Y Goleuad

ADRODDIAD 0 ANSAWDD YR ACHOS! YN ENLLI, A ddarllenwyd yn Nghyfarfod Misol Fourcroste, Chwefror 7fed, gan y Parch. W. T. Jones. Yn unol 4 chais y Cyfarfod Misol, am i mi roddi adroddiad blynyddol o ansawdd yr "achoø yn Enlli, yr wyf y waith hon, ar ddiwedd y chweched flwyddyn eto, gyda hyfrydwch yn gwneyd hyny. Y mae y ffurf gynyddol, &'r wedd addawol sydd ar yr achos mawr," phethau eraill yn yr Ynye, ar derfvn y Bwyddy. b.n b 'd yn hyfforddio cysur a diddanwch ychwanegol ih: Wrth ddywedyd hyn, ni fynwn fod fel hwnw yn fy ngolwg fy kiin yn dwyn llawen chwedl i chwi, na bod mor ftol a disgwyl rhyw elw psrsonol am fy chwedl. Ond teimlwn fel y rhai hyny gynt yn nghjnol ysbail y Syriaid wrth Samaria, nad oeddwn yn gwneyd yn iawn yn tewi & son, gan fod y dydd yn ddydd II laweu chwedl yn y gwersyll; am hyny y daethum i fynegn hyn i dy y tifrj Arglwydd yn peri i'r J:i o rwystrau oedd er's llawer blwyddyn faith yn gwarchae ar Enlli i ffoi; a da ganyf ddweyd, sjnid yn unig y maent ynffoi, end hefyd yn gadael anrhaith ar eu hoi i'r Samariaid. O'r Arglwydd y daeth hyn, a hvn sydd yn rhyfedd yn ein golwg ni," Salm cxviii. 23. "Yr Arglwydd a wnaeth i ni beth au mawrion, am hyny yr ydym yn llawen," Salm cxxvi. 3. r Gmulleidfa.—Gyd* gofid, a gorfoledd, y dywedaf, nM gall y gynuUeidfa ar hyn o bryd fod yn fwy Uio<o:, tM M bod oil, o Dan hyd BterMba ,yr Ynyo, sef deu- f::ouedO\i;:i:; dyfod i'r ¡:py phawb yn Ued gyon, oddigerth dau, gan ymddwyn yn weddaidd, a gwrando yn aitud, ond fod Iliaws 0 honynt heb fod eto yn wneutherwyry gair, Mrhaiar y prydyntdryoh mewn drych, yn coiti y cyfan yn nghyntedd yr addoldy, n swn belyntion y bya. yo ;rŸs;thtlof.y mae hon, er y <ymudiadau o honi i leoedd eraill, a derbyn rhai newyddion i mewn, yn cadw ei rhif o haner cant, gan gynyddu hefyd mown gwybodaeth Ysgrythyrol a dysgu y Gair ar y cot. Fe'i dechreuir bob Sabbath trwy i un o'r bechgyn roddi penill i ganu, a dechreuir y gan gan un arall o'r bechgyn; ar ol hyn, bydd dosbarth yn adrodd penod, gan ddechreu o'r athraw neu yr athrawes, yna y disgyblion. Wedi canu drachefo, a gweddio, adroddir y llafur yn y dos- barthiadau, yna darllen cyffredinol. Y mae y drefn hon yn graddol ddwyn pawb i adrodd penod neu ran ar goedd, ac yn peri fod y dysgu allan yn fwy trwyadl. Ar y diwedd holir y plant o'r Rhodd Mam am ysbaid o Sab- bothau; vna cymerir penod o'r Beibl dracbefn am gynifer o Sabbothau, gan gymeryd pedair adnod ar gyfer pob Sabbath i ho!i yr yogot yn gyffredinol oddiarnynt. Cadwir hefyd gyfrif manwl o bresenoldeb, absen.ldeb, Hafnr Ipob aelod, a darllenir y cyfrif ar ddiwedd pob blwyddyn, pryd y gwobrwyir y goreu. Dysgodd yr oreu y flwyddyn hon 1130 o adnodau. Cyfanswm llafur yr nol am y flwyddyn ydoedd 8097 o a d no d au. Cyfanowm y'lf Wd¡;;Obl:gX7 a a:anld' ydyw 142 o L.I?,.u, a 24,521 o adnodan. Y mae y cynydd mawr a chyflym hwn i'w briodoli yn