Y Genedl Gymreig

IJjANHEKIS, A'R RHYFEL EN- WADOL: Y GAI. OLAF. [At Olygydd, y Genedt."I SYR,—Bum yn awyddu% o ddecbreuad yr y?gytchbrMenot i sefyil neu syrthio wrth fy ngeiriau; dyna fy nymuniad heddyw. Y mse bron yr oil o'r angbydweladiad presenol wedi oi aehnsi am ua fyn Dr Lloyd Williams n'i gefnoijwyr roddi i'm geiriau eu hjetyr naturiola chyffredin. 0 hynyma y cyfyd gwadiad y Parch Griffith Tecwyn Parry o'i eiriau of ei hun, yn nghydag eiddo y den- ddeg boneddwr sydd yn sefyll yn gefn iddo yn eich rhifyn diweddal. Yr ymholiad yw, pwy a ddechreuodd, a phwy sydd yn parbau 1 bregethu rhyfel enwadol yn Llanberis, er mantais nuillduol Dr Lloyd Williams yn yr etholiad preseuol ? Sylwer ar y ffeithiau cantyuot 1. Daethum i allan yu y eymeriad o Yill- geisydd fel gwrthdystiad, a hyoy yn ulIig, yn srbyn cauoli awdurdod plwyfol mewn un person, neugylch teuluaidd y byddo gan un person ddylanwad aruo. (Gwel fy anerchiad etholiadol yn y Genedl a'r Berald Sacsoneg). Arfarais y geiriau "person," a "theulu un pet-son," drwy gydol fy anerchiad cyhoeddus cyntaf (Chwefror 6ed). Mynai Dr Lloyd Williams a'i gefnogwyr nad yr ystyr syral, cyfTredin 0 "deulu, sef perthynasau cig a gwaed, sydd i'r gair teulu" yn ify ngeiuiu I; al ni chymennt fy esboniad i ar y gair; rhaid iddynt gael haeru fod enwad y Mathodistiaid mewn golwg genyf yn y gair "teulu." Ar v sail simsan-" bod o dan yr argraff II mai y Methodistiaid oedd mewn-golwg genyf, yr adeiladai y Parch Mr Parry ei areithiau rbyfelgar—areithiau hollol deilwng o Pedr y Mynach gyda phregethu rhyfeloedd y Groes, neu dervishes penboeth y Swdan ae Afghanistan pan yn pregethu jhai yn erbyn I yr lufideliaid Criationogol. Ymosodais IIr, pechod o drachwant, gorfaeliaeth plwyfol a chanoli awdurdod mewn un person ac un teuiu arianug yn y plwyf. Amddiffynai Mr Parry hwy hyd yr eithaf, yn unig am eu bod yn digwydd perthyn i'r Methodistiaid Ca)6naidd. Q?a rai o'i eiriau heb eu tan; Calfinaidd'. oll?"?ffl" y Uefarwyd hwy, 8h-r- heir fi fod y meddwl'yn gywir .( TT ftltoa IQUrn CfftlTUT fl PinWftfl- I uitwa yu aeth; hoffwn weled peth felly yn darfod o'r tir;; ond yJgwir am dam hi,gyfeill- ion, rhyfel enwadol ydyw hon. Cyhooddwyd y declaration of w,tr ar y bad o Chwetror, rbwug yr Annibynwyr a'r Methodisiaid, a bydd yo yr almanaciau y flwyddyn nesaf. Bellach does dim i w wneyd ond ei bymladd bi allan fel dau enwad. Yr oedd rhywun wedi dyweyd y gallai y Methodistiaid roddi mulod ar y Cyoghor, pe y dewisent. Y mae Mr Owen yn son fod ganddo ddynion o tarn ar ei bwyllgor. Pwy ydi nhw ? Y mae rhai wedi troi allan yn fradwyr yn ein plith-bradwyr eu henwad, end fe ddy- lem ni fel enwad wneyd pobpeth er dodi em dyn ar ben y poll. Adrodd- odd chwedl neu ddwy, ergyd pa ral oadd rod "J udas wedi myned i'w le ei hun, gan gyf- eirio at Mr W. Williams (Capel coch)." Tr wyt yn difynu yr uchod o notes a gym- erwyd i lawr ar y pryd o fewn ychydig lath- eni i Mr Parry, a gallwn mewn diwrnod neu ddau gael unrhyw nifer o enwau dynion yn y -plw,' parod i wneyd dadganiad dros avwnAeb medduil yr uchod, beth bynag am y geiriau. Gwyr Mr Parry nad oeddwn i yn bres?nol yn y cyfarfod, ond y B<itth yw mai  araeth ef oedd te8tyn siarad mai ei araeth ryfe.gar ef oadd teatyn s'Mad yr hoM gymydogaeth dranoeth. N id oes dadl yn meddytMU dynion diragfarn yn yr ardal nad ceisio cwrcydu yn nghysgod sofhi,,t Y-t fn y geiriau y mae Mr Parry a'i ddeuddoR amddiffynwr. Hen g*yn cyf- eillion Mr Parry yw, nad safe mo hono ef pan ar ei draed yn amddiffyn neu ymosod ar anrhyw achos, a chydnabyddant hyny yn yr amgylchiad presenol. Pan yn Biarad am gadw y Cynghorau yn werinol a phur y eyfeiriais at yr eiddo Mon acArfon. Dywedais fod bys llygredigaeth eiso98wedi eyffwrdd a'r nail! fal y llftilobiegid iddynt wrthod i'r etholwyr eu huoain lanw i fyny gadeiriau yr henariaid. Wedi hyr.y, cyfeiriais at y rhagfynegiadau a ddaethai o'r chwarel am benodiad personau neillduol yn gadeirwyr, a hyny ddyddiau cyn i'r ethol- iadau gymeryd lie fel enghraifft pellach o "lygredigaeth," a mynegais yn ddigel fod gweithrediadau felly, ynghyd ar canvasio am swyddi, os yn wirionedd, yn gythreulig. Dichon fod y fath air ya gryf, ond os cywir yr hyn a draethir am gynllwynion lu ar waith i gael o amgylch yr hyn a walir heddyw, yr wyf yn dyweyd eto, tod cyn- u««ninn fallv vu ngwrthgafn y Cyligho-r e-i Luu»n, yn "llygredigaeth" o'r n at ur waethf.1 K"u i? a 6- n y n It hynyna yr oeddwn yn cyfeirio pan yn siand am yr angenrheidrwydd i gadw y Cynghorau yn uwylaw boneddigion an- hunaDgar; ond tybiai fy ngwrthwynebwyr, can faint eu cynhyrfiadau mewnol, mai am y Methodistiaid fel enwad y Lefarwn. Mawr yw dallineb meddwl y cynhyrfus. Wrth derfynu yr ymrafael bresenol, y mae yo dda genyf allu ymgysuro yn y ffaith ddaifod i ni fel ardalwyr ddysgu gwers effeithiol ar drais Trachwant digywilydd; bydd yma wylio rhag gweithrediadau gor- faeliaeth bellach, ond odid, cynys y mae piwb wedi cael agoriad llygad, or fod degau na fynant gefnogi fy ymgeisiaeth i oblegid i i mi en iolurio wrth geisio tynu ymaith y I cancr oedd yn psryglu eu bywyd cym- deithasol. Yr wyf yn gorphen hyn o lythyr bore Sidwrn, ac yn gwybod yn dda mai Dr Lbyri Williams a otholit Ueno, canys y mae rim alIa mawr yn ei ffafr, sef (1) Canfaao ffyddlon drachefn a thrachefn, a bygwth llawer; (2) Ynghyda dylanwad enwadaeth wedi ei chyffroi hyd orphwylledd; tra yr ymgadwodd ein pbid ni rbag golyn am gymaint ag un bleidlais i npb, nae apelio at eowadaeth undyn. Y mae i'r Dr fy aymuniadau goreu fel cynrychiolydd un o'r pocket parishes yiv sir Gaernarfoa. Heb ias teimladau chwerwon.ato ef nag ungwr arall yn y plwyf, a chan ddymuno o'm calon wir ddaiomlpawb, y terfynaf hyn oddcdl.-Lich _UMAthvdd ffyddlon. a LlatAeris, LIsliberlB, J. EVANS CWBN. Mawrth 2, 1889.

