Tarian Y Gweithiwr

DY IAITH GYMRAEG GorfocMx fi vn barhaius i alw .sylw at y cwefetmvri o henvyxkll fad! y fath diffyg syit- wyr cvff ratlin yn cai&l :ei ddianigois yn baxhaus wrth ei -drafodl, nidi >m uiniig -gar* y. Saeson uniaith a'r Sais-Gymry, ond! gan Gymry glan, IZ" gloew ag y raase' eu holl gydyirrieimlad a Chtvtnmi yri ei hymdirech i ymicMyarchafu yn NABOB cvfeiriadS. Yn mhwyllgcir addyag sir Gaiamarfon yr wythnos diiwedidaf, cynyg- iodd vt cadeirydtd) fad y Gymrajegj i w dysgu yn boll ysgoiuom v sir. Yr Gledtd almryw Sais-Gymiry yn ceisio dlan-gos rsad oeddi o un diyben' dysgui'r Gymiraeg yn yr ysgolion effenoL i'gychwyrs. Dyna oedd dadl Md. Gaud/in, aihraw Ysgol Caernarfon, dro yn od. 1 Nidi yr ysgal ganolradd.' meddant, ywt.r fan i gycbwyn y Gymraeg P'le mas CYSondeb y bobl wybodtas hyn, heb son aim eu svnwyr cyffredin ? Onid yn yr ysgolion caiwl y dechtre.uir' dysgu'r Ffrancaeg, a mawr y stwr a wnieif o'r ffaith ei bod yn caei ei dysgu yn yr ysgolion) er naidi yw o un lles i naw o bob dieg o'r plant gwledig wedi'r boH ctrarFerth. Onid nid ydys yn rhyfeddu at y dbsbarth uchodi yn cle-bran, fel ag y ma-ient yn .erbyn y Gymraeg; hwv, er's cen- edatethau,, sydid wedi bod ar ffordd pob diwvgiad) yn ysgpilion Cymru; ond y mae'n syadod clywed boneddwr fel y Parch. Robert Parry, B.A., Llanrug. yn dweyd nad- oes ddyben. yn hyddysgu'r iaith os na ddysgid hi yn drwyadil ar yjr un tir a phynciau eraiH, a golygai hpllY adael allan rhywbeth arall. a newicllic1 addiysg gyffredinol y plants a rbwystro eu parotoi ar gyfer gwaith y tualJpn i Gytmra lie- y byddai yn rhaid 1J lgwsaer ohonynt fvned,. Gwyr Mr Pary o'r gacew mai iaith naturiotl y plant yw y Gym- ra^eg—dysgant hoi wrth siaxad gartrel ac yn yr Ysgol Sul, ac wrth wrando pregethau, ac ar yr beob yrti mhabmano fel! nad: oes j amgen rhod-di cymaint o le iddli; fel ag i ,adiael allan ddiin a fydd yvt parotoi y plant1 I yinladd bnvydr bywyd o'r tuallan i Gymru paa cklaw galw! aim hyny, Ac ni bvad gwybodaeth o'r Gymraeg yn un rhwystr | id'd^nt wneutd. vcn^-aith, pa bynag y eu oCelbrt'TTii- eithr, yn hytrach, yn' gymhorth, am y byddajit wedi. cael gweled- iad clij ar bob pwnc ac amgyfFrediad1 llawri ] o'r by(n y mÚ:?.t vVedi d.d,y:sg.u,. Trwy ddysgu Gymraeg iddynt ytt Uflig y gellir bod yn stcr faeL yr addysg arall a gyfrenir ididynt wadl syrthio i dir da, cynyrchii-ol, a thyfad- wy a da genyf alius dweydi na chymeroddi y pwy iigor uehod ei ddychryrtu gam y gwr parchediig hwii, ond trvvy fwyafrif mawr pen- derfynwydi fodi y Gymraeg i gael ei lie priad- ol yn ysigolion y sir.

