Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
32 erthygl ar y dudalen hon
DYCHWF.LIAD PRYDAIN I Ft YDD…
DYCHWF.LIAD PRYDAIN I Ft YDD Y I PAB. I Tra y mae goleuiu y gwirionedd yn grauuoi I dreiddlo drwy haenau rhagfarn, coel-grefydd I a gau-dd"vsgeidiaeth Eglwys Rhufain yn y Cyfandir a'r Iwerddon, ymrydd y Babaeth i sefvdlu UCymdeitnasau gweddi a gweithred- oedd da er dvchweliad Prydain Fawr i'r I ii- deb Catholi:" Wedi colli Ffrainc a'r Eidal drwv anffyddiaeth benboeth, hiraethir am dir newydd i'w orchfvgu. Yn iaith y Cardin- al Parocelli nid oes fwrw arfau i fod yn Rhy- fel Newydd y Groes cyn uwjddo i ddwyn Prvdain yn "Waddol y Fendigaid Fair y Forwvn." Yn ffodus, nid ar ei law ef v mae penderfvnu'r mater y mae Ran Brotestan- iiieth eitidiL ac effro air i'w draethu ar y fath cwestiwn. Yn iiiwvbodat-tii v bobl y mae cyfle Rhufain gorehfygir yr ymgais feiddgar drwy guro'r dnun-gahv sylw pob enaid dy'1I at y pervgl, a golcuor wl-,id o ben- bwygilydd. Gwaith yw hwn i bob gwasg a phwlpud, ysgol ac ymddiddan personol. Na foed gwr llesg yn y llwythau yn hyn o fraint.
ETHOLIAD YR AnL\ \\YDD KRUGER.
ETHOLIAD YR AnL\ \\YDD KRUGER. Bu yn etholiad Arlywydd 3-11 Ngweriniaeth y Transvaal. Yr oedd tri yn ymgeisio am yr anrhydedd, ond y cvn-Arlywydd Kruger eth- olwyd gyda mwyafrif dirfawr. Felly y dis- gwyliiii pawb. (Vidwadwr a gelyn pob di- wygiad yw efe, ond y mae ei wyr o gj'ngor a'r ethohvyr yn rhagori arno mewn atgasedd at bob newid, oddigerth newid yn ol. Ar yr un prnl, rhaid cvdnubod fod ystad bresenol meddwl Mr Kruger a'i gynghorwyr yn gread- igaeth ffolineb penboeth Mr Rhodes a'i gyf- eillion i raddau pell. Collodd ei ymddiried yn y Meistri Rhodes a Chamberlain, ac er nad yw efe ond hen werinwr o Buritan garw ei foes ac anwybodus i'r. eithaf, eto y mae ei ffydd yn Rhagluniaeth Duw, a'i barod- n ydd i wrando ar leferydd Uythyrenol y -IóJ\Á' Beibl a'i synwyr craff, wedi ei nerthu i lorio I S?yr mawr Lloegr drachefn a thmchefn. Fa r?fedd gan hyny fod y Boeriaid yn credu I ynddo. I
AMERICA A SPAEN.I
AMERICA A SPAEN. I Cododd ystorm anisgwyliadwy rhwng America a'r Hispaen. Drwy rhyw foddion anweddaidd syrthiodd llythyr preifat y Senor D? Lome, Gweinidog Spaen yn Washington, i ddwylaw rhyw Americanwr, a chyhoeddwyd ef yn ddiymdroi yn holl newyddiaduron y wind. Dywedai yn ei lythyr fod yr "Arlyw- ydd McKinley yn wan, yn chwcnych boddlon- rwydd y werinos; yn defnyddio moddion i gj'rhaedd yr iuncan; yn wladweinydd o wdd isel, ae yn deisyf tfafr rhyfelgarwyr ei blaid." Anfonasid y llythyr at gyfaill a chydwladwr yn Cuba, Lladrad yw y llythyr, mae yn eglur. Cyhoeddwyd ef gyda'r bwr- iad o enyn rhyfel rhwng y ddwy wlad. Ai-ch- odd llywodraeth Washington i lysgenhadydd America yn Madrid hawlio ar fod Spaen yn gain- ei gweinidog adref fel troseddwr, a hyny yn ddiymdroi. Ni wnaeth Spaen felly, eithr goddefodd i'r Senor Do Lome ymddi- swyddo. Y mae wedi dwvshau ac angerddoli y teimlad yn erbyn Spaen yn ddirfawr.
LLYTHYR PARIS.I
LLYTHYR PARIS. PRAWF EMILE ZOLA. DedFryd Rochefort, (GAN GYMRO SY'X BYW YNO). Paris, Nos Wener. Yr wythnos hon v dechreuwyd y prawf ar Emile Zola, y nofelydd enwog. I'r rhai sydd wedi darllen fv llythyrau yr wythnosau di- weddaf, y mae y rheswm paham yr oedd yn cael ei ddwyn o flaen y Ilysoeddynwybyddiis. Ond er mwyn y rhai nad ydynt yn gydna- byddus a'r hanes, ail-ndroddaf y prif ffeith- lau cysylltiedig ag ef. Pedair blynedd yn ol cafodd Llys Milwrol swydtlog yn y fyddin o'r enw Dreyfus yn euog o fradychu cyfrinion milwrol ei wlad i Lyw- odraeth estronol-fel y tybid yn lied gyffred- inol, yr Almaen. Gan mai yn ddirgelaidd y dygwyd yn mlaen weithrediadau y llys, ni wyddid tr y pryd ar ba seiliau yr euog- farnwyd y dyn. Modd bynag, cafodd eidcfi- raddio mewn dull creulon, ac alltudiwyd ef i Ynys y Diafol i ddihoeni mewn gwlad afiach, ddigrsur, i fyw mewn cwt bychan gyda mil- wyr yn ei wylio bob mynud, heb ganiatad i I siarad a'r un ohonynt, a chyda dryll llwyth- ) og yn Ciiel ei osod wrth el ymyl ar bob pryd er mwyn iddo, os teimlai awydd am hyny, roddi terfyn ar ei einioes'l 0 dipyn i beth, daeth ei gyfeillion i ddeall mai ar sail yr hyn a honid oedd ei lawysgrifen ef ei hun, yn nghylch yr hwn yr oedd gwahaniaeth barn yn bodoli yn mhlith yr "experts" eu hun- ain, y eafwyd ef yn euog. Os nad felly, ar bwys rhywbeth ddiingoswyd i'w farnwyr yn llechwrnidd, heb roddi iddo ef fantais i am- ddiffyn ei hun y gwnaed hyny. Gwnaeth ei bcrthynasau bobpeth alhwit i gael ail-agor y cwestiwn—canys credent yn ddiysgog yn ei ddiniweidrwydd. Buont yn alluog i argy- hoeddi amryw o ddynion mwyaf dylanwadol y wlad i gredu yr un fath a hwy. Credent mai nid yn llawysgirf Dreyfus yr oedd y nodyn ar ba un y condemniwyd ef. Cvhudd- wyd swyddog milwrol araJl o'r enw Eister- hazy mai efe ydoedd yr awdwr. Profwyd yntau gan Lys Milwrol, a chafwyd ef yn ddi- euog. Meddylid fod yr luddewon-luddew yw Dreyfus—wedi ceisio drygu Ffrainc, a'r cri wedi hyny ydoedd "I lawr a'r Iuddew." Wrth wneyd Eisterhazy yn rhydd tybid na chlywid rhagor o son am y peth. Ond yn mhen diwrnod neu ddau wedyn wele lythyr maith a meistrolgar uwchben enw y nofelydd bydenwog Emile Zola yn ymrddangos yn yr "Aurore," wedi ei gyfeirio at Arlywydd y Weriniaeth. Yn hwnw adolygid yr holl helynt o'i gyehwyniad-prawf, diraddiad, ac alltuuiaeth Dreyfus; prawf a gollyngiad yn rhydd Esterhazy, a diweddai gyda'r geiriau "Rwy'n cyhuddo. "Rwy'n eyhuddo," meddai, "yr rcbgadben Paty de Clam o fod yn achosydd dieflig yr anghyfiownder, heb fod yn ymwybodol o hyny, y mae'n well genyf grcdu, ac o fod wedi amddiffyn ei fudrwaith, er's tair blyn- edd, drwy y dulliau mwyaf chwerthinllyd a beius." Ae fel yna a yn mlnen i wneyd wyth o gyhuddiadau pendant gan enwi y personau. Yna dywed fel hyn: "Wrth ddwyn y ey- huddiadau hyn nid wyf heb wybod fy mod yn rhoddi fy hunan yn agored i gosp y gyf- raith yn nglyn a'r wasg am athrod. Ae yn gwbl wirfoddol yr wyf yn gwneyd hvny." "0 berthynas i'r rhai yr wyf yn eu cyhuddo nid wyf yn eu hadnabod, ni welais hwynt erioed, ac nid wy{ yn teimlo unrhyw falais na digter tuag atynt." Llythyr gwrol, di-dderbyn^Tneb yn mhob ystyr! Bu cryn ddadleu yn ei gyleh yn y Senedd. Un diwrnod, fe gofiweh, aeth mor ystormus yno fel yr oedd yr aelodau anrhyd- eddus yn ymladd fel teigrod, a gorfu i'r mil- wvr glirio'r ty. Erbyn hyn yr oedd y cwes- tiwn oedd ar y cyntaf yn cael ei gyfyngu i'r tufewn i furiau y ddinas hon, wedi myned yn brif bwnc siarad a dadleu, nid yn unig yr oil oFfrainc, ond y byd gwareiddiedig. Modd bynag o'r diwedd cafodd Zola a "gerant" yr Aurore "y newyddiadur yn yr hwn yr ymddangosodd v lIythyr-eu gwysio i ymddangos yn y Llys i brofi eu cyhuddiadau ac i ddwj-n y gosp os nas gall- pnt wnevd hyny.
