Y Genedl Gymreig

ATEB Y PARCH JOHN MORGAN JONES. CAN MR BERIAH EVANS. YR HEN TMNElLLllDWYR. Myn Mr John Morgan Jones i ni gredfl 7niai segurwyr yn ngwinllan uv llarg,lwyid ,Gead Ymneillduwyr Cymru, y iiedyudwvr a'r Annibynwyr, yn y dydciiau gynt, a bna crefydd yn cyflym ddiflanu o r tir pan god- odd Howell Harris a Daniel Rowlands i achuh ein gwlad rhag syrthio drachefn i dywyUwch moesol a chrelyddol. Seilia Mr John Morgan ei achos yn er- byn Yxuixeillduacth foreuol ar dair dad', Bei (1) gwahaniaethau athrawiaethol, (2)' absenoldeb yr ysbryd ymosodol, (3) lleihad yn infer yr eglwysi a r aelodau. Ar y pethau hyn dadleua Mr John Morgan Jones fod Ymneillduaeth yn Nghymiuj wedi dirywio, ei nerth wedi pallu, ad dy- lanwad er daioni wedi diflanu. Mewn cau lyniad, Dicdd efe, yr oedd cyflwr crefydd yn Nghymru yn isel iawn, y bobl yn rhvw haner paganiaid ac o'r cyflwr gresynus yma y daeth y M-nhodistiaid i adluO Cyin- ru, ac i chwythu anadl einices i gorff ei Hymneillduaeth. Dyna'r darlun a ddyry efe i ni. Gadewch i ni brofi ei ym- resymiad. Cymeraf ei ddadleuon i fyny bob yn un ao un. 1. Gwahaniaethau Athrawiaethol. Yr wyf yn cydnabod bodolaeth y rhai hyn, ond yr wyf yn dad leu naù ydynt o angen- rheidirwydd yn profi bodolaeth gwendid na dirywiad. Os oes grym o gwbl yn ym- resymiad Mr John Morgan Jones golyga mai yr ideal uchaf o fywyd crefyddol yw Eglwys na clieir byth sism ynddi, Wei, pa enwad, o'r holl enwadau Cristionogol, y mae lleiaf o sismau wedi bod o'i mewn ? Yr Eglwys Babaidd! Er's canrifoedd bellach, nid oes yr un sism wedi ei blino. Ai JT Eglwys Babaidd yw ideal Mr John Morgan Jones o fywyd vsbrydol mewn cyf- undrefn grefyddol ? Neu edrycher ar y cyfundrofnau y cafwyd gwahaniaethau athrawiaethol yn eu plith, Yn "Diwygwyr Cymru" olrheinir y modd y dablygodd Protestaniaeth i fod yn Buritaniaeth, a'r modd yr ymwahanodd y Puritaniaid i fod yn Fedyddwyr, Presbyteriaid, Anibynwyr, &c. Ai arwydd o ddirywiad, o gysgad- rwydd, o farweidd-dra, ynte o fywyd, ac yni, a dadblygiad oedd y sismau hyn? Sismatieaidd, yn ystyr Mr J. M. Jones o'r gair, yw'r Methodistiaid a'r Wesleyaid o Eglwys Loegr,— ai galluoedd wedi treulio en nerth allan yw y rhai hyn? "Ond," medd Mr John Morgan Jones yn mhellach, "pregethid athrawiaethau gwrth- wynebol o'r un pwlpud, a chondemniai'r naill bregethwr y Ihùl." Purion. Ond os yw hyn yn profi dirywiad a marweidd-dra, mae Methodistiaeth Galfinaidd yn farw er's llawer blwyddyn. Oni phregethodd John Eiias a John Jones Talsarn athraw- iaethau gwahanol o'r un pwlpud ? Oni phregethodd y Dr Thomas Charles Edwards a Dr Rees, Cefn, athrawiaethau gwahanol o'r un pwlpud? Oni phregetha Dr Cyn- ddylan Jones a Mr John Morgan Jones athrawiaethau gwahanol o'r un pwlpud? Os hwn yw'r maen prawf o ddirywiad a marweidd-dra, viia rhaid fod Methodist- iaeth, yu ol Mr John Morgan Jones, hefyd yu allu sydd wedi marw er ys talm! Ac os sonir am y naill weinidog yn condemnio'r LLa.ll, beth ddywedir pan wneir hynny nid mewn cyfarfod bychau, IIcoJ, ond yn y Gymdeithasfa Gyffredinol? Os yw Methodistiaeth Galfinaidd, ar waethaf y pjthau hyn, yn allu eryf, byw, gweithgar heddyw, yr oedd Ymneillduaeth Cymru, ar waethaf cvffelyb bethau, hefyd yn allu cryf, byw, a gweithgar 150 a 200 mlynedd yn ol! Nis gall Mr John • Morgan Jones wneud Methodistiaeth yn wyn ac Ymneilldaeth yn ddu, tra'r am- gylchiadau yr un fath yn y ddau! i. ir Ysbryd Ymosodol.—Haeriad noetl), heb rith o brawf, sydd gan Mr John M. Jones pan ddywed fod vsbryd ymosodol Ymneillduaeth Oymru wedi diflanu. Mwy na byny, mae digon o brofion fod yr ysbryd hwnw yn fyw iawn yn y cyfnod cyn y Diwygiad. Ceir lluaws o'r profion hynny yn "Diwygwyr Cymru." Dyma gyfnod gweithgarweh y Dissenting Deputies. Dyma'r cyfnod y cvnhyrfwyd holl wersyll Ymneillduaeth gan yr ymdrech i basio'r "Sism Bill" a amcanai eu difreinio. Dyma'r cyfnod y gorchymynodd Bedyddwyr Cvmrn gynnau dydd diolchgarwch drwy eu cenedl- aethau am symud o'r Argjwydd y Frenines Anne o'r byd hwn pan oedd hi am ail osod rhwymau caethiwed am danynt! Dyma'r cyfnod y tybiodd Ymneillduwyr y deyrnas ei bod yn ddyledswydd arnynt brofi eu nerth i'r awdurdodau trwy gasglu ystad- egaeth o rif eu cynulleidfaoedd a rhifedi yr etholwyr yn mhob sir a berthynent i'r Bed- yddwyr a'r Annibynwyr. Ac eto, medd MT John Morgan Jones, yngwyneb y ffeith- iau hyn-yr oedd yr ysbryd ymosodol wedi diflanu o'u lith, ac Ymneillduaeth yn oytlym farw or tir! 0 ddifrif, pa enw a ddylid ei gymhwyso at ddyn a fyn, yngwyneb y fath ffeithiau, wneyd haeriad mor ddisail er mwyn cario ei bwnc! 3. Rhif yr Eglwysi a'l Aelodau.—Lleihau oedd y rhai hyn, medd Mr John Morgan Jones. Cynhyddu oeddent, meddaf finnau. Pa un ohonom sy*n iawn ? Yn "Diwygwyr Cymru" yr wyf yn rhoi ystadegau a mapiau i ddangos mai cynhyddu yn gyson o flwydcfyn i flwyddyn yr oedd nerth Ym- neillduaeth. Nis gaU Mr John Morgan Jones brofi fy ystadegau na'r mapiau yn anghywir. Gan nas gall wneyd hynny geilw ar ddau ddosbarth o dystion i brofi, nid trwy ffigyrau na ffeithiau, ond trwy opiniynau, fod rhif yr eglwysi a'r aelodau yn lleihau, Y ddau ddosbarth hyn ydynt (a) Tystion ein dyddiau ni. (b) Tystion dyddiau'r Diwygiad. Cymerwn y ddau i ystyriaeth am enyd. (a) Tystion ein dydd- iau ni. Geilw y Parch John Thomas, D.D., Liverpool, yn dyst. Gwir fod Dr Thomas o'r farn mai dirywio yr oedd Ymneilldu- aeth y pryd hwnnw-on(I amlygiad o farn, ae nid mynegiad o ffeithiau ydoedd. Mwy na hynny, beiddiaf ddyweyd pe gosodid o flaen Dr Thomas y ffeithiau a'r ffigyrau a geir yn "Diwygwyr Cymr". traethai farn wahanol. Nid oedd y ffeithiau