Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
EIN PENDEFIGION, A'R I CYNGHORAU…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
EIN PENDEFIGION, A'R CYNGHORAU SIROL. NID ydyw Cymru yn lliosog nac yn ddylanwadol yn ei phendefigion, mor bell ag y mae eu perth- ynas a'r seuedd yn myned, A tbybiwn y gallwn ddyweyd nad oes ond un o arglwyddi y Dywys ogaeth sydd yn meddu safle o Wysigrwydd a dylanwad, fel gwleidyddwr o allu a medrus- rwydd, yn Nby yr Arglwyddi, sydd wedi siarad yn erbyn yr ymarferiad o'u gallu gan y oobl-a hwnw ydyw Arglwydd ABEKDAR. Oydnebydd pawb sydd wedi talu sylw i hanes gwleidyddiaeth ein teyrnas, ae i'r rhan y mae ein gwleidyddwyr blaenllaw wedi ei gymmeryd mewn materion cyhoeddus, yn ystod y deng mlynedd ar hugain neu y deugain mlynedd diweddaf, fod Arglwydd ABERDAR wedi gwneyd gwasanaeth nid bychan i'w wlad; a hyny mewn amryw o swyddau a chylchoedd gwleidyddot o gyfrifoldeb a phwysigrwydd. Y mae yn wir mai fel Mr. HENRY AUSTIN BRUCE, ac fel aelod o Dy y Cyffredin, ac nid fel Arglwydd ABER- DAR, ae aelod o'r Ty Uchaf, y gwnaeth fwyaf o wasanaeth cyhoeddus i'r deyrnas; sef, yn y swyddi o Is-lywydd y Cynghor Addysg, ac fel Ysgrifenydd Cartrefol, ac mewn cylchoedd eraill yn y Ty Isaf. Gyda hyn, yr ydym yn barod i gydnabod nad ydyw Arglwydd ABERDAR wedi bod yn hollol ddifraw yn ngwasanaeth ei wlad er pan y mae yn Nhy yr Arglwyddi chwaith. Rhaid addef, er hyny, mai yn rhy araf y mae efe wedi gallu dyfod i fyny â syniadau Rhydd- frydig y bobl. Protfesai ei hun bob amser yn Rhyddfrydwr ae y mae yn sicr ei fod felly, i raddau, yn yr amser gynt; er hyny, methodd roddi ei gefnogaeth i rai mesurau Rhyddfrydig y pryd hwnw, er ei fod wedi dyfod ar ol hyny i'w derbyn. Felly y bu mewn perthynas i'r tugel, a chwestiynau eraill, ag sydd erbyn hyn wedi eu hen a'u llwyr benderfynu. Felly y bu, hefyd, gyda chwestivnau eraill sydd etto heb eu penderfynu, ond sydd wedi dyfod yn hollol aeddfed i'w trin; ac yn eu plith, gallwn enwi Dadgyssylltiad a Dadwaddoliad yr Eglwys Sefydledig yn Nghymru. Y mae Arglwydd ABERDAR wedi dyfod yn bleidiol i'r eyfnewidiad pwysig hwn; a dichon mai dyma yr anhawddaf iddo ei dderbyn o'r cwbl. Rhyddfrydwr clauar a hannerog ydyw ei arglwyddiaetb wedi bod drwy y blynyddoedd. A dyma yr esboniad sydd i'w roddi ar ei ymyr- iad presennol ag etholiad cynghor sirol Morgan- wg, trwy gymmeradwyo ac anghymmeradwyo ymgeiswyr neillduol am aelodaeth yn nghynghor y air y preswylia ynddi. Gan na buom un amser yn meddu syniadau uchel am Ryddfrydiaeth ei arglwyddiaeth, nid ydym yn synu clywed ei fod yn cymmeradwyo ymgeisiaeth gwyr o nodwedd y Meistri R. H. RHYS, o Aberdar, a DILLWYN LLEWELYN, o Benlle'rgare, fel personau cym- mhwys i gynnrychioli rhanau o'r air hono yn ei chynghor. Tori eithafol ydyw Mr. DILLWYN LLEWELYN. Fel dyn, yr ydym yn clywed ei fod yn meddu rhinweddau sydd yn adnabyddus i'w gymmyd- ogion. Ond fel gwleidyddwr a chrefyddwr, y mae ei ragfarn mor gryf fel y rhed ar ei gyfer i gondemnio yr hyn nas gall ei brofi-fel y gwnaeth yn ei sylwadau