Y Gwladgarwr

GOHEBIAETH 0 L'ERPWL. DEDDFWRIAETH DDOSBARTHOL.—Oa nad yw y penawd yn gyfieithiad cywlr, nid yw o gymaint pwys, gan fod y darllenydd yn deal! y meddwl sydd yn oael ei gyfleu yn y geirlad Cymrelg o'r hyn a ellw y Sais yn Class Legislation. Mae digon o brofion wrth law fod y nifer luosocaf o Saneddwyr Pry- yn ymlwybro yn y oyfelrlad uohod, gan gwbl anghofio yr ymrwymiadau a wnaed pnddynt mewn. areithlau brwdfrydlg yn amsex yr etholiad. Mawr oedd y dwndwr a gedwid yn Nghymru a Lloegr am anfon dyn- ion i'r Sanedd i gynrychloll llafar, a llwydd- Wyd i raddau mwy neu lal 1 wneud hyny, ac ax ol gwneud hwnw, beth aydd wedi el wneud ganddynt hwy erilea, llwyddiant, a dyrchaf- lady gwelthtwr 1 Cafwyd araeth fombast- aNd yn ddlweddar gan un o'r aelodau Cym- relg yn belo y gweithlwr am y damweinlau mynych a gymer le yn y glofeydd; a dylasal y cyfryw gael el wrthwynebu yn y fan a'r lie, ond ofnwyf nad oedd yno neb yn teimlo digon o ddyddordeb yn y pwnc o amddiffyn y gweithlwr. -Y mae y gwlxionedd yn gryf a chadarn, ao nls gelllx el wneud yn ddlm Hal, beth bynag fyddo hyawdledd yr areithiwr, er y gallai Iwyddo 1 ddarbwyllo llawer o ddyn- Ion i gredu pethau nad ydynt wirlonedd. Ymgaia wael ydyw celalo pentyru belau ar y dinlwed, pan mae y wlad yn gwybod fod tri o bob pedwar o'r trychlnebau tanddaearoi wedi cael eu haohoal gan ddlffyg awyrlad a chamdrefniadau eraill. Gwlr fod arolygwyr y Llywodraeth yn ymweled a'r glofeydd, ond pwy welodd un o honynt yn cordded yr awyr- ffyrdd a lleoedd anghysbelllle mae y gweith- lwr, druall, yn ymdrabaeddu yn nghanol tagnwy wrth oleunt Uuaem, ac fel pe yn ym- ladd ag angeu am el fara ohaws 1 Gwelsom InrJnt lawer tro yn disgyn l'r lofa, a cherdd- ed y brif-ffordd am yohydlg ganoedd o lath- eni, mesux yr awyr a gwahanol bethau ereill, ond ni welodd neb hwynt yn cordded y ddychwelfa er profi fod yr awyr a fesurwyd Dpnddynt yn cael el harwaln l'r lleoedd prlodol. Oyn dyfod o honynt, fe ddacfonir ahybudd prydlon i awyddfa y gwaith, fel os bydd rhywbeth allan o le o gylch gwaelod y pwll a manau cyfagos fe gelx digon o ameer i lanhau a threfnu ar gyfex ei ddyfodlad. Y mae oyfraith y wlad yn ooabl y glowr am wneud rhywbeth allan o Ie, ond nid oes yr un gyfraith i goabi pexchenog y lofa am annhrefn a dlffyg awyr. Gall digon o awyr ddlsgyn i un pwll ao esgyn I fyny o't Uall, ond y pwno ydyw, a fydd y awm hwnw yn oael ei garlo yn brlodol trwy y lofa. Dyledswyddau arolygwyr cyflogedlg y Llyw- odraeth ydyw gweled hyn yn oael el gaxio allan yn brlodol, ac yn. yr esgeuluadod hwn mafl penawd yr yagrif yn cael el gwlrlonedd- oli fod Class Legislation yn bodoll, yn ein gwlad, a'x gwx oyfoethog yn dianc xhag cael ei gosbi pan fydd yx un dynion mewn aw- durdod yn coabl y tlawd am yr nn cyffelyb droaedd. Nid yw .haner ymwelladau y Hwyddoglon hyn yn ddlm amgen na ohoeg ahwareu, a lluawa o fywydau yn cael eu haberthu yn wythnosol oherwyddesgelusdod a difaterwoh dynion ag aydd yn derbyn can- oedd o bunau yn flynyddol o axlan y wlad. Gafar