Y Goleuad

BIN CENHADAETH GARTREFOL, Llith III. Syi( Mae yn sicr mai y prit reswm am y gwahan. iaeth yn y ltwyddiant yn y Gororau hyn rhagor Oymru ydyw na dderbyniodd y parthan hyn erioed y cyffelyb ddiwygiadan grymus ag a dderbyniodd Oymrn, yn enwedig drwy weinidogaeth ein tadau a'n teidian, ao erbyn hyn y mae pawb yn addef nad oes yr un dy. laDwad gyda'r weinidogaeth yn ein mysg ag a fu gynt. Nid ydym yn deall i'n cynulleidfaoedd yn y Goror deimlo dim! neillduol fel hyn, nac yohwaith deimlo ynglyn &'n gweinidogaeth fel cenhadan a phregethwyr y peth ag oedd yn nodweddu a hynodi ein tad an, ac hefyd sydd wedi ein nodweddu fel Cyfundeb crefyddol, Cymeraf olwg ar yr ochr ddynol i'r cwestiwn hwn, sef pregethu. Y mae yn rhaid fod dilfyg n ein pregethu yn y Goror or's eymaint o amser, nen y baasem yn mhellaoh ymlaen. Prin y mae ein cynulleidfaoedd yn deall fod dim neilldnol yn perthyn i ni rhagor pre. gethwyr orsill lie y mae rhai yn y eynulleidfawdd yn deall ein diffygion yn llawer iawn gwell naln rhagoriaethan, ac yn eistedd yn feirniaid stoicaidd i gymeryd i mewn yr holl ddiffyg, a ehadw pob rhin- wefld allafi o'r cwestiwn i ac fel y mae gwaethaf dweyd, y mae rhai o'r rh li hya yn Gymry wedi hann o ryw fath o Fethodistiaid Cymru a'm hargyhoedd- iad ydyw y byddai yn fendith fawr i gynulleidfaoedd y Goror gael Ilwyr waredigaeth oddiwrth y rhyw hwn sydd ynddynt. GAyr ein cynnlleidfaoedd Cymreig am yr un rhywogaeth ddrwg ynddynt hwythan, ae maent fel yn hanfodol i bob cynslleidfa Gristiosogol. Y perygl ydyw i rai arweinwyr yn eln Henaflnriaethau gymeryd swn drwg y dosbarth hwn i fforfio barn am y cenhadwr neu y pregethwr. Ond addefaf yn rhwydd fod eisian rhywbeth ynom ninau fel cenhadau a phre- gethwyr i orohfygn y rhyw hWII, a hwnw oedd y peth oedd yn ein bynatlaid fel y gorchfygasant Ct-ymru baganaidd ac erlidgar ar y dechreu. Ac edrych yn ddynol, y mae yn anhawdd gwybod pa fath bregeth- wyr sydd yn gymwys i'r Goror. Ni thfil rhai anghoeth a diddysg; mae rhywbeth mewn rhai yn glust-deneu iawn, yn enwedig yn ein oynulleidfaoedd Seisnig yn elywed y diffyg hwn, ae yn gyfryngau i gondemnio y cenhadwr os felly, neu y pregethwyr aohlysurol, ac y mae yn llawn ddigon ganddynt i'r dosbarth hwn fod unwaith yn y flwydd. yn yn air pulpudau.=Ni thil y rhai rhy goeth ddim wedi hyny, a hyny oherwydd mai anghoeth ydyw corfE pob cynulleidfa bron yn rhanau mwyaf gwledig y Goror. Ni thil rhai a mater teilwng o'r efengyl a'r pulpud ddim, am fod ein cynnlleidfaoedd fel rheol heb ddeall elfenau cyntaf Cristionogaeth. Mae yn rhaid iddynt with laeth ae nid bwyd cryf, ac y mae yn ymddangos mai llaeth maent wedi ei gael, Oil nad rhywbeth gwanach na llaeth, a hyny yn rheswm am eu heiddilweh yn yr ystyr hwn. Mae ein sefvllfa fel eglwysi yn y Goror yn profi fod digon o awn heb lawer o eylwedl wedi bod yma yn yr haner can"mlynedd [diweddaf. Bum yn meddwl lawer gwaith ei fod yn biti mawr na buasai y rhai blaenaf o'r brodorion hyn yn