ETHOLIAD BWRDD YSGOL LLAN. I DDEINIOLEN. I At Olygydd v Genedl Gy-reig I :JQ,yjz,-Yn niiwynob,anghyd-ddealitwriaetti ag sydd, mae'n ymddangos, yn bodoli mewn perthynas i'm hymgeisiaeth l yn yr etholiad uchod, aanogir fi i roddi ychydig eglurhad drwy gyfrwng y wasg a chyda'ch cani.tad ebvn mi a wnaf. Yn gyntaf oil, gofynodd rhai o gyfeillion yr Ysgoldy yma a gaent fy u^hynyg fel ymgeisyad droi ardaloedd Penisa'rwaen, Olasgoed, a Brynrefail. Dy- wedais inau fod yn well genyf beidio cael fy nghyoyg ya aelod dros unlle o gwbi, ac am iddynt ofalt peidio son am fy enw os byddii Mr W. Elias Williams, yr aelod rhagorol drol y rhanbarth hwnw o r blaen, yn toddlon i tiros yn ei swydd, neu sefyil etholiad. Yn mhen ychydig wed'yn clywais fod pwyllgor o Fethodistiaid Clwtybont a'r eyffiniau, ya ngwyneb y gwrthymgais bygythiedigyn ardal y Rhiwlas, a'r sicrwydd na safai Mr R. B. Elliii etholiad y tro hwn, wedi pendarfynu gofyn i mi sefyll fel ym- gbisydd cydredol a Dr Rowlands, Ebenezllr. Gvrneid hyn, 'rwy'n deall, er mwyn ceisio Kicrhau dau aalod Methodistaidd, o leiaf, ar y bwrdd. Dywedais wrthynt nwythau nad oeddwn foddtawn i sefyll etholiad. Cefais tr hyny fy nomimtio, heb fod genyf fi ran nac ewyllyg yn y gwaith. Aethum i'r cyfaifod o'r rhai oadd wedi eu nominatio, a gwuaethutn hyny allwn yno i geisio rhwystro iddi fyn'd 111 etholiad. Ond methais i ac eraill a llwyddo. Y na nid oes genyf ddim i'w wueyd ond boddloni sefyll, nen siomi y cyfeillion earsdig oedd wedi fy nwyn yn mlaen. Yn awr, gan hyny, yr wyf yn cyd redeg &'m cyfaill Dr Rowlands, ac yr ydym ill dau yn dibynu ar ffafr hyny o Fethodist- iaid Calfinaidd y plwyf, yn benaf, a allant ein cynorthwyo yn yr ymgyrch. Credwn ni y rhaid, ac fod yn briodol, edrych ar ethol- iad fel hwn o safle enwadol i fesur, ac mai Jrwy (gynrychicliad lied gyfartal o'r gwa- hanot bleidiau crefyddol y gellir yn oren rwystro i deimladau enwadol o natur anbvfryd gael eu cynyrehu. Gellir bod yn sicr v g%,aawn ein goreu, os etholir ni, i wasaaaethu yn deg a ffyddlawn fel dan o gynryesbiolwjrr yr holl blwyf ond diau y teimlwn ddyddordeb neillduolj beth bynag a ddywedir i'r gwrthwyneb yn nglyn a mi, yo yr -yugolion nesaf at-m, Gadawn i Fathodietiaid y plwyf benderfynu eia -V,-Aiitrlnch vn arvwir. i sgoldy. _n  l l? ..?- U. 0. G. OWEN. 1

Noa Sadwrn ba Mr Richard Peacock, yr aelod Rbyddfrydig dros ranbarth Gorton o swydd Lancaster, farit yn ei breswyifod, Mae dan ymgeisydd eisioes am y gynryjbiolinth.

BRAWDLYS SIR GAER- NARFON. Yn ychwanegol at yr achosion, adrodd- iadau o'r rhai a gyhoeddwyd yn y Genedl a'r W crin yr wythnos ddiweddaf, ac a gyhoeddir mewn colofn arall o'r rhifyn presenol, cymerodd a ganlyn le yn Mrawdlys Caer. narfon yr wythnos ddiweddaf. CYXGHAWS GAN LONG-ADXÎLADYDD. Dydd Mawrth, dygwyd cynghaws yn erbyu William Parry, perchenog y llestr Toison, gan W. E. Jones, llong-adeiladydd, Porthdinorwig, am waith a wnaed ac arian a dalvfyd. Yr oedd 73p 3s eisoes wedi eu talu, a gorchymynwyd iddo dalu y gweddill. ERLYN MEICHIAFON. Dydd Mercher, erlynid Hugh Savage, John Williams, a Robert Roberts, yr oil o Fangor; Dr Prytherch, Porthmadog; a D. Williams, Brithdir; gan Owen Jones, fferyll- ydd, Bangor, am 149p. Ymddongys i'r diffynyddion arwyddo nodyn o addewid (jrromisory note) am y swm hwn i'r erlytydd fel meichiau dros Mary Thomas, gwraig y diweddar John Thomas, cyfrwywr, Bangor, ac iddi hithau fethu a dyfod i fyns r gofynion. Ar ran y diffynyddion, dadlenai mai ar yr auiod y buasai Mary Thomas yn gwneyd bVl of salt iddynt y cytunasant hwy i arwyddo y nodyn o addewid, ac iddi hithau, wedi iddi gael yr arian i'w dwylaw, wrthod cyffawni ei haddewid. Dywedodd y barnwr fod yn rhaid iddi) ddyfarnu o blaid yr erlynydd, er y gofidiai yn fawr ddarfod i'r diffynyddion roddi eu hymddir- iedaeth mewn dynes anonest. CYNGHAWS YN ERBYN FIOiB CAHRNABFON. Yn Mrawdlys Caernarfon dydd lau, gerbron y Barnwr Cave a rheithwyr cyffredin, gwysiai John Hughes, Cwter Howel, Llandrygarn, M6a, y Parch J. W. Wynne Jones, M.A., ifcer Caernarfon, am y awm o 80p, gweddill idyledus oddiwrth y diweddar Birch Archddiacon Wynne Jones, i'r hwn yr oedd y diffynydd yn fab ac ysguter. Ymneillduodd y rheithwyr, gan ddych- welyd dyfari-iad o blaid yr erlynydd am 91p 12s, sef yr bawl a Hog. Ar gais Mr Marshall, ni roddodd ei Arglwyddiaeth ei ddyfarniad, ac y mae tehygolrwydd y caiff yr achos ei wrandaw yn Llundain.

Nos Fercher, yr oedd John Aughton, gof, yngweithio gyda Nicholas Wright, Kirk- dale, yo cwyno ei fud yn w&'sl pan gyda'i waith, a ba farw yo sydyn wed'yn cyn y geilid cael cymhorth meddygol. Yr oedd yn 49 mlwydd oed; a bernir mai curiad y galon oedd yr achos o'i farwolaeth.

