Y Genedl Gymreig

I COLWYN BAY. Cynhaliwyd yr uchod yn y neuadd gyhoeddus ddydd Uun o dan nawdd y TrefnyddionCalfinaidd. Ybeirniaid oeddynt, Mr J. Thomas LlanwAyd; Dyfed; Dr Llugwy Owen, Parchn. O. Evans a John Edwards, Colwyn Bay; a Miss Lewis, Eithinog, Arweinydd ycyfarfodydd ydoedd Eifionydd. Cyfeilydd, Mr D Parry, LIan- rwst. Mr J. Ll. Roberts, Fern Bank, ydoedd yr ysgrifenydd. Cafwyd caneuon yn ystod y cyfarfodydd gn Miss Emily G. Burton, Blaenau Ffestiniog; Miss Jones, Penmaen- ma.wr; a Tenorydd Mynyddig. CYFAEFOD Y PRYDNAWN. Llywydd cyfarfod y prydnawn ydoedd Mr M. Williams (Moesen Gwynedd). EniUwyd y gwobrwyon fel y catilyn:-AntimacAssar, Miss Bronwen Rowlands, Llanrwst; adrodd- iad (i raio dan 12 oed), E Jones, Eirias Fann, Colwyn Bay; crynodeb o hanes Moses, Mr T. J. Jones, Colwyn Bay; unawd, Ora Pro Nobis," Miss J. McClement, Penmaenmawr; Jer.illion, Y planhigyn enwog," Mr J. C. James, BtMnM Ffestiniog; cyfansoddi an- them, Mr Joseph Edwin Jones, Llanrwst; cystadleuaeth comu plant, Deuwch, canwn iddo El" (D. W. Lewis), dau gor yn cystadlu, sef Engedi a Shilo, Colwyn Bay, y cor cyntaf yn oren unawd ar y bardoneg, Miss Yeanie gagbe-, Conwy; ateb gofyniadau ar Qalatiaid, Misses Owen, Bodwrog, Colwyn Bay, yn gyd-fuddugol; cywydd, Y Cen- hadwr," Meigant, Caernarfon; y brif gystadleuaeth gorawl, "Molianaf Ef eto" (J. Thomas), gwobr lop Ids. a thlws aur, dau gor, set Llanrwst Choral Society, a Cbor Colwyn Bay, y blaenaf yn fuddugol. CYFARFOD YR HWYR. Wedi anerchiad gan y llywydl, Mr D. Lewis, Eitniuiog, aed yn mlaen yn y drefn ganlynol:—Cydgan gan y cor buddugol yn nghyfarfod y prydnawn; adrodd rhan o awdl Heddwch (Hiraetbog), Mr T. R. Jones, Llanrwst ateb gofyniadau ar Athrawiaeth yrIawn,"Mr E. Owen, Park Hill, Colwyn Bay; can gan Miss Burton; dadansoddi ton, Mr Edwin Jones, Llanelian; cydgan gan y cor buddugol; traethawd (i fercbea), rhanwyd y wobr rhwng Miss Fanny Jones, Colwyn Bay, 8C un arall, yr hor. nad atebodd i'w henw; traethawd, "Hunanymwadiad," Mr Beuno Jones, Rhiwlas; unawd, "Yr Ornest," John Conway, Colwyn; englyn, "Yr Eiriawl," Nathan Twrch, Cwm Rhondda; Fancy pincushion, Miss Edith Roberts, Fern Bank; can, "I fynu fo'r nod," Tenorydd Mynyddig; can, Y plentyn a'r gwlith," Miss Burton; cystad- leuaeth datganu unrhyw ddeuawd, Mr J. C. Jones a'i frawd, Llaairwst. Nid oedd y cyfarfod ar ben pan anfonwyd ymaith yr adroddiad. I Y GADAIR. Y bardd buddugol ar desiyn y gadair allan o 16 o ym?eiswyr ydoedd Ap 1= LLuMamlet. Derbyniodd gymeradwyaeth uchel y beirniad, wf Dyfed.

GOSTWG- YR ARDRETHI. Y mae Syr George Meyrick, Bodorgan, a Mr E. H. Veraey wcdi udilaw troi yn ol 20p v cant i'w teuautiaid. Deallwn fod y Cadbon iVynn Griffith, Llunfair Hall, Caernarfon, wedi troi yn ol 1 j y cant ar ei ardrethoedd yn sir Feirimydd II. Deheubarth Arfon, tra y caniata hefyd 10 y cant. i'w denantiaid ar etifeddiaeth Llan- fair. Y mae Arglwydd Boston wedi dychwelyd 10 y cant i'w denantiaid, a hyny lieb i'r un csis gaeJ ei wneyd ato. Y mae Syr Watkin Williams Wynn, Miss Talbot (Abatty Margam, merch diweddar, Dad Ty y Cyffredin), a Syr John Conroy, I wedi hysbysti eu bod am ostwng lop y cant yr un i'w tenantiaid ar eu hetifeddiaethau yn Nghymru.

CYNDEITHAS Y TIBERATOR. Prawf Wright a Hobbs. Yn Bow street, Llundain, ddydd Gwener, parliawyd gwrandswiad y cyhuddiad a ddygid yn crbyn J. W. Hobbs, adeiladydd, a Henry Granville Wright, cyfreithiwr, o ffugio nodyn am 138p. Cyhuddid Hobbs yn ar i an Cynideithas I mhellach o Iadrata 29p fs, arian Cymdeithas ) y Liberator. a Wright o ddefnyddio i'w amcanion ei hun arian-nod am 2500p perth- ynol i'r un gpudcithas. Yn mliliih tyst- iolaethau ereill, gwrandawyd un o eiddo John C. Watson, clerc yn swyddfa y der- bynydd sw ddogol mewn m(,?thdaliadaa. M nf edrych i mewn i amgylchiadau J. W. Hobbs a'u Cwmni, ond methodd a chael yn y lfdgrr un cyfrif o arian a roddwyd yn fenthyg gan y Liberator i Hobbs a'u Cwmni. 'fystion creill a ddywedasant fod y llyfrau yn dangos entries o eiddo Hobbs, effaith y rhai ydoedd dangos ei fod ef wedi clirio 227!lp, ag oedd yn ddyledus arno ef yn bersonol i'r Cwmni o'r liwn yr oedd yn IIod, Dygwyd yn mlaen hcfyd restr o dafleni cynog&u y ?wcithwyi. yn pruS ?'d y 8wm o 262p wedi ei bocedu gan rhywun trwy ffugio y tafleni.—William Johns, Croydon, gynt yøgrilenydd i'r London and Genernl Bank, a ddywedodd yr arfei-ai adnabod Wright fel artilygydd arianol y Liberator. Mewn cyfartod yn Mawrth, 1887, cytunodd cyfar- wyddwyr yr ariandy, o dan lywyddiaeth Mr Spencer Balfour, i roddi benthyg 7300p i Wright. Talodd Mr Balfour yn ol jOOOp o'r swm hwn, a thalodd Wright y gweddill ar ol gwadu am bcth amser fod yr arian yn ddyledus arno. Gohiriwyd y prawf eto hyd y 12fed o Ionawr.

Abermaw I BWRlJD Lleol.—Cynlialiwyd cytartod o'r bwrdd hwu ddydd Mawrth diweddaf, Be aethynystorm angbyffredin rhwng yr ysgrif- enydd a rhai o'r aelodau. Yn ddiwoddaf oil awgrymwyd y priodoldeb o roddi rhybuda i'r clere i ymadael. Deuir i ben- derfyniad ar hyu yn y cyfarfod nesaf.

Liaiigefui. I CoFlo Y Tvlodion. Llawcn gonym wneyd yn hysbys fod llllaws o dylodion yn cael eu cofio gan auin-w eleni eto. Yn ystod yr wythnos ddiweddaf rhanwyd amryw wageni o lo gan Dr Owen, Mri Hughes Jones, W. Thomas, Post Office, ac emill syd(I bob amser yn coflo y tylawd. Dydd Gwener nesaf, bydd holl blant y dref yn cael eu gwala a'u gweddill o biff rostiedig, tatws, a phwdin—rhodd dwy foneddiges-yu y ?"?uad hon sydd yn cad ei rhoi at y gwasauaetli vu rhad gan Syr R. Bulkeley, Bart. Cynhaliwyd cyfar.'od pregethu undebol yn y Xiuudd Drebl gan y gwa- hanol enwadau.

DYFODIAD Y GAUA?. I Aaeg Ix-rygltLH, ac un sydd yn peri llawer n bryder i lucedd yn ein gwlad, yw y tymlior hwy o'r flwyddyn. Mae edryeh yn m1aen at ei ddy o'r flwyddn-n. Wae e(I nil"n at ei ddy fodiad yn achosi pryder ac ofn nid bychan i laweroedd o'r rhai hyny ydynt y" n dioddef oddi- wrth wahauo] ajihwylderau. Gydag ychydig ofal, a thrwy gymeryd v feddyginiaeth briodol mewn pryd, gellir osgoi llawer o boenau corph- orol yn gy^tal a pbrvdt?r ineddwl. Mae adeg cwvmpiad v dail yn dwyn rhyw gymaint o ddioddef i bob un sydd yn naturiol o gyfansoddiad gwanaidd. Efallai mai y rhai "vdd yn dioddef oddiwrth bit fug Treuliad a 16ir fWyaf adeg hon o'r flwyddyn. Cynghor y meddy i'r (-Ia f yr adeg yma yw cvmeryd meddyginiaeth tuag at gryfhau. Prin y rhaid dweyd lrrth neb yn Nghymru pa un yw y feddyginiaeth oreu at y dolur hwn, na pha IQ, ilyw child. Mae tystiolaethau y miloeda a I "ut les oddiwrth Quinine Bitters GwiWm Evans yn brofion diymwad a digonol o hon fhagoroldcb y feddyginiaeth fyd-enwog Mae UUnTS o dyotiolaethau hefyd i effeith- lolrwydd y Quinine Bitters mewn gwrthsefyll ymosodiadau yob math o anhwylderau gauafol. fe y Qune Bitte" yn nerthu a chadamhau y rhanau gwemiaid o'r yft,.wddidl y rhai  y mwyaf agored i anwyd a g-ly,,ia u. Oœhelwlh gael ei,?h t?yUo i gymeryd dim arall dan enw cyffelyb. Gwerthir Quinine BitteJ'l! Gwilym EvaM gan bob jfervllvdd mewn poteli 28 9c a 4a 6c yr un. Neu anfordr ef am y pnaian nchod yn uniongvrchol oddi wrth y perchenogion: Quinine Bitten Ifanufactoriair KMxafoj Limited, Llanelli, South Wale*.

