Y Genedl Gymreig

I flfcWYDDlO.N CYNHEIG. Costioad taith Mr Pritchard MOTgan i I Awatralia ac yn ol 3000p. Mae Cyngor dinesig Llandudno wedi gwrthod prynu y Marine Drive gan y Cwmni. Y pris a ofynid oedd 10,000p. Mae pwyllgor llyfr tonau yr Annibynwyr yn ceuno prynu copyright y tonau cynulleid- faol y uiae Dr Joseph Parry wedi eu cyfan soddi sydd yn y llyfr newydd. Cynhaliwyd Eisteddfod y Gwelthwyr yn Nhredegar, ddydd Llun, yn y Neuadd Ddir. westol, ac agorwyd billiard-room yn sefydl- iad y gweithwvr gan Arglwydd Ttedegar. Bll dan frawd farw yn ysbytty Castell- nedd o'r frech wen. Gwrthodasant gymeryd eu bnchfrechu pan aed a hwy i'r ysbytty. Yn Nghaerloyw y cafodd eu tad y lresh wen, a chyinerwyd yr holl deulu yn wacl. Trwy bleidlais derfynol y cadeirydd yn unig y collwyd cynygiad, yn Nghymdeithas Ryddfrydel Bairy, i anfon cynrychiolwyr i'r gynhadledd yn Abertawe, y Sulgwyn, i ya- tyried cwt stiwn y cynghrair cenedlaethol. Ysgol Ganolraddol Caerfyrddic yw y gyn. taf a welsom sydd wedi cael athrawes i ddysgn tori a gwnio gwisgoedd yn gelfydd- ydol. Yn sicr dylai ein hysgolion eraill ddilyn yr esiampi, a rhoddi addysg ddeln- yddiol i'r merched. Yn Iteddlys Llanrwst, ddydd Llan, cy- huddwyd J. Davies, labrq Watling street, gan yr arolygydd Jarvis o briodi Eliaabeth Pearce, Barrow street, tra y mae ei wraig gyntaf yn fyiv yn Harlech. Gohiriwyd y prawf am w) th liiwrnod. Ar ol bod ar goll am rai misoedd, daeth yr heddgeidwaid ar draws Mr T. E. Laing, ys- grifenydd i Gymdeithas y feirianwyr yn Nghaerdydd, yr hwn a ddiflauodd oddicar- tref, ao y tybid ei fod wedi lladd ei hi n. Cyhuddir ef yn awr o ladrata arian y gym- deithas i'r swm o lOp. Bu Miss Rosins Davies, yr efengyles o Dreherbert, Rhondda, yn anerch efrydwyr y Bala ar Ancan pregethu a'r brwdfrydedd angenrheidiol er ei lwyddiant," ddydd Sadwrn. Mae Hwyddiant mawr yn dilyn ei hymdrechion cenhadol, ac ymunodd 28 ag eglwys Annibynol Coedpoeth ar ol ei gwaith yno. Oherwydd fod y teulu Brenhinol mewn mourning ar ol y Tywysog Henry o Batten- berg, ni chynhelir cyngherddau, & yn Nghastell Windsor am ddeng mis. Oher- wydd hyn ni cha, iff Cor y Rhondda ganu o flaen y Frenhines, fel y gobeithid. Ar ddi- weid yr amser hwn hwyrach y cant wahodd- iad, fel Cor Treorci. Heddyw (ddydd Llun) yr agorir y clwb dirwestol newydd yn Nghaerdydd. Mae y cyfranddalwyr wedi sierhau adeilad rhag- orol, ac wedi gwario lOOOp i sierhau ynddo bob cyfleusderau, yn cyuwys y goleuni trydanol. Agorir ef gan Mr J. Cory, Y.H., ac yn yr hwyr cynhelir cmio arjderchog dan lywyddiaeth Mr Alfred Thomas, A.S. Ar reilffordd Barri, oddeutu milldir a haner o orsaf Evail Isaf, oddeutu pum' mill- dir o Bontypridd, ddydd Mawrth, dargan- fyddodd y peirianydd gotph dynes rhwng y rbeiliau. Ni wyddys sut y daeth i gyfar- fyddiad a'i marwolaeth. Yr oedd wedi ei gweled yn y gymydogaeth yn ystod y dydd, a thybir iddi gael ei tharo i lawr gan ger- bydres fel yr oedd yn cerdded ar y lliaell yn y nos. Yr oedd ei choesau wedi eu tori. Dynes ieuanc o 18 i 20 mlwydd oed ydoedd. Nos Fawrth cyrhaliwyd trengboliad yn Aberaman ar gorph glowi-, o'r enw Mason, a laddwyd mewn glofa yn Fforchsman. Ymddengys fod psdwar yn gweithio mewn heading." Yr oeddynt wHdi tyllu dau dwll, ac yr o dd y traucedig yn gwthio i mewn y dynameit pan y ffrwydrodd, gan ladd Mason ac anafu ei bartner. Ri-ilawer o graig syrthio i lawr o gwmpaa y Iloill diangasant yn ddianaf. Nos Lun cynhaliwyd cyfarfod o lowyr Maerdy, y rhai oedd wedi gwrthod myn'd at eu gwaith oherwydd anghydwelediad ynglyn ag ystyr rhan o ddyfarniad cyflafar- eddwr mewn anghydwelediad a gododd ynglyn a phrisiau tori gwythien neillduol. Oherwydd eu hymddygiad y mae'r achosiou wedi dyfod gerbron y Ilysoedd, ao y mae yn effeitbio ar 1300 o weithwyr. Penderfyn- wyd dychwelyd at eu gwaith ar y telerau a gynygid gan y goruchwyliwr hyd nes y setlir yr apeliadau yn yr ochosion. Ymddengys mai tair mil yw poblogaeth y drefedigoeth Gymreig yn Mbatagonia, a 2500 ohonynt yn Gymry glan gloew. Maent yn ddinasyddion o weriniaeth Argentine, ac ni cba y drefedigaeth fod yn dalaelh hyd Des y bydd ei phoblogaeth yn 20,000. Ownoir y cwbl yn Oymraeg. Cymraeg yw iaith yr ynadlys. Brodor o Ffestiniog—John WiUiamo-yw yr ysgolfeistr, a dysgir y Gymraeg ) 0 yr holl yagolion. .Mae Y Drafod, meddir, i'w ail gyhoeddi.J Traddodwyd dyn