NID CWESTIWN DADLEUOL. Y mae'r cyhoedd yn rhy dueddo i edrych ad gYresti\n dysgu'r iaitb Gymraeg yn yr ysgcaion dydliol fel rhyw bwnc dadleuol rhwng dau ddosbarth o ddynion a waihanol fatfnau, a dim yn rhagor- heb fod rhyw11 lawero bwys yn nglyn ag ef na chanlyniadau rteiilduol yn dilyn pa ochr bynag a lwydda i gario ei phwyint. Ond y mae yna egwydidlcw I o dan v cyfan nidi testyn dadl va unig yw rhwnig dwyblaid—un yn credu y dylidl cael y Gymraeg 1-1 yr ysgolion dyddiol o her- wyddi cariad at yr iaith,. a'r Hall ynt rhesymu | mai Saesneg yn unig d'dylai iaith yr ysgolion fod. am mai hono y\v iaith masnach, iaith y swyddi brasaf a'r segur-swyddi yn Nghymru a lioegr; y ma e yma ragor na hyn, meddaf, yn y cvves.ti,wn; y rnae'r egwyddor fawr yn gOTadilaetholdeib yn hawlio i blant Cyrnru gaei eu, dysgu yn eu hiaith eu hunain, am mai felly yn unig y gallant ddysgu ieith- oedd eraill a'r gwybcd'au angenrheidiol i'w parotoi i fod yn ddinasyddian da, a def-1 oydidiol yn eu gwlad eu hunain neu mewn gwledydd eraiU. Ond dylai y cyhoedd v^y bod befyd fod plaid gref arall yn selog dros y Gymraeg; piaid1 nid yn unig o Gymry I fel ys Athravvon Henry Jones. J. Morris Jones, 0. M. Edwards, W. Edwards, yr arülygydd, ac eraiil; ond Saeso,n fel Mri. Darlingtoni a Legard, arolygwyr ysgolion a gwyr cytarwydd. Nid rhyw deimlad gwlad- garui, brvvdifrydig, a gwnirinol y-w cymhell- iad y rhai hyni i d-dadieu dros le'r Gymraeg yn adidy sg plant Cymru, ond argyhoeddiadi trwy brofiad oTi gwerth fel: cyfrwng addysg.

YN ANGEU NIS GWAHANWYD • IiWY, Y mae anseu weithiau. yn m.ethu gwahanui amhell i gwpl priodasosl, ac felly y bu gydai Mr. William Rees a Mrs Rees, o'r Docks, Caer-.h dd. Cymerwyd y ddla-u ytt wael iawn ryw bythefnos yn aL a mawr oedd pryder v i>a?:ll am y llaÍl, er eu bed yn cael perffaith ch« areu teg oddtiar law y medidyg a pher- thynasiau a chyfeillion oedd yn gweini ve 1, arnynt. Yo credu ei fod ychydig yn well, codbd'd Mr Rees un diwrnod! yr wythnos ddrwed'datf i gael gvveled drosto ei hunar> pa fod yr oed'd Mrs Rees; ond bu hyny yn angr-uol iddta.. Ail af^elodd yr afiechyd i vndcto yn ffyrnicach,, a bu farw dyddl Ma.wrth.. Anfonwyd brysneges yn union- gyrcn.ol at ei frawd-yn-nghyfraith—Mr Wm. Jones.-ii Abeird'ar. T'atodd Mr Jones y newydtdi i Mrs Reeis mor gynil ac esmwyth ag y medrai; ac er yr y rnddangosai yn hoÎlol da\A«-- de amyMadidgar, yr oedd yr ergyd yn ormodi iddli, a bu hithau fanv am bedwar o'r gi. »ch boreu I 1 1 Mercher-vn mhan ychylig ori.au; ar oi e.i phriod—yn angeu nds ysgarwsd' hwy. GavAd a magwyd Mr Rees yn Drys'vvy'n, sir in, ac yr oedd cyraodd ei. ddeng a: thriugain oi,Ii pan y bu farw. Daeth i sir Forganwg yn ddynt ieaianc i vveithio yn y pyllau glo; ac er yr hall breied&gaethau sy'n amgylchu d\ nion ieuairtc yn axdaioedd y gweithfeydd. fe gilvM.ddi ef ei hupj yn difrycheulyd, a pfoatt fu farw yr oedd yn ddiacori ITydld'lawn yn Eghvys Bethania, y Docks, Caerdydd. Yn Aberdar y dsygwyd- ei brlod i fyny, yr hon oedd dkfeng mlwydd yn ieu-engach nag ef, a bu am flynyddau cyn priodi yn gwas- anaethui yn nheulu Syr W T Lewis. Buont yn byw yn A.1 ■( r.'1 r am flynydd'au wedi prioili, ond yr «. c.Wyrnt bellach er's tuag ugain) m,lynq,tH yn gofalu am Swyddfeydd y Bute ar y Doicks yn Nghaerdydd; ac nid fyoudon-square, a. byddl yn golled fawr ar Lcmdloun-sqwre, a bydd yn golled fawr ar ol y ddau. Y rr'}¡e'regiwys hon wedi cael ^nr,r»-wi gollediion yn ystexi y blynyddau di- weckJafj ac md y leiaf yw colli y blaenor William Rees, yr hwvni oedd yn un o jgolufnaii' yr achos.