hyn yn hysbys iddo. Tybia Mr John Morgan Jones y rhaid i ddyn aros o'r un farn ar ol cael goleuni ag a ffurfiodd cyn cael goleuni., Dyna yn syml holl rym y rhan hon o'r ddadl. (b) Tvstion dyddiau'r Diwygiad. Mae tystiolaeth v rhai hyn yn bwysicacli. Griffith Jones, Llanddowror, yw'r prif dyst, a chydnabyddaf fod Griffith Jones yn piientio cyflwr foesol a chrefyddol Cymru mewn lliwiau tywyll. Ond pan gofiwn (1) Mai DiwyginT oedd! Griffith Jones, (2) Nad yw yn rhoi ffigyrau na ffeithiau ond yn amlygu ei farn neu ei argraff am gyflwr y wlad; (3) Fod y Di- wygiwr, yn mhob De9 a gwlad, o angen- Theidrwydd yn edrych ar ochr dywell y presenol, ae ar ochr oleu y d)-fodol-pan gofiwn, meddaf, y pethau hyn, yna gallu- ogir ni i iawn brisio gwir eff;iith y dystiol- aeth ar yr achos. Dywedaf yn ddibetrus nad yw tystiolaeth Griffith Jones, pan yn daiiunio ej-flwr moesol isel 6i ddyddiau ef,.j I 10 profi dim o haeriad Mr John Morgan Jones, nao yn gwanhau, yn y mesur lleiai, werth a chywirdeb yr yst&degaeth a geir yn "Diwygwyr Cymru." Os dywed efe fod barn Mr Griffith Jones, Llanddowror, am gyflwr moesol Cymru yn ei ddyddiau ef yn profi mai marw oedd Ymneillduaeth y pryd hwnw, yna, rhaid iddo hefyd ddyweyd fod y farn a draethwyd ar goedd gan Mr John Morgan Jones am gyflwr Methodistiaeth Galfinaidd yn ein dyddiau ninnau, yn profi fod Methodist- iaeth heddyw yn eyflym wyro tua?r bedd Cymereii anerchiad Mr John. Morgan Jones fel Llywydd y Gymdeithasfa Gyffred- inol yn Cusnewydd ddwy flynedd yn ol. Mae eto ar gael. Ni chaniat-a gofod i mi ei di- fynu yma. Ond os darllenir hi gwelir ei fod yn dwe-yd y pethau canlynol: -1. Mae mesur nerth >!(*'hodistia<?tji yw mesur nerth ei phwlpud. 2 Pod y pwlpud M«tlv odistaidd wedi dirywio llawer. 3. Tta mae pob agwedd arall o'r bywyd cenedlaetliol yn dangos nerth ac yni newydd, mai gwan- hau mae y Pwlplld Methodistaidd. 4. Fod Methodistiaeth yn colli ei gafael ar y werin. 5. Fod y werin yn troi at ddefodaeth Eg- lwys Loegr, neu yn troi eu cofnir bob modd- ion gras? 6. Mai achos hyn oll yw cyflwr isel crefydd ysbiydol yn yr eglwysi. 7. Fod yr eglwysi yn oer ac yn fydol. 8. Fod v weinidogaefch deithiol yn meithrin segur- dod yn y pwlpud, a phregethwyr yn ymddi- bynu ar yohydig bregethau. 9. Fod cnwd mawr o fethiantau ymlith y gweinidogion a godwyd yn y colegau. 10. Fod Ilawer o'r gweinidogion yn dilyn galwedigaethau byd- ol, gan roi dim ond oriau hamddenol at waith y pwlpud. Cofier mai nid myfi, ond Mr John Mor- gan Jones, sy'n dweyd y pethau hyn. Ceir hwynt oil, ao ychwaneg, yn oi araeth o'r gadair yn y Sasiwn Gyffredinol ddwy Ilyn- edd yn ol. Cydmarer hyn a desgrifiad Mr Griffith Jones o gyflwr Cymru yn ei ddydd- iau ef, a cheir gweled fod y darlun a dynnir gan Mr John Morgan Jones o gyflwr Meth- odistiaeth Cymru heddyw, a dweyd y lleiaf, lawn mor ddu a darlun urimtB Jones o gyr- lwr Cymru dros 150 mlynedd yn ol. A yd- ym felly i gasglu fod Methodistiaeth yr 150 mlynedd hyn wedi gwneyd dim ? A ydym i gasglu mai gallu sy'n marw ae yn cyflym ddi- flanu o'r tir ydyw ? Os ydym i wraiido ar re- symeg John Morgan Jones, rhaid i ni gredu fod Corff Methodistiaid Galfinaidd wedi mynd, a defnyddio ei eiriau ef, yn destyn sport i'r Philistiaid! "Gwell genyf," medd John Morgan Jones, "fil o weithiau wrando ar un dyst- iolaeth oddiwrth Griffith Jones nac ar holl ystadegau a mapiau "Diwygwyr Cymru." Wel, dichen ymhen 200 mlynedd arall y cyfvd rhyw Beriah Evans i ysgrifenu hanes Methodistiaeth diwedd y bedwaredd gan- rif ar bymtheg. Yn ei lyfr bydd y Beriah Evans hwnnw yn rhoi ystadegau a mapiau yii danges y gwaith ardderchog mae Methodistiaeth Galfinaidd yn wneud yn ein dyddiau ni. Ceir ganddo rif y capeli, J'r ysgoJd"j, y pregeUlwyr, y blaen- oriaid. yr aelodau, athrawon a deiliaid yr Ysgol Sul, y cyfraniadau godidog at gynal yr achos, ac at Gronfa yr Ugeinfed Ganrif P, dengys mor fyw ac mor weithgar yr oedd Methodistiaeth diwedd y bedwaredid ganrif ar bymtheg. Eithr cyfyd yn ei erbyn ef ryw John Morgan Jones arall, yr hwn a ddywetl fod cyflwr moesol Cymru ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg yu isal; fod mwy o blant anghyfreithlon yn sir Fon nag yn un sir yn y deyrnas; fod golygfeydd gwarthus i'w gweled ar y trens liwyr nos Sadwrn i Lanberis a Ffestiniog, a rhai o gymoedd sir Forganwg,—ac yna dywed y rhaid fod Methodistiaeth wedi marw, a chrefydd wedi diflanu o'r tir yn y flwyddyn 1900. Os dengys neb iddo ystad- egau Methodistiaeth dywed yntau, "Gwell genyf fil o weithiau un dystiolaeth o eiddo Llywydd y GymdeithAfa na'r holl ystadeg- au, ac YUIl difyiina araeth Mr John Morgan Jones ddwy flynedd yn ol, a myn i'r byd gredu mai lleihau ac nid cynhyddu yr oedd rhifedi eglwysi ac aelodau y Methodistiaid yn niwadd y bedawredd ganrif ar bymtheg! Dichon y daw o hyd i rai o adroddiadau Forward Movement y Dr John Pugh,—ac yna daw i'r casgliad fod pob enwad a mud- iad crefyddol arall yn Nghymru wedi marw, ac mai John Pugh a'i gydweithwyr yn unig a gadwodd Gymru rhag troi yn ol yn un cyfangorff i fynwcs Eglwys Loegr, neu rhag syrthio yn ol i dywyllwch pagan- iaeth I Dyna effaith a chanlyniad teg ymresym- iad Mr John Morgan Jones. Mae'r naill mor wir a'r Hall. Os marw oedd Ymneilldu- aeth Cymru 200 mlvnedd yn ol, marw yw Methodistiaeth Cymru heddyw. Os byw a gweithgar a llwyddianus yw Methodist- iaeth Galfinaidd heddyw, byw a gweithgar a llwyddianus hefyd oedd y Bedyddwyr a'r Auibynwyr yn Xghymru cyn i'r Diwygiad mawr dori allan 160 mlynedd yn ol. Yn y nesaf ymdriniaf a'r ymosodiad anheilwng ar goffadwriaeth Dr Rees, Aber- tawe (lw barhau.)