LLACHAD RHYFEDDOL MEWN TEULU YN BURNLEY. I (Burnley Gaz>.tte, Ionawr 5ed). Y mae iachad rhyteddol newyaa gyroerya lie yn nheulu Mr Robert Hall Wilkinson, 62, Branch-street, Burnlfy. Dywedid fod yr aingylchiadau y fath fel y penderfynwyd anfon gohebydd y papyr i wneyd ymchwil- iad ac i osod holl ffeithiau yr achos o flaen y cyhoedd. Bu Eva, un o'r merched ieuengaf, yn ddyoddefydd o'r bron o'r adeg ieuengaf, ?In ol fel y dywedai y r h iaii3t, y'i gauwyd. Yn 01 fel y dywedai y rhiaint, nibu y pleutyu yn iawn byth er pan oedd yn bedwar mis oed. Aeth yn wan ac aflon- ydd, a phan y rhoed hi i eistedd dewnsai bwyao ei phen ar ochr y gadair. Ni feddai flas at fwyd, ae yr oedd oi haelodau yn wan a nychlyd. Am un mis ar bymtheg yr oedd y plentyn o dan ofal meddygon y dref, ond nid oedd yn gwella dim. Gwnaed prawfion ar atnryw feddyginiaethau II. hys- bysid, ar gymhelliad cyfeillion a chymydog- ion; ond i ddim pwrpas, canys nidoedd dim yn gwella Eva. Erbyn hyn, yr oedd yr eneth yn ddwy flwydd a banner oed, ac ni allai wneyd defnydd o'i choesau. O'r di- wedd anogwyd y tad, drwy ddarllen tystiol- aeth, i wneyd prawf ar Warner's SAFE Cure. Synwyd y rhiaint yn ddirfawr at y canlyn- iadau. Mewn byr amser gwelwyd fod cyfnewidiad er gwell wedi cymeryd lie, a phartaodd hyn er dirfawr foddhad i'r teulu. Ciliodd yr holl nychdod a llesgedd, a dechreuodd yr eneth fechan a chymeryd sylw o bethau. 0', blaen, yr oedd ami eislen gorwedd o hyd, ond yn awr dangosai awydd i symud o gwmpas; ac am y tro cyntaf yn ei bywyd y mae y plentyn yn chwarea ar hyd y ty. f mae ei rhiaint, wrth gwrs yn falch o'r cyfnewidiad, a pharod oeddynt i roddi pob hysbysrwydd yn nghylch yr eneth i'n gohebydd, gan ychwanequ y cadarnheid hyn gan y cymydogion, y rhai oeddynt yn synu oherwydd y gwellhad. Er yr adeg y cyfeirir ati uchod (er's oddeutu mii o amser), bu ein gohebydd eilwaith yn talu ymweliad i thy Mr Wilkinson, a chanfu yr eneth Eva wedi gwella yn union fel yr hysbysid. Y mae y rhieni yn credu yn gryfach nag erioed yn effeithiolrwydd Warner's SAFE Cere. Gellir cael y feddygin- iaeth fawr hon gan yr holl fferyllwyr a gwerthwyr meddygimaeth yn y Deyrnas Gyfunol am 4s 6s y botel, neu gan y gwneuthurwyr, H. H. Warner Co., 86, Olerkenwell road, London, E.C.

LLYWODRAETH LEOL. I YR HYN A ALLAI Y CYNGHOR I CENEDLAETHOL CYMREIG m I WNEYD. [GAN W. ABRAHAM, AS. (MABON)] I Nid ym heb achos i lawenhan pan yn cael fod cynifer o foneddwyr, y rhai drwy brofiad a wyddant amcanion ac angenion y genedl Gymreig, a'r rhai sydd mewn cydymdeim lad a'r dosparthiadau gweithiol, wedi eu dychwelyd i'r Cyoghorau Sirol. Fel arferol, y mae y Rhoadda ar y blaen, wedi dych- welyd deg Rhyddfiydwr i lanw ei deg sedd; ond gallai wneyd yn well, drwy ddychwelyd yn mhlith y cyfryw, un cynrychiolydd oniongyrchol llafur. Yn hyn y mae Llan elli wedi ei churo drwy ddychwelyd cyn- rychiolydd llafur ar ben y pawl. YCWESTIWNOADDYSQ. Pe ceid gan y Senedd l osod yn Neddf y Llywodraeth Leoly geiriau "Ysgolion canol- raddol a elollddydol" yn lie "Ysgolion diwygiadol," fel yr ydys eisoes wedt gofyn, cai Cymrn y cyfleustra t aefydlu cyfundraeth fawr o addysg genedlaetnol ailraddol. Y mae Mr Tom Ellis, un o feib teilyngaf Cymru, wedi agor y cwestiwn o Gynghor Cenedlaethol i Gywru. Byddai Cynghor feliy yn llawer galluocach a mwy boddhaol iymwneyd a'r cwestiwn na'r Llywodraeth ganolog yn Llundain. Y mae y Llywodr- aeth bresenol wedi addaw, pan y cant hamdden, i ddwyn i fewn Fesur Addysg i Gymru. Byddai yn ddyddorol cael gw bod pa oleuni a all Llywodraeth na fedda un aelod o Gymru yn y Weinyddiaeth ei roddi ar y cwestiwn. Ofnwyf mai yjhydig, os dim, yn y cyfeiriad hwn a allwn ei ddys- gwyl oddiwrth y Llywodraeth bresenol, yr hon sydd yn bodoli i'r dyben o wrthod hawliau cenedlaethol. Dylem, felly, wneyd yr oil a allwn i gael y cwestiwn wedi ei drosglwyddo i'r Cynghorau Sirol. I ADDYSG GANOLBADDOL AC YSGOLION I GWADSOLEDIG. Byddai hyny yq llawer gwell nag hyd y nod y darpariadau yn mesur addysg Mr Mundella i osod Ysgolion Canolraddol Cymru 6 dan reolaeth y sefydliad addysg yn Llundain, Dylent hefyd gael Ilywodr- aethu yr hell Ysgolion Gwaddoledig. Ef allai nad yw yn wybyddus i lawer, fod allan o'r 30 o ysgolion gwaddoledig ya Ngbymru a Mynwy,;fod rheolau 27 ohunynt, wedi eu ffurfio yn y fath fodd, fel nas gall unrhyw Ymneillduwr, gan nad beth fyddo I ei gymhwysderaU; Iwyd.io fyned yn brif feistr. i un ohonynt. Yn ddiamheuol, y Cynghcrau Hirol yn mnob yetyr, i gymerya y materion hyn mewn Haw, ac i symud ymaith anhawsderau crefyddol mor anghyf- lawn. Unrhyw ddyfais a fetho symud yr anhawsder crefyddol hwn, nis gall hawlio ymddiried y gecedi Gymreig. CYMHWYSIAD KLUSBNAU. Byddai y gwaddoliadau at addysg ac achosion ereill yn llawer tebycach hefyd o gyrhaedd y rhai y bwriedid iddynt ea ltesoli, pe trosglwyddid llywodraethiad y cyfryw roddion i ofal y Cynghorau Sirol, na'u gadael i ofal y Dirprwywyr presennl. Yn ol dyfarniad y Court of Chancer y, cauir allan, yn hollol bron, blant y tlodion rhag derbyn un budd oddiwrth y cyfryw roddion at addysg. Yn ol barii yr Arglwydd Ganghellydd Hatherley, golyga y geiriau plant y tlodion," y rhai hyny sydd yn awyddus, ac yn teilyDgu gwell addysg nag y mae amgylchiadau eu rhicni yn caniatai idoynt. Yn anffodus, nid yw plant y gweithwyr tlawd yn gdlu pirhau yn yr ysgol yn ddigon hir i deilyngu y cyfryw ffafrau, a'r canlyniad yw, na dder- byniant un budd oddiwrthynt. Dyna, yn ddieithrhd, yw er rheol wedi bod yn Nghymru, hyny yw, "I'r hwn y mae ganddo y rhoddir iddo, ac oddiar yr hwn nid oes ganddo y dygir, ie, yr hwn sydd ganddo." Tuag wyth mlynedd yn 01, Llywodraethwyr yr'Ysgol Elusenol Gymreig yn Ashford, y rhai a feddant etto at eu llywodraeth, roddion i'r swm flynyddol o 4,000p, ac yn ychwanegol, 600p y flwyddyn mewn tanysgnfiadau, a gymeradwyasant y cynllun o droi y rhoddion uchod i sefydlu yagot ganolraddol, er darparu addysg uweb- raddul i blant offeiriaid, cyfreithwyr, [ meddygon, amaethwyr, Ac., ac felly, aoi- ddifadu plant y tlodion, o'r hyn oedd wedi ei fwriadu yn arbanigol or eu budd hwy, a i hwy yn unig. Y mae yn hen amser, felly, i drosglwyddo llywodraethiad addysg y tlodioD, yn yr ystyriaethiu hyn ac ystyr- iaethau ereill, i hinsawdd mwy > ydnaws y Cynghorau Sirol.

