Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
LUTHER.
LUTHER. CAFGDDLuther ei siomi mewn dynion. Dysgwylioddi reswm, synwyr cyffredin, dYlJg, parch i Dduw a'i air, hunan- barch, achosi llawer o gydymdeimlad a chydweifchrediad ag ef. Ond oerodd ei gyfeillion tuag ato. Beiwyd ef gan rai o honynt yn ddirfawr. Teimlai ei hun yn unig yn ei frwydr a Rhufain yn ei masnach faddeuantol felldigedig, ac yn ei cbyfeiliornadan cwbI groes i Air Daw, ac i ogoniant Crist fel Achubwr, unig Achubwr pechaduriaid colledig. Teimlai fod holl awdurdod Eglwyø Rufain yn ei erbyn. Ymdafl- ai amheuon trwy ei feddwl yn nghylch doethineb yr ymosodiad a wnaetb. Ai nid rhyfyg yndddo oedd beiddio anufydd- hau awdurdod, o flaen pa un yr oedd yr holl fyd, bron, wedi ymostwng am oesau ? Pa fodd y gallai efe osod ei hun yn elyn i Eglwys, yr hon y cafodd ei addysgu i'w pharchu o'i febyd ? Pwy oedd efe fel mynach tlawd diamddiffyn i wrthryfela yn erbyn galluoedd mawr- ion mewn byd ac Eglwys, y rhai a'i condemnient ef ? Cyfododd cwestiyn- au fel y rhai hyn yn ei feddwl am ddwy flynedd. Bu yn mron auddo i afaelion anobaith. Yr oedd pawb wedi ei adael, yn ol eifarn ef, am fod Esgobion a dyn- ion dysgedig a mawr wedi troi yn ei erbyn. Ni feddyliodd efe ond ychydig am y lluoedd o ddynion anenwog oedd yn ei fendithio am ddangos iddynt y ffordd i'r nefoedd trwy Grist. Gan fod y rhyfel oddiwrth yr Ar- glwydd, ni allai ofnau ac amheuon Luther ei rwystro i fyned ynmlaen. Teimlodd gyflawniad o'r addewid "Canys yr ienenetid a ddiffygia ac a flina, a'r Zwyr ieuainc gan syrthio a syrthiant eithr y rhai a obeithiant yn yr Arglwydd a adnewyddant eu nerth ehedantfel eryrod; rhedant, ac ni flin- ant; rhodiant, ac niddiffygiant." Parodd dystawrwydd, gwangalondid, a sarhad ei gyfeillion, iddo lawer o ofid meddwl. Ond yr oedd gwrthwynebiad ei elynion yn ei gynhyrfu iowroldeb a beildgarwch, i'r fathraddau nes ysgubo y cwbl o'i flaen. Wedi i Tetzel fyth- eiria ei felldithion yn ei erbyn, dywedai efe, Oaiff y tad sanctaidd (?), hwn fy ngalw yn heretic, yn sismatic, neu beth byaag a welo yn dda. Ni byddaf yn elyn iddo am hyny. Gweddiaf drosto fel pe byddai yn gyfaill. Ond nisgallafoddef iddo ymddwyn tuag at yr Ysgrythyrau sadetaidd, eiii I diddan- web,' (Rhuf. xv, 4.) fel yr ymddyga hwch tuag at sached o geirch. Pan yr wyf yn clywed melldithion Tetzel, tyb- iwyf fy mod yn gwrando ar groch-fref asyn. Rhydd ddedwyddwch i mi, gan y byddai yn ofid i mi fod y fath ddyn yn fy ngalw yn Gristion. Ac er nad yw yn betb cyffredin i losgi hereticiaid am y fath bethau, os oes rhyw swyddog o'r chwii-lys yn pend rfynu cnoi haiarn, ac i chwythn creigiau, y mae iddo ber- ffaith ryddid i ddyfod ataf fi, Doctor Martin Luther, i Wittemberg, caiff wely a bwyd, dan ofal graslon ein tywysog 1 teilwng, Due Frederick, Elector Saxony, yr hwn na wna byth amddiffyn heresi." Yr oedd ei eiriau yn gryfion ac yn eirwon. Ac os oedd eu defnyddio yn fai, dylid cofio nad oedd efe wedi cael iaith addfwyn yn mhlith Pabyddion erioed. Cafodd ei ddwyn i fyny yn nghanol iaith wedi