Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

18 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

ILLANKDEINIOt/EN. — B'THOLIAD…

IIMR DAViD JENKINS, A CHANTOR-ION…

GWRTHDYSTIAD PW7-LLGOR MR…

OLEW ST. JACOBS YN MYSG I…

BETTWSYCOED.

Advertising

i» ■ JJ' . lx ...i.N >U.

» BEAUMARIS.I

I.'CAERLLEON.--_I - - - ..…

DMJGAIN liuy^iiiDD lis Oiii

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

DMJGAIN liuy^iiiDD lis Oiii LLTTB xciir. I Mr Go).—Fo an'oiKiU rhw hen gymvawd iain o li,nawr di- I orMceitii('nMa{. jr iiain o Ionawr di- wedda{ i o'yn "lV-i na fuqswn ",Ü\i &;yd dipyn o banes JAv y nant yn fy llithoedd, eii-rwydd, ebe te, yr oedd o yn hengynu i'iad hynod yn ei ddydd. Digon gwir,—yr oirtd Jack yn gymenad hynod, ae yn W- Oi/iwr mawr yn uihlith ei gvdoeswy; Mi II wir Llad oedd 0 d'lim yn philosofler, nac yn bnddro ei ben hefo duwiuvddmrth. 1,a gvleidyddiaetb, nac un- thyw f'»erU" ram ei fod yn Cit'dll yn yi hen ii,, uau vuyw g dreigledig ki:i Yr oodd Jack, er byny, iveu rhoddi pi fryd ar astudio athron- iuetb gwnwyd 'smb. ae wedi llwyddo i feistrioii y gelfydi'iyd hono i raddau pell. Khyw iolyn tal, sgymiog, oedd 0 ystyrid gan ei gydnabott heb fod yn rhw di win iawn yn ei soryn, ac yu wit, gan fod diniweid- rwydct v glonuu yn nodwcddu ei oes, Did heb acfios y ooleddid y syniad hwnw am dano. oid fel v mae v cvmeriadau YOa'D gy. ffredin, yr oedd gan Jack ddigon i ateb dro sto e: hun, a meddai ar bertrwydd arab- odd fiuiog a chyrhaeddgar. Yr oedd Jack yn anwylyn c: fam, yr hon a adnabyddid wrth yr enw gwerinol M VRl'R NASI, ] a plir?s\vylient gyoVu gilydd niewn penty coed ar fin y ffrxvd furmura heibio'i riniog h,;d be-l(lyw. 'Does gin Tywysog Cymru y dydd hwn ddim mwy o feddwl o'i fam goronog nag oedd gin J«k y Nant o'i fam yntan, a chanlynai hi fel oen llyweth i ba le bytiag yr elai. Fi waith mawr ef oedd bel banadl a bedw i wneyd 'scube, ac wed'yn byddai Jack a'i {3m yn troi yr aelwyd yn fftictri i gymwyso y siswn mawr a'r twca atynt i'w llunio yu 'scube—y fath ag oedd yn rferedig y pryd bynv. Byddent fel yna yn mflIJnfaetro y 'scube un diwrnod, a diwr- nod aril) vn eu gwerthu o dy i dy. Dacw :o'n mya'd allan trwy'r drws o Bias y nant, a'i fam yn codi bwndel 'scube ar ei grfn, a Jack yn myn'd, linca lonca o'r naill ddrws i'r llall gan roi ei bit! i mewn, a Rofyn yn druanaidd iawn Os 'ma bobol ? OES Eisn RCX YSOiUB HEPDYTV? I OS gwolwch chi'n dda. Dene ocdd ei rag yuiadrodd bob amser, ac oa oedd eisio pre- geth yr oedd bono'n wastad yn barod— Mae hi'r bedw gore yn coed y Fferm," neu y banadl gpre yn yr hull wlad Yr oedd y nwydd mor dda gin Jack fel na roddai Olid y nesaf peth i ddim stwff yn ei ysgub ni i oedd fawr mwy uag ambell i wialen fedw welir gan fam teulu go fawr. Yn gwel'd ei grirtacbrwydd yn y ffordd hono fe god odd r he;: gymeriad tebyg Iddo o'r enw DARYDD LON L(IM I fmnl' vn opposition Judo yn uytiyiiiog, a pi-,tn y byddai Dafydd yn dwad i wrjio ei 'Scib3 i r dre' fe fydil,,ii Jack yn barod i'w lkdagu. Yr oedd Dafydd yn dipyn o fardd -hVDY yw bardd cartre fciIy, ac un diwr- ncd trodd i Farty Mr Humphrey Jones yn Llanfwrog, ac wrth fod yr hen wr b.toheddig hwrsv, yn dipyn o f",rdd cartre hefyd, fe'i hanerchodd fel hyn- "We' Dafydd Lon Lom Onid ysgub ydi hon a chododd awen Dafydd ei mhwnci mewn mynud," chwadel Iorwerth Glan Aled, ac mi dd'we3odd— Wel be sy' ar y penbwl- Onid 'acnbe 'di'r cwbl ac ar bwys