Y Genedl Gymreig

COFFI UWCHRADDOL MAZAWATTEE. COFFI UWCHRADUOL IAZA W ATTEE. COFFI UWCHRADDGL MAZAWATTEE. GOFFI ITWCHRADDOL MAZAWATTEE. COFFI UWCHRADDOL MAZAWATTEB. Am Is 4e, 19 6c, Is 8e, a 2s y pwys. B'l'r ddynes a drywmwyd yn Waterloo Bridge road, Lluildsiti, ddyed lau, farw ya Yabytty 8t. Thomas.

Oddiwrth ad-o(idiad cyfarfod cyf- randdalwyr y National Rank of Wales (yr hwn sydd yn awr yn cael ei ddirwyn i fyny), a gynhaliwyd yn Nghaerdydd ddydd lau diweddaf, fe welir fod sefyllfa y cyfryw yn anfodd- haol. ac fe ddylai y wlad, ac yn en- wedig cwsmeriaid y banc, deimlo yn falch ac yn dawel ddarfod i ariandy o sdle y Metropolitan Hank gymeryd y busnes i fyny yn yr amser y gwnaethant. Fel y gwyddis, cyfrifir I y sef)dliad hwn fel un o'r ariandai cadarnaf yn y wiad. Y I mae ::),falac (capital) y bilnc hwn yn awr yn ^OO.OOOp 1'r swm o 5p yn unig y mae y cyfraniad-ui (shares) wedi eu talu i fyny allan o sop yr un, J gan addel tu cefn 45P o bob cyfran- I ddaliad, neu gyfanswm 0 4,23o.ooop,yr hwn, yn ychwanegol at y Guarantee Fund o 450,000, fydd ar gael i gyfar- tod a gofynion y Cwmni. Yn ol Erthyglau y Cymdeithiad (Articles of Association), rhaid i 25p y gyfran, hyny ydyw, haner y cyfalaf o 4,700ooop danysgrifiwyd gael ei adael yn barhaol heb ei alw i fyny, er sicrhau pob diogelwch i'r rhai roddant eu harian yn y Banc.

I AGORIAD Y SENEDD. I I Dydd Mawrth nosaf itgorir y Senedd gan I ddirprwyaeth Frenhinoli Aufonodd arwein- wyr y gwahftn,) I bleidiau air at eu canlycwyr yn erfyn arnyiit fod yn eu lleoedd ar y ilivvmod hwnw, gan fod materion pwyig i ddod yn mlaeu.

LLOSUI I FARWOLAETH. I Llosgwyd plentju bychan chwech oed i Mr W. Williams, Ty Mawr Farm, yn Bryngoleu, gur Rhoslluuercbrugog, ddydd lau. Ym- ddengys i'r pientyn fyn'd at y tan i ymofyn ilwj- no i'w ddillad fyn'd ar dân. Bu farw boreu Gwener. Yn y trengkoliad IDIUW- olaeth dd&mweiniol oedd y rheithfarn. j I

I BRAWHLYS FFLINT. j Dydd Sadwrit, yn y Wyddgrug, gerbron y Bamwr Chalmers, cynbaliwyd y frawdlys j hoo. Wedi i'r barnwr loagyfarch y sir ar I absenoldeb troseddau, gwrandawyd yr unig a{h08 oedd i'w brofi. CyhuddwydPrisoiUa! Robert, morwyn yn ngwnsanaeth Mr Den- I son, P)asMU, C wm, o guddio g!eedM ei pbJentYH 8ngoh, ac o'i lorruddio. Erlynai Mr Ellis J. Griffith a Mr Bryn Ro- berts, A,S" Pr rHn y Tr sorlys, ac amddi- ffynai Mr B. Honoratt'?? Lloyd. Ymddang- I nsodd Setthiau'r achoa o'r blaen yn ein rbif- lau. Ar ran y garchares sylwodd Mr Elovd nad oedd yr 8r!ynwyr wedi pr(.S fod y 1 babnu wedi byw, ac nad oeddynt chwait? wedi profi fod y gMchMPS wedi ei lofrnddio. Dygwyd rheitM<un o guddio genediiaeth yn erbyn y garchares, ond nad oedd wedi DofrudJio y plentyn. Dedfrydwyd i gar- cuar -in 15 mis gyda llaftir caled. I Ar ganol gwrandaw yr achos, gohiriwyd i gael cinio, ac wedi dyohwelyd, sylwodd y barnwr fod un o'r rheithwyr wedi gadael y llys. Ymddongrys fod y rheithwyr, wrth fyn'd allan o'r llys, wedi myned i ganol y bobl, ac aeth un Mr Cuanell, gwr 70 oed, allan, gan fsddwl ei fod yn dilyn y lleill. Gwelodd ei gamgymeriad wedi myned i'r hotel. Felly, bu raid ail dyngu y rheithwyr. Darllenodd y Barnwr y tystiolaethau, a cbymerodd y tystion eu llw eu bod yn gywir. Yes aed yn mlaen gyda'r achos.

Fore Qweuer toi wyd i fewa i fasnachdy Mr J. B. Jackson, marsiandwr mewn gemau a diswwnt. S >uthsea, a lladratiwyd gwerth dra. 2000p 0 eiddo.

ETHOLIAU EVESHAM. I Dydd Mercher, a;h;;uwyd cyfrif y pleid- leisiau am haner awr w jdi deg, &0 wedi cyf- rif am ri ri. U hYdbyswyd y canlyniad fel hvn:— Cyrnol Long (T) 4760 Mr F. Inipey (R) 3585 Mwyafrif 1175 Yn yr etholiad cyftredinol diweddaf y canlyniad ydaeddS?yr E. A. Lechmere (T) 4170; Mr F. Impey (R) 3,520; mwyafrif Toriaidd o 580. Yn etholiad 1886 derbyn- iodd Syr R. Temple (T) 4,127, mwyafrif 0 1,736 ar Mr D. Pidgeon yr ymgeisydd Rhyddfrydol.

Boreu !au, gwnRed cais i ladd dynes ieu- Rnc mown ty yn Waterloo road, Llundain, gau ddyn o'r enw Woodhead, trwy dori ei gwddf. Dywedai ei bod wediceisioei Y8- beilio. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. TE PERAIDD MAZAWATTEE. Amis 6c, 11 100, 28, 2s4c,2sl0ca4»ypwjs