BEAUMARIS. LLWYDDIANT CREFYDDOL.—Y mae yr achos Annibynol yn y lie uchod yn parbou i lwyddo yn anarferol, o dan weinidogaeth newydd y Parch D.-Johns.' Y mae thai ugeiniau eiooes wedi en derbyn at grefydd er's pan y mae yma. Derbyniwyd cynifer a 24 o aelodau newyddion i gymundeb y Sul diweddaf, ac y mae arwyddion fod rhagor yn dyfod. Y mae yr Yagol Sul wedi mwy na dyblu er's pan y mae yn y lle. r-

I Caniataodd y Parch J. E. Davieg, rheithor Llwyngwril, ddeg y caut o ostyng- iad i ddegwm-dalwyr ei blwyf1

i "I GROGI DYN MAEGWRAIG I DA." Cyhuddwyd Jane Price yn LIya yr Heddynadon, Drde street, Lerpwl, ddydd Iau, o ymosod ar ei gwr. Daethai hi adref yn feddw, gan ymosod ar ei gwr mor fwyst- lilaidd heio'r heiyrn tAn fel y bu raid myn'd ag ef i'r clafdy. Trosglwyddwyd hi i sefyil ei phrawf yn y brawdlys,

DAMWAIN DDYCHRYNLLYD YN AMERICA, PYMTHEG AR-HUGAIN OBERSONAU WEDI EU LLADD. Dygwyddodd damwain ddycbrynllyd ger St. George, ar y Great Western Division of the Gund Trunk Line of Canada. Aeth tri o gerbydau express train i !awr i ddiffwys isel, a chafodd 35 o bersonau eu lladd. Y mae y rhai a laddwyd bron i gyd o Canada. Y mae pump o Amerieaniaid yn eu plith. Y mae y cyrph wedi eu malurio cymaint fel y mae yn anhawdd eu hadnabod.

BETHESDA. CYFARFODYDD PEEGETHCJ.—Yu SilQm cynhaliwyd cyfarfodydd pregethu diwygiadol yr wythno. ddiweddaf ar ei hyd, odfligeith Sadwrn. Piegatiiwyd gan y PiUf^ D. Richard, l.lynlleifiad. REHEARSALS.—Nos Sadwrn, yn Jeru- salem, .-ynli:* lwydyr uchod, erparot-lorbyn y gymartla. ;4;u.u a gynhelir y 23ain o'r mis hwn. Arrf jinvdd, Mr D. Jenkins Aber- ystwyth -¥n Ca mel, Caellwyngrydd, cyn- haliwyd v-heirml er parotoi at y gymanfa fawr, a gmhel r yn y Pavilion, Caernarfon, yn Meh< till y flwyddyn hon. Arweinjdd- Mr Trevo- Jones, Carmel. Y mae vm lawenydd mawr fod zweini- dog enwog llithesda-Y Parch D. Adjms, B.A.—we'ii aaiil 7 gadair yn Abeimaw.

PiGoyr.I Nid 068. angen rhl ddi dim chwaneg na'r enw hwn i wneyd yn gwbi eglur i bawh pwy a feddylir wrtho. Nid 001 nel, y dyddiau hyn yn fwy adnabyddus 1'r wlad nÙ dihiryn hwn fu a l'aw mor amlwg yn y eyiuudiadau arweiniasant i'r yuichwiiiad prasenoi a orcb- ymynwyd gati y Senedd. d' ma; nid yn ami y deuir ar draws dyn yn ddigou dietlig i ymgymeryd at y gwaith yr ymgyui- erodd Pigott 4g ef; nag ychwaitn a dynion fel Houston, Macdonald, Brkkle, Walter, to Soames, sydd a'r mortdion yu eu cyraadd, ac yn ddigon rneddal, neu rywbetli, i helpu i borthi ehwant ddrwg y cyfryw un fel ag i'w gwneyd yu bosibl iddo allli curio allan ei fr%igynllun hagr. Pun g. fiom fod gwir gymeriad Pigott mor adnabyddus yn Dub- lin, ac feily i bob dyn cyhoeddus cysylltiol Wr mudiad Gwyddelig, mae yn syndod o'r mwyaf tod dynion 0 safle perchenogion a goruchwylwyr y Times a'u cytreithwyr wedi cymeryd eu twyllo gauddo i'r graddau y gwnaed. Dyb, ei gymeriad amh,us olaenorol fodyn ddigon i'w g,,sod ar ou gwyliadwriaeth rhag gosod holl sail eu bachos ar ei dystiolaeth ef, fel yn arnlwg y gwiued. Mae yn glir tod Parnell a Syr Charles Russell wedi gwneyd eu raeddylian er's misoedd mai budrwaith Pigott yn uuig oedd y tiytbyrau: a rhoddasant awgrym eglur a cbyhoeddus nad oodd ganddyut uu amheuaeth na >t!lent osod y twyllwr yn y box ey:) diwedd j vmchwiliad. Yinddengys erbyu hyn fod Balfour ei bnn, ddeuddeg mia yn ill, wedi 1 hybuddio y Times rhag ym- ddiried eu hachos yn gwbi ar dystioiaetb Pigott,-n.id oedd i ymddiried ynddo. Er y cyfan oil mynasent fya-d yn ralaen er gwaethaf pawb a phobpetb, a syrthiasant i'r pwll a gloddiwyd ganddynt i Aehos Ymreulaeth a Chenedlaetholdob Gwydde'g." Nid ces ond un esboniad yn ttnig i'w roddi am esgeuluaiad y Times i wneyd yrnholiad i gymeriad y gwr hwn cyn ymgyiathrachu ig Af, a myued yn gyfranog ag ef yn uu o'r ceisiadau mwyaf mileinig a geir ar dudal- enau hanesyddiaetb, i fwrdro cymeriad cyhoeddus arweiuydd plaid gref yn Seoedd y wlad,—gwr sydd yn anwyl gtin ei blaid a chan ei wlad. Nid oes un dyu cyhoeddus wedi ei osod mewn safle mor beryglus a Parnell, ac nid oes neb wedi gallu terdded yu wastadach nag ef. Mae galla a chyfoeth y deyrnas wodi bod yo chwilio pob cilfach yn 61 fywyd dirgelaidd a chyhoeddus, ac wedi methu cael dim gwirionedd i estyn bys ar ei 01 o'i herwydd. Oinodd rhai fod y llythyrau hyn am roddi y fantais yna i'w elynion gwanaw, ord ruae addbfialau Pigott. 11.'1 hunanladdiad dan gnofeydd cydwybod euog, wedi rhoddi terfyn bythol ar bob am- hsuaeth. Mie pob dyn bydd yn caru cyf- iawnder yn lliiwenhau,—er diwedd greeynus Pigott,—yn ngbliriad cymeriad Parnell.

