Y Gwladgarwr

STRIKE FRONGOOH, SIR ABERTEIFI. ANWYL GYDWEITHWYR yn airoedd Mor- ganwg a Mynwy,—Dlamheu genyf e!ch bod wedl gweled yr apeliad a wneir atoch am gynorthwy ar ran inwnwyr y gwalth uchod ond y mae yn ymddangcs e-fbya hyn eu bod i gael cynorthwy cddforrth yr Undeb, a dichon y bydd rhai ag oadd yn meddwl cyf- ranu yn tybied na fydd elaieu mwyach, ond gallaf alcrhau y cyfryw i'r gwrthwyneb. Fel y mae yn byabya i lawer o honoch, y mae cyflogau mwnwyr y sir hon yn lael iawn- Iselach nag \m doabsrth arall o welthwyr tan- ddaearol tiwy Gymru o ganlynlad nis gall- ant fod yn gryfion iaim i sefyll allan, eto sefyll allan a wnaed, am fod cjfiawnder a hwy eu hunala &c ereill yn galw arnynt i wneud hyny, ao y maent yu awr wedi bod allan o waith er ya drca naw wythnoa, ac y mae yn canlyn fod eu hangon yn fawr. Heblaw hyn, y mae llawer yno o blant, yn felbion a merched, ceddynt yn gweithio ar y gwyneb, nad oes ganddynt yr un hawl ar yr Undeb, ac nad oedd elslau iddynt hwy i sefyll allan, eto yn gorfod bod allan, trwy fod y mwnwyr heb weithlo, ar., nid oedd neb o honynt yn grwgcach o herwydd hyny, pa. rai sydd yn dellwng o gynorthwy. Dyma'r frwydr gyntaf o'r fath fu jn air Aberteifl edoed. Ond brwydr y meiatri yn crbyn yr Undeb yw, ac yn ol fel y try allan yma y bydd tynged yr Undeb yn y s!r. Dyma y walth gyntaf erioed iddyrst apelio am gynorthwy y tu allan Iddynt eu hunain. Wel, gydweithwyr, peld- iwn a throi y glust fyddar at eu caia. Beth pe byddal rhyw berson neu beraonau yn cymeryd y peth i'w hyatyriaeth yn mhob ardal, a gwneuthur eu goren yn mhlith eu oyfellllon. D'gon gwlr elch bod yn talu Ilawer elalces, ond y mae gobaith i nl na fydd yr un strike yn ein plith yma, a gwn am elch caredigrwydd aifarol, a'ch parod- rwydd i gynorthwyo mewn cwfyngder, yn neillduol mewn achoslon o'r fath a nodwyd. Wel, gallaf elab slerhau nad oes un achos yn fwy teilwng na hwn, ac na fydd elch oyfran- ladau yn ofer. Y mae pwyllgor wedi el ffarfio yn eu plith, a phob taliadau i'w hanfon i Mr. T. Jonea, Llantrlsant, Frongoch Mtne, Aberyatwyth. Gadewch i nl, gan hyny, ddangos i'n cyfeirf Ion a'n cydwe'thwyr ein bod yn gwerth- fawrogl eu hymdrechlon, ao yn gobelthlo yn eu llwyddiant, a hyny trwy gyfranu yn dellwng o honom ein hunain. GORONWY.