Damwain Alaethus yn Agbaer- narfon. DYN WEDI BODDI YN AFON MENAI. Oddeutu haner awr wedi saith foreu heddyw (Llun) aeth cwoh yn cynwys Mr Robert. Thomas (lri Roberts a Thomas, adeiladwyr), a Mr James Hughes, morwr, Beulah squa e, allan gan fwriadu myned i Abermenai, lie yr oeddynt yn gweithio. Pan gyferbyn a'r Battery, ar ocbr yr Aber, frodd y cwch mewn canlyniad i don ddod o agerlong oedd yn pasio Yr oedd yn y eweh lawer o coke a phethau o'r fath. Cy- nierodd Thomas afael yn urn o'r rwyfau, a nofiodd i'r lan, a dywedir i Hughes gael ei dynu i lawr gyda'r cwch bob gael anisei i afael mewn unrhyw beth. Aeth amryw o gychod pysgota gyda rhwydi allan i'r lie, a buont wrthi yn ewilie am gorff Hughes, I ao o'r díwedd cafwyd hyd iddo. Cerddodd I Mr Thomas adref, i Victoria road, ac aeth 'j i'w wely; y mae yntau mewn cyflwr o ùdy- chryndod.

Dlgwydniad Blfrifol. Boreu dydd Gwener, digwyddodd dam- wain hynod o bruddaidd yn Y Waun. Yr oedd dyn o'r enw Jones a'i deulu y myned ar y ffordd o Groesoswallt i Quint Park. lie y cynhelid yr arddangosfa flynyddol. I Ryw fodd neu gilydd, aeth cerbyd dros fachgen i Jones, gan dori ei goes. Yr oedd I gwraig y dyn yn ei aros, a phan glywodd hi y newydd syrthiodd i lawr yn farw. Par- odd hyn gyffro mawr yu y He.

I ABERMAW MARWOLAETH MRS fATHER,-lae yn ofidus genym gofnodi marwolaeth Mrs Mather, gwraig y Parch Z. Mather, gwein- idog gyda'r Annibynwyr yn yr Abermaw. Cymerodd yr angladd le dydd Mawrth, (yn breifat), y mynwent Llanaber. Gwasan- aethwyd wrth y ty gan y Parch R. Thomas, Parch T. Roberts, Wyddgrug, a'r Parch W J. Avery, Llundain. Y prif alarwyr oedd- ynt y Parch Z. Mather, Mr W. Hughes, Beaumaris (brawd); a Mr W. Mather (brawd yn nghyfraith'). Gwasanaethwyd wrth y bedd gan y Parch John Hunter, D.D., Glasgow, a'r Paroh Gwyaoro Davies.

BANGOR PLESEP.DEITHIAU.—Ddydd! Mercher, bu aelodau Ysgcl Sul Park Hill ar ymwel- iad a Cholwyn Bay. Cawsant dywydd ffafriol, a mwynhawyd y daith yn fawr. Vr un dydd bu aelodiiu Ysgol Sul Gymreig St. Fair ar vmweliad a Llyulleifiad. PRIoiJAS.—Bdydii lau, yn Ecclestcn, swydd Lancaster, i priodwyd Mr T. Uctt;" prifathraw yr Y sgol Uenedlaethol, a Miss Whatmough, prifathrawes adran y geneth- od o'r un ysgol. Mewn cyfarfod o hen ys- golheigion penderfynwyd gwneyd anrheg i Mr Gotts i ddathlu yr amgylchiad. YSGOL Y FRIARS.—Yn mysg y rhai a ordeiniwyd yn y gwassuiaeth diweddar a gynhaliwyd yn Ngholeg St. Beuno, Tre- meirchion, y mae y Parch Francis H. Thom- son, yr hwn fu ar un adeg yn dilyn ei ef- rydiaeth yn Ysgol y Friars. DIANGFA GYFYNG.—Fel yr oedd boneddiges ieuanc o'r enw Miss Maggie Hughes, Tynewydd, Talycafn, ger Trefriw, yn marchog deugylch yn araf i lawr Castle Hill, cafodd ddiangfa gyfyng. Rhedwyd iddi gan gerbyd, ond, yn ffodus diangodd heb niwed personoK Fodd bynag fe talur- ■iwyd y deugylch. HUNANLADDIAD.—Ddydd Meicher, cynhaliwyd trengholiad gerbron Air J. H. Bodvel Roberts, trongholydd y sir, ar gorph Thomas Williams, cymeriad adna- byddus yn y gymydogaeth, yr hwn elai dan yr enw "Tom Cockles." Nid oedd end ychydig amser er pan y rhyddhawyd ef o garchar Caernarfon, lie y treuliodd fis o amser am ladrata dofednod yn Llanfair- fechan. Wedi ei ryddhau aeth i'r tlottv, He y cyflawnodd hunanladdiad drwy wneyd niweidiau erehyll iddo ei hun a chyllell. Dychwelwyd rheithfarn ddarfod iddo gyf- Lawni hunanladdiadi tra mewn cjtflwr o or- phwylledd. CREULONDEB TUAGAT ANIFEIL- IAID.—Ddydd Llun, yn Ynadlys Porth- aethwy, gerbron Mri H. Thomas, W. R. Jones, a'r Parch D. Rees, cyhuddwyd Joseph Haliday, 14, Tanytron, Hign street, a David G. Henderson, perchenog y Steam Laundry yn Hirael, y naill o weithio ceffyl tra mewn cyflwr anaddas i waith, a'r Hall o achosi i'r anifail gael ei weithio. Er- lynai yr Arolygydd Dowty. Rhoddwyd tystiolaeth o blaid yr erlyniad gan Mrs Davies Hughes, Porthaethwy, a Mrs Rae, Bangor Uchaf. Dirwywyd Haliday i Is a'r costau, a Henderson i 10s a'r costau. LLYS YR YNADON.—Ddydd Mawrth, gerbron Mr H. Clegg ac ereill, dirwywyd Rob?rt Henry Jones, Dean's Court, Ban- gor, i 2s tic a'r costau am fod yn feddw ac afreolus. Rhwymwyd William Williams, Tanygraig, Bethesda, a Hugh Roberts, Caeihvyngrydd, dau chwarelyr, yn y swm o 5p yr un i gadw yr heddweh am chwe' mis. Cyhuddid hwy o ymladd yn yr heol. —Gorchymynwyd i James Long, cerbydwr, Richmond, i dalu 2s 6c yr wythnos tuagat gynhaliaeth plentyn anghyfreith- lawn Florence Williams, Mill House, Llan- fairfechan. Hawliai Mr Robert Evans, ffermwr, Bryn Owen, Llanllechid, 5p o iawn oddiar was fferm o'r enw Isaac Wil- liams, Llaniestyn, Mon, am dori cytundeb. Cyflogwyd y diffynydd, yn ol 22s y mis, am chwe mis ar yr 31ain o Fai, a gadawodd wasanaeth ei feistr heb unrhyw rybudd. Gorchymynwyd y diffynydd i dalu 2p o iawn yn nghyda'r cost;iu.—Hawliai yr un amaethwr 4p 10s oddiar Edward Parry, gwas fferm, am dori oy tun deb. Gorchym- ynwyd y diffynydd i dalu 2p o iawn a'r costau. Amddiffynai Mr Twigge Ellis yn y ddau achos. I

