Y Genedl Gymreig

BECHGYN DIREIDUS. I Yn llys ynadol Amlwch ddydd Gwener, o flaen General Hughes ac-ynadon ereill, cyhuddai Sergeant William Hughes ddan o fechgyn oddwyar bymtheg i ngain oed o ladrata nifer o ieir o ffermydd yn misoedd Ebrill ac Awst diweddaf, ac hefyd o dynu llidiardau o wahanol fanau a'n gosod ar y ffordd fawr yn ystod y nos. Enwau y tros eddwyr ydoedd Hugh Edwards, Borth, Amlwob, ao Evan Williams, Llaneilian road. Ymddangosai Mr E. G. Roberts, Caergybi, ar ran yr heddgeidwaid, i erlyn, ac amddiffynid E. Williams gan Mr Mostyn Roberta, Caernarfon. Yn ol y tystiolaethau yr oeddynt wedi lladrata ieir o Penymaen, Donanlas, Glanygors, a Penybryn, ac yr oedd Thomas Edwards, brawd Hugh Edwards, gyda mwy, ond gelwid arno. If i roddi tystiolaeth ar ran yr heddgeidwaid. Dywedid en bod ya gwneyd hyn yn nnig ddireidi, gan mai lladd yr ten yr oeddynt,ac yna eu tail a i'r maesydd. Yr oeddynt hafyd oddeutu yr un adeg wedi tyna Uioiardau o Mynydd Madyn, PoncytaldrwstPenybryn, TyddynSarah, C&eoyriffoa)l", LWafodyn, Corn, Cowna, a'r Piss. Hefyd, yr aeddynt wedi bod yn lladrata ieir yn mis Awat. Dirwywyd Hugh Edwards i ddegswllt a'r eostaa am dyna y llidiardau, a thraddodwyd ef i saith niwrnod o garchariad gyda llaiar caled am ladrata ieir. Dirwywyd E. Wil- liams i bunt a'r costau am dyan y llidiardau, a thraddodwyd ef i bedwar diwrnod ar ddeg o gaicharod gyda llafar caled am ladrata yr ieu.

NEWYDDION LLBOL; AMLWCH.—Tuag unarddeg borea Nedil 1Sfed, gollyngwyd Uestr fawr dri bwylbren o iard Oaptea I hom-la i'r môr yn Uwrdd ianus iawn yo nghanol hwre byddarol J loanoedd edrychwyr oedd y0 btsagnol..91 I henw ydyw Detlif Wagner. Adeiladwyd hi yn beoodol i lwmni yn Germani; fe garia tua 400 a dunelli.—Qokebyad. ) PWLLHBU —Cynhaliwyd cymanta ganu yn Bglwys Sant Pedr ddydi Mawrth. Yr oedd y caatorion yn rhifo 380, wedi en dysga gan y Parch 0 Daviea (Eoa Llechyd). Yn yr hwyr pregethodd Deon Llanelwy. po]&TI,K&DOG -y Temlwyr Da Nos Wener diweddaf,cynhaliwyd eyfrinfa agored yn Ys?i)ldy y Bwrdd, Chapel iltreet, o dan Ilywyddia.th Mr Hugh Hughes Un o brif nodweddion y cyfarfod ydoedd datgaoiady deml a chyfeillion Mr Lewis D. Roberts, 0'11 gofid o'i golli o'r ardal, gan ei fod yn un o brif hyrwyddwyr dirwest ya Mborth. madoz. Gffnaed cyfeiriidm st n ymadaw iad gan Mri B. Grindley, J. 0, Joaes, UavtO Owen, ac R. P. Humphreys. Cymarwyd rhan yn y cyfarfod gan Mr D. Jones, ieu., Gasworks; Mr Hughie Hughes, Miss Jennie Evans, Mr Griffith Roberts ai barti; Mr Richard Jonel Mr A. LI. Page, Mr Richie Owen, Mr H. Jones a'i bartt. Gwobrwy- wyd am ganu Miss Maggie Morgan; traeth- odan, Mr E 0. Humphreys; peniUion ae euglyn, Mr J. Holt Newell; llawysgnfen, Mr W. Roberts, Chapel strest; araeth dd. fyfyr, Mri W. Roberts, New street; a Lt. B Solomon.—Artoerthiant.—Dydd Gwener, yn y Commercial Hotel, gwerthodd Mr Henry Roberts, fferm o ddeogiin acer, o'r enw Tyddyn Yagaboria, Pentrefelin, i Mr J. E. Fox, King, Dolgellau a Llundain, am 2330p. Y Meistri Reas a Jones oeddynt y oyfrelth. wyr, LLANTAOHEA.ETH, MON.-Nos Wener cynhaliwyd cyfarfod dirwest llwyddianus iawn yn ysgoldy y bwrdd, Llanfachraeth. Llanwyd y gadair gan Lady Reade, ac arweiniwyd gan y Cyngborwr J. Lew<B, Li.Uibio Agorwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch Grey Edwards, a thra- weddigan =i.d(.. gwresog gan y Parchn D. Lloyd, M.A, L?ndrygara; J. Hughes Parry, Caergybi; J. Roberts, Llan- faethlu; Mr William Jones, Llinfachraeth; yn nghyda Miss Reade, a Lady Reade, yr hon a siaradai yn ddifrifol ar ddrygioni y ddiod feddwol, ac a gyfeiriai at yr ynadon gyda golwg ar fater y trwyddedau. Oanwyd amryw weithian yn ystod y cyfarfod gan Mr Salt, Valley, tra y cyfeilid gan Miss Grey Edwards. Talwyd diolchiadaa cynhes ar y diwedd i Lady Reade, Miss Reade, ac ereill, ar gynygiad Dr E. P. Edwards, U.H., yn cael ei eilio gan y Parch William Jones. Arwyddodd nifer fawr yr ardystiad ar ddi- wedd y cyfarfod. BETTWS, GEE ABERGELB.-Nos Wener diweddaf, yn nghapel yr Annibynwyr, cynhaliwyd cyfarlod llenyddol yn dal cysyllt iad a'r Band of Hope. Livwyddwyd gan Mr Thomas Roberts, Garregfawr, ac arwein- iwyd gan y Parch E. Wnion Erans, y gweinidog. Gwobrwywyd y rhai canlynol: Maggie Jones, Llawesycoed, a Hannah Hughes, Cambwll (deirgwaith)'; Lizzie Jones, Broollan, a Robert Jones, ei brawd (ddwywaith); Mary, Robert, a John Hughes, Cambwll; Mary Roberts ac Ellen Roberts, Peotre; Robert Jones a Gordon Jones, Llawesycoed; John Hughes a Mary L. Joaes, Waen; Grace LI. Williams, Higbgate; Hugh Davies, DWOQo; Sarah Jones, Bettwa; Eliza Ann Holland a John H. Holland, Tycapel. Cafwyd adroddiadau campus o'r Gof" j (Hiraethog), gan Mr Peter Parry, a Cwyn y Capel," gan Miss Lloyd, Uaneitian; ae adroddiadau gan John D. Davies, Dwnan, a Dora Davies, Llan- efydd. Y n yr adran gerddorol, gwasan- aethwyd gan GOr Meibion Abergele; Cor Plant, Bettws, a'r Mri R. Roberts, W. P. Morris, W. Jones, Miss 0. A. Roberts, Abergele; a Miss Lizzie Williams, Tyisa, Trofarth. Hefyd, yn ystod y eyfarfod, cafwyd anerchiad rhagorol gan Mr J. R. Ellis, arolygwr Temlau y Plant. Beirniaid y gwabanol adranau oystadleaol oeddynt y Parchn E. Wnion Evans, D. L. Owen (M.C ), Mr Henry Lloyd, Dolwen, a Mr J. R. Ellis, Abergele. Caed cyfarfod diiyrus a chynull- eidfa orlawn. Dangosodd y plant fedrus- rwydd anghyffredin, ac fod Uafar mawr wedi ei gymeryd gyda hwynt o da y gweinidog; a chanodd Cor Meibion Abergele yn deilwng iawn o'r enw da y maent wedi ei enill iddynt en hnnain yn y Dywysogaeth, ac ni fu y cantorion ereill yn ol o roddi boddlon- rwydd cyffredinol, canys yr oedd yr encore byddarol a gafodd rhai o honynt yn brawf digonol o hyny. WAENFAWR -Bn farw yr hen frawd, Mr Evan Owen, Medi 9fed, yn nhy ei fab, Mr O. Owen, Brunswick Cottage, Abertawe, yn yr hwn le yr oedd yn aros yn achlysurol er's blynyddau. Yr oedd yn 84 mlwydd oed. Un o ardal y Penant yn Eifionydd, ydoedd, ond yn ardal y Waenfawr y treul- iodd ran fawr, os nad y rhan fwyaf, o'i oes, ac yr oadd ei serch at ardal y Waen yn fawr iawn. Yr oedd yn gymeriad hynod iawn, ac fe wnaoth yn ei cei; lawer o bethan hynod, a llawer gwaith y c&fodd waredigaeth wyrthiol rhag cyfarfod M ddiwedd. Byddai gwranao arno yn adrodd yr helyntion y ba ynddynt yn yatod ei oes yn betb difyr dros ben. A phe buaBai rhywun wedi croniclo y digwydd- iadau buasai ei hanes fel nofel. Ond erbyn byn ei gymeriad fel crefyddwr a Christion sydd yn perarogli yn hyfryd. Nid oedd yr amheuaeth leiaf yn meddwl neb a'i hadwaensi nad ydoedd yn ddyn duwiol. Yr- oedd o deimladan ac ysbryd crefyddol nchel. A nodweddid ef bob amser gan zel a brwdfrydedd gydag achos yr Arglwydd, pa le bynag y byddai. Dyna ei hanes yn mhob man y bu yn aros ae yn aelod. Bo yn aelod am flynyddan heblaw yn y Waenfawr, yn yr Ysgoldy, a Dioorwig a lleoedd eraill. Yr an nodweddion oedd yn d'od i'r golwg ynddo yn mhob man, caredig i'r tlawd, cyfaill i'r cleifion, selog gyda'r Ysgol Sabbothol, cyson yo mhob moddion cref- yddol, ac yn llawn awydd ae ymdrech i gael pawb y deuai i gyffyrddiad 1 hwy i fwynhan moddion crefyddol. Yr oedd yn nodedig o I gofns, medrai adrodd testynan a darnan a ) bregethau a wrandawsai dros 60 mlynedd yn ol, ac yr oedd yn hyddysg iawn yn ei Feibl; byddai ganddo adnod bwrpasol at bob amgylchiad mynych iawn y dywedai, fel ar fet y dywed y gwr doeth," ac yr oedd o ran ei ysbryd bob amser yn barod i gym- eryd rhan yn y seht a'r cyfarfod gweddi. Yr hyn y gofidiai fwyaf o'i blegid y blyn- yddoedd diweddaf oedd fod ei glyw yn ¡ yn drwm, ae felly yn methu mwynbau cyfarfodydd crefyddol. ond er hyny parhai i'w dilyn yn gyson. Cafodd ei fendithio i bywiogrwydd ac iechyd rhagorol hyd o fewn ychydig o wythnosan i'r diwedd. Bu farw yr amser uchod, mewn tawelwch, ao yn nuol A'i ddymuniad deuwyd a'i gorph i'w gladdu i fynwent Bettws Garmon, lie y gorwedd ei briod er's 35 mlynedd. Cludwyd ei gorph i Gaernarfon, yna cychwynwyd yr angladd yn nn private, ond wedi cyrhaedd Waenfawr vr oedd yn rhydd i'w hen gyfeillion, nifer luosog iawn o ba rai a ddaethant i'w hebrwng i'r fynwent. Claddwyd ef dan y drefn newydd, a gweinyddwyd yn deilwng o'r amgylchiad gan y Parchn W. Phillip Williams a William 0. Jones, B A. Mae wedi gadael ar ei ol ddan fab, sef Mri 0. I, Owen, a J, Owen, yn America, a'i wyres, Miss H. Owen, merch y diweddar Mr Humphrey Owen, ysgolfeistr, Pentraetb. CoLWYN BAY.—Y mae'r Eisteddfod wrth law, a phr(?fir yn amiwg pa mor gyffredinol pw j dydd- ordab deimtir ynddi gM y r;sr::a .ii; 8vdd wedi d'od i law: Un bff o'yn,_I¡;¡ y diwybl anwvl, Si y H-edrou, Hywel, Jdwal DCln, loan Marc, Un 0 thMt yr Ywen Mo, Pryddon, Franklin, PHnuot. Columbus, Mi. y Mynydd, Gwladwr mewn Goleudy, Backeeo o'r Bay Col- w¡r B':i:erhi''Ô; OWs-mor, Peredn, N*.ttK<o? Nid Clo?hydd, Henry, 0. H., N&turiot (2), gaaxman, Clwydian, Tecnm!eb, Owen Fab, ch.b, Lief uwoh Adlef, Daniel, Gwynedd Party, We?onr.Johnt i Barti, P.W? Gwen, Myfanwy, Qbdy&, Edvth. MMpe, Ad& Lizzie, Dora, Blodwen, Eva. & W., Marie, R J. &, EHMt Te?fM. Morlais, Oymro, Un am Guro, Sims R.ee_, Ta&in. ApO?.dig.D.PR.. Trebor, B?MW?Mi,OtMdog8MUey, fl!BÉlr:¡"BrË:t :?: ÑÛ!e: Martin, F,. R B., Clara, Gwenfto, Emi?. F. Danes, Patti. VentHes WiUiMU), Novello, grind& F.B Oarrie.CYmro (2), D.S., Kinpambatn, m?igw. W.J., 3. %?.. Timothy, Pitman, Mrs Hodge Kinson, Hywel o Fon, Nid SM.—N. 0..a«s?. YogrifmY"- ?HtaBTeuDj