CYFARFOD Y CYNRYCHIOLWYR YN Y BUTE ARMS, ABERDAR. Anwyl Gydwelthwyr,-Y mae rhal person- au wedi bod yn gofyn i mi pa beth oedd yr achoa na chafodd y cyfarfod uchod el gynal yn yatod y mis diweddaf ? Wel, y mae'r ateb wrth law:—Pan ddarfu Mr. Henry Thomas, Mr. Evan Williams, a mlnau gyfar- fod a'n gilydd, barnwyd ei bod yn well el adael am fie, gan fod cyfarfod yn oael .el gynal yn Mountain Ash, ac un arall yn Merthyr, a thrwy hyny y byddai gwelthwyr y gwahanol iofeydd yn gweled gormod o dreul- lau yn myned ar yr un adeg, gwelsom y bydd- ai yn well ei ohlrio am fis. Yn y cyfaifod diweddaf a gycallwyd, E brill 7fed, pasiwyd fod cyfarfod i'w gynal fel aiferol, er mwyn cael gwybod sefyllfa y gwahanol welthfeydd, &!I dull o weithio yn nghyda'r prisoedd ar bethau. Hafyd, er mwyn cael gwybod am y personau hyny sydd yn symud o un gwalth i'r llall heb dalu y check-weigher, fel y gallwn anfon llythyrau at bwyllgorau y glofeydd y maent yn gweithio ynddynt. Hefyd, i gael gwybod pwy sydd yn dyagu rhai i dori glo, megys ag y maent yn Abernant, yn enwedig yn Mhwll Lefel yr Afon, a manau ereill yn y awm. Pasiwyd hefyd fod pob cynrychlolydd I ddyfod a la. 63., gydag ef y tro nesaf, er mwyn cyfarfod a rhyw fAn dreuliau sydd yn perthyn i'r cyfarfod. Bydd y cyfarfod nesaf yn cael el gynal yn y Bute Arms, Abordar, ar yr 2il o Fehefin, pryd y dysgwylir un o bob gwaith I fod yn bresenol. I ddechreu am Balth. DAVID WILLIAMS.

DYRCHAFIAD I GYMRO. Y mae llawer wedi dyrchafa ei hunain trwy ddewrder ar faea y rhyfel, ereill drwy ymladd a'r dyrnau, yn nghyda llawer o ddulliau rhy ami i'w henwi. Ond dyma un, yn fab i weithiwr, wedi ei anrhydeddu a F.G.S., gan un o brif gymdeithasau y byd. Aed rhag el fiaen, y mae iddo ddyfodol hapus. Beth ddywed ei fradychwyr ar Hlrwaun Wrgant am hyn1? Yr oeddent yn ceiaio gwawdlo ei O.E., yn amser yr etholiad, tra y mae dynlon goreu Cymru a Lloegr yn el barchu. Tybiwyf y byddwch yn telmlo pan welwch M.A. ganddo. Gwel yr hyn a godwyd o'r waag:— "Geological Society of London, "May 13th, 1874, "John Evans, Esq., F.R.S., President, In the chair, "Arrott Browning, Esq., G.E., 2, Water- loo Place, Pall Mall, S.W., and Leyson Rhys, Esq., Manager of the Bwllfa, Merthyr Dare, and Gralg Collieries, South Wales, were elected Fellows." A chofied bechgyn Cymru, mal enill yr uchod a wnaeth ein gwron, ac nid el phrynu. Wei, aed yn hwylus yn el flaen, mae y wlad yn gwaeddi excelsior. Y mae yn ddyn a wna ddaloni i bawb; gwelodd ef garedlgrwydd, ao y mae yntau fel pob dyn gwlr dda yn ad- dalu, ac nid yn unlg i'r cyfryw a wnaeth ddaioni iddo ef, ond I bawb. GUTYN HYDREF

Boneddlgena hyny nad ydynt wedl defnyddlo Starch Stenfleld, dymunir ar Iddynt wneud un prawf o hono, a bod yn ofahu am ganlyn y cyfarwyddiadan argraifedlg ai bob paoyn. Y mae yn ycJiydlg anhawddach el wnend na fltaurohea ereill, ond pan y denlr droa yr anhawsdra, dy- vedlr teI Oolchwnug y Vxeoines, mai y Starch goren addefnyddlwyd erioed ydyw.

