Y Genedl Gymreig

Y JDDlliPRWYAETll LlFUR. Y Mill ")AItUISHIIIE, YOUNG, A VIVIAN !OA Y ""??r' ?" WILLIAMS. ] XII. Yn run Uvthvr diwedd?f o'l gvfros hon .? i ni .ryh<??<? rheh' gywiraeh a chyf- \L»eh o l'orthyron 1?<' ynDiuorwi?." '"? ?.? y bydd iddi wn.jyd cmhachos tJ tlW c ,vf,,cli. Yn ?'?-? ?'?' '?? ?"o at ?Yn 24.6s2, 4X 1 DAMWEIMAr I .„ Chw?. '? Dinorwig, dy?d Mr V?-m: .ido?"d'w'n"?di diwydd •7 „ rhwi*i-, i !i t ?"" wi?. yn ystod fy rheol- tt,.fYe?''Mph"??"?? sf." "iViblygiad ?u.nhuo<?l y nTWwUHl ii' Tarry yn oi dystiolaeth fod L)Ywodt.l, y> y chwareUu !)?-hi. D;,? cliwtrelati Ilt-e)ii. ?.i ?.?rc?u ?-n .d?dd?dJi<? • (?? P<?'ct.wy!i?th Mn.-dnts. 'vUL-tliid hwy ar<.)y??<-th Koi i'v Llywodracth («) ditto ladr i (i.U.l ?' ran '?' a ?'"y? ?"?? ar  ,r ?"thwyr. ar P' hyn y i y 1,1 v it wv'.i o urolvgiattli ?nwl tir •»1 cu. ,wydd(\ ?'' 1??'?'??h SC yi,?,:r: i n, "L" tli "?' T??'w?I hvn pui Mr Tarry am chwar- .]Mt')]?"?'??'"?""?' l'V''?'T" HwriVl rt'i sylw liyn 'yn wirionodd am CbwMe?'?'' Dinorwig Yl Mi!MuK'. Obtrt':n-?siHhit't.scf H»ni:l YH!\D ANUUU'.ODOI. CIIWAHELAV, I ?wedw?r..tdyw V j-oiieiau (<??f")Tn Di?rw?YU?<-I ?1 t? d?Konvnolt? .,i tnn?t.nvU.dn".?"r'?'? 'tMf-bTn .wrmriaaau rb-?'?''?" hob syrthio ?rotodd i'r !-<"?'?'' '?"'?' mtfnt yn .<?/ ?.<«'<-? //« 7?''?-'? yn 'iU •*» ><YV^,m v\ ?l hyn i- 'i,izA i'r (JAd?lvgi?,,l au- mhnf<'?..t'i i\«I wedi aeliosi urjryw o ddt!U?' ?" Diiio yn ??y<t<J ag ??,, chwaiviim creill. Wtth waitld am ■•liier » I».'d Toncur Tl 04 ( > ,'vwo i Mr lvian fod Cbwarelau Diiorwip Tn m, t'iroithio rn Ikiwihh, poh nn o ba r.! ?< f' 'ti<t??d '<ttt.utu T.<'?thpn.o ■ ■ ni-.Iwi'h .xldwim ?' U?h o '.?." Teh*"  CTfartaMd ?.hwM. ?.6.?. D:n- .nriu '?? ?- ?" U"?' *<' T" 24,73.} dvwod, )la. v lv«- A iilrall '1; if>-fFrodinol. dv- w?wrh. 2. !ia<h n urMt.r. neii o gwml"" Hath o led ar "(I, fell rb(-,I." Mte bn-n yn sianul yn (ryffredinol" yn wir. off". line.l i Ddirprwyncth Fronhinol. Xi faiJ i alw sylw ncilMu >l at V p'vabnn- iketh "y'H "n ttipyTan Mr Vivisn,—bydil i bob darllony.ld trymoT-yd sylw o hynv. Yr ▼(iTin yn (Iwt'yd y pilliwii rn :di i'¡' Ddir- prwwtii led ivc uclider cywir J'ob un o r y ouasai 11m" yn (a iamhau tv<tiolnfth Mr Tarry yn ei l,oll" lai.v'iion. yn ddcetb iiwn y;:wtaluvtil rhalr rh ■ -i v wylioditc-tJi. PwJwn tod ■chder r" .i l.onciaii odAufu St» llat.'i. 1 n »r*U od;( .i ll«th. Mho "1:(1 amryw .ltl('uta 40 ¡lath. A rlur..vWoutu "1 10 tiLl i' itli. Buhpoiu yn hoflo gwybixl ]>3 fodd v Mr Vivian yn 'pwnoyd allan •i CTfanV-dd Ma«* rliai o'r ?.nciau.rY.h?.?-T'??' -n ?' llydan, th<?rrd?.?.n.?? <'M? (!(Irwg; 7rohy di. 21) Hath o ?'? ihai ?n Adim mwv :v.i thair a php.hir ]bh o 1«1. Dywfdwi. ;n luheli.-u-h inl xin ryw 40 o honnau n Cii?'srcIhU Din^rv. ij n? wnnifF <nrhvw r:!?v o hcnntt ?. ",h'u ?:!ydd roddi IM o •> H? y <rK-r h.<;u 'r-t?roic hyn yn jr. f vvw n;i wti-i i ft 'ir h yw di'. i r o h?V!T 'i.]":E):1:(/¿;l: 11.th ?') yw )'? yn Im,w! (I "dlbd- ))!TtM fn"i.?!'?'!d" Chwot?au Dinorwig? Ac onid v'.r w< ii osjror ar ddamweiniau 'f 0 berthyna* i Ehif 2, !Io.'i. Gr'l "< ::UT!.IAT.TIl AXFEDKrH. ] vr T'lvT.; v: trimlo fol yr hyn a ddywrodwyd s yn Iiti-ii. ar iwwn llvthyran blaenorf ]. "Ii hvn yn bcrfTnith oglur i bob ir, >1 yiuari.-K.l, Mac st-fyll:a au- foddlacl y M>nu*uyn Dinorwig yn profi hyn; lie iii-i 1;mh;w ddyn ynsarforol fyn-( lie!, digonc<ld o dy«.ti. •• tl.au yn cadamhau rin g.i3->diad. Xi raid i 1:i "nd cvfririo at yr a wnnpd n yr cruhwvliaeth broscnol, o i dootuincb ei htÙJ. i -ua craig fa. yn y rhan isaf vchrdig H'. yn ul. pryd v t' ifu ld swin da w uiau cu t,*waii(\ ni ryfv;-dcm byddai yn ^iniic V! o biinau,—f' wc'.i r h 11 lafur th-nn] '"rvcddfxld y cwbl mown o 1wg: Dn 11n canl:niad hurldic ,I A f11ir argymhc-ll livil fd pniwf o arolysi iftli jnij )s (,(,dd yr boll hclynt w44il oi .wriat,lu i d liwoddu mown mwg: cyfaddefwn o-i fod yn arddaugosiad o tour, acyn llwydd- iant gogc; ddus. Ac am v cvfryw ganlyn- tt.t cafod i an«T» Mr A,å;c-hn Smith eu Swario yr. dda. Gallcsid ou t'wario yn llai •lramavd !< a ohyda llai o»fraitli. Yr owld t gnlofn Iw.tr yn olygfa gwrth oi g\v<'ied. 0 Wtniv, (i l.od wedioi hailnri' Hewn ■ rthynas i liliif "DiiTy:- inedr priodol ar ran rln.i, a ;1 ar ran traill o'r gweitbwyr, cmlwn y .• iH\vn gymoryd yn gauiataol fod Mr Vim:, Mr va"y yn eytuno ar y pen hwn, fel i raid i ni fynel i in< \vn iddo. Eydd i ni vn awr sysnttd yn mWn i vstyriwl hii-:ri:tl MrTivi:iu nad y.v gwaith tiiwarclwr YN HKBTGI.fS. I Bydd i ni rod ii job chwnrou tog i Mr lrinn y 1 hyn, f<I yn hiin.li mator arall. Gadawn ildo siarad dro«to ei h uuan. Gwelwn oi f"d yn ymdiin a'r inator h .vn vn y ewestiynau canlvuol a'1 Yn 24,044 dvw'-d,— Y; wyf yn dwfvd n,d yw pwaitli chwan .wyr Ucclii it irvflogir yn Dinorwig ni»wn imrhynr fforld yii fwv iii ryglus na ywaith < hwan iwyr wtt*: iicu g«.rrig calch Jimf-n i wyf yn luyncd yn mhellinii ao yn honi io(I eu gwaith vn llai I>frygius n i liu\v< r o cUwartl,vyr j-'N ni,u gerrig Cidoh." Yn 24,607 dywcl— "Yr wyi YII honi fod c!:war.r»u agorod, qm yn cacl eu gweithio yn Lrio-lol, yn liai [icrj glns i i- I'hai s..dd YII gweithio ynjdYllt nag i'r rhui svdd" yn g.withio mown c!vardauc8\wdig." Yn :!l.Ij,j. ,Iywed- "Yn Chwarclaii Dinorwiqr nid wyf yn 'Aniatiiu jn-th i b'To:;i dros(Jrld nou bon tr%m. Fy ngoichyinyniou pendant i Ydynt ar fod i'r lliaimu uchaf o'r ponciau i gafl ca cad-.v yn m'.aon ar y rbanau i.a" Yr ydych pi gofyn a ydvw chwarol- yddiacth yn Chwarclau Dinorwig yn beryglils, ai nid yw Yr wvf yn nteb nac ydyw; nid yw yn bervglus yn ol fy vyuiad i." Yn 24,77 <, pun ofynwvd i Mr Vivian ai 1Ud oedd yn wfyllfa berysclns i weithiwr ynddi pan yn gorfod bod yn grogodig raff tra vn gweithio ar wynob craig 20 JIU 2,) llath, dywt-dodd,— "I ryw raddau, y mae; eithr 08 rhodiwn ar liyd y;trydoodd Llundain yr ydym JI¡1Vn v-fyllfa boryglus." Yr ag sydd yn gwnoyd y tro am Y cyfan ac yn coroni'r cwbl, ydyw yr un a gawn yu 24,734, lie yr ettyb Mr Vivian un 1\ ydyw gwaith chwartlwr yn boryglus 41 pcidio, ac y dywed:— "Nlic ydyw; nid yw yn boryglus yn (11 fy syt-.i id i." A ydyw ein llygaid yn ein twyllo Darllenwn cf unwaith yn rliAjjor. Na: dn-na yw y darllortiad cywir. Beth ma' y dyn yn foddwl A fu of eriood tu- fewn i chwarol ? Os y bu, a oodd oi lygaid yn i gored, n'i synwyruu ar wnith ? A wclwch chwi y ddati ddyn yn y fan aow, yn rhwym wi4!i ddau ben lliaff, uc yn crogi wrilli dros wynob craig oddouf u 20 llatli o uolidor, yn gwnoyd yr hyn a allont er enill yr ycliydig arian ag y mao eu liangon uior fawr cr callw yn fyw y l'hlii aiiwyl a r rhai cildil gartrof. Both yw hvna Both yw v twrw yna. Kdryohwch. A wolweh chwi yn ttwr holl wynob y graig yn symud hob foment o rybud l, trwy fod I v evsvlltitul, allan o'r golwg, wodi rhoi ffordd': Giv(,Iwclt I Mao y ddau ddyn yn nuidio yn wy1!t at y naill bon a r Hall o'r rhaff. yn moddwl inai oi bon ef yn unig oodd yn rhoddi ffordd! Gan yuigoflcidio yn nuoichiau eu gilydd, a ehyda dim ond un waodd o "0 fy maont yn caol eu claddu o dan ganoedd o dunolli o graig; a chosglir eu nialurion or rhoddi iddynt giftddi'di:raoth wo Idas a Christionogol. A ddi-il Mr Vivian o hyd i ddwovd mu PIl gwaith. XA; KID YW YX HV.r.YuU'S I A glvw. h chwi r floedd rybuddiol o ll'o- Wur. yn adsain o'r naill bono i'r llall. A wolweh chwi y plyg anfovth aow, fol ysbryd drwg wo<li oi ollwng yn rhydd, yn cymcrvd ei naid o'r naill bom; i'r llalla'r dynion