-li IRWY'N CYHUDDO. - -I
li IRWY'N CYHUDDO. Dydd Llun diweddiif ydoedd dydd mawr y prawf. A wplwyd eyffelyb brawf o'r blaen9 Wedi cyrhaedd enwogrwydd, parch a cliyfoeth, ar ol brwydrtiu celyd, wele lenor yn codi ar ei ben ei hun yn erbyn pawb, yn gryf yn ei argyhoeddiad, a chy- hoedda yn nerthol yr hyn a lwyr greda efe ydv.v y gwirionedd! I V" oeddwn wedi myned mor agos ag y gall n at y Llysoedd Barn foreu Linn. Yr | oedi v dorf yn anferth o fawr ac yn aflonydd. pawb fyn'd at y fynedfa i'r Llys- < ml yr oedd y Garde Republican* a r gendarmes yno yn lluoedd, ac nid oedd modd symud. Yr oedd boneddigesau wedi eu gwisgo yn y ffasiynau diweddaraf wedi bod wrth y drjsau pr's orjan, ac ar y gris- ian yr oedd i'w gweled ar bob llaw ddad- leuwyr yn eu gynall. Yr oedd y bobl yn ceisio adnabod y personau cj-sylltiedig a'r j prawf oeddynt yn cyrhaedd o hyd. Dacw Rochefort yn d'od a chlywid banllefau uchel o gymeradwyaeth a "bravo." O'r diwedd wele Zola yn cHhapdd yn ei gerbyd yn nghwnmi ei ddudleuydd a M. CJmellQeaU a'i frawd. Mae'n earj-ch yn welw ac yn bryderus, a hawdd gweled ei fod mewn ofn. Ac yn wir pe buasai'r milwr dewraf yn ei esgidiau rwy'n credu y buasai hwnw yn ofni wrth weled y dorf aflywodraethus yn cael eu cadw draw elrwy rym y cledd, ac wrth glywed yr hwtiadau byddarol. Fi-byn iddo gyraedd y Llys yr oedd yn orlawn-ond yr oedd dwy gadair wag wedi eu darparu ar gyfer y ddau oedd "n cael eu cyhuddo, ac eisteddent yn y lie y bu llofruddion a lladron yn eistedd i gael eu profi! Estynwyd iddo bellebron—bum' cant i gyd, meddir—o bob rhan o'r byd yn ei galonogi i fyn'd yn mlaen, a bod yn ddewr. Fe welir nad oedd yn unig wecli'r owbl. Wedi cael y rheithwyr yn nghyd, a darllen y cyhuddiadau, bu dadleu brwd. Allan o'r holl gyhuddiadau wnaeth Zola nid oedd ef ei hun yn cael ei brofi ond ar ryw un neu ddau ohonynt. Nis gellid, meddai'r Llys, ail-agor cwestiwn Dreyfus nac Esterhazy, ae o gan- lyniad nis gallai Zola brofi ei byncian. Am- lwg ydoedd fod y Llys yn edryeh ar ddedfryd y Llys Milwrol fel yn anffaeledig. Yr oedd Zola wedi rhoi "subpoena" i'r oil o'r rhai JT oedd wedi dwyn cyhuddiadau yn eu herbyn. Ond darllenodd y Barnwr esgus ar ol esgus-y naill yn dadlu nad oedd yn iawn iddynt, fel milwyr, ymddangos ereill I yn dyoddef oddiwrth yr anwydwst, &c. Treul- iwyd y diwrnod cyntaf ar ei hyd i wrando es- gusion fel hyn. Ar ddiwedd y dydd pender- i fynodd y Llys fod y rhai oedd wodi eu gwysip fel tystion yn rhwym o. ymddangos, ac os oedd rhywrai yn rhy wael i liyny fod yn rhaid cymeryd eu tystiolaethau yn eu taÎ. Dyna un fuddugoliaeth i Zola. Anmhosibl ydyw, yn y gofod ganiateir i n, i, rhoddi i'r darllenyclll unrhyw syniid am natur y tystiolaethau roddwyd yn ystod pum' diwrnod cyntaf y prawf. Yr wyf wedi dar- llen yr hanes yn llawn yn y papyrau yrr4,t ac hyd y gwelaf nid oes fawr o "oleuni" wedi ei daflu ar yr achos eto. SWill a sylwedd y ewbl ydyw dangos y modd y bu i helynt Dreyfus dyfu i fod y peth ydyw. Yn mhlith y rhai a alwyd fel tystion y mae swyddogion IIchaf y fyddin, cjTi-arlywydd yWeinyddiaeth, seneddwjT, &c. Mj-nych iawn y cymer | ifrwgwd le rhawng y barnwyr a'r bargyfreith- wyr, a rhwng y tystion a'r Llys. Ac yr wyf wedi sylwi yn fanwl fod pob ymdrech i gael allan ar ba seiliau yr euogfarnwyd Dreyfus yn cael ei lindagu gan y Llys—a liyny, y mae lie i gredu, drwy orchymyn pendant y ivlywodr- aeth. Felly yr unig oleu newydd deflir ar )T achos fe'i ceir nid oddiwrth atebion y tyst- ion ond yn hytrach oddiwrth gwestiynau dadleuydd Zola,i ba rai ni chaniateir i'r tyst- ion roi atebion. Mae'r tystion milwrol yn llochesu y tu ol i'w "cyfrinion swyddogol;" dywedodd M. Casiniir-Perier-y eyn-arlyw- ydd-yn blaen nas gallai ef ddweyd "yr holl wir" pan ofynwyd iddo gymeryd ei lw tra y gwrthoda ereill ddweyd yr hyn a wyddant am ei fod yn "fater preifat neu deuluol." Rhwng y ewbl tueddir fi yn gryf i ddiolch i'r nefoedd mai nid fel hj-n yr 3mddygid pe profid yr achos yn Llysoedd Barn Prydain Fa\\T1 Ar hyd y pum' diwrnod JT un ydyw hanes y cyffroadau oamgylch y Llys. Dywed rhai papyrau fod tuag ugain mil o bobl yn casglu at eu gilydd bob boreu i geisio gwel'd y tyst- ion a'r cyhuddedigion yn myn'd i'r Llys. Ac i rywun sy'n gwybod am natur nwydwyllt, direswm, y Ffrancod, gellir credu fod y milwyr a'r heddgeidwaid yn cael Ilawn digon o waith i gadw heddwch. Bydd Zola, a'i gyf- eillion yn gorfod dianc drwy ryw selerydd gael myn'd adref gan mor aflj-wodracthus ydyw y dorf. A phan bydd ryw greadur wedi yngan gair, neu wneyd rhywbeth, yn groes i'r dorf, y mae eu triniaeth ohono yn annhrugar- og. Mae cyfeillion goreu Ffminc-gwlad "Rhyddid, Cydraddoldeb, a Brawdoliaeth"— yn gresynu ei gweled yn gwneyd gwatwareg o Lys Barn, ae yn rhoi triniaeth mor erwin i mi sydd, fel y dywedais, yn aberthu pobpeth sydd anwyl ganddo er mwyn cyfiawnder a dynoliaeth. Beth fydd y diwedd sydd ansicr iawn. Ond erbyn wythnos i heddyw, mae'n debyg y bydd y prawf ar ben, neu yn tynu at ei derfyn, a bydd yn haws dweyd y pryd hyny. Wrth fyn'd adref heno drwy' Faubourg St. Honore, sefais o dan y faner sy'n eyhw- fanu wrth borth y British Embassy-a diolch- wn fy mod, er yn byw yn Paris, eto yn ddeil- iad Prydain.
DIFYRION CAER-I NARFON.