y farddoniaeth gwerthodd DAfydd gyflaid o 'scube i'r hen wr boneddig er dirfawr golled a mawr alar i Jack y Nant pan glywodd am y peth. Yr oedd amni ddoethion yr ardal yn nby John Evans y Duke un prydnawn yn ymgomio yn nghyleh CYSTKAWEK YR IAITII GYMRAEG. I Yn eu plith yr oedd yr hen fardd Edward C!ubbe '(Xatrol), Edward Hughes Jy llifiwr, Ffarmwr Hughes, a Bienin y Nant. Cystal nythaid o ddoners" ag a eisteddodd mewn cynghor erioed. Y pwnc oedd tan sylw oedd Ocirian mwys." Yi oedd Natrol yn rhoi enghreifftiau wrth y Hath, a'r fftrmwr, yn ei ddull manwl a rhwysgfawr, yn mesur ac yn pwyso en teilyngdod; a'r llifiwr, yntau yn eu cadw o fewn",terfynau Grammadeg,tia y rhoddd y brenin ei sel radlon ar yr oil a ddywedid. Yroeddyn brydnawn rhewllyd, oer, ae afrywiog; a phwy ddaeth i mewn i'r gegin-yn ei awyno, mae'n debyg, gan belydr y tin mawr oedd yn gwrido y ffenestr, ond Jack y Nant, ac ebe fe ar ei ddynesiad mewn- MAE BLaa AR DAN w. I I I a chin fod fla8newydd gerllaw, a JacK yn ymadroddwr mor garbwl, fe ruthrodd y cwmpiGl urddasol allan ar draws eu gilydd gan feddwl fod y plas ar dan I-a chafodd yrysgubwr fantais yspleuydd i helpu ei hun a thropyn neu ddau, heb dalu am dano, ac i ymdwymo Wedi dyfod i'r ty yn ol, yn UawQ siim oherwyrid iddynt gael eu gwneyd gan Jack y Nam. fe dystient oil maidyraa yr esbomad g reu a welsant eriopd r r _m.n AIR MWYS I a bend-"tbiwyd y "Sgubwr' gan ei gym- ydog brenhinol a baiied o eli'r galon am yr orchest, Yr oedd neb a feddyhai am Jack y Nant yn ddwlyn dienaid, y. gwneyd cam- gymeriad dybryd. Fel y nine yn gofus i lawer o'i gydnabod yr oedd yn dwyn mawr se! dros yr Eglwyi. Yr oedd ei galon yn seliedig wrth byst ei pbyrth" hi, ac yr oedd y svniad wedi rhedeg i'w ben, Ai fod, wrth gaDu y gloch gladdu, yn gwDeuthur gwaaanaeth i Dduw Byddai fel aderya y corpb, yn sicr o fod yn y clochdy ar awr gladdu pawb, a'i law ar y rhalf, a gwae y neb a geisiai y rhaff oddiamo Yroaddyn aeiog hefyd droa yr Ysgr>l Sul. Yr oedd Yegol Sui mewn cysylltiid lg Eglwys Lillo. fwrog yn un o'r llefydd cynt if yn Nghymru. Un Sul, uiodd bynag, pwy ddaetb i'r fyn went eya amser dechreu yr ysgol ond YR ARCEDDIACON NEWCONIE, a phwy a'i cyfarfyddodd ond yr Ysgubwr o'r Nant. ac a aeth ato fel arfer, gan ddweyd, Dowch a chwech i mi, Mr Newcome," i'r hyn yr atebodd yr hen batriarch yn siriol, Para ti begio ar y Sul, Jn k,-onid ti cael arian o'r plwyf ac atebodd Jack ef yn ol mewn eiltad, Nedo dyn, be haru ti, dy wed, -ond ar y plwy' yr w) t titbe'n byw 1" Wrth gwrs, doedd eisio dim chwaneg-dyna yr Archddiacon yn myn'd i'w bocetl ac yn rhoi chwech iddo, ac yn dweyd dan chwerthin, Ie, Jack, ti dyd cwir—ti a fi'n byw ar y p'wy!" Yr oeid Jack fel ei gymydog Efan ('rhen law) yu cymHyd arno fod yn ddarllenwr mawr, er nad oedd, rwy'n meddwl, yr un DARLLKNWR MWY CAEBWL yn y byd Yr oedd bob amser yo dal llyfr I yn ei law tra yn teithio yn v wlad, ac yn cymeryd arno ddarllen, yn foddhaus, pan y gwelai rhywun yi rei gyfarfod Yr oedd vn v cyflwr yna un diwrnod pan ar ffordd Efenechtyd, gogyfer a r Graig Lorn (y catai y bardd RbidylTmor orcbestol iddi yn ddi- weddar), a phwy oedd yn dyfod ar ti ol o gyfeiriad y dref, ond Bob, gwas y person, yr hwn a gipiodd fotwm corn oedd ganddo fel book mark oddiar ei lyfr, ac a redodd am ei fvwyd o'i flaen, a Jack ar ei ol fel ci hela, yn barfd "v yr pian nm ri 1, tdrp, Oid y i/t.rlwc, i hoth b.vu»^, na ddaliwyd ef, onide