MARWOLAET IT DEWI MA. WRTH. r Y mae Wesleyaid Gogledd Cymrn eto: wedi cast achos i alaru oblegid colli nn oln, I gweinidogion mwyaf adnaDyddus. Ba y Parch Daivd Jones (Dewi Mawrth) farw mewn dnll alaethns yn ngorsaf Bangor nos Iau diweddaf. Yr oedd ef a'i gyd lafnrwr ya Mangor, y Paroh Ishmael Evan-), wedi bod ya cadw cyfatfod cenhaiol yn GUsin- j fryo ao yn dychwelyd gyda'r gerbydres sytd yn cyrhaedl Bangor yehydig cyn naw o'r gloch. Yn noiongyrchol wedi oroesi y rheiliau o ocbr Bethesda i'r orsaf,clywodd Mr Evans yr ymadawedig yn Mr Evaas, O, Mr Evans," ac ym cwympold wrth ei ochr ar y platfform. Llwyddodd Mr Evans i afael ynddo er lliniaru nerth y codwm, on4 canfyddwyd yo faan fjd Mr Joaes yo gwbl anwybodol. Gyda chyn- orthwy nifer o gyfaillion dygwyd ef i'r waiting roam, lIe y gosoflwyd ef i orsvedd, a gwnaed pob brys er cyrchu cyuorthwy meddygol. Cyn pen ychydig fyaydau, fodd byuig, yr oedd yr anadl olaf wedi ehedeg ymaith, a'r oil a welodd Dr Roland Jones ar ei gyrhaeddiad i'r lie ychydig yn ddi we Id- arach ydoedd y corph marw. Creodd yr amgy'chiad pruddaidd gyffro neillinol yn yr oisif a thrwy y dref. Torwyd y newydd mor ysgafn ag oedd ya bosibl i deulu yr ymadawedig, ac mewn canlyniad i dyst- ysgrif a roddwyd gan Dr Richard Jooes- meddyg y teglQ-symndwyd y corph i lawl i'r ty, Iter capal St Paul's. Deallwn mai'r aohos o'r farwolaeth ydoedd clefyd y galon. Yr oedd Mr Jones wedi bod yn cwyno er's oddeatu blwyddyn, a'r noswaith y bu fatw oychwyuodd.ddeag myoydoflaen Mr Ishmael Evani o Glasinfrya rhag iddo brysuro yn ormodol i ddal y gerbydres. Yr oedd Mr Jones yo 46 mlwydd oed. Genedigol ydoedd o Lanrwst. Dechreuodd at waith y wein- dogaeth tua ugain mlynedd yn ol. Y gylchdaith gyntaf yr aeth iddi ydoedd Conwy; ac yna bn yn gweinidogaetbu yn Stockton, Rhos, Dinbycb, Bangor, Tregarth, Blaenau Ffestiniog, Porthdinorwig, a Bangor drachefn. Daetb i'r lie olaf a enwyd oddeutu dwy flynedd yn ol. Gellid dweyd am dano ei fod yn nn o'r dyoion mwyaf caredig a rhadlon, a pherchid ef yn fawr gan ei frodyr yn y weinidogaeth. Yr oedd bob amser yn hynod dderbyniol fel pregethwr. Nodweddid ei bregethau bob amser & newydd-deb a great yn naturiol lawer o ddyddordeb yn y gwraadawyr. Adnabyddid ef hefyd fel bardd par alluog. Meddai wybodaeth esng o'r cynghaneddioo, ac yr oedd ei boll waith barddonol yn ddi- eithriad yn felus ao effeithiol. Oylch arall yo yr hwn yr oedd yn dra adnabyddus a llwyddianus ydoedd fel arweinydd cyfar- fodydd llenyddol, Ue yr arferai bob amqer ddefnyddio ei arabedd a'i barodrwydd ym- adroddol i bwrpas. Yn absenoldeb y Parch Robert Jones, cadeirydd y dalaeth, yn Amerioi, ar ysgwydiau Dewi Mawrth a'r Parch Ishmael Evans y gorphwysai y gwaith o olygu yr Eurqrawn, prif jgyhoeddiad yr eawad yo Nghymru. Diau y bydd ei farw- olaeth yn golled drom i'r enwad ar lawer ystyr. Yr oedd Mr Jones yn briod am yr ail waith. Gadawa weddw a phamp o blant. 0,1 ofnadwy fynediad I-Dewi Mawrth Wedi myn'd ar eiliad I— Y myn'd trwodd mewn t'rawiad Bair loes lem barlysa wlad !-Ei;/W1lydd.