yn ffoi i ln>b cyfoiriad rhag rhywlioth. -rliywboth nas gallant ei welod, on 1 < i glvwod. ond rhyw- beth a wyddant syd>l a inarwolaeth yn gyd- ymaith iddo! O Gwolifch, fel y mae yn taro v tru oi aow, no yn tori ei glun D'?uweh gyda mi, Mr iyian, i'r TsbTtty. Edrychw.h ar yv aolo 1 yn oael pi thori ymaith. Gwi-.indowoh ar y trum yn awr, gvda'i bn?d athnst a dvchvynodig, &'i dri ])'(iifn*yn I tillull,-Vll rhy iouuiuc i wvbod Ixth sydd yn inynol yn nilasn,— yn gwamudd S'.rw.tn' a hwy"t; ac yn gadaol yr hon a givii inor dd^fn, yn wcJd. a'i dn ?htpntyn bach, yn unvldifni I ae ddvwedwch chwi eto 11m "j ulw»ilig- aeth,— I "N, NID YW ,1\ 1Il:r.Yorx I A wclwoh chwi v dyn how ar yinyl y graig yn mlion ut haf oi fargoii Mae ddo raff vii honjrian wrth oi ochr. Y nmf, yn oi foddwl oi hun, no i bob yu.ddangosiad, ar yinvl diogol. Xil op dim i ddango* fod anghenrheidrwydd o gwbl am ddef- nyddio v rhitf. Y nine yn trwnoyd rliyw- both a'r trosol yn < i law. Mac yn gwrra i symud rhvwboth. Ond, Oh ai' ainrantiad, ac hob unrhyw rybudd. driia ddam hir. ond cnl a thonon, o'r syraiar y tu 01 iddo, mewn rhyw fodd dirgolaidd, yn ymvyddhau a yn oi (iairtw. Kdryoiiwcli: Oil! tel y nac yn ymdrtvhu ei gydbwysedd gyda' trosol, ar ddibyn y graitr y silif srni: Yndrecfca gyiuoryd g,tff,.el yu y r::a:T. ond yr ocd«i ycliydig fodfeddi,— ddwv fodfinld yn rhy boll oddi- wrtlii.—n:ae pwysau y twsol yn ei dynu yu i']li :i. a syrthia yn bondraiiiwnwpl am ryw 20 11:lth ar y ereigiau islaw. Nid oes ai'g"ii dweyd ei fod yn d lyn yn yinyl aniroii. os na-I wodi luarw, ei vrraig yn wi^ldw, 1\1 blant yn aniddifnid. Ac a WJ1"irl' d, ago sydd yn liav. Ji I' 1".<1 yn or- m-hwyliwr }.rl.fh,lol no y:nurferol ar Chwarelau Dinorwig, barliau i ofyh i ni grodu yr alwoiiga'tli hou, XA, NID YW YX 1SERTGI.VS "r" < Nid hyawdle l 1 Lwaz ydvw hyn oil, ond mvnegiad svml o fr,( hi";1 )"<1c1 o flaon llyg- sid ein nv-ddwl. (>< dywed Mr Vivian nad. yw yn ein credit, hob fynod i'r eitliation an- foesgaro'n oyhuddo "gelwydd gwirfo<ldol," yr ydym yn barod i roddi iddo yr fnwau. Xh nid yw yn boryglus yn wir Mae, caol y fath gylw o unrhyw ifynhonoll yn gyfry.v ag lias allwn ni.sydd yn gwyboil v gwir anigylchiadau o dan ba rai v tuae y dynion yn gweithio,—lai nag ndryeh ariio fel arwvdd o ddysrn anwylvidiM'th y dyn o'r ii-ai v mae yn s ianid vn oi gyloli; neu fol SWill o a dideinila Irwydd ddylai ddwyii oywilvihl i wynd) y tawl a wna dd.-fnydd o bono. Yn L 7Ij; mae Jlr Vivian o: liunan yn noili ach ;— "ArMai llrg, 1HS0, yr oodd dau ddyn yn sefyll ar bt a cu bargoinion. a ilitiirodd y graig. syrthiasnut hwyt'i;:i; gyda hi, a maluriwyd liwy yn ddaTaweiniol. Si wnoir unrhyw yineais gan Mr Vivian Odw(,v,l ?l yma i C!Jwpy,1 f< ,1' hi ar y dynion; ac -to yr oedd yn JI}(,ill.1io l'h,>1,li yr atebind a "nwth o fla' n y D li: prwyHoth. Onid oe<ld y dynion hyn A f,. ur,i,1 oodd eu gaIw-Ugae?h yn un bery-g-lus:- Hyd ni hodyn Chwaifiatt Dinorwig! Bi aidd nris g'i!Ul'1ll deiralo oeini iaol y "maluriwyd vn d'l.unweiniol" hwn: A yw pethau fel hyn i'v,- gwelol "os rhodiwn ur hyd yntryd- ood i Llundiiin r'' Ac am yr hyn a ddywed nad oca vno both yn crogi drosodd nou bon trwm" yn C'hw::ro!au Dinorwig nis gallwn Idim.nd lieth ddaoth dros Mr Vivian i oddet (.i hunan i wneyd y fath haeriad. Gallwn (.1 tin b's ar amiyw 0 lcol-1ù folly yn y chwarol hoiio. N i g.'frvn ddirwyn v ll vthvr presenol i ben y,b voliydig gwostiynnu wodi en cyfeirio at Mr Vivian, a bvdd vn d'n.hroliu"n cae! swybod ?t)t fvil,?l c-i id,, zzt. 0. M bydd iddo eu hatob by:id y ihoswiu yn I)Yti,l i(Itlo eubat(,I) I)v;(1 y i b?-swiii yn h{.lhd,1 i boidio lhod.li uohder a lied cywir ei b 'liciaui'r Ddirprwya 'tt!. 1.-0nid yw pi b"th evffredin yn Dinorwig i gwyw¡,iarhu Rydyn o'r graig l/ymoryd lie '71 y nos, a-- "-It ystod v dydd, yn y Hcoedd niwyaf annisgwyliudwy, ac mown nianiiu lie byddai lluaws liiiwr o ddynion yn gweithio!' Onid yw hyn yu arwydd oberygl ? 2.—Onid yw yn ffaitli fod tomenydd rbwbol Garret Uohaf yn rhedeg itior bell Itr Allt Ddu. a'u bod yn ft'ynl.onoll pcrygl!' Ac odd yw MrVivi.m wodi rhoddi gor- olijTuyn, er pan y rhoddodd dvatiolaeth o fl ion y Ddirprv.-yaetli Fi( iiLii:o'# na tliyw- oiltid lilygion niawr yn N- f?tn Ao oni roddwyd y gorchymyn hwn ain fod gwiiovd hyn yn bervglus i fywyd 3. Oni ddarfn i gwynp niawr dd'od i lawr un diwrr.od yn mis Awst diwcddnf, am 0 o'r glocli yn v pvydnawn, ar Bono r.jbin 'Ruler, pita oedd y dpiion yn llochu rhag y gwlaw,—a disgyn yn union ar y fan y bua?ai v dynion po g).,Ia,u gwaith'- Oni dduolh hwn i lawr hob roddi Vr arwyddion lh iaf yn flaonorol o'i ddyfudiad Ac oni tuasai pod war neu bump o'r dynion UlCWU jierygl dybryd, os nad wodi cyfarfod 1"11 marwolacth, onibai j'r gawod drom bono c hanfon i chwilio am gyigod 4, Oni ddarfu i gwpnp araU, ac un mwy, dd'od i lawr y dydd dilynol, yn union woili un o'r cloch, a rhyw ychvdig ,-It f v, l yn ell eiliiidau epi i'r dvnion uil-afaol yn cu gwaith ar ol vr awr gini :w. a thru yr oodd;lit ar y fFordd y n ol i'w gwaith ? Ac onid yw yu ffaith fod dau ddyn yn gweithio y borou hwnw mown rhdim ar yr un graig ag a ddaoth i lawr; ac oni chladdwyd y rhaffau hyny pi y cwymp i Ac onid yw hefyd yn ffaith fod y dynion ooddynt yn gweithio mov/n pone islaw Pone Wylit wedi caol gwaredigaeth gvfyng mown ctnlyniad i ranaii o'r graig gWYlllIi¡.1ig- syrthio drosodd i'r bone bono, a mynod yn glir drostynt 'i Ac oni fuaaai 30 n-u 40 o'r dvnion mewn mwy o berygl wed'yn pe buasai y owymp wedi cymeryd lie ycliydig funudau yn ddi- weddarach ? A yw pcthau fel hyn yn digwydd pe rhodiem ar hyd ystrydoedd illun(lain. Ac a ydyw Mr Vivian o hyd yn dal i ddyweyd,— I NA, NID YDYW YN BEKYGLUS 5, Oddoutu'r un adog oui ddarfu i gwyinp niawr arall gymoryd lie yn y Garret Uchaf Ac onid oedd liwnw hofyd yn boryglus i fywyd (i. Oni ddarfu i blygion mawrian ryw ddau fis yn ol, ysgubo ilros dair o bonciau yn Dinorwig, pryd ua cliafodd y dynion ond prin ddigon o amsor i rodog am on hywyduu Ac nid oedd hyny end rhodeg ar antur, oblogid nis gallcnt weled o ba lo yr oeddynt yn lly fod, U'1 ph" gyfeiriad a gymeront,—yn unig elywont y fluedd rybuddiol. 7. Oddoutu'r un amser, ac yn ebrwydd wedi i'r dynion ddechreu gwoithio yu y boreu, oni ddarfu i filoodd o dunolli o graig ysgubo dros ddwy bone yn Dinorwig, nes dinystrio ai-ftiu nifor o ddynion, a chario gwagen trosodd i'weanlyn, aconid gwaredigaethul1 gwyrthiol a gnfodd ain- ryw o ddynion, ac yn enwedig duu oeddynt yn grogodig niowi. rhaffau 'i Nis gallasai y rhan fwyaf o'r pothau hyn fod weili digwydd pe byddai Mr Vivian yn caniatau llod o 20 Hath i'r holl o'i bonoiau, yr liyn a amcanodd argrnffu ar y Ddirprwy- j aelli ootid yn caol ei wneyd gHllti(lo. Gall- em yoliwanegu at ix'str v cwostiynau, ffoith- iau ar ff-ithiau o'r un natiir. Yr oedil yn ofidus genjui wolo<l unrhyw ddyn yn moiddio cyflwyno fel tystiolneth o flaon y D lirprwy- aeth yr hyn nas gellid ei broti, a'r liyn ag y gwyddai pob dpi a wyddai rywbcth ain Chwarelau Dinorwio a chwarolau llechi yn gyfliediuol, oedd yn gamarweiniol ac ang- hywir. Wedi gwoled y fFeithiau a osndwyd gonyiu o flaon y darlleuydrt, a fydd i unrhyw ddyn yn ei synwyrau ddwoyd am waith cliwarelwr, yn Diuorwig neu i-yw chwaivl arall, NJ.: nid yw yn deuy(»lus"? Mao yn ddrwg gonym nas g*llwn ddwyn y llythyiau hyn i tlei-f)-iiitttt gyda'r un pron- onol. Ynllhcchwn wlluJd lIyu,1 111 "in Ut>4.lf, t r w harhau.)