DIFYRION CAER- I NARFON. CYNCHERDDAU SABBOTHOL A DAWNSFEYDD. At Ton 0 Phariseaeth?" I (GAN Y PARCH. HUGH HUGHES, I CAERNARFON). Foneddigion,—Goddefwch i mi, ar ran fy hun,a miloedd Israel trwy y wlad, gyflwyno y diolchgarwch eywiraf i Dduw y Nefoedd, a mwyafrif Cynghor Trefol Caernarfon, am gy- meryd eu safla wrol yn erbyn gollyngiad cyng- herddau Sabbothol i'r Guild Hall. Gallaf sicrhau y dewrion hyn eu bod yn cynrychioli mwyafrif y trethdalwyr, a gwelir hyny yn ym- arferol mewn amser cyfaddas. Yn 01 oofnodion y cyfarfod hwnw, ym- ddengys i mi fod y sawl o'r lleiafrif a ddat- ganasant eu barn ar y mater, yn wrtliddrych- au gweddi Eliseus, "0 Arglwydd, agor lyg- aid y llanc." Nid wyf yn cyhuddo y Maer, Mr Issard Da- vies a Mr J.T. Roberts, o dori deddfau moes- oldeb yn ol safon isel plant y byd hwn o farnu bywyd. Eithr meiddiaf ddatgan yn hyf a beiddgar fod eu datganiadau yn arwydd sier o ddiffyg yr ysbrydolrwydd meddwl sydd yn tarddu o "gymdeitlias calon gyda'r Tad, a chyda'i Fab Ef lesu Grist." Ac o'r safle hon y mae yn briodol i mi fel gweinidog a Christ- ion i edrych ar y mater. Rhaid nad yw y boneddigion hyn mewn meddiant o'r craffter sydd yn barnu y pethau sydd a gwahaniaeth ysprydol cydrhyngddynt. Gallant hwy honi nas gwn i y galon, eithr mi a wn hyn, tra y gall dyn o galon ddrwg tjyflawni gweithred- oedd da, er mwyn cael ei weled gan ddynion fel y gwnai y Phariseaid-ac felly yn unig o ran policy! nas gall calon dda, er mwyn policy, bleidio yr hyn sydd niweidiol i foesau a chrefydd ysprydol. A dyma y paham y meiddiaf ddweyd ger gwydd y byd, nas gall y nawl sydd ffafriol i gyngherddau ar Ddydd yr Arglwydd, a dawnsfeydd ar ddyddiau er- aill, fod a'u calon yn iach gyda Duw. Yr wyf yn sicr fod hwn yn diagnosis mwy difeth o gyflwr ysprydol yr enaid na dim all y Maer ei roddi o gyflwr iechyd y corph, ac yn esbon- iad mor gywir at gyfraith toyrnas Dduw ag a all Mr J. T. Roberts ei roddi ar gyfreithiau Prydain Fawr. Mae y boneddigion hyn yn methu gweled gwahaniaeth cydrhwng dyn dyeithr yn dod i'r dref i wneyd bywoliaeth fydol, ac eglwysi Cristionogol yn gwneyd casgliadau at gj-n- haliaeth achos y Gwaredwr. "Arglwydd, agor lygaid y ilanciau." Nid wyf yn rhy- feddu llawer at Mr Issard Davies, oblegid cawsai ef gyflog oddiwrth ddegwm dderbynid trwy orthrech cyfraith Prydain, oddiwrth bobl nad oeddynt yn credu yn ei Eglwys, pan oedd yn yr offeiriadaeth. Nid oedd casgliad gwirfoddol yn angenrheidiol iddo ef. Nid wyf fi yn credu dim mewn offeiriadaeth ond yr eiddo Crist a'r Saint-dim yn yr offeiriad-1 aeth weinidogaethol. Eithr JT wyf yn credu yn y Ddwyfol Alwad i weinidogiwth y Gair 1 -ac ni ddylai neb anturio iddi heb deimlo! nerth mewnol yr alwedigaeth Nefol, ac os wedi ei alw, nis gall feddwl ei gadael ar boen ei fywyd tragwyddol. Fedrwn i moli: gadael heb deimlo fy mod yn digio Duw y i Nefoedd am byth. Ac nid yw neb sydd alln- og o hyny, yn ddigon ysprydol i weled gw I haniaethau ysprydol. Yr un dallineb ys- prydol a ddangosir gan y cyfreithiwr pan yn dadleu fod paratoi ar gyfer argyflawniad Ora- torio yr elw' oddiwrth ba un oedd! at achos y Gwaredwr; a chyng- herdd gan ddyeithrddyn ar y Sul, er ei fywiol- iaeth fydol ei hun-yn ddau achos cyfochrog. Ac yr wyf yn rhyfeddu fod un o blant anwyl yr eglwys Brotestanaidd Rydd, yn alluog o ddatganiad Bydd yn sawru y fath ddyeithr- weh i gymundeb personol a Duw. Datgana y Maer drachefn, fod ton o Phariseaeth yn pasio tros y dref yn bresenol. Diau y cyfeir-! ia at JT jmosodiad ar ei ddawnsfa ef, ac o bosibi (idifyrion gwag y Pafilion. Tybed rtad yw yn bosibl i ddim ond Phariseaeth wneyd hyn ? Tybed nad yw y Beibl, a rheol- j all ardderchog y Methodistiaid, yn hawlio i bob un sydd yn proffesu duwioldeb, beidio cydymffurfio a'r byd hwn, a chadw cymundeb agos a Duw yn y dirgel, "melus fyfyrio ar Dduw," gosod holl amgylchiadau ei fywyd ger ei fron—gofyn am ei gyfarwyddyd j-n ngwahanol symudiadau ei fywyd, yn nghyd a chymeryd cyfleusdra pan ei caiff i arwain meddyliau pobl ieuainc at Waredwr Mawr ? Ai Phariseaid ydyw y sawl a wna hyn ? A thybed y gall y rhai hyn fwynhau dawnsfeydd fel eu cerir yn mlaen yii y deyrnas hon ? A ydyw yn gyson a gwir dduwioldeb i ddwyn y j ddau ryw i'r cysylltiad a'u gilydd a sicrheir trwy ddawnsfeydd P Ffordd rwydd iawn, eithr ffordd anheilwng o neb a eilw ei hun yn Gristion, ydyw cyhoeddi neb yn Pharisead am ei fod yn wrthwynebol i ddawnsfeydd, a chwareuon gwylltion a niweidiol. Nid wyf yn meddu hyder eryf y gallaf fod yn foddion ) i newid llawer ar y boneddigion hyn, er y dylai hyny gymeryd lie, neu iddynt roddi lieibio broffesu eu bod yn ddilynwyr i'r Gwr ddaeth i'r byd i waredu dynion oddiwrth bob drwg ac oferedd. Eithr nid wyf heb deimlo rhyw hyder y bydd i Arglwydd y lluoedd dde- ffroi cydwybodau miloedd ereill o blaid rhin- wedd a sancteiddrwydd. 0 am fwy o ysbryd y Tadau i ymwroli yn erbyn y drygau sydd yn bygwth gorlifo ein gwlad. "Pan dde' y gelyn fel afon, Yspryd yr Arglwydd a'i hym- lid ef ymaith." Mae yn llawen genyf ddeall fod pobl oreu y wlad wedi agor eu llygaid yn llydain ar y peryglen sydd yn ein bwgwth, a bod arwydd- ion calonogol am fuddugoliaeth yn enw ac yn nerth yr Arglwydd. Yr wyf yn deall fod yn mwriad "Cyngrair yr Eglwysi Anghydffurfiol" i ymgyfarfod er symud yn y mater, nos Lun nesaf. Hyderaf y bydd i'r Arglwydd ein cyf- arwyddo i godi ton foesol ac ysprydol y dref a'r wlad, ac y bydd i ni trwy yr oil gyflawni amodau caffaeliad adfywiad crefyddol grym- us, a byth-barhaol ei ddylanwad, yn ein han- wyl wlad. Y mae yn rhaid i ni adael i nerth- oedd ysprydol yr Efengyl lifo trwy ein holl fywyd cymdeithasol a phersonol; a dyma lie y ffynonella nerth, dedwyddweh, "a digrif- weh yn dragywydd." Caernarfon. HUGH HUGHES. I
LLANDUDNO. I
LLANDUDNO. I Nos Lun, bu y Parch Hugh Jones, Birken- head (cadeirydd Talaeth Wesleyaidd Gogledd Cymru, yn traddodi darlith arbenig ar "Yxn- neillduaeth Gymreig" i aelodau tair cym- deithas lenyddol a dadlellol Llandudno. Y Parch D. Jones (Druisyn) oedd yn llywyddu. Trtddododd Mr Jones ddarlith ddyddorol, yn nghwrs yr hon yr olrheiniodd hanes Ym- neillduaeth Gymreig o'r flwyddyn 1639, pryd y sefydlwyd yr eglwys Ymneillduol gyntaf yn Llanfaches, hyd yn awr. Cyfeiriodd y dar- lithydd at hanes a gwaith William Erbury, Walter Craddock, William Wroth, Vavassor Powell, Morgan Llwyd o Wynedd, Stephen Huws, Huw Owen (Bron Clydwr), Henry Maurice, ac ereill; a chyfeiriodd at y pwys- igrwydd o ddysgu hanes yr hen dadau enwog, a'r hyn a wnaethant i'r to sydd yn codi. Siar- adwyd yn ddilynol gany Parchedigion H. Barrow Williams, R. P. Williams, ac 0. Wat- kins.
HAWLIAU CYMRU j
