Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
39 erthygl ar y dudalen hon
CYXHADLKDDAU CAKRDVDB-
CYXHADLKDDAU CAKRDVDB- Paddys) lit lad i llymru. Yr wytlmos ddiweddaf, am y waith gyn- taf er ei sefydliad 1" mlynedd yn ol, eynhal- iwyd y Cyngrair Rhyddfrydig Ceuedlaothol Y1. Nghymru. Rwriedid ei gvnal y llynedd yn Nghaer> iydd, oud fe fethwyd sicrhau neuadd digou eang i gy¡ml Y }lrif gyfarfod. Ond t'lcni fl. ddueth Rhyddfrydwyr y dref dros yr Hidmwsder hWIlW trwy godi adeilad haiaru vn bwrpasol ar gyfer yr auigylchiad. Cyrhaeddodd gryn nifer o swyddagion y Cyngrair a chynrychiolwyr i'r drei ddydd Mercher, *c fe gyiduiliwyd tuag ugain o eyfarfodydd cyhoeddus yn yr hwyr yn Hghaerdydd n't am'gylehoedd, y rhai a I auerchwyd gau aelodau Selllddolsc ereill. Brydnawn Ittii dechreuwyd ar weithred- iadau'r gynhsdledd. Cymerwyd y gadair gan Dr Npejice Watson, Uywydd y Cyngrair, au ar y llwyfun gydag ef yr oedd Arglwydd Monkswcdl, Mr Bryce,Llywydd Bwrdd Mas- nach. Mr T. Eo Ellis, a llu ereill o aelodau HMtcddoi. Cynygiodd y cadeirydd fod yr adroddiad blynyddal yn cael ei dderbyn. Yo nghwrs ei araefh sylwodd mai priodol iawu oedd l r Cyngmir "dod i Gymru, gun niai Mesur Dadgysylltiad i Gymru oedd uchaf ar on meddwl, ac a fu'H uchaf ar feddyliau y Rhydtlfry ;wjr (Jyiureitj er's blynyddau, ac mai Mosur oedd i gaol y He blaenaf yn y Seiiedd-dyuior sydd yn prysur ddynesu (clywch, clyweh). Gwnaeth y Cyngrair Rhyd ifrydol lawer i ddwyn y cwestiwn liwu i'r ffrynt yn Lloegr. Bu r flwyddyn ddiweddaf yn un hwysig yn eu hanes f ymneilMuodd yr arweinydd goreu a fll gan blaid erioed, oud yr oedd ei ysbryd yn aros yu eu plith. Collasant hefyd was- antietbl Mr Schuadhorst, eu trefnydd. Eto enillasant dir. yu vstod y flwyddyn, a salient edrych yn o gyda boddhail ami. Sydd cyllideb ddemocrataidd Syr William Harcourt o werth anrhaethadwy, ac nis gall y rhai a ddel ar pin holau i ysgrifeuu banes Lloegr adael yn ddisylw y alesur hwn a Deddf y Cyngorau Plwyfol a basiwyd San y Rhyddfrydwyr. Cyfeiriodd at Dy r rg l wyddi, Ke tn??ti'r Maid i fyned yn mlaen i lettwi cwjiau y Ty hwuw. Eiliwyd y cyuygiad g:m Mr Burnie, A.S., a phasiwyd yn unfrydol. Ar gynygiad Ar.:lwydd Moukswell, yn cael ei eilio gan Mr Hird (cadeirydd CYIll- deithas Khvddfrydul Cite ril.N-dti), ail et holw ycl Dr Spenee Watson yn gadeirydd, a'r Hen- adur Hart yn drvBorydd. CYDygiod" y Parch Charles Berry, D.D., Wolverhampton, benderfyr.iad yn datgan gwerthfawrogiad o lafur Mr Gladstone am 60 mlynedd, a diolchgarwoh iddo, gyda dymuniad am iddo gael byw i weled Iluaws o'r diwygi ulau oedd inor agos at ei galon yn cael eu dWYII odilhmgylch; hefyd bleidtais o ymddiriodaeth yn Arglwydd Rosebery, au aelodau ereill y Weinyddia th. Eiliwyd y cynygiad gall Mr Reginald McKenna, yr ymgeifiydd Rhyddfrydig yn Ngogledd Myawy, a phasiwyd gyda chymeradwyaeth. Cydnabyddwyd y bleidlais gan Mr Bryce, yr hwn a aytwodd fod y Weinyddiaeth yn tr wriadu gwthio'n mlaen Fesur i ddadgysyllta a Dadwaddoli Eglwys Loegr yn Nghymru, am fod hyny yn cael ei hawlio gan fwyafrif cynyddol o bobl (ctywch, c!ywch). Ni roddMt'r Mfsur yr Eglwys dan unrhyw an- aiifttntitis o'i cbymbaru a'r eglwysi ereill, yn unig rhoddai hi ar lefel deg a chyfartal i euwadaa ereill (cyineradwyaeth). Pe gof- yiiid iddo ef beth fyddai effiiith tebygol y cyfnewidiad, buaxui ef yn eyl'eirio at effaith Ijadgysylltind yn yr Iwerddon. Yno cafodd yr Eglwys Esgobol well gafriel o lawer ar y V jbl, a dttngostu ei huelodau fwy o haelfryd- edd o lawer na chyn iddi gael ei dadsefydlu. Yr oedd rtist, Cymru mor gryf fel nad oedd ganddo amlieuaeth lia cherid Mesur Dad- gysylltiad drwy Dy'r Cyffredin, ond beth d(l("iiai o liono ar ol hyny i 'Dywedid y ca'i ei daflu allan niewn lie arall. Dygai hyny ef at fater Ty'v Arglwyddi. Nid heb achos y cwynai y blaid Kyddfrydig yn erbyn y Ty hwn. Er's triugain mlynedd Did oedd yu ddim aingen nag otferyn i gario allan ddy- aunisdau y blaid Uoriaidd. Yr oedd yn ddyledswydd ar y blaid Ryddfrydig i'w gwneyd yu ainuhosibl i'r Arglwyddi allki llethu uiesurau yr oedd y wlad yn galw am danynt, a'r rhai II besid gan ei chynryehiol- wyr (eyiuerudwyaeth uohel). Cynygiodd Mr C, P. Scott, yr ymgeisydd Rhyddfrydol dros l'allbarth Leigh o swydd Lancaaster, beuderfyniad yn lluwenhau am le blaenllaw Ymreolaeth i'r Iwerddon ar raglen y blaid, ac yn amlygu penderfyniad o orchfygu rhwyatraeth Ty'r Arglwyddi. Eiliodd Mr Lloyd Ueorge, A.S., a dywedodd lias gttilai neb gefnogi y pendevfyniad mor gydwybodol a ciiynryehiolydd Cymreig. Yr oedd y wlad bon trwy {wynfrif mwy nag hyd yn oed yn yr Twerddon yn barod i roddi y lie mwyiif blaenllaw i Ymreolaeth i'r Iwerddon. I)ywedwyd wrthynt eu bod yn dyinuno It-liotitli goreu i Ymreolaeth. Cy- liuddiad o dyngu amnion yn erbyn y blaid Ryddfiydol ydotdd hwn, a gelwid hwy yn ladrou lie ysbrihvyr oddiar y darllawyr, y y milwnwyr a'r personiaid. and ineddyliai ei am y cytiuddiad yn erbyn dewrder pobl Prydain, eu bod wedi tvoi eu cetn ar y uiesur nid am fod dwy neu dair niiliwn o bobl wedi newid eu meddwl, ond oherwydd fod rhyw sefydliad hen ae eiddil a elwid Ty'r Arglwyddi wedi codi yn eu herùYll-;chwerUJÎIl) — ac we li taflu y niesur allan unwaith. Tair conedl it haner "eJi eu cornelu gan un slaes o chwip yr aralwvddi muwr (cliwei thin). Pictiwr ardderchog o ddewrder y llew Prydeinig, onide (chwerthin). A hyny gan ddosbarth oedd gyi aint urn baentio pictiwr o bono yn derbyn y byd (chwe thin). Os oedd byu yn wir, yr oeddynt yn euro y Chineaid mewn llwfrdra, Oud sYI\lbylid i f:- n'd yn mlaeu oedd y gwrthwvnebitd h,zi. Yn awr yr oeddynt wedi dyfod wyneb yn wyneb a gelyn y bobl. Yr oedd Ty'r Arglwyddi wedi setyll yn eu lierbyn o'r div/edd, ac nid bai Cymru fuasai os 11a chai ei daro i lawr (eytnerud wyaeth). Mr H. Paul, A.S., a gynygiodd bender- fyniad yn Uawenhau fod y Prif Weinidog wedi rhoddi ewt-stiwu Ty'r Arglwyddi yn y fsfle y gofyuai Cyulllldlpdd Leeds am dano ac yn gobeithio y eerid y inater yuilaen yu ol polisi y gynhadledd bono, hyd nes y di- ddywir hawl Ty'r Arglwyddi i daflu allan fesurao. Eiliwyd gan Mr C.P.Trevelyan.yr ymgeisydd Rhyddfrydol dros Ogledd Lam- beth, Llnudain, a phasiwyd ef yn unfrydol. Yn yr hwyr, rhoddodd Maer Caerdydd (yr Henadur P. W. Carey) ginio i gwmni ;luosog yn y Neuadd Drefol. Yfwyd y Uwncdentynau aiferol i'r teulu Brenhinol, a sylwodd y Maer eu bod yn disgwyl Tywysog a Tbywysoges Cymru i Gaerdydd yn 189G. Wrth ateb i'r llwncdestyn Gweinidogioc ei Mawrhydi" gan y Canon Thompson, syl- wodd Mr Bryce, A.S., eu bod oll fei y I Cauon Thompson yn dymuno gwneyd dim oud daioni i'r Eglwys yn Nghymru. Cy- feiriodd a' pnhawider.u eu swydd, lie at y cynydd ;irdderchog mewn addysg yr oedd Caerdydd wedi ei wneyd yn y Idynyddoedd diweddaf. Wrth gynyg llwncdestyn i Flier a Choifforaeth Caerdydd, sylwodd Mr T. E. Ellis fod y dref newydd y ddiuas oreu 0 ran cyflwr c; hadeiladwaith yn y dyrrnls, Gobcithiai weled Caerdydd yn ganolbwynt, nid yn unig sefydliadau addysgol, ond sefydliadau ceuedlaethol Cymru. Wrth siarad yn y ciuio hefyd sylwodd Syr Wilfrid Lawson fod Tom Ellis y Cymro Ulwyaf bynod a anwyd erioed.