 I WYTRNOS. I o WYTHNOS I WYTHNOS- ? I MOX A CBK&SSIOION BAOAKAIDD Ymddengys fod Esgob Uanelwy yn fyw i waith, a'i fod yn ystyried mai amcan ei ddyfodiad i'r byd yw gofalu am addysg grefyddol y trigolion, ac yn enwedig addysg grefyddol yr hereticiaid, sef yr Ymneilldu- wyr druain tlodion. Yn ddiwoddar cyfeir- iodd at ddwy sir yn Nghymru, sef Mon a Cheredigion, fol dwy o'r siroodd ydynt yn sefyll isaf mewn anwybodaeth o'r Beibl a phethau erefyddul, a'r ffordd y mae yn profi hyny yw trwy ddweyd nad yw y Beibl yn cael ei ddarllen ond mewn ychydig iawn o ysgolion dyddiol y ddwy siv a nodwyd. Rhaid i mi addef nad wyf yn gallu dilyn ymresymiad y gwr urddasol; ond dyna, nid wyf yngwisgo britis penlin," fel y dywed p <bol y South; ac y mae IIodrau, ohwedl y diweddar Edward Mathews, yn gwneyd ambell i yn wr pwysig a chall anghyffredin. Yn awr, gan fod yr Esgob yo teimlo y fath sel dros addysg Feiblaidd, dywedaf wrtho lie y gall dd'od o hyd i bobl mewn angen dwfn am gael eu haddysgu. Gyda llaw, nid ydynt yn mysg yr heretic- iaid, ac nid ydynt chwaith yn mysg y werin bobl, ond yn hytrach ceir hwy yn nosbarth y itcrwniuid. Y PERSON A'R BIBELL. I Yr wythnos ddiweddaf, mewn lie o fewn I Esgobaeth Llanelwy, cynhelid cyfarfod dirwestol: aid oes wahaniaeth both yw enw y lie, digon yw dweyd ei fod yn lie onwog dros ben. Yn mysg y siaradwyr yr oedd gwr tuewu urddau Eglwysig, a dyma ei araeth.M:— Yr wyf fi yn ddirwoHtwr. Nid oes oraaf eisiatt cwrw, er fy mod yn gweitbio yn galed iawn, eto yr wyf yn teimlo yn hynod iach. Dylai pawb fod yn ddirwestwyr. Ond, cufiwch chwi bobl, fodynabechod heblaw yfed cwrw. Oes yn sicr. Pechod mawr, pechoù y mae y Bfibl yn ei gondemnio. Y ixxihod hwnw yw sruocio. Ydi gyfeillion, y mue smocio yn bechod. Y mae Gair Duw yn lwndaot yn d gondemnio. Dyma i chwi adnod ar y pwnc, 4 Yn eu gwleddoeddhwy mac y tabwrdd, y bibell, a'r gwin' (taianau I o gymeradwyaetb). Ie, nrindiM, y mae y bibell, wf y cctyn, yn c<M! ei gosod yn yr un dosbarth a'r gwin. Bl'e mae'r bibeU ? yn y wledd gyda'r gwin. FoUy, da chwi bobl ieuainc, goehdwch y bibell am MyBeiM yn ei chondemnio." Yr oedd dylanwad yr araeth yn anysgrif- iadwy. Chwarddai pawb yn aflywodraethus. Wel, dyma. anwybodaeth a thywyllweh. Son am oleuo yr heroticiaid Ymneillduol yn wir! Mae arnaf awydd rhoddi her i'r Esgob i dd'od o hyd i unrhyw blentyn yn Ysgol Sul yr Ymneillduwyr mor dywyll ac inor ddwl a'r dysgawdwr hwn, yr hwn ni fed ddeall adnod blaen a syml. Gwell i'r esgob gyda phob brys agor ysgol elfenol i ddysgu ei weision mewn gwybodaeth Feiblaidd. Gallaf sierhau darllonwyr y Gentdl fod yr uchod yn wirionedd bob gair, fel y tystia dros gant o bobl; oblegid nid mewn congl y dilrwvdllodd y peth. o CYFRWYSTILA YR EOLWYSWYll. Efallai mai nid peth allan o'i le fyddai rhoddi gair o rybudd i Ymneillduwyr Gogledd Cymru, yu enwedig i'w gosod ar eu gwyliadwriaeth rhag cael eu twyllo gan honiadau a deniadau yr Eglwyswyr. Fel y gwyr lluaws o ddarllenwyr y Oentdl, fe geir yma a thraw sefydliadau ag y dywedir ac yr honir eu bod yn anenwadol, megys Cottage Hospitals, Servants' Homes, Nursing Homes, Mothers' Homes, &e. Ceir un o'r cyfryw yn MaDgor, Criccieth, Llanduduo, Rhyl, a lleoedd ereill. Anfonir allan gylch-lythyrau yn gwahodd cydweithrediad a chynorthwy pawb, a hyny ar y tir, meddir, fod y sefydliadau yn hollol anenwadol, ond pan eir i chwilio i fewn i wirionedd yr honiad, oeir nad oes yr un gronyn o sail iddo, ac fod .vm Ilwyr a hollol yu Ilaw y sefydliadau hyn yn llwyr a hollol yn Haw vr Eglwyswyr. Yn ddiweddar anfonodd AROLWYDDES PENRHYN lythyr at foneddiges ar lan y Fenai, yn dymuno ei chefnogaeth i sefydliad o'r fath yn Mangor. Dywedai yn y llythyr fod y sefydliad yn hollol anenwadol, so nad oedd yn perthyn i unrhyw blaid o bobl. ■ Anfonodd y foneddiges i ofyn am roolau y sefydliad, ac er ei syndod gwelodd fod yno reol bendant yn cau allan! bob Ymneillduwr oddiar fwrdd y rheolwyr! Yr oedd y bwrdd hwnw i fod yn gynwys- edig o aelodau o Eglwys Loegr yn unig. Ar ol dod o hyd i'r twyll hwnw, anfonodd y foneddiges dan sylw lythyr maith at Arglwyddes Penrhyn yn galw ei sylw at y ffaith a nodwyd, gan ei hysbysu nad oedd hi yn gweled un rheswm dros gyfranu arian i sefydliad o'r fath. Mae yn bryd agor llygaid y wlad i'r ystrywiau hyn, gan nad yw yr oil ohonynt ond peirianau i geisio proselytio. PARCH CYJfONFARDD EDWARDS, D.D. Yn ol i'r America y myn Cynonfardd fyned, ac yn wir nid wyf yn synu fod ei ymlyniad wrth hen faes ei lafur mor gryrf. Cof genyf i mi fod ddwywaith neu dair o fewn esgobaeth Cynonfardd yn Ngwlad y Gorllewin, ac nid oedd dim a'm synai yn fwy na gweled ymlyniad y bobl wi-tho. Nid yn unig y maent yn ei edwygu, ond y maent hefyd yn ei garu. SWY RHYFEL. Swn rhyfel glywir o sir Feirionydd. Os nad yw yr hysbynrwydd a anfonwyd i mi yn anghywir, ceir cryn lawor o waith siarad ac ysgrifenu gyda golwg ar fater sydd i'w benderfynu mewn llys gwladol yn fuan. Mae yno wr Eglwysig yn dod a chyngaws aID gabldraeth ar newyddiadur lleol. Bydd yn werth myned dipyn o ffordd er mwyn gweled a cblywed y gwr hwn yn myned drwy arholiad o eiddo un o wyr y cwils. GRADDATJ O'R AMERICA. Daeth cafod doraothogo raddsuo'r America I i'r wlad hon j-n ddiweddar. Nid wyf yn cofio yn awr enw y Brif Athrofa sydd mor hael. Yn mysg y rhai gafodd y fraint hon yr oedd gwr llod adnabyddus. Cafodd ef ddau deitl, sef LI.B, a D.Lit., beth bynag a feddylir wrth hyny. Gan nas gwyddai yn iawn pa fodd i'w rhoddi wrth ei enw tybiodd mai gwastraff fyddai rhoddi y cwbl yn gynffon, felly pan yn cyflwyno llyfr yn anrheg i fechgyn ieuainc, dyma ef yn ys- grifenu ei enw arno fel hyn Rhodd cjtflwynedig gan Ll.B. David Janet, D.Lit. BARWtf POLLOCK. Dyma un sydd wedi siarad geiriau chwer- won ac angharcdig am ein hiaith a'n cenedl yn ddiweddar. Yn wir taflodd allan awgrymiad mai amcan y Cymro yn mynu rhoddi ei dystiolaeth yn Gymraeg mewn llys gwladol, ydyw er mwyn cael mwy o amser i feddwl beth i ateb, neu, mewn geiriau eraill, pa fodd i dwyllo y llys. Tebyg y ceir clywed ychwaneg am helynt y Trail wm, sef y gwithodiad i dyst i siarad yn Gymraeg, a chwestiwn yr Express a'r Mul. l BLWYDDYN NEWYDD DDA i holl ddarllen- wyr y golofn hon.

