Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

15 erthygl ar y dudalen hon

PREGETH Y PARCH EVAN WATKIN.…

[No title]

[No title]

g dolefu (SirDtJffroL I

g (Solofn ^Mr&restoL !

[No title]

[No title]

I_CYFRIF 0 AMRYW FESURAU.I

I MR CHAMBERLAI A RHAGLEN?…

CYMHU YN 1886.-.

[No title]

Y GORNANT. - I

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Y GORNANT. I Yn nghanol myrdd o ftodau miln, Ar ben y mynydd crugog, Fel gloew lygad angel glan Yw'r ffynon fach risialog; Ymbletha'r blodau'r naill drwy r llall, Yn frodwaith gylch ei hamrant; A thrwy'r blynyddau heb ddim pall, 1'1' gorwel gyra'r Gornant. Eiatoddaf yma fynyd bach, Ar gareg lwyd fwsoglaidd, I yfed o'r awelon iach, A llowoio'i dyfroedd peraidd; Car weled anian oil yn fyw, Gan chwareu mewn llawn nwyfiant, Ac fel yn ymfalchio'n nghlyw Murraurol gerdd y Gornant. Dfegyna dros ysgwyddau'r graig, Fel heirdd edafe- d arian¡ A gwaedda beunydd am yr aig, li chartref dwfn ei hu??an; Mac'n teithio'n ddiwyd ddydd a nos, Y creigiau dani dreuliant; Ac hefyd llawer dysgl dlos 0 honynt wnaeth y Gornant. Ymbrancia'r wyn a'r defaid man Gerliaw ei glanau gleinion, Gerllaw ei glanau e ry ''tn A'r hedydd bychan dery g?n Wrth sain ei murmur ?frion; Holl offerynau Tubal Cain, I mi y cryglyd seiniant, Tra'n gwrandaw ar hyfrydaf sain Eeroriaeth fyw y Gornant. < Rai prydiau ymddolenai'n dlos, Mewn rhyw ddystawrwydd rhyfedd, I wrandaw anian ar y rhos Yn chwareu inewn tanmefedd; Dilynaf ei harafweh lleddf I'r creigiau uchel grogant, O'r man I neidia'n ol ei deddf Yn deuchion yn y Gornant. Ymgynddeirioga megys dr'aig, Glafoeria'n wyllt ei hanian, A berwa yn nghrochanau'r graig, Yn ngrym ei than ei hunan; Ac ar wyllt ffrwst i ffwrdd a hi, Ei dyfroedd byw fwrlymant, A golchi'r creigiaH gyda'i Hi, I.T??wn Ilawes wen wnar G6mant. 'Nol d'od i lawr i odreu'r bryn, Rhwng brwyn a briaill gwylltion, Rhydd dro 0 gylch y bwthyn gwyn, Rhwng tawel lwyni tewion; I'r teulu mad hi rydd yn hael, O'i dwfr grisialaidd yfant; A llawer gwell na'r gwin i'r gwael, Yw dyfroedd oer y Gornant. Ymffurfia weithiau'n llynau gift". Fel drychau gloewon hynod, A Iloria hwy a graian man, Heirdd-c irare fyrddau'r pysgod; Ac ar ei gwyneb, ami iawn Y tant ar bluen chwifiant, A llawer difyr desog nawn A dreuliwyd ger y Gornant. At Ian ei dwfr y bugail ddaw I dawel iach ymborthi, Ac mewn ystafell graig heb fraw Y cana'i fugeilgerddi; A heirdd wyryfon llad yn hon, Fel eleirch gwyn ymolchant; A'u gwedd mor lan ag eira'r fron, Neu ewyn tog y Gornant. Yn nghanol mis Gorphenaf brwd, Ymbrancia'r gwartheg blithion, Am ddiogelwch yn ei ffrwd, A chael o'i ddyfroedd oerion; Hi wasanaethodd oesau maith o rai a dawel hunant, Ac ar eu hoi, mewn tyner iaith, Y galarnada'r Gornant. Yn foneddigaidd iawn ei ddull, Ar gareg loyw, safa Yr 'hedydd bach, ar derfyn gwyn, A'i big o'r nant yr yfa: Ac yna rhoi'r cyweirnod wna, Ei FY'derddorion glywant? A'i li. fe i rhediad hufen ha' 0 beraidd ddwfry Gornant. Pan fyddo'r wlad mewn amdo gwyn, Y. n* ?oedd garw, A bie;;ef.du dôi 'lIa bryn, Ac anian wedi marw; Mor fywiog a soniarus yw Ar lyfnion feini'r ceunant, A thori ar y prudd-der gwyw Wna berwawg ddwfr y Gornant. Hi rydd ei braich mewn lliain main Am wddf y mynydd llwyd-ddu, Ac yn ei glust rhydd dyner sain, I'w gadw ef i gysgu; Ond pan yn misoedd gauaf llaith, Ei ddyfroedd chwyrn ymchwyddant, A gruddiau'r mynydd lawer gwaith A olcbwyd gan y Gornant. Pan heb fugeiliaid chwaith, na beirdd, Chwareua wrthi'i hunan, Trwy wneuthur tai a themlau heirdd A'i chaboledig raian: Hi yrodd gywrain weithwyr byd I ffwrdd 1 ebargofiant, Anghelfydd yw eu gwaith i gyd Wrth waith rhew llym y Gornant. Rhyw hardd grynodeb yma gawn 0 holl hynodion anian: Tawelwch, tlysni, uthredd llawn, A chroch-ruadau'r daran:- Ac ar ei glanan rhodia'n beirdd, Eu tannau a gyweiriant, Tra'n perarogli'r blodau heirdd Ar iach ymylau'r Gornant. Gerllaw ei glanau, 'nghesail bryn, Ceir melin a melinydd, Un lliw ei wisg a'r angel gwyn, Neu eira pen y mynydd; A'r gwladaidd nyddwyr, mawr eu brys, Eu llin a'u gwlan a weithiant, Tra ar eu holwyn erys bys Y gymwynasgar Gornant. 'Nol teithio dros y creigydd certh, A derbyn llawer codwm Tra'n disgyn dros glogwyni serth Yr uchei fynydd noethlwm, Ar lawr y dyfl'ryn teimla'n fliu, Ei dyfroedd araf dreiglant, Ac yna, ar fynwes chwaer sydd hyn, Gorphwysa'r fechan Gornant. Rhyw filoedd fol yGomant sydd Ti, gadael ffynon amser, Gan deithio'r anial, nos a dydd, 1'r mor sydd ar eu cyfer:- O! am gael, fel y Gornant flin, Pan wedi llwyr ddiffygio, Gael pwyso ar y Brawd sydd btn I'm di?n tuag yno. Aberystwyth. IOAN DOKRWEN 0 FÕN. I

-WALTON. I

golofm g(tugbbiatit. I

PENSARN, GER AMLWCH,I