YMDDIRIEDWCH YN EICH DYNION. MR. GOL.Goddefwch i mi gael rhyw gongl fechan o'ch papyr gwladgarol i roddi ar ddeall i'r personau gwenwynig eu meddyliau sydd yn gweithio yn nglofa Aberaman, nad oes raid iddynt fyned i un petrusder mwyach o'm hachos i. Cs nad yw eu pleidleisiau yn ddigon lluosog i fy symud o'r swydd anrhydeddus wyf ynddi, (fel yr wyf yn credu nad ydynt,) yr wyf yn cymeryd y lleiafrif, trwy ddarfod gwasan- aethu arnynt ar ac wedi yr 31ain o Fai, 1874. Yr wyf wedi eu gwas:maethu am agos i ddwy flynedd, ac yn ystod yr amser hwnw, yr wyf wedi derbyn mwy o sarhad ac anmharch na phe buaswn wedi bod yn durncoat" o'm mebyd; ond yr wyf yn hyderu dweyd mai gan y personau mwyaf anwybodus yr wyf wedi cael hyny, ie, rhyw ffyliaid penboeth, afrad- lawn, sydd a'u holl egni yn ceisio tynu cymer- iadau eu cyd-ddynion i'r llawr. Os ydynt yn penderfynu cadw pwyswr iddynt eu hunain yn y dyfodol, mi a'u cynghorwn i adael yr hen arferion hyny, a rhoddi eu hymddiriedaeth yn y cyfryw a fyddant yn apwyntio; cmys i bwy bynag y rhoddant eu cefnogaeth, ac os cant"fod y pwysau wedi gwella wedi iddynt newid eu pwyswr, carwn gael hysbysiad o hyny yn argraffedig yn y GWLADGARWR; ond gocheled y cyfryw fyddo yn danfon yr hys- bysiad hyny na fyddo yn gwneud camwedd, o herwydd bydd lie i gyfeirio yn ol am yr hysbaid yr wyf wedi enwi yn flaenorol. Yr wyf am ddweyd wrth y brawd check-weigher hyny, os na fydd y pwysau yn well, bydd yn ogystal iddo fod rhwng cynffon y d-l a bod y fath s yydd- wr. Ydwyf, yr eiddoch yn garedig, Aberaman. HIRAM JAMES.

MAE NHW YN DWEYD. Mae nhw yn dweyd fod golwg mwy ifafriol ar fasnach y Deheudir yn awr nag aydd wedi bod, gan mai 23. y bunt o ostyngiad y mae y meistri wedi penderfynu arno. Mae nhw yn dweyd fod yr undeb i ddarfod, ond nid yw hyny yn debygol ddarllenydd, am fod yr egwyddor fawr undebol wedi meddlanu y gweithwyr yn rhy ddwfn. Os lleddlr y corff ni leddir yr yabryd. Mae nhw yn dweyd fod glowyr Owmlon yn llanw am y mwyaf o lo ar eu trams, er gwaethaf yr awdurdodau. Cynllun da i lanw marchnad. Mae nhw yn dwayd fod yr Eryr ar gymer- yd gwibdaith dros lanau Cwmtawe, ac i fyny tua ffrydlau Twrch, er cael golwg ar y rhai hyny sydd yn gweithlo yn anghyfrelthlawn, a pha faint aydd heb dalu eu levies diweddaf. Mae nhw yn dweyd fod y toryes wedi ei gwneud hi yn bert iawn o'r diwedd tua y Ty Mawr yn Llundain, trwy estyn yr oriau i'r meddwyn i ychwanegu ei feddwdod, ac i'r pechadur i fwynhau ei bechaduruarwydd. Y mae tafarnwyr yn gorfoleddu. Cywilyddied y rhal a fu a llaw yn y gwalth hwn. Mae nhw yn dweyd fod y tory mawr o air Gaer wedi cauad allan ei weithwyr alcan, ac eto yn celalo ymosod yn annheg ar y glowyr, trwy ofyn am 10 y cant o oatyngiad, a hyny i gymeryd lie chweoh wythnoa o flaen un man arall, gan mal mla ar ol Yatalyfera ac Aber- nant y cawsant y codlad dyledus iddynt. UN 0 HONYN' NHW.