Y GLA.DDEDIGAETH. Er mor ystormns ydoedd yr hin) ddoe (ddydd Llun), ymgynullodd tyrfa fawr a pharchus i hebrwng gweddillion y bardd- oregethwr poblogaidd i ay ei hir gartref. Cynhaliwyd gwasanaeth rhagarweiniol yn ysgoldy St Paul's, yr eglwys oedd o dan ofal yr ymadawedig, a chrewyd teimladau dwys yn mynwes bawb oedd yn bresenol wrth weled corph marw diweddar weinidog yr eglwys yn cael ei ddwyn i mewn a'i osod i lawr gerllaw y pwlpud, o'r hwa yr oedd wedi llefaru gynifer o weithiau. Yr oedd yr arch o dderw hardd oaboledig a'r oausd I wedi ei orchuddio â, blodeudyrch prydferth. Llywyddwyd y gweithrediadau yma gan y Patch Ishmael Evans, ac anamni a gredwn, y cynhaliwyd gwasanaeth o'r fatil ag a nod- weddid gan deimlad mor ddwfn. Yn mhlith y rhai oeddynt yn bcesenol gwelsom y Parchn Evan Jones, Conwy; J. Pulestou I Jo ies, B.A T. 0. Jones (Tryfan); Owen Williams, Caernarfon; W. Caenog Jones, Llanfairfechan; Oadvan Diries, Lerpwl; Evan Davies, Abertfraw j Daniel Marriott, Porthdinorwig Thomas Thomas, Amlwch R. Rowlands, Ffestiniog; Henry Hugheg, Porthmadog; D. A. Richards, Talsarnau Richard Morgan, Bethesda; E. Humphreys, Croesoswallt; R. Williams, Tregarth; David Jonss, Rhiwlaa D. Jones (Druisyn); John Felix, Caerwys; R. Hopwood, BJmthyn j H. Jones, Lerpwl; D. O. Jones, eto Isaiah Jones, Sunderland; Owen Jones, cenhadwr yn Honduras Owen Evans, Llangefni; J.Owen,Abergele; O.M.Roberts Llanddulas; John Williams, Bangor; Richard Hughes, Llangollen; Robert Jones, Llanrwst; John Jones (r.), Llanfyllin; W. Evans (Mon- wyson), W. H. Evans, Caerlleon Edward Jooes, Penygroes; David Richards, Caer- narfon Mr Thomas Lewis, A.S.; Henadur Edward Jones, Henadur T. C. Lewis, Mri Richard Davies, Bangor; John Williams Lodwic Villa; E. Hughes (Menaifab); Thomas Jones, Porthdinorwig; Thomas Roberts, Samuel Hughes, Edward Jones, Robert Hughes, J. Griffith, Robert Roberts, T. J, Humphreys, Bangor; Thomas Hagbes, Cnernarfon John Thomas (Eifionydd), &e. Yo mysg y galarwyr vr oedd priod a phlant yr ymadawedig, Mr Edward Jones (ei dad), Mrs Williams, Llanrwst (ei chwaer), David Jones, Jonathan Jones, a oamuel Jones, yr oil o Lanrwst, a David Jones, Treffyuon (cefodryd), Mrs Jones, Abergele (cyfnither), Mr a Miss Grattan, Lerpwl (brawd a chwaer i Mrs Jones), yn nghyda Mr Edward Thomas a Miss Hannah Thomas, Llanrwst, perthynasau ereill. Yr oedd hefyd yn bresenol Mrs Joaes, Minafon, Caernarfon Derbyniwyd llythyrau cydymdeimladol ae yn esgusodi eu habsenoldeb oddiwrth y Parchn Phillip Williams, B. Lloyd Jones, S. Party Jones, W. Owen Evans, R. Mon Hughes, Thomas Hughes, a T. G. Pugh. G-eddiwyd ar y doebren Ran y Parch R. Williams, Tregarth, a darllenwyd rhan o'r Ysgrythyr gan y Parch D. 0. Williams Lerpwl. Y na. anerchwyd y cyfarfod gan y Parch D. Jones (Druisyn) yr hwn a sylwodd fad mwy yn yr amgylchiad nas gallai ef ei sylweddoli na siarad am dano yn briodol. Gan iddo ef a'i frawd ymadawedig fjd yn eydweithio yn yr no gylchdaith meddai luaws o gyfleusderau i'w adnabod. Yr oedd yn wr a'i zel yn y gwaith, ac hefyd yn un ag oedd yn codi yn nwch yn barhaus yn syniadau y rhai a'i hadnabyddent. Y Parch Owen Williams, Caernarfon, a gyfeiriodd at natur neillduol brnddaidd yr amgylchiad, gan fod un wedi ei dori i lawr ag yr edrychid yn mlaen ato am lawer o flynyddan o wasanaeth. Yr oedd yn cyf- odi yo barhaus yn serchiadan yr eglwysi, ac yn anwyl gan bawb oedd yn ei adnabod. Tystiolaeth pawb oedd ei fod yn ddyn car- edig. Yr oedd yn feddyliwr da ao- yn medda ar allu neillduol i ddweyd yn eglur yr hyn y traethai arno. Gwnaeth ygwr parchedig sylwadan pellach anarferol effeithiol, y rhai a wnaethant ruddiau y rhai oeddyot yn btesenot yn foddfa.o ddag- ran, a tborodd y llefaisrr i lawr In. Rwyr. Y Parch Hugh Jones, Lorpwi,, a gyfeir- iodd at y ffaith darawiadol fod 11 ymadaw- edig i bregethu yn. Lerpwl ddydd lgal di weddaf a noswaith dydd ei angladd. Ed- rychai ef ar ei ddiweddar gyfaitt fel loan apcstolion y dyddiau presenol, oblegid nis i gwyddai am neb ag yr oedd ieimladan da yo cael en coledd morgyffredinol ato, ac ni wyddaiychwaithaa neb mor hawdd i'w gar a.. Y Parch Ishmael Evans, yr hwn a faddai wybodaeth rang o'r ymadawedig yn ystod blynyddau olaf ei fywyd, a dystiodd na fu ei weinidogaeth yn gryfach ac na werthfawr- ogwyd hi ya fwy nag ynystod ei arosiad yn nghylohdaitk Bangor, Yr oedd megis wadi ei gymeryd ymaith o ganol disgleirdeh i ogeniant a diogelwoh. I Wedi i'r Parch B. Jones, Llanrwst, 1 weddi'}, ymwahanodd y gynulleidfa a ffurf- yn orymdaith tua'r gladdfa. Wrth y I bedd gwasanaethwyd gan y Parchn Ishmael Evaas a H. Saghea.