o'r enw J. George, yn Nghaerdydd, i sefyll ei brawf yn y frawdlys am saethu ei wraig a chymydoges ar noson y 19eg cyfisoL Ymddeugys ei fod yn cweryla yn barhaus a'i wraig, a'r noson hon aeth i fyny i'w ystafell, gw thiodd y drws yn agored, a saethodd hi yu ei britiob. Pan ddaeth cyniydoges i'r He sjethodd hithau drachefn. Ymddengys fod mudiad ar droed i uno y pedwar tlotty yn sir Drefftldwyn. Crch- wynir y symudiad gan Waroheidwaid y Dre- newydd a Llanidloes. Y mae cost y ped- war yn awr yn 2,437p. Rhifai y tlodion ycddynt yn mis Mawrth diweddaf 251, a chost pob Ult heV law ymborth a dillad yd- oedd 9p 14s 20 y flwyddyn. Credai y pwyllgor, benodwyd i chwilio i mewn i'r mater hwn pe ychwanegid 400p at gost tlotty y Drenewydd nea Forden, byddai yn ddigon i roddi bwyd a llettv i 250 o dlodion ac felly arbed 1400p yn flynyddol i'r sir. Mae'n ymddangos fod Dr Emrya Jones yn iawn. Mae ar byd a lied y wlad amryw o leoedd mewn eyflwr arswydus o afitch a budr. Adroddwyd am un fferm i Gyngor Dosbarth Llanelwy y dydd o'r blaen. Enw y fferm yw Ty'nyddol, ger Llanfair, a ged- wir gan hen wr 78 mlwydd oed, a 1 ehwer, o'r uu oed. Ymddengys fod y ty yn wartbus o fudr, pytatws ae afalau yn pydru ar y lloriau, a'r ty heb ei lanhau am flsoedd. Nid oedd yr hen bobl wedi ymolchi na newid eu dillad am fisoedd bwy gilydd, Be yr oeddynt yn ogleuo yn arswydus, y ddynes,hefyd, wedi ei gorohuddio a doitiriau. Yn wir yr oedd y lie yn nuiiisgrifiadwy. Wrth gwrs, paoderfynodd y Cyngor gy- meryd camrau cyfreithiol yn y mater.

SPRING LEAVES. "-Hornimau's Tea (in packets) being the choice Kpriag crops, commands an enormous sale in England and abroad. It <s -Always good Alike." Local AGENTS:—Carnarvon—Owens, High street; Davits, Bangor St.; Bangor—Lewis, Grocer, Conway Williams, Chemist. Nevin ariffitbla, Grocer &e. Pwllheli-Owen, Wgh. street. Blaenaci-Crattor, Chemist; Th<^»sr Grocer. Lisaduduo HoJliday, Market Hall. Port Dinorwio—Owen, Froudeg. Llanfyllin IWillialne, Chemist. IVrtmadoc—Neweu, Confectioner. Llau Pfwtiniu&-Nowell, 00-operatiye Scoiety, ]

I GWRTHDrSTIO. I Cyfarfod yn Nghaernarfon. Yn Neuadd y Dref, Caernarfon, prydnawn Gwener, oynhaliwyd cynhadledd, dan nawdd Cyngor Anghydffurfiol Caemarfon, i'r amcan o drafod y Mesur Addysg newydd, ae i wrthdystioyn erbyn y cyfryw. Yr oedd yn bres^nol nifer luosog o gyurychiol- wyrp Fon ac Arfon. Llywyddid gan Mr D. P. Williams, cadeirydd Bwrdd L ywodr- aethwyr Sirol, yr hwn yn ei sylwadau agor- iadol, a ddywedodd mai amcan y Mesur oedd coisio Uesteirio ysgolion y bwrdd, a rhoddi i'r ysgolion enwadol gyfleusderau arbenig, y rhai yr oeddynt hwy fel Anghyd- ffurfwyr yn gondemnio. Teimlai y Llyw- odraeth, yn ddiau, fod yr ysgolion enwadol yn llai effeithiol na'r ysgolion byrddol, so yr oedd y Mesur yn ymgais i dynu i lawr ysgolion y bwrdd i safon yr ysgolion gwirfoddol, Yr oedd hefyd yn anghyfiawn- der o'r mwyaf i gyuorthwyo yr ysgolion gwirfoddol allan o arian y trathdalwyr, a gwrtbod grants cyffelyb tuagat ysgolion y bwrdd;.ac heb roddi i'r bobl oeddynt yn oyfranu yr arian hyny lais o gwbl yn llywoaraethiad yr ysgolion dan sylw. Yr oedd y bob ogaeth yn y cymydogaethau hyny lie yr oedd Byrddau Ysgol yn bod yn bur ewyllypgar i gaele-, trethu, ao yn ami yn bur drwm, er darparu ysgolion elfenol anenwadol, ond yr oeddynt yn gwrthwyn- ebu caeLeu trethu yn ychwanegol er cefnogi addyeg enwadol yn eu dosbarth eu hunain Dao mewn dosbarth iadau. creill. Os oedd lly wodi aeth wyr yr ysgolion gwirfoddol yn teimlo nas gallent ddarparu addysg effeith- iol, cyfartal i eiddo ysgolion y Bwrdd, yna dylent gyflwyno yr ysgolion hyo i ofal y Byrddau Ysgol (olyweh, clywcb). Yr oedd Byrddau Ysgol wedi gwneyd yn rbagorol yn ystod y 25am mlynedd diweddaf i ddeilroi dyddordeb mown addysg yn y gwahanol blwyfi. a pha beh bynag oedd eu colliidau yr oedd yn well gaaddo ef ymddiried. addysg plwyf i, dyweder btimp o bobl etholedig yn hytrach nag i un person hunan-apwyutiedig (clywcb, elywoh). Mr W. G. Thomas (cadeiivdd Bwrdd Ys- gol Caernarfon) a ddywedodd fod o'r pwys-I igrwydd mwyaf i'r Yraueillduwyr astudio y Mesur, yr hwn oedd. o codwedd chwyldro- adol, ac yn tueddu i datlu rhwystr ar ffordd addysg effeithiol i'r plant, i greu anghydfod enwadol, a chefnogi hawliau y clerigwyr ar draul diystyru hawliau teg y bobl i lyw- odraethu holl ysgoliou a