HAWLIAU CYMRU j Trafodaeth yn y Senedd. j SYNIADAU MR BALFOUR i Yn Nhy'r Cyffredin, nos Wener, yn ystod I y ddadl ar yr Anerchiad, cynygiodd Mr Her- bert Lewis wellinnt, i'r perwyl eu bod yn I datgan gofid am nad oedd unrhyw gyfeiriad yn Araeth y Frenhines at gwestiynau neill- duol Cymrn. Yr oeddynt, ebai, wedi gweled cwrs deddfwriaeth yn y ddau Senedd-dymor diweddaf, a dyma raglen y trydydd tymor o'u blaen. Ni chyfeirid at faterion Cymru mewn unrhyw fodd, heb son am ddwyn i fewn fesurau i uniawni yr hyn y cwynai Cymru o'u plegid. Ie, ychwaneg, nid oedd awgrymiad yn Araeth y Frenhines y gwneid dim i Gymru hyd yn nod ar faterion y gellid I yn rhesymol ddisgwyl uilfi-ydedd gweddol yn mysg y ddwy blaid o'i chynrychiolwyr. Es- gas gwael oedd dyweyd nad oedd ganddynt I amser. Adgofiai'r Ty i'r Llywodraeth pan fyddai ganddynt Fesur hollol groes i ddy- muniadau'r bobl, yn vmwneyd a Chymru, y byddent yn cael digon o amser i batiio bwnw. Y llynedd dygwyd Mesur yn mlaen yn ymwneyd ag un plwyf yn Nghymru, a gwthiwyd ef drwodd gyda'r holl yni oedd gan y Llywodraeth, er fod 349 allan o 381 etholwyr y plwyf hwnw wedi deisebu yn ei erbyn, ac er ei fod yn cael ei wrthwynebu gan dri o'r aelodau Cymreig am bob un o'i blaid. Gofjmai beth oedd y Llywodraeth yn fwriadu wneyd gydag adroddiad y Ddirprwy- aeth Dir. Gan nad oedd gyfeiriad yn Ar- aeth y Frenhines at faterion Cymreig, yr oedu yn rhaid iddynt ddisgjm ar yr unig ad- noddau a feddent—dyddiau yr aelodau preifat. Dymunai ofyn a ymddygid atynt fel ag y gwnaed y ddau Senedd-dymor di- weddaf, pan y cymerodd y Llywodraeth ym- aith mewn model anrhugarog unrhyw ddydd- iau ag y bu'r aelodau Cymreig mor ffodus | a'u sicrhau. Yr oedd y Llywodraeth, gyda'i mwyafrif mawr, yn ddigon cryf i wneyd cyf- iawnder a Chymru, a gobeithiai ef y byddai i'r wlad hono—-sydd wedi bod mor heddveh- lawn, ae wedi eyfraiiii cymdiit i fywi(I t meddwl yr ymherodracth--ga.el mwy o sylw nag a oedd wedi ei dderbyn eto (cymeradwy- aeth). Cefnogwyd y gwelliant yn ffurfiol gan Mr Lloyd Morgan. Mr Balfour a ddywedai 'fod cyfeiliornad difrifol yn rhedeg drwy araeth Mr Lewis, Siaradai fel pe na ddeilliai unrhyw fudd i Gymru oddiwrth ddeddfwriaeth, os na fydd- ai wedi ei chyfyngu yn hollol i Gymru. Pan ddygid Mesur er budd yr oll o Loegr, neu'r holl deyrnas, yr oedd gan y (?nl?-Y l? i fod yn ddiolchgar. Yn ddiamheu, weithiau yr oedd deddf?Tiapth i ran yn unig o'r Deyrnas Gyfnnol yn ddymunol. Cymerai hyny ? yn I amla.ch yn n?tyn a'r Ysgotland a'r Iwerddon nac vn nalvn ac unrhyw ran 0 Loe T na Chymru. p ey ''r edrychai Mr Herbert Lewis dros Araeth y Frenhines, cai weled lluaws o Fesurau yn ymwneyd a phob rhan o Loegr, neu'r deyrnas gyfan. Nis Gallai ef (Mr Bal- four) gydsynio a chads yr aelod anrhydeddlls i addaw peidio cymerj'd amser yr aelodau Cym- reig oddiarnynt at fusnes y Llywodraeth. Gwnai bob ymdrech i beidio cymeryd ond leiaf posibl. Mr Ellis J. Griffith a ddywedodd mai nid yn araeth Mr Herbert Lewis yr oedd y cyf- eiliornad. Dau ofyniad yn unig oedd i'w hystyried. Yn gyntaf, a oedd yna faterion yn effeithio yn neillduol ar bobl Cymru, ac, os oedd, a oeddynt yn ddigon pwysig i hawlio i'r Llywodraeth roddi rhyw gymaint o amser i'w hystyried. Wrth gwrs, yr oedd Cymru yn cael ei rhan o'r ddeddfwriaeth gyffredinol arferol a ddeuai gerbron y Ty. Buasai braidd yn ormod o orchwyl cau Cymru allan o gylch unrhyw fesurau eyffredinol a ddygid yn mlaen, ac nid oedd eu dyled yn fawr am nad oeddynt wedi cael eu cau allan o gylch ben- dithion y Cyfansoddiad. Ond daliai ef fod materion a effeithient yn neillduol ac union- gyrchol ar Gymru. Yr oedd y Senedd ei hun wedi addef hyny (cymeradwyaeth). Mr T. E. Ellis a wrthwynebai i'r thraw- iaeth a osodid i lawr gan Mr Balfour. Nis gallai'r Cymry dynu fawr o gysur 0 Araeth y Frenhiurs gan boiled ag yr oedd mesurau eyffredinol yn myned, gan mai rhai i ad- ranau arbenig oedd y rhan fwyaf ohonynt. Nis gallai y rhan fwyaf o Fesurau Araeth y Frenhines gyfarfod dyheadau yr un person tii fown i Gy rii. Teimlai'r CynLry (](Iydd- ordeb mawr yn mhwnc y tir a Dadsefydliad yr Eglwys. Nid oedd llais Cymru ar hyn yn cael llafar yn Araeth y Frenhines. Gallai'r Llywodraeth ddeddfwriaethu'n hawdd ar ddewisiad lieol a phwnc y tir, gan fod ar- gymhelliadau y dirprwyaethau ger eu bron, a'r dirprwyaethau hyny yn gyfansoddedig o Ryddfrydwyr a Cheidwadwyr. Nis gallai gau ei lygaid ychwaith ar y ffaith fod can- noedd a miloedd o bunnau yn cael eu gwario yn ystafelloedd y Senedd-dai er pasio mes- urau i alluogi pobl Cymru i gario allan eu man gynlluniau. Nis gallai trefi bychain ar hyd a lied Cymrn gael caniatad i gyflenwi dwfr pur heb fyned i gost fawr. Yr oedd y draul yn gywilyddus o fawr. Yr oedd yr apel a wneid gan yr aelodau Cymreig yn un hollol ymarferol, a hawliai sylw difrifol y Llywodraeth (cymeradwyaeth). Ategodd Mr Humphreys-Owen y gwell- iant, mewn ychydig eiriau. Syr John Dillwyn Llewelyn a ddywedodd ei fod ef a'r rhai oedd o'r un farn ef ar y Ddirprwyaeth Dir. wedi gofafu dy eyd mai os y methicl cael deddfwriaeth gyffredinol oeddynt hwy yn teimlo yn rhwymedig i bleidio deddfwriaeth arbenig i Gymru ar bwnc y tir. Daliai yr un syniad o hyd. Awyddai ef weled y Mesur a addawyd o ber- thynas i ddiwygiad deddfau'r tir yn Lloegr, ac yr oedd yn siomedig am na roddasid lie amlyeach i hwnw yn Araeth y Frenhines. Mr Lloyd George a ddywedodd fod anghy- sondeb rhwng egwyddorion y barwnig an- rhydeddus a'i argymhelliadau. Credai y barwnig anrhydeddus na ddylai deddfwriaeth i Gymru ar wall an i Loegr gymeryd lie, oddi- gerth mewn amgylchiadau eithriadol. Oml yr oedd yn dda ganddo ef (Mr Lloyd George) sylwi ei fod wedi ymadael oddiwrth yr eg- wyddor hono mewn un mater neu ddau, ac yn enwedig yn nglyn ag addysg a mesurau pieifat. Pa wrthwynebiad ellid ddwyn yn mlaen yn erbj-n caniatau i Gymru gael pasio ei mesurau preifat ei hunain? Hyderai y byddai i'r Llywodraeth roddi ystjriaeth ffafr- iol i argymhelliad cefnogydd mor selog idd- ynt a'r aelod dros Abertawe, a rhoddi gallu i'r Cynghorau Sirol, neu'n well byth bwyll- gor unedig o'r Cynghorau Sirol, basio mesurau preifat Cymru. Yr oedd dirprwy- aethau wedi anog fod mesurau yn cael eu pasio i Gymru yn unig gyda golwg ar bwnc y tir, cau'r tafarnau ar y Sabboth, ae addysg ganolraddol. Yr oedd digon o sail dros ofyn am ddeddfwriaeth neillduol i Gymru ar am- ryw faterion (cymeradwyaeth). Syr Michael Hicks-Beach, wrth gloi'r ddadl i fyny, a ddywedodd fod Cvmru yn derbyn budd mawr oddiwrth ddeddfwriaeth a besid i Loegr. Nis gallai'r aelod dros fwrdeisdrefi Fflint ddisgwyl cael y mesurau a ddymunai efe oddiar law Llywodraeth Doriaidd. Nid oedd yn debyg y buasai i Lywodraeth Dori- aidd gynyg Dadsefydlu yr Eglwys, na mab- wysiadu ei syniadau ef am Ddewisiad Lloo! a deddfwriaeth ddirwestol. Nid oedd yn debyg y byddai I r Llywodraeth Doriaidd fab- wysiadu syniadau ac egwyddorion yr Wrth- hlaid ar bwnc y tir. Felly, dyna. oedd ei gwyn mewn gwirionedd—nad oedd y Llywodraeth bresenol mewn cydymdeimlad a mwyafrif aelodau Cymru. Wei, yr oedd yn rhaid idd- ynt ddygvmod a hyny hyd nes y troid y Weinyddiaeth bresenol allan, a chad un wrth eu bodd yn ei lie. .Yna xhanwyd y ty— Dros y gwelliant 90 Yn erbyn 129 j Mwyafrif v Llywodraeth 39 j Derbyniwyd y ffigyrau hyn gyda baniieiau o gymeradwyaeth gan y Rhyddfrydwyr, wrth I weled mwyafrif y Llywodraeth mor druenus o fychan.
AFIECHYD ESGOB BANGOR. I
AFIECHYD ESGOB BANGOR. I Dydd Sul hysbyswyd fod yr Esgob wedi caell noswaith dda, a'i fod yn graddol wella.
CAERNARFON
CAERNARFON ARIVERTHIANT. Dydd Liun, yn ngwesty y Sportsman, cynhaliwyd arwerth- iant gan Mr W. Dew (ar ran Mr J. Prit- chard). Gwerthwyd Fferm Lletty, am ?G50p, i'r Anrhydeddus F. G. Wynn; Fferm Tyddyn rchaf, i Mr Wynn Williams, Bod- wyn, am 1500p; Pantydefaid, i Mr Griffith .Joucs, :nop, I Y FARCHNAD.—Ddydd Sadwrn. Py- tatws, 10s y sach; ymenyn ffres, Is.3c i Is (ic y pwys; ymenyn pot, 11c i 11:1 c y pwys; wynu, 16 i 18 am Is; hwj-aid, 2s (ic i 3s yr un; dofednod, 3s i 4s y cwpl; beef, 21C i 9c y pwys; mutton, 7c i Dc y pwys; eig llo, Cc i 8e y pwys; pore, 5e i Sc y pwys. I
LLANBERIS I
LLANBERIS I Y CY.MDKITHASAU LLENYDDOL.— I Seion: Dan lywyddLieth Mr R. E. Jones, cafwyd anerchiad rhagorol ar "Ddadblygiad" gan Mr E. Foulkes, Erw Fair. Yn y cyfar- fod blaenorol cafwyd dadl ar "Pa un ai man- tais ai anfantais fuasai talu yn wythnosol yn y chwarel?" A<rorwyd y ddadl gan Afri H. R. Jones a J. Williams. Pleidleisiwyd yn unfrydol dros mai mantais,-Nant, Padarn: Cafwyd piipyr gan Mr T. W. Jones ar "Y pwysigrwydd o jTmbiirotoi ar gyfer myned i'r ystad briodasol." Cafwyd ychydig eiriau gan amryw o'r aelodau,—Gorphwj-sfa: Dan lywyddiaeth Mr R. H. Jones, darllenwyd papvr gan Miss Lizzie Edwards ar "Gym- I deithasau Llenyddol fel moddion diwylliant ieuenctyd."—Capel Coch: Dan lywyddiaeth Mr T. W. Rowlands dadleuwyd "Ai priodol eadw byddin'r" gan Mri W. Thomas a M. Wynne Williams. Cymerwyd rhan yn y ddadl gan amryw o'r aelodau.