DYDD OWENFR.
DYDD OWENFR. DADGYSYLLTIAD I OTMKC. Syr G. Osborne Mnrgsn, .S., a gynyg- iodd y penderfyniad canlynol :— Fod y Cyughor hwn, wedi dadgan lawer o weith. iau ei fod o blaid Uadgysylltiad a Dad- waddoliaQ Eglwys Loegr yn Kgbymru, ao o blaid defuyddio y degwin at amcanion ey- hoeddus ym y Dywysogaeth, yn croesawn yn llaweu ddadganiad y Prifweinidog mai Mesur oD ladgysylltiad i Gymru ydyw y Mesur cynt.if y Llywodraeth a ddygir gi'r- bron y Senedd, ac yullawcnball wrth gredu y bydd i'r Mesur hwn gael ei anfon i fyny i Dy'r Arglwyddi yn ystod y Sene-id-dYIl1<)r uesaf." Dywellai eu bod yn sior o lwyddo, otid yr oedd eu gwrthwynebwyr ya hynod o gryf. Eiliwyd gan Mr Perks, A.S., ar ran Ymneillduwyr Lloegr, a phasiwyd yn uu- j frydol. Mr Edward Evans, Lerpwl, a gynygiold benderfyniad yn cadarnhau dadganiadau y Cyngor o blaid gwella y cyfreithiau cof- reetru, ac yn wuwedig o 4bltiid lleikau yr IIUl- ser i gymwyso am bleidlnis i dri mis, ac o blaid un Ivn un blei(Ila;s. Eiliwyd y cyn- ygiad gan Mr R. J. Price, A.S., a chefnog- odd Mr W. Allard, a chariwyd yn unfrydol. Cynygiodd Mr T. Snape, A.S., ben- derfyniad o blaid dewisiad lleol ynglyn a 1 -iSWruch feddwol, a chyfeiriodd at gynllun E#)"ob Cuer fel o natur ski iiible-sktliiibi e, Eiliwyd a chefnogwyd g m Mr George White a Syr Wilfrid Lawson, A.S., a phasiwyd ef. Maholl- AS. a ffvnvsriodd be.iderfvniad -if,.Ideb Veist,i we,ii ei fygu gan Dy'r Arglwyddi, ao yn gobeitldo gwctr.d y Mesur ar lyfr y gyfraith eto. Eiliwyd gILD NJ, W. C. Steilman. a siaradodd Arglwydd Brassey, llywodraethwr Victoria, yr hwn sydd yu gyfarwyddwr uti o'r cwnuiifiu rheilffordd. y" gryf o l blaid. Pasiwyd v penderfyniad yu unfrydol. Mr T. E, Ellis, A.S., a gynygiodd bleid- lais i Gymdeithas Ryddfrydol y De a Chym- (leithas Caerdydd, tie apelio ld ttt y cyiirycb- iolwyr i roddi eu hamser i aiitudio ygofrestr, i ganrasio y pleidlei8wyr, ac i wnoyd y cym- deithnstiu Rhyddfrydol mor gyuryohioliadol, crrf, a pharod am y frwydr fig oedd inodd. Eiliwyd y cynygiad a phasiwyd yn uu- frydol. Rhoddwyd ciuiaw i'r cynrychiolwyr a'r swyddogion yn y Xeuadd Drefol gan Mr Clifford.
CYNGHRAIR RHYDDFRYDOL _Y I…
CYNGHRAIR RHYDDFRYDOL Y I MERCHED. Prydnawn Iau, cj-nhaliwyd cyfarfod cyn- taf y gymdeithas hon, Mrs Williamson, Caerdydd, yn y gadair. Mrs Garland, Devonport, a gynygiodd benderfyniad ar welliantau mewn cofrestriad.Pasiwyd y pon- derfyniad. Ar gynygiad Miss Ktte Jenkins, pasiwyd peuderfyniad o blaid Dadgysylltiad i Gymru. Pasiwyd nifer o benderfyniadau eraill ar bynciau y dydd, a phynciau o ddy- ddordeb neillduol i ferched. Dydd Gwener, dan lywvddiaeth Mrs Brown, Lerpwl, eynhaliwyd yr ail gyfarfod. PaHiwyd penderfyniad ynglyn a Mesur Dewi?d Lleol, Ac ynglyn a merched fel gWKrcheidwaid; yn sicchau Arglwydd Roae- bery o gefnogaeth merched Rhyddfrydol Lloegra Chy mru argwesti wn Ty'r Arglwyddi; ao ar gwestiynau eraill. Cynhaliasant, hefyd gyfa: fod cyhoed lus, dan lywyddiaeth Mrs D. A. Thomas, pryd y sillradwyd gan Mrs Bumford Slack, Mr Lief Jones, Mrs Steward Brown, Is-iarlles A. Keany, a Syr E. J. Reed. Pasiwyd penderfyniad o ym- ddiriedaeth yn y Llywodraeth.
Arthog.- -I
Arthog. I CTXGIIKRDD.—Yn Ysgoldy y Bwrdd, nos Fercher. eynhaliwyd cyngherdd gan Llew Cynfal a'i gyfeillion, o dan lywyddiaeth Mr Morgan Williams, Ysgol y Bwrdd, yr elw i fyned tuag gapel Annibynwyr y Borth, gor Dolgellau. Yr oedd y cynulliad yn lluosog, a chafwyd elw lied lida. Cymuu FVDD.—Y mae cangen o'r gym- deithas hon yn debyg o lwyddo yn anarferol. Y mae tua deg-ar-hugain eis:>es wedi am- lygu eu bwriad o ymuno. Bechgyn a gen- ethod ieuainc mwyaf talenteg yr ardal ydynt gan mwyaf. Da iawn. Fydd fawr o lun ar ddim cymdeithas os tia fydd y dosbarth ieuanc, yn fcibion 11 mc:-c!¡pr!, yn cael lie yn ddi. Cynhelir cyfarfod cyhoeddus yn fuan, pryd y ceir auerchiadau gaJil y Parch Gwyn- oro Davies ac ereill. YsflOL NoS.—Y mae hon yn gweithio yn rhagorol. Amlwg yw fod yr ysgolheigion yn gweled gwerth yr hyn a gynvgir i lclyjit. Gresyn na buasai ysgolion yn cael eu sef- ydlu mewn rhanau ereill o'r plwyf. Dylai y Bwrdd Ysgol gymeryd y nmter; mewn llaiv, u chario yr ysgolion nos yn mluen. DIRWEST.—Y mae y gymdeithas hon wedi eyebwyn unwaith eto. Eidduuwn iddi lwyddiant. Gwnacth waith rhagorol y llynedd, a diameu y gwna hyny eleni. Crosodir y pen try mai o'rjbiich arjysgwyddau Mr Morgan Williams.