I 4.RIANDY CEVEDLAETHOTi CVSIRU. I CrFARFOD O'R CFFRANDDAI.- I VVVR. I Coliedion Mawrion. Cynhaliwyd cyfarfod yn y I'lt.rk RlI, Qaerdydd, prydnawn lau, o gyfranddalwyr Ariandy (Cenedlaethol Cymru, i writnclo ii adroddiad y boneddwr a benodwyd i ddir- wyD y cwmni i ben. Llywydd wyd gan Mr C. E. Dovey, F.C.A. Yn mysg eraill yn bresenol yr oedd Mri W. W. Jones, Caer- dydd; D. H. Lloyd, Penybont-ar-Ogvvy; J. Thomas, Llwynpia; J. Davies (Gwyneddoii), Caernarfon; a J. E. Roberta, Bangor, aelod- au y pwyllgor ymchwiliadol; ALr Ivor Vachell, ▼ cyfreithiwr; Mr Nash, g,)ru(,hw) I- iwr y Metropolitan Bank; T D. Aiex inder, Cadben Roberts, Nelyn; Cudbeu T. Wil- liams, Pwllheli, at oritill I ADRODDIAD Y liquidator. Mr Dorey a ddarllenodd yr a iroddiad, crvnhodeb o ba un sydd fel y caulyn Yn Mai, 1893, penderfyawyd trusgLwyddo (r bnsnes i'r Metropolitan Banc ar y telemu fod y bane hwnw i dalu holl gyfrifoldeb a chyfarfod holl gytun lebau y Banc Cenedl- aethol; fod gweith y Bane Ceuedlaethol i'w gymeryd ym bum gw?ith ewm yrM?.on blynyddol ar gyfartaledd ar adroddtadM y d ?'yw 'y Hynedd aMn .r?), ac nad oedd y ?o(?- mil (od yn llai na UO.OOOp. Wedi gwneyd ymchwiliad i eiddo a dyledion y Banc Cenedlaethol, yn Ngorffeuaf, 1893, crmerodd y Metropolitan y tano drosodd ond gwrth- odasant gvmeryd amryw o'r dyledion am eu bod yn ddrwg. Wedyn, er mwyn gwneyd yr oil a ellid i gieel y dyledion wedi eu talu i'r Bane Cenedlaethol, ac i rwystro gwneyd dim yn fyrbwyll, etholwyd pwyllgor i eynorthwyo y boneddwr a enwyd i ddirwyn y cwmni i ben. bwm yr eiddo a ddangosid ar y papur oedd 914 894p. a phe buasent oil yn dda gellid llongyfarch y cyfranddalwyr ar ycyfcuudeb rhwng y ddau fane ond yn anffodus nid felly yr oedd. Holl eiddo y Banc Cenedl- aethol oedd 1,740,0001p, ac o'r rhai hyn ni dderbyniodd y Metropolitan Bank ond SCO.OOOp fel eiddo gwinoueddol, yn gadael 900,000p i edrych i mewn iddyut ac i'w svlweddoli. I" DABGANFODTTWTLL. I Yn fuan ewnaed dargaofyddiaaa* annioi yn nlyn a swm o 30,000p, a thaflodd y Metropolitan Bank yr holl 900,000p ar y Bane CeuedlBethol. todd bynag, rhodd- asant i'r pwyllgor ddeumaw mis i geisio sylweddoli yr eiddo end wrth edrych ar y swm eafawr oedd eto yn ddyledus iddynt, yr oedd v banc wedi awgrymu 1 r gweddill gael eu ptmderfynu trwy gyflafareddiad, ac fod call yn cael ei wneyd ar y cyfrauddal- wrr, ond ni wnaed hyny hyd nes y gwyddid vn glir swm y dyledioa. Y swm dyledm ar y current deposit, &c., oedd 1,420,502p, ac yr oedd dyle(lion ereill o 5,OOOp wedi eu gadael allan o'r fantolen ddiweddaf, yr hyn a godai y cyfrifoldeb i 1,40/ 521 p. Y cwestiwn oedd sut y telid hyn ? Yr arian yn y banc oedd 1 i4,463p: y swtn o ddyledion y cwsmeriaid oedd 92S,39ap, a diBgwylient allu codi 131,703p eto; at hyn rhaid yehwanegu y HO.OOOp fel gwdwill a dalwyd gan y Metropolitan Bank. F.lly yr holl eiddo y disgwylieut ei sylweddoli oedd l,302,561p, gan adael gweddill yn fyr 0 104,957p. Yna aed i edrych ar y deficit account, Yr oedd 225, .W0p ogyfalaf wedi ei danysgrifio, 113,Ollp o reserres; a 110,000p o goodwill; a gweddill yn fyr o 104,957p: yn gwneyd gyda'u gilydd oor.LED 0 552,26Np I ar fusnes y bane. O'r swm hwn collwyd 23,655p ar fiddeoddiadaii, 511,505p ar ddy- ledion cwsmeriaid, 12,000p « yr adeiladau, a 5 OOOp o gytrifoldeb newydd. Yr oedd y ftith goiled yrt ddigon i syfrdanu pawb. Heb unrhyw amheuaetk, yr oedd y cyfarwydd- wyr i'w beio am y sefyllfa hon ar betnau, oherwydd yr oedlynt wedi gwasgaru trysor- feydd y banc rhwng anturwyr masnachol anghyfrifol. Wrth fyned trwy'r colledUn y naill ar ol y llall, sylwodd Mr Dovey fod yna swm anferth o 142,OOOp wedi ei gy faddet yn ddrwg gan y cyfarwyddwyr pdn ym- adawsant o'u sv Jridi, end y rhai a ganiata- wyd ganddynt dan y penawd o gollcdion y cytunwyd arnynt. Yna yr oedd swin o 30,OOOp ynglyn a changen Blaenafon, Trosglwyddwyd y swm i'r gangen trwy orchymyn y prif sv yddogion, ac nid oedd ganddo ddim mwy o gysylltiad a busnes y banc yn y dref hono, na ehyda r DYN YN Y LLBUAD. I (" Cywilydd "). Yr oedd yna SWill cyffelyb wedi ei dynu o'r bane yn Nghacrdydd, ac addefodd y cwsmer yn euw yr hwn yr ym- ddsngosai y swm fod yr holl arian-rhwng 50,40op a 60,000p wedi eu colli ar y "Stock Exchange" ("Cywilydd ). Ar yr adeg briodol gallent yuiwneyd ar rhai oedd yn gyfrifol am golled mor greulon yn y ffordd yr oeddynt yn ei lawn haeddu (cyineradwyaoth). Ueillai y byddai i rai awyddogiou eu cael wedi cymeryd rhan yn y busnes hwn. Owadai y cyfarwyddwyr eu bod yn gwybod am y busnes net ar ol i'r arian gael eu gwario. Yr oedd swm o 66,OOOp ya ddyledus ar Mr F. R. Crawihay, un o'r cyn-gyfarwyddwyr, sydd yn awr yn fethdalwr. Yr oedd wedi dal alAryw o gyfranau yn y bane, a phe btiasai ei gyfranau wedi ei sylweddoli cyn uno y banciau, buasent wedi myned yn mhell i leihau ei ddyled. Yn fuan ar ol i'r tros-j glwyddiad gymeryd Ile, rhoddodd i fyny e holl eiddo, a disgwyliai Mr Dorey allu lleihau y ddyled 0 10,000p i 15,OOOp. Yr oedd Cyrr.ol Howell, un arall o'r eyfar. wyddwyr, mewn dyled o 58,OOOp, a Mr H. Collins, y cyn-reolwr, mewn dyled o 23,000p. Yr oedd y ddau yn bartnenaid mewn anturiaeth lofaol am 81,000p; ac yr oedd 42,OOOp wedi eu cael yn ol, gan adael colled 0 39,910p. Yn achos Mr Collins, ym- ddengys nad oedd y boneddwr yn gwneyd ei fusnes yn deg ac agored gyda'r bane. Agori(I eyfrifon yn Nghaerdydd a lleoedd eraill dan enwau gwahanol. With gwr, gellid deall beth oedd ei amoan mewn cadw y materion o olwg swyddogion y bano. Gellid dyweyd yr un pith am Mr Jenkins, goruchwyliwr y cangtmau, yr hwu oedd mewn dyled o 6,000p i'r bane. colxwhox 0 523,000P. I Dyms yehydig o'r collodion tuwyat. Humby, methdalwr, 14,090p; Page, eto, j 16,000p; Murphy, eto, 13,282p; Lucas, eto, I 10,382p; dau gwsmer o Ogledd Cymru o'r ) enwau Williams, 25,OOOp; adeiladydd o  Gaerdydd, I ,OOOp, Mtt ?y?uswrn 00 ) 96,664p ("Cywilydd."). Yn fyr, yr oedd y coliedion leI hyn -Calladion wedi eu hys- gubo ymaith gan y cyfarwyddwyr, 142,500p; colledion ar y prif gyfrifon. 262,009p; coliedion yn Nghaerdydd a 32 o gangheaan, 118,580p: cyfanswm, 523,089p. Nid oedd am roddi hanes manwl, oherwydd byddai i hyny, hwyrach, niweidio credyd rhai o'r dyledwvr, ac felly lethu yr aincan o gael bob swllt ellid oddiarnynt. Ond beth oeddis am ei wneyd ? Yr oedd gan y Metropolitan Bank bawl gyfreithiol i holl eiddo yr hen fane, ac ni fyddai iddynt adael i'r arian gael eu gwario ar gwrs cyfreithiol, yn droseddol neu fel arall, hyd oni thelid y ddyled oedd iddynt hwy. Felly rhaid i gout cynghaws yn erbyn y swyddogion gael ei ddwyn gany cyfranddalwyr neu y Trysorlys (cymerad- wyaeth). Yr oedd yr arian wedi eu gwario gan gwmni gyda'u'martoleni ar yr wyneb yn cyfiawnhau talu llogau mawr. Ond os gellid cael y gwir, diau fod y banc wedi cael anhawsder mawr i gadw ei ddiysau yn agored, ac fod y I MANTOL-LKNI YN ROLLoL DWYIXODBTJ8. 1 Gwnaed y Qyfrifon 0 lyfrau y brif swyddfa yn unig, ac yr oedd yn ymddaogos fod yr archwilwyr wedi bod yn ofni am gyfiwr y y bano. Dywedai nad oedd y swyddogion y tu allan i Gaerdydd i'w beio am sefyllfa y I li.inc. V prif swyddogiou oedd yn gyfrifol tl!ll v Mewn atebiad i gwestiynau sylwodd Mr Dorev nad oedd cyfiifolJeb Mr T. Cory, I cadeirydd y cyfarwyddwyr, yn awr oud bychan. Yr oedd wedi talu swm pur fawr ar ei gylril, ac wedi talu 10,000p, sef rhan o'r 30.000p y cyfeiriwyd ato. Yr oedd y cyfar- wyddwvr yu dal eu cvfr.mau o hyd. Mr Thomas, Peiiybont-ar-Ogwv, a gyu- ygiudd fod cyfreithiwr i wclell yr holl tf.,ith iau a'u rhoddi gerbron yr Erlynydd Cy- I boeddtl, fiC fod tin o'r cyfranddalwyr i[ gyuieryd lie Mr Cory ar bwyllgyr dirwyn y j cwmni i fyny, ond ui eiliwyd y cynygiad. Sylwodd v cadeirydd hsfyd nad oedd y Cyrnol P,mtypwl, wedi (Hel Ill gain- ing o drysorfa y banc. Tulold symiau mawr i'r banc, gan ddangos ei ymddiried- aeth viidtlo. Sylwodd Cyrnol Flare, hefyd, na wyddai ddim am yr afieoleidd-dra. ) PERTllYNAS Ait v.'ETKOI'OLITAN BANK. ) Mewn atebiad i gwestiynau eraill, dywed- odd y cadeirydd nad oedd y Metropolitan Bank vn pwvso arnynt. Yr oedd y Metropolitan B nik yn yiuddwyn yn hollo! reolaidd yn unol a'u oytundeb, Yr oeddynt wedi rhoddi iddynt 18 mis i bel yr eiddo i mewn. Fel hquid.-itor, yr oedd ef yn dv- Illuno gwnuud pobpeth yn gyfiawn ac yn de», heb ymddwyn yn ffafriol i'r n .ill a'r llall, ac yr oedd yn rhaid irtdo ateb y cwes- tiwn hwn trwy ddyweyd fod y Metropiditan Bank wedi rhoddi aaiser a phob chwareu teg iddynt, ac yn ddiau nid oedd ganddo am- heuaoth na wnant ymddwyn yr tin mor deg yn y dyfodol. Vnglyn a'r costau presenol rhoddwyd 5000p drosodd gan y Metropolitan Bank i gyfarwyddwyr yr hen fane ar eu hymadawiad o'u swydd. Ni chai y cyfar- wyddwyr y swm. Yid oedd i lawr yn y cyfrifon, a byddai iddo fyn'd at y costau (clywch, clyweh). OORUCIIWYLVVYR TWYLLODVLU$. I Mr J. Vachell. cyfreithiwr, a sylwodd yn nglyn a'r Cyrnol Howell, ei fod yn gwneyd trefniadau, a disgwyliai i swin da gael ei d lu i gyfarfod a yedion y cwmni. Yn nglyn a Mr Collins, yr oedd ganddo wyth neu naw 0 gyfrifon. rhai yn ei euw ei hun, a'r lleill yn enw pob! eraill, a chafwyd tra- fferth neillduol, oherwydd ei fod yn eu gwadu, i brofi ei ddyled, Yr oedd ganddo ddau balus, un yn Forest of Dean, a'r llall yn Nghwm Castellne d. Gwerthwyd y rhai hyn, a chafwyd J500p at ei ddyledion. Yr oedd Mr Collins hefyd yn rhatiog mown glufa yn Forest of Dean, lie yr oedd 47,000p o'u harian yn fjorivedd, a rhoddwyd aius r indo i wneyd b ef.iidau i rlalu'n ol. Yn uglyn a swin o 30,000p, eglurodd fid y Bank Cenedlaetliol wedi cymeryd bauc Pugha, Jones, a'u Cwmni, yn 18S9, ac yn nglyn a'r busnes hwn rhoddwyd 30,OOOp mewn banc yu Llundain. Yn rhinwedd ei swydd fel goruchwyliwr y Banc Cenedlaethol aeth Mr Collins i Lundain, a derbyuiodd 30 o nodau am til o bunau yr uii. Rhoddodd ddeg olionynt i gyfarwyddwr a'u talodd yn ol, a deg i'r Cyrnol Howell, gyda chyfeillion yr oeddynt yn gwneyd trefniadau i'w cael yn ol. A.m y deg arall, yr oeddynt wedi eu darganfod trwy help Ariandy Lloegr a'r I banciau eraill, ac yr oedd Mr Collins wadi eu newid. Yi oeddynt wedi cael dyfarniad yn eu herbyn, ac os na chaent swm mawr iawn ganddo, fe gymerid ewils cyfreithiol pellach yn ei erbyn. Yn lie eu newid yn y ffordd arferol, cyfnewidiodd Mr Collins y nodau trwy bobl eraill. Yn nglyn a Mr Jenkins, yr oedd y gwr hwnw yn addef iddo golli o53lp ar y Stock Exchange," ae yn awr deuai atyut i gynyg oOOp neu 600p. Mewn atebiad i Mr D. T. Alexander yn nglyn ag etife tdiaeth Clearwell oedd yn perthyn i Mr Collins, hysbysodd Mr Vachell 8U bod wedi ceisio eu goreu ei gwerthu, ond wedi uiethu, ac ofer fuasai iddynt ei chy- meryd ar eu dwylaw, oherwydd oi bod wedi ei mortgngio hyd y earu. Modd bynag, nid ..gi. byd y cai?n.. oedd wedi gorjplieu gyda Mr Collins. F,I,LYN Y CYFkRWYI)DW)-It, &C- I Mr W. tWo Jones a sylwodd fod yu dda iuvngan y pwyllgor gael cgluro y ewb1 wrth y cyfranddalwyr. Yr oeddynt oil o'r farn y dylid cymeryd cwrs cyfreithiol (civil) yn erbyn cyfarwyddwyr y banc, a rhai c'r cyn-gyfarwyddwyr (cyineradwyaetli) —ac hofyd yn erbyn swyddogion eraill y banc. Tr oodd nu b .neddwr wedi gofyn pa bryd yr oedd y bane mewn sefyllfa arianol ddioarel, ond anhawdd iawn fyddai ateb y cwestiwn heb dri neu bedwar mis o ymchwil dyfal; ond dysgwyliai y gellid dyfod o liyd i hyn hefyd, er mwyn gwneyd yr hyn a gynygiai yn y penderfyniad. Cynygiai y penderfyniad canlynol" Fod y cyfarfod hwu yn anog y liquidators a'r pwyllgor i gymeryd y cyfryw gatnrau ag y gwelir yn angenrheidiol yn erbyn cyfarw yddwyr y banc, yn erbyn rhai o gyn-gyfar ■■•yddwyr a swyddogion eraill y bano er cael "n ol yr arian y ceir eu bod yn gvfrifol am )anynt." Gofynai Griffiths a oeddynt am gyn- wys yr archwilwyr, a sylwodd y Cadeirydd fod llythyrau yn eu dwylavv oddiwrth yr archwilwyr o dro i dro yn galw sylw y bwrdd at en bopiniwu am sefyllfa y bane. Ni byddai iddynt golli eu golwg ar yr arehwil- wyr; ond gadael y mater i'r pwyllgor a'r eyfreithwyr eedd y gJreu. Gofynai Mr Griffith paham na fuasent yn dwyn cynghawsau cospawl (criminal) yn gystal a chvfreithiol (civil) yn erbyn y swyddogion hyn ac atebodd Mr Vachell fod un o'r barnwyr wedi dangos iddynt mai eu busnes cyntaf oedd cael yr holl arian y gallent gael ganddynt. Pe buasent wedi cymeryd ewrs easpswl yn eu herbyn, fel y gofynid iddynt, ar y dechreu, buasent wedi colli llawer iawn o arian (cymeradwyaeth). Eiliodd Mr W. F. Gorer, Caerdydd. TEHfLADYNYGOaMDD. I Cadben Williams, Pwllheli, a ddywedodd fod y teimlad yn gryf iawn yn Ngogledd Cymru 0 blaid erlyn y cyfarwyddwyr, a gofynwyd iddo fod yn bresenol i gyflwyno penderfyniad gan gyfranddalwyr Ueolo blaid eymeryd ewrs cospawl yn eu herbyn. Yr oeddynt yn bryderus iawn am i'r holl eiddo oedd yn bosibl gael ei werthu yn gyhoeddus. Teimlant nas gellid setlo'r mater heb wertbu'r oU. Y Cadeirydd a addawodd ymweled a Gogledd Cymru cyn y setlid y mater, a sicrhai hwynt na chai yr un eyfrif ei gau hyd nes y eai fantais i ddangos a ellid gwneyd rhywbeth pellach. BETH AM "CALL." I Dr E. T. Davies a ofynodd a fuasai y penderfyniad yn achosi call ? Y Cadeirydd a sylwodd nad oedd arnynt eisleu gwneyd call os gallent ei hebgor. Yr oedd Y pwyllgor yn gyfranddalwyr eu hun- ain, ac nid oeddynt am fyn'd i'w pocedi, a gwneyd call, os na fyddai yn angenrheidiol. Hysbysodd y Cadeirydd fod y penderfyn- iad wedi ei gario gyda mwyafrif o 98 y cant, a lylwodd y gallent, hwyrach, ddweyd wrtho o b'le y caent yr arian i'w gario allan. Mr W. Griffiths: Y mae geaych o.OOOp. Y Cadeirydd a ddywedodd y costiai fwy na 5,OOOp i gael y Nwm o 101,000p yn ol, ond nid oedd yn poeni am yr arian os c\ent gefnogaeth sefydliad dylanwadol a chyfeill- ion eraill. Wedi'r diolchiadau, terfynodd y cyfarfod. I Marw 311 y Cyfarfod. Yn mhen ychydig o fanydau ar 01 i'r Cad- eirydd ddechreit ei adroddiad, gwelid bon- eddwr yn y neuadd yn ilewygu, a chariwyd ef o'r neilldu. Aeth dau feddyg i weinyddu arno, ac yn mhen ychydig iawn 0 funydau dychrynwyd pawb wrth glywed ei fod wedi marw. Ymddengjs mai Mr R. Hopkins, Porthcawl, ydoedd-boneddwr oddeutu 70 I mlwydd oed, yr hwn oedd wedi prysuro mewn cryn lawer o gyffro, mae'n ddiau, i'r cyfarfod. Yn y trengholiad, nos lau, dy- chwelwyd rheithfarn o Farwolaeth o achos- | ion.n»turiol."j