I BETHESDA
I BETHESDA YSGOL FRYTANAIDD LLANLLECHID. Nos lau diweddaf ,yn nghapel Ijlanllechid, dan lywyddiaeth y Parch R. Williams, M.A., cynhaliwyd cyfarfod armrywiaethol hynod ddyddorus a chwaethus gan blant yr ysgol uchod. Yr oedd y canu, adrodd, a'r ymar- feriadau-drills-dan arweiniad yr athraw I llafurus, Mr Jones. Yr oedd y cyfan o waith y cyfarfod yn dangos llafur a medrusrwydd mawr. YMWELIAD Y PRIF FARRD JOB.—Bu y prif-fardd cadeiriol diweddaraf-Parch J, T. Job, Merganwg, y Sul o'r blaen 3n preg- ethu yn nghapel y Carneddi, a dywedir yn dda am dano, gan bawb a'u clybu. Gyda llaw, y mae JT eglwys uchod yn symud i gael gweinidog, yn olynydd i'r diweddar Barch Griffith Roberts. Y nos o'r blaen, hefyd, pasiodd yr eglwys i gydnabod teilyngdod uchel Miss Jones, High street, am ei gwasan- aeth gwerthfawr gyda'r harmonium, drwy ychwanegu swin svlweddol at ei chyflog. ARHOLIAD Y COLLEGE OF PRE- CEPTORS.—Y mae rhagor o fanylion am yr arholiad uchod wedi dyfod i law; a dengys fod 928 o fechgyn wedi pasio yn y dosbarth cyntaf o'r rhai a Tnygiodd yr arholiad yn y "trydydd dosbarth." Yr oedd yr ymgeiswyr hyn yn dyfod o ysgolion yn mhob parth o'r Deyrnas Gyfunol. Wele lwyddiant a threfn I teilyngdod y tri ymgeiswyr canlynol: —laf, Tommy Williams, mab Mr Hugh T. Williams, Queen's terrace, Llanllechid, rhif 19 yn y dosbarth cyntaf, gyda "distinction" mewn rhifyddiaeth, algebra, ac arluniaeth 2il, Jeremiah Jones, mab Mr W. Jones, Cilfoden terrace, rhif 24 gyda "distinction" mewn rhif- yddiaeth, algebra, euclid, ac arluniaeth; 3ydd, J. G. Brymer, mab Mr G. Brymer, High street, rhif 44, gjTda "distinction" mewn algebra ae arluniaeth. Cyn enill ysgolor- iaeth yn y County School cafodd y cyntaf o'r tri ei addysgu yn Llanllechid gan yr athraw gweithgar a llwyddianus Mr Owen, Y s/2;ol Frvtanaicld Carneddi. Yr ail hefyd yn Car- neddi, a'r trydydd gan yr athraw diwyd n llwyddianus Mr Crowther, Ysgol Fryt-anaidd Cefnfaes, Betliesda.
Advertising
00P0NG.—A judicious blend of the Choicest Ten, 2s per lb. Ceylon Tea, pure, fragrant, and dplicious, Is 6d per lb. Six lbs. carriage paid to any address in the United Kingdom. Barber & Co. (Estab- lished over a century), 67a, Lord street, Liverpool, and 103, Market street, Man- chester. ?' DR?K ? ra? 2ilqMORINK f t L-ju =UE,ROSS æ
ATAL Y CYNIJLUN4 .
ATAL Y CYNIJLUN4 Cynhaliotld Cyngor Dines-g Porthmadog gyfarfod neillduol no Wener dtXveddafj i'c amcan o wrando ar gais hyrwj-ddwyr Xbgip ffordd ysgafn Porthmadog a Beddgelert, otia fenthyg 1750p o arian at wneyd y rheilffordd, Cynrychiolid yr hyrvvyJdwyr gan Afri C. F. Breeso a Will. George (cyfreithwj-r), Rich- ard Davies, C.S., J. R. Prichard, Y.H., ao A. Bromwich. Rhoddwyd yr holl fater ger- bron y Cyngor gan Mr Broese, Mr George, a Air Davies.—Mr Greaves, Wern, a ofj-n- odd sut y gallai y peirianwyr ddweyd mai 33000p gostiai y rheilffordd ?-(r Thoma-s Roberts, y peiriaewr, a ddywedodd fod yr amcan-gyfrif o fewn 5p y cant i'r hyn a gost- iai y rlieilffordd mewn gwirionedd, a pharod oedd ef i wneyd y cwbl am hyny. Byddai i'r ffordd ddal 66 tunell o bwysau, heb son am y peirianau.—Dangosodd Mr Davies sut yr oedd y 1750p yn cael eu gwneyd i fyny. Seilid y cvfrifiad ar sail yr arbrisiad plwyfol. Rhaid oedd cael arian gan y Cyngor cyn y ceid dim gan y Trysorlys Gofynodd Dr Samuel Griffith am faint oedd eisieu yr ar- ian?—Mr Davies a ddywedodd mai am 60 mlyneti(I.Ilr Greaves a. ddymunai gael gwybod pa fantais a ddeilliai oddiwrth y rheilffordd ?—Mr Davies a ddywedodd y byddai yn fantais fawr i ardal amaethyddol a mwnawl, heb son am bethau ereill, i gael y fath reilffordd. Deuai y busnes a elai i la arall yn awr, i Borthmadog, ac ychwanegai drafnidiaeth y gytii.)-,Iogiieth.- wyd gan ymddiddan cyffrediuo!, ac ymneillduodd y ddirprwyaeth.—Mr Greaves a ddywedodd PIa ddylid rhoddi 1750p heb ystyriaeth ddi- frifol. Jfethai efe a gweled pa ddaioni a ddeilliai oddiwrth yr anturiaeth. Yn wir, credai mai drwp; mawr a wnai i fasnach ceffylau a cherbydau a'r gwesttai. Gwnai rheilffordd ddrwg mawr i arddcrchogrwydd golygfeydd y lie. Heblaw hyny, amheuai efe a ellid cael tir gan "Ùtad Madog am o 60p i t70. Syrthiai y Cyngor yn fyr o'u dyled- swyddau os na fyddai iddynt wrthod ag ymgymeryd a'r fath gynllun ansicr (specula- tive),-lr David Morris, yr Oakeley's, a synni at Mr Greaves yn siarad fel y gwnai. Byddai i reilffordd wneyd daioni mawr i'r ardal. Gwellhai drafnidiaeth a masnach yn y lie. Yr oedd Cwmni y Cambrian yn harod i weitbio y rlieilffordd, a'i gwneyd hi am 60 y cant o'r derbyniadau. Byddai risk y cwmni hwnw yn fwy na risk nebarall. Yr oedd allan 0 bob rheswm i feddwl y ceid o IjOp i 70p yr acor am dir Istad Madog. Nid oedd yn werth mwy na lOp yr acer fel tir am- aethyddol.—Mr Greaves a ddywedodd nad oedd C'wmni y Cambrian wedi arwyddo un- rhyw gytundeb eu bod am wneyd vr hyn a (ld-,we(lid.-Y Cadeirydd (rr Danes) a ddy- wedodd na wnai y Trysorlys ddim rhoddi arian o gwbl os na wnai Cwmni y Cambrian wneyd a gweithio y rheilffordd. Cyn y gall- ai yr hyrwyddwyr fyned o flaen y Dirprwy- WJT j-11 Llundain, rhaid fyddai fod ganddynt dystiolaeth fod Cwmni y Cambrian yn barod i weithio y rheilffordd. Mewn cysylltiad a rheilffordd arall, ystyriwvd fod copi 0 ben- derfj-niad i gymeryd rheilffordd drosodd yn y ffordd hyn, yn ddigon o dystiolaeth. Pa y rhoddai Cyngor Gla-slyn 1500p a'r Cyngor hwn 1750p byddai hyny yn ddigon i'r byr- wvddiryr fyned yn mlaen yn miieilaeii.—Mr Robert Isaac ddywedodd fod CwmDi y Cam- brian wedi addaw pasio yn e ucyfarfod nesai benderfyniad yn y ffordd a nodwyd.—Mr D. Morris Os na wna y Ongor ganiatau 7 cais, bydd i'r holl gynllun syrthio i'r Robert McLean a gynygiodd eu bod vn can- iatau y cais ar yr iimod fod y Trysorlys yn rhoddi swm sylweddol ac fod Cvngor Gla-slyn yn rhoddi l'iOOp.—Parod oedd Dr Sam. Griffith i pffnop hyn, os y rhoddai Mr McLean y geiriau "y ?wm uchaf' yn lie "swm McLean y geiriau "y swm uehaf yn tie'-swrn Mr Morris -Air 6 re?tvc?s a ddy- wedodd eu bod fel Cyngor ar ddarfod am danynt, ac felly y cai y trethdalwyr gyfleus- dra yn fuan i roddi barn ar y cwestiwn.—Mr David Morris: Y mae y trethdalwyr wedi datgan eu barn yn ei ffafr eisoes.—Gwnawd sylwadau pellach, ac ymranwyd:—Dros y cynygiad: Mri J. Davies, R. Isaac, D. Mor- ris, David Willams, David Evans (Dewi Emoel), Griffith Roberts, Pwll; a Robert McLean—7 Yi. erbyn: Mri R. Nt. Greav, Ebenezer Ro 's, Cadben Morgan Jones, a Dr Griffith—4.- "Ill fod yn ofynol yn 01 y gyfraith, cue. v (i, (Id ran o'r Cyngor dros y cynygiad, gwelir lly nas gellid cael yr arian gan y Cyngor.