IDiangra Wyrthiol-I
Diangra Wyrthiol- I Y mae llaweroedd o bersonau wedi colli eu bywydau neu wedi eu hanalluogi i ddilyn eu II gorchwyiun trwj damweiniau yn Mociau Lerpwl. Nid oes wythnos yn myned heibio nad oes un neu ddau o drengholiadau yn cael eu cynal. Yn olyr Ambulance C >rps, y mae daruwain am bob dydd o'r flwyddyn yn digwydj yn, neu tua y dociau. Gymaint o'r trueuiaid sy'n colli en bywydau a ellid eu hachub, a'r rhai sy'n cael eu hanalluogi a ellid eu hadferyd i'w hieohyd a'u eryfder cyntt figF Gall meddygon osod esgyrn yn eu lie, ae hefyd dori aelodau, a gwneyd llawer gydag aclioslou cyffredin a clilefydon, oud mae llawer o achosion lie y mae bywyd fel yn sefyll ar edafedd, nis gall meddygon gryfhau yr edafedd hwuw, ac felly y mae bywyd yu darfod. Tua dwy flynedd a haner yn ol ttr etifeddiaeth y Doc, yr ochr j ogleddol i Lerpwl, Lu i of o'r euw Pritchavd syrthio 16 troedfedd Ji waelod llong ar yr hon yr ydoedd yn gweithio. Yr oedd amryw o'i esgyrn wedi eu tori. Yr oedd wedi anafu asgwrn y cefn, yr hyn a fu yn Ilehos o'r pailys. Yr oedd Mr Piitchard wedi bod ynlluytllwybodol am fis. Ar ddiwedd un wythnos ar byuitheg wedi iddo fYHed i'r ysbytty, daeth allan fel yn anfeddygiuiaethol, ac yn fuan wedi hyny bu uu o'i- lueddygon yn darlithio ar ei achos, yr hwn oedd, medd efe, yn un o'r rhai gwaethaf a wyddai am dano; ond ar hyn o bryd, y mae Piitchard braidd mor gryf ag erioed, ac yn gweithio. Ychydig ddyddiau yn ol, galwodd goheb- ydd gyda Mr J. H. Pritchmd, yn 10J, Boundary street, olI Stauley Road, Lerpwl, a chafodd allan In fodd y cafodd yr adfer- iad gwyrthiol liwn. Masuachdy bychau ydyw caitief Mr Piitchard, a phau y galw- ( dd y gohebydd, oyfarfyddwyd ef gan ddyn nerthol ae iayhus yr olwg. A ydyw Mr Pritchard i mewn ?" Ydyw, y fi yw Pritchard." "Olld yr oeddwn yn meddwl eich bod o dan y purlys r" Ar ol i Mr Pritchard gynyg cadair i eis- tedd i'r gohebydd, eglurodd y wyrth ym- ddangosiadol. Bum gartief am (idetidleg mis," meddai, yn hollol aualluog. Yr oedd fy aelodau yu ddifywyd a difudd i mi. Newidiais y I meddygon. Collais bob gobaith o adferiad. Daethmu i deuu.'o tod byw yn taicli I mi. Parlieais felly hyd o iewn mis yn ol, pan y cymeradwywyd fl i gymeryd Dr Williams' Pink Pills for Pale People. Adnewyddwyd fy mywyd a'm c-yfder a'm hapusrwydd. Gwelweh fy ftiod yn gryf ac iach eto nid ydwyf yu eich eamarwain, nacYfI dyweyd goruiod am yr adferiad gwyrthiol a gofais; er pan ddechieuais gymeryd y peleuau yr ueddwn yu cryfhau bob dydd. N r wyf wedi myned yn ol at fy ngwaith ac y mae y meddygon a fu yn gweiui aruaf wedi eu synu. Gofynant i mi pa fodd yr adferais. Nis gallaf ond yn unig eu sicrhau mai Dr Williams' Pink Pills yn uuig yw achos fy adieriad. Nid yn uuig y inaeut wedi ad- newyddu bywyd yn fy aelodau, y maent wedi gyru i ifwrdd y poenau mwyaf ar swydus o fy aelodau. Yr wyf wedi treio pobpeth at y poena:; hynv, ond methais a chael esmwythad hyd nes y cymerais y peleuau. Dywedaf wrthych yn onest fy mod yu ddyledus am fy adferiad i Dr Wil- liams—uid oes dim ond PelenauDr Williams wedi fy ngwella." Y mae Dr Williams's Pink Pills yn wir feddyginiaeth at anhwylderau cyffelyb i grydcymalau, poen y giau, parlys, Loco- motor Ataxy, St. Vitus's Dance, cur gieu- ol yn y pec, a gwendid, lludded, afiechydon ygwse1, megys mauwynion, tan eiddewpar- had, &c. Maent hefyd yn gryfhaol, ac ad- feraut i'r croen llwyd, gwehv, liw a graen iechyd; yn foddion penodol rhag holl an- hwylderau neillduol y rhyw fenywaidd ac i ddyuion effeithianfc wellhad trwyadl oddi- wrth anhwylderau a gyfodant oddi ar fliuder, gorweithio, neN. urinod rhysedd o unrbvw natur. Gan fod y Pelenau yma mor efFeithiol, y mae llu yn ceisio dynwared; ond teimla y percht)inogiori yn dra diolchgar i unrhyw berson neu bersonal1 yn rhywle a'u hysbysant o'r twyll. Os bydd unrhyw am- heitaeth gwell i chwi anfon eu gwerth mewn stamps i'r Cwmni, y Dr Williams', Medicine Company, 46, Holborn Viaduct Loudon, am 2s 9c y blwch, neu chwe' blychaid am 139 9c. Ni worthir Pelenau Dr 'Willmms ya rhyddio? ueu wrth y dwsin, naowrthycant. J
r Aboriu'i'oii.,
r Aboriu'i'oii. BWRDD GWAILCIIEIDWAID. -CYlititilWYU y bwrdd hwn, ddydd Mercher, Mr Jenkiu Jenkins yn y gadair. Adroddai y clerc fod eiddo Margaret Davies, Pengraig, Cilcam, sydd yn y gwall^otdy, yn invyliw rhywun Y" Llaubedr. Penderfynwyd fod Mr D. Jones, y swyddog elusetiol i gymeryd gafael ynddyct. Galwodd Mr J. JoiR'Sj Tirbacht sylw at law-ysgrifen ddrwg y swyddog mMdysol dosbarth Llansilio yn ei adrodd- iid. Mr J. D. Jones a gynygiodd bleidliis o gerydd ar y ineddyg, ae fod ei bapur yi cael ei anfon yn ol i Dr Evans i'w ail-ys- grifenu. Mr J. C. Jones !i eiliodd, ac a I ddywedodd fod ysgolion nos i'w cael, os nad al!aLi>ei-souau fyn'd i'r ysgolion dyddiol; felly nis gallai neb ddyweyd nad oedd man- bus i ddysgu (chwerthin). Pasiwyd y cyn- ygiad. Ar gynygiad Mr P. Kees, pnder- fyuwyd trwy bleidlais derfynol y cadeirydd, i gyual y eyfarfodydd yu fis >1 yn He yn bythefnosol. Rhaid i hyn g tel ei gymerad- wyo gan FwrJd Lly^jdraeth Lol.
-Aijerangeli. __,.1
Aijerangeli. ,.1 Nos Sadwrn y cynaalnvyd eyfarroct oyntat ( cyngor y plwyf sydd newydd ei ft'urfio, yr ( hwn a clwir Cuerehuou Fehll. Nid oead cyngor wedi ei eth? yn y plwyf hwn, oad ar gais at y cvng?r sirol cauiatawyd ini g?te? I cyngor. lonawr 9fed y cynhaiiwyu y uwiaa p!wyf dan lywyddiaeth y Patch W. Wil- liams, Mallwyd. Etholwyd itri L. Rees, Abergwybedyn; J. Parry, Terrace; M. Jones, Craigygwnfa; T. Owen, Aberangell; J. Jones, Malhvyd; W. Owen. Celn; T. Evans, Nantycyff a J. Evtius, Tymawr.
_Aberystwyth. .__I
Aberystwyth. Caniataodd Mr W. B. Powell, Nanteos, droad yn ol o 10 y cant yn y rhenti ddydd Mercher. I MCWll cyfsrfod o Gymdeithas Cymru Fydd, darllenodd Mr D. Samuel, M.A., bapur dyddorol ar Edward Richard, Y stmd Meurig, a'i fugeilgerddi. Caed trafodaeth ar y papur a cUymerwyd rhan gan Ivon, Mr D. J enkiu, Mus. Bac., ac eraill. Di- olchwyd i Mr Samuel am ei bapur.
Bangor.!
Bangor. LLYS YR YXADOX.— Yn y llys uchod, dydd Mawrth, gerbron Mri fl. Clegg a J. E. Roberts, gwysiwyd John Jones, gwa3 fferm, Llandegai, gan W. Thompson, prif geidwad helwriaeth i Arglwydd Penrhyn, am gymeryd helwriaeth heb drwydded. Ain- ddiffynwyd gau Mr Thornton Jones. Tyst- iodd Robert Williams, ceidwad helwriaetli, iddo weled y diffyuydd yn cytneryd petris allan o draj) cwnirigod oedd wedi ei osod ar ruu ar y trenu. Dywedodd Mr Tliorntou Jones fod y difi'ynydd yn berthynas i denaut y fferm, ac yr oedd ganddo avvdurdod i ddal owningod. Aeth y petris i'r trap yn ddamweiniol, gan mai > bwriad oedd dal cwningod. Rhoddwyd y trap yn y man lie yr. oedd, gan fod cwningod yn niweidio IiP oedd yn y cae gerllaw.—Barnai y ;?"i,?? fod y diffyuydd wedi cymeryd med 1- iant anghyfreithl uvfi o'r aderyn, ac yr oedd- yitt yn ei ddirwyo i 5s a'r costau.—Gwys- iwyd Owen Owens. gwas fferm, gan ei wraig i'w orfodi i'w chynal. Aiuldiffyiiwyd gan Mr Thornton Jones. Dywedodd yr erlynes fod ei gwr wedi bod yn byw ar wahan oddi- wrthi er's pedair blynedd. Derbyniai lp yr wythnos. Allan o hyn yr oedd yn caniatau iddi 10s yr wythnos, ond nid oedd hyn yn ddigonol i'w galluogi i dalti y rhent a chynal ei hun a'i phlant. Yr oedd ganddi eneth wyth oed a dau fachgen, un yn un ar byuitheg a'r Hall yn bedair ar bymtheg mlwydd oed. Yr oedd yr L,uf>ugai o'r bechgyn adref yn Jwael, ac yrjoedd y llall allan o waith. Oni hai am ychydig arian a adawyd iddi gan ei liewythr ni buasai yn abl i gynal ei hun a'i theulu. Focifl bynag, yr oedd yr arian hyny wedi gorphen, acyr oedd dau fis o rent ya cidyledus. Gwrthododd y Faiuc wneuthur nnrhyw aroheb Cyhudd- wyd Hugh Hughes, saer maen, o adael ei ddau bleutyn yu nofal lTncIeb Banger. Dy- wedodd Mr R. Ll. Evttns, elerc gwarcheid- waid Bangor, i'r ddau blentyn gael eu can- fod yn hollol ddivmgeledd ar y brif-ffordd gerllilw Porthaetliwy. Yr oedd y diffynydd ar liyn o bryd mewn gwaith gerllaw i Conwy Dirwywyd ef yn flaenorol yu Llangefni am greulondeb at eibl tut, Pendeifynudd y Fainc os na byddai iddo gyuieryd y plant ymaith. o'r ty o fe.va pythefnos ybyc-ldai i archeb gael ei wneyd i'w anfon i garchar.