gynorthwyid ag arian y cyhoedd. Os byddai i'r Mesur baaio yr ail-ddarlleniad (yr hyn, yn ddiau, allai y mwyafrif Toriaidd wneyd), yna dylai y blaid Gymreig yn y Periedd gynyg gwelliant fod Cymru i gael ei chau allan o ddarpariadau y Mesur. Trwy bob moddion yn eu gallu dylai Anghydffurfwyr Cymru wrthwynebu y Mesur trwy ba un yr oedd "y person yn rhooli, y bobl yn talu, a'r plentyn yn dy- oddef." Pwy oedd yn hawlio y Mesur hwn? Niiy rbieni na'r trethdaiwyr, ond yn hyt- rach clerigwyr Eglwys Loegra'r Pabyddion, y rhai oeddynt eisieu ychwaneg o arian ac awdurdod i'w dwylaw eu hunain (eymerad- wyaeth ). Ofnai y Parch T. Dennis Jones, Llan- llecbid, fod perygl i lawer lyncu y Mesur heb ystyried ei gynwys. Sylwodd y Parch W. G. Jones, Llan- bedrog, fod yr Eglwyswyr a'r Pabyddion yn ddistaw ar y mater hwn, ond nid oedd hyn ond gorchudd, gan nad oedd amheuaeth fod y Mtsur yn un wrth fodd eu calonau. Y Prifathraw J. Price, y Coleg Notraal- aidd, a ddywedodd nad oedd ef yn hoffi y geiriau dirmygus a ddywedid ar y Cyngorau Sir. t}wnaeth y Cyngorau Sir yn Nghymru waith rhagorol yn y gorpheuoi mewn llawer modd. Yr oedd y Mesur yn un oedd yn myned yn erbyn addysg anenwadol. Waeth iba gyfeiriad yr edrychent, anmhosibl yd- oedd cael yr nn item o'i fewn oedd yn ffafr addyag anenwadol (cymeradwyaeth). Can- lyniad y Mesur fyddai rhoddi mwy o allu i'r clerigwyr a'u gwneyd yn fwy anuibyuol ar y bobl (cymeradwyaeth). Tejmlai y galiezit wella ciyn lawer ar y Mesur. Nid oedd dadl nad ai drwodd ryw fodd neu gilydd. Gweithiodd y clerigwyr yn galed am dano, ond rhaid hefyd oedd gweithio yr un mor galed yn ei erbyn, a gwneyd eu dyledswydd tuagat eu gwlad a'uHymneillduaeth (oymer- adwyaeth). Dadletiai y Parch W. Jones, Porthdinor- wig, fod yr addysg grefyddol a gyfrenid yn yr ysgoliou by -ddollyn llawer gwell n ig yn yr ysgolion gwirfoddoL Y Parch Rees Davies, Cyssegr, a ddywed- odd mai manaii oedd yr ysgolion enwadol i borthi yr Eglwys, ao yn sior yr oedd gwaddoli yr ysgolioDjhv'n i b r hi yr Eglwj s yn myned yn erbyu eu hlirgyhoeddiadau I (clywcb, clywch). Yr oedd yr addysg a gyfrenid yn yr ysgolion enwadol yn ei blwyf e: mor wael fel yr oedd yr Eglwyswyr yn anfon eu plant i ysgolion y bwrdd. Y Parch D. Rees, Capel Mawr, a ddy- wedodd eu bod yn iach ar y cwestiwn hwn yn Mon. Yr oedd y mater wedi bod ger- bron y Cyngor Sir, ac ni bu ond gan un dyn y gwroldeb i ddyweyd rhvwbeth yn ffifr y Mesur. Dylent gael cyfundrefn o addysg hollof rydd i bawb—mor rhydd a'r awyr oeddynt yn anadlu—a rhoddi lIywodraeth yr ysgolion yn nwylaw y trethdalwyr (olyweh, clywch). Mr E. R. Davies, Pwllheli, a sylwodl mai Mesur oedd hwn i symud un anghyfiawnder a chreu un arall. Yn hytrach na gwneyd ymosodiad ar y clerigwyr awgrymai ef y pwysigrwydd o ymosod ar fanau gwan y Mesur (clywch, clywch). Y Parch J. Owen, M.A., Criccieth, a y- wedodd fod y mesur, yn hytrach na symud ymaith anghyfinwnder, yn symud ymaith gyfiawnder ao yn rhoddi. anghyfiuwuder yn m, IQ Y Parch T. Hughes, Betbesda a ddy- wedodd en bod yn Methesia yn teimlo yn fawr ar y mater, a buasant yn gwneydyr oil yn eu gallu i wrthwynebu y Mesur. Y Parch D. H. Wiilia us, M.A., Eben- ezer, a sylwodd y buasai y galluoedd ne- wyddion a fwriedid ffurfio dan y mesur yn cael mi hcthol y n anuniongyrchol. Nid oedd y oYlIgboJaIl sir a lly wodraethwyr sirol. yr y8go)iou canolradd yn NghymDt yncyf?rfod a dyhaudllu y bobl mewn amryw bethau. A*%rymai yParchR.P. Williams,Caergybi, y pnodol'teb o ddeiaobu yn erbyn y MMtir. Y P.rch F. Jones, Caernarfon, a gynyg- ?iodd' y panderfyniad canlyuol"Fod y gynhadledd hon o gynrychiol?yr a etholwyd gan eglwysi AnghydB'urBot a chyrph cy- hoeddns yn siroedd Mon ac Arfon yn ystyr- ied f id y Mesur Addysg newydd fel y'i oyn- j ygir gan Syr John Gorst yn ddrwg yn ei egwyddoi, yu chwyldroadol ju ei amcanion, a) yn debyg o brofl yn resyuus yn ei effeith- iau; fod y gynhadiedd yn condemnio yr egwyddor o gydwuddoliad enwddau cynwys- edig yn y Mesur, parhafi ac ychwanegu grants o arian y cyhoedd at gynorthwyo ysgolion enwadol, estyn yn mhellach yr un egwyddor tros roddion {o'r trethi lleol at gynorthwyo colegan enwadol, oyfyngu Sefnyddioldeb ac eifeithioirwydd y Byrddau YsgApresefiot x'r rhwyetreu oaodT yntf?r'Jd ertymad plIacb cyfucdrefn y Bvrddau Ysgol,a gosod y peirianwaith ysgol o dan reoWth awdurdod an-nghynrychioladol