I GWEISION RfiEILFFYRDD. Cl'NGOii MON. J Yn Nghyngor Sir oPn, ddydd lau, dan lvwyddi.ieth yr Henadur Samuel Hughes, y Cynghorydd A. McKillop (rr is-Iywydd) a alwodd sylw at droad ymaith y Cymry un- ieithog o wtislmacth Cwrnni Rheilffordd y T,. a'r N. W. Yr oedd y cwmni wedi wrthod derbyn dirprwyaeth ar y cwestiwn. Pe buasent wedi cvdsynio i dderbyn y? cyfryw, bu?sid wedi oynwyno i'w sylw nifer umwrogwymoayroeidygweithwyr Cyareig we!i bod yn dioddef dwyut yn ystod y pedair neu'r purn' mlvnedd diweddaf. Pan vr oedd y mater gerbron y Cyngor y tro diweddaf, ni ddarfu iddo ond cyfeirio at achosion y dynion a drowyd yinaith, ond erbyn hyn ymddangosai fod pob apwyntiad o unrhyw worth yn y dosbarth yn nwylair Saeson unieithog, er nad oedd tyiuor eu swyddogiieth, eu profiad, an medriisnvydd, yn ddim o'i gymharu ag eiddo llawer Cymro oedd yu ltgwasanaetli y ewniiii. Gallai roddi engreiphtiau o foremen Cymreig a phrofiadol yn cael gorehymyn i ddysgu eu gwaith i'r Saeson, ac ar ol gwneyd hyny yn eael eu gostwng neu eu troi ymaith eu hunain—(• cywilydd")— heb i unrhyw reswm gael ei rod li dros ymddygiau m. r ffreulawn, Teiid i seiri Seisuig yn lard Bangor, 6e a 6,3c yr awr, ar 01 ^was inaeth o ddwy i dair blynedd. Telid i'r seiri Cym- reig fel y Ciiilyn :—S tifch yncael .ijc yr awr; un, 6c saith, (ile; un 61c (ar ol 34 mlynedd o wasan.ieth). Ae, eto, yr oedd bron yr oil o'r seiri Cymreig hyn wedi bod yn ngwasan- aeth y cwmni am flynyddoedd, ac mewn llawer amgylchiad yn well gweithwyr. Gellid d) wevd yr un peth am y p ieutwyr oedd ar Bout Hi itaimia. Ychydig amser yn ol, dygwyd gweithwyr Seisnig i'r lie, a thal- wyd iddyut yn ol 25s yn yr wythnos, tra na chawsai y Cymry ond 18. am wneyd yr un gwaith (" cy wilydd "). Yr oedd, hefyd. amryw engreiphtiuu o platelayers pfdfhJol yn cael eu trosglwyddo oddiwrth y gangs ag yr oeddynt weli bid yn gysylltiedig a hwy er s blynyddau, a'u hanfon i ymuno a gangs ereill, a hyny yn ami filldiroe ld oddi- cartref, yr hyn sydd yn galeii na fu raid i'r dynion ei oddef yn flaenorol, no yn achos o anoddogrwydd a drwgdeimlad yn eu mysg. Bwriedinf, hefyd, gallv eu sylw mwyaf (ii- frifol at y swm mawr 0 waith a wneid ar y Sul, a'r hwn oedd bron wedi dyblu yn ddiweddar yn nosparth Caer a Chaergybi. Buasid wedi nodi allan ongreilftiuu o waith yn cael ei wneyd ar y Sabbath a all .i ac a ddylai fod wedi cael ei wneyd yn ystod yr wythnos. Gallai roddi llawer ychwaneg o engreifftiau iddynt 0 driniaeth annheg, ond credai ei fod wedi rhoddi digon i'w hargy- hoeddi fod gan weithwyr Cymreig Cwmni y London a'r North Western gwynion syl- weddol. Yr oedd dosbarth Caer a Chaergybi yn ystod y 47 mlynedd diweddaf wedi bod yn neillduol o rydd oddiwrth ddamweiniau. a tlieimlai ef (Mr yn sicr na aelioswyd drwy yriaith Gymreig yr un o'r damweiniau a gymerodd le (cymeradwyaeth). Ond, os oedd ya anhebgorol angenrheidiol ar fod eu holl weithwyr yn alluog i ddeall rheolau y Cwmni, paham na argrephid hwy yn Nghymraeg ? (cymeradwyaeth). Cyn- nygiai y penderfyniad canlynol:—" Yn gymaint a'n bod^wedi gwneyd cais rhesymol at Gwmlli y London a'r North Western am iddynt wneyd ymchwiliad i gwynion y gweithwyr Cymreig, a'u bod hwythau wedi gwrthod, yr'ydym ni. ftfl cynrychiolwyr trig- olion YIIYs Mnn, eto, yn gwrthdystio yn erbyn ymddygiad anheilwng y cyfarwydd- wyr, rac yn galw ar yr aelodau Seneddol Cymreig i arfer eu dylanvvad er rhwystro holl fesurau y Cwmni yn Nhy'r Cyffredin, hyd nes y gwneir ymchwiliad pellach i gwynion y gweithwyr Cymreig, ac fod copi o'r penderfyniad hwn i'w anfon i'r holl aelodau Seneddol Cymreig."—Eiliwyd gan y Cynghorydd Robert Jones, Llanfaetbli, a phasiwyd yu unfrydo.. APELIO AT GWMNI Y MIDLAND. Y11* cynygiodd Mr McKillop f penderfyn- iad ea.lllynol Oherwydd y teimlad cryf 0 anfoddlourwyd-1 sydd yn bodoli yn Ngog- ledd Cymru yugbylch ymldygiadau anueg Cwmui y London a'r North Western tuagat amaethwyr a inasnachwyr, ac hefyd at y gweithwyr Cymreig yn eu gwasanaeth, ein bod yn apelio at y Cynghorau Sirol ereill, yn ogystal a byrddau cyhoeddllB ereill, yn Ngogledd Cymru, i anfon cynurychiolwyr i gynnadledd yn Rhyl, er gwabodd Owmm j Lliuell y Midland i estyn eu llinell i Ogledd Cymru; ac os cydsynia, ein bod yn ymrwymo i sicrhau hyrwyddiant y syraudiad. A bod copi o'r penderfyniad hwn 1 w anfou i gyfar- wyddwyr Llinell y Midland. Eiliwyd gan y Cynghorydd John Williams, a phasiwyd.