CAERNARFON Nos Lun nesai, yn y Guild Hall, bydd owmui diramayddol yn perfformio y chwar- eugerdd ramantus "The Little Minister," gan y nofelydd poblogaidd J. M. Barrie. Gellir sicrhau eisteddleoedd yn mlaen llaw, gyda Mr Rowland, Castle square.. CLADDEDIGAETH MEDDYG. — Nos lau dygwyd gweddillion Mr S. Wagstaff Smith, M.D., o Cheltenham, i'r dref, a boreu dydd Gwener fe'u: aladdwyd yn nghladdfa'r teulu yn Llanbeblig. Yr oedd y diweddar foneddwf yn fab i T diweddar Mr Benjamin Smith, gynt (J Danygraig. DAMWAIN —Fel yr oedd boneddiges ieu- anc, un o'r pleserdeithwyr gyda'r agerlong "Snowdon" yn myned ar hyd yr heol Ver- llaw y Dock House, ddydd Mercher, fe'i tarawyd i lawr gan ddeugylch. Derbvu- iodd niweidiau i'w choes, and wedi derbyn triniaeth yn Dock House, bu y alluog gyda chynorthwy i geTdded at yr agerlong. CYDNABOD "GWROLDEli Deallwn fod Mr W. T. Williams, meistr cynorthwyol Pont yr Aber, wedi derbyn pencil ariatb hardd gan foneddigea fel oydnabyddiaeth fechan am ei waith yn neidio i'r dwfr ger- Raw y bont i achub plentyn perthynol iddi oedd wedi syrthio i'r mor. DAMWAIN I HEN BORTHMON— Oddeutu saith o'r gloch nos lau, darfu i Mr Michael Owen, porthmon, Llanrug, syrthio i lawr y grisiau sydd gerllaw y Porth iViawr, a derbyniodd niweidiau difrifol i'w drwyn, Ciudwyd ef ar unwaith i swyddfa'r hedd- geidwaid, lIe y gweinyddwyd arno gan Dr. Evans. Ar ol iddo ddyfod ychydig ato ei hun, aethpwyd ag ef adref mewn corbyd, odanofaldau heddgeidwaid. Mae Mr Mich- ael Owen. yn dra adnabyddus yn y cylch- oedd amaethyddol, ac hefyd fel prynwr an- ifeiliaid. COR PLANT MORIAH. Ddydd Mer- cher, ar wahoddiad ir Solomon Andrews, bu y cor uchod, yn rhifo 60, yn cynal cyng- herdd yn Glynyweddw, Pwllheli. Yr oedd yn bresenol gynulliaulluosog, a mawr fwyn- hawyd y cyngherdd. Yr arweinydd ydoedd Mr Ben Jones, yr hwn sydd wedi bod yn bur llafgurus gyda'r plant. Ir-ooddyrhaii ilaenaf o'r rhaglen yn cynwys darnau am- rywiaethol gan y cor, a chaneuon a deuawd- au gan Miss Jam- Rowlands a. Mr H: Vaughan Davies, Caernarfon. (Jynwysai yr ail ran berfformiad o gantata gysegredig "Y Bugail Da," Cyraerwyd y prif ranau gan Miss Lizzie M. jories, Katie Owen, Katie Jones, Lizzie Richards, Katie Barlow Pritchard, Lizzie Owen, Agatha Williams, Masters J. S. Fietclier a D. Charles Ro- berts, a gwnaethant eu gwaith yn ganmol- adwy. Y oyfeiiydd ydoedd Mr Orwig Wil- liams (organyfjn Mori ah). PRIODAS. Ddydd Mercher, yn nghspel yr Annibynwyr, Bethel, unwyd mewn glan briodas Mr Evan Roberts, sani tary inspector, a Miss Ann Jones, ail ferch Mr John Jones, Ty Newydd, Bethel. Gwas- anaethwyd gan y Parch Rhys J. Huws, gweinidog, yn cael ei gynorthwyo gan y Parchn. LI. B. Roberts ae Evan Thomas (ewythr y briodasferch). Y forwyn briodas ydoedd Miss Miriam Jones (chwaer y briod- asferch), tra y gwasanaethai Mr 0 G. Dorkins fel gwas, Yn ystod y dydd ym- adawodd Mr a Mrs Roberts am Lundain. I dreulio eu mis mei. Derbyuiasant nifer fawr o anrhegion heTrdd a drudfawr. HEDDLYS SIROL -Dydd Sadwrn, ger- bron Mr George Farren (cadeirvdd), Mri John Menzies, Dr Jones-Roberts, R. Ro- berts, D. P. Williams, J. Isaard Davies, G. J. Roberts, a Syr Owen Roberts.—Cy- huddwyd J. W. Owen, Ebenezer, o fod yn feddw ac afreolus yn v lie hwnw, Yr oedd cyhuduiadau blaenorol yn erbyn y diffyn- ydd. Ni ymddangosndd yn v llys, felly can- iatawyd warrant.—Gohiriwyd yr achos yn mha un y cyhuddid John Court, Garddfon Inn, Felineli, o ganiatau meddwdod.—Di- rwywyd Robert Thomas, gof, Groeslon, i 58 a'r costu am fod yn feddw so afreolus. BYDDIN YR IACHAWDWRIAETH.— Nos Fercher cynhaliwyd cyfarfodydd ar yr aohlysur o ymadawiad Capten E. Thomas, o'r dref uchod, i Treforis, Cafwyd cyfar- fodvdd dyddorol dan arweiniad Lieutenant Arthur H. Evans, yn oael ei gynorthwyo gan v Capteniaid Hough, Bangor, a Lewis, Llanberis. Cymerwyd rhan gan yr Is- gadbeniaid Haig, Bangor; Morgan, Beth- esda; A. L. Stacey, Llanberis; Mrs R. Davies, 34, North Penrallt; Mrs Mabel, Sergeant Major Hughes, Llanberis; Pariy, Gerlan, Bethesda; Parry, Marcus street, Caernarfon; John Williams, Quarry View, Bethesda; Thomas Williams, Town Crier Mr Montgomery, ac ereill. Ychwanegodd y plant at ddyddordeb y cyfarfodydd yn fawr iawn wrth fyn'd trwy eu gwahanol ym- arferiadau hynod ddifvrus yn nghyd a'u caneuon swynol.—Eco. Y DDRAIG GOCH.—Mae'r siop adna- byddus hon wedi ei chymeryd gan y Niri Isgaer Lewis a'i Gwmui, Dnnghosir stoe ellfaT o Esgidiau o bob math, a gwerthir hwy am brisiau llawer is nag unrhyw siop yn y cwmpasoedd.—Advt.

FFESTINIOG I YNIFL-DIAETIT.-Deallwn fod amryw I deuluoedd a phersonau senal yn ymadael a'r ardal ddechreu yr wythnos hoii,-rhiii am y Gorllewin, ereill i wahanol ranau o'r deyrnas hon. Y mae yr ysbryd ymfudo wedi meddianu llaW6f yn y cylch hwn. I PARCH DAVID JONES, GAHEG. DDU.—Da genym ddeall nad yw yr ystori a uaenwyd ar hyd a lied yr ajdai yr wyth- nos ddiweddaf fod y gwr parchedig uchod yn ymadael i ran arall o'r sir i fyw yn wir. YR HEDDGEIDWAID. Dydd Llun diweddaf bu yr Anrhydeddus C. G. Legge (dros y Llywodraeth) yn gwneyd archwil- iad ar heddgeidwaid y dosbarth a deallwn iddo gael ei foddhau yn fawr ynddynt. ADAR Y MYNYDDOEDD. Dydi Llun daeth nuuteiodd o foneddigion i'r ar- dal gyda chwn, drylliau, a phylor, i ym- osod sur adsOr ein- mynyddoedd, ac yn nghanot y gwres, rhwng yma a Penmachno, bu Arglwydd Raglaw Sir Gaernarfon, Ar- gh. Jdd Raglaw Sir Feirionydd, Mr R. M. Greaves, as eraill, yu saethu, a chawsant helfa dda cyn yr hwyr. DAMWAIN. Dydd Gwener, yi cbwarel Maenofferen, cyfarfyddodd llano o'r enw Evan Roberts, Ty timol, Bluenau Ffestiniog, a damwain trwy gael ei daraw a handle y craen yn ei bell, nes ei niweidio mewn modd difrifol iawn. Gweinyddwyd arno heb oedi gan Dr. Evans. Y GWIRFODOOLWYR. Nos Lun, yn J sgddy Dolgaregddu, cynhaliwyd cyfarfod llucsog, da a lywyddiaeth Mr William Owen, Plasweunydd, i egluro amcan y Gwirfoddol- wyr ac i sefydlu adran yn Ffestiniog. An- erchwyd y oyfarfod gau Mr Wynne (Ar- glwydd Raglaw y Sir), Mri R. M. Greaves, R. Bowton, Hopkins (I orpwt), Oweu Jones terw Fair), a'r Parch D. Richards, M.A. Hysby" sodd y Cadeirydd y bydd cyfleustra i bawl) i ymuno a chofrestru eu henwau ,bawb i yx Ql uanbarthau o'r ardal. CYNGHERDD. Nos lau, yn y Neuadd Gyhoeddus, cynhaliwyd cyngherdd gan Gor Plant Brynbowydd, er eu cynorthwyo i fyned i Eisteddfod Lerpwl. Cymerwyd y gadair gan Mr R. O. Davies, cyfreithiwr. Arweiniwyd gan y oerddor Mr Cadwaladr Roberts, Tanygrisiau. Cymerwyd rhan yn y canu gan y cor, dan arweiniad Mr Robert Edmunds; Llinos Moelwyn, Ap Llew- ystradau, Mr Hugh Roberts, ac aelodau o r cor. Chwareuwyd ar y berdoneg gan Miss Owen, Bennar View.