I CBOESGAD Y METHODISTIAID. Ymwadiad a Moethau er Enill Esgealnswyr Cymra. [GAN Y PARCH. LEWIS ELLIS]. Wrth yr enw ttlf -denial yr adwaenir hyn yn Lloegr, lie y mae wedi dyfod i arferiad ac yn meddu nerth mawr mewn symud- iadau crefyddol yn y deyrnas. Nid yw hunanymwadiad nac ymwadiad a moethau yn llawn gyfleu y syiuad, golyga telf-denial ymwadiad ag angenrheidiau bywyd yn gystal ag a moethau ac a blysiau. Mae ympryd a gweddi yn dyfod yn Had agos at y nyniad priodol awgryma y Gwaredwr fod rhyw rywogaeth o anhawsderau nad ånt allan ond trwy ympryd a gweddi. Sicr yw nad â e4geuluslm allan o Gymru heb ympryd a gweddi. Mae ymwadiad a moethau ac ag &ogenrheidíau bywyd yn weddi ynddo ei hun. Apel ydyw at Lywodraethwr y byd mewn gweithred yn lie mewn geiriau, ac o bosibl y nito y naill yn canlyn y llall. O'r ddau credwn mai ymwadiad ydyw y weddi fwyaf perffaith a chymeradwy ganddo. Fel w81 Gwrandawr gweddi bob symudiad er croc si angenrheidiau bywyd a moethau a blys gyda llawn mwy o foddlon- rwydd nag y gwrendy weddi noeth heb ymwadiad. Mae yn weddi drwyddi. Mae y Salvation Army wedi casglu 30,000p y flwyddyn gyntaf, a 40,000p yr ail flwyddyn, drwy ymwadiad. Cawn fod yr Anibynwyr yn Lloegr a Chymru, :i*r Presbytoriaid erbyn hyn, wedi gwnl-d hylawdra mawr ynglyn a'u sytnudise cn crefyddol drwy hyn. Mae y cyfundeb Mothodjstaidd erbyn hyn am y tro cyntaf yn ei hanes, wodi cysylltu y Gymdeithas er enill esgeuluswyr Cymru a'r wj-thnos weddio ac a'r ymwadiad hwn ag angenrheidiau bywyd, fel aberth diolch am y daioni a gawsant y flwyddyn Bydd yn ter- fynu. Ceir gweled dyfnder eu hargyhoedd- iad a'u difrifwch a'u cydweithrediad yn awr ar y pwnc o ymosod ar ac enill pum' ran' mil o e-gyeuhtturyr, meddir, sydd ya awr yú y Dywysogaeth. Tybed ua fydd tri chan' mil o bobl sydd yn oyfansoddi y cyfundeb hwn, yn deilwng ohonynt eu hun am sww yr aberth. Cawn weled. Cyfarfu cyfeisteddfod y Gymdeithas er enill osgouluswyr, yn yr Amwythig, yr wythnos ddiweddaf, pryd yr oedd nifer dda o ddynion dewisol ac arweinwyr y cyfundeb o Dde a Gogledd yn broscnol. Nid yn unig aed trwy y gwaith yn frwdfrydig a phwyllog a gochelgar fel arfer, ond cafwyd 30p yn addewidion yno at y Gymdeithas. Mae un nodwedd neillduol yn nglyn a'r symudiad hwn-mae nifer o weinidogion a blaenoriaid y cyfundeb yn cymeryd y blaen mewn liaelioni tuagato, fel y gwelir isod, yr hyn sydd yn arwydd sier o'r interest dwfn a'r pwys a deiinlant ynddo. Addawyd at gronfa adeiladu gan Mr E. Davies, Llandinam, Uchel Sirydd Trefaldwyn £1000 Mr Henry lladc.liff, Caerdydd £ 1000 At ddibenion cyifrediiiol y Gym- deithas gan Mr E. Davies. Llandinam,yn flynyddol S125 Mrs D. Davies, eto eto £20 Mr H. Radcliff, Caeidydd, eto X25 Mr Jones, Me. thyr, eto £25 Mr Richard Coiry, Caerdvdd, eta. X25 Patch T. J. WUeldon, B.A., Ban- gor, £5 yn flynyddol am bum' ralynedd £ 5 Parch Thos. Levi, Abeiygtwyth, eto L5 Parch John Hughes, M.A., Lerpwl £ 5 Parch W. Powell, Penfro L5 Parch Proff. E,Lis Edwards, M.A., Bala £5 1 Parch F- Lladi- £5 Mr W. Griffith, U.H., Borth £5 Mr Councillor 8. N. Jones, Aber- tilleri ? ?5 Mr Roget Jom s, B.A.,Gelligaer £ 5 Mr Jenkins, M ib. Bao.,Aberystwyth £5 Mr Thomas Jo-ies, Gars ton £5 Mr John Edwiirds, rondleton £5 Mr Morgan Williams, Bolton £5 Mr Thomas Williams, U.H., Birken- head £ 5 A lluaws ereill :1111 symiau ereill a gofnodir eto. Hyderwa y daw i law lawer eto, ac y gwna arolygwyr yr Ysgolion Sabbothol drefnu i holl blant bach yr enwad gael rhoddi a'u llaw eu hunain aberth diolch fel ?mwadiad er .mill esgeuluswyr Cymru trwy osod yr Mhos ger eu bron y S?t nesaf, a cheigo rhoddion bach y miloedd y Sul can- lynol. (Sylw.—Yr ydym gyda pharodrwydd yn cydsynio a chais ein gohebydd i gyhoeddi yn y '7fn*dl restr o'r tanysgrifiadau at y mudiad l.wn.-GOL. Y GENEDL."]

DYNAMEITWYR YN DUBLIN. CEISIO CHWYTHIIR CASTELL I FYNY. Un Dyn Wedi ei Ladd. I nos Sa d wm, Tuag unarddeg o'r gloch nos Sadwm, cymerodd fPrwyariad dychrynllyd Ie yn ymyI swyddfa y cudd-heddgeidwaid yn v.xchange Court, Dublin, adeilad a saif gerllaw y Neuadd Ddinesig, a'r rhan hwnw o Gastell Dublin ag sydd yn meddiant y Prif Ysgrifenydd. Yr oedd Dame-street, yr heol o ba un y try yr Exchange Court allan o honi, ar y pryd yn llawn o bobl yn mwynhau nos Nadohg, y rhai a frawychwyd yn ddirfawr gan dwrf megis eiddo daear- gryn. Clywyd swn y ffrwydriad o gyrion p= y ddinas. Maluriwyd holl ffenestri y tai yn y gymydogaeth, ac archollwyd un hachgen yn ei ben yn ddi- frifol gan ddarn o wydr a ddisgyuodd arno. Rhuthrodd torf fawr i'r owrt y oymerodd y ffrwydriad le ynddo, a chanfyddwyd fod rhywun yn gorwedd ar lawr yno. Nid oedd rnodd dyweyd pa unai. dyn ai dynasydoedd. Dodwyd ef ar gerbyd, 8C sed Bog ef i dy y meddyg agosaf. Yna gwelwyd fod braioh a choes iddo wedi cael ei chwythu ymaith. Gwelwyd yn awr mai un o'r cudd-swyddogion, &'i enw Patrick Synnot, ydoedd, a bu farw yn mhen y deng munyd. Bemir mai dynamite oedd yr hyn a ddefnyddiwyd i achosi'r ffrwydriad, ac mai yr amcan oedd dinvstrio ystafelloedd Mr Morley yn y Castell. Maluriwyd y ffenestri yn llwyr, a chafwyd hyd i un o fysedd Synnot ar fwrdd y llyfrgell, Dy- chiynodd un wraig morfawrfeI yrofniry bydd iddl farw. Ni fedd yr heddgeidwaid un hysbysrwydd pwy a allasai fod wedi rhoddi y peiriant dinystriol yn y fan. Er fod un swyddog yn sefyll yn ngolwg y lie, ni welodd neb yn dianc i ffwrdd, ac yr oedd amryw swyddogion ereill wedi pasio y fan ychydig fynydau cyn y trychineb ac heb sylwi ar ddim allan o'i le.

Epps's -OoooL.-GRATam AND CoxForms.- By a thorough knowledge of the natural laws which govern the operations ofdigelltion and nutri- tion, and by a careful application of the fine pro- perties of well-selected Coooa, Mr Epps hag pro- vided our breakfast tables with a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bil r?? It is bTi. judicious 1W! of such articles of diet that a constitution may be gradually built np until strong enough to remt every tendency to diwa". Hundreds of subtle maladies are floating around us ready to attack wherever there is a weak point. We may escape many a fatal aWt wbev ak f-om lt We mav escape many a fatal shaft by keeping ourselves well fortified with pure blood and a properly nourished frame "—CM?<&rt«M Gazette. Made simply with bciling water or milk. Sold only in packets by Groom labellel-" JAxu EfM & Co. Homœopatbil.o Chemists, Id.

