Y DIWEDDAR DR. JOHN THOMAS.|1892-07-22|Y Celt

Y DIWEDDAR DR. JOHN THOMAS.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

Y DIWEDDAR DR. JOHN THOMAS. Yn Ionawr diweddaf fe darawyd Mr. Thomas a. gwaeledd, a gryfhaodd ar ol cwrdd ei jiwbili yn Mai, ac a brofodd yn anaeuoliddo foren Ian diweddaf yn Ngo'wyn lie vr arhosai dan ohaith estvniad einioes. Methodistiaid Calfinaid'i oedd ei rieni a symudodd gyda bwy i Fan^or o Gaergybi yn 1826 lie y ganesid ef ddeuddeg mlynedd a thriugain yn ol. Cymerodd y diweddar Dr. Arthur Jones, gweinidog yrAnib., nwyr, sylw o hono pan ydoedd yn llanc, a safodd yn gefn iddo yu nanedd Ilawer o wrthwyn. ebiad. Troes yntau at yr Anibynwyr a chodwyd ef i bregethu. Ysgol o ddirwestwyr oedd y pregethwvr ieuainc hyny yn Mangor a adnabyddid wrth y llys enw "Ir Eirth neu "Gywion Arth," ac er i rai c honynt ymadael a'u ffydd ddirwestol mewn blynydd- oedd wedyn, glynodd Mr. Thomas wrtbi hyd ei fedd daliodd gymaint a byn oaddysg ei hen noddwr, ac mor gyson ydoedd ei broffes fel y dywedai un gwr-a gawsai le i amheu dilysrwydd proffes ddirwestol llawer i ymbonwr tetotalaidd,-nad oedd efe yn gwybod am ddim ond dan fuoftt yn lletya gydag ef nad oeddynt b\ tb yn cael poen yn eu hymysgaroedd nad oedd modd ei Ue^dfu ond drwy ddogn o alebobol, a Dr Thorn: s ydoedd un o'r ddau. Ni ebafodd efe lawer o fanteision addysg pan yn ieuanc, ac ni helpwyd ef gan yr Anibynwyr fel yr helpwyd ei frawd Dr. Owen Thomas gau y Methodistiaid, er niai cyfyng iawn fu arno yntau pan yo ceisio gosod i lawr sylfaeni bywyd nodedig o lachar a defnyddiol. Diolebai Dr. Thomas i'w sylwadaetb bersonol n hj tracb nac i ddimaddysg- a gafodd am iddo allu cyrhaedd v safle a gyr- baeddodd. Bu am dymhor yn yr ysgol yn Marton a Ffrwdyvil, ond cafodd ei neillduo yn weinidot? ar eglwys y Bwlchnewydd cyn bod yn dair ar hagain oed. Nid dyfroedd llonydd a welodd yno. Erlidiwyd ef gan rai o weinidogion Cyfundeb Caerfyrddin am rhyw faler neu gilydd, ond safodd y di- weddar Barch. S. Griffiths, Horeb, yn darian iddo. Yn 1850 symudodd i Glynnedd lie yr arhosodd bedair blynedd ac yna aeth i Lerpwl, lie Y gweinidogaethodd yn rbyfeddol o ddifwlch beb ddim gwaeledd na gwendid hyd y gwaeliad olaf. Yn wir nodweddid ef gan wydnwch