mlloedd o feddau yn y monwentydd yn profi geirwiredd y goaodiad heblaw y oanoedd, plantamddlf aid a wellx yma a thraw ar hyd a lied y wlad. Gan fod cyfraith i goabi am ddifaterwch y gweithlwr, fe ddylal fod cyf- xaith hefyd 1 goabi y melatr am esgeuluadod. Heb y naill fel y llall, y mae yn amlwg fod pethau yn hanerog, a'r dynion a ddanfonir i Senedd y wlad yn ddynion plaid, pryd y dylentfod yn anmhleldiol yn y pwno o wneud deddfau, gan fod y tlawd yn gorfod byw wrth y cyfryw ddeddfau yr un cystal a'r oyfoethog. Heb hyn, nls gelllr edryoh ax Sant Stephan fel mangre oyfiawnder. Oelr enghrelfftlau o hyn mown amryfal fanau ar for a thlr, a gwelir yn ami ddygwyddladau ag sydd yn gwirlo yr hen ddiareb Selsneg "That there is a law for the rich and a law for the poor." Gan fod y tugel wedi dyfod i ddwylaw y dosbaxth gwelthiol, y mae yn ddyledswydd arnynt i anfon oynrychiolwyr annlbynol, aef dynion heb fod yn gysylltledlg a gwelthfeydd glo a haiaxn, ac yn barod i godi llais amddi- flfynol crblald y goxthxymedlg. Y mae y llelll yn addaw yn deg ar esgynlorlau y cyfarfod- ydd etholiadol, ond mae y oyfan yn darfod mewn addewid; Yr amoan mawr mewn golwg ydyw, cael yr A.S. fel oynffon ar ol yr enw, fel na waoth ganddynt am ddlm wedi myned I mewn. Oyhyd ag y byddo y bendefigaeth mown awdurdod yn eln gwlad, bydded yn Geidwadol neu Rhyddfrydol, fe fodola y bwgan erchyll Class Legislation, a bydd yn xhaid i'r tlawd ddyoddef y ffrewyll gan yr uchelwr, ao ymostwng i lywodxaeth y wlalen haiaxn. Oredwn mewn paxchu uxddaa, a thalu gwaxogaeth 1 anrhydedd ac enwogxwyad; ond mewn gwlrionedd, y mae yr athrawlaeth o lyfu-traed y gwr mawr yn ormod o ddar- ostynglad, am eln bod yn ymwybodol fod yr eU o honom yn aelodau or gymdelthaa ddyn- ol, a phob un yn feddianol ar gyloh penodol, a bod yn xhald i'r oyloh hwnw gael ei lenwi em mwyn hwylusdod masnach a llealant dyn- oIIaeth. On ydyw ffawd wedi ffafrlo xhal pobl yn y byd, nid oyfiawn ydyw gwneud deddfau ffafriol I un doabarth mwy na'r llall, am fod yv Isel fel yr nchel yu gorfod dal I fyny anxhydedd y goron Brydelnlg. Byddal yn ddymunol gweled xhal 0'. bechgyn mawr yn gafaelyd yn y pwno hwn, er el wyntyllu yn brlodol, so esbonio y path i bwrpas er mwyn y sawl a garant wybod a deall pethau oysylltledlg a gwleldyddlaeth Brydelnlg. Un o brif ddiffyglon y newyddladuron Cymrelg ydyw nad ellid cael rhagox o erthyglau cym- hwysladol ar destynau dyddorol a fyddo yn tueddbeni i goethi chwaeth y werln, a'i dyagu i ddeall eu hawliau fel dlnasyddlon yn lIe cymeryd eu harwaln gerfydd eu trwynau gan rhyw anffaeledlgton sydd yn meddwl euhun- aln fel duwlau symudol ar wyneb y ddaear. Ymgroeaed y werin, a dangoaer i'r labyatlaid cegrwth fod haulwen gwybodaeth wedi codi uwoh ein gwlad, ao nad ydym mwyaoh i gael ein boddlonl ar deganau. Y mae gan bob dyn hawl i feddwl a barnu droato el hun, a dylai fod yn feddlanol ar ddlgon o annlbyn- iaeth dynol I ymwrthod a'r aynlad o ym- orphwys ar farn ei gymydog. Gel wlr y wlad hon yn nythle y. brelntlau