FFERMWYR A FFEIRIAU MON. I i Gan Gadeirydd y Cynghor Slrol. I Dymunaf drwy golofnau'r Qenrdl alw sylw y rhai y perthyn iddynt at ddau fater ag y tybiaf sydd o'r pwys mwyaf ar hyn o bryd, set ffurnad Cymdeithas Ffermwyr Mon, ac hefyd Ffeiriau y Sir. Diamheu genyf i'n holl amaethwyr weled a darllen penderfyniadau a rhoolau a dynwyd allan gan bwyugor lluosog a wyntiwyd trwy gyfarfod cyboeddus a gynhaliwyd yn Llmgefui, ddydd bn, Rhagfyr 8fed a sylwi y cynhelir cyfarfod eto yn Ñellfwd i;ref.T yr nn dref, ddydd Iau, Ionawr 5ed, i ba un y gwahoddir pawb a ddymunant ymnno a'r un sdhroefd, dir l uchod i ystyried y rheolau cry- bwyllodig, a'u derbyn fel y maent neu eu gwella, neu ychwanegu atynt. Nid wyf yn tybied fod eisieu ysgrifenu gair o blaid yr angenrheidrwydd am sefydlu cymdeithas r natur yma. Mewn undeb y mae nerth." Ond hwyrach mai priodol ysgrifenu llinell o gyieholliad i'n hamaeth- wyr i N-:iiiiijo a'r cyfryw. Chwi welwch oddiwrth ei rheolau mai ei Ehrif amcan ydyw dadleu ac amcldiffyn awliau a meddianau y ffarmwr. Pwy faidd wadu nad oes gan ffarmwr ei hawliau a'i fuddianau, yo gefyn sylw ac amddiffyniad, gan nad pa delerau bynag sydd rhyngddo a'i feistr tir. Byddai fy ysgrif yn rhy faith pe sylwn arnynt bob yn un ac un; ac heblaw hyny, y maent mor hysbys i bawb ag ydynt i ininau, ac yn fwy profladol gan laweroedd. Ond dyma gyfieustra teg yn cael ei osod o flaen amaethwyr Mon i gyfarfod a'u gilydd i drafod eu gwahanol achosion ac i ddyfod i gyd-ddealltwriaeth arnynt. Nid oos yn hyn ddim yn peryglu heddwoh rhwng landlord a thenant, yn enwodig tir- feddianwyr hawddgar a da; am y lleill, waoth pa mor fuan i gyhoeddi rhyfel yn eu herbyn, os bydd raid. Pa fodd bynag, ym- unweh a'r gymdeithas yma, yr hon a ly wodr- aethir yn ol y rheolau cyffredin, sef, rhyddid barn a Ilafar, ac ymostyngiad i'r mwyafrif. Pa raid i unrhyw ddyn otni a chrynu rhag ymuno a hi ? Os ydych am fod o unrhyw allu er cynorthwyo eich hunain, a'ch gilydd dyma ffordd deg i gyraedd yr amcanion hyny. Cofiwch ddydd Iau, Ion. 3ed,diwrnod ffair Llangefni. F/eiriau. Dymunaf yn gyntaf oil wneyd yn hysbys ua bu genyf fi yn bersonol unrhyw law benodol yn dwyn oddiamgyleb y cyfnewidiad yn amseriad ffeiriau y sir. Er hyny, yr oeddwn bob amser o'r farn y gallesid eu trefnu yn hwylusach nag fel yr oeddynt-tfair yn disgyn ar y Sabboth weithiau, felly dwy ddydd Llun, &e. Ond hyn y dymunwn alw sylw ato, sef yr anghydwelediad sydd rhwng Bwrdd Lleol Llangefni a'r Cynghor SiroI-gyda golwg ar neinau Llangefni; a'r ;perygl iddynt gael eu drysu er colled fawr i's w lad. Ymddengys i ini mai dilyn trefn y Cynghor Sirol bellach fyddai oreu, Nid 008 neb yn gwrthryfela, hyd y clvwais i, ond rhyw ychydig bersonau neillduol yn Llangefni. Y mae Llanerchymedd, Borth, Bodedem, &c., yn boddloni i'r cyfnewidiad, a methaf a gweled unrhyw reswm ntl. chys- ondeb yn yr esgusodion a ddygir ganddynt yn erbyn i'r ffair fod ar ddydd Iau. Yr ydym yn gallu gweled drwy yr esgusodion, a phwy erioed cyn hyn a glywodd air oddi- wrth y cyfeillion yma yn erbyn ffeiriau a gynhelir bob dydd Iau o Galangauaf hyd y Nadolig. Dydd Llun y dymunant hwy iddi fod, a dychmygant fantasia oddiwrth hyny- trwy gael porthmyn yno i dreulio y Sul, a chael dau ddiwmod o'r wythnos, set ffair ar un a marchnad wed'yn. Wel, dwrdio ffeir- iau ddydd Llun a glywais i erioed i ac onid ydyw yn sefyll i bob rhegwn tais i'r ffermwyr i gael ffair a marc) .1 ddydd Iau. Eto pa un ydyw y 1, ■ o i fod yn mynegi llais y wlad, ai ■ ?bir| trefol "pentra" Llangefni, aiynte v r Sirol Mon ? A'r unig ffordd i roi 1; > TIr ymryson a dwyn trefn o'r anrhot • i'r ffarmwyr ddod &'U hanifeiliaid i'r 1!- ■r- yn 01 trefnlen y Cynghor Birol; a, •* -.i ■> j rhywun mewn anwybodaeth ohoni, y: HI Í. nH a chynghorwr ei ddosbarth, a ch u'i 1'Í1): hysbysiad. Y tuae y cattle dealers a otwmfii y Railway wedi ei chael ac yn dealllJ; r' );r y cynhelir ffeiriau Mon rhagllaw. Cycb ffeiriau Ionawr feI y canlyn: B,,d,,Imvi dydd Mawrth, y 3ydd; LIanercL,. ?fi, Mercher, 4ydd; Llangefni, Iau, 5ed .-rai Bridge, Gwener, fled. Hyderaf y tv-S wlad gydymffarfio a'r cynllun yma, oddieithr hyny nid oes ond anrhefn a cholled i'w ddisgwyl.—Yr eiddoch, &c., Samxjel Hughes. Amlwch, Hhagfyr 24, 1892.

UNDEB CAERNARFON All I SWYDDOGION. [AT Y GOLYGYDD]. I Syr,—Yn nghyfarfod diweddaf Undeb Caernarfon gwelaf fod un o'r swyddogion, sef Mr W. L, Ellis, yn rhoddi ei le i fyny, ac fOO olynydd iddo yn cael ei gynvg a'i ae fod oly Yn ffodus yr oedd el gyn Issard f I' o g, saar d Davies a J. H. Boberta yn bresenol, a rhwystrasant i'r jobbery gael ei gwblhau. Swydd gyhoeddus ydyw y swydd n n sydd yn myned yn wag; a'r arfer bob amser, mewn amgylchiadau o'r fath, ydyw rhoddi hysbysrwydd digonol i'r cyhoedd fod y swydd yn wag, a gwahodd y neb a fyno i ymgeisio am dani. Fol y dywedai y Mri Davies a Roberts, dyna ddylesid wneyd gan y gwarcheidwaid yn yr achos hwn, ac nid penodi swyddog newydd yr un diwrnod ag yr ymddiswyddai yr hen. Drwg genvm weled Bwrdd Caernarfm yn ymadael oddiwrth arfer gyffredin y wlad. Nid OM genyf ddim o gwbl yn erbyn y awyddog newydd a gynygid. Ond paham yr oedd yn rhaid ei ruthro i mewn mor ddiseremoni ? Hyderaf y bydd i'r gwMcheidwaid, y Sadwrn nesaf, ddy- chwelyd yn ol at y dull arferoJ o benodi I swyddogion newydd, ac na fydd iddynt wneyd dim in sawrul ya y graddau Ueiaf, a khlwru Y r eiCIdWIL &c.. Tbethdalwr.

Llanelli. I DOCK CHAPEL.-Nos Fawrth, Rhag 20fed, I perfformiwyd cantata "Joseph" (Pencerdd Maelor) gan gor y capel, dan arweiniad medrus Mr David Harries. Cyfeiliwyd ar yr harmonium a'r berdoneg gan Mrs Prit- chard a Mr R. Williams. Cynorthwywyd mewn unawdau amrywiaethol gan Miss E. A. Delaney a Miss M. A. Williams; a Mri D. J. Evans ac Edward Vaughan. Llyw- yddwyd gan Mr Isaiah Bevan. Cafwyd cynulliad lluosog, ac aod trwy y gwaith yn cyydnduwlly,ad d WE Cow ;144d diolchgarweh i'r rhagorol. Cyfiwynwyd diolchgarwch i'r cadeirydd gan y gweinidog, y Parch D. I

Pentir. I Y mae genym L gofnodi marwolaeth yr hen batriarch adnabyddus, Mr John Owen, Penlon, Pentir, yr hyn a gymerodd le ddydd Mereher, y 14eg cyfisol, yn 74 mlwyd4 oed. Dyoddefodd gystudd maith a thrwm yn hynod daweL Bu yn aelod dichlynaidd gyda'r Methodistiaid, ac yn athfsw ffyddlon yn yr Yegol Sul. Bu yn ddosbarthwr i'r Genedl er ei chychwyniad. Cafodd gladdad- igaeth barchus, gan dyrfa luosog, y dydd Sadwrn canlynol, pryd y gweinyddwyd ar lan y bedd gan y Parch David Hughes, M.A., Caernarfon.

Cemaes. Cynhaliwyd cyngherdd yn y lie hwn nos Iau dan lywyddiaeth Mr Thomas Peel, The Firs (yn absenoldeb y Parch J, Roberts, Tai Hen). Gwasanaethwvd gan Miss Sekili, Master T. J. Jones, Shop Newydd; Ap Glaslyn, Mri Bassett, James Williams, D. Owen, Shop y Bont; y Padrig Male Voice Choir, a phlant. yr ysgol ddyddiol dan I arweiniad Mr Jonee, yr ysgolfeistr,