heb fod yn uuiongyrchol yn gyfrifol i'r trethdal- wyr fod y gynhadledd yu dadgan na wan di.u Uti na cbyfundrafu gyffredinol o addysg rydd, g?riodol, anenwadol, o dan reolaeth uniongyrchol awdurdodaa etholeiig gan y trethd?Iwyr, ac yn galw ar yr aelodau Uymreig i wrthwyuebu hyd yr eithaf yn Nhy'r Oyffrediu bob Ih'lI) o'r Meur yn ei ffurf bressuol a') i waiyd pob ymdrech i gu Cymru 1lbu o weithrvdi?d Mesur mor nghyflawa a niweidiol; a bod eflebau o'r panderfyniad ?. hwrx'i gad 6a hanro;n i'r Woiam Sai?oddol I dros y ddwy Sir, a Chwips y blaid Bydd- frydol a'r Maid Gymreig, i 8yr William Harcourt, i'r Prif Weinidog, i Arweinydd Ty'r Cyffredin, i Syr John Gorst, Mr Acland, a Mr Chamberlain." BylwJdd fod yn y Mesur ymga's i wneyd ymaith a Byrddau Yøgol, a rhoddi ysgolion dan awdurdod pobl nad oeddynt yn gyfrifol i'r trethdalwyr. Kiliwyd y cycygiad gan y Proffaswr Davies, M.A., Bangor, yr hwn a ddywedodd fod y plentyn yn ol y Mesur hwn yn cael ei wnevd yn offeryn i hyrwyddo buddiaoau Eglwys Loegr a'r Pabyddion, y rhai oeddynt ar hyn o bryd yn mynd law-law i ymosod ar Brotestauiaeth oedd yn deilwng o'r enw (clywch, clywch). Ar gynygiad Mr Anthony, Pwllheli, yn cael ei eilio gao Mr J. Hughes, Porthdinor- wig, pasiwyd y peuderfyniad canlynol: dy oba edd hon yn dymuuo gwa- hodd pob Bwrdd Ysgol, a phob awdurdod cyhoeddus arall a etholir gan y trethdalwyr yn yddwy eir i basic peaderfyi, iad cryf yn oondemnio egwydnJorion Mesur sydd mor atgas gao deimlad Cymru, mur anghyfiawn i'r trethdalwr, ac mor groes i'r egwyddorion dros y rhai y mae Anghydffurfwyr Cymru bob amser wedi ymladd, a bod eilebau o'r penderfyniadau a besir felly yn cael eu dan- fon i'r aelodau Seneddol, i'r Chwip Rydd. frydol, ac i Syr John Gorst." Ar gyaygiad y Cadeirydd pasiwyd pleid- lais o ddiolcbgarwch i Mr B. G. Evans am y liafur yr aeth iddo i drefnu y gynhadledd. Ar gynygiad y Parch K. H. Morgan, M.A., yn jael ei eilio gan y Parch G. Tecwyn Parry, peuderfynwyd gofyu i Gyugor i Anghydffurfiol Caernarfon i ethol pwyllgor cynrychioliadol i wylio y Mesur ac i dyuu ullan welliantan. Daeth y gynhadledd i derfyniad gvda pbleidlais o ddiolchgarwch i'r cadeirydd.

CYFARFOD CYaOEDDUS. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod cy- hoeddus yn Nenadd y Dref, dan lywydd- iaeth y Parch 0. Davies, D.D. Yn mysg eraill yn bresenol ar y llwyfan yr oedd y Parchn D. Rowlands, M.A., W. H. Wood- nutt, D. Stanley Jones, LI, B. Robe. ts, J. E.Hughes, B.A., J. Pules ton Jones, B.A., Hugh Hughes, W. R. Jones (Goleufryn), O. L. Roberts, E. Jones. J. Hirst Hollowell, Dr R. Parry, Mr W. G. Thomas, Mr J. H. Thomas (olerc y Bwrdd Ysgol), a Mr Beriah Gwynfe Evans (ysgrifenydd Cyngor Ym- neillduol Caernarfon), &c. Y Cadeirydd a gredai pe buasai y Mesur hwa wedi bod gerbron y wlad adeg yr etholiad cyffredinol diweddaf na buasent wedi eolliyr un sedd yn Nghymru (olyweh, clywch). Yr oedd hyny yn profi y dylent fod yn ffyddlawn i'w begwyddorion, ac os nad anfoneot y persotau iawn i'w cyn- rychioli ni wyddent pa beth a wnaent yn eu henwau. Nid oedd ef yn credu fod dim.da yn y Mesur, a buasai yn well ganddo ef bethsl1 fel yr oeddynt (clywch, clywch). Yr oeddynt wedi clywed fod rhai pethau da i Gymra yn y Mesur. Oud os nad oedd yn dda all round ni buasai ef yn hoffi bod yn selog drosto (clywch, clywch). Yr oedd egwyddor y Mesur yn hollol wrong, a chan hyny nid oedd ganddynt hwy yn Nghymru eisieu dim nad odd yn iawn yn mhob man arall (cymeradwyaeth). Darllenodd Mr B. G. Evans b=>Tlebron oddiwrth Mri Lloyd George,A.S., a J. Bryn Roberts, A.S., a llythyr oldiwrth Mr W. Jones, A. 3., yn golidio nas gallent fod yn bresenol. Cynygiodd y Parch D. Rowlands, M.A., y peuderfyniad canlynol: Fod y cyfarfod hwn yo condemnio y ffafraeth ddangosir yn y Mesur Addysg newydd iysgolion enwadol fel anghyfiawn- der a'r ardaloedd sydd eisoes yn dwyn baioh trethi at gynal addysg y werin, ac yn tueddn at rwystro dadblygiad cyfundretn y byrddau ysgol ac i wneud yr Ysgolion Bwrdd presenol yn llai effeithiol nag ydynt. Yr oedd y Mesur yn ymgais i wneyd i ffordd a'r byrd-lau ys,-ol. nid am nad oeddynt wedi gallu wneyd eu gwaith, ond oherwydd eu bod wedi llwyddo tuhwnt i bob dysgwyl- iad ac oherwydd fod yr ysgolion enwadol yn methu cystadlu ag ysgolion y bwrdd. Eiliwyd gan y Parch Ll. Bryniog Roberts, yr hwn a sylwodd y