LLYTHYR ODDIWHTH 1m HN?RY CHAPLIN. Anfonodd Mr Henry Chaplin y ll.ytl¡yr can'.vnol itt larll Winchilsea a Nottingham ar lowne yr Undeb Amaothyildol a ymdreeha yr olaf ei ffurtio;— Erton. lihagfyr 31. Fy RlIwyl Winohilsea,—Mewn atebiad i'ch llythyr, yn yr hWlI y gofynweh i mi fod yn bresetiol yn y cyfarfod a srynholir yn Xghaer- efro^ ar y pinned o Ionawr, y inne ya ddrwg gon.)-f eicti hysbysu y bydd yn anaihosibl i mi ddyfod. Ond yr wyf o galon yn cymeradwyo yr ymdrech a wneir i feithrin a chofnogi undeb pob dosburth (iyflkl a waolont ag aniHothyddiaeth, yr hyn, fel yr wyf fl yn doall, ydyw ainojin y cvfar- fod. Tn ngwyneb ttofyllfa bresenol yr alwedigaeth hono, ynghyda'r aneirif an- hawsderaa sydd pi ei 8111:rkhynu, byddai cyfuniud effoithiol o'r dosparthiadau hyny mewn trefn i amddiffpi en lies cyffredinol yn beth cyfiawn ac angonrhoidiol, os ydyw amaothyddiaetli byth eto i adonill ei liwydd- iant cyntefig yn y Deyrnas Oyfunol. Tuag at gvrhaedd yr amcan liwnw, y mite yn ymddacgos i mi fod genych, yn y Gyiu- deithas Amaethyddol Ganolb»-thol a'i hamrywiol ganghenau, ynghyda ChyindoiUi- asau eraill i'r un porwyl eisioes mewn bodol- aoth, offuryn effeithiol yn barod wrth law. Ac og caniatoir i mi ddwoyd fy niarn, drwy gyfaddasu, ac 08 yw yn angonrheidiol, ledu ac eangu y beirianaeth sydd eisioes mewn gweithredind, yn hytrach na cheisio sefydlu cymdeithasau nowyddion, y gallwn edrych yn mlaen am yr uiuleb liwnw )-a mhlith pob doparth o amacthwyr ag y iii,w pawb yn ol fy moddwl i yn ei ddymuno.—Yr eiddoch yn ffyddlon, Henry CuiruN.

YR UNDEB CENEDLAETHOL. Yn York ddydd Iau, cynhaliwyd cynliad- lerhl o dirft^ldianwyr, ninaothwyr, a llafnr- wyr ainaiittivddol, i ystyried cynygiad Arglwydd Wincliilsea cr ffzirfi,) Undeb Amaothyddol Conedlaethol. Eglurodd ei arglwyddiaoth y oynlhii:, gan ddwoyd mai anican yr undeb ydoedd tfurfio mesurau a fyddent o dro i dro yn angonrheidiol cr amddiffyn buddiannau ar.nu i!:yddiaeth; i ddeffro y farn gyhoeddus pi fl'afr dychwelyd i'r Sonedd dllynion pand i gefnogi trefnlcn yr undeb: ac i sicrhau cyihv' ithrodiad pawb a ddygaut gymyllti-,t,,l i'r tir. C)-nygiod(I fod i'r drefnlen lion or y eyntaf gynwys matorion i'r rhai yr oedd pawb yn cydweled, !!ef lleihad bcichiau lleol anidicg, amddiffyn- illll defaid a gwarthog rhag afloehydon, a chydwoithrodiad cydrhwng eynyrehwyT o rhai sydd yn defnyddio nwyddau gyda'r anican o sierhau o'w tog. Paniodd y cyfar- fod bonderfyniad yn ffafr ffarfio yr undob.