j HERBERT SPENCER. Cywiair ac allwedd dysgeidiaeth Herbert 1 0 Spencer yw athrawiaeth ymddadblygiad y greadigaeth, ac yn ngoleu1 hon yr olrheinia efe holl diriogaeth: natur a meddwb a'i amcan oedd sefydlu unoliaeth v greadigaeth.. Yn ol athrawiaeth Spencer nid cynifer o g\'fran.au. wedi. eu huno a'u gilydd yw y cread, eithr un tiwf yn gynyrr:ch amrywiadl graddiol dan ddyla.nwad: amgylchedd ac eg- wwddorion cyfrin eraiil. I Spencer yr oedd mater ynddo ei hun yn cynwys y gailhioedd a'r doniau mwyaf ysbienydd, y rhai a. ddad- biygwyd ar hyd Gesau aneirif. Ymlymai wrth y gred ryfedd hon er cymainit yr an- hawsderau a'i hamgylcbai; ond i'Wi feddlwl olrheinfawr: a ffyddfawr ef, nid! oedd dim yn annichonad'wy. Digon idd'o ef oedldl mater, amiser ac ymddadblygiad. Nid oeclidl. diim ychwaith yn angearkeidiol il gyflawni yi greadigaeth bresemol, ond ychydiiig egwyddl- orion symi. Iddio ef vr oedd natur yn cyfrif am: bob peth sydd, a natur yn unig oeddi! c}dch ei olrheiniad'aMh a'i efryidiadaiu. Edrychai gydag arnheuacth ar bob coel a thraddodiad; a tbreuliodd oes faiitlh yn chwilio drosto ei hL, i fewn. i wirionedsd dysgeidiaeth y.r atmser gynt, i fyny hyd ei amser ef. Yr oeddi yn rhywi fatbi o Domolsi athroaawl yn hoff o gael gweled, teimlo1 a dleall drwy brofia,d, a chyctnabyddiad ei feddwl ei hun. Yn nglyn a phethau ysbrydol, y r oedd yn anwybodiyn—yn proff esugwyhod! dtilm; yn nglyn a'r greadigaeth naturiol yr oedd yn archwiliwr llafurus. manwl1, cyson, craffus. a cymrodidgar i'r hyn a: gyfrifai efe yn brif dcMedsWydd y meddwr dlymal. Y mae ei athroniaeth ynefrydfa eang. a dJyddorod i'r meddwl chwilfrydig. Allan or Weekly Mail/ o:

Organydd Llwyddianus. Llongyfarchir Mr T. D. Edwards, Ponty piiddij un o gerddoriofn; ieuanc mwyaf dys- glaer ein Cenedl ar bob tu, ar y model deheuig yi gwasamaethodd wrth organ go- j didog Capel Salem. Porth, yn ystod ryng" herd dau y Nad^Hf a'r dydd caMynol. Fel y gwyr eitli d'ariienuy r cenidoro], nid gwaith | hawdd ydyw chwaren cyfanwaith.. -megis £ Creation!' (Haydn), a chyfaddasu i'r organ yr £ orchestral score' gyda'r lliwiad priodol, fel ag i fod' yn effeiitibiol. Yn y cyfeiriad hyn danjgosorfd Mr EdwurdiSjVn ei ode:- nyddia- o'r stops' a'r gwahanol combina- tions, v fath, -gywre-innvydi nes einill, cymer- adiwwaeth personol y datganwyr ucnel (yn mhlith y rhai oedd Miss Percival Allen.) Mr Thomas Thomas, a Mr Ernlyn Da.vies, A.R.C.M., y tri o'r Brifddinas;), ynghvd' a gwerthfawrogjiad pawb cysylltiedig. Yn y gyngerdd amrywdog Boxing Day, chwareu- odd Proiffeswtr EdKvards arnryvv Tdarnaul neillduol ar yr organ, pa rai a dderbyn,iwyd; gyca'r bnvdfrydfedd mwyaf. Boddhawydi y dbrf yn fawr gan el ber- j fforaiiad meistrolgar o Herald's Zampa' a Wely's £ Storm Fantasia Pastorale/ ac mewn atebiad i 'eniCore:J'chwareuoddi gyda medrusrwydd un o weiithiau y diweddaj- Dr Joseph Parry. Daman eraiil a roddwyd gan organydd Salem yd oedd yr adinabyddius Cantalene a'r Gran Choeur gan Salome. Yr oedd y £ Representation of Chaos' a'r Morning/ rhagymadroddion i'r rhan gyntaf a'r trydydd o'r Creation,' yn cael eu hair- ddangos yn hyno-d o ddisgrifiaol a byw ar yr organ, ac yn cael c\ •nerawyartli cyrtes ga« i y dyrfa luosog. Fel hyn. r-rvfeiria. '•crkV j ceiddoroi v. Glaiuoigan Tim s — The organist, in particular- bi >ug;ht I action the mosc be^'itciiuig etfeotsi of L e fine organ, and yiihout doubt J 'served as an invaluable auxiliary io arming^ at the unquestionable success of the pro- eduction, Yn ddidadl mae Mr Edwards yn un o'r 1 organytidivyr nv.vyaf addawol Cymry5 ac y niie yn dyfod yn arohvg fel beirniad ac ar- Ave-inydd-. Cymanfaoedd' Canu.—Ycbydig amser yn o, yrnddangosodd yn ngholofnau y Ta.ri.an ei hanes yn arwain cymanfaoedd canu Uwyddiar.us ym Cross Ha-nd-'s, Llanellv, ac Abercynon? a da genym aliu dweyd fod y |p y'L- Llya wedi sicrhau ei Avasanaet'n t y ■) d ni hoin. Yn sicr, mae yn an- j r d>edd in^^r i ni fel Cenedl fod genyin I) c j i ieuainc fel hyn sydd yn codi i'r f b s i uj y byd cerddorol, a phan bydd ) c 1> t cohwn eu cefnogi. CARWR C.ERDJ>.

