Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
17 erthygl ar y dudalen hon
YR UNDEB AMAETHYDDOL.
YR UNDEB AMAETHYDDOL. );r )'dym eisiocs w('di I;alw sylw at ymgais Arglwydd I NTH ELSE A i ffiafio undeb amaethyddol sydd i gymvys y tir. feddianwyr, y ffermwyr, a'r llafurwyr. pwy yw Arglwydd WINC IIKI.SEA r Y mae yn huuu 0 hen deulu } ùedd yu dwyn yr enw FISCHK, a gellir ei oliliain i auisei HARKI y Cyntaf. Yn amser HARRI yr Wythfed—o dduwiol goffadwriaeth — cafodd Syr Wli.UAM FiscilE gan y Brenindiroedd ddygwyd oddiar Fynachlog yn Kent. Yn 1628 y crewyd y teitl, a rhoddiJJ SIAUL yr Ail i Arglwydd cyntaf WINCUELSEA dirojdd berthynant i'r rhai yr ydoedd eu cydymdeinalad a CHRI'MWEI.. Trwy gaiw en llygaid yn agored llwyddoid y teulu hwn i gael uroedd yn Su.-sex, Kent, Nerthampton a siroedd ereill. Yr Arglwy dd presenol yw y deuddegftd o'r hil. Ba am flyuyidau yn cynrychioli Lincolnshire yn Nliy y Cyffredin. i'ryd hyny aduabyddid ef fel Mr FIN< HE-HATTON. Tori trwyadl; ydyw. Dyiua y gwr sydd yn ddiwedd.tr wedi ei feddiauu a'l fath biyder ynghylch budd aniiun amaethyddoi tin gwlad. Y mae yn tybied os gail u:iwailh ddwyn y f fiermwyr a'r llafurwyr i undeb a'r j tirfeddianwyr, y gall y Ilidi ol-if amddiffyn en sefyll 'fa yu well. Dyma mewn gwiriouedd yw amcan y symud. iad. Cynhaliwyd eynludledd fawr- eddo" yn Nghaerefro. ddydd Iau di- weddaf, pryd y traddjdodd Arglwydd WIXCHEL>EA araeth hirwyatsg yn egluio ame-n yr Unleb. Yi, amean cyn. tat yw ysgaithau y tiethi -ydd ar dir; yr ail, amddiffyn amfeiUid rhag heintiau; ar trydydd, sefydliad c) flindrefu o gyd- weithrediad cydihwng y prynwyr at cynvrchwvr, fel ag i ^Jiddymu y gwr canc'l, yr hv.u s;,dd yu ilyi-cu yr holl elw. Dyma acican;o:i y gjindeithas y mae cjmaict swn wedi ei godi yn ei chylch yu daiweddar. Y myuydd yn esgor ar lygoden. Yn ei araeth d) wcdood nad ydoedd yn bWlLiaiu i'r 1-ndeb gau allan ddiffyn-doliwyr, nac i ymrwymo yu erbyn diffyn-dcllaeth, ac nid ydoedd ychwaith ynbkidioiigitetMysibenodiatdret.h) teg, oac i ddiwygio deddfau y tir fel ag i sicrhau i'r amaethwyr sicrwydd daliad- aeth, a thaliad llawn am bob gwelliantau. Y diwygiadau yr wyf fi o'u plaid," meddai, ydynt tegweh o du y tir- feddianwvr, rhyddid i'r tenantiaid, a llafur sefydlog i'r llafurwyr. Ond yr unig ffordd i gael tegwch o du y tirfeddianydd yw trwy ofierynoliaeth llys a'i gorfoda i ymddwyn ) n deg; yrunig ffordd i gael rhyddid i'r tenantiaid yw trwy ddeddf dirol newydd a sicrha iddynt eu hiawn- derau; a'r unig flfordd i sicrhau llafur lefydlog i'r llafurwyr, yw en sefydlu ar y tir trwy roddi iddyut bob cyfleusdra i gael darnau bychaia o dir (allotments). Y mae yn amcan mawr gan Arglwydd W IN CHELSEA a'i gyd-arglwyddi i ddal y llafurwyr yn eu rhwyd. Ond pa gym- helliad, attolwg, sydd i lafurwr i yu.uno ag Undeb sydd .'j brif amean i godi theoti yn hytrach na chodi cyflogau ? Pan ffurfiwyd G ndeb, Llafurwyr Amaeth- yddol—llywydd yr hwn yw JOSICIIH ARCH, A.S.,—gelynion mwyaf yr Undeb oeddynt diifeddianwyr, megis Arglwydd WINCIIELSKA, Mr CHAPLIN, a Mr JAMES I LOWTHER. Paham y mae y gwyr hyn yn awr morawyddus I gaffael y llafawyr O'u tu I Wei, onid oes gan y Ilafurwr bleidlais yn awr? Y mae gauddo aof a'r hon y gall auiddiffyo ei htinun, ac y mae amddiffyniad y llifurwr yn c ynwyb amddifadiad y tirfeddianydd o hawliau anghyfiawn a breintiau annheg. Un- waith eto, gan hyny, yr ydym yn cynghori yr siaaethwyr a'r llafurwyr i tfurfio undebau atinlbyno), a gadael i'r tirfeddianwyr wneyd a wnelont. Di- amheuol ydyw mai amcan y tirfeddian- wyr yw sefydlu diffyn-doilaeth, ac ysywaeth y mae llawer o amaethwyr yn tueddu i'r un cyleiriad. Ond tra y bydd bara yn brif luniaeth llafurwyr gwlad a thref, ni bydd i drtth gael ei goood ar yd; callYs er y gallai diffyn- dollaetb beri codiad yn r-ghyflogau y llafurwyr, byddai y codiad yn mhrisiau bwyd yn fwy na cliyfiltebol. Dynion fel Arglwydd WIM IIELSEA, y rhai ydynt yn meddianu tiroedd ein gwlad beb yr un hawl foesol iddynt, sydd ncbaf eu lief yn erbyn y diwygiadau hyny y mae egwyddoiion symlaf cyfiawn- der o'u plaid. 1
MASNACH YR ESTRONES. i
MASNACH YR ESTRONES. i Ycbydig o'n daillenwyr sy'n sylweddoli faint o fasnachu sydd yn cael ei gario ymlaen o dan nawdd Eglwys Loegr. Gwneir masnach helaeth iawn mewn pre- gethau. Yn ei Band Elginbrod darlunia GEORm: MACDONALD offeiiiad a brynai ei bregethau am ddeunaw ceiniog yr un. Erbyn heddyw y maey pris wedi gostwng naw ceiniog y dwain. A ganiateir gostyngiad y byd gwan" yma gan y gwerthwyr, nis gwyddom; ond os na Ganiateir, nid o ddiffyg gofyn am dano y mae hyny. Masnechir yn helaeth hefyd mewn pethau ereill; ond at Simoniaeth, neu fasnachu mewn bywoliaethau, y dymunwn gyfeirio yn benaf yn hyn 0: ysgrif. Os troir i'r wythfed o'r Actau fo geir hanes SIMON MAGUS yn ceisio prynu yr YSI'RYD GLAN ag arian. Y SDION anffodus hwnw gafodd y fraint o roddi benthyg ei enw i'r fasnach mewn bywol- j iaethau addygir ymlaen ar raddeg mor eang yn yr Eglwys. Plentyn y Diwygiad ydyw Simoniaeth. Cyn y Diwygiad nid oedd y PAD yn caniatau i ueb brynu na gwertliu bywoliaeth, ac felly nid oedd Simnniaeth yn bod. Ond ar ol y Diwyg- iad dechreuodd y pendefigion a'r cyfneth- ogion brynu bywoliaethau a phan bryno un fywoliactb, ganddo ef, gyda chydsyn- iad a chymuradwyaeth yr cgob. y mae y hawl i benodi clerigwr iddi. Tybier fod bywoliaeth ar fyned yn wag, fod yr offoir- iad sydd yu ei dal wedi cyraedd oedran teg; tybier yn mhellach nad ocs gan y bone(ldwr bia'r fywoliaeth na mab na brawd i'w mwyuhau yr hyn a wneir mewn amgylchiad felly ydyw gworthll yr hawl i olynu'r hen gleiigwr t'r ucliuf ei gynyg. Er en.it"fft y mac 3-n sir Worcester ficeriaeth yn cael ei dal gan hen wr ped war ugain oed yn fuun, yn ol trefn natur, fe elwir yr hen wr ymtith oddiwi-th ei waith at ei wobr. Gynygir y fywol- iaeth gaii y peichenog am swm rhesymol, ac yn yr hysbysiad am daLi dywedir Thoro art1 gootl county families in the neighbourhood, and excellent hunting and fishmg. Rhyffdd, onide, fud o?'nwyr union- gyichol yr apjs?'tion yn talu sylw i fater mor fydol & mmly famiticx Rhagmol hefyd ydyw yr /<«;<??y <?'? /«/"?, a phethau o'r pwys mwyaf i rai wedi ym- loddi i a'.huh eneidiau, yn ol dysgeidiaeth ac arfer yr Eglwys. Und y mae y fyw- oliaeth 101 all hono sydd yn sir Gloucester yn tra rhagori. Goiyuir y swm o ll.OOOp I am hon, toC yn mysg ei rhagonaethau enwir a ganlyu "Tetty sessions, ncwsjiapei-s, market, three despatches and three deliveries of mails, a chapel of ease. The society is very high-class—the Dulce of lie.iufort. Earl Batliurst. and Lord Suffolk will re- side in the neighbourhood." Ni sonir gair am y gwaith, ond hys- bysir y ceir 1,2001) y flwyddyn am ei wceyd. Bobol auwyl! dyna le bendig- edig i glerigwr—cynifer a thri o ar- ghvyddi i gynlfona iddvnt Doniol iawn ydyw yr hysbysiad a ganlyn am fywol- i iaeth yn sir Gaer A little heaven below, in which there j Hie never any vexations or disputes of any kind, and everything is so well- supjRirted that the rector is put to no excuse Hunting and fishing. A trout stream winds through the parish. No -No Dissent. All for £ 4,000." Ni sonir am y county /«/?<7/f < na'r ar- glwyddi, ond yn sicr y mae y trout stream ffn'ydd), end Yn sicr y m.te y ?v?i' ?7/'fff//< a'r ? /)/«f/? yn ddiou 0 swynion i unrhyw glerigwr rhesymol. Wele fywol- iaeth arall yn sir Leicester The living is a very choice one, rail, society, no poverty or Dissent, and very beautiful gardens and grounds, as also a noble rectory, but the place should be seen rather than described." Ond fe ddichon mai a ganlyn ydyw y mwyaf ysmala o'r oil: The present rector is oS, and his life has been refused by two assurance officers. Fine hunting country, good stabling. brew-house, Conservative club, no school, no public house, no chapel." 13eth a ddywed Esgob LI.ANEI.WY wrth y pethau hyn, tybed ? Yn lie ymosod ar Ymneillduwyr, a dwyn yn eu herbyn gy- huddiadau pleutynaidd a disail, ai ouid gwell fyddai iddo edrych adref, a gwneyd ymdiech i garthu allan ychydig o'r afteu- did ffiaidi a gwarthus sydd yn parlysu bywyd yr Eglwys 1 Cywilydd a gwaith eithafol yw fod rhai yn galw eu huoain yn weinidogion efengyl yn ymostwng i'r fath ffieiddbeth a masuacliu mewn pethau mor gysegrodig. A yw yn rhyfedd fod yr Eglwys wedi colli gafael ar y bob! ? Nis gall y fath fydolrwydd penuchel lai na phrofi yn ddamniol i un- rhyw gyfundiefn neu gyfundebcrefyddol. Peth ysbrydol yw crefydd, a gorchwyl pb, ydol yw gofalu am eneidiau y bob!: ond y mae Eglwys Loegr wedi eu daros- twng i safle masnach, ac yn prynu a gwerthu a bargeinio ynddyot fel mewu unrhyw sylweddau daearol. Y mae aogen am ryw Hercules i garthu yr ystablau Eglwysig hyn o'u haflendid. Son am central doctrincx, wir! Y mae Eglwys Loegr heb ddysgu gwirioneddau mwyai elfenol crefydd, ac yn gwneyd dysgeid- iaeth yr ATHRAW Mawr yn destyn crech- wen i annuwiolion, ac yn wawd i'r byd.
