Y Dydd

MR. CHAMBERLAIN YN GREEN- WICH. Y mae y gwr anrhydeddus hwn wedi agor ei ryfelgyrch yn Greenwich ddydd Sadwru. Y mae efe yn bresenol, ar ol cael ei ryddhau o lyffetheiriau ei swydd, megys yn gloddesta ar ei ryddid, ac yn cael ei ollwng weithiau, yn ol barn ei gyf- eillion goreu, dipyn yn bell dan ddylan- wad ei areithyddiaeth. Rhaid fod ei eiiiau fel tan difaol yn ngolwg ei wrthwynebwyr. Dyma rai o'i ymadroddion:- Rhaid i Ardalydd Salisbury a'r blaid Dorïaidd orwedd ar y gwely a wnaethant iddynt eu hunain; nis gallant ochel eu cyfrifoldeb. Nid oes amheuaeth nad yw eu sefyllfa yn dra anhawdd, ond dylasent feddwl am hyny yn mlaen Haw. Nid oes amheuaeth na chant eu hunain yn awr wyneb yn wyneb 4 llawer o adroddiadau anghyfleus. Y mae myneg- iadau ar gael ag y dysgwyd ni i'w desgrifio fel H commercial illustrations y rhaid yn awr eu hagor ymaith. Mae yma addew- idion wedi eu rhoddi. Y maent hwy, fel parti, ar y cyfan,wedi eu tynghedu yn i fod wrthwynebol i bron yr oil o'r wladlywiaeth yr ychydig flynyddoedd diweddaf. Ond, foneddigion, nid ydym yn brawychu. Nid oedd yr addewidion wedi eu gwneud i'w cadw; y maent wedi ateb eu pwrpas, ac yr ydwyf yn edrych yn mlaen gyda dyddor- deb at yr olygfa. Nid yiynt i ddadwneud ein gwaith, ond rhaid iddynt ddilyn prit linellau y wladlywiaeth a gondemnid ganddynt mor leml. Ond os byddant yn ewyllysgari wneudhyn, o'm rhan fy hun ni Nelaf un rheswm paham na ddylent barhau fel gofalwyr am y premises hyd nes byddo y tenantiaid newyddion yn barod yn Tachwedd i gymeryd meddiant hwy, os nad parhaus o honynt.

MESUR ADDYSG CANOLRADDOL CYMEU. Mae Mr. Osborne Morgan, A.S., wedi cydsynio a'r gwelliantau cynygiedig can- lynolyn ngtyn â'r mesur uchod:-l. Ethol- iad pwyllgor addysg gan y byrddau ys- golion eu hucain, ac nid gan y cadeirwyr a'ris-gadeirwyr. 2. Ychwanegu cynrych- iolwyr y byrddau ysgolion i ddeuddeg. Gan fod Mr. Morgan wedi cydsynio a'r cyfnewidiadau hyn, bydd yn ngallu y Rhyddfrydwyr Cymreig, efallai yn mhob sir, os y derbynir y cyfnewidiadau gan yr Arglwyddi, i wneud nid yn unig yr ysgol- ion a gynorthwyir o'r trethi (adran vii. 2) yn anenwadol, ond hefyd yr holl ysgolion eraill sydd o dan awdurdod pwyllgor addysg. Nid yw Mr. Mundella 'hyd yma wedi dangos gwrthwynebiad i'r gwelliant- au cynygiedig, ac y mae yn deg rhoddi pwys ar y ffaith nad ydyw ef hyd yn hyn wedi cael cyfleusdra i roddi ei eglurhad ef ar y mesur.—Yr eiddoch yn gywir, ELLIS EDWARDS. Bala, Mehefin 10fed, 1885.

Dywedir fod peiriant trydauol wedi ei ddy- feisio i dyau danedd, ac y tyn saith dant mewn pum' eiliad, a hyny ynhollol ddiboen. Ni chy- mer haner munyd i dynu holl ddanedd dyn o'i ben.