r -0: ) AMMANFORD. I' Nos Ferchr diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr T. E. Da-vies, tradldodbdd Mr If or Ll. Rhys, is-oruchu^jliwr Glofa ParttyfFynon> ddarlith- ar £ Awyriad! Glofeydd1.' Cymer- wyd rhan. yn yr x rnddiddan gan Mri D. \Y. Lewis, Rees Rees, a John Roderick. Nesaf rhoddir an,erchiad gan Mr John Daries, inecbardc- Bettws. ar Dn'daniaeth mewn pe/wit a Gloi-eydd.

HAFOn. RHONDDAc. Yn d"f>d:d\Yvd dan beifform- iai i v d 5 anus o'r cantawd rdnab* tiV u D:c,n-). vn i;. d fral) • :sn ? • iad me Irut, r lijenkins. nc) i y cor gan y* unawdwwr poblogaidd a gânlý'n: Soprano, Madame Mills Reynolds* Ponty- pri-lM, a Mrs Davies, Hafod; Contralto, Mrs Lewis, Ponthi; tenor. Mri Goraer Morgan a WilTdiam Thomas, Hafod; bass. Mr T. Jen- kirs (Llew Hafod). Cafwyd gwasanaeth werthfawr cerddbrfa Capei Rhondda, I I a I I'Li o (v' Hopkmsto.wn. o dan arweiniad galluog Mr Jo'hn R pa-rai sydd yni derbyn gal'wadiaiti myiiych ajni eu wasanaeth yn yr ard'aloedd pobiog hyn. Chwareuwyd < y berdoneg gan Mr Idris Morgan A.L. C.M. Cadeiriwvd y nos-on gyntaf gan Mr Was, Jon»s, Ponty- pridd, a'r ail no&waith gan Mr Henry Abraham;. M.E., Porth. Yr oedd y cyng- herddau yn liwyddianti, a gwnaeth pawb eu gwaith i f ey-ffredi-nbl1;. Yo ystod y eyngberddau, yn ychwa-nsgol. at yr uchodL rhcddhvnf dfetholiad ar y clychau mevvini modtd canmoladwy iawn gan, Miss Morfu did Rhys, merch fechan naw mlwydd oed Mr J. Rhys, arweinydd y gerddorfa. UN OEPD ::NO.