benaf i'r t& ieuanc sydd wedi eu meithrin a'u dwyn i fyny yn yr yegol ddyddiol. Y mae yma rai, rhaid addef, n perthyn i r Ysgol Sab- bothol er's blynyddau, aad yn J:s::r[hi; bob x:. ond heb allu dyfod un amser i wybodaeth o'r gwirionedd. Tra y bydd ynddi rai, fel y Bereaid boneddigaidd, yn chwilio beunydd yr Ysgrythyrau, ac yn llawenhau fy sgweled yn galw heibio er rhoddi fy help parod iddynt at hyny, bydd eraiU, fel y rhai hyny yn Gadara, mewn ytbryd parod i lefain, A ddaethost ti yma i'n poeni ni eyn yr amser," os nad distaw ddymuno am i mi fyned o'u cyffiniau." Ond ychydig ao eithriadol iawn yw y rhai hyn yn awr. Yr Ttgol Ddyddiol.—Dyn.a faes y frwydr foesol, lie y ukto dyag a gwybodaeth yn prysur enill tir ar anwybod- aath a dylni. Yma y mae yr ychain yn aredig y tir, gan beth am asynod yn pori gerllaw. Oddiyma dan feudith rasol yr Arglwydd ar ein hegwan, ond ffyddlon a ehydwybodol ymroddiad, y tardd cynydd dYlg, a llawer o bethau eraill rhinweddol, sydd erbyn hyn yn dechreu cartrefu yn yr Ynys. Y mae yn ffaith, lie y mae teulu a phlant yn perthyn i'r ysgol ynddo, y mae pob diwygiad yn cael ei ddwyn oddiamgyich yn rhwydd- aob yno. Er mai ychydig ydyw nifer holl blant yr Ynys, T mae eu mantaiB at gynyddu mewn dysg trwy hyny yn fwy. Ae y mae yr oil oddigerth dau neu dri o rai bychain iawn yn gallu ysgrifenu yn ddestlus, a darllen yn rhwydd. A'r goreuon yn dda iawn yn hyn yma, ac yn hyddysg mewn rhifyddiaeth hyd y simple proportion yo gallo eyfieithu ilyfrau cyffredin yn rhwydd, a cbyf- ansoddi llythyrau Cymraeg a Saesneg cystal os nad gwell na'r disgwyliad. Ar y Nadolig diweddaf, fel y rhai blaenorol, cynhaliasom ein cyfarfod yn yr ysgoldy, pryd yr aeth y plant drwy eu tonau a darnau eraill (Cymraeg a Saesneg yn well nag erioed. A rhan arall o hanes y cyfarfod hwn y modd, y dygwyd y gwahtnol bethau drwodd yn llwyddianus er boddlonrwydd i bawb oedd yn bresenol, ond ydyw wedi'ymddangos yn y Gen- edl Gymreig). Buasai yn well genyf na dweyd fel hyn, er mai ffeithiau ydynt, fod v Cyfarfod Misol neu aelod o bono h.blaw fy hunan yn cfywed ae yn I lygad-dyst o laful a chynyd y plant, a'r wedd y saif yr Yagol Ddyddiol yn Enlli, ynghyd A zel a dyddordeb yr ynyswyr ynddi. Hyd nes y daw pawb o'r Ynys i feddu a pharchu Y., i; c"refydd, nid oes genyf ond taer erfyn fel Josua, ar aohos arall, O, haul, aroa yn Enlli (Gibeon), a thithau leuad yn:' Ynys y Beirdd' (Dyffryn Ajalon)," ae y bydd Aar.n a Hur yn parhau i gynal breichiau y genhadaeth. Oyfarjod Pregethu Blynyddol.-Gellir dweyd am Enlli yn awr fel y dywedwyd gynt am Siloh, Wele, y mae gwyl i'r Arglwydd bob blwyddyn yn Enlli." Y Parch- edigion can ynol y flwyddyn hon fu yn gwasanaethn yn yr wyl yn rhad a ff?ddlou, sef yr Hybarch dad Robert Iíuhn Úia: rffynon; J. YRyiíli uchaf, a J. Hughes, Edeyrn. Cawsant dderbyniad siriol a diolch cynes gan bawb. Ae ni bu ty Obed Enlli mwv na ty Obededom gynt heb wneyd ei ran yn ftyddlon. Y mae genym addewid eto yn barod y bydd i eraill, os byw acpach, ac os yr Arglwydd a'i myn, ddyfod i'r wyl y flwyddyn nesaf, gan waeddi fel Zorobabel, Rhad, rhad, iddo." Clm i'r capel newydd.