Y DIWEBDAR BARCH EDWARD MATTHEWS…
Y DIWEBDAR BARCH EDWARD MATTHEWS A'R EGLWJS, Llythyr Oddiwrth Mrs Matthews. SYK,—Cafodd fy sylw ei dynu at bara- graph yn y Western Mail am yr 28ain o KagfyT, yn mha un y mae y Parch T. C. Phillips, curad Eglwys Dewi Sant, C.ter- dydd, yn haem fy mod wedi defnyddio'r geiriau canlynol mewn lwrtliynm i'm di- weddar bnod:- Yr oodd Mr Matthews yn Eglwyswr mawr, a pha cawsai fyw ei 008 drosod ddrachefn i'r Eglwys attoch chwi y buasai yn dyfod." Yn awr, dymunwn ddy- weyd, yn y modd mwyaf pendant, na ddy- wedais i erioed y fath beth wrth Mr Phillips nac wrth neb arall, ac nid oes neb a wyr hyny yn well nag ef ei hun. Ond yr wyf yn ofni nad ydyw cydwybod y boneddwr yn poeni rhyw lawer amo am yr hyn a ddywed mewn perthynas i'm diweddar briod ua iiiinau. ac, am ddim a wn i. nad oedd yn pocni Uai amo pan ymadawodd a'i enwad ei hunan i (yned i Eglwys Loegr. Nis gallaf lai nag ofui nad oedd ei gusan ymadawol a Mr Matthews amgen na chusan bradychol. Dywed hefyd iddo gael derbyniad croes- awus" yn fy nhy. Digon gwir. Gollir yn hawdd roddi cyfrif am hyny, oherwydd meddyliais ar y pryd fed Mr Phillips yn dyfod i ymweled am diweddar briod gyda'r bwriad a'r pryder o unioni y camwri a dder- byniodd Mr Matthews ar ei law tua'r amser yr ymadawodd ag Abercam, am yr hyn y soniai fy niweddar briod wrthyf yn fynych. Ond pe y gwybuaswn i y pryd hwnw y buaaai iddo wneyd camddefnydd o n llety- garwch yn y wodd yina, a chymeryd mantais arno i gyflawni ei amcan ei hun, wrth gwrs, cawsai dderbvniad tra gwahanol. A pha fodd y gall y boneddwr hwnw ddyweyd na fethodd cynghorMr Matthews eriood," sydd uwchlaw fy amgyffredion i. Dywed Mr Phillil. hefyd y rhaid fod Mr Prys yn ddyn nodedig iawn i allu temtio gwr o'i oedran ef, &c. A ydyw yn debygol y gall- asai Mr Prys neu unrhyw un arall dynu dim allan e Mr Matthews heblaw yr hyn a gaw- sant ganddo yn wirfoddol Na, y mae Mr Phillips wedi ei gamddeall yn fawr wrth wneyd y fath haoriad. Yr wyf yn meddwl mai hollol ddiangenrhaid fyddai i mi ddy- weyd eto paham y bu i Mr Matthews gael ei gladdu yn mynwent yr EglA, YFI,-YR wyf wedi gwneyd hyny unwaith. Yr wyf eto yn ail-adrodd mai Methodist o'r Methodistiaid oedd Mr Matthews.—Ydwyf, &c. i E. J. MATTHEWS.
I NODIO.s LLENYDDOL.
I NODIO.s LLENYDDOL. Clywais dro yn ol oddiwrth yr Arch- ddiaeon Thomas am ei lwyddiant yn nghanol MSS. enwog Gwysaney. Y mae rhai yn cofio am ei ysgrif worthfawr yn 1' Geiihiiu it ar Ddargunfyddiad Cyfleith- iad Cynuaeg yr Esgob llhisiai-t Dafis o'r Epistolau Ilugeiliol." Yn anffodus, yr wyf yn methu taio fy llaw ar ei lythyr, ond y mae yr ail dd.irganfyddiad yn well na'r cyntaf. Rhag i mi wneyd cam ag ef, yr wyf yu gadael y mater yn y fan yna heddyw. Yr oedd yn dda genyf weled y trydydd rliifyn o Eirlyfr Ciitcdhuihvl y Canon Silvan Evans. Nid oes genyf ddim ond clod i'r awdwr, ond naw wlft i'r cyhoeddwr; erioed ni ddisgvnodd gwaith luawr fel hwn i ddwy- law anheilyngach o liono. Pris y rhifyn, yr hwn sydd yn gwneyd i fyny y gyfrol gyntaf, yw un swllt ar bymtheg a chwech. Yn anffodus, nid oes gan yr uwdwr llafurus yr un reolaeth ar y llyfr. Y mae yn llawen gt'llyf weled fod Prif- ysgol Chicago -yr hen a grt'wyd a miliynau gwr da o'r enw Kochfeiler, ac sydd ar y ffordd i fyned yn un o brif sefydliadau addysgol y byd—ar fttdr cychwyn cyhoedd- iau newydd o'r enw The Hihliml World. Bydd yn fisolyn mawr, a hollol at wasan- aeth y Beibl s'i lenyddiaeth. Y mae ei enw yn fyneJ^ai cywir o'r aIllrywiacth anlderohog fydd ynddo. Yn nwylaw yr Arlywydd lIar]H'r y bydd ei reolaeth, a chynorthwyir ef gan bump 0 athrawon y Brifysgol. Ym- ddengys mai y tair admn newyddaf yn ei gvullun yw yrhaiar Grefydd Gvtnharol," Gwaith a Gweithwyr Beiblaidd," ne "Ym- chwiliadaeth a Darganfyddiadau." Crtniir fod gan y wyddoneg newydd—crefydd gytixlittrol fantais neillduol i daflu goleuni ar Iudil*wiaeth a Christionogaeth, a gweithir hi g:in rr/Hrts i'r pwrpas ltwztw. Yiiiaeetiw Dr Hnr|>er yn dra hysbys yn y wlad hon fel llebreigydd enwog a Iwneddwr efengylaidd, ond eangfryd, n athrylith ddisglaer. Bu efe a Dr Green, o Yale, mewn dadl gyfeillgar, ond egniol, ar Ddadleuon Puiu' Llyfr Moses, yn yr lit hraini am dair blynedd a haner. Yu nwylaw gwr o gyrhaeddiadau mor gyflawn ac aeddfed, yn nghydag oofn- dra ac eangder ysbryd yr Arlywydd, nid oes amheuaeth yn fy wl na bydd y Iliblical I WorM yn athraw a chyfaill anarferol o werthfawr i'r diiwinydd a'r lienor Ysgrythyrol. Gellir ei gael yn y wlad hon am danysgrifiad o Os y flwyddyn. Ymofyner .1 rheolwT y (lentdl. Ar hyn o liryd y mae eyfres ddyddorol iawn 0 lyfrau yu cael eu cyhoeddi yn yr Almaen yn dwyn y tcitl Llcnyddiaetk luddi wii/ er y pryd y cauwyd y Canon, Blodiadur Banldonol a Rhyddiaethol, gyda Rhag-arw(>iniadau Bywgraffyddol a Llen- yddol." Yn y tri rhifyn a gyhoeddwyd ceir eyfianau eyfillithiedig o'r Apocrypha, Philo, Josephus, Llythyr Aristeas, Oraclau Sibyll, y Targamau, y Mishnah, y Tosephta a Talmud Jerusalem. Yn yr arweiniad ceir toraeth anarferol 0 wybodaeth am lenydd- iaeth Iuddewig sydd hyd yma wedi bod yn hysbys i'r ychydig; bydd y gwaith pan ei gorphener yn unoddf-ddordebachynorthwy godidog i fvfyrwyr dyfal yr Ysgrythyrau. Yn y Trti> tluxhjdd, am Ionawr, y mae y Parch D. Jones, periglor Llanfair P.G., yn ysgrifenu yn rhagorol ar y Moddion effeithiolaf i addysgu y Bobl yn ngwirion- eddau peuaf crefydd." Rhydd arbenigrwydd ar adfer eaticeisio'r ifane yn y moddion crefyddol ac ar yr aelwyd. Gresyn na bai pob Llan a Chapel yn diaspedain gan yr hen arfer dda. Yn y QtAetuul y mup'r Golygydd yn codi'r ymholiad, Paham y casheir y Methodistiaid ■" Ni atebir ef; dylid cael Boixl Gron, a dwsin o wyr gwrol, da, o EsgobaethwjT ac Ymneillduwyr, i ystvried y mater yn ddioed a'i ateb. Nid yw yn dilyn fod yr enwad yn waeth nag enwadau eraill; y mae'r byd a'r Eglwys wodi arfer, hyd yma, a chashau goreiwii cymdeithas. Yr wyf newydd dderbyn copi o'r drydedd gyfres o'r Addawa y golygydd, yr hwn sydd bellach yn rhydd o ofalon a phryderon cadair yr Undeb Cynnlleidfaol, dalu mwy o sylw i'w ddyledswyddau gol- ygyddol y flwyddyn hon. Mae y rhifyn cyntaf yn profi ei fod wedi dechreu gwneyd hyny. Cynwysa doraeth o erthyglau da, sylweddol, a dyddoroL Un peth sydd yn fy T.haraw ydyw fod y cylchgronau enwadol y blynyddoedd diweddaf yina wedi d'od yn llai enwadol ac yn fwy cenedlaethol. Mawr les i galonau'r golygwyr am eu gwneyd felly. Nid wyf am ddyweyd nad oes ci le a'i wnith i enwad?-th, ond m? iddo hef d ei d? fynau, ac ni ddylai dyn beidio U yn Gymro am ei fod yn Fethodist, neu Fedyddiwr, neu Annibynwr, neu Wesleyad. Ysgrif sydd yn sicr o dynu sylw yw eiddo Mr Wynne Evans, Llanelli, yn y Dywjedydd, ar Ailddyfodiad Crist Creda Mr Wynne Evans fod yr ail-ddyfodiad hwnw yn ymyl, wy drws, ac mai ar ddechrcu ac nid ar ddiwedd y milflwyddiant y mae yr ail- ddyfodiad i gymeryd lie. Nid wyf am ddadleur mater yma.ac mae'n amheus genyf a fyddai Got. y Genedl yn caniatau dadl dd u win y ddol y nei golofnau peyr ewyllysiwn. Ond ci8 gallaf lai nag edmygu beiddgarweh, os yr amhcuaf synwyr, Mr Wynne Evans yn gwneyd ei hun yn feirniad duwinyddiaoth Dr Charles Edwanls. Mae rhan helaeth o'r ysgrif yn feimiadaeth ar ddysgeidiaeth Dr Edwards yn Ysgol Haf Rliydychen. Dwy ysgnf arall yn y Dytged-yM sydd yn sicro dynu sylw ydynt eiddo 0. L." ar Anudoniaeth y Cymrjr,"ac eiddo Senex" ar "Yr anfsnteision o fod yn Gymro." Am y gyntaf, mae yn haeddu ystyriaeth ddifrifolaf pob Cymro. Mae 0. L, er yn wlad- garwr twymngalon, yn lied dybied fod peth sail i'r cyhuddiad ddygir mor ami yn ein herbyn fel cenedl. Am ysgrif Senex," anhawdd dyweyd pa un ai ysgrifenu mewn gwawd ynte sobrwydd y mae. Dylai fel Artemas Ward gynt osod this is a goak ar ol rhanau o'r ysgrif, a dy weyd y lleiaf. Mae y rhifyn cyntaf o'r Dryrla am y flwyddyn ar y bwrdd. Gellir disgwyl i'r golygydd newydd, Dr Cynhafal Jones, ro'i bywyd newydd yn nghyhoeddiad y Meth- odistiaid. Yn ei anerchiad cyntaf mao r golygydd yn briodol iawn yn galw sylw at grefydd a duwinyddiaeth Cymru. Tery y tant iawn yn y bmwddegau canlynol: Pob rhwyddineb i n Cymmrodorion," a'n Cymru Fydd," a'n "Dafydd ap Gwilym" i wneyd Cymru yn fwy anwyl ac enwog, a'r Cymry yn fwy o Gymry nag erioed. Wrth bawb a ymestynant at y fath amcan teilwng, dywedwn o'n calon-Rhad Duw arnoch Ond, nac aaghofiwl ein gwyr ieuainc "cryfion. mai bara ein cencdi ni ydyw ei Chrefydd. Yn enw Duw, gofalor am roddi y lie udlaf i ffydd Cymru Fu! Yr Ysgol Sabbothol, a'i Llyfr Dwyfol, a achubodd ac a gyfod- odd ein cenedl ni pan oedd ar ddibyn di- fancoll-pan ar ymgolli yn ngorllif troch- wyllt y diluw Sacsonaidd. Hyd a lied a dyfndcr pynciau duwinyddiaeth, a dir- geledigaethau duwioldeb, a ddeffrodd ac a goleddodd athrylith ein tadau; ac yr ydym yn ddyledus hoddyw am bob braint a rhagoriaeth a feddwn i ddwyfol- deb ein crefydd. Mae cynwys y rhifyn cyntaf hwn yn addaw yn dda am gyfrol 1893.