I GROESLON. JfAJtWOLAETil MOBWlt iEDASC YK YB INDIA Nid oes ond tair wythnos er's pan oeddym yn cofnodi marwolaeth morwr ienanc o'r blaen o'r udal hon, yn Jyeheudir America: ac eto y mae genym y gorchwy. prnddaidd o gofnodi marwolaeth eigefoder, Ref Ifugh Henry Jones, anwyl fab Mr a Mi e Bun Jo s, adeikdyid, Plas Dolydd, roe Ion, aernarfon, yn Meg wi wydd oed Perthraai i'r agerlong St. Oswald. j Gadawsant Lerpwl am Calcutta; wedi cyr- haedd yno cymerwyd awr w dwylaw yn j ?S cad eymudwyd hwy 'r clafdy yno lie y bu i'r anwyl Hugh farw wedi pedwar, diwrnod o gystudd trwm o'r diarAcs'.i{co\era), ar y 24ain o Ionawr. Yr oedd yn forwr ieuitxj gobeithiol, tyner, a hoff, ac yn aeJod gyda'r Methodiatiaid yn Bryntodyn. Cyd- .,t hy ym>!eimSif yn fawr gyda'i rieoi a i ^srthyc- asau oil y. eu profedigaeth lern. Duw lor j a roddo neitb jddynt l ymostwug, d'o l yJi- j dawslu.

LLYTHYR O'R SENEDD. I [GAN MR THOMAS LEWIS, A.S.] I Dyma un wylhnos o'r Senedd-dyruor Lwn wedi cael ei threulio, braidd yn gwhl, mewn cadi ar y uiodd y mae y L!ywodraoth yn cario yn mlaen y Crimu Actya yr Iwerddon. Beth bynag yw birn y wlad ar hyn, cawaom, cddeutn 12 o'r gloch naithiwr, fod Ty y Cyffredin, gyda mwyafrif o 79, yo cymer- adwyo eu gwaith. Mae dau beth yn amlwg, laf, Nad oes obaith i'r Iwerddon am un math o dynerwch mewn dim oddi wrth y Llywodraeth bresenol; ac yn ail, Fod yr Undebwyr yn bendorfynol o ymlynu i'r Toriaid, hyd nes y ea y wlad y cyfleustra i'w bwrw hwy alian. Yr oedd y ddadl yn dra dyddorol pe am ddim ord am nifer o areithian tra galluog a draddodwyd. Agorwyd hi gan Mr John Morley siaradijdd yn eglur, cryf, a gryraus iawc. Mae yn gwelli yn effeithioirwydd ei draddodiad. Bernir mai hon oedd yr araeth oreu a draddododd erioed yo yr ystyr yna. Caad araeth gan Col. Saunderson, Tori ac Oracgeman pauboeth, Gwyddel a thir- feddiannwr mawr yn yr Iwerddon. Mae yu siaradwr put dda; bydd mwy o "hYql" yu y Ty-ar bob oohr iddo-pan y bydd ef ya eiarad, na braidd neb arall. Dywed bethau tarawiadol ac eitbaful iawn. Mae wedi rhybuddio y Tv, y funyd y thoddi" HHU;) Rule i'r Iweridon, y cyfyd ef wrthryfel-y gall gasglu 50,000 o bobl o dan arfau mewn ychydig amser. Pan oedd Mr Bradlau/n, y nos ddilynol, ya adolygu ei araeth, sylwai iddo ddarllen yn hen groniclau y Ssnadd, yn myag y gwahanol symiau a delid yn gyflog.iu, y telid swm penodol i hen ffwl y Ty." Yr oedd wedi methu cael allan pa amser, ac am ba reswm, yr ataliwyd y swydd a'r cyflog, and barnai ef nad oedd angen penodi neb i'r swydd,'nathalu i neb am ei chyflawui, tra y byddai y boneddwr anrhydeddua Col. Saunderson yn aelod 0 hono. Siarodd Mr Chamberlain nos lau, a beiai gryn lawer n* Mr Gladstone am na ddeuai ef â'i iynrnn gwell ymlaen er taweln yr Iwerddon, &c.: ODd y fyuydyr eisteddoa4 i lawr, dymn Mi- Bradlaugh i fyny, ac ym: osododd ano yu ofr.t<av»y oherwydd ei hunanoldeh" fraiwraeth at ei hon gyfeillion, &c. rin y gwelwyd erieod neb yn caeki halltu yn waeth. Neithiwr, mewn ty llawn, siaradodd Mr Gladstone am awr a thii chwaitcr. Cofus genyf glywed lawer gwaith, pin y byddid newydd wrando ar rai o brif bregethwyr Cymruyc re!>!etb mai r /:Iyl w a wneidyddai —"Ni chlywsjm Mr hwn a hwn yn pregethu cystal a bedoyw." Feily yr oeddwn iuau yn teimlo aoithiwr ar ddiwedd araeth Mr Gladstone, «r fy mod wedi ei glywed haws mcwr o weithLu bellacb, barnwn na chiywais ef erioed yn well. 0 ran llais, ac yDicorfforol. fr oedd yn rhagori hyd yn nod arni, ei hur. Ckldentu M n'r gloch cododd Mr PArnell, aaiaiadodd am ryw ugain mynyd. Y fynyd y gwtlwyd ef yc codi, dyma braidd bob un ,vn yr ochr Ryddfrydig i fynyl ae vna bu iswåi a thro; am arnry A fvr.jdan. m" 0 aiwvddKra croesaw allaAeuydd nag a Avelwyd ef's fclynyifJoH^. \fr Pi-noli wedi juyuwl ya d^a yuv jhg^d yr wylhnos hon. X)y..vedir fod rhai aelodau TorCaidd wedi ytCyd Haw H ef a J loogvfalcb 1 Dtigwyhd dad! bwvgig yr wytanos R-ei!1f ar weJliant Byr \V iltr:d Laws on, yi/fbytcb LocaI Option; ond cl" e dir heidyw fod y Llefarjvdd wedi ei dyn L.r ) papyr, fd poth afteolaidt. Ond yt by a a byn oda y. wytbn;-s hon, ya myeg wytlinosau y flwyddyn, 11, yn mysg wyttncsan yr oes hon, oedd y (la,guddedig- iaetkau rbyfcdd a woawd yc mhertbynas i'r llythrrau, kc., y dywodid /od ParMII AI gyfeillion wedi ea hviiktifauu. Y Mao methiaat gwarad.vyJdua y Tiues i brofi el haeriada,a ,weci diuystrioei urddas am byth, ac wedi dwyn JHwb gydd mewn cysylltiad g ef i førllvn wrthiychau gwawi a dirmyg. Mae yr holl fctpyrau erail!— Toriaidd ac Undebo), wtiditrc^j arno t'w ddirmXt"a- Mae yn dra anhawdd iboddi cyfrif amy ffaith fei pobl a ystyrid mor gall maddianwyr, golygwyr, a chyfrelthwyr y Times, weei talu y fath swm o arian &HI y llythyrau, he?, yn Dien tystkilai-th hwyeuhunaio, wneyi un yrnhjliad 9 ba le y daethant. Yr oeddyat fel pe wedi en rhcddi i fyny i dywyifwM barnot. Mae golwg sobr a digaloo iawn ar y Toriaid a t:teddaot ar faice y Llywodraeth, y neiUJu-' yr Attocey Genera, Mr Balfour, &c Mae y fath doratJh 0 gwts- Mycau. bnb.nj?, yn ymdywaUt MnyutM cawod o w!aw trp, nau, oddiwrth yr aelodau Gwyddel ig, yo nghylcb defoyddijyr ynadon an cwnstabliaid Gwj'ddel'g i bel tystiolauth '.thystlOn i'r Times, ac yn nghylch dal f»«ott, die., fel, pe baent>'n meddu amynedd Jor) » mae yn ddigon ^nhawdd iddytit adal, heb g..lli eu tvoibpr. K™ K^odd Mr 1 lblr i Rhrad y nos oll blaeup bu QUl gryn amser yn methu cael dyweyd gair gan y gwae,idi eigott Pigott." Y Dewydd difiifol diweddof a gaed ar y mater hwn yw fod Pigatt wedi cyflawni hunanladdiad yn Ysbten. Dit;gwylir i'r hulvntion hyn gael «tTnitti dda ar y wlad ofnir na cba fawr r.r y Scnedd bresenol, er eu tueddu i wneyd dim o werth i'r Iwerddon. THOMAS LHWIS. Ty y Cyffredin, Chwef. 2il.