I cff iv i,rH u IIA 10 t N I. i J Od leutu un o'r gloch boreu Iau, chwyth- wyd bad pertliynol i yst >rdy ar? iu Wool- j wich yr hwn oedd yn llwythog o bflor, ( Irgydi(?n, &r„ i fyny yn .?ns i L ower HoM K'iach, y" n„iriu yr Afon Tafwvs. Ym- I j a'ngys i'r fynt'd »r y tywod, ac er i'r cousf ifutrO-i tfev-jr -viiorthwy gwrthod wyd ef gau y a- V-u d[.,lt., yr hwn gydn thri arall no \,1 »>• x- n v !i. Gwelwyd goleu ar yr hwyibrrn ..i.)t.,L.. deg nos Ferclier, ac oddeata -n r g!.t;,h gwe'wyd fod yc.vcli ar dan, Declireuo id y llwytb. ffi-wydr i, ac o'r amser hwuw hyd tuag un-ar-ddeg yn y boreu cymerodd Srwydrindau lo bob rhyw haner awr. Oddeutu pedwar o'r gloch cy- merodd flrwydriad dychrynllvd le a ellid ei glywed o beHder mawr. Chwiliwyd yr afoa r bob ochr i'r cwch, ond methwyd a chael hyd i un o'r dwylaw. Yn y prydnawn, cyrhacddcdd tri ohouynt i'r stordy, a dy- wedent eu bod wedi ueidio oddiar y ewei gan gynted ag y gwelsaut ef ir duo. a'r di- weddaf a welsaut o'r cadVu of- td fed oi ddillad ar dan pan neidio.ld v rita i i'r mor. Credent ei fod wedi boddi. Aelioswyd gwerth miloedd 0 bunau a golled.