Advertising
I COCOA CADBURY.—Dyma'rCoooa sydd yn ddianol ar adnoddau cnawd-gynyrohiol ao ynte osglwyddo nerth a grymusder uml.-Healti
Y METHODISTIAID.
Y METHODISTIAID. [O DAN OLYGIAETH METHODIST. I ANERCH. Ychydig amser cyn declireu'r gwyliau, ardystiodd un o'n gweinidogion mwyaf talentog ac athronyddol wrthyf na fynai efe mwyach gydymffurfio cymaint a dull y byd hwn, fel ag i ddanfon anrheg ae anerch i'w gydnalwd. Ond fel y dywedai golygydd doniol yr ldhr yn ddiweddar, er gwaethaf ymgais hilner y ddynoliacth oddiar y croad, i ddiwygio yr haner arall, fe orys llawer iawn o natur ddynol yn y byd; ac felly nid wyf yn rhyfeddu fod golygydd y Qnitdl wedi ei symbylu, nid yn unig i ncillduo rhan helacth o'i newyddiadur i fod yn gyfrwng arbcnig tiiagat ymdrin ii IIIILtcrion 0 ddyddordeb i aelodau y gwahanol enwiidau Cymreig, ond hcfyd i ddangos ei hun o ymarweddiad mor anianol ag i an- rhegu cu gweinidogion a chalenig fydd, mae'n ddil ditdl, yn dderbyniol giln bitwb o'r derbynwyr. Ac felly mae genyf fmau yn awr y gorchwyl o gyfansoddi ychydig frawddegau o tlne. h fYllcd gyda rhodd sylweddol y Golygydd, er y mod yn teimlo i rilddau ar fy nghyfyng gynghor, fel y gallwn fabwysiadu cwestiwn y prophwyd i'r lief, a gofyn beth a ysgrifenaf. Dicbon y caf luaws o ddarllenwyr i'r nodion hyn na wyddent o'r blaen am yr yspryd anturiaethus sydd wedi ei ddangos gan y Gmedl nKiwn sefydlu adran gref- yddol. Ynglianol mis Medi declircuwyd y symudiad newydd hwn mewn newyddiadur- iaeth Gymreig, ac afreidiol yw dweyd fod angen mawr wedi ci gyflenwi ganddo. Anweddus a fyddai i ni son rhyw lawer yititt am gynhwysiad y golofn lion. Os yw fy naillenwyr eisioes wedi cael plesor oddiwrth y nodion ynuldangosiuit yma, rhydd i mi hydcru y bydd y golofn Fethodistaidd yn Ufmer mwy dyddord yn ystod y flwyddyn hon, ar o 7 i'w bodolacth ddyfod ?i fwy adnabyddus i aelodau y cyfundeb, ac yn enwedig y rhai hyny sydd o dueddiadau llenyddol. Teimlaf ddyled ddofn i r cyf- eillion sydd oddiyma ac oddidraw wedi gyru ataf nodion ac adroddiadau; ond gubeithid y lluosogir cylcli fy ngohcbwyr, fel ag y byddont cyn hir yn fintai. A pheidicd nch ofni yr a ei lafur yn ofer, er gwaethaf erthygl ddifyrus y gwr hwnw awgrymai yn yCymro, rhyw ddcufis ynal, fodmanylrwydd hollti blewyn yn cacl ei arfer yn y swyddfa hon, fel na cliaffai yr un enwit(I fwy na llai na cholofn gyfiawn. :Mae'r Golygydd yn cael lie ynngholofnaueniilly Of nidi i newydd- ion neu erthyglau byiion nas gall y golofn ino'u cynwys; a chan y gellir danfou ys- grifau yn agored i'r wasg gyda stamp dnnai (oddigerth fod llythyr yn y sypyn), bydd caredigrwydd y Golygydd yn digolledu go- hebwyr am dair gohebiaoth o lciaf, a son dim am y gwasanaeth y gallant hwy wneyd i'w cyfundeb yn ogystal ag i'w cenedl trwy hyrwyddo ymgais sydd yn cael ei wieyd tuag at dilwyn y gwahanol enwadau i gysylltiad agosiuih gilydd, aeiwybod- aeth helaethach o ddyhcuadau a meddyliau eu gilydd. Ac nn. ddigicd neb os gorfodir ni weithiau, trwy brinder gofod, i efelychu y Golygydd hwnw o'r Dreflan dderbyniai a chwtogai ysgrifau lhiw prentis JOHN AELOD JONES. Nid wyf fi eto mor benwyn yn ngwasanaeth y Wasg ag i anghofio yr amser y credwn i, pan yn oliebydd yn fy mhentref genedigol i un o'r wythnosolion hynaf, fod pob eyngherdd neu ddarlith yn y ty cwrdd Methodist yn haeddu, o ran pwysigrwydd, ei hysbysu i Gymru benbaladr; neu fod pob ffrnetheb y gwcinidog pan yn arwain eis- teddfod ar Nado! ig yn haeddu anfar wolile b yn mlilith dyddanion Trysarfa y I'laut. (canys ar yr adeg hono o'm hoedl yr oedd disych- ediad y rhan ddifyr o'm natur yn cael ei gyfyngu i oddeutu un ar bymtheg ar hugain o ddyddanion y flwyddyn). Ond er y dylaigo- hebwyr gofio pa gyfartaledd o bwysigrwydd sydd addas i ddigwyddiadau eu hardal neu eu cylch hwy, cawn engreifftiau yn barhaus fod rhywbeth wedi cymcryd lie mewn pen- tref dinod—efallai pregeth rymus gan bre- gethwr anadnabyddus, efallai yinweliad crefyddol neu ymdriniaeth flasus ar rhyw bwnc ysprydol mewn cyfarfod eglwysig-ag a fyddai yn fwy dyddorol a dymunol ei wybod na phenderfyiuadau a gweithrediadau cymanfa. Gyda golwg ar bersonoliaeth y Methodift gellir dweyd am dani yn ol y lrawddeg arferir mewn hysbysiadau parthed colledigion bethau, nad yw o wasanaetli na phwys i neb ond ei pherchenog. Ond os yw cyfeillion yn dymuno cyhoeddusrwydd i gyfarfodydd neu symudiadau cyfundebol y sydd a fyno a hwynt hwy, gochelent rhag priodoli iddo ef hollwybodusrwydd got y plwyf, neu hollbresenoldeb y cwnftabL Os Symunaut lwyddiant i'r golofn Fethodist- aidd, na atalient eu gohebiaethau. Ac ni fydd yr olaf hyn yn llai derbyniol pan yn fy yegwyd ar ol hepian, neu yn fy nghribo am gyfeiliornad. Pan fyddai swyidog Rhufeiug yn dechrou ei flwyddyn o gwyddogacth mewn talaeth, arferai wneyd proclamasiwn neu edict, gan hysbysu yr egwyddorion y bwriadai ddilyn yn M raglawiaeth. Yr un ffunud y gwna golygyddion y dyddiau diweddaf hyn gy- hooddi rhaglon o'r arlwy fydd i'w darllen- wyr am y flwyddyn. Nid yw yn hawdd i minau ddilyn y dull hwn, am y byddaf, mi obeithiaf, yn weinidog i weriniaeth o oheb- wyr, yn hytrach nag yn ysgrifenydd an- nibynol o erthyglau ar bynciau cyfyngedig i fy mhrofiad neu fy nheithiau fy hun. Fy awydd ydyw, nid traethu fy syniadan fy hun ( y rhai, ysywaeth, ni pharant fawr o hun ( l?d yn y fantol), ond gwneyd y golofn yr wyf yn gyfrifol am dani yn gyirwng defnyddiol a dyddorol o feddwl aelodau y Cyfundeb. Ac yn wir, ynowyddiaduron a'r cylchgronau blasusaf ar hyn o bryd yw y sawl garir yn mlaen ar yr ogwydtlor o gyd- weithmdiad. Credaf y bydd ortiyglau byr- ion ar fatorion o ddyddordeb cyffredinol yn fwy derbyniol, yn y golofn hon, nag adrodd- iadau yn y ffordd o newyddion (ymddiriedwn i ddyfeisgarwch yr argraphydd am le i gronicly ffeithiau), ao mi a ymdrechaf hyd eithaf yr ychydig gystrawen feddaf, i draethu fel y bardd Rhufeinig LUCRETIUS, er fod ganddo destyn o'r sychaf i ganu arno, Ifwtam ountinqeM lIImda lejxrre, dan drwsio'r cyfan a thlysni'r awen." A bydd yn dda. genyf dderbyn llyfrau a chylch- gronau i'w hadolygu. Mac gweithgarweh llenyddol y Cyfundeb yn fawr, a haandd munir adolygiad ar ddim sydd o ddyddordeb i Fethodistiaid, bydd yn bleser genyf bob amser alw sylw at y eyfruniad ncwydd hwnw i'w llenyddiaeth. Gwyddoch am y duw Rhufeinig Jamtt, i'r hwn yr oedd dau-wyneb,modd y gallai edryeh yn mlaen a thu ol. Yr oedd ganddo, os nad wyf yn camsyniod, rhyw gysylltiad Vr dydd Calan, am fod hwnw yn adeg i edrych yn ol i'r gorphenol, ac yn mlaen i'r dyfodol. Ac yr ydym ni mor gynefin a'r arferiad o wneyd yr un modd ar y tymhor presenol o'r flwyddyn, fel y mae erbyn hyn bron yn ddi- flas i'w barhau. Ond ar yr un pryd, mae ein cyfundeb yn awr mewn cyfwng pwysig; j'hwng blwydayn fu yn llawn o ddigwydd- iadsu lIIawrion ac un arall yn yr hon y gwelir, yn ddiau, gyfnewidiadau a symud- ittdau eang. I METHODISTIAETn YN 1892. Yr ooddwn wedi bwriadu gwneyd ych- ydig sylwadau ar Fethodistiaeth yn ystod y flwyddyn sydd wedi myned heibio. Ond gwelaf fod fy ngofod wedi rhedeg i'r pen, ac felly bydd yn rhaid i mi ei gohirio byd yr wythnos nesaf. Yn unig dywedaf y gellir yn ddibetrus gyfenwi y flwyddyn 1892 a'r teitl roddwyd gan DRYDEN i flwyddyn gofiadwy yn ei amser ef, set y flwyddyn ryfeddol (Annul Miralilis).