cael ei gorlanw o felldithion a gerwindeb. Iaith fel bon a ddeallai y llnaws. Ond er fod ei iaith ef yn arw, yr oedd yn gweddio dros ei elynion, ac yn cynyg llety iddynt mewn dyogelwch. Syliaen ei wroldeb ef oedd gwirionedd y Beibl. Gair Duw oedd fel craig uchel yn ei ddal i fyny yn nghanoiy storom orwylltgyn- ddeiriog a'i amgylchai ef. Cafodd ddeall fod ganddo gyfeillion raynwesol, cryfion, a ffyddlon eyn i lawer o amser fyned heibio. Yr oedd Spalatin, caplan yr Elector, yn gyfaill calon iddo. Byddent yn ymohebu a'u gilydd yn gynes yn nghanol y frwydr a Tetzel a'i bleidwyr. Arllwysai Luther ei galon i fynwes Spalatin. Y mae llifeiriant profiad calon Luther y pryd bwnw yn ei lythyrau at Spalatin yn peri dedwyddweh hyd heddyw, fel dyfroedd grisialaidd yn rhedeg trwy erddi llawn o rosynau, y rhai a daflant eu peraroglau swynol yn awr, mor gryf a phe byddent newydd ymagor o dan wlith maethlon boreu dydd y Diwygiad Protestanaidd. "Wele engraifft mewn llythyr at Spalatin: "Nis gallwn wneuthur dim o honom ein hunain. Gallwn wneud pob peth trwy ras Duw. Nis gallwn ni goncro anwybodaeth. Nid oes dim anwybodaeth na all gras Duw ei goncro. Po mwyaf yr ym- drechwn o honom ein hunain i gyr- haedd doethineb, agosafi gydy byddwn i ffolineb." Dengys y geiriau uchod o eiddo Luther mai yn Nuw yr oedd ei nerth ef. Yr oedd, fel Paul, yn wrol am ei fod yn gallu ymffrostio fod nerth Crist yn cael ei berffeithio yn ei wendid ef. Gofyna Spalatin iddo am gyfar- wyddyd i ddarllen yr ysgrythyrau yn y fath fodd ag i dynu buddioldeb o honynt. Atebai Luther gyda gostyng- eiddrwydd mawr, "Yr ydych wedi gofyn cwestiwn nad wyf eto wedi cyr- haedd gallu i'w ateb. Ond gallaf eich hysbysu am fy null i fy hun o astudio yr ysgrythyrau. Y mae yn beth eithaf sicr, yn ol fy mhrofiad i, nas gallwn ddeall y Beibl trwy fyfyrdod a deall yn unig. Rhaid gweddio am gyfarwyddyd Duw i ddeall ei Air Ef. Awdwr y Gair yw ei esboniwr. Nid oes neb arall a all ei esbonio fel efe. Dywed efe ei hun, I dy holl feibion a fyddant wedi eu dysgu gan yr Arglwydd.' (Esay liv. 13.) Peidiwch a gobeithio am ddim trwy eich ymdrech eich hun yn unig, nac oddiwrth eich deall eich hun. Ymddiriedwch yn unig yn Nuw, ac yn nylanwad ei Ysbryd Ef. Cred- wch hyn ar air dyn sydd wedi cael profiad." Pa ryfedd fod dyn a dynai ei nerth o'r nefoedd fel hyn wedi.gwneud gwaith cawr, ac wedi buddugoliaethu ar allu- oedd y tywyllweh trwy y byd. Er hyn i gyd yr oedd yn weithiwr diorphwys yn mhob ffurf y gallai wneuthur daioni. Anfonodd lythyr nerthol at yr Elector yn erbyn treth drom a geisia gweinidog yr Elector osod ar ei ddeiliaid. Yr oedd ei lais ef yn fwy nerthol yn mhalas brenin na phenderfyniadau seneddau. Dywedai y gwir wrth bendefigion dros Dduwfel llywodraethwr trugarog yn mhob peth daearol. Yn ymlyniad Luther wrth ysbrydolrwydd crefydd y Belbl, nid anghofiai ei rwymau i garu ei gymydog yn ymarferol mewn materion tymhorol. Nid crefydd per-lewygfeydd defosiwn yn unig oedd ei grefydd ef, ond un ym- arferol, yn porthi, yn disychedu, hyd eithal ei allu bob amser.