dylent wrthwynebu y Mesur oherwydd ei fod yn tiro yn erbyn llywodraethiad yr ysgolion gan y bobl, yn dwyn i mewn i etholiadau lieol chwerwder sectyddol, ac am nad oedd yn gwella y gy- fundrefn bresenol. Pasiwyd y penderfyniad yn unfrydol. Cynygiodd y Parch J. E. Hughes, B.A., y penderfyniad canlynol Fod y cyfarfod hwn yn mawr ",fidio fod y Mesur Addysg newyddjyn rhoi terfyn ar gyd-dealltwriaeth 1870 ynglyn ag addysg grefyddol yn yr ysgolion dyddiol; dy- muna ddatgaa ei fara y bydd i'r darpar- iadau newydd brofi yn niweidiol i achos addysg a thueddu i feithrin rhagfa-rn seetarol; ac yn mhellach glyna'r oyfarfod wrth yr egwyddor sylfaenol na ddylid rhoddi arian y wiadwriaeth at gynal sefyd- liadau euwadol. Dylent wrthwynebu y Mesur oherwydd y rhesymau canlynol: (1) Yr oedd yn taro yn erbyn yr amod a wnaod yn 1870 gydag YIO- neillduwyr y wlad; (2) yr oedd yn niweidio addysg y wlad; (3) yr oedd yn estyn ychwaneg o arian i gynhal yr ysgolion en- wadol. Wrth eilio sylwodd y Parch D. Stanley Jones nad oedd ond un dryehfeddwl ya y Meiur, sef gwaddoli ysgolion enwadol. Yn y Mesur hwn yr oedd y Llywodraeth yn bwriadu talu yn ol i'r blaid Eglwysig am yr hyn wnaethant yn yr etholiad diweddaf. Ategwyd y penderfyniad gan y Parch J. Hirst Hollowell, Rochdale, mewn araeth gref, yn yr hon y nododd allan wendidau y mesur, ac y dangosodd yn amlwg mai amcan y mesur oedd rhoddi cefnogaeth i ysgolion enwadol o bwrs y wlad ar draul darostwng? yr ysgolion byrddol. Yn y llyfrau gleision yr oedd cyfrif yn cael ei roddi o'r arian a. delid i fyrddau ysgal anghenus trwy'r wlad odditan adran 97 o Fesur 1870. Odditan y mesur presenol gwneir yaiaith a hyn, ft rho ldif 4s yn ei le. Beth al gaffai Mon o dan y niesair lbwn P Yn y sir hono my.nychid yr ysgolion enwadol gan bedair mil o blant, ae ar gyfer y rhai fe delid 800p y flwyddyn; ond ar y llaw araU mynyohid ysgolion y bwrdd lIn chwe' mil o blant, ond ni fyddai i'r rhai hyn dderbyn ond 28p, ac yn wir byddai i 22pgael ei dynu allan o'r swtu hwn, fel ag i adael yn w^ddill ond 6p (cywilvdd). Yn Aberteift byddai i'r ysgolion euwadol dderbyn 1000p y flwyddyn, tra na dderbyn- 1"1 yr ysffolion byrrldol ond 470p, ac o'r SWill hwn tynidymaith 250p,oher vydd fody mes ir yn gwneyd ymaith a'r special grant aroddid dan adran 97 o Ddeddf 1870; ac eto yr oedd 9,000 0 blant yn mynyehu yr ysgolion byrddol yn y sir hono, a dim 0011 5,000 yn uiyuyoha yr ysgolion enwidol. Yn sir Caer- narfon, byddai i'r ysgolion enwadol dder- byn 2,600p, yn ychwanegol at y sww mawr o arian oeddynt yn dderbyn eisoes, tra na chai yr ysgol byrddol ond 900p, ac o'r swm hwn tynid ymaith 620p am y rhe ymau a nodwyd eisoes. Mynychid yr ysgolion byrddol yn y sir bon gan 13,030 ac elai nifer cyifelyb i'r ysgolion enwadol. Yr oel 1 yr un anghyt'artaledd i'w uanfod mewn siroedd ereill yu Xxhymru. Paharn nas gallii v Llywoiraeth adael cyfundrefn y bwrdd ysgol yn llonydd ? Yr oedd wadi bod yn llwyddiant. diamheuol yn y gorphen 1. Ond bydded iddynt gymeryd cilon; 06 oedd cefnogwyr addysg wedi eu euro yu ol ar hyn o bryd yr oedd eto obaith y byddai iddyut fod eto ar v blaen (eyrnerafltvyaeth). Pasiwyd v pendeifyniad yn unfrydol. J Ar gynygiad y Parch Hugh Hughes, ya en,il ei eilio gan y Pareh W. K. Jones(G'jleu- i.-yu). pis>i-v,'d y penderfyniad canlynol Fo I y cyfatfod hwn yn gwrthdystio yn gryf yn erbyu gwaith y Mesur Addysg newydd yn parhau a c'aadarnhau polisi ni- weidiol o roddi arian o'r tr thi at gynal sefydliadaa nad ydynt dan W.ilaeth y cy- hoadd; ac yn <JKi^an ei f:trn 'y dylai tvi;- rhyw gyfoewidiad yn y gjrfundrefu btl' seupl o addysg gyboeddaeiod yn y cyWr- iad' o'i woeyd yn thydd, gorfodol, *c aneinwadol, I" i osod dan reolaeth awdom- dodav^«tholedig gan y bobl ao yn union- gytchol gyfrifol i'r trethdalwyr. Ar (ffpftygiad Dr Parry, yn cael ei eilio ) gan Mr J. IL Thomas, pasiwyd y ponder- fyniad oanlynol Fod y pyfarfod hwn yn hyderu y bydd i'r aelodau Cyrareig wrthwynebu yn mhob modd yneu gallu y Mesur Addysg Newydd yn ei ffurf bresenol, ac os methant sierhau y gwelliantau a awgrymir yn y pendtr- fyniadau blaenorol, geilw'r oyfarfod hwn aruynt i wneyd pob ymdrich er cau Cymru I allan o weithrediad Mesur sydd mor atgas i deimlad so mor groes i egwyddorion Anghydffurfwyr Cymreig. Terfynwyd cyfarfod rhagorol gyda pbleidlais o ddiolchgarwch i'r Cadeirydd.