ac egni di-ildio. Areithiai, pregetbai, ac ysgrifenai fel peiriant. Ym- ffrostiai mewn gallu eistedd wrth ei fwrdd i ysgrifenu am ddyddia-n beb gael dim ymar- feriad corphorol, ac ni theimlai oddiwrth y dreth wedyn. Y r oedd ei lafur bugeiliol pan aethai gyutaf i Lerpwl yn llwyr a chyson. Dywedid nad oedd seler anhysbys yn y dref, a chymaint oedi ei graffder fel nad anghofiai wyneb byth, a pheth sy'n brinach na'r gallu hwnw, gailai gofio enw a banes y rhai y daetbai i gyffyrddiad a hwy, yr hwn fu'n help mawr iddo tra yn weinidog yn mysg pobl symudol fel Cymry Lerpwl. Enillodd ei gof a'i graffder iddo fesur o ddylanwad mewn llawer o eglwysi Anibynol, ac yr oedd ei awyddfryd ef a theithi ei feddwl yn naturiol yn ei arwain i chwenych hyn. Pe'r fath beth yn mhlith yr Anibynwyr ag Esgob, yn yr ystyr a rydd gwyr y LJan i'r gair, ni ellid dewis neb elai o flaen Dr. Thomas mewn cymhwysder i'r swydd. Yr oedd yn drefnwr wrth reddf a dygiad i fyny, a natur- iol i hyn ei arwain rai gweithiau i brofedig- aethau yn yr enwad Anibynol fu'n boen dirfawr i'r enwdd fel y gwyr pawb sy'n hysbys a banes Anibyniaeth Gymrei? yn ystod y deg a'r pymtheg mlynedd diweddaf. yr oedd y duedd at dref nu yn ei all uogi i, wneud llawer o waith ac yn byny o wir help iddo. Ysgrifenai i'r Diwygiwr cychwynodd y Gwerinwr; golygai yr Anibynwr; a rhan olygai y Dysgedydd o 1865 hyd 1870. Bu'r Tyst ar Dydd o dan ei ofal, ae ysgrifenai iddo yn wythncsol o dan y ffugenw" Llad- merydd." Efe a. Dr. Thomas Rees a gasglodd "Hanes yr Eglwysi Anibynol Cymreig;" swnaeth gofiant i'r Tri Brawd y Stepheniaid, John Davies, Caerdydd, a Dr. Rees. Llawer iawn o ysgrifau eraill a man lyfrau a gyn- yrcbodd ei ysgrifell diflin. Rhaid cofio hefyd ei fod lawer i awr yn ngwydd y cyhoedd ar lwyfanau cyrddau politicaidd a chyman- faoedd, yn teithio De a Gogledd Cymru ac America, yn nghadeiriau yr Undebau Cynulleidfaol ac yn areithleoedd cyrddau dirwestol. Gwnaeth drwy ddyfalbarbad cyndyn a phenderfyniad di-ildio i'w enw dd'od yn adnabyddus iawn drwy yr boll gylchoedd Cymreig. Er hyny y bedd oedd diwedd y daeth iddo yntau, a dydd Mercher rhoi'r mewn lie nad oes na gwaith na dychymyg weddillion un na fu ddiog na difater yn eyflarni ei ddyledswyddau Iluosog.