CYNGOR DOS HART1' GWYRFAI
CYNGOR DOS HART1' GWYRFAI Cynhaliwyd cyfarfod misol y Cyngor ddydd Sadwrn, Mr J. J. Evans (cadeirydd) yn llyw- yddu.—Hysbysodd Dr Fraser, y swyddog gorfodol, fod afiechyd heintus wedi tori allan mewn tri o dai yn Nhanybwl,ch, Dinorwig. Priodolai ef hyny i'r cyflenwad dwfr, ae aeth yn mlaen i ddywevd fod yr achosion hyn yn dangos yr angenrbeidrwj-dd i'r awdurdodau gymeryd camrau ar unwaith i gael cyflenwad digonol o ddwfr pur i'r ardaloedd y ny dos- barth.—Hysbyswyd fod gan y Cyngor dan ys- tyriaeth gynllun i gyflenwi y pentrefi yn y dosbarth a dwfr pur.—Cynygiodd Mr T. W. Williams, Penygroes, fod i bwyllgor gael ei apwyntio i ymgynghori a nifer o gynrycbiol- wyr Cyngor Trefol Caernarfon i'r amcan o dynu allan bye-laws i rcoleiddio trafnidiaeth cerbydau marchnad yn v dosbarth. Dywed- odd Mr Williams nas gallai JT heddgeidwaid, ar hyn o bryd, wneyd dim i atal cerbydau yn dod a gadael y dref gael eu gorlwytho, yn enwedig ar ddyddiau Sadwrn. Ni fuasai yn cam gweled rheolau rhy gaeth yn cael eu gwneyd fel ag i effeithio ar fywoliaeth perch- enogion y cerbydau, ond dymunai am ryw am- ddiffynuiad i'r ceffylau, y rhai yn aml a weithid yn galed.-Eiliwyd y cynygad gan Mr J. H. Bodvel Roberts, a. chariwyd ef.- Apwyntiwyd naw o bersonau ar y pwyllgor.
ARGLWYDD SALISBURY: 81011…
ARGLWYDD SALISBURY: 81011 Y I TORIAID. Am flynyddau bu y Prifweinidog yn eilun ei blaid ar y dybiaeth ei fod yn AVeinidog tramor cryf. Gwyddent o'r goreu ddarfod i'r lywysog Bismarc wele(I drwy y boneddwr yn lighynadledd Berlin ai alw yn babwyren ar hin derwen, ond ni fvnent 6adu ei clyst- iolaeth. Ond athraw dan gamp yw profiad. Tynodd y tair blynedd olaf o wladweiniaeth dramor Arglwydd Salisbury y mwgwd oddi- ar eu llvgaid. Helynt China sydd wedi rhoddi yr ergyd olaf i'r hen syniad yn eu meddyliau. Pel v dywitlai Mr Lloyd George yn ei araeth ysgubol yn Nghaerdydd prin v mae yn y Prifweinidog ddigon o nerth i sefyil ar ei draed. Yn ei wen(lid rhydd i bawb bobpeth a goisiant gan fod arswyd bsddordd hyf gwladweinwvr Ewrob yn ei ddilyn fel ei gvsgod. Chwerthin am ei ben yn nhyng- horau y Cyfandir. Call odd Ffrainc ef allan o fasnach Madagascar a rhwygodd yn rheff- ynnu y cytundeb a wnaeth efe ag M". Hauot- aur. Y'sgrifenodd Arglwydd Salisbury lythyr cryf at lvwwlraeih Ffrainc ar y mater ar Aust lOfed, 18%, eithr ni yniostyngwyd J'w atpb. Yn mhen y naw mis y mae y Prif- weinidog yn anfon eilwaith at Weinidog Tramor Ffrainc i amlYWl ei syndod ond in ohymerwyd sylw o'r iiil mwy na'r cy" ritaf. rnwaith eto y mae Rwsia wedi llwyddo i atal China rhag derbyn echwyn gan Brydain; ac er yr holl siarad am gvtundeb masnachol a China, pe y goresgynid rhan. u o'r Impr- odnteth gan Rwsia, yr Almaen, a Ffrainc, cedwir Prydain alia* o fasnach y wlad bono yn gymtaf peth. Oherwydd fod y Prifweinidog yn ftp) ei orchfv gu fel diplomatydd beunvdd a bvth byddai hyd yn nod y blaid Doriaidd yn llawen o'i weled yn cyflwyno y swydd hono i Arglwydd Rosebery.
AWSTRIA-HI NGARY A'r XAZAREAID.
AWSTRIA-HI NGARY A'r XAZAREAID. Dvgwyd llywodraeth sigledig Awstria-I Hungary i helbul newydd y mae hwii hefy(I yn un o'r cwestivnau tanllyd syddyn bygwth byrhau dyddiau yr ymherodraeth. Sect y N'azareaid yw yr achlysur. Y mae eu dal- iadau crefyddol yn gyffelyb i'r Cn'nwyr a Mennonitiaid Rwsia. Ni fynant wa-sanaethu yn y fyddin na cliymeryd llw o deyrnged wladol. Y mae eu gwrthodiad i wa-san iethu yn y fyddin wedi dwyn arnynt gosbau o'r tostaf y dichon dynion eu dwyn. Beth dydd- iau yn ol alltudiwyd un ohonynt i bum mlyn- edd o alltudiaeth a chosbau eraill am na fvnai ddwyn arfau. Anfonodd ei gyd-grefyddwyr betisiwn at yr Ymherawdwr Francis Joseph >n dadu dros M OU"vdo(I ar gul dyseid- wl.th C;ist yn y br?eth M y Mynydd (Matt. llll'!io 0) » w yn ey6? nhau gwrthod tvngu UJ w o deyrnK? ar sail adnodau ??7 o? un benod. Ar sail dysgeidiaeth yr Athraw Mawr ni fynant blygu a inyneo, tfurfiau defodol crefydd y fyddin. Rhiu wodr- aeth Awstria gael capel ar faes Lri, dis- Ityblu. Yn yr addolwd ffupiol hwnw nld y swyddogion orchymyn allan mewn ilais cicch, "Pcnliiiiwch i weddio." Ae ar v IIInP< crochlefir ''I wed<lio." Ni fyn y Nazareiiid ddim o hyn: haerant mai cabledd ydvw ar siil loan iv. 24. Nid oes dim arall "n erby"n at lodau y soct; gwyr rhagorol ydynt yn eu moesait a'u hufudd-dod i gyfraith y tir; ond pan y daw yn gwestiwn rhwng <;orchymynion yr awdurdodau gwladol a gorchymynion lesu ) ° Nazareth nid yw gwerin ffyddiog y Nazare- aid yn petruso am funud awr.
CALEDI AC ANGEN YN IWERDDON.…
CALEDI AC ANGEN YN IWERDDON. I fe gohr ddanod i Ymreolwyr yr Ynys Werdd yn ?T Hydref rybuddio'r Dywodraeth amryw weitbiau o'r drygfyd oedd ar -,mwol- iad a rhanau helaeth o'r wlad hono. Daeth y drygfyd, megis y dywedwyd. Bu siarad helaeth ar y mater yn y Senedd. Gwnaed yn (lra. eglur fod yno drueni arswydus; lluniaeth yn wir brin ac hefyd yn anghymwys; a mil- oedd ar drothwy newyn gwirioneddol. Cy- huddid y Llywodraeth o fod yn fyddar a Haw gauad i gri'r trueiniaid, ond gwedid hyn- yn bendaat. Yn hytrach, ebe Mr Balfour, archwyd y bvrddau gwarcheidiol i gadw gwyl- iadwri th ddyfal a rhanu yn haelionus i bawb fel na byddai )T eisiau ar neb.
CYMDEITHAS DADGYSYLLTIAD Y…
CYMDEITHAS DADGYSYLLTIAD Y t DEFODWYR. Y mae un rhinwedd amlwg, a dyweyd y Heiaf, yn y defodwyr; gwyddant werth rhyddid personol lie eglwysig, ac y maent yn barod i dalu cyflawn bris am dano. Y dydd iirall bu Mr George W. E. Russell yn darllen papyr i gymdeitlias o glerigwyr defod- ol yn Llundain, yn yr hwn yr amlygai atgas- edd blin at ymyriad v Llywodraeth mewn athrawiaethau a defoùc, ffafrau nawddog- ff afrau nawddog- aetb; erlidiau defodol, m yn arbenig lialog- edigaeth y Sacrament o briodas. Er ei bod yr amseroedd tawel yn hanes yr Eglwys, eto yr oedd cvnifer'anghyfiawnder ac achosion o sgandal yn y Sefydliad fel mai llawer ewell yn ei dyb ef, yw rhyddid ymreolaeth na gwaddol a ebacthiwed rhwymau gwladwr- iaeth. Diwedd yr ymgynghoriad hwnw fu ffurfiad "Cymdeithas Dadgysylltiiid yr Eg- lwyswyr." Amcan y gymdeitlias yw galw sylw uniongyrehol Eglwyswvr, yn ciitiif, at ystad bresenol dewisiad Esgobion, nawddog- aeth bywoliaethau, deddf priodjisau, a'r cy- ffelvh i'r rhai hyny; yn ail, yr anmhosibil- rwydd i'r Senedd symud ymaith yr achosion cwyn i eneidiau defosiynol; ac yn drydydd, yr angen am ryddid iir ran yr Eglwys i lyw- odraethu ei hachosion ar linellau hanesyddol, yn ol argyhoeddiad yr Eglwyswyr eu hunain. Galwodd Vlr Russell sylw at ddywediad cy- foethoc Mr Gladstone haner canrif yn ol "Y chwi sydd i benderfynu'r mater-eymer- weh ech dewisia(l; naill ai y eawl coch neu vqnte yr enedigaeth-fraint." Hyd yma gwell fu gan y clerigwyr y eawl coch.
' - ROCHEFORT._I
ROCHEFORT. I Yn y cyfamser yr oedd Uuaws o bethau yn codi o'r achos hwn wedi cymeryd lie. Yr oedd cvffroadau mawrion wedi digwydd yma; yr oedd y "stiwdants" wedi gwneyd ati 1 ierdded yr heolydd fin nos gan waeddi "I lawr a Zola," "I lawr a'r Iuddewon," ac wedi camdrin amryw o ddisgynyddion Abraham yr oedd ymosodiadau ffyrnig wedi cymeryd lie yn Algeria ar dai a siopau yr luddewon, ac amryw o'r perchenogion wedi eu lladd; nid ychydig o omestau ymladd- wyd, ac erlynwyd, fel y dywedais mewn llvthyr blaenorol, Henri Rochefort, am atbrod. Dydd lierelier diweddaf cyhoedd- odd y Llys ei ddedfryd ar yr achos diweddaf. Ca M. Rochefort dalu dirwy drom, ac hefyd adnewyddu yn ei hen ddyddiau ei gydnar byddiaeth a t-hll mewn un o garcnarau Paris am bum' diwrnod! Mae'n debyg mai y dyn hwn sydd fwyaf brwnt a chiaidd wrth Zola ac yn fwyaf cyndyn yn erbyn ad-agor y cwestiwn o euogrwydd Dreyfus. Rhyfedd hyny hefyd, pan gofir iddo ef fed unwatth o fewn trwch blewyn i golli ei fywyd ei hun, pan ymgymerodd cvfaill iddo a dwyn ei achos o flaen Gambetta a thrwy hyny sicrhau ar- bediad einioes iddo!