—Teimlaf yn fraint yn gyatal Bf yn rhwymedigaeth arnaf hysbysu y Cyfarfod Misol i ni-gael aloe hardd yn anrheg i'w osod yn y capel newydd, 94 Mr. John Gabriel Jones, watchmaker, Pwllheli; ac yr ydym oil fel cynulleidfa yn falch iawn 0 hono. Ae anfonodd Arglwydd Newborough air, yn datgan ei lawenydd o'r rhodd i'r capel. Y mae yn dda iawn genyf ddweyd yn awr, fel y dywedwyd rhywbryd o'r blaen, fod ei arglwyddiaeth yn parhau yn dad-maeth ffyddlon i'r achos yn Enlli, gan fod yn dirion iawn hefyd wrth eich didwyll wasanaethwr. Cyfarfodydd Gweddiau.—Cynhelir y rhai hyn yn gyaon bob nos Percher os na bydd rhwystran anorfod ar eu ffordd, a byddant yn y cyffredin bron mor lnoaog a moddion not Sabbath; a bydd y rhai a arferant weadio yn gyhoeddus yn barod bob amser i wneyd eu rhan heb eu cymsll, aa bod mor Iuddewaidd a gofyn am arwydd y maent ell fel yn deall eu tro i wneyd eu rhan. Society.—Cynhelir hon bob nos Sabbath a not lau. STos Sabbath ar ol yr.odfa, er gadael drws agored i'r neb a fyn droi i mewn atom, ac er cynghori a chadarnhau ein gilydd yn ein ffydd yn Nghrist, a'n proffes o hono, ac yn hon yn achlysurol y cyfrenir yr ordinhad 0 hwper yr Arglwydd. Ac 0! mor hyfryd fydd genym yn ein neill- duaeth gael swpera gydag Ef ac yntau gyda ninau, aclY mae amryw yma yn cofio yn gynes 0 hyd am y pleBer fyddant yn ei gael wrth gofio angau y groes. Seiat nos lau.-Bydd un o'r bechgyn yn dechreu trwy roddi penill i ganu, yna darllen, pryd y gweddir gan un mown oed. Yna adrodda y plant adnodau testynau y Sabbath blaenorol. Wedi hyny ceir gair gan bawb os bydd yr amser yn caniatau. Y mae 0 bump a deugam I haner cant wedi dyfod i'r society yn ystod y chwe' blynedd a basiodd; derbyniwyd wyth rhwng plant a rhai mewn oed y flwyddyn hon, a derbyniwyd pump yn gyflawn aelodau. Er y symud o'r Ynys, ac 1 "h farw yn yatod y flwyddyn, y mae yr eglwys yndal ei rhlf ? 34 -22 yn gyflawn aelodau, a 12 0 blant. Em gweddi ar eu rhan sydd debyg i eiddo Micah, "Portha dy bobl a th wialen: defaid dy etifeddiaeth y rhai sydd yn trigo yn Enlli, yn unig yn nghanol y mor," Micah vii. 14. A bryfied yr adeg ddedwydd hono pan fyddo y fechan hon yn fil, a'r wael yma yn genedl gref, ac y galler gyda phriodoldeb ddweyd, aeth Ynys Enlli oil yn eiddo ein Harglwydd ni a'i Grist Ef." Y Caigliadau.