bregethwyr yn y maes hwn, ao yn genhadau hefyd 01 maes cenhadol ydyw i fod am byth. Credwyf y byddai y brodorion hyn yn fwy cymwys i bregethu i'w oyd-frodorion nag y gall neb arall fod, ae y rhaid eu cael hefyd o dan ddylanwad yr efengyl yn well, a'n llanw ag ysbryd y weinidog- aeth er i'r parth hwn fod wedi ei efengyleiddio yn briodol. Byddaf yn synu am yr ymharouader sydd yn y rban hon o'r eglwyø Eethodistaidd i fagu swydd- ogaeth gref 0 honi ei hun, fel y mae eglwysi Cymru' wedi gwneyd, ae yn gwneyd, Ond gan mai a'r pulpud a'r swyddogaeth esgobol y mae a wnelwyf, gwell I mi gadw at hono yn unig yn y llith hwn. Yr ydym oll|fel swyddogaeth yn fwy eyfartal nag oedd y tadaa ae yn fwy tehyg i'n gilydd hefyd, fel y mae mwyaf piti. Mae; rbai yn priodoli hyn i'r addysg athrofaol mae y pregethwyr yn ei gael mae yn sier fod cymdeithas an gilydd yn ein dwyn yn fwy tebyg ond dylai pob pregethwr gadw ei hunan mewn bod 0 ran gwreiddiol-der, dull, a phob peth sydd i'w wahaniaethu oddiwrth bawb eraill; mae y tebygrwydd hwn i'n gilyddJn llawn mwy feallai yn yr Henaduriaethau nag yn un cyloh arall, fel y mae yn rhaid :dyfod i fyny L'r type, neu yr ydym mewn perygl o golli ein bodolaeth yn y Presbytery, ac y mae i bregethwr ddyfod i fyny a, standing order y CorfE mewn Cyfarfod Misol neu Henaduriaeth yn safle deilwng ao uchaf ag y gall edryeh ati bron erbyn hyn, ond a ydyw ddim yn bosibl i rai fod uwchlaw y standing trder h wn yn gystal ag is nag ef ? ae am y rheswm hwnw gael edrych arno fel math o outcast gan y rhai sydd yn cyfansoddi yr order, sydd yn barnu pob peth fel yn iawn neu heb fod felly. Mae yn sicr fod eisiau eithriadau (exceptions) yn ein mysit i roi effeithiolrwydd, neu ein cael o ry w ffurf unffurfiol fel sydd arnom pa un bynag ai mwy ai llai, dylem fedru adnabod yr exceptions, ond y rheol sydd i ni i fyned wrthi gyda'n cenhadau a'n pregethwyr. Mae llysieu- wyr yn dosbarthu llysian ymhob dosbarth 0 honynt i ddan fath, y rhai a alwant yn type a stragglers; a chlywais an o'n dysgawdwyr blaenaf yn y øwydd Esob. ol yn defnyddio y gymhariaeth hon i osod allan y ddau fath 0 Gristionogion sydd yn yr Eglwys. Ond cred- wyf fod mwy o briodoldeb yn y gymhariaeth i osod allan y ddau ddosbarth ú bregethwyr sydd yn ein mysg fel Cyfundeb, y type a'r stragglers ac wrth droi i'r Geiriadur yr wyf yn cael fod priodoldeb mawr yny gair stragglers i osod allan un dosbarth o honom, sef y pre- getb iryr cylchol; ond yn ol syniad y; botanist y per- ffaith a'r anmherffaitha olygir, nen y goreu a'r gwael- af. Yr ydym trwy drefniadau'r or erbyn hyn yn cael ein rhanu i ddau ddosbarth- a un a yw y ddau air type alstraggler, yn thai priodol i'w dynodi sydd gwesciwn? Ond ofnaf fod rhyw raifymhob cylch yn tybio eu bod yn type, ac yn edryeh ar y lleill fel stragglers. Mae yn sicr bod yn well bod yn rhyw fath 0 Griltion, na bod heb fod yn Gristion o gwbl ac y mae lli&ws yn meddwl fod bod yn rhyw fath ¿ bregethwr yn well na pheidio bod yn