mawr, ao ar y bobl bydd y bal os na fynant ran o'r oyfryw frointlau a berthyn i ddinasyddion y wlad. Rhaid wrth ddiwygiadau, er mwyn dal i fyny gymeriad yr oea, ao hyderwn waled yn fuan un chwyldread eto er gwneud i ffwrdd a'r gyfandxefn anghyfiawn a gedwir i fyay yn ein gwlad o dderbyn wyneb yn ein llya- oedd cyfreithlol, lie y dylai fbd barn wrth llnyn, a chyfiawnder wrth feaur, ond fel arall y mae, a gollir priodoli hyny i ddylan- wad Class Legislation, Y OYMRO DOF A PHAT.A.GONIA.Mae y bregeth yn y rhifyn diweddaf yn un bwyalg a gwerthfawr; ond nid yw y testyn yn ddigon tellwng i'r pregethwr wneud arddel- iad o hon! o dan enw adnabyddtss. Cynwyaa bentwr o haerladau heb ddim profion pellach na dywediadau noethion y Parch. D. S. Davlea. Os ydyw Patagonia y path ag y myn Oymro Dof I ni gredu ei bod, y mae yn syn genym na ddeil i'w hamddiffyn yn wynob-agored heb aohos i'w hamddiffynwyr wneud hyny o dan ffugenwau dirgelaidd. Dywedir mal y gwlrionedd sydd yn lladd a bllngo, felly, oa anwlreddau a.gyhoeddir gan wrthwynebwyr y aymudiad, paham yr ofnant ? a phaham y bygythiant goabi hwn a'r llall am siaxad neu yagxlfenu yn erbyn y aymudiad. Lie byddo achoa da, teilwng, y mae yn slcx o Iwyddo er pob gwxthwyneb- ladau, ao amser a brawf deliyngdod ac an- nheilyngdod y wlad fel cartref i'r Oymry. Gall pawb ag sydd yn adnabod D. S. Davlea gymeryd yr hyn a ddywed efe yn ol ei werth yn marohnad y cyhoedd, a chredwyf na chyrhaeddant ond ychydig lawn o brls fel nwyddau marchnadol. Mae y pedwar pen yn debyg i'w gilydd, a'r bregeth fel yr aw- dwr, a gall y cyhoedd farnu cydrhyngom pwy sydd am ddarbwyllo y Oymry I ymfudo. Ateb gofyniadau a wnaethum, a thrachefn, fy marn ar y pwnc, gan adael i'r cyhoedd farnu drostynt eu hunain beth sydd yn oreu i'w wneud o dan amgylchiadau y gorlawn- der yn y farchnad welthfaol. Os ydyw America yn difa y trlgolion, y mae yn ayn meddwl fod y boblogaeth yn cynyddu, a bed y wexinlaeth Amexicanaldd wedi cyrhaedd mewn llal na chan mlynedd i fod yn un o lywodraethau pwysloaf y byd. Buasal yn dda genyf fanylu er mwyn y cyhoedd, ond tybiwyf nad doeth ymglprls a dyn yn dy- oddef o dan y clefyd annymunol hwnw a elwlr yn Patagonia on the brain. Rhaid peidio dweyd dim yn erbyn y symudiad rhag I ml orfod talu fel y gorfu erelll o fy mlaen. Mae pob dyn ag sydd wedi darllen a gwybod rhywbeth am y gorllewin, yn. gwybod yn dda mal pentwr o ffwlbxi ydyw pregeth y Oymro Dof, heb ddim profion pellach nag haerladau diworth aylwl arnynt. Cyn gor- phen y mae un peth yn dellwng i'w all ad- rodd, sef fod yr Electric Spark wedi hwylio o Efrog Newydd yn llwythog o ymfudwyr Oymrelg. Dalier oylw-rliif y cyfan ar y bwrdd oedd 42, rhwng llywydd, dwylaw y Hong, ao ymfudwyr; nifer y ftntal o L'er- pwl oedd tua haner cant, ac fel yna, fe wel y daxllenydd na fuasal y ddwy fintai yn nghyd yn llawex o lwyth i ymfudlong. Paxthed y sylw ar deUyngdod swyddogaeth ymfudol, nls gaUaf lai na chwerthln yn iach am hyn, oblegyd y mae teilyngdod pob dyn ynsefyll i'w famu gan y