ar y FANER yn Nghyngres Man- chester. A'i Doriaeth rhonc' ydyw yr achos pa ham y darfu i Gaerdydd, Deheu Morganwg, a'r Gower, wrthod caniatau iddo eu cynnrychioli yn y senedd. Ffafr-ddyn Toriaid a pharsoniaid y sir ydyw Mr. DILLWYN LLEWFLYN etto, dyma y boneddwr y mae Arglwydd ABERDAR yn ei argymmhell ar Ryddfrydwyr ac Anghydffurf- wy r rhan o sir Forganwg. AC am lVlr. R. H. RHYS-a gadael ei wleid- yddiaeth allan o'r cwestiwn—y mae trethdalwyr AberdUr a Merthyr Tydfil wedi cael digon o brofion o bono fel ynad ar y faingc, ac fel cadeirydd bwrdd y gwarcheidwaid, fel y maent yn argyhoeddedig o'i lwyr anghymmhwysder i'w cynnrychioli ar y bwrdd sirol. Etto, dyma ymgeisydd arall y mae Arglwydd ABERDAR yn el ystyried yn ddyledswydd arno ei gefnogi drwy y wasg, a defnyddio ei ddylanwad o blaid ei ddychweliad. Dyma gamsyniadau pwysig iawn o eiddo ei arglwyddiaeth, ac y maent yn sicr o fod yn dra niweidiol i'w gymmeriad a'i safle yn y Dywysogaeth. A gwybydded y psndefig hwn na ehymmer Rhyddfrydwyr ac Anghydffurfwyr dewr a goleuedig Morganwg eu llywodraethu ganddo yn y mater pwysig o ethol eu cynghor- wyr sirol; ac yn hyn y maent i'w canmawl, yn ddiau. Y mae egwyddorion yn llawer pwysicach na phersonau, ac hyd yn oed na chymmeradwy. aeth a ffafr holi gorph arglwyddi y deyrnas. Y mae engraifft arall o ymyriad y bendefigaeth & materion y bobl eu hunain yn sir Faesyfed. Y mae Arglwydd ORMATHWAITE yn arfer ei awdurdod a'i ddylanwad yn y sir hono, gan geisio perswadio y bobl nad oes dim a fyno gwleidyddiaeth a'r cynghorau sirol-dadl a ddefnyddir gan y Toriaid yn mhob rhan o'r wlad, gan obeithio y gallant ddallu yr etholwyr a'i llwch. Er hyny, nid oes neb yn fwy parod i roddi profion diymwad fod a fyno gwleidydd- iaeth a r etholiadau na hwy eu hunain, pan y credant y gallant wneuthur hyn gyda diogelwch, ac er mantais i'w plaid. Y mae sir Faesyfed, hyd yn ddiweddar, wedi bod yn sir dra Ryddfrydig, ond y mae wedi colli. y cymmeriad hwn er's rhai blynyddoedd ac y mae y pendefig a enwyd, a'i swyddogion, yn gwneuthur pob peth sydd yn eu gallu er dylanwadu ar etholiad cynghor y sir hon i fod yn gyfryw ag y gallo ei arglwyddiaeth ei ilywodraethu. Pa fodd y mae Rhyddfrydwyr ac Anghydffurf- wyr Maesyfed yn dioddef hyn 1 Yr oeddynt yn arfer bod yn ddewr a phybyr. Ai tybed fod colli yr iaith Gymraeg wedi peri iddynt golli eu brwdfrydedd a'u hannibyniaeth gwladol a chref yddol hefyd t Y mae y mater yn deilwng iawn o sylw arweinwyr y blaid Ryddfrydig, a blaen- oriaid y gwahanol enwadau crefyddol yn y sir. Nid oes unrhyw fanteision i Gymro i'w disgwyl trwy anghofio yr hen iaith, a chymmeryd ei drawsffurfio yn Sais unieithog; tra y mae llawer o fanteision yn cael eu hennill trwy gadw y Uymraeg yn fyw, er dysgu yr iaith fain.' Am etholwyr Morganwg a Maesyfed, ni bydd iddynt ganiatau i Arglwydd ABERDAR nac Arglwydd ORMATHWAITE ddylanwadu arnynt yn eu dewisiad o gynnrychiolwyr i'w cynghorau sirol; a hyderwn y dangosir i'r ddau mewn modd arbenig yn yr etholiadau sydd wrth y drws mai' Trech gwlad nag arglwydd.'