FFESTINIOG. I Dechreuwyd ar, weithrediadau yr Eistedd- fod boblogaidd hon nos Sadwrn, gyda chyngherad dau lywyddiaeth Dr Roberts (Isallt), ac arweiniad Mr John Morgan, Can- tolihouse. Aed drwy y rhaglen a ganlyn:— Y Delyn AUf," gan seindorf Arian Ffcs- tiniog; can, Honour and Anns," Mr J. H. Dew; can, "Rhosyn yr Haf," Miss Elizabeth Dew; can "Y Melinydd," Dr Joseph Parry; deuawd, May-ing," Mr J. H. Dew a Miss Elizabeth Dew; can, "Bwthyn yr amddifad," Miss Lizzie Evans; can, La Danry-a," Mr J. H. Dew; can. "Ar y Traeth," Miss Winnie Evans; selection, "Joan of Arc," Seindorf Arian Ffestiniog; can, "Evoning Prayer," Miss Elizabeth Dew; deuawd, "The Broom Girls, Miss Winnie Evans a Miss Lizzie Evans; can, "Y Marchog," Dr Joseph Parry; can, "Shion Ynyshir," Mr J. H. Dew; can, The songs the children sing," Miss Elizabeth Dew; cydgan, "The Heavens are Telling," Seindorf Arian Ffestiniog. CYFARFOL Y FBYDNAWN. Cynhaliwyd yr eisteddfod hon ddydd LlWl y Nadolig, yn yr Assembly Rooms. Llywyddwyd yn fedrus gan Mr G. E. Jones, Bronddwyryd, ac arweiniwyd gan Pedrog. Gwasanaethwyd yn yr eisteddfod gan Sein- dorf Arian Ffestiniog, a chyfeiliwyd gan Mr W. T. David, organydd, Porthmadog. Dechreuodd y cyfarfod prydnawnol am ddau o'r gloch, a chafwyd cynulliad da. I ddoobrel1 cafwyd gair gan y llywydd yn fyr a phwrpasol. Galwodd sylw at y llwydd- iant preSQnol yn y fasnaeh lechi, a gobeith- iai y byddai hyn yn llesiant cytfredinol i'r ardal. Y peth nesaf ar y rhaglen oedd beirniadaeth yr adrodd- iadau; goreu, Jane Thomas, Carmel. Yna beirniadaeth adrodd emyn; goreu, Mary Roberts, Jerusalem; Ann E. Griffith, Carmel; Blodwen E. Griffith, Jerusalem. Cystadleuaeth y deuawd, Y Llusern;" goreu, Miss Eleanor Edwards, Bowydd View, a Miss Harriet Smart. Beirniadaeth Dictation." YmgeUiodd 52; goreu, Maggie Williams, Hyfrydia; ail oreu, Mary Jane Pierce, Jerusalem; trydydd, Gwen Ann Owens. Càn," Y Melinydd," gan Dr Parry. Beirniadaeth adroddiadau, Ffydd y bachgengoreu, Robert Williams, Car- mel; J. Williams, Cannel; David Owen, Jerusalem. Beirniadaeth adroddiadau, Dedwydd dri;" eyntaf, John Williams Llan; ail, W. G. Davies, Rhiw. Cystadleu- aethunawd, baritone neu denor, "Mary Lee;" rhanwyd y wobr rhwng Mr Robert Wil- liams, Rhiw; a Mr John 0. Davies, Bethania. Beirnindaeth atebion cwestiynau ar Actau; goreu, Mr Evan Griffith, Tan- I ygrisiau; 2, Miss Emily Humphreys, Hyfrydfa. Yna deuwyd at gystadleuaeth y Seindyrf. Y dernyn cystadleuol oedd "Marino Filero," a'r wobr oedd 10 gini, Ni ddaeth ond un seindorf ymlaen, sef Seindorf Arian Uan Ffestiniog, o dan arweiniad Mr J. M. Jones. Rhoddwyd y wobr iddynt gyda chanmoliaeth uchel Dr Parry. Beirniadaeth y penillion Paul yn Areopagus" (deg yn ymgeisio): goreu, "Murmur Alwon," ond ni wnseth ei ymddanghosiad; ail, Mr Hugh Hughes, Salem place. Cystadleuaeth pedwarawd, Efe a wylodd:" goreu, W. J. Lloyd a'i barti. Beirniadaeth y tea cosy: goreu, Mrs Jane Hughes, Tanygrisiau. Beirniadaeth ar y T -aethodau, Paham yrwyf yn Anibynwr Mr J. Ll. Williams, Dorfil road; ail, MrR. G. Williams, Llan. Cystadleuaeth A vareuad ar ypianot "No. 12 of Mendel- m- a," rhanwyd y wobr rhwng Miss Ta- ijif a Jones a Mr Id wal Griffiths. Beirniad- fit" yr englynion i Ddrwgdalwr am ei i ddle." Gorou Mr Hugh Roberts Goren Mr H u f:h lganu Ym- Pf renfab) Cystadleuaeth dadganu yr <v em, Dysg i mi dy ddeddfau." Ym- 5<i,' odd pump 0 gorau ar y dernyn hwn. ?' obr oedd: laf, 3p; &U, lp 10s. Y t.ri af oedd Cor Brynbowydd, a'r Llan yn "fl Beimiadaeth y traethodau, Nodwedd Woihadol yr Efengyl;" goreu, Mr David VWi'iams, Bethania; ail David R. Jones, m Piace. Beirniadaeth y crys main, t, u, Miss Mary Roberts, Dorfil street. CYFARFOD YR HWYR. Yr oedd y neuadd enfawr yn orlawn o eisteddfodwyr selog yn nghyfarfod yr hwyr. Llywyddwyd gan yr Henadur Andreas Roberts, ac arweiniwyd yn ddeheuig gan Mr G. J. Williams. Y GADAIR. Allan o 20 o ymgeiswyr dyfarnwyd y Parch E. D. Jones, Gwrecsam, yn oreu ar y bryddest, 8C yn ei absenoldeb cadeiriwyd Mr R. O. Jones, cyfreithiwr. Rhanwyd y brif wobr gorawl rhwng cor Jerusalem a chor Tanygrisiau.

EISTEDDFOD BEDYDDWYR CAER- NARFON. Fel arfer aicrhaodd hen dref Caernarfon ran helaetb o ymwelwyr ddydd ar ol y Na- dol g. Y ddau brif atdyniad oeddynt Eis- teddfod y Bedyddwyr ac eisteddfod ciybiaa y bel droed, a rhaid yw oofnodi y ffaith fod yr atdyn ad olaf yn fwy poblogaidd na'r blaenaf. 0 ran tywydd yr oedd y dtwrnod yn bobpeth a alles-d ddymuuo, a thrwy y boreu hyd yn gynar yn y prydnawn mwyn- haodd rhai ngeiniau o b!ant a rhai pobl mewn oed eu hunain trwy ysglefrio ar lyn y Pare. Yn v Pavilion y cynhaliwyd yr E stedd- fod. Cynhaliwyd dan gyfarfod, y naill o dan lywyddiaeth yr Henadur D. P. Wil- liams, Y.H., Llanberia, a'r Hal gan eiddo y Cynghorwr Charles A. Jones, Caernarfon. Gwnaeth Mr R. E. Jones, L'anber s, ei wath yn rhagorol fel arwe uydd, ac felly geilir dyweyd am yr oil o'r beirniaid, yn arbenig felly Mr Samuel, G. and L., T.S.C., Abertawe, yr hwn a ofalai am yr adran gerddorol. A ganlyn ooddynt yr ymgeiswyr buddugol: —Unawdau: O. Elias Pritchard, Llanrug; Richard Uoyd, Talysarn; R. W. Jones, Penygroes. Deu- awdau: R. R. Williams a Jonah W. Owen, Llanberis. Chwareu y berdoneg: Miss Mary I E. Hughes, Caernarfon. Prif gystadleuaeth gorawl, Y Fordaith," haner y wobr o 20p i Undeb Corawl Pwllheli. Datganu, Y Deigryn," parti Glanrhyddallt (o dan ar- weiniad H. J. Roberts, Llanrug). Anthem, L'n Heglwys hoffusaf," cor Llanberis (o dan arweiniad John Lewis). Barddoniaeth (beimiaid, Berw ac Alafon): Meigant; testyn y gadair, J Rees (Nathan Wyn), Ystrad Rhondda Huwco Penmaen, Rhyl. Rhydd- iaeth (beirniaid, y Parchn Dr Herber Evans a r Proffeswr Silas Morris, Bangor): Parch II W. Evans, Abercanaid, Merthyr Tydfil; Miss Ann Richards, Ysgol y Bwrdd, Dinbych; J. WynneParry, Caernarfon, D. Jones, arolyg- ydd iechydol tref Caernarfon. Adrodd ac areithio (beirniaid, Mr Beriah G. Evans ac Alafon): J. E. Williams, Llanberis; a Robert Thomas, Caernarfon. Celfyddyd- waith (beirniaid, Mri S. Maurice Jones, A.R.C.A., Roland Ll. Jones, E. Evans, a J. Wickens, Bangor): Miss Jenny Davies, CefnfaeB; T. G. Thomas, Llythyrdy, Caer- nadon; a "Don Guzman." Gwas- anaethwyd fel dr.dgeiniaid gan Miss Maggie Morgan, Porthmadog; Mr David Jones, Caernarfon: a Chor Plant Caernarfon (o dan arweiniad Mr William Jones); tra v gweithredai Mr Richard Pritchard fel I cyfeilydd, Y Parch Owen Davies ydoedd cadeirydd v pwyllgor, a'r Mri David Jones a Richard Jones oeddynt yr ysgrifenyddion. Er gwaethaf atdyniaoau erafll yn y dref nid oes dadl o barthed i lwyddiant yr Eistedd- fod. Yr oedd y cynrdliad yn y cyfarfod I hwyrol yn un hynod luosog.