I Y BEDYDDWYB.I
I Y BEDYDDWYB. [DAN OLYGIAETH BEDYDDIWR]. Y BEDYDDWYR YN Y DEYRNAS GYFUXOL. Diau na fydd yehydig o ystacfcgau wedi ou codi o lawlyfr yr enwad yn ei gylch eangaf, sof cylch y Deyrnas Gyfunol, ddim yn annyddorol nac yn anfuddiol i ddarllon- wyr Bedyddiol y Gfwdl. Adeg y Haw- lyfrau yn arbenig ydyw dechreu y fiivj-ddyn. Y m/io pob enwad YII cymcryd ardrcm ar ci sefyllfa a'i safle y pryd hwn, gan nodi allan results blwyddyno lafur yn ei wahanol gylchoedd, gan eu taflenti yu gryno a destlus er hwylusdod cyfeiriadol. Y inae y Baptist flandbtxik yn gyfrol fawr drwehus, wedi ci llenwi hyd yr ymylon a ffeithiau dyddorol a hyfforddus. Ae nid y gwaslm- aeth lleiaf a gytlawnir i'r enwad gan y medrus a'r hyfwyn Ddr S. HARRIS BOOTH ydyw erynhoi ffeithiau a golygu cylioeddiad yr Humlhixih gwasanaethgar hwn. Cyn. WYSII hanes cytlawn o weithrediau yr Undeb yn pi ddau gynulliad mawr, y gWllu- wyn s'r hydrefoJ. Y iuae liyn yn yeli- wanegu yn neillduol at werthfawredd y llyfr, oblegid y mae y gweithrediadau hyn yn cynwys papyrau 0 nodwedd uchelryw ar dir llenyddol, hf?Nnw eu bod. yr. wcrtMnvr ar Ryfrif y materion pwysig yr ymdriniant a hwy. Cynwysa hpfyd ffeithiau angenrheid- iol i bob Bedyddiwr eu gwybod parthed cymdcithasau a sefydliadau aiurywiol yr enwad, cymdcithasau ag y mae i bob aclod ddyddordeb ynddynt ac yn eu hamcanion pwysig. RTIAT FFIGYRALU. Ond ar ystadegau a gynwysa. y mac a fynom ni yn benaf yma. Y mae o eglwysi Bedyddiedig yn y Deyrnas Gyfunol 2,80:3. Y mal) nifer y capelau yn :{,7.H. Cy- nwysa y eapelau hyn o "eistcddleoodd, 1,237,612. Cynydd yn nifer yr eistcddle- oodd y flwyddyn ddiweddaf, 12,515. Rhifa yr aelodau .'3-17,-400 cynydd clir, :3,240. Ceir fod 15,184 o fedyddiadau am y flwyddyn. O'r rhai hyn yr redd .5,8,52 yn Nghymru. Felly ni gawn fod !),18fi o fedyddiadau yu Lloegr. Tyner 97,242, nifer yr aelodau yn Nghymru, allan o'r 337,409, a bydd nifer yr aelodau yn Lloegr yn iinig yn 240.167. Dyma felly ,'j,52 o fedyddiadau yn Nghymru ar gyfer 97,242 o aelodau, tra nad oes yn Lloegr ond 9,186 o fedyddiadau i.r gyfer 240,167 o aelodau. Y niao felly gyfartaledd y bedyddiadau yn Nghymru yn ol dnu a hanner am bob un yn Lloegr. Y mae hyn yn bwysig, gan ci fod yn fater o ddadl rhwng caeth-gymunwyra rhydd gymunwyr, pa un o'r ymarferiadau. hyn sydd fwyaf ffafriol i lwyddiant yr enwad. Myntumia y eaeth-gymunwyr mai caeth-gymundeb sydd fwyaf ffafriol, ac y mae ystadegau bedydd- iadau yr enwad yn Nghymru, o'u eydmaru ag eiddo yr enwad yn Lloegr, yn ddios yn cadarnhau eu dadl. Y PARCH W. R. JOXES, ARERTAWE. I Hysbysir ni fod y boneddwr uchod yn myned i'r Unol Dalaethau i gymeryd goial eglwys Hyde Park, yr eglwys Fedyddiol Gynireig fwyaf a pliwysicaf yn y Talaethau. Rhifa yr egIwys lion 522 o aelodau. Felly 1 mae Mr JONES yn gwvnebu ar faes o lafur pwysig a chyfrifol tLr- benig. Medda, fodd bynag, i'n bryd ni gymwysterau neillduol er ymgymeryd a'r llafur a'r cyfrifoldeb. Y inue wedi cael cryn brofiad fel progethwr a bugail. Du am ysbaid yn bugoilio eglwys yn y Rholldda. ac nid dibris ydyw y profiad a gaiff gweinidog trwy lafurio yn mhlith trigolion anhydrin y Cwm masnacli-fywiog hwn. Oddiyno symulodd i Abertawo, ao yn y symud hwn yr oedd y cyfnewidiad yn gyflawn. 0 ranbarth lofaol i dref forwrol- o bregethu yn Gymraeg i wneyd hyny yn Saesneg. Nid yw Mr JOXES, anenwog yn y Gogledd. Cyrhaeddodd ei fri fel progethwr yn eglwysi y Gogledd, a gwahoddwyd ef droion i itqanaetllu ar achlysuron cylch- wyliau a cliyinanfaoedd. Ond, wrth gwrs, yn ei gylch cartrefol y mae profi dyn, ac yn y cylch cartrefol y mac Mr JOXES wedi hoi y prawf effeithiolaf oï alluoedd a'i ymroddiad. GWEITniO DI-DRWST. I Gallai pobl oddiallan i' dref Abertawo feddwl a bamu. oddiwrth bwffyddiaeth eyfoglyd un papyr newydd mai un gweinidog sydd gan y Bedyddwyr yn Abertawe, o leiaf nad ocs yno yr un arall gwerth (son am dano, na chryb- wyll dim am ei waith. Na, yn wir, y mae yn y dref hon amryw o weinidogion yr un mor alluog, mor dduwiolfrydig, mor garodig, a'r un mor letygar a'r sawl y cenir eu clod yn uchel. Wei, un o'r gwithwyr dysyml hyn sydd yn gwneyd eu gwal 'itth h wlr d ddisgwyl i .(?b d.bydd. yn barhaus ac yn blentynaidd yn ei gylch, ydyw Mr JONES. Yn ei syinudijvl bydd Abertawe yn colli gweithiwr snnhwyrol, a diymhongar, eithr effeithiol, end bydd Hyde Park ar ei henill yn ddirfawr. F. C. AKRD, LERPWL. I Dyweder a fyner, dyn i'w ryfeddu, ys dywed pobl sir Fflint, ydyw gweinidog Pem- broke Chapel, Lerpwl. Y mae yn ngwaethaf pawb a phobpeth wedi dyfod yn factor pwysig yn mywyd cymdeithasol a chrefydd- ol ail ddinas 'yr Ymerodraeth. Prawf di- ymwad o hyn ydyw y ffaith fod y papyrau dyddiol, yn enwedig y Daily Post, wedi dy- fod i reportio ei bregethau a'i anerchiadau fesur y colofnau. Ni wnelai y Daily Post, nag un papur arall, hyn onibai ei fod yn teimlo oi fod yn sier 0 gael ei ddarllen gan y cyhoedd. Y mae dyn wedi dyfod yn rhyw- un yn U 01, gr pan ei bhau a'i .it hiau yn cael eu la ?117. :?db a re Vilau a Ii byw egr. Y mae Mr AKED wedi cyrhaeddyd y pwynt hwn o ddylanwad gorf?Aol yn Ler- pwl. Y mae wedi cyrhaeddyd y peth a'i gwna yn feistr sofyllfa-mllster of the titmthn. El BONDER. Un o'i brif nodweddion ydyw y rhyuoia ymadrodd a'r eonder gyda pK: uy n rlly(ICLI(t demnia ff*eleddau a dryd y rhai sydd mewn awdurdod, y swyddogion dinesig, yr ynadon, yr heddgeidwaid, ac yn arhenig y darllawyr, a'r distillwyr, a'r tafarnwyr. Ni phetrusa ddywcyd y caswir nes y mae yn dftn ar gnawd neu yn halon ar friwiau. Y mae yn Radical o'r Radicaliaid, ac yn ddir- westwr brwdfrydig. Fel duwinydd, ni chyfrifir ef yn Uniongred oya belled ag y mae y Broad School of Theology heb fod felly. Ond nid fel duwinydd y myn gaol ei adnabod ond fel diwygiwr cymdeithasol. Ac fel rheol, yr hyn sydd yn cael leiaf o le o bob peth yn ei bregethau ydyw duwinyddiaeth. Cyhoedda yn mlaen llaw destynau ei bre- gethau, ac yn y rhai hyn gwibrodia holl feusydd bywyd cyhoeddus: gwloidyddiaeth, masnach, undebau llafur, dirwest, iawn- derau benywod, ac un dim arall a dybia efe a berthyn i gyhh diwygiad cymdeithasol. DYN GWERTIIFAWR I LERPWL. I Er gwaethaf gweddau anuniongred rlianau o'i dduwinyddiaeth, rhaid addef fod dyn o'i nodwedd onest ef ac mor ddiarbed ei sel dros sobrwydd a diweirdeb a chyfiawn- der, yn gaffaeliad anfesurol o werthfawr i le sydd yn gymaint lloches i bob llygredigaeth ag ydyw Lerpwl. Ac y mae y dorf enfawr a ymgynulla ar y Suliau i'r hen Bombroke, oedd wedi myn'd bron yn nghan, yn tystio yn gryf i'r mesur y gwerthfawrogir ei aUu a'i aiddgarweh gan y bobl. Pwy na ddy- wedai Dnw yn rhwydd iddo ac i bob un a amlyga gyffelyb ysbryd. Trueni na fyddai ei bregothu yn fwy efengylaidd, ond credwn mai fel yr heneiddia y bydd yn gwella yn hyn. Ni fydd dyn fel efe yn hir cyn gweled mai efengyl wodi'r cwbl ydyw y feddygin- iaeth sicraf ac effeithiolaf i bechod, nid yn unig mewn calon, ond mewn cymdeithas hefy I fod efengyl mor gymwys offeryn i adfer dyn yn gymdcithllool ag ydyw i'w adfer yn ysbrydol.