I YR IAITH GYMRAEG. I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
YR IAITH GYMRAEG. I Yn ydym yma, yn ol ein haddewid yr wythnos ddiweddaf, yn rhoddi yr ohebiaeth a gymmerodd le rhwng bwrdd athrawol Coleg Bangor a bwrdd athrawol Prifysgol Llundain-pa rai sydd yn eu hegluro eu hunain, Bydd yn llawenydd mawr, yn ddiau, gan ein cyd-genedl trwy'r byd weled fod awdurdodad ein colegau yn y modd hwn wedi llwyddo i wneyd eyfiawnder â'n hen iaith, ac ag efrydwyr Cymreig y colegau ac, hefyd, fod Prifysgol Llundain wedi cymmer. adwyo a chaniatau y cais a gyfiwynwyd i'w sylw. Bydd y symmudiad hwn yn sicr hefyd o annilIlle neillduol i'n colegau yn nheimladau y gened!. Dyma lythyr bwrdd athrawol Coleg Bangor AT GTYNGIIOR ATHRAWOL PRIKYSUOL LLUNDAIN. I p i -t i T> *r i 1 YR ydym ni, aeiociau o iwraa auirawui J-MYS&ui Gogiedd Cymru, yn dymuno yn barchus argraphu ar eich meddyliau y byddai yn ddymunol i Bnfysgol Llundain roddi cefnogaeth i efrydiaeth yr ieithoedd Celtaidd. Y mae yr astudiaeth hon yn ystod y blynyddoedd diweddaf wedi syrthio i raddau pell i ddwylaw ysgol- heigion tramor, er mai o fewn terfynau Prydain Fawr a'r Iwerddon y mae yr ieithoedd Celtaidd yn benaf yn blodeuo; ac y mae ysgariaeth oddi wrth yr ieith- oedd hyn yn efleithio yn niweidiol hyd yn oed ar lenyddiaeth y prif a'r canol-oesoedd. Cymmerir dyddordeb dwfn yn y mater hwn yn Nhywysogaeth Cymru; ac as dodir y dyddordeb hwn i orphwys ar addysg gyfiredinol drwyaal mewn llen- yddiaeth, megys yr un a geir ynglyn a'r cwrs Llun- deinig am y gradd o is. A., yr ydym yn credu y gall, ond i awdurdodau addysgol profedig ei gyfarwyddo a'i gefnogi, arwain i ffurtiad ysgol gartrefol ynglyn ag astudiaeth Geltaidd, tra ar yr un pryd y rhoddir cyfleusdra i Brifysgol Llundain i berffeithio ei chyf- undrefn ynglyn a'i graddau. Y mae Bwrdd Addysg y Llywodraeth yn barod wedi cydnabod y Gymraeg fel cangen neillduol yn nghwrs addysgol yr ysgolion elfenol. Yr ydym yn dadleu y cydnabyddir yn gyffredinol weithian fod efrydiaethau Celtaidd yn dwyn perthyn- as bwysig ag ymchwiliadau i gyfansoddiad cyffred- inol a hanes yr ieithoedd Indo-Ewropaidd, ond yn neillduol a hanes Ilenyddiaeth gwahanol genhedloedd Gorllewin Ewrop yn y canol-oesoedd ac mewn amser- oedd diweddar. Yr ydym, gan hyny, yn awgrymu fod i'r ieithoedd Celtaidd gael eu gosod yn yr un safle a'r canghenau a nodir yn y bedwaredd adran yn Rhaglen y gradd o M.A. yn Llundain, fel ag y byddo i wybodaeth fodd- haol o lenyddiaeth ac iaith (hen a diweddar) yr Iwer- ddon a Chymru fod yn ddigon, gydag un o'r canghen- au eraill a nodir yn yr adran, i gael y gradd o M.A. Yr ydym yn mhellach yn erfyn arnoch gymmeryd I I- unrhyw fesurau eraill a dybir ya ddymunol genych i gefnogi efrydiaethau Celtaidd. H. R. REICHEL W. RHYS ROBERTS HENRY JONES; J. J. DOBBIE; A. GRAY; G. B. MATHEWS E. J. TRECHMANN R. W. PHIL- LIPS E. V. ARNOLD. Derbyniwyd yr attebiad canlynol oddi wrth Gofrestrydd Prifysgol Llundain PRIFYSGOL LLUNDAIN, Burlington Gardens, W., JUiadtur 17 en. 18SS. ANWYL SYR, F, uw- Gyda golwg ar y llythyrau a ysgrifenasoch ar y 5ed o Dachwedd, a deiseb bwrdd