I- Bethesila.I
Bethesila. Yrt XSOOL GAXOLRADD.—Buy cwestiwn o apwyntio prifathraw i'r ysgol hon dan ys- tyriaeth y Lly wodraethwyr Sirol yn Nghaer- narfon dydd Iau. Fel yr hysbyswyd yn lfaeuorol, cyiueradwyodd y pwyllgor fu yn ystyried y ceisiadau Mr J. Morgan, B.Sc., o Lerpwl, Wedi yrndtafodaeth faith ar y mater, penderfynodd y llywodraethwyr i gyflwyno y mater i sylw v pwyllgor i'w ys- tyried o'r newydd. ESOEULUSC CVNAL EU MHAM.—Yn Llys yr Ynadon, Bangor, ddydd Mawrth, gwys- iwyd dau frawd William* Jones a John Jones, chwarelwyr, o esgeuluso cyfranu tu- agat gynhaliaeth eu mham.—Erlynwyd gan Mr R. B. Evans, clerc y gwarcheidwaid, ac ymddangosodd Mr Twigge Ellis (Mri Ellis a Davies) ar ran John Jones. Gwnaed yr archeb am gynhaliaeth ya Rhagfyr, 1893, ao yr oedd swm y ddyled oddiwrth W'lliam Jones yn 2p 19s, ao oddiwrth y llall yn lp 17s. Gohiriodd y Fainc yr achos er rhoddi cytteusdra i'r diffynyddion dalu yr arian, ac os na hyddai iddynt wneuthur hyny y byddai i gais gael ei wneyd am eu hanfoniad i garchar. CYMDEITHAS LENYDDOL JERUSALEM.— Cyuhaliwyd yr uohod, nos Fercher, dan lywyddiaeth Mr G. Roberts, llyfrwerthwr, pryd y darllenwyd papyr rhagorol ar I Addysg yn Bethesda," gan Mr John Griffiths, Pautglas. Cymero id y rhai can- lynol ran yn y cyfarfod Mri O. G. Griffith, E. T. Elias, E. Ellis, J, Elias, a H. Pritchard. CYMDEITHAS LENYDDOL CARNEDDI.—Yn ngbyfarfod y gymdeithas hon cafwyd dadl, A ddylai dyngYllleryd ei arwain gan y farn gyhoeddus?" Agorwyd ar yr ochr gadaruhaol gan Mr Hugh H. Williams, ae ar yr ccbr nucaul gan Mr Ellis Davies. Ar ol amryw sylwadau ar y naill ochr a'r llall, cymerwyd pleidlais yr aelodau, pryd y caed mwyafrif dros yr oohr nacaol. Yr oedd yr ystafell yu orlawn er fod yr hin yn anflafriol. Llywyddwyd gan Mr Robert Roberts, Fron- bant, yr is-lywydd.
Advertising
All hope of comfort in my home had died Until the MATCHLESS CLEANSER SOAP Ittiad
r Bryn'refiiil, Arfon,
r Bryn'refiiil, Arfon, LLWYDDIANT BRODOB.—Ychydig amser sydd er pan oedd Dr Prichard, mab hynaf Mr R. D. Prichard, o'r lie hwn, yn efrydu yn Edinburgh. Er hyny y mae wedi ym- sefydlu yn Resolven, Glyn Nedd, ac yfi dytod yn mlatiu yn llwyddianus Yn ddiweddar, apwyntiwyd ef yn feddyg i'r gweithfeydd sydd yn y lie, s'r wythnos ddiweddaf peuod- wyd ef. allan o luaws o ymgeiswyr, yn swyddog ineddygol Undeb Glyn Nedd.
ICaergybi. ---
I Caergybi. CYFARFOD PRKGF.THU.— Nos Lun a dydd Mawrth cynhaliodd Methodistiaid Calflnaiiid London Road eu oyfa fodydd pregethu blynyjdol, pryd y gwasauaethwyd gan y Parchu Richard Humphreys, Boutuewydd Griffith Roberts, Csrueddi; ac R. H. Morgan, M.A., Bangor. CYMDEITHA8 LENYDDOL HYFRYDLE.— Nos Fercher eynhaliwyd cyfarfod o'r g-yru- deithas uchod o dan lywyddiaeth y Parsh J. Hughes, pryd y cafwyd anerchiad tra dyddorol gan y Parch O. Gaianvdd Wil- liams, Bangor, ar Y Cymry hyd yiuadaw- iad y Rhufciniaid," Ar y dtwedd diolohwyd yn gynhes i Mr Williams am ei anerchiad rhagorollr gyn.vgiad Mr tJ. Preeee Griffith, yn cael ei eilio gan y Parch Klias B. Jones. MARWOLAETH SYDYN.—Dydd Iau cyn- haliwyd trengholiad o flaen Dr Roland Williams, Y.H., ar gortt gwraig o r enw Rosmna Coyne, perthynol i Dublin, a Clarke street, Lerpwl. Yr oodd Mrs (Joyne yH 61 uilwydd oed, ac yn dychwelyd o Ddublin yn nghwuini ei mherch, ar ol b >d yn claidu ei pbriol. Gau gyuted ag y glauiodd o'r llong yn Nghaergybi cafodd lewyg, a bu farw ) inhen ychydig fuuydau. Ymddengys i bod yn dioddef oddiwrth glefyd y galon. Dychwelwyd rheithfarn o farwolaeth o achosion naturiol. GWAELEDD YR HENADUR R. HVCIHRS.- Drwg genym hysbysu fod yr Henadur Richard Hughes yn glaf er's peth amser bellach, ac oherwydd hyn y mae wedi bod yn analluog i ddilyn y gwahauol fyrddau I cvhoeddug o ba rai y mae yn aelod. Y mae ei absenoldeb yn golled fawr i'r gwahanol fyrddau, gan ei fod yn ddyn o farn aeddfed a phrofiad helaeth iawn, ac yu un a weith- reda yn unol s'i argyhoeddiadau hyd yn oed pe b, ddai pob aelod yn wrthwynebol iddo. Mawr hyderwn ei weled wedi ei adfer i'w gynefiu iechyd yu fuan eto.
Caerlleon. -;
Caerlleon. CAI-BL M.C. ST. JOHX STRPET.-Noo Fercher, yn ysgoldy yr uchod, cafwyd per- j fformiad rhagorol o ddrama y "Y Ford Gron," o waith Mr Morris Parry, gan ael- odau cymdeithas lenyddol y lIe. Daeth iluaws yn nghyd. Cynygiwyd Be eiliwyd diolchgarwch gan Mr R. J. DitTies, a Dr Roberts, Y. Ii.
Criecieth. i
Criecieth. BWRDD Y8GOL. Dydd Mawrth, yn nghyfarfod y Bwrdd Ysgol, dan lywyddiaeth y Parch W. B. Marks, darlleuwyd adroddiad Arolygwr yr Ysgolion. Ymddengys mai 196p 2s 6c oedd y grant dderbyniwyd, sef 173p 2s 6c wedi ei enill yn yr arholiad gan y bechgyn, genethod, a'r babanod, a 23p fel rhau o'r fee grant. Y presenoldeb ar gyf- art.aledd yn ySl-od y flwyddyn oedd 180. Darllenwyd llythyr o'r Swyddfa Addysg yn newid dyddiad yr arholiad o Hydref i Gorphenaf. Gohiriwyd ystyriaeth cais Miss Maggie Jones, meistres y genethod, am ychvvanegiad yn ei chyflog.
Dinorwig.- I
Dinorwig. Yn y gymdeithas lenyddol, nos Fawrth, cafwyd papur rhagorol ar Y dull goreu i chwarelwyr dreulio eu horiau hamddenol," gan Mr E. Evans, Ysgol y Bwrdd. Cymer- odd olwg eang ar y cwestiwn, a mantais fawr fuasai treulio mwy o amser yn y cyfeir- ilid yma, gan mor amserol ydyw y testyn. Gwnaeth Mr H. Evans sylwadau i'r un cyfeir- iad, a gwnaeth y Parch J. Williams, fel llywydd, sylwadau byr.
DyffrynI
Dyffryn I Dydd Llun cynhaliodd y Bedyddwyr gwrdd te, yn cael ei ddilyn gan gyngherdd yn Ysgol y Bwrdd. Llywyddwyd gan y Parch W. Davies, Harlech, ac arweiniwyd I gan Gwilym Ardlldwy. Caed te a chyag- I herdd heb ei fath.