PLEXTYX YN LLOSGI I FAEW- OLIETII. Noi Fawrth diweddaf bu plentyn dwy flwydd ocd o r enw Gibbs, iiiiil) i lowr a driga yn W. Vaughan Htieot, Pwllgwalm, Pontypridd, farw mown caiilyniad i ]osgiaù- Pont) aderbyniodd y dydd bhtenorol. Ym- ddengys i'r lain, tra y rhedui i dy cymyd- oges, aduel y plentyn ar esuiwyth-fainc yn agos i'r tan, yn ngofal geneth feohan bedair ocd. Yn fuan wo<iyn clywodd y tad, yrhwn oe<ld yn ei wely, yr onotli yn llefain, a e, ei franr y gwel(,( I ( l rhclodd i lawr, pryd or ei fraw y gwclodd y plentyn yn fflamau. Ymddongys i'w dilla'l inewn rhyw lodd nou gilydd gyffwrdd a'r tan a Iloig-i. Bu y byclian farw mown ar- teithiau ofnadwy xios Fawill).

BWYTA "CIG AFIACII." CynglitLwii Hynod yn Lorjiwl. Nid yn fynych y gwrandowir achos mor hynod a'r un ddaoth o flaen llys Lorpwl ddydd Iau. Hawliiii Francis Morloy AlJun- son, atolygydd cwmniau yswiriol, Egro- mont, iawn oddiarGwmniTai Cofli y Clf-rcorl am salwch a ddioddefodd in'.wn canlyniud i l'wyta tamaid o gig. Un diwrnod aeth yr erlvnydd i'r Economic, un o sofydlimlau y diffynyddion, a chafodd pio yr byn a elwir yn arrrtt'l steak. Cymerwyd ei yn wael mor fuan ag yr aeth allan a pharhaodd mewn aliochyd am lawtr o wytknosau yn ddilynol, a gorfodwyd of i (lrenlio IlCth ILHlwr ar y Cyfandir. Galwyd lluaws o dystion i brofi iddynt fod o dan orfodaeth i ddycliwelyd y hwyd a gynygid iddynt mown rhai o sefydliadau y diffynyddion. Tystiodd chwoch o feddygon hefyd fod afi'Hjhvd yr erlynydd yn cvfodi oddiar fwyta oig afine!! tra o'r ochr arall y dangosodd meddygon eraill nad oceld yr aflochyd yn gyfryw ag y gallesid iddo fod pc y bwytasai yv erlynydd gig ufhch. Dydd Gwonor, parhawyd yr nchos, pryd y dyittrnwvd o blaid y diffynyddion.

LLYFP. Gwkui'Hj aWK.—Da gonyin diloall na tydd cisiuu i tu b o ddarllenwyr y Oeurdl adael i unrhyw lyfr gworthfawr yn en moddiant gaol ei ddifetha o eisiau cloriau nowyddion. Mao y Welsh National Press Co., Swyddfa'r G'wdl, Caernarfon, wedi sefydlu cangen o Lyfr-rwymo yn cu gweith- feydd, a gcllir danfon archeb am rwymo drwy unrhyw un o'r 1500 dosbarthwyr jjorthvnol i'r Cwmni yn N 9bymru, a chael y gwaith yn ol y? un modd wedi ei orphen yn rh? a thestlus. Dywedir nad yw Due Devon yn ddyn cyfoethog iawn, er yr holl ystadiau mawrion sydd yn ei feddiant. I Nid yw y ffasiwn yn mhlith merched Lapland wedi newid dim era mil o flynydd- d. 0 vlad brof I