athrawol Prifysgol Gogledd Cymru, yn gosod allan v dymunoldeb ar fod cefnogaeth yn cael ei roddi gan Brifysgol Llundain i astudiaeth yr ieithoedd Celtaidd, dymuuaf yn awr eich hysbysu fod bwrdd athrawol y brifysgol hon, ar ol ystyried eich deiseb a'r awgrymiadau a gynnwysai, wedi pasio y penerfyndcanlynol yn eu cyfarfod diweddaf a gynnahwyd iachwedd 28ain sef, Fod i'r Ieithoedd Celtaidd gael eu chwanegu at yr ieithoedd a gynnwysir yn rhestr y pyngciau am ar- lioliad yr M.A. yn Njzhangen y Pedwerydd.' (Calen- dar, tudal. 89.) Ydwyf, yr eiddoch yn flfyddlawn, ARTHUU MILMAN. Proffeswr a Phrifathraw HENRY R. REICHEL, M.A.
LLANARMON-YN-IAL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLANARMON-YN-IAL. GWRHYDRI DIWEDDAF Y FICER.-Y GWIR BARCHEDIG EVAN EVANS. Y MAE i bob oes ei gwroniaid, felly y mae i'n hoes ninnau ei gwroniaid. Un heb fod yn anhynod o'r gwroniaid hyny ydyw y Parch. Evan Evans, ficer Llanarmen-yn-LTL. Efe, ddwy flynedd i'r haf di- weddaf, daflodd allan, gyda hyrddrym cawr, bfil y degwm, yr hon sydd yn rowiio yn y wlad hyd heddyw, a hyny er gwaethaf holl glerigwyr y Dywysogaeth, er bygythion tirfeddiannwyr y wlad, ac er ymdrechion Toriaid yn y senedd. Y mae y bêl hou fel 'y gareg a dornvyd o'r mynydd,' wrth fyned rhagddi, yn myned ar gynaydd hefyd, nes erbyn hyn, y mae hi yn fawr ac yn bwysig. Yn ei chwrs, y mae hi eisoes wedi myned ar draws traed a choesau y rhan fwyaf o glerigwyr Cymru, ac amryw yn Lloegr. Y mae y ddelw aur yn myned yn chwilfriw o'i blaen hi, a malarion euraidd y chwilfriwiad yn myned i logellau yr amaethwyr—swm yr hwn y ddwy flynedd ddiweddaf sydd o 40,000p. i 50,0001). 0 blegid hyn, diammhen genyf fod pob amaethwr yn Nghymru yn barod i restru ein ficer parchedig yn mysg gwroniaid a gwyr penaf ein gwlad. Gwr mawr ydyw efe. Lleferydd ei enau ef a gyffry bendeligion, a gwreich- ion ei draed ef a oleuan t y byd. Pan gyfyd, dychryn- ir rhagddo yn nhir y rhai byw pan blyga yn eilid, trawstiau tir anghof a ailiant-trosolionly bedd a sym. mudant, a cholofnau Abred a chwelir o'u lie. Nid grymus fel efe y cynddiluwiaid, ac nid eyflelyb iddo mewn nerth feibion Anae. Y cawr o Gath nid ydyw ddim canys mwy ydyw hwn na delw am gwastad- edd Dura. Gwasanaetha yr uchod fel rheswm dros alw sylw at yr amlygiad olaf a roddodd y clerigwr hwn o'i alluog nerth a'i awdurdod. Ar y 15fed dydd o Ragfyr, 1888, dygwyd rhan o fedd-golofn i'r fynwent, i'w rhoddi ar fedd gwraig barchus a gladdesid ynddi ychydig lisoedd yn ol. Nid oedd yr amaethwr, druan erioed wedi digwydd gwybod fod eisieu gofyn caniatad y iicer i roddi careg ar fedd unrhyw un, ar ol talu am t'y bedd, ac am gladdu. Ar yr 17eg o'r un mis, anfonodd y Ficer Evans air at yr amaethwr galarus, yn gorchymyn iddo beidio myned a dim rhagor o geryg i'r fynwent. Urachefn, aeth yr amaethwr at y ficer i ymlinv &g ef, ac i ymddihueni os oedd wedi gwneyd rhywbeth o'i le, neu yn afreolaidd. Wedi hir ymgeintach ae ymddiheuru, rhoddodd y gwr parchedig ganiatad i'r amaethwr galarus i osod y gareg ar fedd ei anwyl wraig; ond ni chaniatiiai iddo osod addurn-waith (railings) haiarn ar y gareg. Felly, ar