IADOLYGIAD Y WASG. j
ADOLYGIAD Y WASG. j TELYN TUDNO.—Dan olygiaeth Dewi Mon Wrexham: Hughes a'i Fab. I Cynwysa y gyfrol hon bigion a dj.yniadau 0 weithiau y diweddar Brif-fardd Tudno. Y mae Rhagdraeth Dewi Mon yn wirioneddol ddvddorol a chwaethus: y mae yn syml ac eto yn fyw a chyffyrddiadol. Y mae awdl goffadwriaethol Elfyn hefyd yn deilwng o'r gwrthryeh-gresyn fod gwallau y wasg yn llithro i mewn, yn enwedig i linellau cynganeddtol, am fod hyny yn eu dinystrio —er engraifft, y mae y gair "dwyn" yma yn lie y gair "dwymn," ac yn difetha, llinell dda; ond rhaid addef fod y gwaith ar y cyfan yn lied glir oddiwrth frychau cyffelyb. Y mae'r telynegion, yr englynion, y toddeidiau, a'r dyfyniadau, yn dra gwerthfawr; ac wedi eu darllen drosodd a throsodd, yn ein cadarn- hau yn ein syniad bob amser am Tudno ei fod yn un o ben-campwyr Cymru yn y mes- urau caethion-fel cynghaneddwr ac fel bardd hefyd. Llawlyfr at WTasanaeth GweithwjT a Gwerin Cymru, gan Evan R. Davies, cyfreithiwr, Pwllheli. Wrecsam: Hughes a'i Fab. Pris Swllt. Llawlyfr yw hwn arDdeddf lawn i Weith- wyr (The Workmen's Compensation Act), 1897, yn cynwys cyfieithiad manwl o'r ddeddf a nodiadau eglurhaol. Yn ychwanegol at hyn y mae ynddo fanylion o berthynas i gynlluniau yswiriantol, ffurf-rybuddion a chyfieithiad o, a nodiadau ar, Ddeddf CVf- rifoldeb Meistriaid, 1880. Y mae Mr Davies, yn ddiddadl wedi gwneyd gwasanaeth gwerthfawr i weithwjT unieithog Cymru drwy ddwyn allan o'r wasg y llawlyfr hwn, oherwydd y mae darpariaethau Deddf yr lawn yn dal perthynas uniongyrehol ag ug- einiau o filoedd o weithwyr ein gwlad. Llwyddodd Mr Davies i wneyd y cyfieithiad yn eglur ac er cvnorthwyo y darllenydd i ddeall yn drwyadl ddarpariadau y Ddeddf y mae nodiadau eglurhaol wedi eu dodi yma a thraw. Dylai y Uyfr gael cylchrediad hel- aeth, nid yn unig yn mysg gweithwyr ond hefyd feistriaid.
PETROLEUM PUREDIG AR OLI ANWYDWST.
PETROLEUM PUREDIG AR OL I ANWYDWST. Mae effeithiau sy'n aros ar 01 yr anwydwst yn dra pheryglus i'r dioddefydd. Ilao y pesweh yn drwblus ac yn anhawdd cijel ym- adael ag ef. lIfae y gewynau fel wedi eu datod, a'r holl gyfansoddiad fel wedi gwan- hau. Yn y cyfryw amgylcbiad,bydd i Angier's Petroleum Emulsion gyflawni rhyfeddodau. Bydd iddo ryddhau y pesweh yn gyflym a lliniaru pob enyniad yn y Twddf neu yr ys- gyfaint Mae yn llonyddu y gewynau ae yn cryfhau'r holl gyfundrefn. Coda yr archwaeth, a chynorthwya y treuliad, ac ychwanega bwysau a nerth. Ar ol Anwyd- wst, Pneumonia, Pleurisy, neu unrhyw afiechyd fydd wedi gadael y cyfansoddiad mewn cyflwr o wendid, nid oes dim a rodda adferiad mor gyflym a sicr, ac a adgyfner- a yr holl gyfansoddiad. Mae yn liyfryd i'r archwaeth, a chytuna a'r ystmnog fwyaf gwanaidd. Gocheler efelychiadau wedi eu gwneyd ag olew eyffredin. Mae'r olew a ddefnyddir i wneyd Angier's Emulsion yn dod 0 ffynonau neillduol, ac wedi ei buro yn arbenig at ei ddcfnyddio yn fewnol. Gan fferyllwyr am 2s 9c a 4s 6c. Anfonir sampl ar dderbyniad tair coiniog at v cludiad. The Angier Chemical Co., Ld.; 32, Snow Hill, London, E.O.
Y DIWEDDAR W. HUMPHREYS,I…
Y DIWEDDAR W. HUMPHREYS, I ABERKIN. Yn Llys Apel, Llundain, ddylld Sadwrn, dygwyd i derfyniad achos yn codi oddiar feth- iant y diweddar W. Humphreys, Aberkin, yn mha un y gwnai y Mri Lloyd George a George apel oddiwrth ddyfarniad y llj's dosbarthiadol yn gosod o'rn eilldu archeb a wnaed gan, Farnwr Llys Siro! a eisteddai yn Mhorthmad- og yn caniatau i'r apelwyr eu holl gostau allan o swm o arian a sicrhawyd i'r ystad, fel y dywedent, drwy eu hymdrechion hwy. Rhoddodd y Bamwyr ar ddeall y byddai idd- ynt gyhoeddi eu dyfarniad mewn diwrnod neu ddau.
! I IHOW DEAFNESS IS TREATED,I
I HOW DEAFNESS IS TREATED, I A WONDERFUL DISCOVERY THAT IS ATTRACTING MUCH ATTENTION BOTH IN THIS COUNTRY AND I AMERICA. For many years leading physicians all over I the world have treated deafness by inflating I the ears with air, the object being to remove the dry secretions obstructing the eustach- ian tube and internal ear, but as air alone has no tendency to soften the hardened ac- cumulations or to reduce swelling of the lin- ing membrane, or stiffness of the little joints 0: the ears, and subdue inflammation, which is more frequently the cause of deafness, the treatment usually proves unsuccessful, and thousands of people being unable to obtain relief are deprived of the great blessings and innumerable advantages of being able to bear. A prominent American physician, Hr Moore, now practising at 16, Hart street, Bloomsbury, London, W.C., has discovered a system of inflating the ears, lungs and re- mote cavities connected with the nasal pas- sages with an Aeriated chemical product, which bring the remedies into direct contact with the parts affected, and some very re- markable cures from its use are reported in cases of deafness of long standing, catarrh and disease of the throat and chest. In order that the wonderful merits of the treatment may become speedily known, medi- cines for three months' treatment are being sent free for a short time, and all interested readers can obtain from Dr Moore full descrip tion of his wouderfululscovery.
ANGHYSONDERAU CYNGROR TREFOL…
ANGHYSONDERAU CYNGROR TREFOL PWLLHELI A. Drwg genym fod cunargriiff ar teddyliau rhai 0 berthynas i amcan llvthjT "Carwr Cy- sondeb a Thegwch" yn y "Genedl" am Ion- awr 25ain. Dywed yr awdwr ei fod yn methu deall beth wnaeth i neb dybio,ei fod yn gwneyd sylwadau anffafriol am Mr Hall. Nid oedd yn bwriadu gwneyd dim o'r fath, gan ei fod yn hollol argyhoeddedig fod Mr Hall yn swyddog da, cydwybodol, ac yn cyf- lawni ei ddyledswyddau hyd y mae yn ngallu un dyn wneyd hyny. Y Cj-nghor Trefol yr oedd ef yn feirniadu, am eu diffyg doethineb yn ymwneyd a materion y dref. Yna aiff yn mlaen i wneyd sylwadau ar hyny, ond nid oes genym ofod-,ir y fynyd olaf y daeth ei lythyr i law-i gyhoeddi yr ell a ddywed.
PORTHMADOG.
PORTHMADOG. YR HEDDLYS.—Nid oedd end rhyw achosion yn nglyn a'r trethi o flaen yr hedd- lys ddydd Gwener. Ar gais Mr W. Morris Jones, clerc y Bwrdd Ysgol, caniatawvd i'r wys yn erbyn bachgen am dori ffenestr ys- gol Snowdon street, i gael ei dynu yn 01, trwy fod rhieni y bachgen wodi talu yr holl gostau.