I Y WESLEYAID. I
I Y WESLEYAID. I [0 DAN OLYGliETH WESLEY.] I Erbyn y bydd y golofn hon o dan lygad y darllenwyr, bydd y nifer luosocaf o QYFARFODYDI) CHWARTEROL y cylchdeithiau wedi eu cynal. Yr oedd cyfarfod cylchdaith Tre'rgarth mor gynar a'r 17eg cynfisol, ond y gohiriwyd ef hyd yr 3lain cr cael cyfleusdra i ystyried yn mhcll- ach wahanol adranau y gwaith. Cynaliwyd cyfarfod cylchdaith Beaumaris ar yr 28ain cynfisol; Llam-haiadr ar y 30ain; Llanasa, Ion lydd; Rhyl, Ion 5ed; Shaw street, Lerpwl, Ion ifcd. Dyna yr oil sydd wedi ein evraedd; er y gwyddom fod y nifer fwyaf o'r cyfarfodydd wedi eu cynal erbyn hyn. Maej OYXGOLL WKSI.T'.YAIDI) MON AC! ARF0JT wedi achlysuro cyffnvwd yn y cylchdeithiau y gwnaed cyfe'riad atynt gan y Parch islnnael Evans yn ei bapyr ar "Sefyllfa Weslcyaeth yn Mon ac Arfon." Mor wir ydyw geiriau Iago, "Wele, faint o ddefnydd y mac ychydig dan yn oi onyn." Tan selabrwdfrydedddroslwyddiantyrachos a barodd i Mr Evans ysgrifenu, ae i), gyffrodd aelodau y cynghor i siarad yn ffafriol o blaid yr awgrym. Ond y nitte cyfeillion cylch- daith Beaumaris un oclir i'r culfor, a chy- feillion rhanau cylchdeithiau Caernarfon a Thregarth ar yr oehr arall, yn cyffroi yn cu- bydus. Priodola rhai yr awgrym i amcanion isel a hunanol. Ond dylid eymcryd pwyll ac amynedd. Ni bydd i unrhyw gyfnewid- iad gael ei wneyd yn groes i farn y mwyafrif yn y cylchoedd yr ymyrir a hwy. Y mae trefnyddiaeth y cyfundeb yn sichrhau rhyddid barn a llafar i bawb y perthyna iddynt. Nid oes achos cyffroi. Ni byddai gweithio allan yr awgrym yn prysuro (liwedd byd a dydd barn." Byddai yn anmhosibl i'r cyfnewidiad wneuthur fawr iawn o niwaid i gylchdeithiau Beaumaris na Thre'rgarth. Iddynt hwy y mae y cyf- newidiad yn gymharol fyohan a dibwys. Galiumi wneyd mawr les iddynt. Ond y cwestiwn pwysig ydyw, beth fydd yn fantais i'r achos yn gyffredinol. Mao pethi^i yn ymddangos yn dra gwahanol yn ol y safle oddiar ba un yr edrychir arnynt. Y mac yn anmhosibl fod unrhyw amcan hunanol yn achos o'r awgrym, am nad yw buddianau porsonol na lleol yn cacl y <iyryd a hwy; ond nid ydym yr un mor sier nad yw buddiant Ileol wrth wraidd y gwrth- wynebiad, er ein bod yn gobeithio fel arall. Mae Lr.E.YYDDIAETjr YR ENWAD yn galw am sylw ar ddechreu y flvyddyn. Gwneir cryn stwr yn y dyddiau hyn yn nglyn a gortyngiivl pris yr Euryrawn o chwech i bedair ceiniog—mwy na digon o stwr, i'n bryd ni. Dywedir fod y gostyng- iad wedi ei wneyd er mantais y lluaws, ae nid aIR fod y cylioeddiad yn rhy ddrud am y pris MttcnoroL Y gwir yw fod cylch- rcdiad yr Euryrawn o'r blaen yn gyfartal, os nad yn eangach, na'r un misolyn arall yn ol rliif yr enwad yn y Dywysogaeth. Gellir profi hyny os bydd a igen. Ond ar y llaw arall dylasai fod y cylchrediad yn eangach. Mae hyn yn wir yn hanes pob enwad. Modd bynag am hyny, y mae y gostyngiad wedi ei wneyd. Ymddengys fod y cyfnewidiad yn ad'law yn dda. Mae y chwanegiad yn rhif y derbynwyr eisoes yn chwe' chant, a disgwylir cynydd yn y rhif hwn cyn y bydd y mis allan. Nid oes ymyriad gwerth son am dano wedi bod yn maintioli y llyfr, na dim yn ei ymddangosiad. Mae rhifyn Ionawr yn eithaf dyddorol. Yn ol yr hen arfer y mae bywgraffiiid yn eymeryd y lie blaenaf ynddo, ac y mae GLANYSTWYTII yn ysgrifenu mewn anldull ddarllenadwy. Yn dilyn ymae pre- geth gan y Parch ISHMAEL EVANS. Y mae vn hollol fel efe ei hun-yn amcanu yn bur ac uchel, a'r gweithiad allan yn synwyrol a tllawn o ddifrifweh. Digon tebyg na bydd pawb yn fod,llon i'r safle sydd gan y pregethwr. Tybed mai methiant Cristionogaeth yn ngoleuni y byd ym yn unig, ar wahan i sefyllfa ddyfodol ydyw, syniad yr apostol? Od oes eyfaddasder mewn Cristionogaeth i ddyrchafu cymoriad dyn, 8C wrth wneyd hyny i'w ddyrehafu mown corph, meddwl, ac amgylchindau, onid ywyo fen- dith bresenol ar wahan i gyflwr dyfodol ? Mae Cristionogaeth yn fendith i'r byd ar walian i adgyfodiad y corph, a dcdwyddwch tragywyddol. Nid yw Cristionogaeth yn fethiant ond yn yr ystyr o fod yn aflwydd- ianus i gyraedd amcan bywyd anianol ae anifeilaidd. Mae y benod arwoiniol i Grist- ion ogaeth a Chymdeithas" yn rhagorol. Pwy bynag ydyw yr awdwr y mae yn tori Ilwwy ybr b? r a deffimol iddo ei hun: g?yr yn dda pa beth y mae yn ei gylch. Disgwyliwn bethau mawr oddiwrtho. Clirio ffordd iddo ei hun y mae CADVAN gyda'i gyfroddiad cyn- taf ar Ddydd y Croeshoeliad," a gwna hyny gyda'i ddeheurwydd arferol. MG,e yr ymlwybriad yn naturiol a phrydferth. Damau buddiol iawn ydyw Yr Eglwys Gristionogol yn Facs Llafur" gan Mr J. JONES, Lerpwl, a'r Amcan i fywyd gan ohebydd arall. Mae y Ford Gron yn rhagorol. Dyma yr ysgrlf fwyaf amserol. Gwahoddir sylw at symudiadau pwysicaf cylchoedd beirniadaeth Feiblaidd, crefydd, a moes. Od oos diifyg yn y rhifyn, efoallai mai dyna ydyw, absenoldeb ysgrif grof ar y Synciau sydd yn cyffroi y byd crefyddol. Mae y rhclyw yn fyr gofiantau ac yn gryn- hodeb o newyddion eenhadol-pethau y rhaid eu cael mewn misolyn enwadol. Yn Her y mae yn dcilwng o ledaeniad a darlleniad. Mac y Winllan yn ymddangos mewn diwyg newydd. Mater o chwaeth ydyw hyn oil. Ymddengys yn ddigon golygus. Rhoddir darlun rhagorol t) r Parch John Evans (Eglwysbach) ac amliaelliad o brif ddigwyddiadau ei fywyd, yn yr ysgrif ar- weiniol. Bydd yn dda gan filoodd weled y darlun, ac nid oes neb yn blino darllen yr un pethau am gwrs ei fywyd. Mae y rhelyw o'r ysgrifau yn dda, ond yin- ddangosant i ni yn rhy unrhywiol ac un- ffurf. Byddai mwy o amrywiaoth mown mater, ffurf, a chyfeiriad yn fantais. Mae gan y golygydd orehwyl anhawdd, ac y mae yn hawddach gweled diffyg na'i wneyd i fyny. LIyfr newydd ydyw SAIL OADARN Y FFYDD ORRSTIONOOOL. Yr awdwr ydyw y Proffeswr J. Agar Beet, D.D., Richmond, Llundain. Bwriad yr awdwr ydoedd rhoddi llawlyfr o brofion Cristionogol i athrawon yr Ysgolion Sab- bothol ac ereill. Y mae wedi derbyn cy- meradwyaeth y wasg Seisnig yn gyffred- inol. Gallesid dyfynn o adolygiadau prif ddynion yr Eglwys a'r Ymneillduwyr yn rhoddi iddo y ganmoliaeth uwchaf. Meddyl- ddrych bapus iawn o eiddo y Llyfrfa ydoedd cyhoeddiad y llyfr hwn; ac y mae wedi ei ddwvn allan yn llawn mor ddestlus o ran ar- graphwaith a rhwymiad yn y Gymraeg ag yn yr iaith Seisnig, a hyny am lai o bris. Mae y llyfr Seisnig yn costio swllt, tra y gwerthir yr un yn Gymraegam naw ceiniog. Y mao wedi ei gyfieithu gan y Parch P. J. Roberts. Hyderwn y gwerthir y llyfr wrth y miloedd yn mhlith ieuenctyd Cymru o bob anwad. Nid oes lliw enwadaeth arno o gwbl. Ar y cyfan y mae y cyfieithiad yn gymeradwy. O'r ddan rhy gaeth ydyw. Prin y llae ycyfleithydd wedi gallu ymddatod oddiwrth yr anfinteision sydd yn nglyn a chyfieithiad rhy lythyrenol. Arogla yn drwm o arddull Seisnig. Mewn canlyniad dygir geiriau i mewn i frawddegau nad oes angen am danynt, ac y buasai eu lie yn well na'u presenoldeb. Mae y brawdd- egau weithiau yn ngwrtholl r hyn y dylent fod, oblegid eyfieithiad rhy lythyrenol; a'r canlyniad yw graddau o aneglurder mewn rhai ymadroddion. Ond ni ddygwydda hyn ond anfynych, 'ac nid ydynt y pryd hyny ond brychau ar wyneb yr haul. Ni chan- fyddir hwy yn gynt gan neb na chan y eyf- ieithydd ei hun wrth ail edrych drosto; a bydd yn dda ganddo gael cyfleusdra i symud ymaith y brychau i gyd mewn ail-argraph- iad. Siomir ni yn fawr os na bydd yr argraphiad presenol wedi rhedeg allan yn mhen ychydig wythnosau.