APEL TR WYDDHDDL 0 WREOSAM. Dydd Mawrth, yn Llys Nfaine y Frenaines gwr iiidawyd achos 0 Wrecsaia, a elwid jny Krenhinos yu erbyn Bury ac ereill, ga» J Farnwyr Lavvrauue a Kennedy. Yr oedd y barnwyr wedi caniatau archi-b ya erbya Ynadon Gwrecsam i'w gorfodi i wrando eto a dyfod i benderfyniad ar gais un Evan Robinson, am barhad ei drwydded yn y Bull s Head Inn, Grwreoiaiu, ac yn awr gofynid am ddiddymu'r archeb. Ym- ddengys fod y ty wedi dal ti wydded er cyn Mai, ISG9, i werthu uwrw, ac felly nis gellid gwrthwynebu y drwydded ond ar un o (1) Fod y ty yu afrooltis, (21, nad oeld cymoriadyr ymgeisydd yn fo Idhaol, (;!) iddo yu flaenorol fforffedio nf\'i ,Iy YII qyíUWY yn ol y g) fi,,tith. Ya Medi, 1894, gwrth-.ynubwyd y drwydded gan yr heddgeidwaid ar dri o li syuiau (I) nad oedd angen y ty yn y gymydogaeth, (2) fod y ty yn cael ei gadw mewn modd afreolus (o) nad oeld y trwydlelwr yn gymwys yn ol y gyfr.iith i ddal y drwydded. Gwrthodwyd y drwydded am y rlie^ymau hyn. Mr \V. Tudor H,),velf, dr),g yr apel- ydd, a ddywedold eu bod yn gofyn am yr arehvb ar y tir nas gallai yr ynadon ben- derfynu yr aeh /s am y rheswm n;id oedd y ty yn angenrheidiol, oherwydd fod y ty yn bod eyn lSeil, Tynodd y barnwyr yr archeb yn ol,

COFRLSTRv L)L) i'KiF/SGOL I CYMKU. Dydd Gwendr diweddaf cyfarfydd- odd Llys Prifysgol Cymru i benodi I cofrestrydd i'r Biifysgol. Mae'r penodiad yn un pwysig, nid yn gymaint am y c.yflog cysylltiedig a'r I swydd—er y gallai ami un chwenych pedwar cant 0 bunau'r flwyddrn-ond am y dytanwad a garia'r neb sydd ) n ei dal. I'r wlad yn g,\ ffredinol bydd y cofresttydd yn ymgorffoliaid byw a sylweddol o'r ,of(il;ad anekvig a oiwliog ei hun. Ffurfia gwerin Cymru ei syniadau am y Brif- ysgol i raddau helaeth iawn oddiwrth yr argraff adewir ar ei meddwl gan ei syniadau am ei phrif swyddog gweinyddol. Ar adeg fel y prescnol, pan y mae yr ysbryd ce«- edlaethol wedi deffro cymaint yn ein gwlad anmhosibl yw i'n hawdurdodau cyhoeddus fod yn rhy ofalus yn eu dewi iad o swyddogion cyheeddus. Yn y deffroad presenol dylai cofrestr- ydd cyntaf Prifysgdl Cymru fod yn gyfryw ag y medr y wlad osod pob hyder ac ymddiried ynddo. l'ylai fod yn Gymro yn sefyll yn uchel yn mharch ei genedl; dylai fod yn gen- edlaethulwr cryf mewn perffaith gydgordiad a dyheu;uiau uchaf y genedl; dylai os wedi cyr- haedd oedran aii ga'iluogai i wneud hyny, f, d wedi gwneyd gwas- anaeth cyhoeddus mawr i'w gyd- genedl; dylai, ar adeg pan mae I m. ueillduwyr yn dechreu meddiannu'r etifeddiaeth yn y byd addysgol a gadwyd oddiwrthynt cyhyd, fod ei hun yn Ymneillduyr. O'i farnu wrth y meini prawf hyn nis gellir dweyd fod dewisiad Llys y Brifysgol yn un hapus. Syrthiodd tu coelbren ar un nad yw yn d'od i fyny a safon anghenion ydydd a'r wlad. (Iwir fod Mr Ivor James yn Gymro.ond Cymro yn dwyn holl ardde'wau Sais ydyw. Seisnig yw ej gysylltiadaua holl anian- awd ei syniadau. 1"is gall hawlio fod yn Genedlat Iholwi Cymreig ynyr ystyr a roddir i'r geiriau y dyddiau hyn ac lofnwn na fydd syniad y werin yn gy- fiTredin am Brifysgol Cymru yn cael ei dt.yicliafu gan benouiad sydd mor anghydnaws a barn ac a theimlad y wlad, Pan mae ein colegau cenedl- aethol yn estroneiddio cydymceimlad y wlad drwy benodiadau o'r fath a gondemniwyd dro ar ol tro gan y wasg Gymreig, anffoduj i'r eithaf yw ddarfod i Lys y Brifysgol ei hun roi lie cryf i ofni fod yr awdurdod aruchel hwnw yn dioddef oddiwrth yr un haint ag awdutdodau'r colegau eu hun. Yr unig ffynhonell cysur yw yr ymwyb- yddiacth mai dim ond megy:, a chroen ei ddanedd y diangodd y cofrestrydd newydd. Cafodd ef 33 o bleidleisiau, tra y cafodd ei brif wrthwynebydd, Mr J Jewel) n > dwards, Aberystwyth, 30- Mas y si ar led eisoes ddarfod i'r Toi iaid a'r Eglwyswyr yn y Llys bleidlcisio yn agos oil dros Mr Ivor James. Bu adeg pan nad oedd wiw i neb ond 1 glwyswr a Thori ymgeisio am swyddi tybed nad yw n bryd billach cael tro ar fyd ? Nid oes genym, dan yr amgylchiadau, end gobeithio y bydd i'r Cofrestrydd newydd brofi drwy y dull y gweith- retJa yn ei swydd, nad oes sail i'r ofnau goleddir am wir genedlaethol* deb Pi ifysgol Cymru.