Advertising
•' Meddyginiaeth t h- mmr at Y Peswch p:yttn::lÄt e;:hwch Powell's Balsam of Anueeil—At Anwyd Powell's Balsam of Aniseed-Paweh-Caethdm Powell's Balsam of Aniseed— swch-Bronchitis: Powell's Balsam of Alliseed-Ieswch YrYsgyfain Powell's Balsam of Aniseed-reswn -Yn y Nos. Powell's Balsam of Aniseed—Alferuu Buan. Powell's Balsam of Aniseed—Se<tiy.U wvd 70mlynedd powell's Balsam of Alliseecl.,J:-eswch -,Anwydw8d powell's Ba.mm of Alliseed-Gocheler Efelvhiada. Powell's Balsam ot Amseeu jan Fieryllwyr Powell's Balsam of Aniseed—lJoteu is ijca 8 3 Ediyche
PYFKRO MEDDWL YN IWERDDON.…
PYFKRO MEDDWL YN IWERDDON. I V -runi'r unrhyw ysbryd yn cyniweirio ?vflwer<)dpn. ?id yw ond pdh cy?rcd.Y. ? ? dyddiau hyn gly?ed mvnaeb otfe?? mvnaches y" vn cefnu ar hen grefydd eu tadM ??ys y Saint. Yr olaf i Ryme?d y cam ?nw yw Y P-?ch 3ohn Taaffee Finn In 'r dtmau mwvaf t?rawiadot a y??pnwyd ? ddiweddar Vw !tythyr yrondawol y gwr hwnw at i bIwyfohNi. Dywedat?rthynt ei fod o orfod 7n cefnu ar Eglwys Rhutain nid oedd iddo orphwvsdra meddwl a chydwybod vn ei hathrawiaethau. Dywed am atliraw- Jaeth v trawsylweddiad ei bod yn ymddangos iddo ef va drwyadl o anysgrythyrol ac o safle nwvddoniaeth a rheswm yn anmhosibl. Xis call efe weled arliw o ddysgeidiaeth Mair- addoliacth yn Ngair Duw nac y* nghredo yr Eglwvs Apostolaidd. Haera Eglwys Rhuf- ain mai barnwr caled y rhaid ei heddychu ag ebvrth o hyd yw yr Arglwydd lesu, ond ebe efe dv" wrd yr Efengylwr yn dra gwahanol am dano EL Cyfaill pechaduriaid, lach- awdwr llawn tosturi at bob dyn; gwrandawr ar bob edifeinol yw Ete yno: gwell genyf dderbyn tr-tiolaeth yr Ef- engylau na. dysgeidiaeth Rhufain am ei gy- raeriad Ef. Terfyna. ei lythyr meddvlgar yn y geiriau a g-,tnlyn: "Tra yn Eglwys Rhufain ni chefais or- phwvstra enaid. Yr oedd teimladau o anfoddlonrwydd yn fy nilyn o hyd, canys rhenir serchiadau pob Pabydd duwiol- frydig cydrhwng yr Eglwys, y saint a gwrthddrychau ereill o ddefosiwn. Er- byn hyn dygwyd fi i weled na ddichon calon serchog gael gorphwysdra ideli ei hun ond mewn Un—j-r Arglwydd lesu Grist. Ymunodd Air Finn ag Eglwys Esgobaethol yr Iwerddon.
AXESMWYTHDER CREFYDDOL YI…
AXESMWYTHDER CREFYDDOL Y I (LERIGWYR PABAIDD. Oyfeiriasom ycbwaneg nag unwaith at yr anesmwythder crefyddol sydd yn blino medd- yliau offeiriaid Pabaidd Cyfandir Ewrob a'r Iwerddon. Y mae yn eglur prbyn hyn nad rhvwbeth unigol ac achlysurol mo hono; yn hytrach, rhaid ei alw yn fudiad—yn gjffrawd distaw, llydan; ymleda yn feunyddiol, a theimlodd ugeiniau eisocs ei effeithiau argy- hoeddiadol. Ffrainc a'r Eidal yn benaf yw imies ei weithrediadau. Dywed y "Labaro" fod torfeydd o offeiriaid mwyaf meddylgar yr Eidal wedi eu dwyn i sylweddoli eu bod yn gaethweision crefyddol, a thaer chwenych- iint eu rhyddid. Ychydig ddyddiau yn ol, yn Florence, cefnodd pedwar offeiriad ar y Bab- aeth a gwnaethant broffes gyhoeddus 0 Brot- estaniaeth Efengvlaidd. Dywed golygydd y "Labaro" nad oes odid i ddydd yn mj-ned 11eibio nad yw efe yn derbyn bagad 0 ymhol- iadau otUUwrth glerigwyr yn chwenych cefnu ar eu caethiwed. Y pwnc 0 fedru byw ar 01 troi yn unig sydd yn arafu eu camrau; pe gallai yr Eglwvsi Protestanaidd eu derbyn i unrhyw gyl?h 0 ddefnyddioldeb byddai exod- us uniongyrehol yn eu plith. Pabaeth i wneyd a hwv N-w yr anhawsder: nis gallant bregethu yr Efeugyl. Heb ddadl hawliant. gydymdeimlad y wlad hon, ond y mae gwaith dysgu mawr arnynt cyn y byddant yn gYIII- hwys i addysgu ereill j-n y pwlpud. I
Y METHODISTIAIB A SWYDDAUI…
Y METHODISTIAIB A SWYDDAU I EGLWYSIG. -1 Bu y Trefnyddion Calfinaidd er's blynydd- 1\11 yn ymroddgar Ml,,t'r mudiad dirwestol. Y mae hyny j-n glod iddynt ac yn esiampl i ereill sydd yn gymharol glaiar a difraw gydag achos o'r fath deilyngdod. Yn Morganwg, yr wythnos ddiweddaf, cytunodd C)farfod Misol ar y penderfyniad canlynol "Ein bod vn taer gj-mhell yr eglwysi i ymatal rhag codi unrhyw berson pwy bynag, i'r swydd o flaenor, os na bydd efe yn llwyr-ymwrthodwr; nac ychwaith i gvtlwvno enw unrhyw ymgeisydd am y weiuidogaeth, os na byddo yn ddirwost- wr wndcrh-niad o natur hwn anuyw Cyfyd uenderfj-niad o natur hwn annyw gwestiv-nau yn meddwl yr ystyriol, megis, Ai tfrwyth cu]ni a rhagfarn a arweiniodd i hyn :j neu, ai math o grystyn trwchus yn unig, neu gneuen wag siomedig, yok- Cristionogaeth Cj'mru ? Dyma fario dorau swyddau eg- lwysig; ond pahani y gwneir, ac ar bwy y ni,te y cyfrifoldeb \-n gorphwys ? Ai ar y Cyf- arfod Misol sydd jti eiddigus am gadw sanc- I tpiddrwydd swyddau yr Efeiigyl, ai ynte ar ystad ysbrvd y dosbarth hwnw o bobl, er yn I "foesol a da," sydd yn dwvn un o nodau v cnawd ? Gall y godi a fyno ar ei lief yn erbi-n "gorfodaeth" a "gwasgod hai- urn; ond dyweder a ddywoder, ouid hunan- ymwadiad Uwyr a hollol yw hanfod crefydd Crist ? Cymerer yr egwyddor hono ymaith, ac a Cristionogaeth yn grefydd gwareiddiad yn y fan. Gwastrodi blysiau ac arferion sydd yn arwain yn syth i anfoesoldeb a gwastraff yw yr hyn na fyn un o bob mil o "Gristionog- ion" ei gyflawni. Eto, swyddau yn dwyn nodau cocb hunanaberth yw y rhai y deisyfir eu cadw rhag cael eu goresgyn gan elvnion cudd egwyddorion Mab y Dyn. Nid y bych- anwyr, eithr y Cyfarfod Misol, yw iawn a phriodol ddehonglydd moeseg swyddau eg- lwvsig.
-SENEDDWYIl EFFRO CYMRU.I
SENEDDWYIl EFFRO CYMRU. Y mae Seneddwyr ieuainc Cymrll wedi ym- afael yn eu dyledswyddau yn ddiatreg. Bu Mr Lloyd Morgan yn holi yr Isgrifpnydd Cartrefol ar later gollwng careharorion dan feiehiafon-orehwyl cas gan enaid ami i ynad heddwch. Enyiuxkl deimladau chwyrn, a chefnogwyd ef gan nmryw byd o'r aelodau. Rhoddasiii Syr Matthew anogaeth cyn hyn ar i ynadon y gwledydd fod yn hael eu parod- rwj-dd yn y gras bwnw, ond ni fynai rhai o I hoii-iit weithredu felly. Erbyn nos IRl yr l oedd ST Iatthew mewn ysbryd rhy gethin i chwareu ag ef, ae o hyn allan !2;wae a dros- eddo. Fe gofir ddarfod i'r Llywodraeth y HwrdJyn ddiweddaf arwain Mesur o Ymreol- aeth i Ysgotland drwy Dy'r Arglwyddi; eleni arfaethir ei gv fiwyno i Dy'r Cyffredin. Yn ymarferol y mae y Mesur Ysgotaidd yn cyn- wys darpariaeth i drosglwyddo yr oil, o'r bron, o ddeddfwriaeth breifat a lIeol o'r Sen- edd, a'i ynuldiried i bobl lsgotland. Gwel- odd Mr Herbert Lewis cyHe braf i hawlio bendith ? <fp)yb i Gymru. Os yw yn wiw gn y Dywodraeth roddi Ymreola?l' h i Y. ;"I dl paham C'ymru hefy'd Xaw o fesurau prei- fat sydd gan y wla(l hono y tymhor presenol, tra y mae gan Gymrll dri ar hugain. i chafodd -Air Tudor Howell gydymdeimlad y Ty pan yn galw sylw at waith yr Ysgrifenydd Cartrefol yn rhyddhau Mr Spriggs—y llanc 11 gyhuddwyd o ymosod ar yr olwynferch o sir Fflint. Llwyddodd Syr Matthew i wneyd amddiffyniad godidog.
AI DARLUN O'R CROESHOLIAD…
AI DARLUN O'R CROESHOLIAD F tlythefnos yn ol galwasom sylw at ddargan- fyddiad yr Athraw Marucchi o'r graffito yn merddyn palas Tiberias yn Rhufain. Erbyn hyn y mae efe wedi ei gyhoeddi; ceir eilun ohono yn y "Daily Chronicle" am ddydd Iau diweddaf. Wrth reswm, gwahaniaetha dys- gedigion yn nghy!eh amcan yr arlun a'r arys- grifen. Hyd y gellir dyfalu tybir mai "Cres,- tus virgis caesus super palum virum fixum" yw yr arysgrifen. Ymddengys mai cyfeiriad sydd yn y geiriau at Grist yn cael ei guro a gwiail a'i hoelio ar y groes. 0 dan yr arysgrifen fras y mae pen- ill o waith llaw arall fel y tybir yn diweddu ?-d.? "omnis amor," gan gyfeirio, fel y dvfel- ir, i at )T Agape, neu garindwledd y Cristion- ogion boreuol. Am yr enwau, ceir Filetus ac Enlogos, neu y "Gair" yn loan. Y mae yma ddwy ysgol, dwy groes, y mihvyr fel pe yn < noethion, ae un ohonynt ar fedr cvmervd y diJIad oddiam y Crestus. Y Proffeswr -Marucchi yn unig sydd yn dadleu mai arlun o'r Croeshoeliad ydyw. Bydd yn destyn can- noedd o ddyfaliadau cywrain tlys-edigion pob rhan o'r byd ar fyrder. Dychwelwn eto at y mater.