BEDDQELBRT I I BAZAAR.-AR y 18fed eyhsol cynhal- iwyd ba-mar yma er badd trysorfa'r I Eglwys.

Far tlie oonrmnlmnan of LA DIES, SOUTHALL8' SANITARY TOWELS an now sold In Fuketi containing halfdoa. ■iao 1 at Sixpanon. Gwerthir SOUTHALL'S SANITARY TOWELS yn awr mewn pacedi o haner dwsin o'r maintioli Ileiaf am chwe cheiniog. Ar werth gan Evans Brothers, Paris House, Porthmadog; D. 0. Price, Post Office, Criccieth; J. G. Simpson Jones, Shop Caerhydderch, Pwllheli. Gwerthir hwynt hefyd mewn pacedi o ddwsin fel y canlyn: — Maintioli 1, 19; 2, Is 6c; a 3 a 4, yn wahanol mewn ffurf, 2s. Can werthwyr dilladan merched, fferyllwyr, Ac., drwy yr boll (yd.

PENRHYNDEUDRAETH I LLOSGI TAS WAIR.—Aeth tas o wair ar dan yr wythnos ddiweddaf, a difethwyd gwerth rhai punuoedd. o wair. Y BWRDD YSGOL.—Yn nghyfarfod diweddaf y Bwrdd Ysgol, Mr R. G, Pri- cliard yu y gadair, pasiwyd i fabwysiadu tentler 3ir Robert Edwards am adgyweirio ysgol y Penrhyn.—Derbyniwyd 5p oddi- wrth y sale of works. DIUOLLEDU MR J. PARRY JONES. -llwriedir ffarfio croufa tuagat gyfarfod a rhan, o leiaf, o'r colledion trymion a gaf- odd Mr J. Parry Jones, arwerthwr, trwy y tan mawr a losgodd ei eiddo yn ddi- weddar.

I PWLLHELI FFAIR.—Lied ddialwad oedd pethau yu y flair ar y 13eg cytisol, oddigerth gwartheg inswn lloi. Cafwyd prisiau da am danynt hwy. ?" CA?" CI ?EB DRWYDDED. Dir- wywyd Frederick Owens, Tower Hill, efyn, i 5s a'r costau, gan yr ynadon sirol, dydd Mercher, am gadw ci heb drwydded. Yr Uch-arolygvdd Jones brof- odd vr achos. CYDNABOD CYDYMDEIMLAD—Dar- llenwyd llythyr oddiwrth Mr Carreg, yn Heddiys Sirol Pwllheli, yn diolch i'r yn- adon a'r cyfreithwyr am eu cydyindeimiad ag ef yu yr adfyd a achoswyd iddo ef a'i deulu trwy farwolaeth sydyn yr Is-Gadben Carreg, y mab, yn India. CYNGHERDD.—Yr wythnos ddiweddaf cynhaliwyd cyngherdd yn yr Assembly Rooms, er budd trysorfa. Capel Ala Road. Yr oedd yno gynulliad da a chanu ar- dderchog. Y datgeiuiaid oeddynt, Misses Dew, Bangor; Mary Thomas, a Glyune Lewis, Mr Emlyn Davies, a Mr Trevor Evans. NODACHFA YR ANIBYNWYR.—Par- hawyd hou ddydd Sadwru. Derbyniwyd 120p oddiwrth yr eiddo a werthwvd. ARDDANGOSFA AMAETHYDDOL.— Yr wythnos ddiweddaf cynhaliwyd cyfarfod gan bwyllgor yr arud..igosfa hon, yn y Tower Hotel, Mr Morri Monachdy, yn y gadair. Trefnwyd !aws o wobrwyon newyddion. COR PLANT CAERNARFON.—Pryd- ilawn ddydd Mercher, yn Nglynyweddw, cynhaliwyd oyngherdd gan Gor Plant Caernarfon, dan arweiniad Air Ben Jones, A.C. Cauasant yn swynol "Y Bugail Da." Dadganwyd unawdau a deuawdau gan Miss Janet Rowlands a Mr H. Vaughan Davies, y ddau o Gaeruarfou, a chyfeili gan Mr Orwig Williams. CAMSYNIAD.—Y'mddengys mai cam- syniad hollol oedd fod mabol-gampau am gael eu cynal yn yr Adlonfa ar un o ùdydd- iau'r Sasiwn. Y mae genym awdurdod Mr Young ei hun dros ddyweyd na fwriadwyd cynal y cyfryw ar y dyddiad crybwylledig o gwbl. PERYGL AR YR HEOL.-Pan oedd cerbyd yn pasio siop Mr D. Lloyd Jones, oriadurwr, ddydd Sadwrn, cwympodd rhan o wyneb y ffordd. Yn ffodus ni chymer- odd damwnin Ie, Beruir mai llygod mawr oedd wedi tyllu odau wyneb y ffordd. A N RH EG IO N.—Derbyniodd Ysgolioll Sabbothol Llaimor a Sand street, ddarlun- iau YsythyroI heirdd, wedi eu neyd gan y Sunday School Union, cidil?t, h boneddwr caredig, Mr Ashley Jones, eyfrcitliiwr, Bangor. CYMANFA PWLLHELI.—Mewn colofn arall gwelir hysbysiad am y Uyfr gwerth- fawr a gvhoeddir, sef "Hanes y Sassiynau" am ganrif gyfan. Y mae wedi costio llafur mawr, a dylai pob Methodist trwy y byd sicrhau copi. Am y Darluniau o'r Gweini- dogion sydd i bregethu yr wythnos hon yn Mhwllheli, y maent yn wir ragorol, ac yn llawn gwerth swllt yr un; ond gellir eu cael am y pris isel o 3c yr uli. Y cyhoedd- wr ydyw Mr Robinson, ac v mae i'w lon- gyfarch ar ei anturiaeth. Y mae'r idea yn hollol newydd, ac yn wir deilwng o gefnog- aeth.—Adv.

Cynrychiolaeth Meirlonytfd. Mewn cyfarfod yr wythnos hon o Rydd- frydwyr y Dyffryn, penderfynwyd cvflwyll0 en wan y rhai canlynol fel ymgeiswyr posibl i gyfarfod blynyddol y Gymdeithas Rydd. frydol yn Nghorwen: —Mr W. Evall", Birmingham A. Osmond Williams, Idri4 WiHi.¡¡¡¡s, a Haydn Jone*.