EISTEDDFOD GADEIRIOL GLOWYR OAKWOOD. Dydd Llun, lh al y 18fed, oedd dydd gwyl yr eisteddfod uchod. Cymerwyd y gadair gan Dr. Thomas, prlf feddyg y glowyr, yr hwn a roddodd JE5 5a. tuag at y treuliau, a gwnaeth araeth hyawdl a brwdfrydig ar yr hen sefydllad Cymreig, yn nghyd ag amcan gogoneddus yr wyl hon. Wedi hyn cafwyd areithiau gan y beirdd. CYFARFOD Y BOREU. Canu "Bwthyn yn nghanol y wlad;" goreu, Gwilym. Beimfadaeth y "Chwarel- wr"—goreu, Ieuan Tir Iarll. Adrodd y "Pwyllgor DIgrlf;" goreu, Myfanwy. Canu "Ehedydd bach mwyn;" goreu, EOB Cyn- wyd a'i bartl. Beirnladaeth englyn i "Wen- ynen Afan;" goreu, Ellanwyson. "Gall ef droi y nos;" goreu T. Jeffreys. Beirniad- "Oàu I Lowyr Oakwood;" goreu, Dewi Glan Llyfnwy. Adrodd "SerenBethlehem;" goreu Myfanwy. Beirniadaeth y 12 englyn priod- asC. P. Davies, Yaw., a Mias Prloe;" goreu, Enls Ddu. Canu y "Rhuthgyroh," a rhan- wyd y wobr rhwng coi Saron a chor Carmel. ] Cywydd i'r "Bronrhuddyn;" goreu, Enls Ddu. CYFARFOD 2 O'R GLOCH. Canu "Telthlwr ar y Berwyn;" goreu, Mr. John Jenkins. Adrodd "Gorsedd Gras," gan Enis Ddu, a rhanwyd y wobr rhwng T. Hopkins a S. Jeffreys. Beirnladaeth y farw- nad; goreu, Ieuan Dyfed. Canu y "White Squallgoreu, Edward Evans (Gellilenor Fawr.) Adrodd rhan o bryddest gan Dewl Wyn, a rhanwyd y wobr rhwng Thomas Hopkln a John Jenkins. Canu y "Boreu Nlwlog;" goreu, Ebenezer Thomas a'i gyf- eilllon. Beirnladaeth y traethawd; goieu, John Davlea, Mynydd Bychan. Canu corawl, ond ni ddarlienwyd y felrnladaeth hyd nea darllen beirnladaeth yr awdl ar yr "lawn," a chadelrio y bardd llwyddlanus, sef Enls Ddu, ao yna cyhoeddwyd y felrnladaeth ar "We never will bow down goreu, cor Carmel, dan arwelnlad Mr. Phillip Morgans, pa rai a ddychwelasant y R20 gwobr i wrth- rych budd yr eisteddfod. Bydd cor Carmel yn destyn i fyfyrdod y beirdd yn yr eistedd- fod nesaf. Yr ydym dan rwymau I ddiolch yn fawr am y cynorthwy a gawsom gan bawb, set Mr. John Jenkins am yr harmon- ium, Mr. Jonea am y pardoneg, yn nghyd ag amryw o'r rhyw deg am y cydau rhad. Yn yr hwyr, cafwyd cyngherdd fawreddog, pryd y cymerwyd rhan gan Mrl. J. Howells (Perdonydd), Phillip Morgan, Eos Morlais, Enls Ddu, a'r aelndorf pres. Dymunem ddiolch i'r aelndorf prea am roddi eu gwas- anasth yn rhad. Cafwyd cyatadleuaeth ar yr harmonium yn y gyngherdd goreu, Llew Afan. Cafwyd cyfarfodydd campus a llwydd- lanus. Ar ol talu yr holl dreuliau yr oedd £ 70 yn weddill i'r tylawd. E. BEVAN, Ysg.