I CAERNARFON. I Deallwn fod Mr Ellis Humphreys, mall Mr Hugh Humphreys, Thomas street, YU bwriadu myned i Cairo, yr Aipht, i waaanaethu yn maanachdy Mr Brtan, yn J lie hwnw. Nos Wener, yn nghnpsl Eogedi, ambsi- 1 wyd cyfarfod i ystyried y dymnnoideb 9 sefydlu cangen o Gymdeithas Gristionogol y Gvryr Ieoanc yn y dref. Cvmerwya S gaiair gan Mr D. W. Davies, argraphydd t llyfrwerthydd. ac yr usdd Mr Thomas, Th grifenydd Cymdoithla Bingo- yn bresmol i roddi ffrwyth ei brofiad yn y ddinas hoM. Pastwyd yn unfrydol (sefydlu cangen yn f drpf. a phanodwyd pwyligor i prio y gwaittt LLYS YR YNADON SlitOL.-Dydd SId- wrn, gnrbron Syr Llewelyn Tarner ae yasdon ereill, crybwyllwyd achos Jonw yn «by? Davie3- W' J. T. Roberts, dm Mr Davies, a ofyn dd am Obiliai yr achos am wythnos. Yr oedd yn dra thebys, meddai, y buassi pib pth yo cael ei wneyt 1 fyny cyn hyny. M^r ydoedd yn ymg<ii oddiar helyut rhwog gwr a gwisig.-Sylr LI. Tamer: Ach s ydyw hwn gan rhyw Jones yn erbyn Davies. Nid oes son yndd* am wra^g o gwbl, ao oddiwrth y cyhuddiai gwelaf ei fod yn achos lied bwysig —Mr Carter, ar ran Jones, a ddvwedodd ei fod yntau hefyd yn gofyn am ohirwd ar y sail fod tyst yn absenoL Galwold yo mlaeft Mrs Davies, Peogwern, yr hon a dystiodd iddo roddi tubpeena i dyst o'r enw David Price Dvies, yr hwn oeid yn brentis o fferyllydd yn Machynlleth. Addawodd ddyfod i'r llys i rodli tystiolaeth ond gwrthododd gymeryd ariun. PeaderfynedA yr ynadon ohirio yr acbos. YR AWDURDOD JECH VDOL.-NeWn cyfar- fod o'r awdurded hwn, a gynluliwyd ddydd Sadwrn, o dan lywyddiaeth Mr J. J. Evans, darllenwyd llytbyr oddiwrth Fwrdd y Llyw- odraeth Leol yn hysbysu y byddai i un "a harolygwyr gynal ymchwiliad mor fuan ag oedd yn bosibl i'r cwestiwn 0 wneyd gwaith dwfr yn Llanllyfni. Eglurodd rhai aelodas fod angen neillduol am y gwaith; ac ar gyn- ygiad Mr W. J. Williams, penderfynwyd gofyn i Dr Rees wneyd adroddiad arbenig ar sefyllfa bresenol y plwyf yn yr ystyr hwn ac anfon yr adroddiad hwn i'r bwrdd gyda cbais ar fod iddynt ddangos brys neilMoal mewn cario y cyallon allan.—Derbyniwyd llythyr oddiwrth yr un awdardod berth- ynp-t i gyflenwad dwfr Porthdinorwig, ac ya nglyu a hwn daethpwyd i'r penderfyniad i roddi prawf dadansoddol buan ar yi holi ddyfroedd ag y bwried d eu defnyddio. ETHOLIAD Y CYNGOR TREFOL.-Hyd ya hyn 1 d rhyw lawer 0 son a siarad sydd am yr etholiad i'r cyngor trefol. Anhawdd ydyw rhoddi cyfrif am hyn, oblegid dylai y treth- dalwyr wylio symudiadau gwarcheidwaid ea buddianau. Yr aelodau sydd a'a tymhor ar ben yn y ward fch ydynt Mri Owen Evans a J. P. Gregory; ac yn y ward fawr Mri E iward Hughes, J. R. Hughes, W. Hamer, ac Edward H. Owen. Sibrydir mewn rhu, cylehoodd foi amryw ymgeiswyr ar fill dyfod allan, ond eu bod hyd yn hyn heb wneyd eu meddyliau i fyny." Nid gwir yw y paragraph a ymddangosodd yn y Mercury fod yn mwriad Mr David Williams, adeiiad- ydd, i ddyfod allan fel ymgeisydd Totiaidd. Os ymgeisia Mr Williams o gwbl, daw allan mewn cymeriad annibynol. Y rhai a enwir fel ymgeiswyr ydynt Dr Parry, Mr David Thomas, Bryngwyn; Mr D. Williams, a'r Milwriad Owen Thomas. LLYS YR USTUSIAID. Dydd LInD di- weddaf o flaen y maer (Mr Issard Davies)^ Mri Owen Thomas, a John Davies, dirwy- wyd Ma'y Jones a T. Hughes i 5s a'r costan am feddwi. Rhybuddiwyd amryw fechgyn a gy hllddid 0 daflu ceryg yn North road; Margaret Parry ac Ell-n Edwards am gar- dota. Cyhuddwyd Wi liam Roberts, Llan- rug, am fod yn feddw ac afreolus ar y 15iea cyfisol yn y dref; a chyhuddwyd W. G. Thomas am roddi diod it cyfryw un tra mewn ystad 0 feddw- dod. Ymdd'tngosodd Mr Mostyn Roberts f- i erlyn, ar ran yr heddgeidwaid, a Mr Carter dros y diffynwyr. Tystiai Mr R. 0. Ruberts, eyfreithiwr, iddo weled y diffynydd yn feddw yn Palace street, at gefn ceffyi, ac iddo alw am ddiod yn y Vaynol Arms. Y mddengys iddo gael ei wrthod yoo, a myned i'r Blue Bell, lie y fwelodd ef yn cael diod ac yn tala am dano. Yn yMiea gwelodd efdrachefn yncuroeiani fail yn ddidrngaredd. Rhoes wybodaeth i'r heddgeidwaid. Tystiodd Dr John Williams iddo weled y dyn yn euro ei geffyl mewn modd dychryntlyd, a gwelodd ef wedi syrthio i lawr. Tystiodd y ddwy Miss Roberts iddynt wrthod rhoddi diod i Wil- liam Roberts a'i frawd, am ea bod yo credo eu bod wedi cael gormod. Tyngodd M Evau Jones, iroomanger, Robert Roberts'- saddler, John Morris, J. Bibby, B. Thomas a Griffith Roberts, Bont Bridd, ea bod 111. credu fod y dyn yn feddw pan y gwelsant hwy ef. Ond tyngodd Mr R. Roger Wil- liams, adeiladydd, W. G. Tnomas (y., tafarnwr) Hugh Robert, (brawd y diffyn- ydd) R. Morris, David Owen, Rowland Jones, clerc i Joaes, Price and Co., gwia fasnachwyr, fod Willtam Roberts yn sobr yn eu barn hwy pin y cafodd ddiod yn y Blue Bell. Cyfaddnfai y tyst diweddaf fod y diffynydd Thomas yn prynu ychydig o wisci gan Jones and Price, ond Did oedd yn gwsmer. Cyfarchwyd y fa'nc gan Mr Carter a Mr Roberts. Ymneilldnodd yr ynadon i ystyried eu dedfryd; ar ol bod yn abseool o'r llys am oddeutu 15 manyd daethant i mewn; dyfarnwyd W. Roberts yn euog 0 feddwdod, a dirwywyd ef i 4Qs. (rhwng y costan a i ddirwy); ond rhyddha- wyd y tafarnwr, gan roddi iddo ef y budd 0 beth amheuaeth. Cyhuddwyd Elizabeth Thomas 0 lochesu dym a gyda bwriad drwg: yneithy. Dywedai y biagyll Jfritcoaux- iddo weled dyn yn dyfod o'i thy an diwrnod yn foreu iawn. Yr oedd hi yn byw mewn un ystafell, yn wraig weddw, gyda chwech 0 blant. Nid oedd Jr. ystafell hono yn me-ur ood wyth lath wrth dair. Gan nas gellid profi fod y wraig.yn. nn 0 gymeriad neillduol, rhybuddiwyd hi gan y Maer, a thaflwyd yr achos allan.

I BETHESDA. Y LLYS COFEESTKIADOL.—Dydd Sadwrn, yn y Douglas Arms am 10 o'r gfccb, cyn- haliwyd y llys nchod, er profi rheslr, po etholwyr am y flwyddyn ddyfodol.. Yir- oedd yn bresenol,fel Ilywydd, v Bargyfreithr- iwr Thomas Jones, a chynrychiolid y Rhyddfrydwyr gan Mr R. D. WiUiamai, Caernarfon, yn cael ei gynorthwyo gaa.JSr H. H. Davies, Gerlan y Geidwadwyc gan. Mr George Owen, Caernarfon, yn caeL ei gynorthwyo gan Mr R. Jones, Bethesda. Yr oedd gweithrediadau y llys hwn yn ddyd4- orol iawn, yn gymaint felly fel yr oeddiyr ystafell yn oilawn drwy yr holl ameer. Yr oedd lluaws 0 wrthwynebiadau, wedi ea rhoddi allan, yn ogystal a lluaws o hg,wliau newyddion, a hyny gan,y ddwy bUvL ond gan y Rhyddfrydwyr yr oedd mvry.or naill a'r llall, ac mewn canlyniad iddynt hwy y bu can?yo?ad yHyaynfwyattBtnteimo? ?so genym i gwyno eleni am absenolde? amryw o'r llys, yr hyn oedd. ar unwaith ya difodi eu pleidlais, a'r cyfryw yr oedd rhai y gallesid cadw eu pleidlais a chael rhyw faint at en treuliau. Daeth rbai i mewn ar ol i'w henwau gael en galw, felly yn rhy hwyr, a cholli y bleid.'ai.i. M'ie yn anhawdd rhoddi y ffigyrau gyda ohywirdeb yn bresenol, ond ceir hyny yn fuan. Parhaoid y gweith- rediadau gyda dyddordeb am rai orian. CHWABKL Y PZNRIIYN.-Mae parotoadaa ar raddfuaog yn cael ea gwneyd er ohwytha i fyny y graig a elwir y Taloen Bach." Maent wedi gweithio lie i toddi, tel v dywedh, pam' taoeU o bylor. M" y 11* M lun T. Nid oes gwybodaeta ?& brJd y jcymar y ffewydriad le.