I D/dd Mawrth. Bu'r Arglwyddi yn eiatedd am ugain muuyd heddyw. Dygodd yr Arglwydd GnogheUydd i fewn feaur yn diwygio'r gyf raith gyda gohvg ar weinyddu ewyllysiau a darllenwyd ef y waith gyntaf. Yn Nhy'r Cyffredin hysbysodd Mr Chamberlain fod y Llywodraeth wedi pen- derfynu anfon milwyr ymherodrol i Dde- heudir Affrica. Cymerid camrau i eierhau yr AIywldd Kruger mai nid yn ei erbyn ef &'i ?lad y gwneid hyn. Aed i bwyllgor ar Fesur yr Ymarferiadau Milwrol. Amcan hwu yw rhoddi awdurdod i'r Swyddfa Rhyfel gymeryd meddiant o ddaru o wlad, yn cynwys y ffermydd, ffyrdd, &c., a gwneyd a fynont hwy a'r tir, a rhoddi yr ho?iMgredtU) gyfraith Rtwrol ar y pryd TeimMr orya wtthwyMMad i hyn er yr addetvir th?<Mt iawn i'r Sen?wyfaphawb luaU a gaili. Yi*y4igobaitheyddyl, pesif y mesur yn ddigon buan i'w roddi mewn grym eleni. Bu Mr Lloyd George yn galw aylw at y cam a wneir yn rhai o'i adranau, ac addawyd ei

Dydd Mercher. Treuliwyd prydnawn heddyw yn Nhy'r Cyffredin i ystytied Mesur Tir a ddygwyd yu mlaen gan Mr R. J. Price. Amcan y mesur yw rhoddi sicrwydd daliadaeth i den- antiaid amaethyddol Lloegr a Chymru, mwy o iawn nag a ganiata y gyfraith yn awr; c Ilys tirol i benderfynu pa. rent ddylid god. ar y ffermwr. Wrth gwrs gwrthwynebwya y fath gynygion yn bendant gan y Torlaid. a chan Mr Long ar ran y Llywodraeth. Wedi dadl birfaith, taflwyd allan y mesur can 217 yn erbvn 133-mwyafrif 114.

I Dydd Gwener. Treuliwyd awr a haner heddyw i drafo* > cynygild a wnaoth Mr Lloyd George yi nglyn a thollau anheg cwmni y London 1100" North Western. Glvel adroddiad mewr colofn arall. yr eisteddiai i y.tyr ied yr amcan-gyfrifon Ysgotaidd. —

IFASN ACH ALCAiV. Y m-e'n debyg na chynbelir cynhadled rh wng y moistr ,i'r gweith wyr yo y tasnac. lion. Gwahoddodd y gwetthwyr y meistr. il,v cyfikrf,)d i drafod cydwr y fasnach, cheisio ow 1 hyd i ryw ffoid I i .iorh.u yhydi wolliatit. Ychydig ohonynt sydd fod bynat yn foddion i gyfarfod y dynion, a'r can- lyuiad fydd i'r cwbl syrthio it llavn Gresyn ydyw hyn. oherwydd trwy gy. d, weithradiiid yn unig y sicrheir amser gwell. Y mae eyflwr y fasnach a sefyllfa y gweith., wyr yn druenus, ac y maj kir D. ikandel, wedi cael gan Mr T. Beniirnin, goruchwyliwr Gymdeithas y Gweithwyr, i fynd i Lundaiv, i roddi tystiolaeth gerbron pwyllgor y di waith. Yn y cyfamser y mILe cryn siarad y v De am ddefnyddio y 11 afnau i doi y?L ?eohi a dywedir fod dyn oyhrwydd i <!do drosodd i Gymru o'r Ameng i ddangos ffordd i'w ddefnyddio. j

I • ;L\. A) v v v r¡YWYD." k t r r i <- 'A.RKfc;S I BLOOD I MIXTURE 1 I V }íJREDYDD GVAED AI)- I NAEYODOS. ■ ¡ ,A.ll1 lanbau » c.lo'r Kwa-1 uJdiwrta 0,0 anmhnredd, Ill. g' life ei arc^aheU I yri ormodol. At S'ropd, Scurvy, Eoz-ma, I I lllr"d, L 'rn/it'W y Crotu /"T I:a. I) tluriau o :lb ,ith, Y :r. .c d ,ti.,Hhia:r Y11 rhyfeddol. I Mae'n Gwell,. fl. D.lol.iri 11. GweUa Br..vi \1: ar y Hwdlf. Gwella Co.sftu B '¡wi,ci", Gwella Blorod -?y ,b I GweUIl Bri win n SenrTe. j Gwella Iiriwu.ii Cauer. j Gwella ( iefjdoii y G'Jiv^d &:1: (JlOOIl. I G wel1.\ Cn. :7\J¡i1d1\ u Cnwantu j Ciirio po!> r>\xu-c o'r j o'va., 0 pan c.vu both ru;nt yn Ci;l! o ihw-o. (hn IA y feddy^inhcth ton y" L 8 'i.J i'w vn e.aeici S n ixrlUith iydd oddiwrth uurbv »v :> SJ ,11 fl.' i'j 1 yu iV cyfaJL-i. rU>! S ■.mill, djm.iiia'r j»,r. licuoglou .tho-.i 1 n die tdet wyr i roddi j>ruwf arnn. |H Yr ddwn w;li vn d.»rHcu y I .(iiau rliyftdd >1 r ■ ye i uid oe8 yr u" 'l'1Jt J u1: ,-I w yy,a i:'a< i'r adn rhy!¡ del 'J,Ù hwn Ii 8 ydwyf ti yn bcrsouut, v yuberti'aHn gyit • ■ nab, ldsi«." Y raae'i n.Aodyn d<»yV- H led < lylityr ddcrjyui^yd o.idiAtr! l,- S A .l.i:er, 21, Hen nil/ place. m j JU}U'8' » JOd, lluudaii?. :V. yn ?,r y d.WeC d fod vu b'.Tltwtli l,ilcVT! i r.w.d; hoL fanylion F aer/js. P.) w',l, I "1;" f, a '.ri> todJ y'dr.:lt!ta :T}1J'\lt ga(i ih?t,vyd i! l?ii wraig, hj ■ J Lister. Dy. lod'i: ;f oedd p-. rti p,; H Dy, 1(,d.i: !r I'? rti YI." ;tl)dd"d!¡,¡,a1f;1c,:d: t¡î eddcf ddhvrth g)rni.yd jv .i iriw rlied- yn mron o dau e i TenC. vyd r.i aw beth «m».T gan b i, ou.1 o'r diwetil gortn iu li iynea/ir Y.