I CYNH j, MANVELMON. ( LGAN TERWYN.] I nilAUANT Y CYRDDAU TE. Fel hyn yr cbycliodd rhyw gocosyn ryw dro parthod cyfarfedydd y gwyliau yn Munceinion:— Cwrdd to yn mhob Ho, Yn y prydnawn coucort a gawn." Ac or mai twaddle noeth ydyw yr ebycliiad, mae yn wir bob gair, cyrddau to ydoedd yr "order of tho day," neu, yn hytrach, "days," yn mhlith Cymry y ddinas hon yr wythnosau diweddaf. Amser llawen ydyw gwyliau y Nadolig yn Manceinion. Cauir dnw niasnach i fyny yn yr ystordai a'r molinau, heb neb i'w addoli nite i ofalu am dano ond yr heddgcidwaid; rhoddir arfau i lawr am ycliydig yn mrwydr ffyrnig bywyd, or lIIni i ail-ymanyd ynddynt ya fuan, pa fodd bynag, gydag yni ychwanogol. Ie, amser llawen ydyw y Nadolig. Yn awr, Mr Gol., gwyddoch o'r goreu na ddorbyniain i yr un clap o sebon, eltwedl modryb Catrin, o swyddfa y Ueioodl, ac i'r ffaith hon yr wyf yn priodeli yr hoU anffodion a'm cyfarfydd- odd yn y cyrddau to yn Manceinion. Er enghraipht, mewn un He gwelais ryw wag yn fy llygadu yn ambous, a sylwais ar y mawrddrwg yn sisial rhywbeth yn nglilust rhian deg oedd yn gwasanaethu wrth y bwrdd. Ta fuan daeth hono atof, yn edrych mor ddiniwed a'r ocn bach, a chyda moesgarwch perffaith a gwen hndolus, dy- wed odd, Dyma y taraad olaf o sandwich ar y bwrdd, Mr Jonee; gweU i ch'i ei gy- y bwrdd, Diolch yn fawr i chwi," meddwn inau, gan gyrhaedd ato t'i gymoryd, a rhoddais ddarn iawn oh mo yn fy ngenau, ond och! ft, nid eynt yr aeth fy nannedd drwy y tamaid nag y cefais allan nad oodd dim rhwng y bara end haen drwehus o fws- tard, a hwnw o'r rliywogaeth mwyaf ehwil- boeth. Ond dialwyd fy ngham ar yr hogan hono yn fuan gan gyfaill i mi. Moddai hwnw: "A fyddwch chwi mor garedig a chyraedd y bara brith i mi, Miss lironwin" 11 Tobeaiwar, Mr Williams, gyda'rn holl galon," nieddai hithau. if*, dim and y bura brith, diolch i chwi," ineddai Williams yn nghanol ckwertliiniad calonog; lie im chwarddais inau dipyn drwy fy nagrau, as "tik Mitt lironwem yn bobt.y eoch. Mewn lie arall rhoddwyd i mi gwpanaid o de cryf Mt trwyth wair, heb yr un lhvchya o øiwgr aa diferya • laeth ynddo, a phtui ofynais yn wylaidd am dipyn o siwgr, cludwyd y ewpan o'm golwg a dycbwelwyd Iii mi yn llawn o siwgr ac yn dew fel gruel peillied bwyteais inau fo 10'111 llwy fel bwyta mwd, ond pur gwis a fum y noson hono. Oud waeth hyma na ehwaneg. Cebyst o both i oliebydd Cymreig ydyw bod heb sobon; ond gan nad oedd genyf ddim aid ocs ond dry facts am dani." Y (Jwrdd le cyntaf a ddaw dan sylw ydyw ma MOSS SID1. Cynh?Iiwyd hwn rai WjthnoAAU yn 01, 1 erby» hy. y mae wedi myned ,n hn h,m88." Ba oyrddau te a chyfarfodydd  cystadleaol ac eisteddfodau Moss Side er's Ulwm ym enwog ac yn gyrchfa pobloedd; ond ryw fodd mae y ayfeillion yno wedi colli L"«ac" 0 wneud cyfarfodydd poblogaidd. ad &Astoemtsidd, obiff, a 8eimigaidd ydyw cyfarfodydd Moss Side er's rhai blynyddoedd. Mae yr hen gyfarfod cystadlenol hwyliog erbyn hyn wedi myn'd yn entertainment tobosiwar, a'r gogoniant wedi ymndacl; ond jt oedd y cyfarfod dan sylw llawn cystal &'r un a gawsom er's amser. Y nesaf ydoodd cwrdd te ac entertainment eglwys I MEDLOCK STREET, j neu fol ei gelwir yn gyffredin, "Capel Babtis." Cynhaliwyd hwn ar yr 17eg cyfisol, ac y mae yntau hefyd wedi niyn'd pi hen hanes. Dyma yr unig eglwys Gymreig yn Manceinion sydd heb fagu canghenau. Dichon fod hyn yn rhoi cyfrif i ryw radlau am y brawdgarweh pur sydd mor amlwg yno. Cuiff hyd yn nod ohebydd Cymreig groesaw calon yn y lie hwn. Yr oedd y te, &0., fel arfer, dan gamp, a'r entertainment hefyd yn dda, yn enwedig y canu. A pha ryfedd ? Yma y mae y cor Cymreig goreu yn Man- ceinion. Cafwyd tipyn bach btich o ganu Cyanrao g hefyd, drwy drugaredd. Pryluhawn dydd Llun, Rhagfyr 26ain, cynhaliwyd tri o gyfarfodydil, sef yn Higher Ardwich, Collyhurst, a Chorlton Road. 1IIOHEB ARDWIUK. I Cyfarfod cystadleuol hen ffasiwn sydd yini; bob amser ar ol y tè. Ac am hwyl nid oos dim euro ar Ardwick. Ynia hofyd y coir digon o Gynirneg, a hwnw yn berffaith. Gollid tybiod mai pedwar llyfr mawr pobl Ardwick ydynt; Y Beibl, Goiriadur Charles, Esboniad James Hughes, a Gramadeg Huw Teg -i. Anfonais understrapper i reportio y cyfarfod hwn i mi, ond ni welais ef na'r ad- rOIlc1in.,1 byth ond hyny, 'Dydyw y gwalch ddim ond yn ei haros hi, pan y try i fyny. OOLLYnURST. I Tebvg fel arfer oedd y wledd yma, ond syiuol oedd y cyngherdd yn yr hwyr. Llyw- yddwyd gan y Parch John Hughes (Glan- vstwytli), u'r prif gantorion ocldytit: Miss E. Holland, Miss E. Squires, Mr D. Thomas, a Mr T. Kay, a chafwyd ailroddiadau gan Mr Horsfield allan o 17 o benau ar y rliag- len yr oodd pedwar yn Gymracg! mewn cyf- arfo!l o Gymry! Yr oodd rhai pethau hefyd hob fo 1 o ehwaoth uchol. Anosmwyth iawn ydoodd Glanystwyth yn nglianol cyniaint o Saesoneg. CIIOULTOX ROAD. I Yr oedd braidd yn hwyr arnaf yn cyraodd y 1 Ho erbyn cyfarfod yr hwyr,—yn rhy ddi- wed-lar i gael cwpanaid o'r t £ ,—a phan gyrhaoddais cefais fod y cyfarfod ar goll Yr oodd yn sefyll o flaen y capcl dwrr o Gymry y_ disgwyl yn brydcrus am gyfar- fod, ond dim haues am dano. Pan y cyfer- fydd nifer o Gymry yn Manceinion, os yn ddieithr i'w gilydd, y gofyniad cyntaf bob amsor ydyw, 0 ba bart o Gyrury yr ydych chwi yn d'od ?" Gofynwyd y cwestiwn yn y fan hon, a chafwyd fod yno un llanc o sir Fon, nn o sir Gaernarfon, dau o sir Ddin- bych, un o sir Fflint, ac un o sir Feirion- ydd, a tliair o fonoddigesau 0 rywle o'r South," a dyna lie buom yn ymdoithio o amgyloh yr addoldy, fel