Ddechreu yc wythnosl ddiweddaf cyr. haeddodd plr ieasne a briodwyd yn Man- chester y Sadwrri blaeuorol i Lanfaitfeehaa i dreulio en mis mI," ond boren Sadwrn torwyd yn fyp y bywyd ag oedd wedi el I gycbwyn mor hapus trwy farwolaeth sydyn y gwr. Yr oedd vn ei gynhefin iechyd f noswaith gynt. Enw y Ilwr ydoedd Ms Charles Standing, 29 ydd oed, Preston 1 a phriododd ar y lOfed cyfiaol & Mi«H,»ll, | o'r un Ile. it*

NOSWEITHIAU'R GAUAF. I Bellach y mae nosweithiau meithion y gauaf yn ymyl, a'r adeg wedi dod i wlad a thref daflu heibio lonyddwch yr haf ac ymroi ati i gychwyn cyfarfodydd o bob math i hyrwyddo diwylliant meddyliol y I wenn a'r gweithwyr. Gyda hyn fe fyci I y cymdeithasau llenyddol yn y trefi yu ail afael yn eu gwaith, a ni a fawr hyderwn y dangosir graddau can- moladwy o weithgarwcb yn y cyfeiriad hwn. Efallai y bydd y gauaf I dyfodol yn ddechieuad cyfnod newydd yn hanes amryw o drefi Gogledd Cymru. Deallwn fod Cymdeithas Gristionogol y Gwyr leuainc wedi ei sefydlu yn Mangor, a'i bod yn Uwyddo i'r fath ra idau yno fel y mae y pwyllgar wedi penderfynu cymeryd yslafelloedd pwrpasol at ddwyn y gwaith ymlaen. Cyn hir, hefyd, fe fydd canghen o'r gymdeithas fendithiol hon wedi ei sefydlu yn Nghaernarfon, a diameu y bydd mor llwyddianus yma ag yn Mango, N itl oes odid dref yn awr yn ein gwlad heb ei chymdeithasau llenyddol, ac y mae y wedd lew.vrchus sydd ar y rhai hyn yn dweyd yn dda am yr awydd am wybodaeth sydd yn medd-' ianu ein hieuenctyd. Dylid gwneyd ymdrech hefyd yn y rhanbarthau i gwledig i fagu yr unrhyw awydd yn y plant a'r bobl ieuainc. Lied ddiofal, ysywaeth, ydyw arweinwyr llawer ardal yn y mater hwn. Dylai fod gan bob capel yn y wlad, pa un bynag a fo arno weinidog rheolaidd ai peidio, ei gyfar- fodydd plant a'i gyfarfodydd darllen yn ystod misoedd y gauaf. Y mae yn awr ynglyn a'r Ysgol Sul drefn- iadau rhagorol i ddwyn rhai o bob oedran i lafurio, a dylai pob ardal fanteisio ar y trefniadau bendithiol hyn, Mewn ambell fan gwneir llawer 0 ddaioni trwy gynal penny reading*; m e y cyfaifodydd hyn yn ddifyr ac atdyniadol, as yn cyn- yrchu swm dirfawr o lafur ac ym- chwil yn yr ieuainc. Haoddant nawdd a chefnogaeth goreugwyr pob ardal. Y pwnc mawr ydyw cael y bechgyn a'r genethod i lynu wrth ddarllen wodi gadael yr ya-,)]. Y rheol yn rhy gyffredin y(ly IV cu uod yn myned yn ddilafur a difeddwl pan yn "gwynebu ar y byd," ac mewn canlyniad yn tyfu i fyny yn wyr a gwragedd dwl ac anwybodus. | Hvderwn v gwneir pob vmdrech ddichon- I adwy yn mhob rhanbarth yn ystod y gauaf dyfodol i ledaenu gwybodaeth a niagu chwaeth at ddarllon. Gwyddom fod yn anodd gwneyd llawer mewn ami fan. Yn ein hardaloedd amaethyddol, yn eowcdig lie y mae y boblogaeth yn deneu, a'r gweithwyi yn ddigychwyn, mae yn ddigalon meddwl cymheU Deb i lafur; ond nid oes yr un ardal nas gellid gwneyd rhywbeth ynddi, a mawr hyderwn y ca y rbywbeth hwnw ei wneyd yn ffyddlon ac egniol.