<- b¡I.t7 i. are: i .d aila u ir bJvar,<iä; dC o rdi«. i u1. dcl ci Ha oddiyuo ftl ya ;1,1 hri o'r cyf.-yw cHoluria\ Yll fi '1aeth inwaitli yn rbl1.r i fJ dan of .1 Uioddyg pl»v»', W hr;i giiod-l "nu mai Clwyf y Brenin ",1'1,+1 yr atlcc'lyd, a Giyu vo^ld uai^al 'i i' wufuthur dim yn > byd i'w wella. A, v ft-rch, <(rn>u), yu \7 .eth. y dolut.i v > vaestyn i'w II ¡,(.\ Vol,) aï gwddf, l'IJ:t i'r fr.,¡; a'r èoI1, b .v dI" ?'v,iLi i iioi.lgvrph We-ii "I ordiuJJ: .> gjda't Imwiab ,'hn by). DtCtiJ ou g<v-, !?,,r U'lrw# i?r oedd dnmau n ««.g>r:> }l.. ,,I i ff-. Id j »t y p{I,tltiu, ac v b,?-l-,l "?d m eymial rn 'JaiI Y dy'd ib.l B I wydd byn. Yr oedd y do'ur at- ei o, 5 B gymaiiit [I c!.lc<:l:,1l \11' ¡;.vr. ar B II aiaryw achlysup.iv i bod idrw B lm:1a gan ei cl1yniilFJU a'r on,, iyg fl Ni.' >rallai gerdled ?,,d yt 03d y< in :Ü; B trauirau heb grml?,)rt;i, &(. yr (1 YH B aaalluo.; i ddei'nyddi.j !>.«rlau, yroodd I I,YJJ thaid tendio m ,i 'i bvlpn (e. h;¡bi. B j Yr O'dd hi a'i twin *vem rii- .ld, ieai.g- B I iant i'r dym.unad am I,' 4? ?v,- :1,1 B | I vn {Ulill, a rho! t iyddhaJ idli ,.J:¡,:¡,l B I ci pllQenn .irteithiol. Kr i-t'. t.j ■ l.amsylcliiidau dlrwl\.f"HQ;, yr r. d.l B I weJ\ bad:m alluog i gi-' gaf.irt ,r B ry.v j ry w telh o frM)giiun. 'I, o-' I y E cwbl i ddira P" il':I;Ht.1 ■ 9 tIfn:i y n d:, modd b?"¡;, V,,ll'l,; v fl I bysiad am C1»uka' \V. y-j vi, R :l;:¡11: ¡;i;; '<.?ri;Î\ vi S I mcvvu modd iHy.dd, 1 J/< uad jrt & ,i rnwa, ah aid i mi r.i.h j n v.i S lIT" y fro di'ri.dd.u' (ja K botf:l:l :1!t 9, R dv' ,:¡f. :¡\: I ddwyil allai: ysuoli y >!•■ ••> fl rhwbio i ffwrdd. 'H) 'U.;a "'l B c.wl rh.rwfl;'t 117; aiw;lil- B •odd at y fl?'!dJtn"J, ae v .li .-v t fl j potelaid fawr, cnt'Mld i".i 'Y :irJ¡ri"1 ';n B syehu i tyriy, gan au:;e.dim 0" J B iau ar ea bola'i. rrae v (iw- ilir -J yn B j | ?i ehytlwr wedi ei li.U: i fjay y 1 Y mh.l,l fl mwy ai rhyl-dd. Yh J.liw«-dd. c("(d,1 fl odd 11 o fiMirce'V lnewa uu diwr IOJ, H 1 yu fv nghwj;iheb niwed i>Ut^ !m B na biiuo yn ijr;nr,? i > *tfHi 1; u Sy«- Q I ;l:i \J.¡íX');¡;l; iw; I: fl 'Y I' awr, i bob pWij".), ,¡11 ,I :hl'Jf Y I nine y treithiai. xn :••.■ -nor '1\ tel y mae vn Qwr yn "J" i #nivd h,h gorcUndd tow yrcn-udw-tli_b.x. ,ivn orfod I i'w wisgo am llynjdiu- 'ld pa l.ryd bynag y byddai yn gvi: yi ei hYUl'ldallO"hd vn gyhoedde.-1. do(i(lf.j;xdin '¡ ddynes druan ma aui n'lI'1tiot 0 dyn- y idoedd, a'i gwili'ml rby c.id yu y dtW'.i i d, ercdai y by.ld i cb vi 'yti.ao a mi mai dyma y J-aoi.v tb fwyij rl.y fedd ydych wedi d gar 1- e- e,ie.ithi ;u viighred- adwy C', ulfc'a J l ix'.r.r. ■' MILOEDP 0 JiYSn<: >:TM m O BOil P\'lTi{ ,}'1'. livi), liwertiarniewii .v-e'tn it mewn cum. y.) cynwys ehwe g«r:u.ji y ->vlR, yr un -digt-a i d'iwyn 0 »m,;y;c\ wel'- had arhosol yn y r';I\ fy:.1 o hen achoficj. Can f/Y Ft.lluyr tJ Gicerthv>jfr Drwydatdif trwy Byd, ueit anfonir am 3! ¡,.tt 132 o stamps gan y Per Mien' :i, ThkLikcols .i;; M!DJ.ANl) lim a Llsi:ot{. RuvBi'nr. Go:yj w h aw Ciarke's Mix: re, a gote.lwch.v.it-cil eich twyUo l^-ydag nrall

Dydd Llan. Ar eu gwyliau y mae aelodau Ty'r Ar- glwyddi heddyw. I Ychydig ae annyddorol oedd yewestiynau a ofynwyd yn Nhy'r Cyffredin, ao felly cafodd Mr Chaplin gyfle i ddod yn mlaen gyda'i fesur er ad-drefnu trethi y rhanaa gwledig o'r deyrnas. Fel y gwelir mewn colofo arall, prif amean y mesur hwn yw estyn cynorthwy i'r landlordiaid. M th tenantiaid a thain yr ardrethi presenol, Be felly daw'r Llywodraeth bresenol a. ehynyg yn mlaen i'r wlad yn gyifredinol dalu haner y trethi ar dir amaethyddol. Er mwyn i'r landlord gael ei rent yn llawn eir i bwrs y wlad i not miliwn o bunnau y flwyddva hon, a dwbl y swm hwnw yn mhen yehydig flynyddau, er gwneyd y diffyg i fyny. Con- demnir y Mesur yn llyrn gan y Rbyddfryd- wyr am ei ya ysgjafnhwa baick un dos- barth drwy ei roddi ar ysgwyddau eraill, sydd eisoes yn cael eu beichio'n dryinach na hwy. SUradodd Syr Henry Fowler a Syr Wm. Harcourt yn gryf yn erbyn y Mesur; oud dygwyd ef i fewn, a darllenwyd ef y waith eyntaf.