LLOSGIAD AGERLONG—COLL- i…
LLOSGIAD AGERLONG—COLL- IAD 27 0 FYWYDAU. MEWN hysbysiad o Efrog Newydd, dyddiedig dydd Llun diweddaf, dy- wedir fod yr agerlong St. Clair wedi ei llosgi ar Lyn Superior, a bod 27 o ber- sonau wedi eu colliynyr alanas.
TAN MAWR YN SWITZERLAND.
TAN MAWR YN SWITZERLAND. Y MAE tan dychrynllyd wedi cymeryd lie yn Elgg, yn Canton Zurech, trwy yr hwn y dinystriwyd 22 o dai. Y mae dau bersou hefyd ar goll. a
TANCHWA DDYCHRYNLLYD.
TANCHWA DDYCHRYNLLYD. Y mae tanchwanewydd gymeryd lie yn nglofa L'Hopital, yn agos i St. Avoid, Ffrainc. Collodd 42 o bersonau en bywydau, a niweidiwyd 47 ereill yn fawr.
Y RHYFEL DWYREINIOL!
Y RHYFEL DWYREINIOL! Y mae Llywodraeth Twrci wedi anfon y bryshysbysiad canlynol i'w chynrych- iolwyr tramoraidd: Gwnaeth y Serfiaid ymosodiad, ddydd Gwener diweddaf, ar battery Eski-Kilise, yr hon a ffurfia ran o amddiffynfa Yeni Bazar, ond a drechwyd ac a erlidiwyd gan ein cat- rodau. Wedi ymladdfa o ddwy awr, gadawsant 500 o laddedigion ar y maes, yn nghyda chynifer o ynau, darpar- iadau, ac hefyd nifer mawr o glwyfedig- ion. Llwyr-ddifethwyd y gynau a blonodd y gelyn ar yr ucheldir ar gyfer ein baftery. Mewn gwrthdarawiad hefyd a gymerodd le yn Societe, llwyr orchfygodd ein milwyr y Serfiaid, gan gymeryd meddiant o'u darpariadau, arfau, gynau, a'u gwn-gerbydan, y rhai a gafwyd yno. Yr oedd colled y Serf- iaid yn 200 o wyr.' Y mae hysbysiad swyddogol yn rhoddi ar ddeall fod Colonel Hassau Bey wedi gorchfygu y Serfiaid yn Sabah Kadi, yn nosbarth Baigradzch. Yr oeddynt yn rhifo rhyw ddwy fil o wyr, ond a yrwyd i bentref Serfaidd, yr hon hefyd a losgwyd. Y mae yn cael ei hysbysu yn swydd- ogol fod y Tyrciaid wedi tynu yn ol o ochr ddeau y Drina. Cymerodd gwrthdarawiad le ar y 7fed eyfisol, yn Kruschewas, yn agos i'r terfyndir, yn yr hwn y collodd y Tyrciaid nifer mawr. Dywed un hysbysiad fod byddin y Timok wedi meddianu amryw ben- trefi, ac wedi myned rhagddynt mor belled a Widdin, i'r hwn le y mae y Tyrciaid wedi encilib. Y mae holl amgylchoedd y Widdin wedi ymuno ag achos y fyddin Serfiaidd. Yn ol adroddiadau y Tyrciaid, enill- odd Mehemet Ali Pasha fuddugoliaeth ar y Serfiaid, dan lywyddiaeth y Cad- fridog Zach, yn Novibaza^, pryd y collodd y Serfiaid o leiai 3,000 o wyr rhwng lladd a chlwyfo. Dywed y Serfiaid am yr unrhyw frwydr fod y ddwy fyddin wedi cadw eu sefyllfaoedd. Y mae byddin o 30,000 o Bulgariaid yn awr ar eu ffordd i gynorthwyo Serfia, yr hon eisioes sydd a 2,000 o wirfoddolion Bulgaraidd yn ei byddin t,
ACHOS Y RHYFEL.