Gwrecsam. I
Gwrecsam. I Dydd Llun dirwywyd nifer o werthwyr glo am werthu glo mewn symiau by chain heb ei bwyso, ac un am werthu glo mewn bagiau heb fod o'r pwysau priodol. Sylw- odd yr arolygydd a ddygodd yr achosion hyn i sylw mai y bobl dlotaf oeddyut yu cael eu twyllo trwy y troseddau hyn. TYSTEB MR KENYON, A.S.-Mewn cyfar- fod o'r Toriaid ddydd Llun penderfynwyd cyflwyuo tysteb i Mr G. T. Kenyon, A.S., ar ei ymddiswyddiad o gynrychioli bwrdeis- drefi Dinbych. Cafodd y mudiad gefnog- aeth dda, a chymerwyd camrau i gael cefu- ogaeth cyffredinol i'r mudiad yn y bwrdeis- drefi eraill. Tanysgrifiwyd 50p yn yr ystafell.
Uanberis. --I
Uanberis. I CYNGOR PLWYF.—Cynhaliwyd ail gyfar- fod y cyngor nos Sadwrn cyn y diweddaf. Llywyddwyd gan Dr Lloyd Williams. Ys- tyriwyd adroddiad y pwyllgor yn nglyn a rheolau sefydlog, a chadarnhawyd ef gydag ychydig welliantau. Ystytiwyd y cais am weithred Seneddol gan gwmni dwfr a nwy Llanberis, a phasiwyd i gario allan bender- fyniad y Cwrdd Plwyf. Awdurdodwyd y cadeirydd a'r ysgrifenydd i anfon y gwrth- wynebiadau angeurheidiol i'r Bwrdd Mas- nach ao i gyfreithwyr y cwmni. Penderfyn- wyd hefyd galw Cwrdd Plwyf i ystyried y dymunoldeb o fabwysiadu "Ail ddeddf y eoleuo."
I-Llaubrynmair.I
Llaubrynmair. I Cynhllliodd Mr J. Kowlauds, trengholydd, Machynlleth, ymohwiliad yn Brynderwen, dydd Mawrth, i achos marwolaeth Eliza: beth Swancott, yr hon a fu farw y diwrnod I blaenorol yn sydyn iawn, o glefyd y galon, yn ol Dr Edwards, Cemaes. Dychwelwyd ¡ rheithfarn i'r perwyl hwn. Oedran y drauc- I edig oedd 59 mlwydd, a hi er's blynyddsu oedd yn gofalu am yr hen gapel. t Y CYNGOR PLWYF.—Nos Iau eyfarfu y Cyngor newydd am y waith gyntaf. Ar ol cofnodi eu henwau aed yn mlaen i ethol cadeirydd. Cadeiriwyd i fynel trwy y gwaith gan Mr David Peate, Glanllyn. Mr Daniel Howell, relieviug officer, gafodd wyth o bleidleisiau Mr Smith, dair; a Mr D. Peate, un. Etholwyd Mr Smith yn is- gadeirydd, a chynygiwyd Mr J. S. Evans, ysgolfeistr, yn ysgrifenydd, 8ef un o'r Cynghor i wneyd y gwaith am ddim; ond atebodd Mr A. P. Powell y gwnai ef am yr hen gyflog hyd Mawrth, pen y flwyddyn. Yna tynwyd y cynygiad yn 01 i'r aincan hwnw. Enwyd pwyllgorau i edrych i mewn i'r naill beth s'r liall. Trefnwyd i'r ysgrif- enydd ymorol am y papyrau a'r llyfrau gyda Mr Jones, Rectory. Buwyd yn siarad cryn lawer feddyliwn ar fater mynwent y plwyf. Ymddengys fod Syr Watkin wedi rhoddi darn o dir at yr hen fvnweut. Penderfyn- wyd fod y materti gMl ei drafod gan y Owrdd PlwVf yn mi8 Muwrth. ETHOLIAD GWARCHEIDWAID. Yr oedd dau yn gyfartal yn yr etholiad, Rhagfyr 15, ac felly bu raid cael etholiad arall. Safai'r pleidleigiau fel y caidyn :—Mr E. M. Jones (Et), 127; Mr Edward Morgan, Wynastay Hall, (0) 38 Mr Richard Hughes, Penant, (C), 31. Felly y cyntaf a orfu. Y mae Mr Jones yn Ymneillduwr a Rhyddfrydwr aidd- gar.
Advertising
COFFI UWCHRADDOL MAZAWATTEE. COFFI UWCHRADDOL M ZWVATTKB. CUFFI UWCHRADDOL MAZAWATTEE. COFFI UWCHRADDOL JHZAWATTEE. COFFI UWCHRADDOL MAZAWATTEE. Am Is 4c, Is 6e, Is So, a 29 y pwys. I TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TS PERAIDD MAZAWATTEE. AmlsGo, Is 10c,2»,2s4o, 2e lOosfajpwya.
i Llanfairf'eclian.
Llanfairf'eclian. DIRWEST.—Cafwyd cyfarfod dirwestul pur lwyddianus yn nghapel Peniel, y lie uchod, nos Fawrth. Aroithiwyd yn fedrui gan y Parch W. R. Jones, a Mr William Morris, Gerizim. Canwyd hefyd yn swynol gan gor dirwestol y plant, dan arweiniad Mr Hughes. BRWDFRYDEDD GWLEIDYDDOL. Os clywir swii ergydiou ar gopa'r Peniuaen bob dydd, clywsom swn ergydion tryiuion wrth ei odreu nos Iau. Mr William Jon )8, eill hymgeisydd gloew, oadd yno yn ct> >eio ar Doriaeth yn Assembly Rooms, Pantyi hedyn. Gresynai'r siaradwr brwd nad oedd ei wrth- wynebydd, Mr Hughes, wedi dweyu ditu a hawliai atebiad pm yn aneroh nmv o Dori- aid y plwy yn Mryu Sena-dd ychydig nos- j weithial1 yn ol; darllenasai araeth y meddyg dysgedig yn y papurau, a rhyfeddai i.ad oedd yn cynyg gwella dim ond ychydig ar 1 ymylon angheniou gwleidyddol yr o"a yr oedd fel meddyg a gynygiasai blaster ar fraich dyn a ddyoddefai oddiwrth glefyd y gidon. Ar ol rhoi cipdrem dcos sefyllfa pethau yu Arfon: unilll y blaid ar ol i'r Toriaid ddod a dyn alian fod y rhai s'i gwrthwyuebent pan ddaeth allan gyutaf yn awr yu ei helpu eu goreu ac fod Mri T. E. Ellis, A.S., a Lloyd George, A.S., ar ddod i'w gynorthwyo yn ei gadymgyrch yr wyth- nos nesaf; aeth Air Jones ,Ó wrandawyr at wraidd gwleidyddiaeth i^ch, a uododd wlad- j garweh a chrefydd fel y syiubyhad cryfaf i egui gwleidyddol. Lfywyndodd Mr J. O. j Jones, Y. II., Cadeirydd y Cynghor Diuesig, j ar gynulliad parch as, lluosug, a brwdfrydig o etholwyr Xtliyddfrydig y plwyf a fidaethaiit,; ynghyd i groesawu Mr .Jones. Ni bu un amser y fath uufrydedd a brwdfrydedd yn y plwyf hwn gydag un ymgeisydd Seueddol. Hyderwn y bydd i'r bywyd newydd ym- ffurfio yn Gymdeithas Cymru Fydd gref pan ddaw Mr Beriah Evans yma i gychwyn un. Addawodd y cyfarfod wneyd ei oreu i ethol Mr Jones gyda mwyafrif da; cynygiwyd ac eiliwyd peuderfyniad i'r perwyl yma gan Mri Keinion Thotuas a T. Hughes. Con- demniwyd gwaith Cwmni'r Rheilffordd yn j troi'r Cymry uniaith o'u gwasanaeth, a gahvyd ar i'n haelodau Seueddol rwystro mesurau'r CWLUui hyd nes y synudir y Kwyn. Cynygiwyd ac eiliwyd hyn gall. y Parchn W. R. Jones (NI-C,) ac Arvon Davies (A.). Ar ol i'r Parch John Griffith (B), eilio'r diolchgarwch i'r cadeirydd, yr hyn a gyn- I ygiasid gan Mr W. Jones, terfynwyd un o'r cyfarfodydd gwleidyddol goreu a gyn- haliwyd yn Llaufairfeehau erioed.