I YR ANNIBYN WYR.
I YR ANNIBYN WYR. [0 DAN OLYGIAETH ANNIBYNWR]. Doallwn fod Perchenogion y Qeiwdl yr wythnos hon yn anfon copi rhad i bob gweinidog porthynol i'n henwad yn Nghymru. Y mae hyn yn garedigrwydd neillduol yn y Perchenogion, ac yn g/fleus- dra i rai o'n gweinidogion, ond odid, nad ydynt yn derbyn y Genedl ar hyn o bryd i ddyfod i wybod am newyddiadur sydd yn rhoddi yn ei golofnau bob wythnos yr un chwareu teg i fuddiannau y naill a'r llall o'r enwadau Anghydffurfiol Cymreig. Hyd y mae ynom ni, caiff y golofn hon fod at was- anaetli yr enwad yn gyffredinol,—heb wneyd gwahaniaeth rhwng Do na Gogledd, hen na newydd, Sais na Chymro. GWEINIDOG YN Y.H. I Nid oes dim yn fwy oglur na bod egwydd- orion mawrion rhyddid a chydraddoldeb crefyddol yn parhaus fyned rhagddynt ac yn tnill tir. Y mae byddin rhyddid wedi cymeryd camrau mawrion yn ystod y ganrif hon. Yn wir, y mae yn anhawdd i ni yn yr oes hon, gyda ein holl freintiau, synied ond yn anmherffaith am y beichiau oeddynt ar ein tadau hyd yn nod mor ddiweddar a hanner can' mlynedd yn ol. Y mae y nifer niawr o Anghydffurfwyr geir heddyw yn aelodau o Dy'r Cyffredin, yn nghyda'r nifer hefyd geir yn aelodau o'r Weinyddiaeth bresenol, yn dyweyd fod dyddiau gogoneddus ar wawrio yn hanes rhyddid eto. Erbyn hyn hefyd y mae am- rai o'n liaelodau Eglwysig yn aelodau ar Faine Ynadol mewn gwahanol ranau o'r wlad. Nid ydym yn dyweyd fod pethau yn y sefyllfa hono y dyinunem iddynt fod gyda golwg ar hyn ond yn sicr, y mae pethau yn Uawer iawn gwell nag y buont. Y mae genym fel enwad mewn rhai siroedd gwyn cryf a chyfiawn yn erbyn y camwri eglur a dybryd a wneir a ni yn yr apwyntiadau yma. Er enghraipht, y mae yn Arfon a Mon amryw foneddigion perthynol i ni fel enwad ddylent ar bob cyfrif fod wedi eu hanrhy- deddu a'r eyfrifoldeb hwn. Y maent, dro ar ol tro, wedi eu pasio heibio i roddi lie i bersonau oeddynt yn mhell o fod yn gyfar- tal a hwy mewn cymwysderau i'r swydd, -ond yn unig eu bod yn digwydd dal cy- gylltiad ag enwadau ereill. Ond pan y delo gwneyd yr apwyntiadau yma i ddwy- law y bobl, fel y daw, ac y dylai dd'od, ceir tro ar fyd yn lied fuan, "gwneir y gwyr yn uniawn, a'r anwastad yn wastadedd." Ond yf ydym yn crwydro -ni fwriadem wrth gychwyn ond galw sylw at apwyntiad y Parch F. E. Anthony, M.A., athraw clasurol Coleg Western, Plymouth, yn ynad heddwch dros y fwrdeisdref hono. Y mae Mr Anthony yn un o'r gweinidogion mwyaf dysgodig a galluog a feddwn. Bydd ei apwyntiad, yn ddiamheu, yn anrhydedd i'r swydd ac i'r dref y mae yn ddinesydd mor enwog ac anrhydeddus 0 honi. Ond vr hyn sydd yn gwneyd yr apwyntiad yn eitcriadol ydyw y ffaith ei fod yn weinidog Anni- bynol." Y mao bod yn "aelod gyda'r Annibynwyr" yn Nghymru weithiau, heb son aiajfod yn weinidog, yn anghymhwysder anwithwynebadwy i'r swydd. Beth pe y cymerai Arglwydd Raglaw Arfon, ac Arglwydd Raglaw Anghydffurfiol Mon, ddalen o lyfr Bwrdeisdrefi Plymouth y flwyddyn hon? ni phetruswn ddyweyd y cant, yn mysg gweinidogion Anghydffurfiol, ie, ac Annibynol y ddwy sir, foneddigion yn nieddu pob cyrnhwysder i'r swydd. EVAN EVANS A DR M0FFATT. I Yn y Urollid Cenliaaot am y mis nwn ceir paragraph dyddorol dros ben wedi ei ddifynu allan o ddyddlyfr un Evan Evans, Cymro," a ddigwyddai hwylio am Ddeheudir Affrica ar fwrdd yr un llong, sef Tie Experience, a'r Cenhadwr byd-enwog Dr Moffatt, pan yr aeth allan gyntaf, yn mis Tachwedd, 1816. Ymddengys fod y dyddlyfr wediei ysgrifenn oll yn Saesneg, ond yn eglur gan un yn medru ysgrifenu iaith ei fam yn Uawer mwy cywir ac ystwyth. Ond y mae gwerth y difyniad yn benaf yn yr eglurhad a ddyry ar graffder y Cymro "Evan Evans" i adnabod y Cenhadwr, ac i brophwydo mor gywir am ei ddyfodol ardderchog. Byddai yn ddyddorol iawn cael deall ychwaneg o hanes yr hen Gymro hwn. Pwy ydoedd, a beth a ddaeth o hono ar ol hyn ? SWYDDOG IECHYDOL MORGANWO. I Y mae Cyngor Sirol Morganwg yn ddi weddar wedi bod yn dewis swyddog iechydol i'r sir, yr hon swydd sydd yn dwyn gyda hi y swm o 700p y flwyddyn. Yr oedd yr ymgeiswyr yn lluosog iawn, a'u eymhwys- derau y rhai uwchaf sydd yn bosibl. Ond y mae yn llawen genym fod y boneddwr a ddewiswyd yn Gymro ac yn Annibynwr Cymreig. Y mae Dr WILLIAMS yn enedigol ohen ardal grcfyddol Rhydymain, Mairion- ydd. Y mae wedi graddio yn uchel iawn yn Mhrifysgol Llundain. Bu am rai blynydd- oedd yn feddyg mewn clafdy yn yr Isle of Wight. Yr ydym yn ei longyfarch yn wresog ar ei lwyddiant hyd yma; ac yn dymuno iddo barhad o'r cyfryw yn ei gar- tref newydd gyda gwyr y De." DR PARKER. I Nid oes cisieu dyweyd wrth neb o n dar- llenwyr pwy ydyw Dr JOSEPH PARKER. Y mae, ond odid, y pregethwr mwyaf byd- adnabyddus-fel y dywcdir-sydd yn awr yn fyw. Y mae ei athrylith yn ddiamheuol. Y mL yn agored i wneyd pethau rhyfedd, ond nid ydyw hyny wedi'r cwbl ond profi ei athrylith hanfod yr hon, yn ol y diweddar Hybarch ISMAEI, JONES, ydyw bod Above rule." Felly yn ddiddadl ymae Dr JOSEPH PARKER yneihollweithrediadau. Bu boreu y Sabbath o'r blaen yn traddodi yr hyn a eilw efe yn New Year's Messages. Yr oedd ganddo air i ddyweud wrth agos bawb. Wrth bregethwyr; dywedai mai y ddau brif rwystr i'w Uwyddiant ydyw bod dan gyflog gan eu heglwysi-a. bod yn briod. [Yn siwr gwyr y Dr trwy brofiad beth ydyw y naill &'r U. I Am y Pabyddion, dywedai eu bod, gan belled ag yr oedd of wedi eu cyfarfod, oil yn ddynion eymdeithasgar ac anrhydeddus, ond ystyriai na fyddai Prot- estaniaid a Phabyddion byth ym ffyddlon iddynt eu hunain, ond pan yn ymladd y i *Wa'r lhal i farwolaeth. aelodau Seneddol, ystyriai fod chwe' chant ohonynt yn ormod; ao wrth y rhai oedd, dymunai iddynt byth beidio credu y Diafol pan y dywedai wrthynt eu bod yn anghenrhaid y greadigaeth. Awgrymai fod cyfarwydd- wyr neillduol ewmnmu neullduol i gael eu crogi, 00 fod y rbaff ar ol gorphen ei gwaith i cael ei chladdu yn Maes Judas Iscanot Nid oedd Uffern yn ddigon poeth i gospi rhai ohonynt. Wrth gyfarcb. yr Arch- esgobion, a'r Esgobion, dywedai; "Ei fod ef ei hun yn gymaint Esgoba neb ohonynt, Dyna Dr JOSEPH PARKER, fel arfer, Above J.LUO. Y DIWEDDAR BR0FFE8WR LEWIS. I Da genyf ddcall fod symuaiaa ar aroea 1 ffurfio "Cronfa Goffadwriaethol" i'r di- woddar Broffeswr T. Lewis, o Goleg Bala- Bangor. Nis gwn pa ffurf a gymer, ond yn ddiamheu y mae coffadwriaeth y brawd an- wyl a hoff yn haeddu i ni wniyd hyn. Yr ysgrifenyddion ydynt y Parchn M. O. Evans, Gwrecsam, a D. Wynne Evans, Llanelli, a gwasanaetha Mr T. Thomas, Tvnvwern. Pontypridd, fel trysorydd. CYFARFOD PREGETHU. 11 11 Cynhaliwyd cyfarfod pregetnu biynyauoi y Tabernacl, Caergybi, yr wythnos dlii- weddaf, pryd y gwssanaethwyd gan y Parch W. H. Rees (China), W. James, Swansea; T. E.1 Thomas. Coedpoeth. Deallaf fod yno gyriuUeiddfaoedd lluoeog, a phregethau ffrrmns. o',}- Y PARCH E. WNIOW EVANS. I Ymae yn bleser genyf ddeall fod y rarcn E. Wnion Evans, yr hwn sydd yn awr yn weinidog yn Bettws, Abergele, wedi derbyn ealwad unfrydol oddiwrth eglwysi Derwen- las, Glaspwll, a Soar, ger Machynlleth. Y mae Mr Evans yn ddyn hynaws a charedig, ac yn weithiwr selog a ffyddlawn, a bydd yr eglwysi uchod ar eu henill os llwyddant i sicrhau ei wasanaeth.