CAERLLEON. Cynaliwydyr uchodyn Music Hall, ddydd Llun. Y beirniaid: cerddoriaeth, Mr D. Emlyn Evans; barddoniaeth, Hwfa Mon; cyfieithiadau, Proffeswr E. Anwyl, B.A.; adroddiadau, Saesoneg, y Milwriad H. T. Brown; Cymraeg, Hwfa Mon. Dadgein- iaid, Miss Susannah Pierce, soprano; Mr Maldwyn Humphreys, tenor; Mr Lucas Williams, bass; cyfeilydd, Miss R. A. Evans. Arweinyddion, cyfarfod y prydnawn, Mr David Thomas, Exton Park; cyfarfod yr hwyr, Mr Henry Jone Walt4irgate Flsgs. Llywyddion: y Mr B. C. Ro- berts, Y.H.; yr hwyr, Maer Caerllcon, yr Henadur C. Brown. CYFARFOD Y PRYDNAWN. n I Wedi anerchiad gan y llywydd, daruen- wyd beirniadaeth ar y cyfieithiadau i'r Saesoneg o'r emyn, "Yn y mynydd hwn, Jehofah" (Gwilym Hiraethog): goreu, John Keble," yr hwn nid atebodd i'w enw. Can, "Chwyfiwn Faner," Mr Lucas Williams. Beirniadaeth ar y ddau englyn, Y Winwydden:" cydfuddugol, Mr J. R. Jones (Gerallt), Maentwrog, a" Naturiol," yr hwn nid atebodd i'w enw. Cystadleu- aeth canu "Bedd Llewelyn:" goreu, Mr James Jones, Caernarfon. Cyfieithiad o ddernyn o waith Carlyle ar Lafur." Mr Griffith Jones, ysgol y bwrdd, Nantglyn. Adrodd Y bywydfad," Mr Howell Thomm, Caxton Park, Caerlleon. Can gan Miss Susannah Pierce. Cystadleuaeth i gorau o'r un gynulleidfa, "Yr Arglwydd yw fy Mugail" (Dr Parry) pedwar cor yn cystadlu: goreu, Northgatc Congregational Choir (dan arweiniad Mr R. Knowles, Bridge street, Caerlleon). Can gan Mr Maldwyn Humphreys. Cystadleuaeth unawd, "The Inchcapo Bell (R. S. Hughes), Mr Edward Jones, Hope street, Gwrecsam. Cystadleu- aeth gorawl i goreu Gymreig, heb fod o dan 60 na thros 70 o leisiau, am wobr o 20p a kdiadair dderw i'r arweinydd. Y dernyn y %y8tadleuid arno oedd Nawr y ffyrnig gen- lllf gwyd" (Jenkins). Cystfvdleuodd tri chor, The Segontium Choral Society, Caer- narfon (arweinydd, Mr J. Cottrell); Jefn Mawr Choral Society (arweinydd, Mr G. W. Hughes); Wnion Choir, Dolgellau (arwein- ydd, Mr Robert Davies). Cafwyd cystad- leuaeth ardderchog, a dywedai y beirniad fod pob un o'r corau yn llawn deilyngu y wobr; ond er hyny yr oedd un yn rhagori, a hwnw ydoedd y cor cyntaf, am yr hwn nid oedd gonddo ond canmoliaeth i'w roddi. CYFARFOD YR HWYR. I Cafwyd anerchiad pwrpasol gan y Maor. Yna canodd y cor cynulleidfao! buddugol yn y prydnawn, Yr Arglwydd yw fy Mugail." Can gan Mr Lucas Williams. Cystadleuaeth ar ganu deuawd, "Y Mor- wyr"; rhanwyd y wobr yn gyfartal rhwng y Mri Thomas a W, Jones, Rhos; T. A. Davies a Thomas Thomas, Cefnraawr. Beirniadaeth ar y Cywydd i'r Afon: goreu, Mr T. E. Griffith (Beren), Pwllheli, allan o ddeg o ymgeiswyr. Adrodd demyn Saesoneg: goreu, Mr F. Havelock Edwards, Acrefair, a rhanwyd yr ail wobr yn gyfartal rhwng Howel Thomas a David Miller. Cydgan gan y Segontiuiu Choral Society. Cystadleuaeth Corau Mcib- ion: goreu, Cefnmawr (arweinydd, Mr G. W. Hughes). Ar ol talu diolchgarwch i'r Maer am lywyddu, terfynwyd un o'reistedd- fodau goreu a gynhaliwyd yn ninas Caer- lleon irwy ganu yr Anthem Genedlaethol. Yr oedd y neuadd yn orlawn a phawb wrth eu bodd.

MR SAMUEL HOLLAND. I Drwg genym IIeall fad Mr 9a-uel | Holland, yr hw.. fu yn aelod Scn'\ddOll t d?o. Meirionydd, ac sydd yn ei 94&in I I mlwydd Td yn gorwedd yn wael iawn yn I ei balasdy, Caerdeon, Ab erniaw. I

I DYKCHAFIAD I FRO DOR 0 GAERNARFON. Yr oedd yn llawenydd genym ddeall, pan I ar fyned i'r wasg, fod y Postfeistr Cyffredinol wedi rhoddi y swydd o bostfeistr Pontypwl i Mr Thomas Jones, postfeistr d cynorthwyol Caernarfon. Oddiwrth ein hadnabyddiaeth bersonol o Mr Jones, gwyddom nas gallesid gwneyd gwell dewisiad. Y mae wedi cael profiad o naw mlynedd ar hugain yn Nghaernarfon, ac yn gwybod am y gwaith I yn ei holl gangbenau. Hefyd, y mae gan awdurdodau y llythyrdy yn ogystftl a'r cy- hoedd yr ymddiried llwyraf ynddo; ac yn Mhontypwl-yr hon a saif yn nghanol ar- daloedd gweithfaol tra phoblogaidd-nid oes genym petrusder Ileiai na bydd iddo gyflawm ei ddyledswyddau pwysig yr un mor foddhaol ag y mae wedi gwneyd yn ystod ei arhodad yn Nghaernarfou.

YNADON NEWYDD I GAERNAR- I FON, Gweithiwr yn eu plith. I Yn ol hysbysrwydd a dderbyniwyd yn Nghaernarfon nos Wener deallwn fod ych- wanegiad 0 be i war argael ei wneyd at yniidon y fainc 1-1,,i,,ol y dret Y rhai hyn d'?t Mr J. R. Pritchard, Dr Robert Parry, Mr Robert Roberts, Marcus-street, a Mr M. T. Morris. Cofir i ddwy restr o enwao gael' eu hanfon i fyny i'r Arglwydd Ganghellydd wneyd dewisiad ohonynt, un gan y blaid Rydafrydol a'r llall gan y Cynghor Trefol, ac ymddengys fod ei arglwyddiaeth wedi mabwysiadu y tri enw blaenaf o restr y Ehydifrydwyr, tra y daw yr enw olaf o restr y Cynghor Trefol. Rhyddfrydwyr ac Ymneillduwyr ydyw y pedwar, a'r penodiad mwyaf nodedig yn eu plith ydyw eiddo Mr Robert Roberts, gan mai dyn wrth ei ddiwmod gwaith ydyw. Gweithia Mr Roberts yn Foundry y Mri De Winton a'i Gwmni. Aeth i'r He bwn oddeutu wyth mlynedd ar hugain yn ol, ac yno y mae wedi bod ya barhaus, ag eithrio naw mlyn- edd a fu gyda Mr Samuel Jones yn Glandin- orwig. Heblaw bod yn wfithiwr deallus a galluog, adnabyddir ef hefyd fel dyn o allu- oedd cyffredinol cryfion. Y mao yn ngwyneb llawer o anfanteisiod wedi casglu iddo ei hun wybodaeth eang, ac y mae hefyd yn wr o farn aeddfed. Er mai ei gas beth ydyw bod yn gyhoeddus, eto y mae wedi gwasanaethu ar bwyllgorau y blaid Ryddfrydig, ac mewn cylchoedd ereill, ac yn y lleoedd hyn bob amser telir y parch dyfnaf i'w syniadau. Ar gyfrif ei gymeriad personol disglaer saif yn dra uchel yn ngolwg ei gyd-drefwyr, er y gjillwn dybied mai nid dymunol iawn gan rai o inobg Tori- aidd y dref weled gwr mor o@tyngedig yn cael cymaint o anrhydedd a hwythau. Nid yw Mr Roberts ei hunan yn hoffi y penodiad o gwbl, a pharodd gweled ei enw mewn argraph fwy o syndod iddo ef nag odid i neb arall. -I

CATARRH, HAY FEVER CATARRHAL DEAFNESS. A NKW HOME TKJSATilKJIT. Sufferer* are not generally aware that these diteaaes are contagious, or tiiat they are due to the preseaoeof living parasites in the lining membrane of the nose and eustachiau tab a. Microscopic research, however, has proved this to be a fact, aed the result is that a simple remedy has been formulated whereby I these distressing diseases are rapidly and permanently cured by a few simple applica- tions made at hotte by the patient once in two weeks. A pamphlet explaining this new treatment is sent on receipt of 2id stamp by A. Button Dixok, 43 and 45, East Bloor Street, Toronto, Canada.