PEKFFORMIAD "LOHEN- I GRIN" TJi MHARIS. Y TRIGOLION YN GWBTH. I DVSTIO. I [GAN ELLIS OWEN]. PABIS. DDYDD GwzraB. I Y peth sydd wedi bod yn tynu i?yaf o 9y,w yma er's ''h? wythoos?a ellseh ydyw panderfyniad Gweinidog y Celfatt Cain i opera R,cbard Wagner, "Lrthengrin," gaet ei pherfformio. Oad i gymeryd petbau yn eu trefo, gallwo ddweyd fod yn rba'd i bob dernyo a chwareuir yn chwareadai Paris gael ei glorianu a'i gymeradwyo gan y Gweinidog cyn y caiff ei nerfformio. Bath amssr yn 0\ cofas enych ddarll n yn ddiaa ?m ddrama hanesvdd >1 0 waith ?. rd y I dechreawyd ei chwaren yn y TbeM'e Franzais. Cymerodd amryw or gwyddfod- olion yn en penau i wrthwynebu i olinn y u? gael ei chwaren, oherwydd I ei fod, 10 en tyb hwy, yo camesbonio cym- eriadaa rhai o brif arwyr Chwyldroad I 1789. O'r diwedd daeth y newydd fod yr í awdurdodau yn gorchymyn na oedd t't I dernyo gttel ei chwareu. Felly fa gyda "Thermidor," ac felly hefyd gyda "Le Pater." Pan wnawd yo hysbys fod yn mwriad y ¡ Grand Op6 « chwareu y gwaith a nodwyd o I waith Ric, » Wagner, yr oedd y bobl yn dechreu muiuiar, ac yo tyngcl na chwarenid mohono. Pah am ? Gydnabyddir yr opera yn orchestwaith. Gtvrandewir aruo yn Llondain, Vienna, St. Petersburg, Rhufain, ac yn wir yn mhob gwlad arall, a mwynheir ef. Paham, ynte y ffromodd y Parisiaid a'r Ffrancod pan glywaant ei fod yn myned i gael ei chwareu 1 Nid am mai gwaith Ellmynaidd ydyw, canys chwarenwyd nos Lun diweddaf "Robert le Diable" gan Meyerbeer. Na, y rheswm ydyw mai Richard WaJner ydyw yr awdwr! Cerddor gwycb oedd Wagner. Ganwyd ef yn Leipzig, yn 1813. a ba farw yn 1883, A'r rbeawm paham y mae'r genedl hon mor ddig tnag ato, fel, er ei fod yn awr yn gor- wedd yn dawel yn y bedd, iddynt wrth- wyoebo i gynyrch ei awen gael ei chwareu yn y brifdjinis, ydyw iddo, vn 1870, pan yr oedd y genedl wedi gorfod plygn yn isel i'r Ellmynwyr, mewn galar du, ysgrifenu llythyraa bryntion yn galw y Ffraccod yn genedl o gorachod, neu rywbeth i'r perwyl hwnw. Mewn gair, earhaodd y genedl- gan ba nn yr oedd ei weithiau ac ef ei hnnan wedi derbyn y croesaw a'r derbyniad gorea, ac nis gall y Ffrancwr yn ei fyw anghofio hya. Dolur hawdd iawn i'w ail-agor ydyw yr an dderbyniodd Ffrainc yn rhyfel fyth- gefiadwy '70, ac y mae effaith gwawl a'r S&Q daflwyd ami, pan yn dyoddef i'r byw oddiwrth ganlyniadan'r rhyfel hono, gan Richard Wagner, yn annileadwy. Dwy nen dair blynedd yn ol gwoaed cais i chwareu Lohengrin mewn chwareudy preifat yma. Ond yr oedd yn anmhosibl, canys daeth milosdd o bobl yngbyd i ddangos en hanghymeradwyaeth, a gotfod- wyd y perchenogion i roddi Leibio'r drych- feddwl. Ond y tro hwn yr oedd pethau wedi newid. Nid mewn chwareudy preifat y bwriedid perfformio'r opera, ond mewn chwaready sydd yn caol ei ddal gan y iJyw- odrastb, ac an y mae'r boll Barisiaid yn tain eu rhan i'w gadw. Yr oedd yr awdurdodan wedi gweled yn dda berfformio "Lohengrin," ac yr nedd yn rhaid i Lohengrin gael ei chwareu. I Yr oedd y gonedlhon ar y'pryd yn galonog iawn, a brwdfrydedd y bobl yn ddiderfyn broAt fel effaith y derbyniad croesawgar a ) mawroddoK a gawsmt gan y Rwsiaid yn I Cronstadt. Yr oeddynt or diwedd wedi cael cyfaill yn Ymherawdwr Rwsia! Er fod ye ieuad Ve edryett yn hynod angbyal- arus i sylwedydd annibynol, nid oedd yn gwnenthur dim gwahaniaeth i'r Ffrancod. Y ewbl oedd arnynt hwy eisieu ydoedd i ryw un o'r Galluoedd gymeryd en hcchr bwy er diddyma effaith y Triple Alliance. Wedi hyny y derbyniad brwdfrydig a gawsai y Llyngesydd Gervais a'i gydswyddogion a'r ilyuges Ffcengiggan Albion dwyllodrus" yn Portsmouth, a lanwodd gwpaneu llawen- ydd. Oud yn awr, meddynt, pan y mae Gallnoedd tramor yo gyfeillion i Iii, weLe eio Llywodraethwyr ni ein hnnain yn mynu I gwthio arnom, yn gwbl groes i'n hewyllys ni, y bobl, y gwir lywodraethwyr, gan mai I mewn gwbd Werinol yr ydym yn byw, waitb y dyn hwnw, jyr hwn, yo awr ein hisaHer an; trallod a'n gwawdiodd ae a'n hèlnmbarehodd Dyna syniadau'r bobl. Nos Lnn y bwr- iedid* chwareu "Lohengrin" gyntaf, ond oberwydd afiechyd y tenor, Van Dyck, per- fformiwyd, fel y dywedais eisoes, "Robert le Diable." Yr oedd miloedd lawer o bobl wedi casglu ynghyd o gwmpas yr Opera, ond pan welsant fod y dernyn wedi newid tybiasant fod y Llywodraeth wedi rhoi syniad o chwareu "Lohengrin," ac wedi gwrando ar lais y bobl. Ond nid felly yr oedd i fod. I bawb sy'n cymeryd dyddordb mewn helyntion Ffreng- ig mae cymeriad diofn a phenderfynol y Gweinidog Cartrefol, M. Constans, yn adnabyddus iawn, a da iawn hyny; canys sut le faasai yma tybed, heblaw am y drefn mae Constans, er gwaethaf y newyddiadnron ac areitbiau cynbyrfwyr, yn ei gadw Nos Fercher a ddaeth, ac yr oedd "Lohengrin" i gael ei chwareu. Rhwng chwech a saith o'r gloch yr oedd cymydog- aeth yr Opéra yn arddangos y bywiogrwydd mwyaf. 0 flaen yr adeilad y mae ysgwar mawr, ac y mae'r Opera ei hnnan yn ffurfio canolbwynt saith o heolydd syn rbedeg oddiwrtho i bob cyfeiriad. Y mae yn un o'r adeiladan gwychaf a welsoch erioed. Yr oedd yr ysgwar yn llawn ohedd- geidwaid—cannoedd ohonynt, a gwelid rhai yn cerdded o bob oohr i'r Op6ra. Yn y sel- erydd edditanodd yr oedd nifer mawr o fil- wyr-gwyr meirch a thraedfilwyr-yn baroi i ruthro allan ar y dorf ar y rhybndd lleiaf. Cyfrifir fod oddentu can' mil o bobl o gwmpas y chwareudy Cefais yr anhawsder mwyaf i fyned tr%yddynt a gwelais ugein- iau o bobl yn cael eu cycieryd i fyny i ya tafelloedd oedd wedi eu .>arotoi i dderbyn 1200 o garcharorion I A, hyn an o'r gloch y boreu yr oedd dros fil wcli en oymeryd i mewn. Nid oedd raid ond dweyd hanor gair na byddai plisman yn gafael ynoch, ac yn lied anfoneddigaidd a diser-inoni yn eich cymeryd i fewn at y carrharorion eraul. Weithiau deuai'r dorf yn rhy gref i'r bedd- geidwaid, a golygfa ofnadwy ydyw gweled y miloedd pobl yn rhedeg am en bywyd o ttaen ysgub fawr y tneirchfilwyr,acyn clirio trwy r heol gyntaf y gallant. Buwyd fel hyn am oddeutu pedair neu bum' awr. Clywid y gwaeddiadau Byw fo'r Wariniaeth," II Byw fo Rwsia." III I lawr a Wagoer!" Clywid a "ChSn Genedi- cann y t( Marseillaise a "Chân Ganedl- aethol Rwsia." Maluriwyd hefyd dafarn a gedwid gan Ellmyn, a chafodd yr Ellmyn- iaid oedd i mewn eu camdrm yn arw. Yr oedd cerbydau yn cael en hatal, ac os oedd y sawl oedd oddimewn yn meddu pen oedd braidd yn yagwar, gwae iddo. Chwelid y dorf yn union—nid oedd modd i'r miloedd sefyll yu erbyn y cannoedd milwyr gyda u cleddyfau noethion. Ond yr oedd y protest ar ran y bobl yn amlwg iawn. Ni fyoont Wagner, ond yr oedd yn rhaid ildynt ei gymeryd. Tra yr oedd y petbau hyn yn myned yn mlaen oddiallan, ymddengys fod y parfforra- id oddimewn yn Uwyddiant pertraith. Ond Did ydyw y noson gyntaf yn rhoddi mantais i ni wybod sut y terfyua'r helynt, canys yr oedd y seddi wedi eu dosbartha yn y cyfryw fodd fel yr oedd gwrthwynebiadau i'r chwaretiadallanolrcweatiwn. Edrychir yo mlaen gyda graddau o bryder at heno a'r nosweithiau dilynol, ar ba rai y bydd Lohengrin yn cael ei berfformio, canys y mae y newyddiaduron poblogaidd yn cyng- hori ar fod i'r bobl fyned i mewn ac atal y gweithrediadau, a hefyd ar fod iddynt ym gynull oamgylch y ohwareudy fel y noswaith gyntaf. At y llaw arall, y mae'r Llywodr- aeth yr un mor bsnderfynol i fyny i'r opera gael ei chwaren. Oawn weled cyn bo hir sut y trydd y fantol. Wrth ddiweddn gallaf ddweyd fod gan y Ffrancod air sy'n dweyd nad oes gwlad i Gelf," ac ar y tir yma y mse amryw o'r newyddiaduron yn ffafriol i'r perfformiad-d I oDd yn mhlith y rhai yma y mae rhai sydd wedi eu prynu gan y Llywodraeth. Ond am syniad y werin dyma ydyw Nid oea I aroom eisieu clywed gwaith dyn sydd wedi ein gwaradwyddo a'D gwawdio, ac am hyny yr ydym yn penderfynn gwrthwynebu ¡ cbwsrenad daman o waith Richard Wagn,)t

J,!t(}[¡gittb 11 allog. Yn yr ail rifyo o Cymru yr erthygl gyntaf ydyw Blynyddoedd Cymrn," math o dabl haDesyddol, yn dangos prif gyfnodau hanes a lIenyddiaetb ein gwlad. Ymhellach yn mlaen yn v rhifyn ni gawn erthygl arall ar hanes Oyoom, wedi ei ysgrifenu i blant. Ood gallwn sicrhaa pobl mewn oed hefyd y cant fwyohad a bndd nid bychan wrth ei I darllen. Dyuaa'r c/nyg cyntaf i ysgrifenu hanes ein gwlad mewn all sydd yo ddar- Uenadwy yn gystal ag yn wyddonol. Dylem ddiolch yn gynes i Mr O M. Edwards am gymeryd y gorcbwyl mewn Haw, a hyderwn y caiff rwyddineb i lynu wrtho. Erthyglau tra doniol ereill o waith y golygydd ydynt rai ar Eisteddfod Abertawe a Chaer Lleon Fawr. Am yr Eisteddfod dywed fod y pethau canlynol yn nodweddiadol ohoni— dyddordeb yn y delyn a'r prif draethawd, ei hysbryd democrataidd, a'i llwyddiant yn ngwyneb aohawsderau. Ysgrifena y Parch Owen Jones, Lerpwl, yn addysgiadol am y diweddar Dr Owen Thomas; Owen Owen, Croesoswallt, ar y cynygiad l godi cofadail i "Llywelyn ein Llyw Olaf," Ifan J. Davies, Llanuwchllyn, ar Tudur Llwyd, a cheir cyfieithiad y Proffeawr Henry Jones o anerchiad y Proffeswr Butcher yn MaBgor ar Un pob gwybod." Ymhlith y darnan o hen lenyddiaeth ni gawn Gywydd y Bedd, gan William Phylip, Castell Cric- cieth, gav Iolo Goch, Daien o Ddyddlyfr Peter Williams, hen beoillion telyn, ao awdl i D' Ddow, sef Eglwys Loegr, gan John Williams Fel yn y rhifyn cyntaf ceir yn yr ail amryw ddarltlniatl-Eisteddfed Aber. tawe, Dr Thomas, y Parchn W. Emlyn Jones, D Adams, Pedrog a Dr Joseph Parry. Mr S. Maurice Jones dynodd y darluniau pert sydd uwchben yr erthygl ar yr Eisteddfod. Nid oes'genym ond un g.1° i'w dwyn yn erbyn y golygydd, ao ynghylch mater o farn y mae hono. Credwo fod geirian fel Pryden a Rhufen yn sicr o brofi yn frlw i lygaid naw o bob deg o ddarllen- wyr Cymrn. Beth, tybed, enilla Mr 0. M. Edwards wrth ymyryd a'r hen ddall Ilen- yddol o ysgrifenu 1 Dyma ddywed ef ei hun ar y cwestiwn yn y rhifyn sydd ger ein bron: Nid ar un egwyddor anhyblyg yn unig y sylflaenir yr orgraff,-buassi hyny yn gofyn sillebn llawer gair mewn dnll newydd." Ai onid rheol anhyblyg ydyw dodi tafodiaith Llanuwchllyn yn lie yr hen I safon lenyddol arferedig <