Y BblFYiGOL I GYMRU-
Y BblFYiGOL I GYMRU- CYNHADLEDD YK AMWYTIHG Mabwysiadu y Siarter. Cafodd cynhadlcdd bwysig 0 gynrychiol- wyr tri choleg cenedlaethol Cymru a phwyllgor unedig addysg ganolraddol ei chynal yn yr Amwythig ddydd Iau, i gy- meryd i ystyriaeth ddarpariaeth am siarter y Brifysgol i Gymni. Llywyddwyd gan Arglwydd Aberdar, ac yr oedd y cynulliad yn un lluosog a dylanwadol. Eglurodd ei arglwyddiacth, wrth agor y gweithrediadau, fod pwyllgor y siarter weai penderfynu caniatau i athrawon yr ysgolion elfenol gael eu cynrychioli ar fwrdd llyw- odracthol y Brifysgol. Cyfe riodd hefyd at ohebiacth a dderbyniwyd oddiwrth Gymanfa Gyffredinol y Methodistiaid Calfinaidd gyda golwg ar roddi graddau mewn duwinydd- iacth, a dywedodd fod adroddiad y pwyllgor yn cynwys awgrymiadau ar hyn. Ysgrifen- odd Mr William Williams, arolygydd ysgol- ion, i ddatgan ei ofid oblegid nas gauai fod yn breseno. Dadleuai y boneddwr hwn ar fod presenoldeb cyson efrydydd mewn coleg yn cael ei wneyd yn amod rhoddiad gradd iddo; ar yr un rmyd, parod ydoedd i gan- iatau i rai pynciau gael eu hastudio o'r tu- allan i goleg os y gallent wedi hyny ddyfod i fyny ag arholiad 0 eiddo y Brifysgol. Yna cynygiodd y cadeirydd fod y siarter a barotowyd gan y pwyllgor yn cael ci mab- wysiadu, a chyfeiriodd at un arall ag y bwr- iadai Dr R. D. Roberts, Llundain, ei chynyg fel gwelliant. Eiliwyd hyn gan Mr WM. RATHBONE, A.S., yr hwn a sylwodd ei fodyn dra thebyg y byddai raid cael siarter attodiadol cyn bo hir, gan nas gallai y pwyllgor ragweled yr anhawsder yn awr. GWELLIANT DR R. D. ROBERTS. Cyn ygiwyd, fel gwelliant, siarter arall gan | Dr ROBERTS. Prif cgwyddor y gwellant yd- oedd nad oedd graddau y Brifathrofa yn cael eu eyfyngu i efrydwyr yn y tri choleg cenedlaethol yn unig. Gweithreda Dr Ro- berts fel ysgrifenydd y gymdeithas er hy- rwyddo addysg brifathrofaol o'r tuallan i'r colegau, a.'i amcan ydyw rhoddi i'r efryd- wyr ag ydynt o?r tuallan yfleusdra i enW g,.dZ. 0' y pasiant arholiadau y Brif- athrofa. Llawenychai fod y pwyllgor wedi cydnabod nerth y tarn gyhoeddus gyda golwg ar roddi graddau mewn duwin- yddiaeth. Y Prifathraw OWE.V, Llanbedr, a eiliodd y gwelliant oblegidei fod yn gryf o'r farn y dylai rhywbeth heblaw y tri choleg cenedlaethol gael eu dwyn i mewn i gylch y Brifathrofa. Bwriadai ef ymuno a Dr Roberts i wrth- wynebu siarter y pwyllgor hyd y diwedd. Siaradwyd yn erbyn y gwelliant gan y Proffeswr Rhys, y Prifathraw Reichel, Ban- gor; y Proffeswr Sorley, Caerdydd; Mr A. C. Humphreys-Owen, a Dr Isambard Owen. Dadl y boneddigion hyn ydoedd na buasai cynllun Dr Roberts yn ymarferol yn Nghymru, lle'r oedd y boblogae-h mor h d deneu, ac y buasai hefyd yn tu llawer oddiwrth werth ac urd s graddau y Brif- ysgoU Ni phleidleisiodd ond dau dros y gwelliant o blaid y gwelliant yr oedd 21. CAU ALLAN Y COLEfiAIJ DUWINYDDOI., &00 Fel gwelliant i un o'r adranau cynygiodd y Prifathraw OWEX fod bwrdd llywodraethol y Brifathrofa, os y teimlai hyny yn ddoeth, yn cael caniatad i wneyd lie ar y bwrdd i gvnrychiolwyr holl golegau Cymru yn ddi- wahaniaeth. Eiliwyd h; n gan Dr Roberts, ond gwrthodwyd ef. Y GRADD MEWN DUWINYDDIAETH. Oddiwrth ran flaenaf yr adroddiad hwn gwelir fod y gynhadledd wedi cau ailan bob efrydwyr ond a berthynant i un o'r tri choleg cenhedlaethol. Dadleuodd y Prif- athraw OWES fod hyn yn eau allan efrydwyr o safle uchel, a chynygiodd fel gwelliant fod graddau yn cael eu rhoddi i bob dryiyd(i o gymeriad da a fuasai yn myned trwy yr ar- holiadau perthynol i'r Brifathrofa. Gwrth- odwyd y gwelliant hwn eto. Gwelliant arall a gynygiwyd gan yr un boneddwr ydoedd fod duwinyddiaeth yn cael ei osod ar yr un tir i changhenau ereill.— Eglurodd y cadeirydd fod yna adran yn darparu ar gyfer hyn.—Y Prifathraw a ddywedodd nad oedd arno ef eisieu gweled duwinyddiaeth yn cael ei ddwyn i mewn trwy ddrws y cefn, pan yr oedd yn bwnc mor genedlaetholaphoblogaidd ynNghymru. Cafodd hwn ei eilio gan y Prifathraw Edwards, Pontypool. Tynwyd ef yn ol yn ffafr un a gynygiwyd gan Dr Roberts, ond collwyd hwn hefyd. Fel gwelliant i adran arall, cynygiodd y Parch J. T. WATTERS fod gan y bwrdd llywodraethol hawl i wncyd arholiadau mewn duwinyddiaeth yn rhan o'r arhol- ittd am radd yn'y celfyddydau (arts). Yn 01 y trefniad hwn byddai raid i'r efrydwyr duwinyddol bron ranu eu hamser cydrhwng y colegati cenedlaethol a'r colegau duwin- yddoL-Eiliwyd hyn gan Dr Isambard Owen a'r Prifathraw Jones, Caerdydd, tra y gwrthwynebwyd ef gan y Prifathraw Reichel a'r Proffeswyr Sorley ac Angus. Pasiwyd ef gan 15 yn erbyn 9. CYHOEDDI Y STARTER. Wedi mabwysiadu y siarter, eyiunwyu anfon oopiau o honi i i gynghorau y tri choleg cenedlaethol, i gynhadledd pwyll- Korau addysg ganolraddol, act holl gyng- horau sirol Cymru. Penderfjmwyd ad- arjrraphu sylwadau Dr Isambard Owen ar y Kiarter y rhai a ymddangosasant yn y Ge'te(n?c ymgymerodd Mr W. Cadw?r Davies a chyfieithu y siarteii r Gymraeg Cytunwyd yn mhellach i ofyn i'r aelodau ¡ Cymreig ac ereill i barotoi mesur er dwyn y siarter o flaen y Senedd.
MR BATfiBONB, A.S., A MESUR…
MR BATfiBONB, A.S., A MESUR YMREOLAETH. Hysbysa yr Exchange Telegraph Com- nanv ar sail ymddiddanion a gymerant le yn nghlybiau politicaidd idandain, mai Mr W. Rathbone ydyw yr aelod Cymreig sydd yn bwriadu cymeryd cwrs anmbynol gyda golwg ar fosur Ymreolacth I r Wcrddon.
YROERNILLADD. yr oerni yn…
YR OERNI LLADD. yr oerni yn LLADD. Bu Thomas Winn, labrwr, tarw yn nun- com ddydd lau mewn canlyniad, fe gredir, i erwinder yr hin. Y noswaith lfaenorol yr oedd yn llechu o dan bont camlas, ac oddeu- tu haner awr wedi tri o'r gloch y boreu di- lynol aeth i mewn i gaban, lie y caniatewyd iddo ymdwymno. vTra wrth y tan bu y truan farw. Aeth amaethwr o'r enw Richar(I Harris Gorther, ger Knighton, am dro drwy ei fferm foreu ddydd Mercher a deuwyd o hyd iddo ddau ddiwrnod yn ddiweddarach wedi rhewi i farwolaeth. Yr oedd y trancodig yn hen wr tua phedwar ugain. Mewn iard ystablau yn Northampton street, Lerpwl, ddydd Sadwrn, darganfydd- wyd ccrtiwr o'r enw Thomas Williams wedi rhewi i farwolaeth.
DAMWAIN I FICER DYSERTH. -…
DAMWAIN I FICER DYSERTH. -.I ? Tra yr oedd ncer uysertn yn wainio gywo cherbyd yn Rhyl ddydd Iau syrthiodd y ceffyl a thiaflwyd y gwr parchedig i'r Uawr. Pan bigwyd ef i fyny yr oedd mewn cyflwr o anymwybodolrwydd, ac hefyd wodi der- bvn niweidiau i'w ben ac wedi tori eifraich
MARW AR Y MYNYDD.
MARW AR Y MYNYDD. Yn ardal fynyddig Oerng-y-onuaion. > hwyr nos Iau diweddaf, deuwyd 0 hyd 1 gorph gwraig barchus o'r enw Ann Jones, yr hon oedd ar goll oddi-rt-f er yr I 109 0 Rajrfyr. Tirgai oddeutu pedair milldir ar aS;r man y cafwyd hi, a thybir maii colh ei ffordd addarfu tra ar "th. Symud wyd y corph A ?.p*°"?°?''?'- •
I 1 I)ntSVASfiIAI> AMAKTK-YDDOL.