Israel gynt o am- gylch Jericho, ond nid oedd agcn yn agoryd i ni yn un man. Yr ooddym yn gweled arlw o'r hysbyslen Seisnig ar y bwrdd ger drws y capel, a chan mai Fflint ocld y llcinf a'r ysgafnaf yn ein plith, cyfodwyd of dros y mnr i'w darllen, rhag ofn ein bod wedi gwneyd Ciimgymeriad. Dywedodd FRillt fod y cyfarfod i gaol ei gynal yn y Congregational Schoolroom, Chorlton road, ac ar hyn bu cryn gyfieithu ar y gair Annibynwyr i'r Saesnog. Wrth ddyfod yn ei ol dros y mur rhwygodd Fflint ei lodrau yn y ruiliriyi, a bu raid iddo fynod adref gyntcd ag y gallai. Yr oodd y fy erbyn hyn wedi ein hamgylcliu, a chrwydro y buoin yn ddigysur ar hyd Chorlton road, yn chwilio am y Congregational araB." Ar hyn aeth b moddwr heibio i ni yn gwisgo clerical hat a muffler gwyn anferth o amgylch ei wddf, ac moddai Sir Feirionydd,"— "Dyna y Parch Da.vid John, gweinidog Booth street, tni gym'ra' fy llw." 11), yntefe," meddai un o forched y Sonth, yntefe, i ni ddilyn ol tracd David John, a byddwn yn sier o ddyfod i'r lan." Ae felly fu. Yr oedd y muffler gwyn i ni fel seren y Pegwn Gogleddol i'r morwyr, a daethom yn fuan i ystafell eang, brydferth, yn llawu o Gymry twymn-galon, Cymer- wyd y gadair gan y Parch R. Roberts, y gweinidog. Cyfeiliwyd gan Mr R. G. John; arweinydd y cor ydoedd Mr W. H. Davies. Y prif gantorion oeddynt Misses Maggie Hughes, Mary Owen, Sally Ellis, a Maggie Jenkins; y Mri T. G. Jones, J. E. Williams, W, H. Davies, a J. M. Pughe. Yu y cyf- arfod hwn yn unig y clywsom :ganu penill- ion. Ar y rhaglen yr oedd 2!) o items, 17 yn Saesneg a 12 yn Gymraeg. Dydd Llun, Ionawr 2, cynhaliwyd tri chyfarfod, sef yn Heywood street, Booth street, a Hardman street. HEYWOOD STREET. I Yn Booth street yr ooddwn wedi meddwl am dreulio y prydnawn hwn, ond g?n fod un o Feirdd Ynys Prydain wcji cyhoeddi gwys a gwahodd a gorchymyn i holl Gyuiry y ddinas fyncd t Heywood street i gioesawu y "gweinidog newydd," sef y Parch Ellis James Jones, M.A., diweddar o Lundain, a chan fy mod inau yn ufydd ddeiliad i'r Or- sedd, i Hoywood street y bu raid mynpd. A gwoddai i ddyn wrth nesu at y lie hwn dynu ei het, a gwylio ar ei dafod, oherwydd yma y mae doctoriaid o bob math, cyfreithwyr, councileriaid, marsiandwyr, athronwyr, gwyddonwyr, boirdd, Uenorion, cerddorion, gohobwyr. Wodi cael y fraint o eistudili lawr yn mhlith yr urddasolion hyu ac i bawb wnoyd cyflawnder a'r danteithion,chwedl Gohobydd ly Bwcli Gair," dochreuwyd ar weithreliadau cyfarfod yr hwyr. Cymer- wyd y gadair gan Mr E. M. Powell; cyf- eiliwyd gan Miss Powell a Mr Llewelyn Lloyd arweiniwyd y corau gan Mr Edward Lloyd a Mr J. D. Jones. Y beirniaid oedd- ynt y Parchn W. Wynne Davies, E. Hum- phreys, a'r Mri John Edwards, R. Kyftin, a J. H. Uoyd. Y prif gantorion ocddynt Miiiii Maggie Hughes a Mr Alun Thomas, a clianu yn ardderchog a wuaethant. Cyfarfod am- rywiol ocdd hwn, yn cynwys traethodi, ad- rodd, canu. (Lulleu, &e., ac yma yr oodd yr iaith Gymraeg ar ei gorsedd, a'r iaith Saes- neg fol morwyn faeh ya gwasanaetlni ami pan fyddai angen. Yr oedd y buddugwyi- a wobrwywyd yn rhy luosog i'w henwi. Cal- wyd anorchiad hofyd gan y gweinidog newydd. Ni bu Mr Jones yn faith, ond yr oedrl yn hynod ddoeth yn ei sylwadau. DOOTlI STHHKT Ionawryn Ddu fel rlieolydyw "The master of the ccremonies yn y lie hwn, ac am lunio cyfarfod Jioblogaidd 'docs dim curo ar Ion- awryn. Oud yehydi- o ol ei law oedd ar y rhaglen eleiii. Llywyddwyd giin y Parch D. John beirniadwydgan y Parch D. Walters; arweiniwyd y cor gan Mr Lewis Everett, a chyfeiliwyd gan Mr R.G.John; y prif gantor- ion oeddynt y Misses Sallie Ellis, Mary Owen, S. A. Jones, Mri T. Gruffydd .Jones, H. E. Jones, a D. J. Harries. Yr oedd y Gym- raeg n'r Saesneg yn y cyfarfod hwn ar yr un tir ac yn gyfartal. HARDMAX STREET. Ni ddaoth adroddiad o'r lie hwn i law, ac felly bydd yn rhy ddiweddar. Yn awr, Mr Gol., yr ydych wedi cacl digon o de o Fan- ceinion am flwyddyn o leiaf.

Cymeroid gwrthdarawiad le rhwng dwy ferbydrM nwydd?u ar lincll Lancashire a 0rklze' yn Bolton foreu Mercher. Atal- iwyd Ir.fi ?ii 'eth a,u Ni chafodd neb ei anafu.

CYMDEITHAS Y LIBERATOR I Pa le mae Mr J. S. Balfour ? I Yn ol pob hysbysrwydd y mae Mr J. Spencer Balfour, yr aelod Soneddol dros Burnley, ao enw yr hwn a gysylltid mor agos a Cbymdeithas y Liberator, wedi ym- adael a'r wlad hon. Dywedir na welwyd ef yn Llundain cr y lofed o Ragfyr, pryd y dywedodd y buasai yn rhoddi ei bresenoldob yn nghyfarfod y gymdeithas a gynlielid y dydd Mawrth dilynol, eithr ni chariodd allan ei addewid. Y dybiaeth yw ei fed yn yr Yspaen, ond gwadwyd hyny ar un ac?- lysur gan ei fab. Os y deuir o hyd iddo, bwriedir galw arno i egluro y modd y gwnaed i fpiy fantol-len yr House and Land Investment Trust, gan mai efe ydoedd carl- eirydd y gangen hono pitn y trodd yn feth- iant; ac or nad ydyw yn awr yn un o gyf- arwyddwyr y Liberator, bwriedir cael ganddo hanes eyflawn o'i ymwneyd ef a'r gymdeithas hono hoffd. Y mae boneddwr arall a ddygai gysylltiad pur agos a'r gymdeithas anffodus hon wedi bod yn absenol o'r wlad er's peth ainser. Pe y gwneid ymchwiliad trwyadl i am- gylchiadau y gymdeithas, bernir y ceid allan na bu ar dir diogel am ran helaeth o'r pe.lair blynedd ar hugain ag y mae wedi bod mewn b .'dolaeth. Am beth amser yr oedd yn cael ei chario yn mlaen fel cymdeithas adeiladu c'r dosbarth cyntatf, ond yn raddol ymgy- merodd & hethau creill a derfynent mewn colledion Si rfawr nas gwyddai y cyfranddal- wyr ddim am danynt.