COF-ADAIL Y TYWYSOG I LLEWILVN. Yn yr Auivytliig, dydd Sadwm, cyn- lialiwyd eyfarto(I t) bw yllgor gweithiol y mudiad hwn. Pcnodwyd Arglwydd Kenyon yu llywydd, a pheuderfYllwyd gwneyd spcliadau yn Nghymru, Lloegr, ac yn y trefpdigaetbau am danysgrifiadau gan GywlY at y mudiad. Penderfynwyd hefyd ysgrifenu at Gymdeithas y Cymmrodorion yn gofyn iddynt ymgymeiyd a'r gwaith o cliwilio Abbaty-cwui-Hir er mwyn gweled lie y claddwyd Llewelyn. Derbyuiodd Mr Lewis Morris wahoddiad i ysgrifenu awdl ar Llewelyn.

mVRDD GWARrHElDWAID I CAKRXARPOX. Yn mwrdd v gwarcheidwaid ddydd f>ad- wm. dan lvwyddiaeth Mr C. A. Jones, galwodd Mr W. J. Williams (cadeirydd y pwyllgor arianol) sylw neillduol y bwrdd at sefyllfa arianol yr undsh. Ar yr 2tain cyfisol yr oedd yn ddyledus yn yr ariandy 5586p, ond yr oedd y swm hwn erbyn hyn wedi ei leihau i oddeutu 4500p. Cyfiinswm treth y sir i'w thalu ar y dydd cyntaf 0 Chwefror yduedd 1673p; amcaugyfriflr 0 oIusen i'r tlodion, 2000p; aiacangyfriflr o I ddyledion ereill 1500p, yn gwneyd cyfan- swm o ychydig islaw 10,000p. I gyfarfod a hyn dysgwylid oddiwrth yr orerseers 9971p, ac oddiwrth y cyngor sir loOOp; yn gWIJeyd cyfauswm o ll,471p. Dymunai Mr Williams alw eu sylw at y cynydd aruthrol oedd wedi cymervd lie yn ddi- weddar yn y cynorthwy allanol. Cyn- rychiolai y cynydd oddeutu 20p yr wythnos. Cynygiai i fabwvsiadu adroddisd y pwyll- gor a'n bod yn aufou at yr overseers am aliad y dylaion yn ddioed. Sylwodd Mr Mellzies fod y bwrdd, vn neillduol yn ystod y tair wythnos diweddaf fel pe wedi gwir- ioni gyda chynorthwy allanul.—Sylwodd y Cadeirydd fod y b..rdd wedi myned i'r an- liawsder mewn canlyuiad i'r apelindau yn nglyn a Lhrethiaut yruudeb pan yratalivryd .casglu y trethi am bum' neu chwe mis.- Mabwysiadwyd adroddiad y pwyllgor.

HULYMT10H ? DAFY.? ?AFiS. (Woof eu Mysgrifenu Kanddo Ef ei Mae we H bod yr amsar mor brysur arna i ars pan aeth Syrpreis Pa ti Claudia heibio, fel mae'n anhawdd gwbod be fasa ora. i mi scweuu am dano fo'r wsuos hon. Welis i ddim cymint o alwada'n dod ? nuill ar gefn y llall mor gyflym a Uuosog erioed 1 Xti rytlw i'a coflo, pan roeddwu i n byw yn y wlad, rwan, weithiau pan fasaV cya- haua gwair dipyn yn ddiweddar, a'r cyn- hauaf yd yn gynar, fod y ddau yn rneaeg yn un; a dichon y basa yno rhyw waith araU oedd eisio ei wneud ar y fferiu yr un pryd, ae efallai Mr bwysig yr un adeg. Wei, rlnrbath felly ydy hi wedi bod arna ina yr wsnosa dweutha yma. Mi roedd Uosebery am gael eyfarwyddyd beth i ddeyd pan yr ai o i lawr i Gymru mi roedd Syr William Harcourt, yutau, am gael gwybod beth oedd barn y bobol ar y pwnc dirwestwt; mi roedd Torn Ellis am ymgynghori a mi yn nghylch beth fasa effaith Fforffur, a Brigs, a Evesham rtr yr etholwrs; mi roedd Syr Edward Reed am i mi ddeyd wrtho fo sut medm fo ymneillduo o Gaerdydd, a chadw'r sedd iddo'i hun hefyd; miroe-idhogia Cymru Fydd a phobol y Ffidyroshyn am i mi gvfryngu cydrhyngddyut er mwyn cadw heddwch Ii chym dogaeth dda yn y gwer- syll Cymreig; mi roedd rhai o fawnon yr Iwnirersiti C..rt am gael fy marn prun ai Mr Llewelyn Edwards, brawd y Pnnsipil o'r Bala, ai Mr Ivor James o Gaerdydd, ai r Doctor Daniel Rees o Aberystwyth gynt ac ° Jermani wedyn, ai Fred Llewelyn Jones, mab fy ben gyfaill Garmonydd, fasa r gora fel Regist- ar i'r Brifysgol Gymreig ac mi roedd rhaid rhoi tro am Randolph 0hurchill, pwr ffelo, ar ei wely angau. Mewn gair mi rO idd yn 'mddangos fel pe na fedra r peiriant elwir yn fywyd cyhoeddus, droi sut yn y byd, heb fod Daf) dd Dafis yno i roid saim ar yr 01 wynion. Y gwir am d^ni, pe tawn i'n ceisio rhoict i chi hanas hanivr yr hyn fum yn ei wneyd ar 01 Syrpreis Parti Claudia, mi fasa n rhaid i chi ddwyn allan "speshal eaishyn o'r "Genedl" bob dydd am wsnOB, a rhoid hanar pob rhifyn i Helyntion Dafydd Dafis. Ond mae hyny'n fwy na fedra i ddipgwyl i chwi wneud; felly, toes gin i ddim gwell i wnead na rhoi rhyw fath o syniad i chi fel uchod be 'dw i wedi bod yn ei wneud mewn modd cyfTreiinol felly. Mae e war fod utawr y Nasliynal Libyral Ffedyreshyn yn Nghaerdydd wedi myned beibio; mae Arglwydd Rosebery wedi bod am y tro cypta'rioed yn traddodi ara-th boliticaidd yn Nghymru; ac mae'r wlad i gyd o Fon hyd Fynwy yn canmol ei synwyr da am yr hyn ddeudodd o, ac am yr hyn na ddeuiodd o. Ond tybad a oes un o bob deg, rwan, o'r rhai sy'n dyrchafu clod Rosebery i'r cyaylau, yn gwybod sut y daeth i siarad mor gall; sut y daru iddo daror hoel ar ei phen bob tro; ut y llwyddodd 0 i lefaru wrth fodd calon y breisin Demos ? Tebyg gin i na toes. Felly mi ddeuda i chi. Rhyw ddiwrnod yn fuan rol i'r Syrpreis Parti fyn'd heibio, fel 'roedd Claudia a rninau yn eistedd yn y siting rwui yn gwynebu ar Heid Pare, a thyma hi'n deyd Lwc, Defid. laut ddat Rosebery s cotsh ?" Ac erbyn imi cbio, fo oedd o'n reit siwr i chi. Mi adwaenwn i'r ddau geffyl du sy gyno fo yn nghanol fftvir ddyliwn i. Hwer can hi bi going, ei wyndyr ?" ebra Claudia. Svnwn i ddim as tydi o y* dwad ywa." ebra ifna. Rwan rydw i'n cofio ddarfod i mi geisio gyno fo dd'od yma i lynsh rhyw ddiwmod, ac mi rydw i'n credu mtti heddyw ddeudodd o basa fo'n i'od. Oh Defii ffor shem 1 And its now iw tel mi! And ei hafut got. enithing on,-snd dder is nything in ddi hows ffor him to it! ac mi ddylis basa hi'n tori'r llechi a'r holl orchmynion hefo'u gilydd. Ond lol wirion oedd iddi ddeyd nad oedd gyui ddim am dani, ac na toedd dim byd yn y ty. Mi roedd morning gown o'r aiort ddela welsoch chi 'rioed am dani, a hitha'n edrych cyn ifancad a hogan deunaw oed, ac mi wyddwn fod yno ddigon o fwyd yn y ty —o laia mi roedd mwy na haner y twrci yn spar oddiar cinio'r dydd o'r blaen, a fedra Rosebery, hyd yn oed pe tae o'n olderma.n, ddim bwyta haner twrci ei hun. Pan ddeudis i wrth Claudia i bod hi'u edrych yn gamp yn y morning gown, dyma hi'n codi ac yn edrych ami 3i hun yu y glass mawr, ac ar ol smwddio cydyn o'i gwallt yn ol y tu cefn i'w clilust aswy, a rhoid ei gwefusau yn eu lie, dyina hi'n ol ata i ac yn rhoid clamp o gusan i wi. Iw old Caterer," ebra hi. Ond mi wyddwn na toedd hi ddim yn meddwl mai fflatro dim ami roeddwn i chwaith. Mi roedd bloc wedi cyinyd lie yn y cer- byia, gadwodd garej Rosebery am ryw bum' mynud neu well, efallai, rhyw gan' llath 'rochor isa i'r ty, fel y cafodd Claudia amsar felly i adfeddianu dipyn arni ei hua. Dont iw thine ei had betar go aiid dres a litl ? ebra hi, gan sbio yn y glas eilwaith. "Peidiwch cyboli, Claudia bach," ebra fina. Gwell i chwi fod fel ryda chi, a daugos i Rosebery sutrydachi 'n ar' ar a bod pan na bo neb ond chi a mina. Cheith o ddim golwg fwy dymunol ar neb heiddyw, mi ffeia i o ?" Mi roeddwn i am gadw Claudia mewn hwyl reit dda 'rwan erbyn y doi o i fewn, ac mi lwyddis yn o lew, greda i. 'Blaw hyny mi roeddwn i yn credu'r hyn oeddwn i'n ddeyd. Fydda i ddim yn hidioam y soseieti lellis yma sy'n ymrithio fel atigelion y goleuni yn gyhoeddua ae yn angelion o siort arall gartre. Tydy Claudia ddim yn un o'r rheiny, chwara teg iddi. Mi fydd hi YR llawn cymiot o angyles adra yma yn 963 Park Lane ag ydv hi yn nghanol y lords a'r ledi* mwya 'n yr holl wlad. Ond job go anhawdd ydy parowslio dynas ei bod hi'n hollol gymwys o ran ei gwisg a'i gwedd i dderbyn gwr diarth yn anisgwyliadwy-yn enwedig pan fo'r gwr diarth hwnw 'n digwydd bod yn rhwfun tebyg i Brif Weinidog Prydain Fawr! Und gyda hyn, dyma'r garej yn sefyll 0 flaen y ty, a Rosebery yn disgyn ao yn d'od i fewn Mi gewch gJwal yr wsnos nesa be bas- iodd rhvngom. Yr eiddoch hyd hyny, Dafyud Dafis. I