-Y mae casgliadau cyson os nad hael Enlli yn peri i mi feddwl am eiriau Zechariah ar y Salmydd, "Y pellenigion addouintacaudeiladantyn nheml yr Arglwydd; a'r ynysoedd a dalant anrheg." Cyfanswm oaBgliadau y flwyddyn ydyw 22p. 9s. ne" ac o hyn fe gasglwyd at y Genhadseth yn unig y swm o lip. 7s. 6c. Cyfanswm at y Genhadaeth yn y.tod (?hwe' blynedd a basiodd ydyw 64p. 14s. lie. :am bo? blwyddyn ar gyfartaledd, lOp. 15s. lie. Cyfanswm yr holl gasgliadau am y chwe' blynedd ydyw 131p. 5s. 8o., yr hyn sydd yn argoeli yn dda ar boblogaeth heb fod ond deuddeng enaid a thriugain rhwng plant a rhai mewn oed, ae heb un uwchlaw gweithiwr eyffredin, so mewn lie bob fod mor fanteisiol i enill arian, eto yn gwneyd ar gyfartaledd bob blwyddyn gasgliad o 21p. 17s. 7Jc. Y mae y ffeithiau hyn yn ddigon mawrli lefaru drostynt eu hunain, fel nad raid i'm dawn egwa? i eu dangoe mewn lliw cryfacb. Nid priodol fyddai dweyd felly nad oes yn Enlli y blynyddau hyn weledig- aeth eglur, gan 7 gwelem end caei golwg ia*n bawb o b:f yn egfur, nadyw dynion yn EnUi megis prenan yn rhodio. Wrth alw sylw at hyn, dymunwn grybwyll yn wylaidd yi adnod home, Y not sydd ganddo glustiau i wrandaw, gwrandawed." Pregethu.—Br 'mor weddaidd ar y mynyddoedd y dywedir yw traed yr hwn sydd yn efengylu, yn cyhoeddi heddwch a'r hwn sydd yn mynegu daioni, yn eyhoeddi iaehawdwriaeth yn dywedyd wrth Sion, Dy Dduw di sydd yn teyrnasu,' eto nid mor weddaidd fyddai i mi y waith hon ddweyd llawer, os dim, ar hynyma, gan na byddai o bosibl yn ddim amgen na hunanoldeb, yn ym- gais am hunan-glod, yr hyn nas gallai fod fawr yn amgenach nag efydd yn seinio, neu symbal yn tincian, ac mor annioddefolia chlindarddach tan drain dan grochan. Gellir dweyd hyny, pregethir ddwy waith bob Scbbath gydag ymroddiad cywir o gyrchn at y aAd am gamp nohelo alwedigaeth Dllw yn Nghrist Iesu, a dwyn holl breswylwyr Enlli i gofleidio yr Iesu trwy gredu ynddo. F81 eiddo pob gweinidog sefydlog arall, o adnoddau prin, bydd y gwasanaeth bron bob amser yn fyr, nid yn gymaint felly, feallai, o ddoethineb ag o angenrheid- rwydd. Trwy y fraint fawr hon, ni byddaf braidd un amser dan y dreth o ddweyd, "Ni a amcanwn fod yn fyr," (gwynfydai un tra yn crybwyll hyn wrtho na buaøai y gwendid dibechod a'r clefyd hwn nid yw i farwolaeth wedi ymaflyd mewn mwy o bregethwyr). Ond da genyf ddweyd serch hyny nad yw yr ade, eto wedi dyfod ag y dywedir, Yr olew a beidiodd." N., o ddaioni a bendith yr Arglwydd, y mae y blawd yn y celwrn, a'r olew|yn|yrjjysten eto heb ddarfod, na'r awydd pregethu i ysbrydion yn ngharchar wedi ei les- teirio. Angen mawr Enlli ar hyn o bryd ydyw, nid (tu dirgymell i geisio treulio bwyd cryf, a berthyn i rai perffaith, y rhai oherwydd cynefindra y mae ganddyut synwyr wedi ymarfer i ddosbarthu da a drwg, ond yn hytrach eu dysgu i wybod beth ydyw egwyddorion dechreuad ymadroddion Duw fel rhai byebain newydd eni, rhaid iddynt yn gyntaf wrth laeth ae nid bwyd cryf. Fe ballai amser a gofod i mi grybwyll amryw o bethau eraill alia) fod o ddyddordeb am y Genhadaeth yn Enlli, Coronodd yr Arglwydd y flwyddyn a'i ddaioni, a'j Iwybrau a ddiferant frasder yn dymhorol ac ysbrydol, Ni bu ond dau feirw yn ystod y flwyddyn-un o'r eglwys ac un o'r byd; ïe, pedwar yn unig fuont feirw yma yn ystod y chwe' blynedd a basiodd-dau o'r eglwys a dau o'r byd. Yr Arglwydd o'i ras yn rhoddi amser i adi. feirwoh, "ga hirymaros tuag atom, heb ewyllysio bod neb yn golledig, ond dyfod o bawb i edifeirwch." Ein gweddi onset ydyw, I Duw a drugarhao wrthym, 110 a'n bendithio rhagllaw, a thywyned ei wyneb arnom.' Amen.