f Gilfach Goch. (GAN CREUDDYN.) N os Sadwrn, Iomawir 9fe:di, 1904, cynal- iodd: cyfrinfa £ Lily Goch' oi wir Ifc-riaidi, perthynol i Adran Pontypridd'. gyfarfod cys- tadleuol yn Ngwesty Six Bells, er dathlu dydd penblwyddi y gyfrinfa uchod. pryd yr oedd y brodyr wiedii dlyfodi yn Iluosog i'r cy- farfod. YmaJe: y brodyr wedi gweithio yn ddiwyd! ar hyd! y blynyddau, a Hon genym erbyn hyn allui gwneud yn hysbys fod y gyfrinfa erbyn heddyw. yn werth ^1,040. Felly, gwelir fod y ^Lili' jnaewln seffyilfa anrhydeddus. Llywyddiwyd y cyfarfod gan Mr J. L. Morgan, llywyddi yr adran. Yn ei amerchiiad agoriadol llongyfarchai y gynull- eidifa, gan ddymuno iddynt Flwydldyn New- ydd Dda, gan anoga ar iddynt fod yn ffydd- Ion i'r gyfrinfa ac i Iforiaeth yn mhob cylch.- Beirniad y canu ydioeddi Mr David: Wil- liams (Llew Llam), Pantypridd; a, chyflawn- odd ei w.aiith yn feiistrol,gar yn mihob ystyr, Beirniad y farddond,aieth oeddl Gwalchi Cynoni. Yr oedd yntau yn mesuir y beirdd ar adradrdwyr i dirwch y,, blewyn. Y perdon- ydd oedd Air Sammy Phillips. Galwodd y cadeirydd ar Mr W. M. Griffiths i roddii can agoriadoL a rboddodd ddatganiad campus o'r £ Last Watch., C, stadleuodd chwiech a,r utuwd i unuhyw lais, Gwladi y Delyni' a chafwyd cystadleuaetb neillduol o frwd. Wedi cael beirniadiaeth fanwl, dy- t f am odd Mr W. M. Griffiths. yn or eu, a 1, chafoddi Mr J. M. Davies yr ail wobr. Ad- roddiad gan Mr Wm. Davies-—testyn oedd < Y Degwm '-—yn ddigrifoll Buddugol ar can o glod<' i Gyfrifa. £ Lili Goch ydbedd Mr I David Meyrick, Gilfach Goch. Cytadleu- odditri ar y prif adiroddtiad, sef Y Ffoad,,tir. Cipioddi Mr W. Davies y wobr flaenaf, a I chiafodd Mr E. Parry vr a,i1 wobr. Rh.an- Yfyd v wobr ar yr araeth ar y p-ryd1 rhwrigj T. L:\vy iiory* Edwards a 'E. Parry. Can- wyd y gan iudduigol yn ystod: y cjfatfod gan Mr S. Evans. Hefyd! rhoddbddi Llewi Llan ddwvi gan yn ystod y cy farfod yn hynod o swynol. Terfynwyd dnvy dalu diolchr gairw'Cli' irferol i'r beirniaidi, ynghyd a'r cadefrydd. Dydd LinD, diiweddaif. cy.ai.liwyd Cyman- fa Ganu Und:ebol yn Capel Noddfa. Yr oedd y gymamfa yn cael ei gvvnteud i fyny oi eglwysi Brynseioni (A.), Libanus (M.C.), a Noddfa1 (B.).. Arux.'in\d,d y dydd ydb-edd) Mr David Thomas;, F.T.S.C., Penybont-ar- OgwT. Cyfeiilwyr oeddynt Mrs D Griffiths, Mr Sammy Phillips, a Mr W. Salmon* yn cael eu cy north wyo' gan Gerddbrfa Gilfach' Goch. Cynaliwyd cyfarfod y boreu i'r plant, pryd y daeth Huaws o'r plant yn nighyd. Canwyd y tonau canlynol gan- ddynt :—■ Cawodyddt o Fendithion/ Y Nef i im* '-ton newydd gan y cerddor adna- byddug Mr D. Daoielss (Alaw* Myrddin); Y Faner Wen,' gan Mr J. Harris Richards, Tonyirefail. Anthem, £ Awn yn mlae:n' (Rhadtynog Price, G. and L.). Adroddwyd 1 penod gan y plant ar Dirwest,' N-eshau ■miae teyrnas Nefoedd,' f Y Dd'afad Goll- edig¡,' Cenwch i DduWi. Gellir dweyd i'r plant fyn'd trwy eui gwaith- yn rhagorol. Rbo-ddoddt Mr Thomas gantmoliaeth uchel i'r plant am e.u datganiad gwych a cha,n- moladiwy, a dai.

CYFARFOD Y PRYDNAWN. DechreuwTd: am 2 o'r gloch, pryd yr oedd y capel yn orlawn. Camvyd y tonau a, ganlyp :—' Trail wm/ Eilonii, y, 'Bethany,' 1 Germany. Canwyd! anthem o waith yr arewinydd arweinydd, £ Cenwchi i'r Ar- glwyd'd.' 'Bryn-cl!iod'def," Engedi/ Old- 1; -nf a.' enburg*' £ Bryn Giliad/ a ( Gwynfa/

CYFARFOD YR HWYR. Dechreuwyd! y cyfarfodi olaif o'r gymianfa am 6 o'r gloch.. Yr oedd yr addoldy wedii ei orlanw yni bir cyn yr aams-er i ddechreu, a degau yn'miethiui dyfod! i mewn. Canwyd yi tonau a ganlvn :— £ Mynyddi Seion/ 'Taber- nacb' 'Arenl¡g; c Nottingham,/ 'Cartref,' Jamcas-streie-t,' £ Scopap,' a 'Holst,;ein,' yn I neillduol o effeithiol. Anthem* £ Bendigedig fydidb Arglwydldl DduvV Israel' (J. Thomais, Ebenezer).- Y mae clod nid bye ban yn ddyledus i'r arweinydidion Ileal am dysgu y tonau. a'r anthiemau, a diamheu) eu bod. wedli colel digpn o da! am eu, llafur ddydd y gymanfa. Cafwyd anerchiada,u pwrpasol yn ystod y cyfarfodydd gan y gwahanol weinidogion y He. Teimlad pawb1 ycloiedd e-a, bod, wedi ca,el gwledd o'r fath oreu. Melus* moes I etc.