cyhoedd, ao os ydyw nlfex yr ymfudwyr a ymddlxledant mewn dyn yn unlongyxchiol heb un math o ddylanwad pxegethwx nao azall yn bxawf o gyhoeddusrwyad, gallaf neidio i^r gloxian unrhyw foreu cyn boreufwyd.. Nid wyf am ddaxbwyllo neb i ymfudo, ond pan ddelo Ihywun ataf, gwnaf fy ngoreu iddo cyhyd ag y byddaf yn ymwneud ag ymfudwyr. Teim- wyf yn ddigon oryf i sefyll neu syrthlo o flaen y wlad heb gymhorth fifynbaglau pregethwrol. Mae llawex o Gymry o'r America ar ymweliad a'r hen wlad wedi byw yn y wlad hono ar gyfartaledd o ugain i ddeugaln mlynedd-Ilawer o honynt wedi maga teuluoedd mawrion, a xhai hyny yn ddiwahaniaeth yn parablu yr Omeraeg cys- tal ag un Oymro ar fryniau Oymru. Prawf y tyatlolaethau mynych a geir fod y Gymr- aeg yn ymledaenu so yn enIU tir yn y gor- Uewin, fel y tybiwyf mai ynfydrwydd myned i ryw fan penodol ar y ddaear or cadw y Gymraeg yn fyw. Hawllwn y rhyddid o feddwl a barnu, a gadawn fr hen ddoctor- Amser-l brofi y goaodiadau a ddaliwn o flaen y darllenydd. Pan welaf rhywun yn dyfod allan fel dyn o dan enw adnabyddua 1 godi gwrthwynebiad i bethau a ysgrlfenaf fel Gohebydd L'erpwl, ymrwymaf i ateb y cyfryw, gs gallaf, yn foneddigaldd ond ym- ddygaf at yr ysgxifenwyx ffugenwol yn ol eu teuyngdod. Llwfrgwn Uechwxaidd a brad- Wxus ydyw y gohebwyx hyny a ysgrlfenant ar bynolau cynoeddus o dan ffugenwau anad- nabyddus, oanafeddant y gwroldeb o ar- ddel y cyfryw ysgrlfau o dan enwau prlodol. Mor belled ag y mae a fynwyf a'r GWLAD- GARWR, gall y cyhceddwx pryd y myno nodi allan bob peth a yagxifenwyd genyf, a chy- hoeddi mai myfi ydyw yr awdwf. Os wyf yn deall rhywbeth, y mae yn groes i reol y waag i ddyn ymoaod yn llechwraldd o dan enw anadnabyddua. Mae y GWLADGARWK wedi bod yn euog fwy nag uawalth o hyn, ac yatyriwyf hyny yn hollol annheilwng o hono fel wythnosolyn ao iddo gylohrediad mor eang yn mhlith y dosbarth gweithlol. Ond hwyraoh fod y Cymro Dof preaenol a Goron- wy hwnw yn llechu o dan yr un croen. Mae hyn yn alor, aef fod y ddau yn perthyn i'r un yagol; oblegyd y mae ar y naill fel y llall gywilydd gwneud arddellad cyhoeddua o'r hyn a broffeaant o flaen y wlad. Gwnewch a fynoch, nl fydd o gymaint pwya i mi, a bydd- af yn berffaith dawel o dan yr ymwybydd- laeth nad wyf yn dyoddef oddiwrth unrhyw glefyd ag sydd yn debyg o effaithlo ar yr ymenydd. YMFUDIAETH.—Er mwyn y Iluawa sydd yn ymfudo, dymunol ydyw nodi fod y prls yn parhau yn dalr punt, a gelllr slorhau cludiad am y piia o hyn i ddlwedd y flwydd- yn. Oofied y sawl sydd yn prynu tocynau yn Merthyr a lleoedd ereill, nad oea yma neb yn cymeryd un dyddordeb mewu rhoddi cyfarwyddyd iddynt, a bydd yn rhaid aefyll y canlynladau o gael eu camarwain drwy y ffolineb o godi tooynau trosforawl yn y wlad. Mae y newyddion diweddaraf o'r gorllewin ychydig yn fwy ffafriol nag oedd- ynt, a dyagwyllr pethau 1 wella o hyd. Rhag myned a gormod o Ie, gwell ymatal gyda choffa yr hen ISnellau barddonol,- Fy arwyddair yw, rhyddid Pob gradd heb na lladd na Ilid." Yr eiddoch fel arfer,—OYMRO GWYLLT.