NODIADAU 0 GA.ERDYDD I Gwyr darllenwyr y GOLEUAD yn ddiamen am y pwyllgor sydd wedi bod yn eistedd am rai blynydd. oedd i ail ystyried y cyfieithiad Seisnig o'r Testament Newydd. Dan nawdd Prifysgolion Rhydychain a Chaergrawct y mae wedi gweithio, ac y mae wedi gorphon ei lafur. Dufu i rai or papyrau Seisnig egluro amryw o'r oyfnewidiadau yn y cyfieithiad newydd, ao y maent erbyn hyn wedi eu dwyn over the coals. Y, mae'n debyg iddynt droseddu y gyfraith with gyhoeddi dim" o'r cyfnewidiadaB. Cawsant lytbyr oddiwrth gyfreithwyr y pwyllgor yn galw arnynt i wneyd apology am y trosedd a gyhoeddi rhanau o air Duw. Dyma beth yw toleration yr Universities. y, oeddwn yn meddwl fod yr ysbryd Pabaidd hwn wedi marwler's blynyddoedd bellach ond camsynied wnaethum; y mae angen toleration act newydd yn ein gwlad. Rhag ofn dwyn y GOIEDAD i ofid yr wyf yn atal fy llaw oddiwrth ddangos dim o'r cyfnewiciiadau. Y mae rhai esbonwyr yn dweyd nad 1 ydyw y goirisu 11 eanys eiddot ti yw'r deyrnas, Sc., ddim yn y gwreiddiol o Weddi'r Arglwydd. Fe geir gwybod cyn hir, gobeithiaf, beth ydyw barn pwyllgor yr Universities. Ni ddywedaf pa an a yw yn y cyf- ieithiadnewydd ai nad yw rhagofn i mi gael naillaify nxalw i wneyd apology nea gael monition. Yr ydym fel Cyfundeb yn colli ein hen bregethwyr un ar ol y nail, ac y mae tuedd arnaf ddweyd ein hen athrawiaethau hefyd. Pan syrth y eedyrn oil, pa beth a ddaw e'n Cyffcs Ffydd a daliadau ein tadan ? Y mae marwolaeth y Parch. Benjamin Thomas, ilan- deilo, a'r Parch. John Jones, Llanedi, yn gwneyd bwleb nid bychan yn ein Cyfundeb. Yr oeddynt yn adnabyddus iawn i'r givir Fethodistiaid yma. Yr hyn a'm harweiniodd i gyfeirio at y rhai hyn ydoedd y ffaith fod y Parch. Daniel Jenkins, o'r Babell, Sir Fynwy, yn pregethu yn Pembroke Terrace ar y Sed o'r miii hwn. Efe yw y gweinidog bynaf yn y air y mae yn byw ynddi, ac nid oes neb mewn mwy o barch. Y mae yn debyg ei fod er's amser bellach yn teimlo ei iechyd yn pallu, ac yr oedd hyn yn amlwg pan yr oedd yn pregethu yma. Eto yr oedd yn pregethu cystal ag erioed, er fod ei lais yn dangos nad ydyw mor gryfed ag y mae wedi bod. Er ei wendid corfforol, y mae ei feddwl yn parhotu heb fethu dim. Gobeithiaf y caifE fyw flynyddoedd eto i weithio yn ngwinllan ei Arglwydd. Pan yn ei ieohyd arferol, yr oedd bob amser yn myned i'w gyhoeddiad nos Sadwrn, ac nid boreu Sul. Yn hyn yr oedd yn esiampl dda iawn i'r to presenol o bregethwyr a gweinidogiou. Yn y parthan hyn y mae myned'gyda'r tren ar y Sabbath i'r cyhoeddiad yn beth cyffredin iawn, yn