COLOFJf BEIBNI A.DABTH- CYFARFOD LLF-NYDDOL A CHERDD- OROL CAPEL MAWR, DINBYCH, RHAGFYR 2tiAi. 1892. BEIRNIADAETH AR Y TONAIT CYNUIXEID- FAOL. Daeth un ar ddeg o donau i law, vndwyn y ffugenwau canlynol—Efrydydd, P.C. Eryri, Caer, Cyfaiil, P.C. Bach, Hans Leo Hassler, Weber, Allegretto, Gwyddno, One Flat, a Moderato. Yr ydym wedi eu trefnu yn rheolaidd yn ol mesur eu teilyngdod. 1. Efrydydd (yn F).Alaw brydferth, ac ystwyth ar y cyfan, ond gwan a dibwynt ydyw ban y degM. Nid ydym yn cymer- adwyo y trawsgyweiriad sydyn i A leddf yn ¡ ban y pumed, am ei fod yn anmhertbynasol a'r cyweimod cyntdig, hefyd am ylO yw yabry 1 a natur y frawddeg yn g?Iw am hyny. GW1Ùlu9 hefyd ydyw y gynghamxld, yn ?._ wodig ban y p.dwerydd, y pumed, y? chweched, y uawf?A, y degf, a'r unfed-ar- ddeg. Cynghorwn EfrydydJ yn garedig i astudio yn ddiwyd a dyfal reolau h=fodol melodeg a chynghanodd yn eu hamrywiol gangbenau. Daw felly yn gyfansoddwr gwych yn y dyfodol. P. C. Eryri ( yn G, G, A ac E).—Y mae P. C. Eryri wedi anfon pedair o donau i'r gystadlclllwth hon. Yr oreu ydyw yr unyn E. Y mae yr oil o'r alawon a'r eynghan- eddion yn hynod o gyffredin. Cyffredinedd yn teyrnasu fel niwl yn mhob man. Dyblu yn ormodol y trydyddau ii) wyaf y purn- edau dilynol a'r wythfedau cudd, ynghyda diffyg amrywiaeth,sydd yn anurddo y eyfan. Cynghorwn P. C. Eryn hefyd i astudio yn fanylach reolau cynghanedd a melodeg fel ag yr eglurir hi mor fedrus gan awduron diweddar. Bydd felly yn abl i dori tir newydd yn ddioed, Hans-Leo-Hassler (yn G.). Y mae Hans-Leo-Hassler wedi dringo ychydig yn uwch nag "Efrydydd" a P. C. Eryri. y inae ei a rf a (y Eryri." Y mae ei alaw a'i gynghanedd yn gywirach My eyfryw. Ond hawdd y gclliù gweila y bar cyntaf (yr ydym wedi nodi y fan ar y copi). Y mae ganddo yntau drawsgyweiriad go sydyn i B leddf, a daw a ni yn agosach mae'n wir i'r porthladd a ddymunem, drwy ein glanio yn E leiaf, cyweimod perthynasol G ar y diweddeb. Ond eredwn mai y cywair mwyaf sydd yn cyfateb oreu i ystyr y frawddeg gaolynol, "Lie mae'r awel byth yn dyner, lie mae'r wybren fyth yn glir," ae nid yn y cywair lleddf. Diffyg trail ydyw gorweithio ei gynghanedd oil yr un ffordd, yn lie ei gwoithio i gyfarfod eu gilydd ol a blaen, fel ag y gwna y cyfar- wydd. Yr ydym yn dymuno i "Hans- Leo. Hassler" barhau i ymyfed o ffynon bur melodeg a chynghanedd a daw yn gyfan- soddwr inedrus yn bur fuau, Weber (yn D).Alaw Had goeth a chlas- urol, ond y mae yma ddiffyg ystwythder cynghaneddolamelodaidd. Ymae "Weber" wedi syrthio mown cariad yn wir A'r pc-d wer- ydd mwyedig. Y maent yn nghwmni eu gilydd yn ami. Y mae ban y pumed a'r unfedarddeg yn wan a gwallus. Ond y mae yn ymdrechu am fod yn newydd, ac yr ydym yn ei hoffi yn hyny; ond ei fod bron a cholli ei olwg ar nodwedd, arddull, syml- rwydd, a natur y Don G'vvtWeidfaol." Cynghorwn of i gloddio yn ddyfnach eto i drysofau godidog cynghanedd a melodeg, dr?soran ggeorddid(loor g Hcw?y Tl(dianus maes o law. AUcgrctto (ynE<n<tt).—AtawHyfn a 8yml, yn cynwys peth newydd-deb, ac eithrio ban y chweched, yr wythfed, a'r nawfed. Anghywir i fosur ydyw ei gynghanedd yn ban y pnmed, &c. Y mac y rhan olaf o'? don yn ganmoladwy. Ymgeisied yntau hefyd am fwy o berffeithrwydd yn nghyfrin- ion dyfnion melodeg a chynghanedd, a daw yn gyfansoddwr galluog cyn bo hir. Gwyddno (yn E Flat).-Alaw naturiol syml; diffyg newydd-deb sydd yn ein taro fel yn eisieu yn yr ail ddiweddeb. Gwell fuasai ei threfnu o ran amser i ac nid 22. Lied gyffredin hefyd ydyw y cyfuniad melodol a chynghaneddol yn ban seithfod y nawfed a'r degfed. Ond a'i chymeryd drwyddi daw yn agosach at arddull a nod- wedd y don gynuileidfaol na'r un o'r ym- geiswyr blaenorol. Gellid gwneuthur ton dda ohoni gyda'r cyfnewidiadau a nodwyd, &C. Astudied "Gwyddno" hefyd reolau hanfodol cyfansoddiant i fwy o ber- ffeithrwydd ymarferol. Bydd y llafur a'r drafferth yn rbwym o daln yn dda iddo. One Flat (yn F, Solh%).-Alaw brydfcrth a pheroriaethus. Y mae ychydig wallau i'w canfod yn ban y chwoehed a'r unfed ar- ddeg. Y mae ylna beth diffyg hefyd mewn trefnusrwydd mewnol a chynglianeddol. Rhinweddau arbenig y don ydyw new- ydd-deb diweddebau; hefyd y mae yma dlysni a naturioldeb wedi eu cyplysu yng- hyd. Y don fel cynllun yn cael ei gadw mewn cof yn barhaus ganddo. Gyda'r cyf- newidiadau a nodwyd, ac felly yn y blaen, hawdd fuasai i One flat" wneyd ton dda o hon. Yr ydym yn dymuno arno ei thrwsio, a'i chaboli, a'i pherffeithio, nes ei gwneyd yn fwy canadwy, a bydd yn sicr o ddwyn clod i'w enw yn y dyfodol agos. Moderato (yn M. C, sol-ffa).-Alaw syml a wynol, naturiol a gwreiddiol i fesur, yn eg- luro yn helaethaeh feddwl aruchel awdwr yr emyn. Y mae yma hefyd fwy o amryw- iaeth a chywirdeb cynghaneddol, y gwahano! ranau yn cael eu plethu yn fwy rhoolaidd a chwaethus. Y mae'n wir fod yma ami i lwynogeyfrwysddrwgrwediyvmli roimewn, sef gadacl allan drydydd y cord yn y Tenor, ban unarddeg. Rhwydd fuasai perffeithio y gynghanedd, yn y ban olaf hefyd; ond fel cyfanwaith yr ydym yn ei hedmygu. Felly, wedi ystyriaeth fanwl a phwyllog, wedi eyd- maru yn ofalus rinweddau a diffygion y cyfajisoddwyr hyn gan fesur a phwyso, chwalu a chwilio, yr wyf yn dyfod i'r pen derfyniad mwyaf diysgog mai "Moderato" ydyw y goreu, ac yn deilwng o'rwcbr; One Flat yn ail oreu, Gwyddno yn dryiydd oreu, ac yn y blael1,-Ar air a chydwybod, WILLIAM Arfon PARRY. Lerpwl.

EISIttDDDFOD 1894. Cafodd cyfarfod o bwyllgor gwcithiol yr Eisteddfod Ganedlaethol a gynhelir yn Nghaernarfon yn 1894 ei gynal nos Lun yr wythnos ddiweddaf o dan lywyddiaeth y Maer (Mr Thomas Bugbird). Ar gyn- ygiad Mr M. T. Morris, yn cael ei eilio gan Mr J. Evans Jones, etholwyd Mr J. Issard Davies yn gadeirydd y pwyllgor, y Mri Dan Rhys ac M. T. Morris yn ys- grifenyddion anrhydeddus ar y dealltwriaeth fod hysbysiad yn cael ci gyhoeddi yn fuan am ysgrifenydd cyflogedig; a Mr W. Jones, North and Sonth Wales Bank, yn drysorydd. Etholwyd yr is-bwyllgorau cyllidol, llenyddol, cerddorol, a chelfydd- ydol. Darllenwyd oddiwrth Mr Beriah Gwynfe Evans lythyr yn eynyg, ar ran Cwmni y Wasg Genedlaethol Gymreig, wobr o 25p am y chwcdl gyfresol oreu, yn Gymraeg neu Saesneg, yn desgrifio bywyd neu hanesyddiaeth Grymreig. Amlygodd y Maer pa mor faith yr loedd y pwyllgor i dderbyn y cynygiad haelionus; ac ar gyn- ygiad Mr Menzies, pasiwyd pleidlais un- frydol o ddiolchgarwch i gyfarwyddwyr y Cwmni. Datganwjd gobaith hefyd y byddai i hyn ddylanwadu ar eraill i gynyg gwobrwyon sylweddol o'r fath.

A IiKADisa Lonoos Tea Brokeb saysI have carefully tasted Bluo Cross' Teas and con- fidentl report they are selected from the best Gar- I dens of CeyloB an x India, are full and flavoury in the cup and of h quality." "Blue Cross" Pekoe uchonga 2s per Ib" L speciality. Oth Pr?mR of Blue CromTew, ler0? .7 ?. 4d J>C!' lb. Sold by Grocers in Lead Packets.

j DAM WAIN YNNHVVNELUAIttlo ¡ Sadwrn y Nadolig cymerodd wai ofldus lo yn nhwnel Bangor trwy yr hw collodd un aynei fywyd ac yr anafwyd In arall. Tra yr oedd pbtdayer or enw J Short yn dychwelyd admf clywodd rudo f:miad dyn mewn pelllier o tua tri clnr llath o agoriad y twnel ar ochr Caer, <. mor dywyll ydoedd, daeth yn fuan ar draw dyu yn gorwedd ar draws y rh'iIi:i;1 we:ii c anafti vn drwm o gwinpas ei ben. ac mewi cyrtwr haner ymwybodol. Symudodd iS hor ef i ddiogelwch. gan ">1<1<1 ei gob < hun o dan ei ben, acar oleyf.n-wyddo signal- man i anfon am gynorthwy i Fangor, dyeh. welodd i'r twnel i wylio v clwyMig. Mo: fuan all y cyrhaeddod l Mr Joruw, Goi-sai' feistr Bangor, i'r lie, deuwyd o hyd i garv y gwyddid nad oedd yn !rthyn i'r dyn. y' ofabi Short am dano, ac yni d,iily/l'); etiW yd corph marw dyn arall, gyd-t) <ltlty goes Jwotli eu tori viuaitli a'i bell tbii iiiweidio mewn modd dychrynlly<l.— Cym-: erwyd y trueiniaid i Fangor, lie yr ad- nabyddwyd y marw fel Robert Jone". dyni oddeutu haner cant, yr hwn a drigai yn Mhenrhos, a'r llall fel David Jane- dyu ieuane mi-ar-hugain oed o Bench win tau. G.idawa y blaenaf weddw a thri o blant at ei ol, a bydd iddynt dderbyn y swm o SOp allan 0 gronfa yswiriol cwmni y rheilffordd/ Nis geilir dywevd i siorwydd pa fodd y di- guyddodd y ddamwain, yn mhellach na hyn. Ymddengys fod y ddau ddyn yn g*eithio ar reilffonld gul y Penrhyn, idd- Jllt gychwyn atlref trwy y twnul er mwyn cwtogi y tfordd, ac iddynt gael eu euro i 11fiwr gan y oerbydresi cyflym a redent yn ol a blaen ar yr adeg bono o 'r dyud. Parha David Jones mewn cyflwr peryglus. Yn y trengholiad a gynhaliwyd ddydd Llun dy- cliwelwvd rheithfarn o Farwolticth ditani- wciniol" yn achos Robert Jones.