I Uydd lau. I Yn Nhy'r Arglwyddi darllenwyd yr ail waith fesur er i gerbydau yn cael ea gyrn gyda thrydan, ager, olew, &c., gael eu dwyn i arferiad yn y wlad hon. Ni chaniateir iddynt fod yn pwyso mwy na dwy dunell yn wag; tynu yr un cerbyd arall ar eu hoi; na theithio yn gyflymach na phedair milldir yi- awr. Credai Arglwydd Cliffden y bydda hyny o fwy o les i'r ffermwyr na rheilffyrdd ysgafn. Yn Nhy'r Cyffredin, cynygiodd Syr W Wxlrond fod y Pwyllgor ar Gyfraith i gael eistedd hyd bedwar o'r gloch tra fyddo Mesur y Bywoliaethau Eglwysig dan eu hystyriaoth. Syr G. O. Morgan a ddy- wedai fod y fath gais yn hollol afresymol. Mr Lloyd George a wrthwynebai i un aeloci preifat-mab y Prif Weinidog- -gaei mwy ÍI gvfleusderau gan y Llywodraeth ragor ael- odau preifat ereill, Cynygiai fel gwellian', mai ddyddiau Mawrth aGwener ynunig gyn- wysid yn y cynygiad. (W nid pob diwrnod. Derbyuiwyd y gwelliant. Ar ol pethymddi ddau pellacb, cynygiodd Mr Lloyd George fod eisteddiadau'r pwyllgor i derfynu air. haner awr wedi tri. Erfyniai Mr Balfour anI i ychwaneg o amser beidio cael ei wastraffi ar y mater. Ceisiodd Dr Tanner ategi. Mr Lloyd George, ond galwodd y Llefarydd ef i drefn. Methai y Dr a deall paham j gwnaeth byny. Eglurodd y Lbfarydd fod amryw byd wedi codi ar eu traed i eilir. gwelliant Mr Lloyd George, a'i fod wedi dewis Dr Tanner o'u mysg. Felly ni chB; Hr Tanner siarad wed'yn. RhLnwydyTy. Dros y gwelliant ••• 126 Yn erbyn. 227 Mwyafrif 101 I Cododd Mr Lloyd George ar ei draed, one1 cynygiodd Mr Balfour y cloadur, rhanwyo y Ty:-  •• 230 Tn erbyu 128 Mwyafrif 122  Yn* ym?awyd ar gycygiad Syr W f Walrond:- I 0 blaid y cynygiad 263 j Yo at byn, H* Mwyafrif ••• 149 I Cymerodd hyn dros awr o amser y Ty, at I yna aed i drafod y GylUdeb, a phasiwyd y adran hono sydd yn ymwneyd a threth y inc wm.

iT\vRUl> "T;¡,liIa,ii¡-,v'TD'- P EN K MI Jj E j; 11 ILl ETH. Ebrill Jlain.—L'y vyi,' i Jo:. Erw Fair. Ai'etbolwyd Air hn -ones, Y.fL. Ynyifor, a Mr O. Jooe.; v. ^adfirydd is-gadeirydd, a phen. thvy.; ■, j-y/^ban: bwyllgoran. Etrolwyd :\rorg, Porthmadog, a Mr p. ,,it. Jones, yu giinwyd cydymd.'imlad B ph"'l"rns.\I\ 7 ?-<c?hr Mr Ret-. Robert*. F n;0g iivvn a fn yn aelod o'r Bw ud am —Am'onasai Mm Willianis, Cutei.' J) drae',h, amryw gyhoeddiudan i'r Ty. Cyfavfyddodd Cyngbor D h GIul7-> ar ol y Bwrdd. a dewiswyd .\r. Owet, E, Hug'hf i. tirynofuil, U.1M', yu ga lei rydd. « Mr U. 0. Williams, Gurn, yn i-t' vj :iryd I. Uuwyd yn ystyried I)Iaiiiiiii aj ai.,Can gyftifon Mr Evans, y peirianydd .Sirol, cyiylitiad a'; ii int y h./iifdir vmyl dros Afon Penuant. Pundftriynwyd goiv., i'r Cyughor Sinl am gyr.oi:hwy ar.anoli wneyd y gwaith.—Ofnid yr elsi go mod .1 g yn u,lyn a'r < vnygivl 11 Ainwd 1 glu lo «.irthion, Otc., yn a thros- glwyddwyd yr b,il f:iter i ()d Mr Daniel Evans, a Mr Thamas Jones (y jieirianyi l) i ddyfeisio rhyw gynilun a rhataah.

TE PKRalOU .MAZ.viVVrrKE. n pgl:,IDH MAZAWATTKE. ra I'kuawo m tv'AxrBK. TH I'BKAIDT) >: .YZ A WA ITER. TF PF,[tA!GI) VN'I'T E E. Mewn J,¡ir,etJi a tini, jan bo Grocer T P, I'KKATI.rT jTA/XWATTEE, TE PKUAIDD LrA:;A\VATTEB. PE PEnAlDD M Ail A WATTEB. iK PKBAIDlJ MA7,\WATTBB. TH PKKATDD MAZAVtATTBE. Mt vi, pacedi a tiniau, gilD bob Grace^ A