Cymerodd etholiad y Parch A, G. 1 Edwards, flcer Caerfyriu>. ya -^gob LUa- j elwy la d iydd Sadwrn..

I PIGOTTY DDIAETH A THROSEDD. MR WM. O'BRIEN. MR 0. S. PARNELL. MR HOUSTON. MR PIGOTT. -1

Y DDIRPRWYAETH BARN ELL-1 AIDD. I HUNANLADDIAD PIGOTT. j Gwnaeth y Times rhyw fqth o ymddiheu- rad mewn erthygl arweioiol am gyhoeddi y llythyrau ffugiol, ond y mae yn fwy o esgus- awd drusto ei hun nag o ymddiheurad i Mr Parnell am y camwri dirfawr a wnaeth Ag ef drwy geisio dinystrio ei gymeriad a'i ddy- lanwad. Braidd nad ydyw yn gofidio mwy am na buasai y llythyrau yn rhai dilys nag a ofidiai yn herwydd y camwri a wnaeth a'r arweinydd Gwyddelig a'i wlad a'i genedi. Dydd Gwenor adnewyddwyd yr eistedd iad. Bu Mr O'Kelly, A.S., a Mr Dayitt yn tystio nad bwynt hwy a ysgrifenasant y llythyrau a briodolid iddyat, a thystiodd Mr Campbell na ddarfu iddo ef ysgrifenu y "llythyrau Parnellaidd," nac ychwaith i Mr Parnell eu harwyddo. Desgrifiodd Mr George Lewis a Mr Labouchere beth gymerodd le yn yatid ym- weliad Pigott A thy yr olaf, a chadarnhawyd yr ymddiddan a fu pan wnaeth Pigott ei gyfaddefiad gan Mr George Augustus Sala. Dywedodd Mr Labouchere na ddarfu iddo ef erioed gynyg lOOOp i Pigott am dyngll mai efe y ffugio y llythyrau. Y cwbl a ddywedodd ydoedd y byddai iddo ef brynu unrbyw ysgrifen a allai fod ganddo. Dygodd Mr S-iames amryw ddatganiadau a wnaed gan Pigott iddo, a dywedodd ei fod wedi cael allan fod yma y fath berson a Maurice Murphy, gan yr hwn y dywedodd Pigott ddaifod iddo gael y llythyrau, er i Pigott ddatgan y dydd Gwener blaenorol mai efe a ddyfeisiodd yr enw. Gofynodd Syr Charles Russell i'r Dir ptwywyr wneyd adroddiad ar awduraeth y llythyrau, a dywedodd y Llywydd y byddai iddynt yatyried hyny erbyn dydd Mawrth. Yn ddilynol darfu i'r Cyfreithiwr Cy- ffredinol ddwyn gerbron ddyfyniadau ych- wansgol o'r Irish Werld, ac yr oeddys yn dadleu y priodoldeb o gymeryd y dyfyniad- iadau yo dystiolaethau pan y gohiriwyd y llys. Ond yn flaenorol i'r gohiriad gofyn- odd Houston am ganiatad i gael ei groesholi yn mhellach, mewn trefn i glirio ei gymer- iad yo ogwyneb y cyhuddiadau a ddygid yn ei erbyn, phenderfynodd cydsynio ,'i gael yn mbellach ya mlaen. ■1 ■■ 1 Fel y mae'n wybyddus, diangodd Pigott o Lundio nos Lun, yr wythoos ddiweddaf. Aeth oddi yno i Paris lie yr ysgrifenodd lythyrau at Mr Labouchere, ac ereill. Wedi hyny croesodd i'r Hispaen, a chyr haaddodd Madrid erbyn boreu Iau, ac aeth i'r Hotel de 108 Embrajadores, lie y rhoddes ei enw fel Ronald Ponsonby, er mwyn iddo gyfateb i'r ddwy ly thy ran R. P.' oedd ar y bag a gariai. Y diwrnod hwow ba Pigott yn ysgrifenu llythyr yn y gwsty ac anfon- odd bellebyr i Shannon i Lundain,yn deisyf arno ofyn i Mr Soames anfon iddo yr hyn a addawodd," yna aeth allan gyda chyfieith- ydd y gwesty i weled rhai o ryfeddodau y dref. Boren Gwener, amheuodd y Llysgenhadwr Prydeinig fod Pigott yn y ddinas, ac aeth at yr awdurdodau Hispienaidd i ofyn iddynt fyned i'r gwestty crybwylledig i'w gymeryd i fyny. Aeth un o ringyll yr hoddgeidwaid yno, yr hwn a ddywedodd fod arno eisieu aweled Pigott. Pan hysbyswyd yr olaf fod yoa ddyn yn tymofyn am dano, trodd ei wyueb yn welw; ond daeth ato ei hun yn bur fnan, a chychwynodd gerdded gyda'r swyddog a'r cyfieithydd; yna dywed odd ei fod wedi annghofio ei gardiau, ac aeth i'w ystafell i'w cyrchu. Modd bynag, y fomeut nesaf tynodd lawddryll allan, rnoddodd ei ffroen yn ei enau, a gollyngodd l y cynwysiad i'w ben. Bu farw yn ddi- atreg. Archwiliwyd dillad y trancedig gan,-yr heddeeidwaid. Yn ei logellau daethpwyd o hyd i cheque-book, trwydded i gario llaw- ddryll, a nôd-Iyfr, ar ba un yr oadd amryw gofnodion o'i weithrediadau diweddar wedi eu hysgrifenu. Hefyd, cafwyd llythyr yn ei feddiant, cyfeiriedig at Mr Labouchere, yn cydoabod fud rhai o'r llythyrau a werthodd i'r Times yn ffugiol, tra yr oedd cyfran ereill o honynt yn rhai didwyll. Gofidiai yn herwydd yr hyn a wnaeth, gan ddadgan dymuniad i wneyd iawn am ei gamwedd. Nid oedd ganddo ond ychydig sylltau yn ei logell. Dodwyd corph y trancedig mewn arch cyffredin, yn y dillad a'r esgidiau a wisgai. Bernir mai yn Madrid y cleddir ei weddill- ion. Ceisiodd Pigott ffugio enw i godi arian ar ei bwys mewn ariandy yn Madrid, ond aflwycirtodd.

LLANBEKIS.—ETHOLIAD Y CYNGHORYDD SIROL. Cymerodd yr uchod le ddydd Sadwrn. Dyma gaulyniad yr etholiad :— Dr Lloyd Williams 317 I J. Evans-Owen 194 Mwyafrif ••• 123

DYRCHAFIAD I GYMRO- I Hysbysir fod Mr William Evans, Caer lleon, Derbytsydd Swyddogol y Methdal iadau dros ddosbarth Gogledd Cymru, wed ei benodi i swyddi enilltawr ac ymddiried- gar yn Mwrdd Masnach, yr hyn a wna ei symudiad o Gaerlleon yn aagencheidiol. Dywedir y bydd ei gyflog yn 1500p yn y flwyddyn. Diau y bydd yn llawenydd o'r mwyaf gan luaws cyfeillion Mr Evans ddeall am yr anrhydedd hwn a osodwyd arno.