GWELLriTTLOTlAI. Bydd i Lywydd Bwrdd Llywodraeth Leol yn fuan yi-u allan gylchlythyr pwysig at y byrddau gwarcheidwaid yn nghylch dwyn yn mlaen ddiwygiadiu yn nhlottii r wrtd, Gwneyd yr hen a'r iiiethitint-is sydd mor an- ffodus a gorfod myned i'r sefydliadau hyn.

UGAVDA Cwmui pur anffodus fu un DwyreinbaitJ Affrica. Cawsaut siarter gan y Llywodraeth ar y dealltwriaeth eu bod 1 wareiddio Witu ac Uganda. Ni ohariodd y cwmni eu hym- rwymiadau allan ) ac enciliasant yn gyntnf 0 Witu, ac yua o Uganda, heb arian na moddion cynbaliaeth gfmddyut. Parai hyn gymaint 0 berygl i'r wlad fel ag y bu raid i I .ywodraeth Prydain eu cymeryd drosodd, a myned yn gyfrifol am gadw heidweli yno. Cynygiai'r Llywodraeth tllli 250,OOOp i'r cwmui am yr eiddo, &c., oedd ganddynt, ond Did yw y cwmui yn foddlawn or hyny. Hawliant tua 500,OOOp, a bwriadant bwyso am y swm hwnw, ond nid yw yn debyg y cant cf.

NEWYDDION TRXIIOR. I Ymlwybro'n mlaen mewn pwyllgor ar y Mesur Gorfodol y mae Senedd Germani. Dod wyd adran i mewn yn darparu cymaint cosp ar y sawl a anoga i drosedd ag a roddir ar y sawl a gyflawna7r trosedd yn bersonol. Wrih chwareu yn un o erddi cyhoeddus Barcelona, daeth plentyn bychan ar draws ffrwydbelea lwythog, a'r fuse wedi llosgi allan. Pe cymerasai ffrwydriad le, diau y biiasai yn drychineb mawr, gan fod plant; y dosbarthiadau uchaf yn arfer tyra i'r lie hwn. Cymerodd yr heddgeidwaid Tyrciaidd yn Constantinople i'r ddalfa un o'r Armeniaid sydd yn ngwasanaeth y Llythyrdy Prydein- ig, tra yr oedd yn cludo llythyrau i Smyrna. Aed a'r llythyrgod oddiarno. Pan aeth Mr Cobboth, y postfeistr Prydainig, i gwyuo at yr awdurdodau cymerwyd yntau hefyd i'r ddalfa, ond rhyddhawyd ef trwy i'r Trafnoddwr Prydeinig ymyryd ar ei ran. Galwodd Llywodraeth y w ad hon sylw'r Porte at yr amgylchiad, a diwedd yr wyth- nos bu y llyigenhadyddTyrcaidd ynLlundam yn gwneyd ymddiheurad i Arglwydd Kim- berley. Yn ol cyfrifon Llywodraeth yr Unol Dalaethau, glaniodd 167,666 o deithwyr y trydydd dosbarth yu New York yn ystod y flwyddyn lb94; tra yr hwyliodd 179,022 oddiyno. Dengys hyn fo l mwy o bobl wedi dychwelyd i Ewrop yn 1894 nag a aeth i'r America. Gwan iawn yw hi yn ngwlad y Gorllewin yn awr. Dirwasgedig iawn y deil pethau yn New- foundland, a bodola y tlodi dyfnaf yn y wlad. Sonir am uno'r drefedigaeth gyda Cbanada. Teimla'r Ffrancod fod eu rhagolygon yn Madagascar yn bur obeithio). Nid yw eu milwyr yvo ond yn aros am adgyfnerthion 9 Ffrainc cyn dechreu ymosod ar y brodorion. Dywedir nad yw y fyddin Afadiigascaidd yn rhifo on 1 rhyw 30,000,ond efallai y rhoddant wy 0 waith i'r Ffraucwr ffroenuchel nag y < mae wedi ei ddyahmygo.

SEIND0RF FRKIMOL 1)YF) XASTLLE. [AT OLYGYDI)_Y "rE.NPI)L."] Syh,—Son a fu, a son sydd, am O'? offerynau newyddion i'r seindorf hon. ?? il, gyd-ddyffrynwyr, carem trwy gyfrwng y Was?, roddi ar ddeall nad yw y pwyllgor yn ddifater gyda'r gwaith p\vysig hwn, fel yr hona rhyw bersonau. Dylai y cyfryw gofio inti nid III tter y gellir ei setlo ar Im- waith ydyw. Na, y mae yn ofynol i ddos- barth o ddynion cyffre lin gymeryl pwyd, cyn rhwymo eu hunain yn gyfrifol am rai cannoedd o baunau. Ac yu ngwy.ob yr awyddfryd sydd yn bodoli ynlhlith lluawi o bobl y dyffryn, yr ydyrn yn eu hysbysu fod y pwyllgor wedi tori gwaith mawr yn barod.ac nid oes genym oud dweyd wi thych, Byddwch barod fel dyffrynwyr gwla-'garol a chenedlaethol i fwrw eich darnau aur ac arian yn ol eich gallti i'r drysorfa, oblegid fe ymwel y casglwyr a chwi rai o'r dyddiau nesaf." Ac y mae yn dc1:\ genyf eich hYi- bysu fod genym gapten ardderehog wrth y llyw er cario y gwaith pwysig hwn i fa Id- ngeliaerh; nid yw yn ueb amgen na'r Varch Thomas Edwards (Gwynedd).—Yr > ld >*h, John L. J o.tks. Penyboiit, Talysarn.