HOREB, LLWYDCOED. GWYL DE A CHYFARFOD CYSTADLEUOL CERDDOROL YN YR HwYR.—CynaUwyd yr wyl uchod dydd Llun Sulgwyn. Mae yn he a axferiad gan eglwya a chynulleidfa Horeb i gynal gwyl de yn flynyddol or y dydd uchod, ac folly gwnaethant elen!. Yr oeddem yn dnl y buaaai xhybudd a roddwyd gan y melatrl er ys ychydig wythnoaau yn ol yn cffelthio i atal gwerthiant ar y tocynau ond da gonym i ni gael ein sloml i'r ochr cr^u. Daeth tyrfaoedd lawer yn nghyd prydnawn dfdd Llun, yn wyr a gwragedd-gwyr leu- alnc a gwyryfon, henafgwyr a llanciau, I fwynhau y wledd hon, cymyagedlg o fara brlth a sudd y ddalen Chineaidd. Yr oedd yn taro i'n meddwl wrth weled y tyrfaoedd oedd wrth y byrddau yn Vestry-room Horeb yn mwynhau eu hunain gyda'r te, fod yn dda 1 ni el fod dipyn yn rhatach nag y bu un- walth yn cael ei werthu yn Lloegr. Yr oedd yn y flwyddyn 1657, ychydlg gyda dau cant o flynyddau yn ol, yn cael ei werthu o'r .£6 i'r £10 y pwys. Fe wel y darllenydd fod cael cwpanald o de yn costio yn bur ddrud y pryd hwnw. Da, iawn fod pethau wedl newid er gwell yn yr ystyr hwn. Yr ydym yn meddwl 1 bawb gael eu llwyr foddloni yn y wledd gafwyd i'r corff dydd Llun Sulgwyn yn y Llwydcoed o'r hyn lleiaf, yr oedd pawb yn canmol. Noa Lun, yr oedd gwledd o natur arall yn dechreu yn y capel am haner awr wedi saith, sef cystadleuaeth gerddorol. Llywydd y cyfarfod ydoedd y Parch. W. S. Davles, gweinidog y He. Belrnlad ydoedd Mr. R. Evans, Aberdar, arwelnydd galluog Cor Slloa. Nid ydym yn cofio I ni gyfarfod a Mr. Evans fel belrnlad o'r blaen, ond yr ydym yn oredu yn alcr nad hwn fydd y tro diweddaf oa cawn fyw ychydlg bach. Mae ynddo elfenau I ddyfod yn boblogaldd fel belrnlad. Ni wnawn ddim ond enwi y darn- au y cystadleuwyd arnynt rhag I'r gofod fyned yn faith. 1. O paid gormesu y gwelthiwr tlawd.' 2. 0 na chawn farw yn yr haf." 3. "Beddy dyn tylawd." 4. Darllen ton roddedlg ar y pryd. 5. Unawd, "Hofflwys wlad." 6. "2" Cyfamod disygl." Y prif ddarn cystadleuol ydoedd Jona," o Lyfr Tonau Stephens a Jones. Tri chor yn oys- tadlu—Cor Heolgeryg, Cor Undebol Llwyd- coed, a Chor Horeb, Llwydooed. Cor Horeb, o dan arweiniad Mr. R. Morris, ydoedd y buddugol. Cawsom gyfarfod gwir ddyddor- 01 ao ystyried fod y capel mor orlawn o gyn- ulleidfa. Dibenwyd trwy gyflwyno diolch- garwoh i'r gwragedd a'r merched, a phawb fu yn gwasanaethu mewn cysylltiad a'r te, aoyn ddlweddaf trwy gyflwyno diolchgarwch J'r cadeirydd a'r beirnlad. RHTWTJN. AS IT OUGHT TO BE. "I visited" writes Dr. HASSALL, "Messrs, Horniman's Warehouse, and took samples of Tea ready for consignment to their AGENTS,& on analysis I found them PURE, & of superior quality" At the Docks, I took samples of Horniman't Teas, which I analyzed, & found PURE; the quality being equally satisfactory. 