STOC HELAETH o Louhfaen, Marb! a Scotch Granite, yn y CEMETERY WORKS, DrNORWIGjSTRCET, yn ymyl y (Drill Hall newydd), CAERNARFON R. WlLUAMS, Perchenog.

GENEDIGAETHAU, L'RIODASAU, XARWOLAETlilU. Genedigaethan. Williams-Rhagfyr 25, priod Mr John Williams, Helen Villa, Cl.vt-y-Bont, fab (cyntafanedig). Priodasan. J Hughes-Roberts--Rhagf)-r 2;f, yn swydcf,' y Cofrestrydd, John Hughes, High Street Ebenezer, ag Ann Robert,, Gorsbacb Bryn'refail. Hughes—Jones—Rhagfyr 21, yu Nghap< Salem, Caernarfon, gan y Parch W. W Jones, Pisgah, a Mr Daniel Thomas, M William Hughes, Greenfield Terrace, Pen ygrocs, 4 Miss Mary A. Jones, Br;3 llewelyn, Carmel. Boed yr undeb priodasol Yn gynyrchiol o bob da, Hedd a llawnder bywyd disglaec Dan d'w'riiitdau healwen ha; I Na ddocd loes na chroes na cbraitK I bylu eu bywoliaeth.Cil/(¡iU. ) Hughes—Williams—Rhagfyr 21, yuNghap Pen-y-garnedd gan y Parch Henry Davi. Llanddona, a Mr Lewis Morris, Mr Thorn Hughes, Pentre Llwyn, & Miss Ell Williams, Tyn Baruut, y ddau o La ddona, Jones-Tachwedd 19, priod Mr R. E. Jon< ail swyddog yr A ni/'MI'1f1 ,j, Mei Street, Porthdinorwig, ar fab. Gelwir yn Elis Wyn. ,Tones-Ellis-Riiafyr 19, yn Nghapel Salt Caernarfon, gan y Parch E. Herber Eva D.D., Mi- Henry Sfephei. Jones, Cas Square, Caernarfon, a Miss Margaret Ja Ellis, Ty Capel, Moriah, Talysarn. Jones-Watkins--Rhagfyr 16, yn Eglwys Cybi, Caergybi, gan y Parch Rub Price, B.A., curad, Mr Frederick Oha] Jones, HoU Street, Caerlleon, a M Rosanna Watkins, Plus Llaufawr, Ca. i* KFr ??al- ck Marks Rhagfyr 18, > Eglwys St Cybi, Cacrgybi, g:m y Pa Robert Price, B.A., curad. Mr He: Kirkpatrick, a Miss Rachel Marks, y d, o Gaergybi. Lewis-Inglis-Rh;tgfyr 20, yn Eglwys Cybi, Caergybi, gan y Parch Robert Pr B.A., curad, .Mr Thomns Lewis, Henb Llangristiolus, a Miss Alicc Norah Ini. 2, Armenia Terrace, Caergybi. Morris--Rol)erts.-Rhugfyr 2:3, yn swydd Cofrestrydd, Ellis Jones Morris, Fr heulog, ag ElizabethJRoberts, Bryn L y ddau o Dinorwig. Owen—Griffiths- -Rhagfyr 23, yn swydd Cofrestydd, John Robert Owen, Ame House, ag Elizabeth Griffi Ala Bow, Waenfawr. Owen-Williams-Rhagiyr 22, trwy dr • dded, yn Nghapel Moriah, Caemar gau y Parch R. R. Morris, Siloh, a Daniel Thomas, Mr Edward Owen, 1 dre Farm, Llanfair D.C., a Miss Cathf Williams, Quellyn, Llanwnda. Owen—Thomas—Rhagfyr 23, yn Brynrcx. :i\ trwy drwydded, gan y Parch John Jc a Mr Daniel Thomas, Mr Owen 0, Park Square, Blaenau Ffestiniog, a Sarah Thomas, Glynllifon Terrace, Gr Ion, ger Caernarfon. Rowlands-Jonell-Rhagfyr 21, yn swy y Cofrestrydd, gan y Parch Rc Thomas, Llanerchymedd, Mr EliM J Rowlands, draper, a Miss Margaret ] Jones, y ddau o Amlwch. IViffiams--Griffith-Rhagfyr 14, trwy di • dded, yn Eglwys Uanwnda, gan y P., D. L. Williams, ficer, Mr Hugh Williams, Geufron Farm, a Miss Marj Griffith, Maengwyn, Llanwnda. Marwolaetbaa. Edmunds-Rhagfyr 12, Mr Owen Edmw, Ashton House, Porthdinorwig, yn mlwydd oed. Griffith-Rhagfyr 23, yn 5.5 mlwydd ■(, Capt Robert Griffith, Greengate st' t, Caernarfon. Bit yn gadben am flyn; oedd ar yr ysgwner RIM, Cl,?ldi, [ heddyw (dyd Mercher), Htzghes-Rhagfyr 17, yn 1l mis oed, Viltor, anwyl blentyn E. J. Hughes, G' 1, ogwen.Bethesda, gweddw y diweddar W. Hughes, Liver Establishment,Caer fon. Peni Joinoens.-Rhagi !2ymr l 7, y yn Coch Hir, Peni waen, yn:; mlwydd oed, Mr John J( (Dymunir ar y papurau Americanaidd nodi yr uchod). Jones-Rhagfyr 21, yn Mona View, I., I- gefni, yn 78 mlwydd oed, Alre Jf 'ry Jones, gweddw Mr Evan Jones, che Bangor. Ijewis—Rhagfyr 20, yn dair mlwydd ao wyth mis oed, Myfanwy, merch Mr t Vfi t Padam Lewis, Hafod Helen Cot Porthdinorwig. Owen—Rhagfyr 9, wedi byr gystudd 61 mlwydd oed, Mr John Owen, coi tor and builder, Tanybryn, Llw: ymedd, a thad Mr John Owen, A., Holiton. Williams—Rhagfyr 24, yn y Be' p tiat' House, Porthdinorwig, Ann, mere", Mr a Mrs Williams, yn 21 mlwydd. ( .Mid gystudd maith, yr hwn a ddioddefo id yn I dawel a dirwgnach. Heddwch i'w ii,,th

COFGOLOFNA STOC FAWR. CYN PRYNU COFGOLOFN BYDULD I CHWI ALW GYDA HUGH JON ES. VAR Ir. WORKS, CAERNARVON.

naturiol. Fel y bu gannfoedd yn ol pan geisiodd p'unethiaid giomedig Cymru gymhorth y Saeson i ddial eu cam tybiedig ar y rhai a'u llywodracthant, felly beddyw yn nglofevdd y Da. Mae cenhadon y Saeson wedi bod yn ban anghydfod, amheuaetb, a drwgdytiaeth yn DgbaloDau'r glowyr Cymreig. Y ftwydr fwr ar hyn o bryd yw nid rhwng y meietri a'r gweithwyr, ond rhwng y gweithwyr ;Vu gilydd. Mae Mr BRAO; a Cbynghrair LlOtgr ar y naill law, a Mauon a'i gydswyddogion yn Undeb Glowyr Deheudir Cymru ar y Haw arall, ben-ben â'u gilydd,-a'r sueistri yn chwerthin yn eu llawes wrth weled y glowyr yn arbed iddynt hwy y yost a'r drafferth o wanhau y Berth hwnw yn mhlith y glowyr sydd i'w gael mewn undeb, ac mewn IIndeb yn unig. Gan nad pa un ai'r Undeb ai'r Cynghrair a ilrecha, mae lie i ofni fod oes y Sliding Scale ar ben, a thymor (, ymrafaelion mynych a chwerw rhwng cyfalaf a llafur eto wedi gwawrio. D> lddswyctil Cymru. Dywedodd Mr D. P. Willi AMS, cyn g* teirydd Cyngoi Sirol Arfon, eiriau doeth a phwysig yn y I avilior. yn j Nghaernarfon ddydd Llun. "Nid iigoi)," ebe fe, i ni gael eviiiiiin eyfan o addysg yn ein hysgolion, rhaid i ni gael un awdurdod addysgol canolog i Gymrn yn Nghymru Dyma ddylai fed ar- wyddair blaenoriaid addysg ein cenedl y dyddiau byn. lawn y dywedodd Mr D. P. William;; fod y Cytnry eu hunain yn gwybod yn well ua haner dwsiu o swydd- ogioD yn Llandain beth sydd ynangen yn Nghymvn. 0 ddiffyg hyn y dioddefodd y Dywpoaeth gymaint yn yr amser a aeth heibio. Pe sylwoddolid gobaith Mr D. P. Williams, deuai i ben freuddwyd- ion llawei eraill ydynt wedi awyno dych yniyg cenedlaetholwyr. Drgid addysg at ddrysau'r we'in; perflfeithid ein holl gvfuntli-efn -.i(idyi,ol o'r ysgol elfenot i'r brifysgol ei hunan a cheid yr hull gwrs o'r A. B C, i'r graddan yn y brifysgol, yn rhydd ao yn rhad i bob un meddianol ar ddawn a gailti (lysgii. Plogothed Mr D. P. Williams yr efengyl hon mewn amser ac allan o amaar, ac nid hir y bydd cyn gweled ffrwyth addfel i'w ymltejh- ion.