I 1 I)ntSVASfiIAI> AMAKTK- YDDOL. I Cyfarfod Pwysi? yn Mon. I Beth amser yn ol mewn canlyniad i lythyr a ymddangosodd yn y O'C/K' U gal- wodd Mr Samuel Hughes, cadeirydd Cynghor Sirol Mon, amathwyr y sir yn nghyd i ystyried eu se yl fa yu n'Y'1eà y dirwasgiad ti.lua,(;thyJlu!. i: m a 'nee- derfynwyd yr aJeg houo Sa>io cyuiv-.thas o dan yr enw Cymdeithas Aaiaethwyr Mon," a nodwyd pwyllgor i dynu allaa reolau y gymdeithas. Dydd lau diweddaf cynhaliwyd cyiarfod lluosog yn Neuadd Drefol LlaneflJj i dder- byn adroddiad y pwyll., or, ond mewn can- lyniad i lythyr o eiddo Mr Win. Prnhereh, C.S., Bodfeddan, yn y N rth Wide, 0'troui- e, yr oedd amryw o'r tin'eddianwyr, ac hefyd rai gweithwyr, wedi dyfod i mewn i'r cyfarfod, a chafwyd ym hafo 'aeth lied faith ar beth fyddai enw y gymdeithas, yr tiyn hefyd a olygai pa un a ganhteld i'r tirfeidianwyr a'r gweithwyr yiuuno. Llywyddid g n Mr Samuel HMghcs, U.H., yr hwn a sylwodd ei fod ef wedi galw y ffermwyr ynghyd oddeutu tair wythnos yn ol i ystyried eu sefyllfa yn ligwyneb y dirwasgiad amaethyddol. Pen lertynwyd yr adeg hono tfurti cymdeithas, ac yn ddilynol yr oedd cynllun o reolau wodi eu tynu allan gan bwyugor. Nid oedd y gymdeithas hyd yma wedi ei ffurfio, ac ain?-in y cyfarfod hwu ydoedd ffurfio eymdeithas 0 ffermwyr M'm. Erbyn hyn yr oedd agwedd newydd ar y syinudiad, gan fod y tirfed iiannwyr a'r gweithwyr wedi eu gwahodd. Yn awr yr oedd y cyfarfcd yn rhydd iddynt '"datean eu barn ar y mater. Yr oed I ef wedi i ddewis yn gadeirydd hyd yma, ond weii ffurfio y gymdeithas byddai gmldyn; i ddewis cadeirydd newy Id, a gOJeit!!h ef y byddai iddynt ddewis amaethwr ag oed 1 yn denant yn briodol, yr hyn na3 gallai ef ddy- weyd ei fod. Mr W. PRYTUEUCII, C.3, a sylwai fod y ewrs ychydig yn wahanol i'r hyn ydoedd ar y dechreu, pryd y golygid i'r Gymdeithag fod ynun o amaethwyr yn unig. Yr oedfl y cyfarfod cyntaf wedi gosod argraph lied ati- ffafriol ar y sir, gan yr edrychid arno fel yn myned i ymosod ar y tirfod-diannwyr, ae wedi ymgynghori ag ychydig gyfeillion ymgyuierodd ef ag ysgrifenu llythyr i'r wasg, gan osod y tirfeddiannwyr, y fferm- 'I' wyr, a'r g?eithwyr megys yn F un eweh. w3??r HUGH THOMAS, C.S., a ??ny,-Iai d bod yn cael ei galw yn Gymdethas o Dir- feddiannwyr, AmaethwjT, a Gweithwyr Mon." Mr O. H. FOULKES, C.S., a ystyriai gya- ygiad Mr Tlioaias i newid yr enw yn gyu- atnserol. Eiliai Mr Lewis Morris, C.S., gynygijil Mr Thomas. Mr H. WILLIAMS, Pantysaer, a gynygiai wolliant fod i enw y gymdeithas barhau fel o'r blaen. Ni roddai ef i fewn i unrhyw un am ei barch tuagat y tirfeddianwyr iel y cyfryw, ond credai mai wrth fod ar wahan iddynt y gallai yr amaethwyr wneyd daioni yn y cyfeiriad yna. Yr Ucbgadben T. E. J. LLOYD, U. H., a eiliai y gwelliant, gan y crelai ef na ddylti y tirfeddianwyr fod i fewn o gwbl ya y gymdeithas. Mr William Prytherch a gefcogai y ey- ygiad gwreiddiol. Cefnogai Mr EVAN WILLIAMS, Llangefni, y gwelliant. Nil oedd ef yn meddwl y gellid cario y gwaith yn mlaen tra fyddai y tirfeddianwjar a'r ffermwyr gyda'u gilydd, oblegid byddai ar rai o'r tenantiaid ofa ea meistriaid. Yr oedd dylanwad y tirfedd- ianwyr weli bod mor fawrj fel ag yr oedd eu hofn yn aros ar y tenantiaid. Col HAMPTON LEWIS, U.H.,a rldyweledl mai wrth gyd-weithio yn unig y gallent sefyll yn yrargyfwngpresenol. Os caffiu y tirfeddianwr ei ddifetha, byddai y ffermwr yn fethdalwr, ac ni byd lai dim ond newyn yn aros y gweithiwr. Yr YSGRIFENYDD (Mr W. Edwards) a anogai Mr Thomas i dynu ei gynygiad yn anog?r?(, yr enw Cymdoithas Amaeth- yddol Mon" yn ddigon eang i gynwys y rhai a feddai dir eu hunain, os byddent yn ei amacthu, ac nid y tenantiaid yn unig. I Mr C. F. PRIESTLEY, Y.H., a sylwai mai llwyddiaut cyffredinol ydoedd yr amean, ond ychydig oedd ef yn glywed o son am y gweithwyr, tra mai g?.J1ddynt hwy yr oedd y gallu mwyaf yn bresenol. Mr J. RICE ROBERTS a ddyweiii nas gallai ef gytuno a'r Ysgrifenydd. Yr oed.1 yn anhawdd gweled bai ar enw a allai gynwys yr oil a ddeuai i fewn. Os oedd y teimlad o ofn a grybwyllwyd yn bodoii, yr oedd yn ddrwg iawn ganddo ef, ond nid oedd ef yn credu ei fod yn bodoli. Credai ef mai Mr Evan Williams oedd wedi ffurfio y crcadur yna. Mr W. HUONES, Bodelwa, a ddywedai na byddai yn undeb heb i'r tirfeddianwyr a'r gweithwyr fod i fewn. Mr O. WILLIAMS a sylwai nad oedd yr enw 0 gymaint pwys, ond y damodiad a roddido'rrhaioepdwdyis ddyfod i fewn. Buasai ef yn dymuno gweled pawb a gymerai ddy- ddordeb mewn amaethyddiaeth yn ymuno. Newidiodd Mr Hugh Thomas ei gynygiad fel ag i'r enw fod yn Undeb Amaethyddol Mon," pryd y pleidleisiwyd, a chafwyd mwyafrif mawr drcs hyn. Sylwodd y CADEIRYDD mai y mater nesaf ydoedd dewis eadeirydd, a gobeithiai y byddai iddynt ddewis tenant farm-r i'r gadair. Cynygiodd Mr A. MCKILLOP, C.S., ao eiliodd Mr GRIFFITH, Cefncoch, Llansadwrc, fod i Mr O. H. Foulkes, C.S., gael ei ethef yn llywydd y gymdeithas. Gwrthodai Mr Foulkes y swydd, a chyn- ygiodd Mr C. F. Priestley, Y.H., yr hyn a eiliwyd gan, Mr O. Williams, Ty'nybuarth, a phasiwyd ef yn unfrydol. Dewiswyd Mr Foulkes yn is-gadeirydd, a Mr W. Prytherch yn drysorydd. Gwrthodai Mr W. Edwards gymeryd ei ail-ethol yn ysgrifenydd gan nad ydyw yn credu yn y gymdeithas fel ag yr oedd wedi ei ffurfio o'r newydd, a dewiswyd Mr A. McKillop, C.S., yn ysgrifenydd. Ar gynygiad Mr Lewis Hughes, C.S., trosglwyddwyd y gweddill o'r rheolau yn ol i'r pwyllgor i'w hail-ystyried, ac ychwaneg- wyd y rhai canlynol at y pwyllgor:—Mr S. Hughes, Y.H. (ý cyn-gaieirydd), Mr J Rice Roberts, Col. Hampton Lewis, Y.H. Mr T. Pritchard, Llwydiarth Esgob Mr X Jones, Penrhos; Mr H. Evans, Llangwyllog; a Mr H. Williams, Rhyd-dafydd. Ar gynygiad.Mr W. Prytherch, yn cad ei eilio gan Mr0. Williams, Tynybuarth, pasiwyd yn unfrydol bleidlais gynhes o -cikiMr 8, Hughes, Y.H., y c- gadciry d. i Mr W. Edwards,y cyn-ysgrif- enydd. Yr wythnos nesaf cyhoeddir ysgiif 0 eiddo Mr W. Edwards, Llanfair Pwll Gwyngyll, yn rhoddi ei resymau paham y gwrthod- odd yr ysgrifenyddiaeth. Hefyd, yn y HVnra nesaf, ceir ysgrif gan yr un gwr ar y cyfarfod yn Llangefni ddydd Iau.—UOL»
[No title]
Fe wneir achwyniad cyf?edinol fod y rnan wyaf 9 cxom yn anrheunadwy; 0 t J y broSe?-iaeth wed(dang<?s  ddiweddar fod yr ?M.? a ddefnyddir yn rhy ami gan wneuthurwyr tramor, yu^ny da m?rbrM. yn ffurfio sylwedd -bond- aidd sydd yn hynod beryglas i iechyd. Gyda golwg M cocoas wneirgj™fal megis eiddo Mr Cadbwy,  wynebiadau hyn yn bodoJi.- Whhall Seid pinau prcs gany Saraceniaid yn y TX mlvnedd bgdj ?. Mewn deng raivnedd bydd i dclisgyn? I yddion un par o wnh?o? rifo ^i^n-
BETH A lJDAW 0 FESL'R YMREOLAETH…
od yn rhaid csm allan yr aelofisti Gwydd- elig, hyd nes yrad-drefnirycyfansoddiad fel eg 1 caniatau i'r podair cened" Ym- leolaeth, a sefydliad Senodd Ymherodrol. Mae'n sicr y gellir llunio rbyw gyulh n trwy ba 110 y geliir cadw rhyw olfer o gvnrychiolwyr Gwyddelig yn ein Senedd, a chau allan y pynciau ni(I 3-styrir yn iawn i'r Gw\ ckklod ymyryd a hwy. Ond pe caniato:d dan Fosm 1893 i'lGwyddelod gael eisttdd yn y Scnedd fel cynt, nid ydym yn caiifvd y posibilrwydd iddynt vmyryd mwy yn y dyfodol nag yn y iorphen.d a niatcricn Prydcinig, tra ar y flaw arall y hplti Y Prydoinwyr wedi cu] ymwared < ddiwith faterion Gwydd- olig. Fa olwg by Lag gymeiir ni ddeilliaw ond lies a beudith i Krydam o roddi i'r Iwerddon Ymreolaeth. Gallwn hefyd deimlo yn eicr mai mesur rhagfynegol i Fesur Ymreolaeth Prydeinig fydd y Mesur Gwyddeiia. Y mae rh:igolygon y mesur .ydd i g?t ei ddwy. g^bton y wlad ddethreu v .D?nM.f yn bar addawol. Ni raid i ni ofni y bydd i t cwn Rhyddfrplol 8\dd yn cyfaith ?'t' Wedi ) Syr, EpWARD REED ddango- oi ddanedd daeth o flaen ei etholaeth itl y ci a lyfa law ei ieistr. V mae gan fw.vt.frif yr aelodau Pwvddeli" ymddiried d.ft'iant yn mwr- iadauMrGiAD^uNE. 0, bydd i'r hull ranbleidiau Khyddfiydol sefyll yn Dghyd fel un gwr bydd iddynt Lid yn unig gario Mesur Ymreolaeth i'r Iwer,i(loii,oi-d hef) d glirio y tlurdd i ddiddfwiiaeth ddefnydd- iol i lanau erelll o'r w lad.