Llanrwst.-.-,
Llanrwst. PRIODAS. Ddydd Mercher cymerodd priodas Miss Lizzie Williams, unig ferch Mr D. Williams, Liverpool House, o'r dref hon, le gyda Mr W. Williams, Metropolitan Bank, Abermaw, mab i'l diweddar Mr Owen Williams, Glanrhvd, Llanor, Pwllheli, Morwynion y briodas oeddynt Miss Bessie Owen, Salem street, Amlwch, a Miss Jenny Roberts, Talybont, a'r gweision Mr Thomas LI. Baylis, Gwynfa Villa, Rhyl, a Mr W. j Hughes, merchant, Llywelyn terrace, Lhn- rwet. Y n nghapel Horeb (W.) y eymerodd y seremoni le, a gweinyddwyd gan y Parch R. Ll. Jones, Hanrwst, yr hwa, ar ran yr eglwys, a gytlwynodd Feibl tcaltuddd a llyfr hymnau hardd i'r par ieuanc, y rhai a ymadawsant yn y prydnawn am r i o drefi Lloegr i dreulio eu mis mel. Chwareuwyd y wedding march ar yr organ Mr R. R. Owen. Derbyniwyd nifer fawr o arirhegion costus, rhestr o ba rai a ymddengys yn y i North Wales Observer and Express am ddydd Iau. DYLEDSWYDD YMNBILLDUAETH YN No WYNEB PABYDDIAETll A CllWAREUON YR OES oedd testyn ymdrafodaeth cyfeill- ach undebol a gynhaliwyd yn nghapel Horeb nos Lun, dan lywyddiaeth y Parch R. Lloyd Jones. Wrth agor y mater defuyddiodd Mr Jones eiriau cryfion yn erbyn y bel droed a chwareuon eraill ag y mae lie i ofni sydd ar gynydd yn sin gwlad y dyddiau hyn. Dy- wedodd ei fod wedi bod mor anflodus a gor- fod cyd-deithio yn yr un tren a rhai oedd yn dyfod i Lanrwst Llun y Pasg diweddaf, i gy- manfa y bel droed, ac yr oedd eu hiaith a'u rhegfeydd yn rhywbeth dychrynllyd. Ac nid rhyfedd, gan mai tafaruwyr oedd uodct- wyr y gymanfa hono. Dywedodd hefyd y myn rhai fod Pabyddiaeth ar gynydd yn Nghymru, ond y peth sydd ddifrifol, meddai, ydoedd y ffaith fod yr Eglwys Sefydtedig ystyrid gan ein tadau yn wrthglawdd rhtg Pabyddiaeth, erbyn hyn yn fagwrfa i Bab- yddiaeth, ac Illlti ynddi hi y mae gobaith dyfodol Eglwys Rhufain am adeuill y wlad. Ymosododd y Parch D. A. Thomas ar chwareuon y bel droed a'r billiards yn neill- duol. Dywedodd ei fod yn sier fod pob chwareuon o'r fath yn feithrinfa i'r dafarn, ac fod yr hyn oedd yn cael ei gario yn mlaen yn y Town Hall gyda'r amcan bwriadedig o gadw ein pobl ieuainc o'r tafarnau yn feth- iant truenus. Cyffelybai y billiard rooms a'r ddarllenfa yn y Town Hall i ddwy botel yn cael eu rhoddi i ddyn claf, y naill yn cynwys ffisig i'w wella, a'r llall yn cynwys gwenwyn i'w ladd. Siaradwyd yn mhellach i'r un cyfeiriad gan y Parchu M, Howel Jones, W. Cynwyd Williams, a Mr Morris Davies. GWRTHDYSTIAD.—Nos Fercher, mewn cy- farfod o'r gymdeithas lenyddol, a gynhal- iwyd yn y Town Hall, dan lywyddiaeth Mr C. T. Allard, cyfeiriwyd at sylwadau y Parch D. S. Thomas yn y seiat undebol, a phasiwyd y penderfyniad canlynol yn un- I "Y(I"l Ein bod fol cymdeithas yn dy- muno datgan ein hangymeradwyaeth llwyraf o'r sylwadau wnawd gan y Parch D. S. Thomas yn erbyn y ddarllenfa gyhoeddus sydd yn y dref, a gofidiwn iddo gael ti ar- wain i wneuthur sylwadau sydd 1> thuedd ynddynt i niweidio sefydliad sydd a'i amcan I i wella bechgyn ieuaine y dref, a'r hwn sydd ya ae wedi gwneuthnr daioni mawr." Rhag y digwydd i neb gael ei gamarwain gan yr enw Darlleufa Gyhoeddus," teg fyddai I nodi fod yr enw yn cymeryd i mewn, nid yn I unig yr ystafell ddaillen, ond hefyd, ac yu j fwyaf neillduol, yr ystafelloedd chwareu I Vnlliards. I
-_.-Llanrng- -I
Llanrng- Deallwn fod Mr R. Evans, Llanrug j House, wedi cael cynyg ciwradiaeth Pen- uiachno, dan y Parch Morris Roberts, a'i fod yn debyg o'i dderbyn. Nid yw Mr Evans wedi gorffen ei gwrs yn Nghaergrawnt eto. Cafwyd cyfarfod cyhoeddus gan y Teml- | wyr Da nos lau, dan lywyddiaeth Mr T. J. Lloyd. Gwasanaethwyd gan Misses Katie Jones, Ann M. Williams, Mri R. R, Wil- liams, H. Jones, a'r Parch J. Eiddon Jones. Nos Wener, yn nghyfarfod Cymru Fydd cafwyd anerchiad rhagorol gan Mr T. J. Lloyd ar Dy'r Arglwyddi."
Llanstwel. --1
Llanstwel. Nos Iau, bu cyfarfod llenyddol yn Siloh, capel yr Anmbynwyr, y Parch D. B. Richards, y gweinidog, yn Hy?ydda. Caf- wyd cyfarfod blasus; yr oedd y canu yr atdderchog, yn neillduol felly y Ladies Choir, dan arweiniad Mr David Jones. Hefyd cafwyd dadganiad o Awn i ben y Wyddfa fawr," gan y cor meibion, dan ar- weiniad Mr D. Ionei. Diolch yn fawi i Mr Tom Eli Evans am y ddwy awr a haner i hyfryd gafwyd y noson hono, gan mai iddo ef yr ydym yn ddyledus am y cyfarfod. Drwg genym glywed am farwolaeth Dr Evan Jones, Pontargsthi, yr hwn a fu farw ddydd Iau, ac a. gladdwyd ddydd Llun di- weddaf. Mab ydoedd i Mr Stephen Jones, Livy Cottage, o'r lie hwn, yr hwn sydd ddi- acon yn Siloh, oddiar adeiladiad y capel chwarter canrif yu ol. in
Advertising
Y ddau sydd wedi ymuno ddiweddaf it i Chynghrair Cymru Fydd ydyw Syr Wilfrid Lawson a Mr Labouchere. Y mae y ddau wedi eu cyhoeddi i anerch Cymdeithas Cymru Fydd yn Llandudno y mis hwn. COFFI UWCHRADDOL MAZAWATTEE. COFFI UWCHRAD OL MAZAWATTEE. COFFI UWCHRADDGL MAZAWATTEE. COFFI UWCHRADDOL MAZAWATTEE. COiJ'FI UWCHRADDOL MAZAWATTEE, Am Is 4o, Is 6c, Is 8c, a 2s y pwys.
_._-_._-'- _... -__ -..-.…
I iLlanfluflno ANRHEG I'R YSBYTTY.—Y mae Mr W. Downing, Holly Lndge, Smethwick, wedi I I anfon cheque am lOOp i ysgrifenydd yr 1 ysbytty (Mr H. Anderson) tu??t y dt ysorf? waddoliadol, er cof am ei f?h. y diweddar Mr George Downing, T,nyi-,tlit, I
I Llamvnila. I
I Llamvnila. I YSGOLDY NEWYD-.—BU disgwyhad yn y t rlllm isaf o'r plwyf uchod am ainsi.r in iith am ysol ddyddiol. Erbyn hyn y mae yr ysgol bir-ddisgwyliedig wedi ei chwblli^u. Y mae yr ysgol wedi ei elm blhau, a hyny yn unol a'r cynllir. ian diweddaraf, IIC y MAE y contractor yn haeddu cryn gredyd am y modd perffaith y mae wei'ieyflawui pi Y mae yr ysgol hefyd wedi c->stio cryn drafferth i'r bwrdd, ynenwedig y cadei_ rydd, sef Mr R. 0. Roberts, Glanaber, a chryn gwrs o brydor, ofn ar un lIaw rhoddi gor- uiod o faich ar y plw.vf, ac awydd ar y Haw arall am cstyu uyfleusderaii addysgawl i'r liiau hon o'r plwyf. Y mae y I wrdd hefyd wedi peuudi dyu ieuanc yu athraw, He y mae ei yrfa barotoawl wedi bod yn 1111 hynod o ddisglaer, sef Mr Gibert Williams, Rhos- tryfan, ac athrawes gynorthwyol sydd eisoes yn serchiadau rhieni y gymydogaeth, sef Miss KLto Joiies, Cefnyi hengwrt. Agorir yr ysgol lieddyw (ddydd Llun). Apelybu rdd bellach fydd ar i blant y gymydogaeth fau- teisio ar y cyfleusdra hwn.