ACHOS Y RHYFEL. Mynych y gofynir beth sydd wedi peri fod y Serfiaid, y Bulgariaid, &c., wedi codi yn erbyn awdurdod y famwlad Tyrcaidd. Mewn atebiad i hyn, y mae wedi ein cyrhaedd o Constantinoble hanesion o weithrediadau Moslemaidd diweddar yn Bulgaria, y rhei, os haner yn wirionedd, sydd ddigonol resymau am fod y Serfiaid, y Montenegriaid, &c., wedi codi yn wrthryfelgar. Dy- wedir fod catrodau perthynol i'r Tyrc- iaid wedi eu gollwng yn rhydd yn Bul- garia, y rhai a gyflawnasant lofrudd- iaethau a lladradau cy wilyddus. Ymos- odwyl ar bentref Eovosele, lladdwyd nifer o'r trigolion, tra y cymerwyd dei- ugain o ferched ieuainc ymaith ac a dreisiwyd, wedi yr hyn y rhoddwyd hwynt mewn ysgubor ac a losgwyd. Cymerwyd nifer mawr o blant heiyd ymaith, ac awerthwyd yn gaethion. Y mae rhyw driugain 0 bentrefi, bychain a mawrion, wedi eu dinystrio a than, oddeutu 4000 o deuluoedd wedi eu gadael yn ddigartref, i gardota eu tam- aid, i ymborthu ar welit yn y mynydd- oedd, neu i newynu, tra y mae odieutu 12,000 o wyr, gwragedd, aphlaotwedi eu llofruddio. Ileblaw hyny, y mae y Cristionogion cyfoethocaf yn cael eu gorfodi i dalu dirwyon trymion neu gael eu cyhoeddi yn elynion i lywodr- asth y Porte. Y gweithredoedd hyn a'u cyffelyb sydd wedi cynhyrfu y gwrth- ryfel a'r colli gwaed presenol.
! GWEITHFAOL.
GWEITHFAOL. ALLFOEION GLO.—Y mae allforiad glo o'r wlad hon yn para i gynyddu yn raddol. Y cyfanswm a allforiwyd yn Mehefin oedd 1,484,652 o dynelli, yn werth £803,234, yn erbyn 1,429,620, gwertb £976,862 yn Mehefinyflwyid- yn ddiweddaf. Yr oedd yr allforion am yr haner blwyddyn yn 7,491,078 o dynelli, gwerth S4,221,865, tra mae y cyfanswm yn yr un cyfnod yn 1875 oedd 6,197,209 o dynelli, gwerth rhyw £ 4,348,290. Y mae ycynydd yn benaf wedi bod i Germani, Ffrainc, a Rwsia. Y mae yr allforion haiarn wedi lleihau yn fawr yn ystod y mis a'r haner blwyddyn. FOREST OF DEAN.—Y mae ychydig o adfywiad yn ganfyddadwy yn mas- nach y glo yn y lie hwn, ond y mae y prynwyr yn gompdd gwneud rhyw lawer eisiau cael gostyngiad o swilt yn y pris, yr hyn y mae y meistri yn pallu ei ganiatau.