PONTARDAWTE. Prydinawndydd Mawrtb diweddaf, da.ea.r- wyd gweddiliion marwol ein cyfaill ieuanc Mr David! Lloyd,, y Green* Trebanos, yn ■mynwent he.na.fol yr Alltwen. GweinydcB- wyd ar yr achlysur gahi y| Parchn. Gower Richards, Gosen, a Jenkins, Graig. Chwithi yw meddwil fod yr hwn fu yn cvd- | weithao a, mai wyneb yn wyneb am flwyddi hirioni yn ddiistaw heddyw mewn beddrodi oer. Byr odialeth fu ei gYSituddl, and yn ei waeledd dioddtefodd boenau ma;wiio;n. Yr oedd yn un o'r cymeriiadau bawddigraf yn I ei aridal. Yr oedld ei. addfwyndfcr* ei g-are iigrwyddi, ei dawalwdi, a'i. sirioldteb yn atdjymfr pawb yn gyfeillion iiddo, E,r yni j Hawrn afiaethi a gwaithi ym wa.sta.do! eto nid oiedd dim o'r direidi diiniwedi hwnw yracdo syddi mor nadhveddiadbl o'i gyf-oedion a'i gyfeillion ieuainc, Yr oeddi ei yswildod; yn ddiiarebol, Yn ystoid y tylmor hdrfaithi yj bu y-n ll^furio gyda'r ysgrifenyddi, ni eh wsnm yr: un gair garw, na'r un hanesyni llygrediig yn- diferu dros wefuisau. Llawer gwaith, y diywedr oidiri! wrthym ei fod -yni hoff iaiwin1 o'r Ysgol Sul. Mynychai y sefydiliad, biendigedig! hwn yn gyson. CoGodldi y Greawd,wr yn nydtiiiaui ei leuenctyd. Yr oedd yn aelod! dichlyn- I' a.i.dd o Eglwys Gosen. 0.

PENYGRAIG. Nos Lun diweddaf cynaliwyd cyfarfod cy- hoeddus er cefnogi rageisia/eth Mr William Brace fel aelod- senedidbl. Llywyddwyd gan y Parch E. Richards T'onypandy. J Cafv\"yd ajierchiadau gan. y Parch T. Davies, Portland; Mr Evan Thoma.s, i Rhymni, a Mr Morgan Thomas. C aerdydd.

j •• £ i "■ V- y 1^ I'liA xx\ Xy. v. • rv\ F I Llr LiSuU ¥ u^x.jc^.asa-OEssi LlrJuDUUj ROYAL DISINFECTANT OS SEA, THE LIFEBELT! SOAP SOAP 0N LAND' 1 i W% i 1 S g Cleans and Disinfectft. Destroys the Microbes l|lS^o!iti W Sweetens and Purifies of Fever and Infectious Wfia 1 Guards Against Diseases. MAKES HEALTH INFECTIOUS. Infection. Cleans and Disinfects at the iamo Timet Saves from Contagion. J —i Preserves Life. IEVER BROTHERS. LIMITED, ?ORT SUNLIGHT CHESHIRE.