4'1 purchased Packets from 'Agents for Homiman's Tea? the contents I find correspond in PURITY and excellence of quality, with the tea I obtained from their stock at the Docks." 3,248 AGENTS^ Chemists, (brifectioners, Ie. TIRPHIL.—Dygwyddodd yohydig o ym- rafael rhwng y melstr a'r gwelthwyr yn mhwll Tir Phil ar y 14eg o'r mis hwn, a gor- fuwyd cael trl diwrnod o strike, a charlodd y gwelthwyr y frwydr. Er mai byr oedd y frwydr, bu hi yn lied boeth a phender- fynol. Yr achos o'r anghydfod oedd gwneud yr holl waith marw mewn talcenau am ddim. Mi garwn I weithwyr ereill I beidio cymeryd pob sothach a g&nt gynyg arno gan eu llyw- odraethwyr. Yr ydym nt, fel gwelthwyr, yn oimod o slafiald.-Dygwyddodd damwain alarus yn y He hwn boreu dydd Iau, yr 21aln o'r mis hwn, drwy lgareg a glosyrthlo ar ddyn pan y oarlwyd ef mewn cadair i'w gartref at al deulu. Tua haner awr wedi dau o'r gloch yr all foreu bu farw. Ei enw yw Waltel. Thomas. Y mae'r level hon yn perthyn I Gwmpeinl Dowlaie.—DINIWED. YNYSMEUDWY. Y mae yn arferlad gan eglwfs Annibynol Bethesda y lie uchod 1 roddi gwyl de flynyddol i blant yr Y sgol Sabbothol a'r aelodau. Dydd Sadwrn, y 23iln cyfisol, ymgyfarfu yr ysgol am 2 o-a gloch, ac aethant dan ganu ar hyd yr heol- ydd, ac yna dyohwelasant i gyfranogl o'r wledd ddarparedlg. Ar ol y ta cafwyd oyf- arfod adloniadol a chyatadleuol. Y llywydd ydoedd Mr. J. Williams, yr hwn a lanwodd ei swydd yn ddeheulg lawn. Wedi i'r llyw- ydd roddi ei araeth agoriadol, cafwyd an- erchiadau barddonol gan Mrl. Isaac J onea. W. Tawenfryn Will lams, a John Walters. Belrnlald-y canu, Alaw Meudwy yr ad- roddiadau, Mr. W. Tawenfryn Williams.—J.

Y STRIKE YN SOUTH STAFFORD. Nid ydyw strike y glowyr yn South Staff- ordshire a Deheubarth Worcestershire, trwy yr hon y taflwyd rhyw 25,000 o fobl allan o waith, yn agosach at 'ei therf/nlad yn awr, ar ol wyth wythnos o annealldwriaeth, nac ar y dechreu. Y mae liuaws o wrthundebwyr wedi myned i mewn ar delerau y melatrl, a llawer o'r undebwyr hefyd wedi myned I welthlo i lofeydd ereill ar yr hon brlalau. Yn un o gyfrlnfaoedd yr undeb yno, yr oedd oymaint a 130 o'r gwelthwyr wedl oael gwrith ar yr hen briaiau, y rhai a dalant yn awr swllt yr wythnoa tuag at gadw eu cyd- welthwyr sydd allan. Y mae y rhal sydd allan hefyd yn gwneud yr hyn a allant at y 10a. a dderbyslant oddiwrth yr undeb, ao y mae rhai o honyat wedi bod mor ffodus yn eu hymchwyl yn y tomenau a daflwyd allan gynt o'r glofeydd, fel y maent wedi dyfod o hyd i dynelll lawer o fwn haiarn rhagorol, ao wedi ei werthu am 103. y dynell.

STRIKE Y GLOWYR YN SOMERSET- SHIRE. Mae y glowyr a welthient yn Nglofeydd Klngawood a Parkfhld, yn un o ddoabarth- ladau pwyalcaf Someraetshira, yn bander- fynol o wrthaefyll ymgala y melatrl i ostwng 20 y cant yn eu cyflogau. Mae y meistri ya ymddangoa Hawn mor bendertynol s'l gwelthwyr, cany a y mae yr holl geffilau wadi. eu tynu I fyny o'r pyllau.