GENEDIGAETHAU, PRICDASAD XARWOLAETHAO. GENEDIGAETHAU. Wifliams-Awst 12, priotl Mr W, Williauie pubydd, 21, Pool Lane, Caernarfon 'ar fab-—-cyntaf -anedi g. Gray—Awst 9, yn Haulfre, Llandegai ger Bangor, priod Mr W. Gray, ar fab. Hughui-Awst 8, priod Mr John Hirdies' titter, Cilgeraint, Bethesda, ar ferch. Davies-Awst 9, yn 27, Dovey street Prince's Park, Lerpwl, priod Mr W. J: Davies, ar ferch. Davies-Awst 9, yn 7.3, Wrayburn street, Earle road, Lerpwl, priod lir. Daniel Davies, ar ferch. Hiirris-Awst 10, yn Gwynedd, Woodlands Conwy, priod Mr W. J. Harris, ar fab Hughes--Awst 13, yn 47, St. John's View, Seacombe, Lerpwl, priod Mr J. H. Hughes, ar fab. Jones—Av.st 11 yn The Moorings, Rhyl, nriod Mr Robert Jones ar fHeh, Williams—Aw?t 13, y)i8?,0)n? ?tret, Walton, Lerpwl, priod Mr W. C. Wi!. liams, ar fab. Evans-Awst 12, priod Mr Cadwaladr Evana, Cwm Cottage, Bethel, ger y Bala, ar ferch. PRIODASAU. Roberts—Price—Aw>t 15, yn Nghapel Salem, Caernarfon, gan y Parch 1\ Jones, Pisgah, a Mr Daniel Thoma, Mr Richard Roberts, gynt o Lidiart y Gwair, Bethesda, lie yn awr o Fronhaul, Llau- llyfui, a Miss Mary Ann Price, Carmei terrace, Carmei. Roberts—Thomas—Awst 12, yu Nghapel Jerusalem, Bethesda, gan y Parch R. M. Jones, Hermon, Mr W. G. Roberts, mab y diweddar Mr George Roberts, Rhiwlas, a Hannah, unig ferch Mr W. Thomas, Tanybwlch, Douglas Hill, Betheisda. Hughes—Solomon—Awst 15, yn Nghapel Ebenezer, Porthmadog, gan y Parch 0. Evans, Mr Richard Hughes, prif beirian. ydd y "Silurian," Caerdvdd, a Miss Solomon, irerch Mrs M. A. Solomon, a nith Mr D Morris, Yr Oakleys, Porth. madog. Williams—Jones—Awst 13, yu Swyddfa'r Cofrestrvdd Caernarfon, gan Mr Daniel Thomas, lir Thomas Wiuiams, Dorothea, Cottage Taly.arn, a Miss Ellen Jones, Ponterychddwr, Llanllyfni. Williams—Evans—Awst 13, yn Nghapel y Wesleyaid Cynueig, Tri-ity Road, Bootle, gan y Parch W. C. ,IOiZ Join*, Robert, ail fab Mr William Williams, Bootle, a .Jt>nniø, merch hynaf Mr Hugh Evans, Amlwch. Jonefi—Jones—Awst 8, yn Nghapel yr Anibynwyr Cvmreig, Corweii, gan y Parch Lewis Davies, gweinidog, ac yn mhresenoideb Mr D. P. Davies, coftestr. vdd, Mr John Jones, Golden Lion, a Mis* Sarah J. Jones, NGrtb.ii terrace, Cor- wen. Jor.es—.Tones—Awst 15, yn Nghapel Pen- ygraig (M.C.), Llanfagdalen, gau y Parch Evan Jones, Caernarfon, Cadben Richard Jones, 19, North road, a Miss Hannah Mary Joins. 2>>, Pool street,— v ddau o Caernarfon. Roberts—Jones—Aw>t 15, yn N'ghapel yr Anibynwyr, Bethel, i;er Caernarfon, gan y Parch Rhys J. Huws gwi>inidog, yn cael ei gynorthwyo gan y Parchri IJ, Bryniog Roberts ac Evan Thomas, Mr Evan Roberts, Arolygydd Iechydol. Caer- narfon, a Miss Ann Jones, ail ferch Mr John Jones, Tynewydd, Bethel. MARWOLAETHAl. Lewis—Awst 11. Y11 21, P.-mhertoii Gar- dens, Llundain, N., Jane Lewis, jjweddw y diweddar John Lewis, Porthmadog, yn 78 mlwydd oed. Smith-Awst 12. yn 2, Grafton terrace, Cheltenham, Samuel it agstaff Smith, M.D., diweddar o Ptr'hire I a chvnt o Llanbeblig, Caernarfon, yn 62 mlwydd oed. Whittington Awst 11, yn Cardigan House, Criccieth, Mrs Jane W hitting- ton, ac yn ddiweddar f> Yny-_ i:n lawr Farm. Owens Awst lii, yn nihrowyitod ei chwaer, 9, Eleiiiior street, Caernarfon. Miss Catherine Owens, yn 70 mlwydd oed. Jones—Awst Ii, vi, 83 mlwydd oed, Mr Evan Joues, Penybwlch, Douglas Hii', Bethesda. Jones—Awst 15, yn 20 mlwvdd oed, Ii"- Laura Jane Jones, merch fabhysiedig David a Laura Jones, Rhosyrunman. Llanllyfni, Yr oedd yn cael ei hystyried yn un o'r merched ieuainc mwyaf rhin- weddol a thalentog yn Nytfryn Nantlle. Williams—Awst 13, yn 28 mlwydd oed. vtl 28 m'wydd wd. Mrs Mary Williams, Hnwyl briod Air Evan Jones Williams, adeilady ld. -to Madoc street, a phedwerydd lerch Mf Edward Williams, Cae'rddaniel, Aber- maw. Evans—Awst 13, Mary Ellen, plentyn Mr Cadwaladr Evans, Cwm Cottage. Bethe. ger y Bala. Roberts—Awst 12 yn 11 mis oed. Olwen. pleiitvii Mr Robert Roberts, Factory, Cefnddwysarn. ger y Bala. Davies—Awst 13, yn 90 mlwydd oed. Mr Edward Davies Moeladen, Corwon. Jones Awst 18, yn ei breswvifod. 23. Chapel street, Caernarfon, yn Iji mlwyk oed, ar ol cystudd Itlin, Mr Price Jotle-- saddler (mab i'r diweddar Mr Edward Jones, saddler, Dinbych). Gedy wv>dd« a chwech o feibion i alaru eu colled ar ei ol. Cymer yr angladd le prydnawn Mercher am ddau o'r gloch. (Dymunir ar i'r papurau Ainericanaidd gofuodi r uchod). Jones—Awst 13, Mr Joseph Jones pn" Mrs Marv Jones Bethel terrace, 1 eii- ygroes, yn 78 mliiydd oell. Bu yr ym: adawedig vn nychu am lawer o h>o a o'r dropsv. (.v<!a )!awer o briododeD > gallasai ddwevd geiriau y Salmvdd. "D,l i mi fy nghystuddio. canys cyn fv ngm- tuddio vr m-ddwn yn cyfeiliorni.' ladd gwadd (private), yn ol ei Mymun- iad ef ei hun. Gwasanaethwjjl 11 effeithiol gan y Parch W. Elias W.llw«j; pweinido? yr eglwvs yr oedd yr ?"'?' awedi?ynaetodohoni. oe d wi\f¡:l\O¡thOI, ? mlwyddI, Mrs Sarah Wittiam-. CL'y'i? ?" AberdvH.   11 -? Jcnps-Awst 9, wcdi cystudd b!m, >' mlwydd oed, Mr William. JonM. "r." Tirion, Aber (tad Mr W. 0. Jones). mah Hughes—Awst 13, I rt-v°r anwvl y Parch J. Hughes (Glanys Bangor, yn 7 mlwydd a mis oed. Awst anwyl, rhoddaist iiii-ryw "thr Owl 'r fron sydd ar dori: (fraqth'— Yn arwyl uu aliwd ¡ui Cilio a 'wuadh "ill (':dou ni -'faill, Argrapbwyd i Gwinni'r Waag Genedlaet?ol Gymreig,  i??n Thomas Jones &r i^'owe? } ellyhoedJjd hwy yu Swydd f« r Genedl. New g. bc? C?'?'M<<?'