NEWMARKET A'R CYLCH. Wele y Nadlolig a'r Calam a'u holl lod-dest at'UJ jhysedd), wedi myned heibio eleni etoi, ond! belli sydd yn a,ros o wferth ? Er na pherthyn i ni y duedidfryd siyddi yn ryddlfal mewni rhai, i baerntio V gwyn yn ddu, eto nis- gailhvni weathiiau help ami ofni fod yr hen wyl yn 1 drifftio' i gyfeiriadi mwy aimheus bob blwyidldYllJ. Gofidiwin y gwneir llawer o bet'hau dfaint gochl d'athlu genedigaeth ein b-eintdiige-dig Geadw&d ydlyniti yn, mbell o fod! yn deiiwng o'i gymeriad ai'i waith. Llusgir ei en.w! i ferwn i bront bob cyisylltiad er e,u gwneyd. yn fwy poblogaidd a pharchiuiS, ond a ydiyw1 ein gwlad yn cynyddiu mewn teyrnga.rw'ch .iddio sydd! gwestiwn y gadaiwaf i bob- un ei ateb diro,sto ei hun. Eto, gad-awer i ni ddiodch fod cymaint o swyn yn yr eow anwyl, ac i obeithio; fold arniSer gwell yn mlaen. Cyfarfodi Cyistadleuol. — Y nosotn olaf o'r fhvydjdiyn y cynaliwyd y cyfarfod uichod; ejeni. Cafwyd cynulliadi lluosog a chygtadieu- aeth fywiog. Beirniaidi y cerddoriaeth oedd Mr J. Evans (Cynogfab), Mainichester; y farddoniaeth a'r rihiydldiaeth., etc., tluwico Penr miaeo,' y P archn Ben Willialms, Prestatyn; J. Kelly (W.), Llanasa); S. T homarS!, a Mr J. Joriesu ysgolfeistr, Newmiarket. Arweiniwyd yn fedrus gan Mr J. Roberts, Gwaenysigor. Cipiwydi yr ol-l wobrwyon g.alD1 didbiniiau Ueol. Y mae yn aimlwg fod y oyfarfodyddl hyn yn, symibyliad i da lent a diawn, a gobeithiol y pro- fant hefydJ yn fedthirimiad: i foes a rhinwedid. Y mae clod1 ym ddiyleduSi i wyr ieuainc yr egliwyis Annibynol am; eu hymdrech i. wrneyd yr wy1 Cor y Plant.-Y mae yn wybydidlus bellach mewn cylch ea,ng fodi yem h,wnl yn prysur wnoyel eow iddo ei hun. Aeth ddydd Calan i Eisteddfoid.au Colwynl Bay a, Llaindiudinoi, a daeth adref yn fuddugoliaethus o bob un o honynt. Rho'ddodd y beirmaid y ganmoiiaieth uchaf iddo. l-hedrda, yr arweinydd, Mr Arthur Willi alms, giod a: chefnogaeth gyiffrediinol y gymydog-aetb aim ei lafur diJlino yn diiwyllio y plant i'r fath raddlau o berffeithrwydd;. Aed e'f a'i gor rhagdidynt yw ein dymtuniadi puraf, ac enilled fuddugoliiaethau disgleiriach, eto yn y dyfodaL ,I Prestatyai.-— Trodd her-gyngerdidi yr eglwys hon allan yn llwydtfiaa* perffaith. Da genym ddeaJl fod yr achosi Annibyniol yni y lie pryd- ferth a chynydidbl hmn yn. parbau, i eiflill nerlii a pba.rcb. Ca gefnogaeth- lwyrach yr enwadau 'sr-eill y naill flwyddyn: ar ol y Hall. Arosed yr arnddaffyn-eto d'ros y bucaril air praLddi. Rhyl.—Diano.eth i'r Nadolig cynaliwyd eis- teddfod! fålwreddog yn y dref han;, pryd vr jnillodd Miss Lucy Morris (nithi Mr Edward N-Iorris, Bryni lorwerth, Dyserth), ddwy wobr im adirodid. Ychydig yn flaenorol enillodd ::Wp2tn1 a,riaia ber-gv-ngerddi Llamelwy. Er fod lhJi niawf o adroddwyr penigamp yn v dd,y gystadleuaeth,, Lucy gip-iodd y llawryf. Y -mae yn prysur dldringo i amhydedd, fel can.tor-69 tC adrodidreg. Cyfarfodi Pregethu.—Y Parchn. D. Stanley r anes a Rhys J. H uws fu yn efengylui yn ighyfarfod N adolig Queen-street, Rhyl, eleni. NT raid dweyd fed y dysgleidiau yn freision, er Had oiedid ,y cynuliadiau yn orlawnion, gan nard yw y brodyr enwog hynt ynr arfer die-lio ond' mewn sylweddau. Ffyna heddwd1 a, chyd- weitlvrediad hapuis yin Eglwys Queen- stTeet er pan yr ymsefydlodd1 y gweinidog doeth ac vm- rodidgar, a.'r pregethwr rhagorol, v Parch D. Lewis, yn y lie. Arhoed1 ei fwia yw grvf. Yr Wytbnois Weddlio. -Er nad ydym hyd yma fel tri enwad wedi ymuno a'r 1 cyinrhair,' yr ydym er yl5 blynyddoedd. yn gweithio allan ei eg^vyddorion, sef cydwekihio yn calonog gydia phob achos cyhoedd.us, ac felly eland-ym ymuno I a miloedda Israel i, ofyn i'r Arglwydd drugarlxau wrth Seion. Edrychwn yn mlaen yni bryderus am wytbnois Oi bregethus gan hyderu y daw y Medstr gyda'i weision. Yr ydym yn. cael y gwlith yn mhob moddion, and) 0 nia ddeuai'r nerth i waeired, Fel llifeiriant mawr ei rym.' GOHEBYDD.