Llundain. i
Llundain. CYFARFOD UIJEBOL. -Nos Lun, cynhai- iwyd cyfarfod undebol yn y Tabcruacl CYIII- reig, King's Cross, pryd y daeth cynulliad lluosog yn nghyd o blith gwahanol emvadau crefyddol Llundain. Llywyddwyd gan Dr Owen Evans (A.), ae anerchwyd y cyfarfod ar Berthynas gweddi a llwyddiant ys- brydol," gan y Parch Abraham Roberts (M.C.), Charing Cross; Ymgysegriad ein pobl ieuainc i wasanaeth ysbrydol crefydd," gan y Parch D. C. Jones (A.), y Boro' Perthynas athrawiaeth a bywyd cref- yddol," gan y Parch W. Ryle Davies pLC.), Holloway; Ysbryd ae agwedd ddefosiynol yn moddion gras." gan y Parch R. E. Wil- liams (B.), Castle street; a t'hrif nod we Id- au diwygiadau crefyddol eyini-ii," gan y Parch Hugh Hughes (\V.), City Road. Caf- wyd anercmadau rhagorol. YMABAWIAD GWRlXtDOG. y mae yr enwad Annibynol, yn Gymry a Saeson, ar golli un 0\1 gweinidigion mwyat llwydd- ianus, sef y Parch II. Elwyn Thomas, yr hwn sydà- yn ymadael ') cglwys Tolmer's Square, i fyned i wasanaethu i Casaewydd, sii Fynwy. Y mae Mr Thomas wedi bod yn Llundain am lawer o flyuyddoedd bellach, ac wedi bod yn hynod o lwyddiaiius, ac nid oedd ball ar ei lafur. Er qi,,ti gyda'r Saeson yr oedd yn gweinidogaethu, yr oedd bob amser yn barod i wneyd poo cynorthwy a allai i'r Cymry. Nid oedd diin yn fwy der- byniol yn ein cymdeithasau llenyddol na darlith gan Mr Thjmas. Dymunwn bob llwyddiant iddo yn ei faes newydd.
Llwyngwril-I
Llwyngwril I CYXGOR PLWYF. -Cynhaliwyd cyfarfod o'r cyngor nos Sridwrti, pryd yr oedd yr holl aelodau yn bresenol. Ar 01 darllen a chadarnhau y oofnodion aethpwyd yn mlaen i ddewis ysgrifenydd. Derbyniwyd tri o geisiadau, yr iselaf o ba rai ydoedd Mr William Lloyd, LUvyngwiil, a rhoddwyd y swydd iddo trwy fwyafrif. Yr oedd uu o'r cyngor yn cynyg ei wasanaeth am Ilrhm, ond bu dwy bleidlais y cadeirydd ddewiswyd o r tu allan yn rhwystr iddo ei chael. Bu siarad o berthyna; i dai anghyinwys i fyw ynddynt, a phasiwyd i anfon at y gwahanol awdurdodau o'u plegid. Galwyd sylw hefyd at dir coiuin, a plienodwyd pwyllgor i wneyd ymchwiliad o berthynas iddo. Bu trafodaeth o berthynas i gaei cymaint o hell lyfrau ag sydd yn perthyn i'r ptwyî, llawer o ba rai sydd yn hen Eglwys Llwyngwnl. Pasiwyd penderfyniad yn condemnio Cwmni y London and Nurth Western yn troi eu gweithwyr ymaith all na alleut siarad 1 Saesneg. Pasiwyd trwy fwyairif fod pob gohebiaeth gymer le i gario allan weithred- iadau y cyngor i gael eu hysgrifeuu yn Ovairaeg.
I _" Machynlleth.
I Machynlleth. BWRDD GWARCUEIDWAID. Cynhaliwyd cyfarfod o'r Bwrdd Gwarcheidwaid, dydd Mercher, Mr J. Rees, Ynys, yu llywyddu. Yuglyu a wal iard y ty Sylid wedi syrthio, penderfynwyd gofy. i Fwrcfd y Prif-ffyrdd am geryg i'w liadeiladu, a gwahodd tenders am y gwaith. Derbyniwyd cynygiad y Cyngor Dineiig i roddi carryg i'r liwrdi i'r r-r> 0 ö erwydriaid dori am yr un bris ag y caent hwy gan Fwrdd y Prif-ffyrdd. Caniatawyd Cftis y Cyngor Di-aesig am fenthyg yr ystafelloedd i gynal eu eyfarfodydd. Ni dderbyniwyd atebiad oddiwrth Fwrdd Mas- nach ynglyn a chais y gwarcheidwaid i gael cydio cerbyd wrth gerbydres nwyddau er hwylusdod" i'r gwarcheidwaid ddyfod i'r bwrdd ar ddydd Mercher, Ymddengys y bydd yn rhaid i'r aelodau o Gemmes a Llan- brynmair gychwyu am 6 yn y bjreu er mwyn bod yn breseuol yn y bwrdd, oher- wydd anghyfleusdra y trcn. Penderfynwyd anfon at y Cyngor Dinesig ar y mater, a chan fod y Cadeirydd, Arglwydd Vane Tempest, yu gyfarwyddwr Rheilffordd y Cambrian, hwyrach y gellir cael yr hyn a j ddymunir. Y CYNGHOR DI.NESIO.-Dyd,l Mawrtli, yn y cyngor hwn, Arglwydd Vane Tempest yn y gadair, ystyriwyd y gwahauol sWflldi a phenderfynwyd fod y Clerc, y Swyddog Meddygol a'r Arolygydd Budre.idi i aros yn eu swydd hyd Mawrth 2jain. Derbyniwyd atebi td oddiwrth Gwmni y Neuadd Drefol yn cynyg y neuadd am 2s 6c y cyfarfod, heb nwy. Nid oedd y glvarcheidwaid wadi ateb I ac felly gohh'iwyd y mater. Yr oeddis wedi dtbyn Hythyr oddiwrth gyfreithwyr Mr D.- Gilbert ynglyn a gofymon y diweddaf yn erbyn yr Awdurdod Iechydol am arolygu cyuUuitau dwfr i'r bwrdd hwuw. Yr oedd rhyw anghydwe'.ediad wedi codi ynglyn a biliau dderbyniwyd gan Mr Gilbert am ei wasauaeih i'r Awdurdod Iechydol, ac yn awr penderfynwyd fod yr holl f;tter yn cael ei drin mewu cyfarfod o bwyllgor arianol, yo eynwys holl aelodau y cyngor. Ystyr. iwyd adroddiad y swyddog meddygol, yn cynwys amiyw 0 argymelliou arn welliantau. Penderfynwyd rhoddi rhybudd i Mrs Roberts i wella, cytlwr y lladd-dy. Bit cwestiwn cael galluoedd ychwanegol er mwyn ymwneyd a thir comin dan sylw. Sylwodd ainryw o'r aelodau fod rhanau yn cael eu trawsfeddianu, a rhoddodd Mr J. Pugh rybudd y bydd iddo gynyg yn y cyfar- fod nesaf iddynt wneyd cais at Fw:'dd Llywodraeth Leol am y gaUuoedd ychwan- egol hyn dan y Ddeddf.
Penmaenmawr. -I
Penmaenmawr. I Y CYXGOR DOSBAUTH.— Cyuhaliwyd cy- farfod gohiriedig yn ystafell y cyngor piyd- Iupivn Mawrth, Mr C. H. Darbislure yn y gadair. Darllenwyd adroddiadau y surveyor, y trethgaslydd a thrysorydd, yu ughydag adroddiad y pwyllgorau, a chadarnhawyd y a d rod d i. cvfryw. Cadarnhawyd y pendertymad i ._11" ow. feuthyca 7Wp 1 d?m am y ?  orsaf, a ISOOp at wneyd y t?rd<? newydd o r orsai i Pautyrafon. Y cyntaf 1 w talu yn ol yn mhen PUIU' mlynedd, a'r olaf mewn ao mlynedd Cytlwyuwyd i sylw pwyllgor y ffyrdd, &c., y cynygiad o ledu y ffordd gy- ferbyu a'r Penmaenmawr Hotel i fynu at Bron Eryri Hotel, hefyd y pnodoldeb o gael ystafell -Ty cyfleus i gynal eyfartodydd y cyngor, ac 1 bwyllgor y dwfr ystyrie(I y piiodoldub o brynu y tir ar ba un y saif y reservoir piesenol, &c. Ar gynygiad Mr W D Jones, yn cael ei eilio gau Mr Massey, penderfynwyd talu pob cyfrifou yu ehwar- terol, .?,d yn unol a dy?un?d Md T. i. Roberts a Phillips, cyJsyniwyd i dalu ya amlach mewn auigylohmdM nNMdaol. Cyn- VK'odd Mr Bowen, ac eitiodd Mr Ftulitps, fod e?is yu 0?1 ei wneyd at y oyugorMrol i g Ml enwi y wardiau fel y canlyn: "Ddwyr- einiol," "Cauolog," a Gorllewinol. Owuvfeiodd ik li. W. JOUCS walliant, yu cael ei eilio gan Mr Kneeshaw, eu bod ya cael eu galw ward "Cap :lulo. '1 Paniyrafou," a Penmaenan." C?rhvyd y ?w?tftaut trwy {wy?rK. Ar ?ynygi?t Mr ;?:)')ps, pen- derfynwyd rhoddi gwahoddiad i obebwyr newy<idiadurol i roddi eu presenoldeb yn nghyfttrMydd rheolaidd y cn?o, Rhodd- wyd rhybudd ?in )tr H. LI. Jones i ?vny? ar fod i Mr J. E. Jon" Brynmor, dro? glwyddo drosoddi'r plwvf v ffordd irerllaw I Rock Villa, &o., a hefyd fod Mr W. A. Dar- bishire, i rodiii caniatad i wneyd llwybrtrwy dir Plasuchaf. Khoddwyd rhybudd gan Mrg Pnillips y byddai iddi gynyg ar fod i bwyll- gor neillduol o'r cyngor g v 1 ei nodi i ys- tyried y cynllun goreu i adverteisio yr ardal. Ar gynygiad Mr M.issey, pender- fynwyd fod Mri Bowen a Morris i weith. redu yn ychwanegol ar b.vyll^or dwt'r a'r carthffosydd, &c.