y diwrnod hwnw, sef y 18fed, gosodwyd y gareg. Ar y diwedd, gofynodd yr amaethwr i'r saer maen a wnai efe dori tyllau i'r addurnwaith cyn ymadael oddi yno-y gallai y cai efe ganiatad y ficer ar ol hyny i'w osod rywbryd, ac y gellid felly orphen y gwaith heb ei alw ef yno drachefn, gan fod ei tlordd yn mhell. Pan wedi gorphen onid dwy fortais, daeth y ficer atynt, a chyhuddodd hwynt o fod yn amcanu gosod yr haiarn i fyny, a chymmeryd y gyf- raith i'w dwylaw eu hunain a gorchymynodd hwynt allan yn y fan. Gofynodd yr amaethwr iddo ym- bwyllo, a rhoddi cenad iddo i siarad. Ei atteb oedd, I Phoddwelb un dyrnod etto ar y ejin, a bviriaf ehwi allan o'r fynwent!' Ac allan y bu raid iddynt fyned, hwy a'u celli, yn y fan. Yna aeth yr amaethwr at un o ynadon y sir i ym- ofyn cynghor yn yr amgylchiad. Cynghorodd hwnw ef i anfon y dynion yno drachefn i orphen y gwaith, ac i osod yr addurnwaith i fyny. Ar yr 28ain, wele y dynion yn y fynwent dracliefn a'r tro hwn, cwbl. hasant y gwaith. Gosodasant yr haiarn yn ei le, yr hwn ydoedd goron-waith destlus o haiarn, o ddeutu pymtheg modfedd o uchder, ar hyd ochrau a thraed y bedd, heb fod dim ynddo yn dramgwyddus o gwbl; ond yn hytrach, yn orpheniad golygus a phrydferth; ïe, y mae ifurt a gwneuthuriad y gareg yn gofyn y cyfryw orpheniad. Hebddo, bydd yn anolygus. Tra y bu y dynion yn gorphen y gwaith ar gareg goli'ad- wriaethol gwraig yr amaethwr, aeth un o'r glyn- bryfaid hyny ag sydd yn byw ar afiechyd cymdeith- as, a'r newydd am eu dyfodiad a'u gwaith i' frenin mawr glyn cysgod angeu,' fel y gallai ddyfod i fyny i'r glyn terfyniad hwn i roddi terfyn ar ysgelerwaith y bryntiad annheilwng a dirmygus a feiddiasant yn annuwiol sangu ei diriogaeth gyssegredig ef. Erbyn i'w fawrhydi wneyd ei ymddangosiad, wele y gwaith wedi ei orphen! Fel y cryf hwnw gynt, a gymmerodd afael yn mhyrth Gaza, ac a'u cyfododd, byst a dorau, o'a lie, felly hwn-yntau hefyd, gan faint ei nerth, a'i fawr gryfder, a gymmerodd afael yn mhyrth y bedd ac heb ystyried dolur y galarwr, na chyssegredigrwydd coffadwraeth y marw, cyfododd y gwaith haiarn o'r ceryg, a thaflodd hwynt yn ddibris o amgylch y bedd, nes gwneyd y lie yn I gysgod angau, ac heo drefn. Felly y maen't pan yr ydwyf yu ysgrifenu.- Gogoneddiis bethau a ddywedir am danat ti 0 frenin!' Ai anghofio a wnaeth efe mai ar feddrodau y meirw y saif ei deml ef ? Ai heb ystyried y mae efe fod ainmharu beddrodau yn ammharu sylfeini ei deml? Ai ni wyr efe fod tynu ymaith golofnau y bedd yn tynu i lawr holl gadernid y deml y mae efe yn ymddiried ynddi? Yatyried! TM JOHN JONES, 0 rrynum mv.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Ni chaniateir dawnsio cyhoeddus yn yr Almaen ar ddydd gwyl marwolaeth y ddau ymherawdwr di- weddar. Daeth Cwacer i'r llys sirol yni Belper, fel tyst, y dydd o'r blaen. Pan orchymynwyd jddo dynu ei hêt oddi am ei ben, gwrthododd; ond, chwanegai na byddai glldo wrthwynebiad i un o'r swyddogion wneyd hyny dan orchymyn y barnwr. Ni roddaf h byth orchymyn mor ffol,' ebai y barnwr; a. gwrthodódd gymmeryd tystiolaeth y dyn, yr hwn y ba raid iddo fyned allan.