LLYS METIIDALIADOL BANGOR I Cynhaliwyd y Uys hwn ddyddlau, o flaen y cofrestrydd, Mr J. Glynne Jones. Jtethuint Jfasnachydtl Eigitliuu (,'r Rhyl. —Cymorodd arholiad cyhoeddus gohiriedig Isaac WiUiams, masnachydd esgidiau, Rhyl, le. Yr oedd cyfanswni ei ddyledion yn> 22i!íp 5s 4c, ond i gyfarfod 4 hyn yr oedd ganddo werth 626p. Hewn atebiad i'r (ler- bynydd swyddogol, dywedodd y methdalwr mai ei wmig s'i blant a edrychent ar ol ei fusnes, a'i fod ef yn caniatau iddynt werthu ar goel i ymwelwyr a edrychent yn barchus. Dywedodd y cofrestrydd fod 11awer o'r entries yn y llyfraou. YD. dra amheus ar y w) neb, ac felly cafodd yr archwiliad oi ohirio yn mhcllach. Amyykhuul/tu, Gumtywr o Fun.—Ym- ddangosodd Edward G. Humphreys, Angle- sey Arms Hotel, hefyd, i fyned drwy ci ar- holiad cyhoeddus. Tra yr oodd cyfanswmei ddyledion yn 1852p, yr oedd yn alluog i gy- farfod a 714p ohonynt. Hysbysodd y dyl- edwr ei fod, cyn my ne(I i g'lvlw'r gwestty, yn gweithredu fel ysgrifenydd cvfrinachol i Cadben Pritcliard Rayner, am yr hyn y der- byniai ychydig o gyflog a gwasanaeth ty. Cafodd yr arholiad ei ohirio. tQArholiaduu. toedi eu gorphen.—Aeth y rhai canlynol trwy eu harholiadau terfynol:— Owen W. Evans, masnachydd glo, Caernar- ion; Richard Jones, aniaethwr, Llantrisant; John Owen, adeiladydd, Tymoel, Llangefni; Thomas Williams, Bedford Street, Rhyl; a William Hughes, Harbour House, Llanfair- fechan. Arholiatlau Gohiriedig.—Gohiiiwydachos- ion y rhai a ganlyn ;—John Thomas, paen- tiwr, Bangor; Owen Jones, Curnarfon; a William Hughes, Llugwy Cottage, Llan- fairfechan. ]

I Torodd tan allan mewn llaw-wcithfa ger Berlin, a gwnaed colled o rai miloedd o bunnau. Teflir cannoodd o ddynion allan Ð waith.

 A. CUP OF DELICIOUS Will Remind you of the CHOICE CHINA TEAS of THIRTY YEARS AGO. You can give no greater treat to f&jjk ill yourself or your friends than a cup of Mazawattee Tea. It is all that Tea should be, and is undoubtedly the finest in the world. There is probably no extravagance greater than that of drinking inferior and low-priced Tea. Better by far drink one cup of really fine Tea than a gallon of common, which is at once an insult to your palate and a source of serious injury to your digestion. SOLD OSLY SY LEADING C. 'Qea:.tS THROUGHOUT THE UMTED KINGDOM. Mazawattee Tea Company, 43 & 51, Easicheap, London, E.C. AGENTS.—THOMAS LEWIS & Co., 315 HIGH STREET, and RATHBONE PLACE BANGOR. V

YR ALCANWYH A'U SHIUV- IADAU [GAN UN OHONYNT.] 8EFYUJA Y FASNACH. Yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf cawll fod llawer o siarad cyhoeddus wedi bod yn ngwahanol gyfarfodydd y meistri a'r gweithwyr ar sefyllfa y fasnach alean. Hyd eto nid oca nob wedi ymgymeryd ag ysgrif- enu yn gyhoeddus ar ddinystr y fasnach, yri hon sydd wedi bod am ysbaid o ddeugain mlynedd yn flodouog iawn yn Neheudir Cymru. Pan ydoedd pris uchcl ar y blwch alcan, a nwyddau da yn cael eu gwerthu, ychydig nou ddim o achwyniadau oedd yn cyraodd ein gwahanol swyddfeydd o'r America. Oud oddiar pan y mae ein meistri alcanaidd wedi mynod i gystadlu am y rhataf, mae anathema wedi ei chyhoeddi uwchben y fasnach. Un o'r elfcnau mwyaf dinystriol hefyd ydyw y flux, a thrwy y cyfrwng hwn mae enifer o wyr y Tinhouses allan 0 waith yn bresenol. Y muddion mwyaf anhcbgorol, ynte, ydyw cael gwared o'r fit ur, a chymhell ein mcistri i weithio gwell llafnau, fol y bydd yr Ianci ddwy oes ar ein h01 mewn cystadleuaeth. Mewn gwirionedd, mae angen charcoal brandt yn y rhandiroedd sydd yn perthyn i Brydain, ond y maeut yn Indhu a'u cael oherwydd y gysewcth gyd?i .oke. Yn bresenol mae pawb sydd yn gwybod hanes manwl alcania, yn gorfod edrych ar y ffaith alurus fod cynyreh gwledydd tramor wedi effeithio eisioes ar ein masnach gartrefol, ae fol oanlyniad hyny y mac niter ein gweithiau ulcan Cymreig yn llawer rhy luosug i gwrdd a'r gofynion cyffredin. 0 dan yr amgylchiadau mae pob meistr yn gwerthu am y mwyaf ac am y rhataf, fel y nllc y gwaelaf yn gorfod syrthio, a'r cy- foethocaf Jyn sefyll. Engrh iipht gryf o hyn ydyw fod cwrnni mawr gweithial Cwin- bwrla a'r South Wales yn awyddus iawn am brynu yr Old Lodge a'r Burry. Ar y wynob y mllc y monopoly mwyaf yn ymddangos, ond nis gallwn, trwy resymeg, feio yr effaith: yn hytrach beiwn yr achos, fel yr ydym wedi crybwylL Mae y mwyafnf o r gwcithi:m aIcan sydd I yn ?w ,Y dal gan gwmniau bychain yn dy- oddef yn enbydiawn oherwydd yr argyfwng caled presenol. Mae y dyfodol yn ddigalon iawn heIyd, yn gyinaint ag fod American- iaid a thramorwyr eraill yn defnyddio coed, gwydr, plwm, As., yn lie llafuiu alcan-yn y lie cyntaf am fod y llafnau yn wael, ac am eu bod yn ddrud iawn; yn yr ail le, trwy y ddiffyndoU. Mae llawer iawn o fanteision gan y melinwyr yn fasnachol, am fod cy- maint o alw am lafnau duon, trwy ba rai yr achubir y doll. Ond yn undebol ac yn gymdeithasol mae y melinwyr yn bradychu eu hunain, trwy tod mor ddifater i fuddioldeb unoliaeth a gofal am eu honillion, o herwydd anfantais y dosbarth cyntaf yn ngwyneb ) ffcithiau sydd yn ein hcrio yn y dyfodol, ac o herwydd diofalwch yr ail ddosbarth (am ryw resymau) Illac dyfodol Aleania yn mynod yn dywyll- ach, ac yn anobeitliiol iawn. Nid yw y manteibion eto'n rhy bell i gyrhaedd y gweithwyr, a goreu i gyd po gyntaf y daw awel undebol dros Alcania unwaith eto. Ffolineb mawr ydyw rhoddi esgusodion o herwydd rhyw deimladau tuag at y swydd- ogion, canys yn eich dwylsw chwi, alcanwyr, y mae awenau y Uywodraeth. Folly, yn hytrach na gadael eich hachos s'ch henw da i syrthio, ar draul gostpigiad, a mil 0 ofidiau mynweh y diwygiad gofynol. Yr ydym yn cyfaddof fod Uawer gomiod o ddoctoriaeth ac hunanaddoliad yn y gwahanol undebau gweithfaol, ac yn eu plith I ae Undeb Alcania wcdi godod diondef o herwydd y diffygion nodweddiadol yma. Mae deg o wcithiau alcan yn sogur yn bresenol, ac y rose y cyfryw weithwyr yn dioddef yn fawr i:um am fod trysorfa yr Undeb wedi uddo, a chanoedà o'r gwei t?,- wyr sydd yn gweithio pi diifater o'u cyd- weithwyr, a'r undeb a'i ofynion. I LLANOENECII. Cafodd gweithwyr Llangonech eu cau allan o fudd Trysorfa Ganolog y Sogurwyr oherwydd fod Llangeneoh yn dygwydd bod allan o'r adran. Wedi llawer o siarad ac ysgiifenu, penderfynodd Mr Davies, fleer gweithgar Llangonech, ddyfod i gwrdd y pwyllgor, a siaradodd yn fonoddigaidd ac yn offoithiol iawn o blaid gweithwyr y lie. Wedi dadleu ychydig dncthpwyd i'r pender- fyniad o roddi Ilgain punt yr wythnos tuagat y truciniaid Sj dd yn dioddef yn Llangenncch. Byddant yn derbyn yr ugain punt yma yn barhaus am y tri mis nesaf. Llwyddwyd i gael ychydig bunoedd hofyd trwy y cyng- herdd, a chan fod y fleet gweitbgar, Mr David Evans, ac emill, yn cymeryd dyddor- deb yn yr achos sydd mor deilwng, y mae He i obeithio fod y newyn a'r tlodi mawr i gael eu cadw draw eto am beth amser. I GOIIIRIAD Y CYKGIIOR LL-.XYDDOL I Nid oes un sicrwydd pryd y cynhe!ir v cvnghor blynyddol mewn cysylltiad s'r Undeb Alcanaidd. Y mae agwedd a sefyllfa yr Undeb yn bob pcth ond yr hyn a ddy- uiunid yn bresenol. Y mae hyn, a dyweyd y lleinf, yn ofid ac yn ddigalondid mawr i'r swyddogion, yn neillduol felly y rhai hyny sydd wedi gorfod rhoddi cu gwaith a'u hamser yn hollol at wasanaethu yr Undeb. A ydyw hwn i farw, tybed? Os ydyw, byddwn yu diystyru yr Undeb sydd wedi gwneyd mwy inewn dwy Ilynedd (lros weith- wp alcan na'r hyn a wnaethpwyd gan yr holl undebau ereill gyda'u gilydd. Y iyae yn werth i bob alcanwr ystyried hyn yn ddifrifol, a dwyn i gof ei dciiioui, a gadaol teimlad cul a phersonol i fyued gyda'r niwl. Carem pe bai Mr Richards, y llywydd, yn ysgrifenu nodyn achlysurol i'r papyrau er mwyn rhoddi ei fam a'i rcsymau dros ohirio y cynghor, a galw sylw y fasnach, yn neill- duol y melinwyr, at y priodoldeb o fod yu gyson a hwy en hunain ac yn unol a'u cyd- weithwvr, y trihousemen. J YBTOCUrAPUBISYBLWCH. < HParhau i godi yn raddol mae y stociau, a phiis y blwch yn aros yr un faint. Dywt.'Ii cyfrif ydd niarchnad borthladdol Llundain fod tuedd codi yn y pris yno, am fod y stociau yn myned yn Uai a'r galw yn cynyddu. Yn Lorpwl mae pob peth yn eithaf tawel, heb ddim arwyddion am well- had vn y fasnach. Dcallwn fod lluaws o weithisu i gychwyn yn ystod y mis hwn, cynyrch pa rai fydd yn yc'iwanegu at y stociau presenol, os na fydd y gidw wedi codi, a'r fasnach ychydig yn fwy brysiog. I DYFFKYX AMMAN, A CIIWJL TAWE. I Yn y ddau ddyffryn yma mac tua chwe mil o alcanwvr vn arfer gweithio, ond yn bresenol 'uao agwedd y cwbl wedi cyfnewid, yn gymaint ag fod Pantyffynon, Brynaman, Glanaman, Glynbcidy, yn myned yn araf' iawn, a gwaith y Garnant wodi aros erys misoedd. Folly mae sefyUfa gweithwyr alcan DyffryiC Amman yn resynus iawn; er hyny y maent yn dal i fyny gan beidio grwgnach, am eu bod yn cael ych-ydig o waith pan y mac cannoodd o'u cydweithwyr heb ddim. Mae Cwm Tawe yr un fath heb gymaint agun gwaith yn gweithio yn llawn. Mae Ystalyfera, Guinos, Ynysmeudwy, Clydach, a Treforris yn cael eu heffeithio yn fawr iawn trwy arafweh, aphrisisel y blwcb. Mae: gwaith Ynyscedwyn yn segur, yn nghyd a'r Midland yn Treforis. Dyma gipolwg i'r darllenydd ar sefyllfa y fasnach alcan yn bresenol, ac er y gellir dyweyd fod llawer o gweithiau; wedi cychwyn yn ddi- weddar mae lie mawr i wellhad yn Alcania yn gyffredinol. GaUem feiddio dyweyd na ddioddefodd cynifer o alcanwyr gymaint erioed ar yr un eyfnod o amser a'r presenol.