Y BWRDD CYMODOT,;
Y BWRDD CYMODOT, Dydd Gwener diweddaf, ymgyfarfu y Bwrdd Cymodol am y tro cyntaf wedi'r ail etholiad, yn Nghaerdydd, pan oedd yn bresenol Mri. D. Davis, Maesyffynon, (cadeirydd,) W. Mene- laus, W. Thos. Lewis, W. C. Cart- wright, ar ran y meistradoedd; a Mri. W. Abraham (is-gadeirydd,) H. Mit- chard, John Prosser, a David Morgan, ar ran y gweithwyr. Amcan mwyaf yr ymgyfarfyddiad hwn oedd gosod ar waith gyfrifwyr i archwilio cyfrifon y meistri am bris y glo am y chwech mis a aetb heibio. Y mae yn fwy na thebyg na fydd i unrhyw gyfnewidiad yn y cyflogan er gwaeth, pa mor iseled bynag y cant brisoedd y glo, gan fod y cyflogan wedi myned i'r man iselaf yn ol y Sliding Scale, yr hyn fydd yn hollol wrthwynebol i'r peth a ddaroganwyd yn eich cydwythnosolyn, Trosglwyddodd cynrychiolwyr y meistri, ar ran eu hundeb, y contract rules i sylw ein cynrychiolwyr; ond deallwn iddynt ymwrthod wneud dim a hwy, gan eu bod yn ystyried nad oes a fyno y Bwrdd Cymodol a hwynt, ond yn unig eu trosglwyddo i'n sylw er mwyn cael ein barn a'n teimladau arnynt. Cynelir cyfarfod i'r perwyl hwn yn y Cross Keys, Merthyr, ar ddydd Llun, Gorphenaf y 24ain, pryd y dysgwylir cynrychiolydd o bob glofa i fod yn bresenol. Y mae yn ymddangos fod y meistri yn credn bod yr amser wedi d'od bell- ach i wthio arnom y contract rules, y I rhai a gynygiwyd rhyw ddwy neu dair blynedd yn ol, ond a wrthodwyd yn benderfynol genym yr adeg hono oDd y mae pethau wedi newid llawer er hyny, a ninau yn ymddangos yn I weiaion a diamddiffyn. Dyma fudiad f y double shift dan enw newydd. Beth nesaf, wys ? CYMODWE.
LLWCHWR.
LLWCHWR. Dymunir galw sylw cyiFredinol gweith- wyr y glo tai yn y dosbarth uchod at weithrediadau y cyfarfod a gynaliwyd yn y Black Horse, Llanelli, yn ddi- weddar. Onid gwell fyddai i ni gy- meryd gafael yn y fantais y mae ein cydweithwyr y glo careg wedi rhoddi i ni yn bresenol, sef rhoddi mantais i ni i ail ymuno erbyn y 29ain o'r mis lnvn, cyn y byddo y canolfan i gael ei symud o'n plith? Os felly y bydd, galhvn benderfynu na fydd mor riiwydd i ni ei gael yn ol eto ag y bu o'r blaen, pan y llwyddwyd i gael adran y glo careg i gysylltiad ag adran y glo tai, a dyma ni eto yn ei gadael i sefyll neu syrthio, ac nid oes gwahaniaeth genym pa un. Ymddengys hyn ar unwaith ein bod wedi myned yn hollol ddideimlad, oddieithr i ni ddaDgos trwy ein gweith- redoedli yn y dyfodol ein bod ni yn teimlo, a'r hyn a brawf ein bod felly yw, gan fod y cyfarfod yn Llanelli wedi penderfynu cynal amryw o gyfarfodydd trwy y dosbarth, a bod cyfarfodydd adran y glo careg wedi eu cynal eisioes, ac eiddo adran y glo tai y dyddiau dyfodol, bydded i bawb fod yn bresenol. Gwyddom hefyd am amryw o esgus- odidn y mae llawer un wedi ddwyn ger bron dros beidio bod yn undebwr, a bod llawer o'r esgusodion wedi cael eu symud: ond hyn sydd rhyfedd, os bydd i un rhwystr gael ei symud o'r neilldu, bydd dau ereill yn sier o gael eugeniyn ei Ie; felly anmhosibl fyddai symud yr oil byth. Gydweithwyr, gwell yw i ni ddyfod at ein gilydd fel yr ydym; oblegyd os bydd i ni aros hyd nes y caffom swyddogion perffaith, nis deuwn at ein gilydd eyhyd ag y byddwn ar y ddaear, ac yna ni fydd eisieu yr un gymdeithas arnom i sefyll yn erbyn trais a gormes. Gadewch i ni ynte ddyfod at ein gilydd unwaith eto, er ceisio cael gwell perffeithrwydd mewn pethan. Meddyliwyf weithiau ein bod ni yn ei cholli yn y cyfeiriad hwn: os bydd i ni feddwl am ryw gynllun er gwella cymdeithas, a methu yn ein hamcan, bydd i ni droi o'r neill- du, ac yn digio am fod y mwyafrif yn ein herbyn. Wel, nid ffordd deg yw hon i weithredu, o herwydd uid ydym i gredu ein bod ni yn bersonol yn gall- ach na'r Iluaws felly bydded i'r L-n ragfarn yna fyned i ebargofiant trag wyddol. GLOWR.
