J"nes, penderfynwyd caniataa deg swllt yn yr wythnos iildn am wneyd rhyw waith ysgafn. Penodwyd H. Thomas, Rhosygaer, i gymeryd ei 16 ef am bymtheg swllt yn yr wythnos. Cais at Gwmniy Rheilffordd. — Ar gyn- "ill I Mr Riva, yn cael ei eilio gan C'ipt Lewis, penderfynwyd anfon cais at gwmni y rheilffardd am iddynt barhaa y tten sydd yo cychwyn o Gaergybi ugain monyd wedi naw y boreu i redeg trwy y flwyddyn. Hefyd, pendetfynwyd, ar awgryuiiad y cletc, anfon at warcheidwaid Undeb Bangor a Beaumaris i geisio eu cydweiihrediad, gao y I byddai y trln yn hwylasdod mawr i ran o'r undeb hwnw. I Meddyg droo ySir.-Darilenwyd copi o lythyr a anfonwyd gan Fwrdd y Llywod I raeth Leol at y cyoghor sirol o bsrthyoa* i benodiad un awyddogmeddyjzol dros vr holl sir, ac ar gynygiad Mr Richard Hughes, yo cael ei eilio gan Mr Owen Hughes, pender- fynwyd ysgrifenu at Fwrdd y Llywodraeth Leol yn dyamno arnynt wneyd i ffwrdd a'r awdurdodaa iechydol unedig er mwyn i benodiad meddyg dros yr oil o Fon ddyfod ddwylaw y cynghor airol,