un o Iwbl. Ond am danaf fy hun yr wyf yn methu yn gli:r a ehymodi A'r syniad 0 fod yn straggler 0 bregethwr; y type sydd yn gydweddol fi'm syniad. Mae dou ddosbarth yn yr Henadnriaethau, sef y standing order (y gweini- dogion sefydlog a'r cenhadon), a'r lay preachers. Ond fel ymhob rhan o'r Oyfundeb, a phob Cyfundeb arall, rhaid i ni ddweyd fod y type a'r;,ttra ggler,,R yn y ddau ddotbarth :hyn 0 bregethwyr. Mae rhai o'r standing order yn deilwng iawn, a hefyd rai 0 honynt yn syrth- io yn fyr 0 fod yrhyn ydyw pregethwr, ac y maerhaid addef fod ambell i lay preacher yn model preacher, ond y mae yn sier fod ein Ilwyddiant yn dibynu yn y rhan hon fel pob rhan arali o'r Cyfundeb ar gael y type 0 bregethwyr yn y naill ddosbarth a'r llall 0 honom. Yebryd y weinidogaeth sydd yn rhy wlln; yn awr rhaid i ni oil er ein gofid addef hyn,Mae ddwy iaith yn ein dosbarthu erbyn hyn hefyd* i brao- ethwyr Cymreig a phregethwyr Seisnig, ac y mae yn ddigon sier mai ein doethineb fel rheol ydyw cadw at y naill neu'r Hall, am nas gallwn fel rheol fod yn effeithiol yn y ddwy. Mae ein pregethwyr mwyaf yn ) deaU hyn yn lied dda, aoyn eadw at y naill nea', llall. Mae rhai 0 honom with gadw at y Qymraeg yn sefyli yn uwch yo meddwl eu gwrand Wy ■ a phawb. O'r ochr arall, credwyf fod dosbarth ltd lioiog erbyn hyn ag y byddent yn fwy defnyddiol at effeithiol 0 lawer wrth gadw at y Saesneg yn unig, apheidiatfdaMitwng eu hnnain trwy bregethu Cymraeg 0 gwbl. Y dMfcarth Beisnig o bregetbwyr sydd eisiau yn y Garor, ond yn medru Cymraeg hefyd. Credwy y dylem ddyfod i gymaint a hyny 0 drefn, s8f oyfyngu ein llafur yn hollol i gylch yr Henaduriaeth yr ydym yn perthyn iddi; mae hwn yn ddiffyg Cyfundebol, ac yn ddiffyg yn y Goror. Nid y gweinidogion a'r cenhadon yma sydd i mpplyio yr achosion Seisnig yn nhrefydd Cymru; y mae hyn yn gam dirfawr Wr Goror. Mae y pregethwyr sydd yn gwneyd hyn er mwyn elw yn hollol anSyddlawa i gylch eu Henaduriaeth; dylid galluogi pob cenhadwr, a phob gweinidog yn yr Henaduriaeth i droi yn gwW yn y cylch hwn. Mae teithiau yn y Goror a chyloh yr Henaduriaethau nad yw eu gweinidogion penaf, na'u cenhadon byth yn pregethu ynddynt ary Sabboth- an nac 0 gwbl. Mae'n sicr fod rheoly genhadaeth i'rcen- badwr fod yn maes el lafur ei hun bedwar ar hugain 0 Sabbothau yn y flwyddyn, ond dylai fod y gweddill 0 honynt felrheol yn nghylch yr Henadnriaeth Seisnig. Mae yn lied dda erbyn hyn gyda golwg M lenwi tin pulpudau A'n pregethwyr ein hunain, ac nid â rhywtui na wyddid yn iawn a oeddynt yn bregethwyr ai peidio; ond y mae eisiau hefyd, yn gystal a bod pregethwyr pob sir yn Nghymru yn gwasaaaethn y air hono fel rheol, i bregethwyr ein Henaduriaethan was- anaethu y cylch hwn yn gyson. Mae cyfrifoldeb ein cenhadaeth yn y Goror yn fwy ar yr Henadnriaeth nag ar y Bwrdd Cenhadol; ond y mae y ffaith fod y Bwrdd hwn hefyd yn bod i chwanegn effeithiolrwydd trwy eadw y llafur mewn cylch llai. Gadawaf ar hyn yn I bresenol. OBNULDWR.