CAERGYBI Y RHYFEL-LONG "COLOSSUS. — Wedi bod yn cymeryd rhan flaeullaw yn yr ymarferiadau milwrol diweddar, dychwel- odd y Hong uchod i Gaergybi yn foreu y Sul diweddaf. Edrycha yr hen long yn dda, ac ymddengya y dwylaw mewn iechyd ac ysbryd rhagorol. YMWELIA1) CENHADON.-Ymwelodd Mr J. Tierney, cenhadwr y morwyr, o Ddublin, a'r dref hon y Sul diweddaf. Cy- merodd arweiniad y gwasanaeth yn nghapel y Bedyddwyr Seisnig boreu Sul. Yn y prydnawn traddttdodd auerchiad yn y "Pleasant Sunday Afternoon" i'r plant a'u caredigion. Dadganodd Miss Smith a Miss Prouting. Yn yr hwyr pregethai Mr Tier- ney yn nghapel y Wesleyaid Seisnig, Cross street. LLYS YNAD Y VALLEY.—Cynhaliwyd yr uchod dydd Llun, gerbron y Parch J. Hichards (cadeirydd), Dr. E. P. Edwards, a Mr T. L. Griffith. Cyhuddai yr Hedd- geidwad H. Thomas, Bodede'rn, un John Thomas, Cefn Gwyn, o fod yn feddw ac afreclus. Hefyd, cyhuddai H. Roberts, Valley, un Edward Owen, Old Valley, am yr un trosedd. Gan na fuont o'r blaen ger- bron yr ynadon, ni chospwyd hwy ond i'r swm o 5s yn cynwys y costau.-Cyhuddai John Hughes, Ty Hen, ger y Valley, un William lddwards, Tyddyn Waen, o ym- osod arno. Cyhuddid John Hughes hefyd gan Jane Williams am ymosod. Dywedai i J. Hughes ei chicio. Gweqid hyn gan y diffynydd, John Hughes: dywedai ef i J. Williams ddechreu ei regi a cheisio ei daro a phweed. Yna daeth Edwards i'r lie, ac aethy ddau ddyn i ymladd a'u gilydd. Taf- lwyd v wys yn erbyn Edwards allan, a rhwymwyd Hughes i gadw'r heddweh (am 5p) am chwe' mis.—Owen Hughes, swyddog gorfodol, a gyhuddai J. Griffiths, TyIAain, LIaufairyneubwU, o esgeuluso anfon ei blentyn i'r ysgol. Yr oedd pedwar o blant Griffiths yn hynod wallus mewn dilyn yr YFgol, ond dywedai y swyddog nad oedd yn ei gyhuddo ond am un. Dirwywyd ef i 5s ytt cynwys y oostau.

LLNBCDROG h I I Dydd Sadwrn, yn Ystafell Uynullol Glynyweddw, Llanbedrog, cynhaliwyd cys- tadleuonveerddorol. Mr Glyndwr Richards oedd y beirniad. Cyn y gystadleuaeth rhwng corau meibion, chwareuodrl Seindorf Mri Reano, a dadganodd Mr R. Glaslyn. "Myfanwy" a "Comrades Song of Hope" oedd y prawf-ddarnau. Dadganodd cor Tanygrisiau, dan arweiniad Mr W. S. Ro- berts, mor ragorol fel v bu raid iddo ail gauu, gymaint oedd y boddhad a gawsai y gwyddfodolwyr. Arweiniodd Mr Glyndwr Richards y ddau dro diweddaf. Mr R. Lloyd, Glasfryn, oedd y cyfeilydd. Rhodd- wyd y wobr i'r cor. Ain dl)adganu "Yr Hen Gymraeg," y goreu oedd Mr David Roberts, Croesor; 2, Mr R. Tecwyn Jones, Llanfrothen.