UNDEB ODYDDOL MANCHESTER. Dechrauodd elateddiad Cyfarfod Blynyddol- Undeb yr Odyddion ddydd Llun diweddaf, yn Richmond, Surry. Y llywydd ydyw Mr. W. Norton Western, Pool. Y mae nlfer y cynrychiolwyr eleni yn f wy nag erioed, sef 370. Oddiwrth anerchlad y llywydd cafwyd fodyr undeb wedi cynyddu yn yatody flwydd- yn ddiweddaf 11,587, yr hyn a wna nlfes aelodau yr undeb yn bresenol yn 481,630. Prydnawn dydd Llun diweddaf tra yr oedd hen wr a'i wyr yn cysgodl yr yatorm o fellt a tharanau dan gceden yn Llundaln, tarawyd. y ddau gan fellten. Lladdwj d yr hen wryn; y man, ond y mae y plentyn yn gwella. Yn Sheffield nos Lun diweddaf tarawyd tri o bersonau i'r llawr gan gerbydres, dau o ba rat a laddwyd yn y man, a derbynlodd y trydydd y fath nlweidiau fel y mae ei ad- f erf ad yn dra annhebygol. Cymerodd etholiad aelod seneddol droe, Poole le ddydd Mawrth diweddaf. Derbyn- lodd yr Anrhydeddus W. Ashley, Rhydd- frydwr, 631 o bleldleialau, a Syr Ivor Guest, y Celdwadwr, 622. Yr oedd mwyafrif yit. Ymgelsydd Rhyddfrydol yn 9. Nos Wener diweddaf, yn Casnewydd, bu farw menyw o'r enw DavIes yn hynod o ddisymwth. Ymneillduodd i'w hystafell wely yn fuan ar ol el gwr, yr hwn cyn ym- ollwng t gysgu, a'i gwelodd yn penllnio as ymyl y gwely. Pan ddeffrodd y gwr yn y boreu, yr oedd y wralg yn yr un ystum, a ohafwyd ei bod wedi hen farw. Oddeutu dau o'r gloch boreu dydd Llun diweddaf, daeth rhal o swyddoglon reilffordd y Great Western yn Brynsadler, o hyd I gorff yn gorwedd ar y linell, ac mewn cyflwr dy- chrynllyd. Yr oedd olwynlon cerbydres: wedi myned dros a thori ymaith y gwyneb oddiwrth y corff. Wedl cael cynorthwy, cy- merwyd y corff i dy yn y gymydogaeth. Oaf- wyd allan yn fuan mai enw y trancedlg oedd James Matthews, 50 oed, labrwr, ao yn byw yn ymyl. Y mae marwolaeth ddamweiniol ofidus yn oael ei hadrodd o Brlste. Prydnawn dydd Sadwrn diweddaf fel yr oedd un Mr Starkey, masnachwr enwog yn y ddlnas, yn dyfod f lawr stelriau ei dy, cwympodd drosodd a thorodd el wddf. Boreu dydd Llun diweddaf, cafodddyn feuano o'r enw James Godwin, yr hwn a gondemnlwyd am lofruddio el wralg, el ddi- enyddlo yn Newgate. Y mae llofruddiaeth greulon wedi oymeryd He yn Glasgow. Dydd Llun diweddaf deu- wyd o hyd i fenyw o'r enw Jesale Edwards, neu Muller, yn gorwedd yn ei gwaed mewn, ystafell perthynol I adellad a ddefnyddlr gan glwb penodol. Y wratg hon a of alai am yr ystafell, a thrywanwyd hi yn et gwddf amryw wetthlau. Y mae drwgdybiaeth wedl ayrth- io ar el gwr.

rpHE CHARTIST RIOT8 OF 18S9. — Mr. HAMER'S -*• History of the Chartist Riot', at Ll&nidloei, in 1839, will be sent port free for seven penny stamps, by John PryIe. Printer, Llanidloes. Sold also at GWLADGABWR Office, Aberdare.