GOBEITHION Y CYNAUAF.
GOBEITHION Y CYNAUAF. Y mae sefyllfa y cnydau a'r tywydd rhagorol sydd wedi ei gael yr wythnos- au diweddaf yn bob peth a ellid ei ddymnno. Y mae y cnydau gwenith yn edrych yn rhagorol, a phob math o lysieuaeth yn dyfod yn mlaen yn fodd- haol. Nid yw selylifa pethau yn y Dwvrain wedi effeithio nemawr ar farchnad yr yd hyd yn hyn, gyda'r eithriad o wneud y gwerthwyr yn fwy cadarn yn eu prisoedd presenol."
DAMWEINIAU.
DAMWEINIAU. Y dydd o'r blaen, yn ngorsaf reil- ffordd Rymoi, lladdwyd bachgen o'r enw Richard Jones, mab Richard Jones, Beaufort, trwy i gerbydres nwyddau redeg droato. Dydd Gwener diweddaf cyfarfyddodd bachgen o'r enw Walters a'i ddiwedd vn Llandeilo, trwy i gert redeg drosto.
CWMAMAN, SIRGAER.
CWMAMAN, SIRGAER. UNDEB CENEDLAETHOL Y GLOWYR.- Gynaliwyd cyfarfod cyhoeddns yn ysgol- dy B ynHoi. Owmaman, mewn cysyllt- iad a'r undeb ucbod prydnawn dydQ Sadmu. Gorphenaf yr 8fei, p'yd y tra- ddodwyd areithiau gan Mr. Mills, swydd- fa'r DAEIAK, a Mr. W. Abraham (Mabon,) gornebwyliwr y dosbarth. Y oedd hwn yngyfarfod liuosog, a siarad wydarlawer o fate: ion pwysig mear cysylltiad a gweiiLfeydd y owns a> cylchoedd. Ar ddiwedd y cyfarfod, pasiwyd y p^nderfyniad canlynol yn unfrydol Fad yn marn y cyfarfod hwn o lowyr Craaman a'r cylchoedd, mai gwell fyddai (o berwydd sefyllfa bresenol masnach) i ostwng y taliad misol o swllt i chwe eheiniog. Gobeith- iwn y bydd i'r gacgen Gymi'eig roddi sylw dyladwy ac uniongyrchiol i'r Hjat'-r, DiRWEsr.—S&bboth, Gorphenaf y 9fed, am ddau o'r gloch y prydnawn, yn ys- goldy Brynlloi, cafwyd areithiau ar y testyn uchod gan Mr. Mills a Mabon. Yr oedd y dorf luosog yn gwrandaw yn astud a difrifoL-J. PHILLIPS.
Advertising
Yn awr yc barod, pris is., trwy y post, Is. Ie. FFEAETHEBION CYMREIG. Y Caigiiad Buflrlugoi vn Eisteddfod Gadeiriol Trefaeibert, 1876. Cyhoedtleilig gan I. JONES, Printer, &c., Trehel bert, 5 Yr elw arferol i Lyfrwertiiwyr.