NODIADAU CYFFREDINOL.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

NODIADAU CYFFREDINOL. OAK OLIVER. Past labour is pleasantmedd y Sais felly tneddaf finau pan yn adolygu, ac yn edryeh yn ol ar y buddugoliaethau ardderch- os a enillwyd yn nglyn ag etholiad y flwyddyn 1892. Hwyrach nad yw pob peth wedi troi allan fel y carem ond gweithiodd y blaid Rhyddfrydol yn rhagorol a chymeryd pethau i ystyriaeth. Mae yn naturiol disswyl gwaith ar olbrwydrmor boeth; a dychweliad cyrifer o weithwyr mor ddewr i'r Senedd. Feallai na fu cyfnod yn hanes Prydain Fawr pan ddisgwylir cyraaint oddi wrth y Senedd. Y mae y werin yn gwaeddi am ei hiawnderau, a'i hawliau, drwy ei chynrychiolwyr yn fwy croew a chyffredinol nag erioed. Nid yw hyn yn beth i'n synu ato; oblegid codi a dadblygu y mae pob peth. :1ft :1ft :1ft Rbaid i mi beidio ysgrifenu rhagor na'r wythnos hon ar y lecsiwn onide fe .C lara" y darllenwyr ar fy nodiadau inau. Ond carwn wneud nodiad neu ddau ar yr rhyn a ddynoetbodd y lecsiwn yn y wlad. Yr wyf yn credu mewn etholiad; pe dim ond er dangos a dynoethi pethau yn eu lliw priodol dangos egwyddorion, syniadau, gwendid, nerth, ac iechyd. Gwelais ddynion ar faterion eraill, materion o bwys hefyd, yn sefyll ar ben clawdd, ni fedrai un dewin ddyweud pa ochr i'r ewestiwn a gymerent. Ond nid felly ar bwnc yr etholiad; mae pawb yn dyweud, a phawb yn dyweud am y goreu befyd. Clywais ddwy ddyues yn dadleu y pwnc y dydd o'r blaen gyda med- rusrwydd anghyffredin. Aethai un mor belled a'r lleuad i brofi; neu yn hytrach i wrthbrofi yr haeriad. Ond rhaid dych- welyd at y pwnc. # # # Fel y dywedais bu y lecsiwn yn gyfrwng i ddynoethi; dvnoethodd Geidwadaeth Ym- neillduaeth. Mae yna ganoedd o Ryddiryd- wyr trwyad! yn yr Eglwys Selydledig; ac mae canoedd o Doridid rhonc ar finsydd Ymneillduaeth. Gwell genyf Dori eglwysig gan mil o weithiau; na Thori Ymneillduol. Bhyddfrydiaeth yw egwyddor fawr Ymneill- duaeth. Tyner allan yr egwyddor hon yna gwneir Ceidwadaeth o honi. Mae mwyafrif a lleiafrif y pleidleisiau yn dangos fod ysbryd Ceidwadol yn llecau yn ngwersyll Ymneillduaeth. Gwir fod Ymneillduaeth yn rhoddi hawl i bawb i farnu a giveithredu yn rhydd; ond nis ^all rhyddid egwyddor- ion Ymneillduol gynyrehu ysbryd a syniadau Ceidwadol yn y rhai sydd. yn meddu ar syniadau clir; a chrediniaeth ddiysgog mewn Ymneillduaeth. Byddaf yo edrych bob amser ar yr Ymneillduwyr hyuya gefnogant fesurau gorthrymus, a.c anheg yn nghyd a dynion o egwyddorion Ceidwadol yn fradychwyro egwyddorion Ymneillduaeth. Dywedodd un fod yr efengyl yn byw ar waethaf y rhai sydd. yn ei phroffesu. Mae Ymneillduaeth hefyd vn byw ar waethaf I canoedd o'r rhai brotfesant ei noddi. t Mewn capel nid èati':mi1ldir o Llanelli, daeth cyhoeddiad cyfarfod politicaidd yr Uwehgadben Jones i law y cyhoeddwr; aeth yntau at ei waith ar yr amser i gyhoeddi;. ond pan ddechreuodd gyhoeddi cyfarfod politicaidd yr Uwchgadben-nid cynt y cododd un o'r lord deacons ar ei draed gan waeddi yn awdurdodol taw ar y cyboeddwr;. ac yn wir tewi a. orfu iddo, nes galw cwrdd yr ymddiriedolwyr, i benderfynu beth i wneud a'r cyhoeddiad. Nid wyf yn credut fod yr ysbryd Rhyddfrydol (oblegid Rhydd- frydwr oedd y lordyn dan sylw) wedi codi mor uchel yn un man, ag yn nglyn affrwgwd y cyhoeddi yma. Gresyn fod ua person yn cael llywodraethu ar eglwys gyfan, a hyny 9 ar gyfrif ei safle. Dyma beth yw trais yn ei ffurf erchyllaf, a Thoriaeth yn ei hagrweh penaf. Pa byd y bydd dymon fel hyn yo. tra awdurdodi ar eu gwell? Ac yn gormests* ar hawliau eraill. Hyderaf y bydd i'r lecsiwok I hon roi gwers i'r cyfryw, a'u dysgu ya amgenach yn y dyfodol.

Papurau Newydd Cymru

Y Celt

3 erthygl ar y dudalen hon

Y DIWEDDAR DR. JOHN THOMAS.

NODIADAU CYFFREDINOL.

IYR ETHOLIAD YN NGHYMRU. ARPON.