DAMWAIN UDYCHRYNLLYD 1 WRAIG, GER BOLTON. Nos Fercher, eafodd Mrs Dickenson, Shoe- maker Fold, Blackrood, ger Bolton, ei liadd gan beiriant rheiltfordd ar linell lofaol Scot- lane. Y mae ei mbab yn yrwr peiriant ya y iofa; ac yr oedd yn myn'd dros y llinell i fyned ati, pan, yn annisgwyliadwy, y daeth ypeiriaot heibio, tarawodd hi i lawr, ac yr aeth drosti, gan ei lladd ar uu waith.

MARWOLAETH ALAETHUS I CHWAWEULFDDES, Ddydd Iau, yn Macclesfield, bu Isabella, gwraig Frank O'Grady, chwareuwr, farw o achos archoll yn y fron. Tra yn chwareu yr "Eviction," nos Lun,;dechreuodd weu rhyw waith tra yr oedd yn dysgwyl ar y llwyfan. Pasiodd chwareuwr heibio ei cheln; ac er mwyn iddo basio, cododd i fyoy nesaodd dipyn yn mlaen. Aeth y noiwydd weu i mewn i'w bron. Gorphenodd ei rhan yn y chwareuawd y noson hono, a galwyd am feddyg, ond bernid fod ei hachoa yn anobeithiol o'r cychwyn. Yn y trengholiad pasiwydrheithfarn o "Farwolaeth ddamwein. M )

I GWAITH MWN YN SIR. DRE- FALDWYN WEDI El ORLIFO, N >•« I .11 Y mae gwaith mwn Uyiite, syaa yn swyii tua haner y ffordd rhwng L'anidloes a Machynlleth, wedi ei orlifo. Tra yr oedd chwech o fwnwyr yn cael eu gostwng i lawr i bwll, tua 250 o latbeni o ddyfn, cawsant ya sydyn eu gorchuddio i dwfr ag oedd wedi ymwtbio i mewn. Cafodd un o'r dynion Richard Jones, ei foddi. Llwyddodd y lleill i lynu wrth y rhaff, a dyfod i fyoy hyl yr ysgolion. Yr oeddent wedi eu gwlychu at eucrwyn. N id yw corph y dyn druao a foddodd wedi ei gael. Y mie yn gadael ar QioI wraig a saith o blant.

I DEDFRYD 0 FARWOLAETH. I GOLYGFA RYFEDD. I Cafodd William Rigg, 27 oed, forge roller, ei gyhuddo yn Mrawdlys Durham, ddydi Iau, o lofruddio yn wirfoddol ei wraig, Jane Rigg, yn Sundeiland, Rhagfyr diweddaf, drwy ei churo A pracer a thori ei gwddf. Yr amddiffyniad oedd nad eedd y carchlaror yn bwriadu llofruddio. Caed y carcharor yn euog. Dywedodd y barnwr fod y trosedd i'w briodoli yn gyfangwbl i'r ddiod.' Darfu i'r carcharor, yr hwn oedd yn ddigon tawel pan roed y ddedfryd, gyfeirio at y Detective Atkinson, yr hwn a roisai dyst- iolaetb, gan waeddi-" Atkinson, fe fynaf gael gafael arnoch chwi. Fe ddof yn ol i'ch gweled ch wi."

CYNGHRAIR RHYDDFRYDOL I GOGLEDD CYMRU. Cynhaliwyd cyfarfod y pwyllgor amnol ar y laf cyfisol, yn Central Buildings, LC ,P"I. Mr J. li? b" Rb",t. yn y gadair. Ar gynygiad Mr R. A. Jones, ac ,?gil Parch G. Ellis, MA.. penodwyd Mr J. Herbert Lewis yn gadeirydd y pwyllgor. Hysbysai adroddiad y trysoryddion fod, er pan anfonasant eu cais ar ran y cynghrair, rhif y tanysgrifwyr wedi eu dybiu, a bod o'r 25op derbyniadau blynyddol ychwanegol I augenrbeidiol. 95p wedi eu sicrhau eisoes. Derbyniwyd amryw roddion neillduol tuag at y ddyled, yn mblith pa rai y mae lOp 10s oddiwrth Mr Rithbone, a lOp gan gyfaill dienw o Fanchester a 5p 5s yr un gan Mri A. C. Humphreys-Owen a Herbert Lewis. Penderfynwyd mabwysiadu cynllun y "Coupon book" ercasglu cionfa neiliduol i ddileu y ddyled, Pend.rfynwyd anfan i danysgnfwyr o 2s 6c ac uehod yr amrywiol bamphledau a gyhoeddir yn y dyfodol. Cyflwyowyd cyfrifon, arhoddwyd ystyriaeth ofalus i'r galwadau dyfodol.

DYNES WEDI BODDI YN I AFON CEFNI. Dydd Mercher cynhaliwyd trengboliad I o flaen Mr R. Jones Roberts, ar gorph Mrs Margaret Thomas, Penyrorsedd-road, yr hon a foddodd yn yr afon Cefm ddyda Lllln. Yr oedd y drangoedig yu <3 mlwydd oed, a dydd Llno yr oedd wedi myned i gbselu coed t&n i dir Tregarnedd, a gwel- wyd hi gan un Owon Jones oddeutu 5 o'r gloch y prydnhawn, tti,, dwy filidir o Lan- gefoi. Yn agos i 6 o'r gloch gwelwyd hi gan un Margiret Evans yo myned i gyfeir iad Llangefni. Gofynodd y tyst iddi fyned yr nn ffordd a hi, i'r hyn yr atebodd y drangcedig ei bod yn bwriadu croesiy cae- au, ac y hyddai hi wedi cael ei the cyn i'r tvet gyrhandd adref. Felly gadawodd M. Evans hi yn agos i Penyrorsedd, ond tua wyth o'r gloch aeth y cymydogion yn bryderus, 4 rboddasant hysbysrwydd i'r beddgeidwaid, ac aeth dau i chwilio am dani Daethant o hyd i'w chorph yn yr afon Cefcii, yn ngwaelod tir Penyroisedd, lie yr oedd y dwfr oddeutu tri chwarta'' llath o ddyfnder. Dychwelodd y rheithwyr reith- farn o Citwyd wedi boddi."