I Mae incwm blynyddol Arglwydd Rese- I bery dros 230,000p y flwyddyn.  Nid yw y cerbydresi eyaym&f Yu Rwsia yn tcithio ond 22 mwdir yr awr.:

MAKC UN ADDED!). I YU. Lkbpwt,, D Jy<W Maivrtli. Marchnad lied dla mewn gwcnith, a chcdoild v jK-i v'au o lc i 2c y can- pwys. Galw da am flaw t?or *m L !?%ywy:? dar, yr oedd y cartrefol 6ch y uwch Ya hÍ;=i. yr /jj: 1led7ol am Ind:Y chododd yr Americanaidd cyiaysgiylig He y pwys. Haiddynd?yrunMth. Ceu'ch' a blawd ?, yn cawel am y prisiau wweJ(hr, LEapwT? Ddydd G?ener.—Gwemth yn d?wel. a'r prisiau Ie yn is na dy'M M?trrth Cwentth Clliiorn?, 6. 4c 6" 5?; eto. gwanwyu, tis Oc 1 b? 2c. ccirch yn dawcl ac heb f;ym??"??- -??' ;C3l :e':¡in, l7!nie; y- :Û eywy.?g goreu, 4. 4c i 4. 4!c. River plate, 4s 0? i» 2Y81jutk 48 ;cut !'dáJehs Otc 1411 CAEKMYW, bdydd S?dwm.-t?veU mMcach i wemth &:isnig a thramor, &'r prLs?u 6c 1 l Y chwartcr yn uwch. Indrawn ac liaidd at falu x: y chivarter yn ddrutch. Ceirch a If" y" fwy ead;lrn. Mascuesteb.—Dydd lau.-Niftr dda yn ores- cnol heddyw. Gweuith Seisnijj Is y chwarter yu UI,:C" etc, traaior, 11, i 2c yn uwch. Dm cvfuewidiad mewn ceirch; indrawn yn dorutaen. Blawd 6e y sachaid yn ddrutach. GWAIR A GWELLT. Llusdais, Dilydd "Iau.—Cyf.enwad bychan, a'r f.uach XU dawcl. PrLriau Gwaii- goreu, l 112s; eto, ail-raddol, 70s i Son; gloter goreu, i 11,)8; eto, ail-raddol, 70s 190s gweUt, 33a i 44s y Uwvth. AXIFEILIAID. Sauoud, Ddydd Mawrth, Cyflenwad o wartheg a defaid yn ormod i gyfarfod a'r galw. Llai o loi, ond y fasnach yn wacla.ii, a'r prjiau ynwcl. Priaiau'r gwartheg, iie i btc y pwys; defaid, Gc i 8jc; lloi, ac 1 7c. Yn y farctmad: Gwarthog, 279; defaid, 6753; lloi, 161. Llunuaiu, Ddydd Iau.— Y mac y gorchymyn oddiwrth Fwrdd Amaethyddiaedi yn gwatiardd symud .ifeifiai,l &Ua- L.u,li. wi?-h P-xlY- u y fardm,.J. Y galw am dJcf-ud yn {yci?n.?PMma: Gwartlieg 2« 4c i 4s be; defaid, 3a tic 1 5» 4c; II-)i, 3a 4c i OS 4c jr wyth bwyn. Yn y farchnad: Gwartheg, 230; df?, :1, 1_ .31 yli,i, -0. (i?.i-th?g ????, Ddydd lau.-I[???h ya dawel cytlenwad gweddol. Prisiau Gwart&eg, 4c i tije; defaid, He &, y pwye mock at faewn, 10* tic i lUs 8c yr ugain pwys; eto at bore, lo* Oe i lU^c; hydwd. 93 Oc i ys 3c. i', yurj-vjiv, Ddydd Iau.-Y cyflenwad yn an- arferol o fychan 0 wartheg. Er nad oedd y galw yu t'ywiog, eto gwuaed iaasnavh bur dda. Cryn ofyn am fucliod godro, a cliafwyd priuiini da am ychydig oedd ar werth. Ychydig diiefuid, a'r gofyu yn arai. Prisiau da am focii a'r galw yu fywiog. Priaiau. Buchod godro, 1 Ip i 23p;gwaitaeg -ti.i.121)i 171'9 s"'Yll(>'od, 91' i lip; blwyddiaid, .">p i 7p. tjAEimYBD (Roath), Ddydd llawria. Cyfiea- wad eithriadol fawr o wartheg. Prisiau: Gwartheg goreu, áo Oc i 60s; eto, ail-raddol, 6Cte i 56s; eto, gwaelach, 42s i 4. Uc y ion' pwys llydDod goreu, 7c i, jc; In:JJlloi.o.r.id, iJic i 6t;; iuoch aj. lac- WIl, ii). i 10s 6c; eto at bore, 10s W i llsOc; hychod, 0s Oc i 0s Oc yr ugam pwys, Duulw, Ddydd lau. ilrisili a da amy mathau gOfe", and yu llai boddhaol am y rnathau oredl. Gwartheg, 408 i 60s y can' py, uefaid, 4a i 7c y pwys; moch, bs 6c i !J. oc yr ugain pwys. Yn y laxchuad: Gwartlieg, :J; defaid, 6-304. CIGOEDD. Llutoaiv, Ddydd Iau. Yr ocld cyfleawad mawr beddyw, s'r bsnach yn hynod farwaidd. Prisiau: Beef, 2a 0, i 4. Oc prime .t",h, 't., 3s Jc i 4.tW?L, 2 0c i 4:t cig llo, 3s i i. i& i ;t:n;3> o i !8 6c; «tot bychau, 4s 8c i 4. 10c yr wyth b ?ys. GWLAN. Bbadfoud, Ddydd Iau.-Y f i-chnad heddyw 7%,t?i yn deby, Galw par g)-?n am wl:m ?,.i.. 4 ?o-Abrc?L, a'r pr?:iau yn bur Fm. Merino a Botonys heb fod mor gadara, a r pris- iau yn tuoddu i iTafrio'r prynwyr. YMEXYX. Coez, 1).1yd<1 Iau.—Ordinaiy: Firsts, 128s seconds, 120s thirds, 949 fourths, 57s. Ke: thirds, —8 Fourths, —s. Mild-cured firkins Superfine, I2os; fine. 114s: mild, Ia5s Hild. 100s. Yn y farchnad: 56 firkins, 0 kegs, aS mild. Pwixheli, Ddydd Mercher.—Ceirch, 158 Oc i 17. y Ig; h"idd, 10s i 1,; y.?.?. ff, Is 2c i Is 4cy pwys wyau, 8s i 8s 6c yr 120; wyau tramor, 61 i 8s yr 120 pomhyll, ISs i 22s vr un; dofednod. 1. 6c 1 3s 6c y 4? wpl beef, 4" i; mutton, 6c i 8c ypwys; Cg U,), 4c i de pore, 7c i lid; ymenyn hallt, lsi Is 2c. ABEBTEii>i.—uydd Sadwra.— Y prisiau let y eanlynhaidd, 09 Oc y bwsiel; oeirch, Os oc ciws, o 0c Ocv pwys ymeayu ffres, o Is 3c i Is 4c y pwy,, eto, hdll, o O? i 0, y pwys; gwln, 0c i Oc 4, i 4., C, y pw's; fowl., 4 i 4s 6c y cwpl • hwyaid, o 5s i 6s y cwpl; wyau, Ham swllt. Adeeystwyth, Ddydd Lluu.—Gwenith, 58 6c i 68 y 65 pwys; haidd, 4s LIe i 4s ac; ceirch gwyn newydd, 3s Oc i as 6c; du heu, Os i Os Oe y bwsiel; wyau, 1tJ i 12 am is ymenyn hallt, Is i 1. lc fresh, Is2cils3cy pwys; dofednod, 3s 6c i 4s 0c y cwpl; cy wion, 3. (jc i 4s; hvaid, 4. Oe i 5s Od; pytatws, 2s tic y canpwys; gwyddau, 5s i 7s; turkeys, 5s i 7s. Caeufyeddin, DJydJ Sa.lwru,-Yeh<1ig o gyf- lenwal heddyw. Prisiau: Yrncuyn ffres goreu, 18 e Is 5c y pwys; eto mn c:vgiau, Is Ie i Is 3c j pwys fowls, o 3s 6c i 4s Oc y clVpl; hwyaid, 4s Ge i  4s 6c l os tic y civpl; wyau, o 10 i 12 am Is pytatw, e 28 4c i os. DrsuYcn, Ddydd Mercher.—Gwenith, 9s Oc i o-s Oc yr ho); haidd, 7s i S. Oc yr hob; coirch, 5s 6c i (is 6c yr hob. Pytatw, 0 i Os. Y.?.yu ffres, Is 5c i Is (>; y p,?p eto, y ll,.ti b.ch, Is 4c i 08 Oc y pwys; eto, mawr, Is 11c i Is 2c y pwys; ieir, o 3s tic 14s Oc y cwpl; hwyaTd, o 08 Oe i Os Oc y ewpl; wyau, 8 i 9 am Is. Blawd ceirch, 21c y pwys. Bilf, 0 6c i ge y pwys; veal, Oe i ûc y pwys; mutton, 0 6c i 8c y pwys; lamb, Oc i Oc y pwys; pore, o 6c i Sc y pv. yi. Gwyddau, Oc i Oc y pwys; t?ciod, 81c i -c Y pwys. G,werthai ffa 0 OOs 0c i 0, W?,r hob hen fn, Ws i 00s. EmrruvM.—Ddydl -Genith, 9s i 98 6c yr hob; haidd, 85 0c i 10s; ceirch, 6!? 6c i s 6c ymenyn ffres, 15 J5c i 1, 6c Y p,,) -an, 9 i 10 am Is; dofeduod, 3s 6c i 1!5 0, v .Pl h?yid, 4s {Sis fepl ;IIlWll¿:;i:') i 14c dý pwys. Lu.xr.wsr.—Ddydd Mawrth, Ionawr 3ydd.- Prisiau: Haidd, 10s i Ills tic yr 147 pwys; ceirch, 7. Oc i Ss 6c jt 105 pwvs ymenyn ffres, 1. k, i Is 6c y pwys; Wpll, 10 i 11 am is; dofednod, O. Oc 1 0s 0c y ewpl; hwyaid, 08 Oe i Os 0c perchyll, 00s i 00. yr UII; blawd ceirch, 00s 00 i uu j- 2o2 pwys: pytatw, 0. i 0s yr pwys moch tcwion, ^4|c y pwys; perchyll, o 16s i 20s y pen. Y ï!:GO! Dydd Gwene!Ymenyn ffres, Is 7c i Is Be pwys; wyau, 10 am Is; bcei. 8c i 9c y pwys mutton, i 9c; lamb, 7c I Sc; veal, 6c i 7e; pore, tic i Uc; fowls, 3s i 3s 6c y cwpl. Gwtiecs.vm, Ddydd Iau.—Gwenith coch newydd, 4s i 4s 5c y 75 pwys; hen geirch, 3s 4c i 4s Oc y 45 pwys; ymenyn, Is 4c i Is Je y pwys; beef, 5c i 9c muttôu, 6c i C; P-?c 7c i 9c cig 110, 7c i 9,?; ag ocn, 9c i 0c; dofeuuou, 38 3c i 5. 5c y cwpl; hwyaid, 58 i 5c Gs y cwpl; gwyddau, 10c i 00s y pwys; wyau, 8 i 00 W.VIIL Llaxge>m.— Ddydd Iau.-Ctirch, I is i 14s 6c y peg pytatws, -is i G. y »ach ymenyn ftres, Is 6o y PWYS; wyau, 12 am I; ywvddau, 0s i Os yr un; hwnaid, 4s Od i 5s y cwpl; dofednod, Is 6c i 2» Oeyrun; beef 7c i 8c v pWYII; mutton, 8c i He y pwys; cig oen, ge i lOe y pwys cig llo, 7e i 8c y pwys; pore, 6c i 7c y pwys; moch tewion, 4Je. i 4ic y pwys perchyll, 20s i 23s y pen.

CANOLIJRIS YR YD. Cj'hoeddwyd yr adroddiad canljuol gan Fwrdd Masuacu j-u daiigos y swm a werthwyd a chy- fartaledd pri&iau Prydcuug, am yr wythnos yn diweddu hhag. 31, la92, yu unol a 45 a iti Victoruk, cap. 37:— I Y swm a j I werthwyd. I Canolbria. Qrs. Bus. 8. C. Gwenith ,I B-48. 1 ?s I36,83) 4 | 25 8 itaidd • ""5 11 4 ) ?3 Ceir ) H.U? 7 ? 16 3 Dcngys y tabl canlynol yr adroddiad am yr wythnosau cyierbyniol yn y blynjddoedd 0 1888 i 1\ll:- I Y Bwm a werthwyd. \o.nolbn.. Gw.nith,i Haidd. j Ceirch. !Gwemth-'Haidd.:inJI Qib. n-I Ow.BusiUrs. Bus. a c. s. c. | s.e. 18fS-'»el7 « 89,910 i S.335 1 30 M9 IS 6 1 U7,i»l 7 10.0S2 I 30 O JOSfSO U!!JO :J7.¡ "I å.J, 4/11,371 4 3:! ¡ 48 5 17 9 1891?.?0 71: 7 4 29 310 I Bwriedir aredig gyda thrydaniacth yn yr Hispaen.