T B A N 0 R -
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
cyfnewid mor fawr fel y mae llynges Italy yn ddiwerth. Yr un ddadl ag sydd wedi cael ei defn. yddio ganwaith yn y senedd, so allan o honi, mewn perthynas i lynges ein gwlad ninnau. Ymffrostia yr Americaniaid yn fynych yn cangder eu gwlad; ao hawdd y gallant, o'i chym- mharu a byohandra Lloegr mewn arwynebedd. Y mae Talaeth Efrog Newydd yn nuig o fewn ychydig yn gymmaint a Lloegr mewn arwynebedd. Dengys y ifigyrau canlynol fod y dalaeth hon nid yn unig o fewn ychydig yn gymmaint a'r oli o Loegr mewn arwynebedd, ond hefyd yu agos iawn cymmaint a hi, hefyd, yn ei chyn- nyrch amaethyddol. Y mae y flaenaf yn 47,000 o filldiroeild o yegwar, tra nad ydyw Lloegr ond 50,000. Y mae yn y dalaeth dan sylw 23,780,754 o erwau o dir amaethyddol yn cael eu trin, tra nad oedd yn Lloegr ond 24,922,052 o erwau o dir yn cael eu llafurio yn y flwyddyn 1887. Yr oedd yn y dalaeth uchod 1,540,000 o wartheg godro yn 1887, pryd nad oedd yn Lloegr ond 1,841,664. Od ydyw un dalaeth yn Unol Dalaethan yr America yn dyfod mor agos yn ei harwyuebedd a'i chyunyrch amaethyddol i'r oil o Loegr, pa beth raid fod arwynebedd a chynnyrch yr oil o'r Talaethau Unedig gyda'u gilydd? Nid rhyfedd fod yr Americaniaid yn ymffrostio yn iiangder eu gwlad. Y mae y Pab o Rufain unwaith etto wedi dadgan ei deimlad anfoddog a digofus o herwydd fod y gallu a'r llywodraeth wladol wedi cael ei chymmer- yd oddi ar brif esgob yr Eglwys Babaidd, yr hon swydd y mae ef yn bfesennol yn lanw. Wrth anerch y rhai a elwir y Coleg Sanctaidd,' yr hwn sydd yn cael ei wneyd i fyny o'r cardinaliaid, dydd Llun, y 24ain o'r mis diweddaf, cwynai LEO XIII. yn dost o herwydd tod yr eglwys wedi cael ei hysbeilio gan lywodraeth Italy -o'i thiriogaetbau, a daliai allan ei bawl ddiymwad i adfeddiannn y tir- iogaethau byn. Y mae yn ddigon eglur oddi wrth yr hyn a ddywed y Pab LEO yn ami, fod awydd cryfyn ei fynwes am feddiannu rhyw gymmaint o'r rhwysg a'r awdurdod a'rjlywodraeth fydol y bn rhai o'i ragflaenoriaid yn eu meddu yn Rhufain, a pha rai a arferasant i amcanion personol, gormesol, hunangeisiol, a chreulawn yn ami. Ond y mae egwyddorion rhyddid gwJadol a chrefyddol wedi gwreiddio yn rhy ddwfn yn meddyliau yr Italiaid, ac wedi cael gafael rhy gadarn yn en serchiadau iddynt ollwcg eu gafael o hawliau sydd wedi costio mor ddrud iddynt i'w meddiannu. Cwyno, gofidio, hiraethn, a melldithio fydd rhan LEO XIII. yn yr ystyr hwn a gwell iddo ef beidio siarad yn rhy ami, rhy hyf, a liaerllug ar y mater hwn, rhag i frenin a seneddwyr Italy gyfyngu ar y rhyddid, a lleihau y mauteision y mae yn bresennol yn eu mwynhau trwy eu hewyllus da hwy. Y mae pethau, hyd yn hyn, yn parhau yn dawel yn Suakim, a'r gymmydogaetb, er y frwydr fcr, ond poeth a llwyddiannus i'r Prydeinwyr a'r Aipht- iaid, a ymladdwyd er's