PORTHMADOG. Nos Sadwm diweddaf, wedi ond prin ddau ddiwrnod o waeledd, bu farw y feroh ieuano rinweddol Miss Roberts, Sportsman Hotel. Mawr hoffid "r ymadawedig gan gylch eang o gydnabod fel boneddiges ieuano ledilais a rhinweddol. Trigai gyda Miss Hudson, yr hon oedd yn. hynod hoff ohoni, ac i'r hen yr oedd ganddi hithau barch mawr. Merch ydoedd i'r diweddar Mr Hugh Roberts, Braichmelyn, Bethesda, a chwaer i'ch gohebydd ffyddlawn yn Methesda—Mr Griffith Roberts, liyfr- werthydd. PIC NIC.—Bu aelodau Ysgol Sul Capel Salem yn Nhanybwlch ddydd Mercher. Rhifent oil dros 400. Y DDAMWAIN AR Y COB.—Enw y dyn a gwympodd oddiar wal y Cob i'r ffordd islaw, yw Mr Wm. Thomas, a pherthyna i'r Bala. DERBYN RHENTI.—Yr oedd Mr John Humphreys, cyfreithiwr, yn y Sportsman Hotel, yn derbyn rhenti ystad Hafod- garegog dydd Gwener. Dychwelwyd pum' punt y cant i'r tenantiaid, a chawsant ginio rhagorol. DYMCHWELIAD LLONG.-Tua thri o'r gioch boreu dydd Gwener, darfu y "Mary Class-tin," tra yn gorwedd yn y Rotten Tier, droi ar ei hochr i'r dyfnder, gaa dori ei hwylbreni ac achosi colledion ereill. CWBIP AR Y MORFUR.—Darganfydd- wyd dyn dieithr ar ffordd isaf y Morfur, neu y Cob, nos lau. Yr oedd yn anymwybodol, ac ni wyddai neb pwy ydoedd. Bernid ei fed ef wedi syrthio o'r ffordd uohaf. Sy- mudwyd ef gan y Rhingyll Jones i orsaf yr heddgeidwaid, ac wed'yn i'r tlotty. MARWOLAETH MRS LEWIS.—Yr wythnos ddiweddaf claddwyd gweddillion Mrs Lewis, gweddw v diweddar Mr John Lewis, Roche terrace, yn Llundain, lie y bti hi farw. Yr oedd yr ymadawedig yn chwaer i'r diweddar Mr J. H. Jones, cyf- reithiwr, ao yn fam i Mr W. Lewis, cyf- reithiwr. MARWOLAETH MR R. ROBERTS BANK.—Ar ol hir gvstudd, bu farw Mr Robert Roberts, Bank yr wythnos ddi- weddaf, gan adael gweddw a 13 o blant ar ei ol. Brodor o'r Bala oedd efe. Bwriad- wyd ef ar y cyntaf yn fferyllydd, ond aeth i ariandy N. and S. Wales Bank, a daeth yn un o'r swyddogion pwysicaf yn pertliyn i'r sefydliad hwnw. Ystyrid ef yn un o'r ae- countailts goreu yn y wlad. Oherwydd hyn byddai llawer o bobl a cia y byd hwn gan- ddynt yn myned a'u cyfrifon iddo i'w had- olygu, a thrwy y cysylltiadau yma, daeth yn ddyn o ymddiriedaeth ar wahan i'r ariandy. Yr oedd yn flaenor yn nghapel y Garth (M.C.). Efe oedd un o'r blaenoriaid a anfonwyd i gychwyn eglwys Saesneg yn y drof, a derbyniodd efe a'r lleill bleidlais o ddiolchgarwch gan y Cyfarfod Misol pan oedd yn ymadael i fyned i'w hen eglwys yn ol. Claddwyd ei weddillion yn mynwent Llanycil, Bala, dydd Sadwrn. Nid oedd neb yn y oynhebrwng ond swyddogion yr ariandy, blaenoriaid capel y Garth, a rhai o'r teulu. Gwasanaethai y Parch Thomas Owen. Y CYNGHOR DINESIG.—Awst 15fed. -Yr oedd yn bresenol: Mr R. M. Greaves (cadeirydd), Ebenezer Roberts, Jonathan Davies, W. Williams, Cadben Morgan Jones, D. Williams, Dr Jones Morris, John Jones (clerc), a G. Thomas (peirianydd). ARIANOL.—Cas<;lwyd yn ystod y mis, 54p 4s 6c, Yr oedd 172p 10s 6c yn ffafr y cyfrif ryffredillot.-Rarnai Mr Davies eu bod vn myned braidd ar ol o arian. Y Clere: Nid C';>S ond tuag 20p o arian allan. —Y Cadeirydd: Dim ond 20p? Y mae yn dda iawn.—Cadben Jones: Rhagorol. Y WAITH NWY\— Pendorfynwyd talu 15 gini i Mr Browning Castellnedd, am ddyfod archwilio y Gwait'i Nwy, a gwneyd adroddiad ar gyflwr y e-jtryvr. TAFT,r El WAITH I FYNY.—Taflasai Mr John Williams, y goleuwr lampau, ei waith o fvnv, AMHEir CYWIRDEB Y NWY-FESITR- YDD.—Yr oe<kl Mrs Hugh Williams, High street, wedi amheu cywirdeb v nwy-fe<ur- vdd. ond clyw?did fod arolygydd y Gwaith S'wy wedi profi v mesuryd/l ddwywaith, He wedi ei gael vn gywir, DIXYSTR I'R COED.—Penderfynwyd rhrddi coed newyddion yn lie y rhai a dor- wyd gan yr ystormydd diweddaf, ar ffordd T rsmadop. HEB FOD YN rXOI. A'R DEDDFAU LT EOL.—Pasiwyd nad oedd tai Mr Evan Humphreys, Borthygest, yn unol a'r rl eolnu Heol, a phend?rfynwyd cymeryd ewrs cyfreitliiol os na ufuddheid i'r deddfau hvnv, FFORDD SILOAM.—Yr oedd wal vn ymyl Siloam wedi syrthio i'r ffordd.—Mr Davies a ddywedodd mai nid gwal gynhal- iol oedd hi.—Mr Roberts a svlwodd fod y mur wedi syrthio o'r blaen, pan oedd arol- ygydd arall dan y Cynghor, yr hwn a rwvstrodd v tenant i adgy-A-eirio y lie.- Mabwysiadwyd amrvwiol argymhellion y pwvllgor, ar gynygiad Dr Jones a chefnog- iad Cadben Jones. RHYBUDDION TERFYNOL. Gau fod rha.i tai-ddalwvr heb gario allan yr hyn a orchymynwyd iddynt, pa-siwyd, ar gyn- ygiad Mr Davies, a chefnogiad Cadben Jones, i roddi rhybuddion terfynol iddynt hwy y byddai i'r Cynghor wneyd y gwaith a chodi'r gost oddiar v tai-ddalwyr, os na fyddai i'r olaf fyned yn mlaen yn mhen saith niwrnod. ANHEGWCH CYFRAITH.—Wrth ys- tyried cais un o'r gweithwyr am wyl, dy- wedodd Mr Davies, gan ofidio, nas gellid rhoddi gwyl iddo a thalu ei gyflog hefyd. Dyna oedd y gyfrith,Dr Jones Morris a ddywedodd y dylid rhoddi gwyliau i bob dyn fyddai yn gweithio, a thalu iddo hefyd. RHEILFFORDD BEDDGELERT. — Gofviiodd cwmni am gafnogaeth y Cynghor iddynt, gan eu bod yn bwriad:u gofyn yn y Senedcl-dymhor nesaf am archeb ddar- pariadol i wneyd rheilffordd drydanol o Borthmadog i Beddgelert. Gosodwyd rhai o'r manyliou gerbron.—Mr David Morris a gynygiodd fod cyfarfod arbenig o'r Cyng- hor yn cael ei gynal i wrando ar gynrych- iolydd y Cwmni yn egluro y cynllun.—Dr .Jones Morris a gefnogodd, a phasiwyd hyny, ( CHWAREL MOELYGEST. Gofynai Mr Gillingham, ar ran Cwmni Chwarel Moelygest, am ganiatad i ledu y rheil- fforuu o'r chwarel, ac i estyn y rheilffordd hyd at rheilffordd Croesor.—Rhoddodd y Cynghor y caniatad gan belled ag y medr- ent hwy, ond rhaid ydoedd1 myned at ber- chenog yr ystad am awdurdod i .groasi High street.—Dywedodd Mr Davies y dylid cefn- ogi gwaith fel hwn, trwy fod yn anhawdd cael dim i wneyd yma yn awr. Y DRETH.—Y'r oedd Mr D. Jones wedi casglu 423p 2s 8c yn ystod y mis.—Gwnaedi treth newydd y Cynghor yn ol 3s 3c y bunt.

Danteithfwyd Dymuool yn yr Haf I Parotoir Ilizine ar ddull gwyddonol ar- benig. Mae Rizine yn fwyd haws i'w dreulio na rice, a'r un pryd cynwysa gyfartaltdd mwy o faeth. Cynwysa Rizine fwv o ddefnydd cnawd na rice, tapioga, arrowroot, a corn flour. Rice ydyw bwyd haner yr hil ddyuol. Mae Rizine yn well bwyd. Dyma gyfarwyddiadau i'w ddefnyddio. Treiwch hwynt a byddweh wedi eich bodd- loni vn. fawr. THE KING OF PUDDINGS. I Ingredients -One and a half pints milk, 4 yolgs of eggs, t pint cream, i oz. gela- tine, 3 oz. Rizine, sugar, and lfavouring to taste, 1 teacupful of dried fruit cut in small squares, such as dried cherries, citron, sul- tanas, pistachios, kernels, &c. Directions: -Cook Rizine in milk 5 to 7 minutes, then add yolks of eggs beaten up with sugar flavouring and a little cold milk, let mix- ture thicken, then pour into a basin, stir (,ccasionally, and when cold add the gela- tine (dissolved), the fruit and cream whipped to a stiff froth, when on poiut of setting pour into a crown mould when firm, turn out and garnish with chopped j? tun. ou NURSERY PUDDING. I Ingredients:—Three slices of bread or cake, 4 sticks of rhubarb, t lb. sugar, 4 oz. Rizine, l pints milk. Directions:—Cut the bread and rhubarb in 3-inch strips, cook rhubarb until tender with sugar and a little water, put a layer of bread at bot- toul of glass dish, then a layer of rhubarb, and so on until the dish is full, boil Rizine and milk until smooth, about 5 minutes, sweeten and flavour to taste, then pour over the fruit and bread. Serve hot or cold. Rizine ydyw y ffurf o fwvd inwyaf di- drauerth, a dylai gael a ddetnyddio ar bob bwrdd, mae yn blaen a digest, a gellir ei ddefnyddio mewn lluaws o wahanol ffurfiau. Dywed "Y British Medical Journal": — ")Iae Rizine yn fwyd ysgafu a hawdd ei dreulio." Ar werth yn mhob man am 3c a 6c y paced. Bydd i un treial ohono gadarnhau ein mynegiad nad oes dim cystal a Rizine."

I TREMADOG 1. I m UULUUijiAI'.iJMMK.—n'utmad Jir I  Robert JonM, ieu., Glanrafon, lawer iawn o wcbrwyon ya m&bot-gampau Nefyn ar yr 1? cvit?ot.

CRICCIETH I 1:100.-Y mae Mr Robert Thomas, I.H., yr hwn sydd yn flaenor yn nghapel Seion, wedi addaw lOOp at Drysorfa Diwedd y Ganrif. CYMERYD I'R DDALFA.—Dan warant cymerodd yr Hoddwas W. Owen (46) ddyn ieuanc o'r enw J. Trevor i'r ddalfa ar y cyhuddiad honedig o fod wedi cyflawni trosedd neillduol ac ymosod ar lodes yn Nghaernarfon. Symudwyd ef i Gaernar- fon. MARWOLAETH MRS WHITTING- TON.-Dydd Mercher diweddaf cymerodd le gynhebrwng Mrs Whittiugton, gyut o Ynysgain. Claddwyd hi yn Llanvstum- dwy, y Parch John Owen, M.A., a'r Parch T. Ellis, Llanystumdwy, yn irwasauaethu.