Y CYNGHORWR RICHARD THOMAS AR EI DOMEN EI HUN. Nos Lun, yr wythnos ddiweddaf, bu y Cynghorwr Richard Thomas, Caernarfon, yn ebychu yn y Clwb TOIÜidd ar yr achlysur o ymweliad Mr Swetenham, Q.C., A.S., ;"r frawdoliaeth. Yn mysg oorlau ereill t4 dafl- wyd ganddo o'r gadair o flaen ygwrandawyr yr oedd a ganlyn Llongyfarchai hwyn: yn ngwyneb y cynydd aruthrol oedd eu clwb wedi ei wneyd er yr adt'g y sefydlwyd ef gyntaf, a phe y gwyridai eu cyfeillion Radicalaidd ei fod yn "alu ei rent hwy a synent yn ddirfawr. (Cynieradwyaeth dry- beilig.) [Ni ddywedodd y buasent au' byth lieb giwb o ran co'ph y frawdoliaeth Dcr* iaidd, ae mai arian Mi Assheton Smith i adgyweirio yr hen hall gig iddynt ] Dy- wedodd ua byddai y Toriaid byth yn dwyn gwleidyddiaeth i mewn i faterion ileol. [Anghofiodd y tfaith fod agos i bob »yad o dan y Gorphoraeth yn cael ei dal gan Doriaid.] Yr oeddynt hwy bob amcer yn myn'd i mewn am y dynion goren. [Ilhaid cymeryd oinsied o baten gyda'r haeriad yna.] Ond yr oedd gweithrediadau diweddar y Radicaliaid wedi eu gorfodi i newid eu cwrs—o hyn allan dylent ymdrechu rhoddi Toriaid yn mhob swydd o anrhydedd. Nid arnynt hwy yr oedd y bai am hyn, Gcr- fodaeth a osodwyd arnynt i ymladd < a gwrthwynebwyr i'r unrhyw arfau, ac yr oeddynt yn sicr o enill hefyd. (Cymeradwy- aeth echrydus). Nid oes amheuaeth nad yw Caernarfon yo Doriaidi i'r gwraidd, a phe buasai y ddau ymgeisydd yn yr Adran Orllewinol yn etholiad y Cynghor Sirol wedi rhedeg ar yr un cerdyn, buasai y ddau ar ben y poll [a chauiatau y cawsent fwyafrif o bleidleiaisu. Ond yn mha le y buasai Mr Thomas pe bmsai Tori arall ar yr ua cerdyn ag eP] Yr oedd ya dda ganddo waled y Cadben Wynn Odfith yn bre?eofl, yr hwn yw y ddolen gydiol rhwng y pendefigion a'r dosbartb gweithiol Y bendefigaeth cedd- ynt gyfeillion gwirioneddol y dosbarth gweithiol, a'u prif ddyheuad ydyw dyr .hafa y werin bobl yn gymaeithasol a mo:sol. Yr oedd ganddo ef ffydd gref yn y Primros Lig, pa un oedd yn dwyn y pendefigion a'r bobl at en gilydd, ac yn eu gllwio yn nghyd. [Yn y fan dechreuodd rhyw fravi d waeddi yn gymeradwyn), ond ataliwyd ef drwy i lwmp o lo ddisgya i'w safn; ui wyddis pa un ai o boced y cadeirydd ynte o ha le y dis- gynodd.]

YMGYFREITHIO YN NGHYLCH EWYLLYS, CYNGHAWS PWYSIG 0 NEFYN, Bu y Barnwr Cave a deuddeg o reithwyr arbenig am ddarn o bedwar diwrnod yo mrawdlys Caernarfon yr wythnos 'diweddaf yn gwrandaw cynghaws pwysig o Nefyn yn nghylch ewyllys. Agorwyd yr achos bryd- nawn ddydd Mawrtb, ond gohirid ef dra- chefn a thracbefo, fel mai ar brydnawn ddydd Gwener y terfynwyd ef. Dygwyd yr achos yn mlaen gan Robert Roberts, Bron- gadair, ger Tremadog, a Griffith Roberts, Bodvel Llannor, yn erbyn John ,Owen Jones a'i wraig, Ellen Jones, Neuadd Bodgadle, Llanfihangel. Gofynai yr erlynwyi ar i'r llys gadarnhau ewyllys y ddiweddar Mary Owen, Crugan, Morfa Nefyn, dyddiedigy 13eg o Eori?, 1888, o dan yr hwn yr Geddynt hwy yn ysgutorinu. Ar y llaw, arall gofynai y di?nyddion ar i'r Hys gadarnhM eW3l1ys a wnaed gan yr ymadawedig at yr 20fed o Chwefror y- un flwyddyn (o dan yr hon yr oedd Ellen Jones i dderbyn swm o arian), oblegid, meddynt hwy, nad oedd yr ewyllys a wnaed yn mis EbriU wedi ei tbynu allan yn rheolaidd, nad oedd Mra Owen, ar y pryd, mewn sefyllfa gymhwys o ran ei meddwl i wneyd ewyllys, ac fod dylanwad annheg wedi ei fabwysiadu gan Robert Roberts ac ereill i gael ganddi ei gwneyd. Ymddangosai Mr Marshall a Mr Herbert Williams (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr 0. L. Edwards, Pwllheli) dros yr erlynwyr, a Mr Clement Hoggins, Q.C., a Nir E. Hono- ratius Lloyd (yn cael eu cyfarwyddo gan y Mri Turner a': A Jansou) dros y diffynyal- ion. Ymddengys fc I Mrs OWOB yn wraig i Mr William Owen, Crugan, Mo/fa Nefyn, yr hwn a fu farw ar y bed o Chwefror, 1&88, gan benodi Mrs Orren yn yq;t;t<HS o dan ewyllys ag oedd wedi ei wneyd. Yn fraa wedi marw ei phriod, anfoooid Mr O. L. Edwards, Pwllheli, ar iddo ddyfoi yno i'r amcan o brofi ewyllys ei gwr. Aeth Mr Edwards yno yn ol y cais, ond gan fod Mrs Offen yn bur wae!, ac wedi bod fe!ly am beth amser cyn marwolaeth ei gwr, tybiwyd mai doethach fyddai gadael y mater yn llonydd hyd rhyw ddiwrnod arall. Yn gynar yn mis Mawrth, aeth Mr Edwards yno yr ail waith, pryd, mewn ymddiddan a gymerodd le cydrhyngddo a Mrs Owen o barthed i ewyllys ei gwr, y dywedodd wrtho y carai wneyd ewyllys ei hunan-mewn gwirionedd fod Mi* W. 0. Evans, clerc gyda'r Mri Turner ac Aiunson, wedi tlnu 1m allan eisoes, ar y 20fed o Chwefror, yr ho-, ewyllys a roddid i mwn n awr gan y diffyny idioB. Dywedai Mrs Oi\m mai y rhes", i i bod am wneyd ewyiiy arall ydoedd na' oedd yo cael ei boddlau gyda'r gyntaf; ond at yr achlysur presenol ni wnaed dim yn y cy- feiriad hwu. Ar y lOfed o Ebrill, fodd bynag, aeth -,It Eiwards yno drachefn yo nghwmni Mr Arihen Owen, cyfrei hiwr, Pwllheli, pryd y rhoddodd yr ymadawedig, er yn wael, bob matiylion yn nghylcn cyn- wysiad ei hewyllys fwriadedig, yn y dull mwyaf syuhwyro'. Eto, ni thynwyd yr ewyllys aliau yo ffuifiol hyd y 10eg o Ebrill, pryd, ar awgrymiad o eiddo Dr Hughes, Nefyn, y cymerodd Mr Edwards feddyg, yn mherson Dr Rets, Pwllheli, gydag ef i Crugan. Darpirai yr ewyllys a dynwyd allan yn awr ar gyfer 1160p mewn legacies, a gwnaed yr ysgatorion, y rhai oeddynt hefyd yn ysgutonen o din yr hen ewyllys, yn t,gatees. Cvn myned 'yn ml%en i wtieyd yr ewyllys, anfonwyd pawb allan o'r ystifeil gyda'r eitliri «d o Mr Edwards a Dr Rees eithr ar g-inoi y gweithrediadau da"tb Di Hughes i'r ty a hawliai gael mynediad ils, yatafell am y rheswra mai efe ydoedd meJdyg rheolaidd Mrs Owen, ond wedi llawer o berswaiio aeth allan, a thynwyd yr ewyllys a hn yo y modd mwyaf rhadiidd. Bu Mrs 04eii faiw yn mhen pedwar diwr- ■ nod ar jl h.»ny, se.' ar yr 17eg Ebnll. Wedi cael tystiolaeth y Mri Edwards i-.cAithen Owen gydi g'lvpf, » eu hymwel. i i a Mrs Owen a'r Dr Richard Rees ac ereil1, a.- j, Mr Higgins a Mr Marshall anerch y rheithwyr, bn y barnwr am awr yn symio i fyny. Ar derfyn hyuj yai joiUduodd y rhauhwyr a dychwekbiut gyda dedfryd o blaid yr er. lynwyr. PcDderfynwyd fod i bob ochr dala ei chostau ei hun.

Cafod ) M' W. H. Gladstorie ei daro I ya wa-.i yn tsydyn, ddydd Gwener, a Idywetiir fod perygl am dano. Y yn i Mhenarkg.