! Poiisarn. Amlwch.
Poiisarn. Amlwch. Nos Fawrth, enihaliwd cyfarfod cy- hoeddus pobl'igii 11 ;i 1,-y 1;^ yu Ysgoldy y Bivrdd, Pens trn. yu miia un y cafwyd cryi.hodeb gan Mr L wis riughes, C.S., o waith Cyngor Sirol M011 yn ytod y chwe mlynedd diweddaf. Y mae Mr TTiiglieg w(,!ii :t .r etiiol%ryi, i fod yn ymgeisydd dros y dos'nrth am sedd ar y Cynghor Sirol yn yr etholiad agoshaol. Cadeirydd y cyfarfod ydoedd Mr John Jones, yr hwn a andyg ii ei hyder y bydd i Mr Hughes gael ei ddychwelyd fel aelod gyda mwyafrif sylweddol. Yn ychwanegol at Mr Hughes ei hun, cafwyd aredhi .11 hefyd gan Mr A. MeKillop, Parch R. R Avlands, Llan- gefni, ac ereill. liythyruu oddi- wrth M:1' William Jones (yr ymgeisydd Rhyddfrydol dros Arfon) ac erad. yu goillio uas gallont fod yn breseuol. Pasiwyd yn unfrydol bleidlais o ymddiriedaeth yu Mr Hughes, a therfymvyd un o'r eyfarfodydd mwyaf ltwyddianas gyda'r diolchiadtu ar- ferol.
Porfhnuilo''.
Porfhnuilo' CYOIIAWS MOHWROL.—Yn Uun?Mn, | [ dydd Mercher, rhodilo id y B trnwr Bruce ei ddyfarniad mewn cynghaws :t ddygai Mr D. Richards, o'r dref lion, pcrciienog y lloug Pilgrim," i gyfyngu ei ddyled i 8p y dunell o registered tonnage" y llong. Ymddengys fod y PiLr. im wedi taro yn erbyn y llong N irwegaidd Brockka," ac fod cynghaws am iawn yn cael ei ddwYIl gan berchenogion y Br..ckka' a pherchenogion llwyth y Pilgrim," yn erbyn Mr Richards. Y pwynt mewn dadl oedd a ellid tynu y "navigation space" allan o'r "registered tonnage" with dalu Rp y dunnell o iawn. Dyfarnodl y Barnwr y gellid.
Pwlllit-li.
Pwlllit-li. AIR IVOR PARRY. -Pe,tllwn fod Mr Ivor Parry, cyfreirbiwr, wedi rhiddi rhybudd o apel yn erbyn dyfarniad y B irnwyr Wills a Wright yn tynu ei enw oddiar restr y cyf- reithwyr.
Rhyl.
Rhyl. HU.VANLVDDIAD. -Dydd Mawrth, cynhal- iodd Mr W. Davies drengholiad ar gorff Vtargaret Jones, 42 mlwydd oed, gwraig Thomas Joues, Refreshment Rooms, Market- street, yr hon a la\l<lUlld d hun trwy ym- grogi y boron Snl bla uiorol. Yn ystod y li?ll;lill??lth, dywedwyd fo,lry wmig wedi cael ei npsetio bytlwî:w, yn ol :m waith yr arolygydd trefol yn dy foci at y ty ac yn tynu i lawr adeilad yn nghefn y ty. Daeth yr arolygydd i ofyu i'r gwr ei dynu i htwr, a gofynodd yntau am 14 diwrnod o amser. Gwrthodwyd hyn, a thynwyd yr adeilad i lawr yn y fan. Gwelodd y dranc dig y dynion, a thybir i hyu eifeithio ar ei meddwl. Neidiodd o'i gwely i geisio atal y dynion. Gofynodd yr arolygydd am ganiatad i roddi eglurhad, ond ni chafodd wneyd hyny. Dychwelwyd rheithfarn o Hunan-laddiad tra niewncyfl.vr o wallgofrwydd," a cblir- iasant yr arolygydd a'i ddyniou o'r holl fai.
ITrefryiion.
Trefryiion. Y DI-WAITH.—Yn nghyfarfod Cyngor Binesig Treffyuon, d lydl LIllll, Dr J. Wil- liams yn y gadair, ystyriwyd y cwestiwn o gael dynion i glirio ymaith yr eira oddiar yr heolydd. Awgrymai Carinau ea b(?d yn rhoddi y gwaith i'r rhai sydd allan 0 waith gyda chy4om, o 2s y dydd. Tybiai Mr Joseph Jones y dy1id cadi y ffigiwr. Ni ¡ chaeut ddynion i weithio am Y jiris. Gada- wy? y mater i Gadpirydd Pwyt'?ory Ffyrdd.
I YR YJIOSOBÜa. HEX. IYGIIOES.
I YR YJIOSOBÜa. HEX. YGIIOES. Dt.dfr)'" Drom. Yn Mrawdlys Sir Gaernarfon dydd Iau, gerbrun y Barnwr Chalmers, cyhuddwyd dan chwarelwr ieuainc o'r eliw Thomas Roberts ac Owen Williams, Greenfield terrace, Peu- ygroes, 0 acliosi nnveidiau cotphorol i Wil- liam Owen, Tynypwll, LlaHllytlli. Ymddangosai Mr J. E. Vincent (yn cael ei gyfarwyddo gan y Mri iiarber a'i Gwmni) ar ?tn yr erlyniad, Mr Hou ir.tus Li?yd (yn cael ei gyfarwyddo gau Mr T. J. SanitLet? ya ran y diffynyddion. Wrth agor yr achos dywedodd Mr Vincent fod William Owen yn y Victoria Hotel, Penygroes, gydag eraill ar y 9fett o Dach- wedd diweddaf. Wedi bod yn > ychydig 0 amser daeth y ddau ddilfynydd i mewn. I Aeth yr achwynydd i eistedd wrth eu hochr, pan y gwthiwyd ef gauddyut, a thaflasant I ef ar y Uawr. fna ciciwyd ef gauddyut gan aohosi iddo niweidiau diirifol. Torwyd ei goes tie uu 0'1 aseuau, a derbyniodd lliweid. iall eraill. Williaim Owen, yr achwynydd, a gadarn- haodd yr hyn a ddywedoad y bar-gyf- reitbiwr. Ychwanegudd ddarfod i'r di- ffynydd Owen Williams ofyn iddo paham yr oedd mor ben uohel y Stdwrn blaenorol, ao archodd arno ddyfod ato. Tra yn ymddi- ddan ag ef teimlai ei hun yn cael ei wthio. Taflwyd ef i'r llawr gauddyut, J. chiciasant ef mewn modd anrhugarog yn ei ochr, ei goes, ei wyneb, a'i ben. —Mewn croesholiad dywedodd fod y diffynyddion, hyd yr oedd yn de-all, yn sobr, aul gwrthodwyd diod iddynt. • Rhoddwyd tystiol.v-th bell tch o blltid yr erlyniad gnu Edward Williams, ffermwr, Tynllwyn, LlanHvfm; Owen Jones, Llythyr. dy, Penygroes Hugh G. Roberts, Ooetmor terrace, Talysarn D. T. Jones, Bethel ter- race, Penygroes; R. W. Thomas, Bethel ter- race, Penygroes Owen Jones, Tauymaes, LJanllyflli. Dr E hvard Owen a dystiodd ildo gael ei alw i'r Victoria Hotel lie y canfu yr ach- wynydd yn gorwedd. Yr oeld ei goes ddeheu wedi ei thori uwchlaw y ffer. Canfu hefyd ei fod yn dyoddcf oddiwrth nifer o niweidiau ereill. Yn mheu ychydig ddydd- ittu wedi hyny cwynai yr achwynydd oddi- wrth boen yn ei ochr, a chautyddodd y tyst fod asen wodi ei thori. Yr oodd wedi gweinyddu arno er y pryd hwnw. Dros yr ::t(Ilt!u.,ti Mr Honor- at us Lloyd Dall oedd unrhyw dystiolaeth i brofi fod yna fwriad blaenorol i achosi y niweidiau a dderbyniodd yr achwynydd. n-pl'ii i easulu fod y diffynyddion o dan ddy- lanwad diod, oherwydd -gwrthodwyd diod idrly nt yn y Victoria Hotel. A ddarfu ir ddau garcharor gicio yr ach wynydd ? Tyst- iwyd gan rai iddo gael ei gicio, tra y dy- weilai ereill i'r ditfyny,ldion ei guro a a dyrnan. Sylwodd y Barnwr, wrth anerch y lheith- wyr, nad oedd meddwdod yn uurhyw es- "■usawd dros gvtlwani yr ymosodiad. Nid oedd y diffynyddion wedi oeisio profi fod o-anddynt rhyw achos tro ymosod ar y dYn. M nid oedd ?mh?tMeth nad odd niweidiau corphotol wedi R? hachosi. ddau Dychwelwyd rhcithfarn fod y ddau eh?ror yn e?g o ytn?odM gan niweidiau corphorol, ond t?d (?edd fwriad blaenorol i wnyå hyny. Dedfrydwyd y u'uR ?c 1.1 mis o grtrchariad gyda llatur < aled.
Advertising
1A11 hOl of comfort m m: home had died, Ull'il the MATCB',ESS CLEASt:R sQJ.P i tried,