PWLLJiOR HFDIKiErUU ADDL SIR (JAERXAREOX. Y DIWEDDAR BARCH R. W. GRIFFITH. Cynhaliwyd cyfarfod o'r pwyllgor ucV.od ddydd Iau, dan lywyddiaeth Mr J. E. Greaves (yr Arglwydd Raglaw). -Dywe,lodd Mr J. K. Pritchard (Maer Caernarfon) fod un 0 aelodau y pwyllgor wedi marw er y cyfarfod diweddaf. Cyfeiriai at y diweidar Barch R. W. Griffith (Bethel), yr hwn ill yn aelod ffyddlawn a diwyd er y dechreuad. Bu fyw mewn tawelwch, ac wrth barotoi pethau ar gyfer ei farwolaeth gweddiai dro. hoU fyrddau a chynghorau, a eared ti ei fod yn gweddio dros holl aelodau y pwyllgor hwnw yn unigol. Dymunai ef (Mr Pritchard) gynyg eu bod i gof,.o(li y golled droui oedd- Yilt wedi dderbyn yn marwolaeth y bonedd- wr parchedig, a'u bod yn aufou pleidlais o eydymdeimlad i'w frawd, y Parch David Griffith.—Eiliwyd y cynygiad gan Mr D. P. Williams, yr hwn a sylwodd y byddai y boneddwr parchedig bob amser yn hollol onest a gwyneb agored- Wrth gefnogi y cynygiad dywedodd y Cidben Wvun- Griffith i fod yn gwneuthur hyny ya galonog, gan fod ei deulu, lie yn neillduol ei dad, wedi bod mewn cysylltiad a'j deulu ef (Cadben Griffith) am lawer o aniser.-Pns- iwyd y cynygiad yn unfrydol.-Ar gynygiad Arglwydd Penrhyn pasiwyd i argraphu y Riot Act yn Gymraeg ac yn Saesueg.

lloxgddryIliu) ar lasau CEKXYW. ellli Doudflfg 0 Fywydau. Oddeutu haner awr wedi un boreu Gwener, gwelai pobl Pentreath agerlong ar gyfer y He hwnw yn dangos arwyddion o gyfngder. Gwelwyd mai yr Escuriul ydoedd, a adawodd Gaerdydd ddydd Mer- eher, am Fiume gyda tlwyth o lo. Gwnaed yr hyn a ellid i roddi cynorthwy i'r dwylaw. Anfonwyd am y bywydfad i Havle; ond pasiodd rhai oriau isyn idoynt allu dyfod i'r lie, ae wedi iddynt fyued allan, nis gallent fyn'd 0 fewn 300 Hath i'r Hong. Cyn hyn yr oedd pobl Pentreath wedi lu}'n'd mor bell i'r mor ag y gallent, gan ufael y naill yn llaw y llall. ae fel hyn achubwyd wyth o'r dwylaw. Erbyn un o'r gloch y piydnawn aeth y llong yn ddrylliau, a gwelid y tiuein- iaid yn syrthio y Daillllr 01 y llall i'r dyfr- 11yd fedd. Taflwyd cyrph y cadbe» a dau forwr i'r lan gan y mor, ac ofnir fod deu- ddeg wedi colli eu bywydau. I Gaerdydd J perthynai y rhan fwyf o'r dwylaw.

waddoHad Maent yn foddlon tori'r cy>y.ltiad a r wladwria^tii— o. d myu- ant i'r Eglwys ei gafacl yn dyn yn y gwaddoliadau. Ymddengys hyn ini fel pe baent yn rhoi i fyny > r hyn a arf-rid ei ystyried y peth pwysitaf, or mwyn cadw yr hyn sydd waehf yn cu i; y^yddoin i ba r: d(),,u y bydd cadfridogiun milwriaetluis yr '■ghvys yn cefnogi r awgryiniad..u a gynhwysir yn y cyn- Hun dan sylw. Tcbyg yw yr edrychir ar y cynlluti a'i dadcna.thod gyda mwy o ije-ydd nag o ffafr Yn wir, mae li.mgor e .iocs wedi ei goiuk 11111:0 ¡an ddvveyd nas gall edrych ar v c);til!tti (,nd fel J 'l-c. tl.v.vn f, d yr >b ci hun yn c m^yin-cf^d. Nid peth y dyla: Egl wyswyr, ac nid peth y gallant flforddio ;vvnoud joke o hJnfJ, yw cwestiwn o .vy Id >r rnw bvyi; hon. Nid yn unig m'le'r parodrwydd 1 aberthu'r egwy Mor r> gv^y:lt ad a'r wladwriaeth tra'n glynu'n dyn wrth y gwaddoliadau yn cjosod gwrthwyneb- iad yr Eglwyswyr tel plaid i fesur y Llywodraeth o I 'dadgysylltiad a Dadwaddoliad m wn gol :u u' newydd gerbron y wlaJ, (,nd m,le'r CYUllUD a ddaeth i'r esgored'tfa yn Ninas Gad- eiriol Bangor yn cynwys pdhau eraill y gallwn fel 'adgy ylltvvyr cyson ac ymarfcrcl gyfcirio sylw pna.dl atynt. Er cngraipht cydpabydar cynllun ddau os, diad mac I a(igysylltwyr wedi arfer roddi arbenigrvvydd iddynt, ond y rhai a wedid yn bendallt a ffyrnig gan amddiffynvvyr gur selog yr Eg'wys. Y cyntaf oedd tod mwy- afrif mawr celedl y Cymry yn dyheu am ryddhad crefydd oddiwrth bob cysylltiad a'r Llywodraeth. Yr ail nad yw Fglwys Loegr yn Nghymru mewn un ystyr o'r gair yn Kgiw) s Genedlaethol. Mae cynllun Bangor yn cydnabod y ddau osodiad. Cyd- nabydda yn y lie cyntaf fod sjiylifa bres nol Fglwyswyr selng ac epvydd- orol yn "annyoddefoi." Rhaid fod yr hyn ,y'o ei gwneyd yn annyodd- efol yn tarddu naill ai 0ddylatiwid oddimewn neu o ddylanwad oddiallan. Os yr olaf rhaid fod gan yr Fglwys- wyr ymwybyddia^th fod barn a theimlad y wlad mor gryf i'w heibyn fel nas gall obeithio llwyddo fel ag y mae ar hyn o bryd. Os y blaenaf, rhaid eu bud yn teimlo fod cysylltiad a'r Wladwriaeth yn cadw'r Kglwys dan rwymau caethivvcd sy'n anfantais iddi ei hun. Am dani fol sefydliad "cencdlaL-thol hawlia tadmaethod y cynllun ncwydd y byddai ei fabwysiad yn rhoi mantais i r Eglwys i adenill ei safle gyntefig fd glwys gen- edlacth, I y C)-inry," Os mai ad- enill >afle gynt y mae yn ym- geisio ato, m;Il"r yingais ynddi ei hun yn cydnabod fod y safle hwnw wedi cael ei golli. Gan nad oddiar ba safle bynag yr edrychir ar y mater, nis gall Dad- gysylltwyr Cymreig lai nag ym- falchio yn ymddangosiad y cynllun f swyddogol ncu h,, ncr-s%k,yd dogol hyn. I Mae yn ryfiawnhnu holl ymdrechion i Anghydffurfwyr Cym: u am y chwar- ter canrif d'weddaf i ryddhau yr Kg- lwys oddiwrth y Wladwriaeth. Mac yn cydnabod cywirdeb yr hyn mae Dadgysylltwyr cyson wedi bod yn ddad'eu ar hyd y blynyddoedd. Mae yn brawl hefyd fod yr 1-glwys ei hun yn teimlo bellach wr-.ndid yr achos y ceisiant ci arnddiffyn. Wrth gwrs nis gellir deibyn y cynllun hwn am -foment gan Ddadgysylltwyr Cymru Barn aeddfcd C),i-rru yn ddiau yw •fod Mesur y Llywodraeth ei hun yn Hawes rhy haelfryd:g i'r Fglwys. Nid ocs dim llai na E)adwad(iolipd llwyr-can belled ag y mac eiddo cenedlaethol ar wahan oddiwrth roddion personol yn mynd—yn oystal a I lad,,y,ylltiiid trwadl, yn ddigon i foddloni Cymru-