ychydig amser yn cl. Er hyny, nid ydyw byddin y gelyn wedi llwyr ymadael o'r gymmydogaeth. Y mae nifer o'r Arabiaid yn parhau i aros yn Handoub, a berair eu bod yn rbagddarparu ar gyfer brwydr arall. Y mae perchenogion a golygydd un o newydd- iaduron Belgium, a gyhoeddir yn Brussels, y brif ddiuas, ynghyd a phersonau eraill yn y ddinas hono, wedi derbyn Ilythyrau, post cards, a brysneg- esau, wedi eu hurwyddo gan un a eilw ei hun yn \Jack the liipper,' yu eu hysbysu o'i fwriad i ym- weled a Brussels yn flJan, gyda'r amcan o lofruddio menywod yn y lie hwnw yr un fath ag y gwnai yn Llundain, er's ychydig amser yn ol; ac y mae hyny wedi oreu dychryn nid bychan yn mhiith rhai o perched prif ddinas Belgium. Cynnaliwyd cyfarfod tra lliosog o'r ysgrifrwym- wyr cyssylltiedig Air anturiaeth enfawr o wneyd camlas Panama, yn Paris, ddydd Iau diweddaf. Yr oedd yn bresennol tua 4,000 o honynt. Pasiwyd penderfyniad o ymddiriedaeth yn M. DE LESSEPS, y peiriannydd; a phenderfynwyd ar rai eyfnewid- iadan yn y trelniadau arianol, er mwyn dwyn yr anturiaeth i derfyniad llwyddiannus. Ystyrir fod y rhwystrau arianol oedd yn bygwth methiant i'r anturiaeth yn awr wedi eu symmud ymaith; a dygir anturiaeth fwyaf yr oes, o'r natur ag ydyw, yn mlaen gydag yni a phenderfyniad, a ehredir y gellir gorchfygu pob rhwystr ac anhawsder anian- yddol. Y mae 9,000 o weithwyr yn bresennol yn myned yn mlaen a'r anturiaeth. Y mae Cyngres fawr genedlaethol, yr hon a wneir i fyny yn benaf o frodorion India, yn bresen- nol yn cael ei dwyn yn mlaen yn Allahabad, yn yr hon y mae dros 1,000 o gynurychiolwyr o bob rhan o'r wlad Jiang bono yn oymmeryd rhan. Ya mhiith pethau eraill sydd yn barod wedi cael aylw y gyngres, y mae cyfansoddiad y cynghorau deddf- wriaethol wedi cael sylw arbenig; a phasiwyd penderfyniad yn gofyn am fod banner nifer aelodau yscynghorau hyn ,i gael eu gwneyd i fyny o aelodau wedi eu hethol gan y gwahanol ranau o'r wlad i ba rai y perthynant, a'r hanner eraill i gael eu pen- nodi gan y llywodraeth. Dadleuid y byddai i hyn uno Lloegr a'r India mewn buddiannau, dyled- swyddau, a gwasanaeth, ac y byddai yn dra manteisiol o bob tu. X mae y newyddion o wahanol ranan o Affrioa yn parhau i brofi nad ydyw y sylw a roddir yn ddi- wliddar i fater y gaethfasnach a ddygir yn mlaen mewn rhanau o'r wlad hono, ya ddialw am dano, nac yn anamserol. Y mae y newyddion diweddaf yn cadarnhau yr hyn a gyhoeddwyd er's ychydig amser yn ol, mewn perthynas i'r hyn a gymmer le mewn rhanau ddwyreiniol Affrica, a hyny drwy gydsyniad y SULTAN 0 Zanzibar, a chwmni Pryd- einig dwyrain Affrica, ac eraill, ag y gillid disgwyl amgenach pethau oddi wrthynt. Yn ol y newydd- ion hyn, y mae yr Arabiaid yn parhan i gael cyflenwadau parhaug o gaethion o'r canol barth, a'n bod yn ami yn ymddwyn yn hynod o greulawn tuag atynt, yn chwanego] at eu hamddifadu