fwy cyffredin braidd na myned ar nos Sadwrn. Y mae rhai o'n beg. lwysi ni yma yn deohreu am ddeg, ac eto y mae y pre- gethwr sydd yn byw yn Nghwm Taf nen Bhondda yn dyfod gyda'r tran oyntaf boreu Snl, ae nid ydyw hwnw yn oyraedd yma hyd yn agos i haner awr wedi dag, ao y mae yn anmhosibl bod yn y oapel dan haner awr ar ol amser dechren. Golygfa nice iawn yw gweled pre- gethwr yn etgyn i'r pnlpud mewn chwya pan y mae un rhan o dair o'r gwasanaeth drosodd cyn iddo ef ej hun ddyfod gyda'r trftn. Feallai mai myfi sydd yn cam- synied wrth feddwl fod hyn yn anmhriodol, gan mal pregethwyr sydd yn ei -wneyd. < Feallai hefyd nad ydyw y gorchymyn, Cofia y dydd Sabbath yn per- thyn i'w goruchwyliaeth hwy. Carwn wybod barn y rhai hyny sydd wedi ysgrifenu ar orchymynion oapel Frederick-street ar y mater hwn. Fy marn fy-hun yw mai peth peohadnrus yw'r tramwy dibaid yma gyda'r trfin ar y Sabbath sydd gan weinidogiou yr eftngyl. Y mae cynygiad y Parch. W. Williams, o Abertawe, fod i ni fel :Cyfundeb gael blwyddyn jobili mewn gwirionedd yn un plausible iawn. Y mae y Parch. P. Norman, o Benarth, wedi llyncu ft idea. Y mae os ae "ond" yn dyfod i'r golwg yn gryf iawn yn y maiter hwn. O. bydd i bob ;eglwys wneyd yr un fath a Phenarth, owblheir y peth. Yr wyf yn meddwl 08 newidia'r llewpard ei frychni a'r ethiop ei groen y ceir gweled yr amcan hwn wedi ei gyraedd. Blwyddyn ddyfodol yw blwyddyn y jobili, ac y mae yn rhaid i'r Hen Gorff beidio a myned i ragor o ddyled o hyn byd hyny. Peth newydd fydd hyn yn y Cyfundeb. At gyraedd yr amoan yma, y mae yn rhaid i eglwysi diddyled ddyfod allan yn gryf ao yn gyffredinol i gynorthwyolr gwan. A ydyw cariad mor gryf yn y cyntaf ag i wneyd hyn ? Er mai un cotfi ydym, y mae annibyniaeth pob eelwy. mor gryf fel ag i beri i mi anobeithio gweled y flwyddyn jubili fel y mae Mr. Williams yn disgwyl iddi fod. Pe buasai egwyddor y cynygiad wedi bod mewn erferiad, ac eglwysi cryfion, nen o leiaf diddyled, wedi arfer gwneyd casgliad yn awr ac yn y man tnag at ddyled capelan yn gyffred- inol, buasai dyled y Corff yn agos wedi diflanu. Nid wyf yn ysgrifenu hyn i daflu dwfr oer ar gynygiad Mr. Williams, canys yr wyf yn gobeithio y ceir allan rhyw gynllun i gyraedd yr amcan eanmoladwy hwn. Yr wyf yn credu yn ddiysgog na fydd Oaerdydd yn ol yn hyn. Y mae y mater hwn yn fy arwain at y cweitnm fod i'r Oyfundeb dala mwy a sylw i'r achos mewn tref fel hon. Y mae llawer yn meddwl fod Caerdydd fel Lerpwl yn llawn o Fethodistisid. Oamsyniad hollol. Y mae poblogaeth y dref tua 90,000, ac nid oes mwy na 600 o aelodau yn ein holl eglwysi. Bussai yn gynorthwy mawr i'r lleoedd o'n hamgylch pe bai achos MethodÙltaiddcryf yma. Y mae, debygwn, a bwys mawr fod metropolis Cymru yn cael sylw neUlduol Y Cyfundeb. Yr wyf yn dweyd yn ddibetrus ae heb ofa eael fy ameu nad ydyw yr achos yn myned fawr yn 1 blaen yma. A oes modd gweUaP-Grvr:o'r De.