BLINO ENWOGION. Ca enwegion weitbiau en blino yn ar-I gwydus gan edmygwyr gorgywrain a pbobl ddigywilydd. Anfonodd clerigwr o York- shire lawer gwaith at Macaulay i ofyn iddo egluro y cyfeiriad at Sant Ceoilia yn ei draethawd ar Warren Hastings. Dro arall orefai hen foneddwr Ysgotaidd arno am fenthyg haner can' punt tnag at gyhoeddi nofel, yr hon yr oedd yn foddlon i adael iddo ei golygo. Arluoydd hefyd a ofynM iaio brynn bnwch iddo gaal pMnttoet Han. Blinid Lonfellow yn dra mynych. Gofynodd Ianci iddo unwaith-dyn oedd hollol an- aaaabyddus iddo-a fyddai mor garedig a chyfansoddi darn o farddoniaeth iddoiw chvflwyno i'w gariad, mewn atebiad i un a gawsii ganddi Iwyddyn yn 01. Un nos- waith. tra vn syllu ar brydferthwoh aman,   daethaweithwi patent medmne ato, gan gyny iddo werth do!.r or phyB.KM YM?feMi lytbyr drosto at Jenny Lmd fofyn elusen. Dyoddefydd mawr oddi wrth gywr.:nrwydd poM ydyw TeM?. S?ad odd 0 Farringford yn Yurs Wight i fryaiavt Sarrey i fyw er mwyn cael gjw.d oddiwrth deitbwyr ae ymwelwvr digydwybod. Ond ni eha onydd byd yn nod ya uDigedd y bry niau. Daw pobl at y drwsgydar e»gn o boli y ffordd or cast golwg o! aellir ryw- fodd, M y bardd. Ymdrecha. Byron bob amser ymgaddio o olwg 01 edmygwyr. Yn Geneva symudodd 0 westy, ]Is ni obsi 100- ydd, i dy preifat; ond yn ofei; yr c? gwr '1 pesty yn meddn nifer mawr 0 yovigin- d&yohM. a defnyddid yrhM ?SMy lletywyr bob Cf4. <Mt i edrych ar y b?dd.

IMARWOLAETH SYDY V. I Nos Wener syrthiodd MtM nanaM I Phillips, 70 mlwydd oed, Fairfield, eroMOt- wallt, 'D farw yn ngorsaf Caer. Yr oedd y I dMncedig wedi bod yn ""0" y a DMdadno, d Y. dy-h W. ?d "f I drwy Gaer. Dychwelwyd rheithfarn iddi ?d f o achoaion n*tor'ot.

I "CRYNU RACSUS" YN I CHINA. I Clefyd y mae Ewropeaid yn bar agored iddo yn China ydyw cryna racsus (ague). Priodolir hyn gan y brodorion i ddylanwad drwg pedwar o ellyllon. Cyme' 11 allyllon feddiaat o'r dioddefydd; y mae an yn ei ffanio nes yr a i fftt oer; ehwytha yr ail ato nea yr in St boeth; tyllir ei ben gan dry. dydd gydag 'Ar'-f miniog, yr hyn IYnyrcba gnr yn y pen o'r fath fwyaf arteithiol a'r pedwerydd a gura ei gnawd a'i esgyrn i gyd drosto.

I YR IANCI ETO. Y peth diweddaf a ddyfeisiwyd gan yr Ianci ydyw teisen briodas. Ar ben y doisen y mae t*r nchel wedi ei wDeyd 0 8ir,  yr hwn y cedwir oifer o adar byw. Wedi i'r seremoni briodasol fyned drosodd y mae y briodasferch yn tori y t*, gyda morthwyl bychan. ac yo gadael i'r adar ehedeg ymaith. Wedi llwyddo i sicrhau y gwr, hawdd y gall fod yn drugarog wrth yr adar.

I Y DYN CLAF. D Bradwyr sydd yn amgylchyna y Saltan o Nid yw fynyd o'r dydd yn ddiogeI. Yn ddiweddar taenwyd stori fod rhai yn Ngbaercysteuyo yn bwriadueifradlofrnddio. Rhoddodd ei fawrhydi orchymyn i adeiladu agerlong gyflym, modd y gallai ffoi yoddi i Rwsia, os codai terfysg yn y ddinas.

DYRNOD FR FASNAOH FEDDWOL ETO. Beth amser yn ol darfa i fragwyr a pherchenogion tied-houses yn Birming- ham wneyd eu goruchwylwyi yn denantiaid en tai er cyfarfod a gofynion yr yoadon trwyddedol. Fodd bynag, yn y Uys cofres- triadol gwrthododd y bargyfreithiwr eu cydnabad fel tenantiaid mewn gwirionedd. Ceisiai y Toriaid gael pleidleisiau iddynt, ond gwrthwynebid gan y Rhyddfrydwyr, a chadarnbawyd y ddadl gan y bargyfreithiwr. Taflodd hyn ddycbryn 1 wersyll y bragwyt, ac ofnant yr effeithia ar ddyfarniad yr ynadon.

——. ? < ? .— PEIRIANT EHEDEG. I Dywadir fod Mr Maxim yn debyg o Iwyddo yn ei ymgais i wneyd peiriant i ehedeg. Gweithia ar egwyddorbareatan bapyr, Mesura y peiriant 13 trcedfedd wrth 4 troedfedd, a gyrir ef gan screw fel yr eiddo llong ager, yn rhoddi 2500 o droion bob mnnyd. Y mae Mr Maxim wrthi yn awr yn adeiladu peiriant llawermwy, yn mesur 110 troedfedd wrth 166 troedfedd.

CENEDLEIDDIO I YR EGLWYSI CADEIRIOL I Mewn ysgrif yn y Contemporary Review dadlena Mr Massingbam, cyn-ojygydd y Star, dros genedleiddio'r eglwysi eadeiriol. Awgryma fod iddynt gael en troi .yn amgueddfeydd gwyddonol ac orielau celf- yddydol, ac fod prif wyr y wlad, yn wyddonwyr, cerddorion, Uenoriun, hanes- yddwyr, beirdd, ae felly yn mlaen, i araddodi darlithiau ynddynt at y Sab- bothau a dyddian gwyl. Condemnir y cynyg- iad gan y Banner, un o ba^rran'r Eglwys mewn modd tra llym.

+- CANMLWYDDIANT CAPiL PENDRBF, CAER- NARFON. Dyddiau Su! a Lion cynhaliwyd gwyl canmlwyddiaot hen gapet Pendref, Caer- mrfon. ttai misoedd yn olJpenierfynodd yr eglwys a'r gynulleidfa y dathl^nt gan- mlwyddiant yr hen addoldy drwy ei adgyweirio a'i harddu. Erbyn hyo y mae y meddylddrych wedi ei syiweddoli, ac edrycha yr hen adail gysegredig yn hynod 0 wycb, yn deilwng o'r eowld ac o'r cewri a fu am ganrif yn tra-ldodi yr Efeugyl dragywyddol n'j bwlpud. Y mae y draul rhywle tua 350p. Y mddiriedwyd y gwaith o blastrn y murian i Mr Thomas Williams; y gwaith coed i Mr W. Pritchard; a'r paentio i Mr W. 0. Williams. Gwnaith yr oil eu gwahanol ranau o'r gwaith i foddlou. rwydd. L! ;dwyd ycbydig ar yr nnelsu o babtlI y pwlpnd, sementiwyd y mnrian oddiallaa; a phlastrwyc" y mariati mewnol. Y gweinidogion a waboddwyd i "wein- yddn ar yr achlysar ceddynt y Parchn Dr Roberts, Gwrecsam; Dr Saunders, Abertawe; a J. 0. Williams (Pedrog), Lerpwl. Dydd Sul traddodwyd pregethau rhigorol gan yr enwogion hyn. Prydoawn dydd LInn cynhaliwyd cyfarfod anercVadol, pryd y decbreuwyd gan y Parch J. Evans Owen, Llanberis. Oafwjd anerchiadau .gan y p!nchB Dr Robe- L?yd B. Roberts (y gwainidog), a R. ?. Griffith, Bethel. Y, ydym yn cyhoeddi anerchiad dyddorol Dr Roberts mewn colofn arall. Yn yr hwyr traddodwyd pregethau gan Dewi Ogwen a Pedrog. Gallwo yma gyfnirio fod rhai 0 brif brcgetbwyr Cymrn wedi bod yn fugeil- iaid ar yr eglwys yn Mbendref, neb amgen na'r Parch Dr Lewie, y Parch John Griffith, y Parch W. Jones, y Parch W. Calerifryn Willi ins, v Parch Dr Roberts, Gwrecsam, a'r Parch J, Alun Roberts ac y mae eu holynyrtd, y Parch Ll. B. Roberts, yn bregethwr hynod o gymeradwv. Diau mai eglwys Peurtref yw yr eglwys Ymneill- duol hynaf yn N'ghaernatfon, ac y mae yn dda genym ddyweyd fod golwg Hewyrchus ai yr achos.