) SOAR, PONTYGWAITH. Y mae yn dida. genyf hysbysu holl ddarllenwyr y Tajian yn yr argyfvvng presemol yr ydyani b 17, ynddb pan y mae'r clerigwyr ar eu goreui trtvy y Ddecldf Addysg, a p,hob peth arall o'u heiddo o ran hyny, yn ceiisio cael y trechaf ar Ymmeili- duaeth tnvy gael pob peth peth i'VV1 didwydaw eu hunain; fod' pob1 ieuainc yr eglwys uobodi fel pe wedi pendferfynui ar be-idio a chydymffurlio a hwy yn eu gorawyld aim gael y wlal yni ol i'w meddiant fel yn yr amser gynt. Rhagfyr 24am, yr unwyd mewn glan briodas yn NghapeiAnnibynol y Po:rth,bar ieuanc o'r lie hwn, sief J ahn R. Thomas a Lizzie M Matkcws. y didau yn aelocliau yn Soar, ac y mae tad y bricdkisferch yn un o'r dtiaconiaid. Cyflaiwm- wyd y gwasanaeth. priodasol gan ein gweinidog, y Paire,h J. E. Thomaso a chredwyf maa bon ydyw y pumed iddb, er pan y mae: yMa, yn y ddiwy flynedd y mae wedii bod!. Efe sydd yn calel yr a,nrhydieddi hwn. Felly gjwel'ir fod gwaith pwysig yr hen Fam; ar y down) g; ad-e o ran p-obl ieuainc Soar, ac, fod Ymneilldiuaeth ar i fyny. a, gwawrio wneilo'r d^dd pan y b.yJid! i boh Ymneillduwr, hen ac ieuanc, i gadw draw cddliwirth bob gwaisanaetb oerllydi o'i heidc"o.( gan geiski codi eu hunain a:u enwad i nvy o-1 s,ylw. Gallwn, .fyw yn well hiebddiynt nac a hwynt, a chredwyf fod y beirddt yn teimlo awydd canu. i'r par ieuanc yma am eu dtnvder yn hyn o, beth y maeot wediii myned (lrwyddo mor ddiweddar, Johnny anwyl bydd'wch1 dyner Wrth eich hoffus hawddgar ui\ Lizzie Mary 'nol eich arfe-r Na newidier byth. mo'chi bin Felly 11 wyddi ant a'ch diily nio AT each gyrfa d'rwy y byd, Nes di-aw a:n!geM i'ch! gwaihan Ui Am y wvmfa claw-el glyd. T. T.

PONTARDULAIS. Nos, Sadiv\'Tni -dSiweddiafj yn Nghapel; Paafr- axdulais pertlhynol i'r Annibynwyr, cafwyd d'arlkh rhagorol gain Gwdli a,r Dafydld Wil liiiaims; yn Emynwr.' Llywyddwyd ar yr achlysur gan Dr J. J. Llangenn«eli. 0

PP IMAM ML VENO'S SEA-WEFD TONIC ? ML is prepared oi-i an entirely new prin- ||.J| T;: ffiji ciple. 1. euros all ailments arising l E| from a diseased condition of the lip v II STOMACH, LIVER.-KIDNEYS & BI-OOD M which, when diseased, cause nearly all gI'.ift. t RBI sickness. It possesses extraordinary ||| tonic and strengthening power, and is M| very highly esteemed amongst doctors ft; | Bjj! as a permanent cure for HABITUAL {!('» H CONSTIPATION. It acts as a "TONIC H LAXATIVE," and be taken MSILFEJ ||| regularly by sufferers. Wiff; J H PRICE 1/1 i PER BOTTLE. i|«j HI DOSE—For an adult one teaspoonfiil j||K,' ni twice or three times daily, aftar |j.p Bi meals, in a little water for children i|S H| under twelve, half-a-teaspoonful; |ls5:- i|| for five drops. Increase tie M jSrja dose if the bowels are very costive, 11, Read beok of instructions carefully |||| H* ^anafaah.red only by Ml Tbe V N'O) ORUfe^ c°I PI: MAKLOHEETER.. ENGLAND. I;L' I 7-. Pnpurtd under Instruction. i FERRU-i 1 cocoa; Is DELICieUS 3t REFRESHING, It ENRICHES HWE and is THE aNL y COCOA coaiaiaiag FERRUmMOUS ELEMENTS. Packed in 6<1., 9d,. and 1/6 tins. Of All Grocers. FREe: GIFT of EleotPO-SHvar Jug I as A^vcctiaemeat. See Coupon inside tins FRÆE SAMPLES SEW-T TO ALL. ? Fer-ra-Coco'i nmifaci'g Co., Ltd., .B | '<-? GOSWKF I LXHD; LONDON, E.C. P 170 Pdces, Illdstratea. HORSES, DOGS, BIRDS, CATTLE* 120,000 OWNERS OF ANIMALS Have secured a copy of the ELUMASi FIRST AID BOOK Bxtruct frwn a letter received from I Maf'or-Qenera! Baden-Powell reierrase to The BLLIMAN FIRST AID BOOK* "tt wM, I aIR convinced, be ef the gre»te.st; value to the Troep Officers of the Constabulary throughout the New Territories, and I amt supply teg eaeh of them wkh a capy." Seat post free for is. In stamps, or upon receipt of the label affixed for the purpose to. the otiteida of the hack of the wrapper Of M. M. 6d.. and 3s. 6d. bottles of all ELLIMAN'S ROYAL EMBROCATION THE ELUMAN FIRST AID BOOK, Publlahed by Elliman, Sam COOO- Slough, Ens*