o'a rhyddid, yn en fflangellu, eu rhwymo, a'u trin yn y modd mwyat annynol. Y mae creulondeb yn rhan hanfodol o gaethfasnach a chaethwaBan- aeth. Drwy farwolaethj M. HUDE, y mae sedd wag dros ran o Paris yn Y stafell y Cynnryohiolwyr, yn Ffraingc, am yr hon y mae y Cadfridog BOULANGER yn debyg o fod yn ymgeisydd. Teimla nifer o Ffrangowyr awydd neillduol i weled y eadfridog yn aelod o senedd Ffraingo unwaith etto; ao o'r tu arall, y mae llawer o'i gyd-ddinaawyr a'i gydwlad- wyr yn dra awyddus am ei gadw allan o'r senedd, oblegid edrychant arno fel un peryglus i sefydliadau y wlad, ac mewn modd neillduol gan fod ganddo gymmaint dylanwad ar y fyddin; 800 y mae Pfraingo yn gwybod drwy brofiad beth ydyw ei pherygl pan fydd unrhyw un sydd yn meddn dylanwad mawr ar y fyddin yn methu cael ei ffordd ei hun yn y senedd, ac yn llywodraeth y wlad. Y mae Ffraingc wedi cael [profiad chwerw o hyn chwaneg nag unwaith yn ei hanes. Y mae nifer llongan, ac iiangder masnach forawl Prydain, yn dra mawr,yn gyfryWifel nad oes gan end ychydig o breswylwyr rhanau gwledig ein teyrnas ond ychydig syniad am danynt; a phan elont i Liverpool, Caerdydd, neurhyw borthladd eang arall perthynol i'n gwlad, synant at liosogrwydd y Hongau a welant yno. Ond pe byddai iddynt fyned i rai o borthladdoedd mawrion America, a pborthladdoedd gwahanol wledydd Ewrop, Affrica, ao Asia, a gweled gynmfer o longau Prydeinig sydd yn uiynycha porthladdoedd y gwledydd hyny, synent chwaneg at eangder a phwysigrwydd ein masnach forawl yno, ac yn mhob rhan o'r byd. Oywedai gohebydd Daily News Llundain yo Odessa, yn y M6r Du, fod yn y porthladd hwnw, gaool y mis diweddaf, ddim llai na 79 o agerlongau Prydeinig, ac fod eu nifer yn cynnyddu ya ddydd- iol. Y mae y rhan hono o RWSBia yn enwog am ei chynnyrch mewn yd ac, yn ddiau, mai ymofyn defnyddiau ymborth i'r bobl y mae yr agerlongau Prydeinig hyn. Yr oedd y cnydau yo y wlad hono y flwyddyn ddiweddaf yn hynod doreithiog, a chafwyd cynhauaf rhagorol; felly, y mae yno gyflawnder ar gyfer prinder a chynhauaf ein gwlad ni a gwledydd eraill y flwyddyn ddiweddaf. Yn ol brysneges o Allahabad, yn India, yr oedd yn bresennol yn y gyngres genedlaethol a gynnal- iwyd yn y ddinas hono bedwar cant ar ddeg o gyn- nrychiolwyr o wahanol ranau o India ddydd lau, y 27ain o'r mis diweddaf. Dechreuwyd y gweith- rediadau drwy i'r Anrhydeddus Mr. TELANGgynnyg penderfyniad yn cynnwys cyfnewidiadau pwysig mewn perthynas i gyfansoddiad cynghorau a llywodraetbiad materion Ueol yn yr ymherodraeth fawr .Indiaidd. Arweiniodd hyn i ddadl hirfaith a galluog, yn yr hon y dadblygid barn a theimlad y brodorion mewn perthynas i lywodraethiad eu materion eu hunain ao yr oedd yn ddigon amlwg, oddi wrth yr areithiau a draddodwyd, fod teimlad cryf am ryw fath o Ymreolaeth mewn rhaaau o'r ymherodraeth fawr Brydeinig yn y dwyrain.