AI NID OES DDIGON Ol WLAW? Pe deuai'r Iatici i'r wiad-bon fe ga'i ddi- genadd 0 wlaw, heb fyned i bendroni pa fodd i gael ychwaneg ohono. Dyna beth ajrdd yn berwi yn ei ben y dyddiau hyn. Ceisia wneyd pob math 0 arbrawfion i dyou cynwyei id y cymylau i'r ddaear. Yn El Paso, Texas, y dydd o'r bIaen. buwyd am oriau yn saethn yr awyr. Casglodd y cymylau a ddisgwylid y gwlaw i ddigyn ddydd Sadwrn. Hwyrach mai effaith y ffrwydro yma yw y gwlawogydd a gawsom y dyddian diweddaf. Y mae y tywydd I wlyb y' gwoeyd niwed mawr i'r cyn- uaf, ac ofnir y bydd lUwer o ddioddet yn ystod y gauaf dyfodol

HUtfAN-LADDUD BAL- MACEDA. UMbyniwyd y newydd o Valparaiso fod y Cyn Arlywydd B&tm?ceda, fu yn Ar ly"dd CbiU. wedi sMttm ei hun yn ei yetafell yo Santiago foreu Sal. Ymddengys I Balmaceda, pan Drchfygwyd ei fyddin, benderfynu dianc o Santiago; ond pan wel- odd fod hyn yn amhosibl, cadwodd ei hun yn yr ystafell. Pan agorwyd drws yr yftafell, dyna lie y caed y Cyn-Arlywydd yn fforwead ar lawr, a IIawddryll yn ymyl. Anfonodd Balmaceda lythyr at ei fam a Senor unburn, yn rhoddi hanes ei ym. ddyeiad yn yetod y misoedd diweddaf. Yr OMd yr holl ddmM wedi en galeuo yn yr hwyr, a Uanwyd yr heolydd a Ueisiaa got- folidd.

PEIDIWCH WINCIO. I Dyma dipyn o newydd o hwys i reithwyr. Dydd Gwener cynbaliwyd trengboliad yn Guildford. Ceisiodd un o'r rheithwyr ofyn cwestiwn neu ddan i un o'r tystion tra yr ydoedd yn rhoddi ei dystiolaeth. Cerydd- wyd ef yn llym gan y trengholydd. At hyn winciodd y rbeithiwr, ond canfu y trengbolydd ef, ac ebai Ni ddylech wincio fel yna, ac os gwnewch eto tra- ddodaf chwi i garchar am ddirmygu'r llys."

COPR YN HELIGOLAND. IftHysbysir fod eopr wedi ei ddarganfod yo Heligoland mewn symian mawrion, ac fod rharolygon y bydd i'r ynys dd'od yn Ile pwysig iawn mewn ystyr fasnachol. Fe gofia ein darllen wyr fod yr ynys hon yn medd- iant Lloegr hyd yn ddiweddar, ond iddi gael ei throsglwyddo i Germani, yr hon wlad, y mae'n debyg, all fforddio lloagyfarch ei hnn ar ei bargen.

DAMWAIN I AELOD I SENEDDOL. Cyfarfu Mr Thomas Fielden, yr aelod droB ran o Lancashire, a damwain ddydd Sadwrn. Yr oedd y boneddwr yn hela ceirw yn Clovar, swydd Forfar. Eisteddodd ar ben craig, a rhywfodd syrthiodd yn wysg ei gefn, gan litbro i lawr y mynydd. D i- gynodd rhyw ugain Hath; ao oni bai i'w was afael ynddo, boasai wedi cwympo i ddyfnder o fil o droedfeddi. Yr oedd wedi tori un o'i asenan, anafu ei ffar, a niweidiwyd crya awer ar ei ben.

NERTH ADDYSG WYDD- ONOL. Ceir rhai yn rhagori mewn llinellau neitl- duol er na addysgwyd hwy yn y cangenau arbeoig hyny. Meddant dalentau ac athr/ith a fynant yrcddadblygn yn ym- arfewl, gan gyn?wni gwrhydri. Fel yr afon, torant en gwely er pob rhwystr, a mynant y mor yn llwyddianus a gorchfygol. Eithriadau ydynt. Mae i bob peth ei reol —ei ddeddf. Nid gwyrth yw Uwyddiant. Gelwir pethau a chyBawoiadM rhyfeddol ?an law«r yn wyrthiau atbrylith, celf, a gwyddor. Eithr wedvr cwM, canlyniad 'faddasiad pethau a gaUuoedd, egwyddor- ion a deddfau ydynt. Oud siorhau y telbrau, ebrwydd canfyddir y oanlyniadaa. I sicrhau y teleran rhaid wrth ddysgeidiaeth wyddonol, Ma i bob peth bywyd ei egwyddor,—ei athroniaeth. Medd iachawd- wriaeth ei hathroniaeth. Olrhain hono a enwogodd Walker. Oyfrifir mewn rhan am gwymp, nen orchfygiad Balmaceda, gan y ffaith fod pen-cadbaniaid (staff) y maes lywydd Canto wedi eu haddysgn yn wydd- onol yn y filwriaeth yn Germani ac rf y Talaethau Uoedig. Cynorthwyid Cadfndog y gwrthryfelwyr, o bosibl, gan ddynion a ddysgasid yn wyddonol yn West Point- dynion a fuasent yn llygad-dyetion o symud- iadau gwyddonol-ymarierol Grant o gylch Vickabarg, ei weithrediadan celfydd yn Ohatauoa, a'i ddyrnod pendarfynol yn Appomattox-dynion, hwyrach, a welsent gyfunisdan meistrolgar Von Moltke yn Sedan a Metz, ac o flaen Paris. Ac mor Daturiol y carient hwythau allan eu dysg- eidiaeth wyddonol yn ymarferol tu cefn i Valparaiso a Santiago. Pan ein gwrthwyn- ebir A dyegeidiaaJh wyddonol rhaid i ninan with yr an path i ddal ein tir. Pa beth bynag fyddo ein safle-y ddiffynol neu yr ymoaodol-mae yn rhaid wrthddyegeidiaeth drylwyr ya Qgwyddorion ac athroniaeth pethau mewn trefn i lwyddo.

NEIDIO O'R GERBYD- iRES. Darfn i foneddiges o'r enw Mrs Mason, I Retford, neidio o'r gerbydres tra yr oedd yn teithio. Ymddengys fod Mrs Mason yn dychwelyd gyda'r gerbydres o Landadoo ddydd Mawrth. Yr oedd i fyned i lawr ar lwyfan gorsaf y Great Northern yn Retford. Yr oedd on ai yn oysgu nea heb wybod pa le yi ydoedd pan adawodd y gerbydres yr orsaf. Pan oedd y gerbydres wedi myned rhyw chwarter milltir, ao yn teithio yn gyflym, neidiodd Mrs Mason allan, gan ddisgyn yn drwm ar y rheilian. Codwyd hi i fyoy mllwn sefyllfa o anymwybodolrwydd. Neidiodd dyn oedd gyda hi, rhyw fynyd nen ddan cyn hyny, ond ni niweidiwyd ef.

DAMWAIN AMEUOL AR I Y RHfilLFFORDD. Nos Weaer rhedodd cerbydres dros gorph dyn yn agos i Gaergwrle, gan ei ladd yn y fan. Yr oedd y dyn wedi ei wisgo fel amaethwr. Pan wnaed archwiliad arno, cafwyd boos tybaoo corn yn ei boced, a'r enw "Owen Moses, Llanaelhaiarn." Yr oedd ganddo hefyd docyn o Wrecsam i Brestatyn. Araf iawn yw llwyddiant y cenhadon yn meusydd Affrica. Cyfyd llawer o'n on. hawsderau o'r ffaith fod ganddynt tua 700 o ieithoedd a thfodieitboedd i'w meistroli cyn y gallent gyraedd meddwl y gwahanol lwythau yn y cyfandir tywyll hwnw. dCdvmer bir amser iddynt wnenthur hyn i I ddeebreu.

grots income bywoliaeth Llandudno yn 404p 169 7c, a'r net income yn 310p. Yr oedd ei gwerth yn 1890 yn 404p 159 10c. Yn awr, wele dros bedwar cant 0 bunau 0 arian y wlad yn cael eu gwitrio bob blwyddyn i ddyagu athraw- iaethau nad yw y wlad yn credu ynddynt nac yn eu cymeradwyo mewn nndd yn y byd. A ytiym yn foddlon i eiddo'rgenedl gael ei dddfnyddio tuag at ddysgu ein plant i gioln raai Eglwys Loegr ydyw'r unig wir eglwys ac mai hereticiaid ydyw Ymneillduwyr, i weddio dros y mir v, ac i gdfdll ou pecholau i'r offeiriai I f NM dyma egwyddorion pobl Cymru, ac os myn rhai eu dysgu, y peth lleiaf allwn hawlio oddi-ir eu llaw ydyw fod iddynt wneyd hyay ar eu cost eu hunain. Nid yw yn onest nac yr. anrhyd- eddus ar ran neb i dlefnyddio eiddo cenedlaethol at amcanion ydynt gas- bethau yn nghyfrif y genedl.