buasai cwa'tb doctor artio fel tffitb cynddareda J ok v Vant. Yn cydoes; & Jack hefyd yr oedd iddo gym- j Idoges par hynod yn BZTSW NANT Y 01. I GlamPen o hen ferch 'sgyrnin? nedd R- taen, at daldra Jack y Naat,-y gattMai dyeitbr I at daldra Jac ft ly ddan yn ofeilliad. Bu ddyn dycgu 100 y ddan yn efeiOiad. Ba I asm Bohicu, yu ei Uicw" milwr, yn g'ueyd swldiwr smartia droed- lodd erioed Ac i ddangos i ud^rljen-wyr y dyddiau hyo y cyfnewidiad sy' wedi cym'ryd lie yn yr L:incr canrif diweddaf, ni raid ond cofnodi y ffaith mat Beteen oedd y LLVTHYR GLUDYDD I rhwng Rhuthyn a Uynlleifiad! Byddai yn cerdded unwaith bob wythnos yr holl ffordd i Queens Ferry, yna yu y "serafell" tros yr afon, wedi hyny ar ei deudroed drachefn i Eston, a tbrcs y Mercy i Lerpwl yn y ewch, i hela ei negeseuon; ac yna yn ol yr un ffordd, yn feichiog 6 lythyrau, a phpthau eraill! Bu felly am flynyddau lawer, a thalai pawb iddi, y swm o 8c ar ddprbyniad pob llythyr! 0! faint o gyfnewid yn awr sydd yn Ngbymru! Vr oedd Betaen yn gallu dHrllen ysgrifen yn lied wych, er na bu ddiwrnod mewn ysgol erioed! Nid yehydig o ysgubau Jack y Nant a gariodd Betsen i Lerpwl, gan droi ceiniog yn y ffordd hono wedyn; gellir dweyd am dano ei fod yn (idyn pwysig yn ei ddydd-fel yr oedd yn olfen bwysig yn nglanweitbdra ei oes. Mewn difri calon, pan feddyliwch chi' am hyny, onid ydyw yr oes wedi rhoi rhyw sroxc TN EI BLABN I er dyddmu Jack y N?t!' Doeda dim son am Iritshes lioriau y pryd hyny mewn tai eyffredin,-doodd y Royal Mail ddim yn tramwy mor rwysgfawr trwy'n trefi,—doedd y Relwe Trains yma ddim mewn bod,—a chant a mil o anhebgorion eraill erbyn hyn! Yr oedd yn dda y pryd hyny cael Betsen Nant y Ci i gydio Rhuthyn wrth Lerpwl! Ond erbyn hyn, 'doedd dim llai nag 84 o drigolion y dref hon yn myn'd i Lerpwl yr lleg o'r mis hwn, IR PANTOMIME! I Y mae y treos wedi gwneyd pollder yn spoitl fel nad ydyw yn ddim byd gin bobol deithio can' milldir i blesio'u owyde gwirion! Pantomime wir,—mi 'roedd cael haner awr n 'mgom hefo sort Jack y Nant yn well pantomime o'r haner, Yr oedd gwrando ar Betsen Nant y Ci yn traethu romanc s ei theitbiau i Lorpwl,-fel y byddai yn concro liadron, yn diffrwytho breichiau preiffion mwrdrwr pen ffordd, ac yn tori trwy'r eira ac ystormydd, &c. yn well pantomime o beth disens. Fase raid i bobl ddim rhifo au harian i fynd deugain milldir oddicartre i weled actio cymeriadau, oberwydd yr oedd yr arts yn eu hymyl, ac yn un mwy naturiol. Hobi yr hen bobl oedd meindio'u busnes gartre, a darbod eu ceiuiocach erbyn y "dydd blin," ond hobi pobl yr oes yma ydi scwandro'u harian ar nonsense, a cholma hefo'r trens!—doed a nonsense, "dydd blin"! Gair mawr iawn gin ddel o'r Jack y Nant oedd "BWLRAGIO," I beth bynag oedd o'n ei feddwl wrth y fath ai: "Paid a'm bwlragio i, w?,s," ebe fe pan fyddai gweilch yn ei blagioi Wel, bwlragio bywyd y mae y Pantomime hunters a'r tren rifflers y dyddiau byn, a gore po gynta' iddynt ystyried be mae nhw'neyd,feddyliwn i. Os oes gin y cyfaill o Fanceinion ryw- beth yn rhagor i'w ddweyd am Jack y Nant, traethed ei len. Y mae Twm yn gaddo galw 'lode y "Parliament bach" yn nghyd erbyn y tro nesaf-y mae 'mron tori ar ei dra ws eisio glleuo y wlad ar rw bwnc neu gilydd. ,RBF.N 0'. (I barton.)

LLANERCHYMEDD. I

BIRMINGHAM-UNDEB Y1 BRYTaONIAID.

PRYNU YR EDAU A'R BRUSHES…

LLANIOLAN A'R LECSIWN. j

PENIS A'R W AEN.

I GLANADDA, BANGOR. I

Advertising