oedd neb a ddylasai wybod yn well na hwy, nad oedd yr Wrthblaid yn debyg o adael un gareg heb ei throi er cyrhaedd ein hamcan i ddisodli Mr. Gladstone, ac yr oeddynt h wythau wedi eudewis gan y wlad gyda'r amcan o fod yn gynorthwy ac yn gefnogaeth iddo, yn enwedig mewn adegau o berygl. Y mae rhyw Rydd- frydwyr claiar i'w cael—rhai nas gellir dibynu arnynt pan y bydd mwyaf o angen ZD am danynt. Rhyfedd gymaint o'r cyfryw a ddygwyddent fod yn glaf ar yr adeg hon, pan oedd eu heisieu yn Nhy y Cyifredin. Mor gryno y daeth y Toriaid yn nghyd mewn canlyniad i'r galw oedd arnynt! Ychydig o honynt hwy, mewn cymhariaeth,oedd yn absenol,a'r rhai oedd- ynt yn absenol, hyd yr oedd yn bosibl yr oeddynt wedi gofalu pario, fel na byddai y blaid yn ei cholled. Felly, drwy ffydd- londeb yr Wrthblaid, a chynortbwy arnser- ol a derbyniol eu cyngheirwyr newydd, y Parnelliaid, llwyddwyd i gyrhaedd yr am- an. Wrth gwrs y mae rhai o'r Rhydd- frydwyr a fuont yn anffyddlawn i'w blaen- Or mawr a galluog y tro hwn, yn ceisio dweyd nad oeddynt yn dysgwyl y buasai hYd yn oed gorchfygiad ar y gyllideb, yn peri i'r Weinyddiaeth i ymddiswyddo, ac •^ad oedd hyn wedi dygwydd 0'1 blaen. Ond yr oedd mwy nag un peth yn peri i'r Llywodraeth edrych ar y gorchfygiad yn un pwysig; ac yn enwedig felly yn gymaint 4'11 bod wedi rhoddi ar ddeall os cymerai hyny Ie, pa fodd yr edrychid arno. Y n ddiameu dylai y Rhyddfrydwyr hyny a bleidleisiasant yn erbyn y Llywodraeth, a lawer o'r rhai a arosasant allan o'r Ty y ^oson y cymerwyd y bleidlais gael eu galw 1 gyfrif am hyn gan yrhai a'u banfonasant yno i ddal i fyny freichiau un o'r gwlad- ^einyddion puraf a galluocaf a welodd "rydain erioed. Derbyniodd y Frenbines ymddiswydd- lad Mr. Gladstone, ac anfonodd am Ardal- Ydd Salisbury i ffurfio gweinyddiaeth llewydd. Tybiai rhai na buasai y Toriaid rhyw awyddus iawn am ymgymeryd & uwyn yn mlaen achosion y Wladwriaeth ar hyn o bryd, a digon tebyg mai dyna fel Y buasai y rhai mwyaf pwyllog a llygadog 0'1' blaid yn ewyllysio; ond yr oedd dos- barth arall yn dra awyddus am awdurdod a swyddau, ac ni fynent mewn un modd golli y cyfleusdra presenol. Y dosbarth olaf a orfu. Yn wir, buasai yn anrhyd- e^dus yn arweinwyr y blaid i gilio yn ol, bag wynebu ar y cyfrifoldeb y maent l^edi ei dynu arnynt eu hunain drwy eu ymosodiadau beut^ddiol a pharhaus ar ^adwiaeth yr Llywodraeth a derfynodd y bleidlais anghymeradwyol hon. Os lwydda Ardalydd Salisbury i ffurfio Weinyddiaeth, ac nid ydym yn amheu na ^fca hyny, ceir gweled ar ba linellau y §^na efe a'i gymdeithion gario yn mlaen f;chosion y Wladwriaeth. Mentrwn ddy- I e^yd, 03 g^yro yn mhell oddiwrth wlad- J^iaeth Mr. Gladstone a wneir, y bydd y einyddiaeth newydd yn fuan mewn fyryswch. Y mae y cyfnewidiad wedi dygwydd ewn adeg bwysig, ac yn arbenig felly ewn cysylltiad a'r ymdrafodaeth syddyn eiMw^n yn mlaen rhwng y wlad hon Ewssia. Yr oedd y ddadl, i bob tebyg, r gael ei therfynu yn foddhaol a hedd- yehol. Ni a obeithiwn yn fawr y bydd i'r Weinyddiaeth newydd fyned yn mlaen yr un ffordd, ac yn yr un ysbryd, ac y bydd i Rwssia hefyd eu cyfarfod yn gy- ffelyb. Y mae rhai o newyddiaduron y wlad hono, -rnae'n wir, yn ceisio dadleu nad yw Rwssia yn rbwymedig mwyach wrth y cynygion a wnaeth i Brydain, y rhai a dderbyniwyd, ond sydd heb eu llwyr benderfynu; ond cofier mai syniad- au rhai o'r newyddiaduron yw y rhai hyn. Ni a obeithiwn fod y Llywodraeth yno yn cael ei rheoli gan egwyddor ac ysbryd gwahanol. Nid oes dadl nad 11awer mwy cyfleus a diogel fuasai i'r ymdrafodaeth gael ei chario i derfyniad gan Mr. Glad- stone ac larll Granville. Y mae yn amlwg fod cryn gyffro yn Rwssia wedi ei achosi gan ymddiswyddiad Mr. Gladstone, ac yn wir yn y than fwvaf o wledydd Ewrop. Ond os gweithredn AtMuiydd Salisbury L'i Weinyddiaeth yn ddoeth a gwladgarol, yn yr un ysbryd ac yn yr un llinellau ag y gweithredai Llywodraeth Mr. Gladstone, nid ydym yn anobeithio am derfyniad llwyddianus buaa i'r anghydwelediad an- hapus sydd wedi bod rhwng y ddwy wlad. Nid oes genym yr ymddiried lleiaf yn ugwiadlywiaethdramor na chartrefol y Toriaid. Os cario allan a wnant mewn gwladlywiaeth dramor yr hyn yr oedd eu hareithiau yn ei gysgodi ao yn ei awgrymu pan yn eistedd ar law aswy y Llefarydd, byddem yn fuan fel gwlad mewn penbleth ryfedd. Ond y mae hyd yn nod y Toriaid mewn swydd, ac allan o swydd, ychydig yn wahanol; ac heblaw hyny, nid ydym yn meddwl y bydd iddynt gael llawer o amser i fyned ar gyfeiliorn yn mhell. Y mae Etholiad Cyffredinol yn mron wrth y drws,a bydd yretholiad hwnw yn cymeryd lie oddiar gofrestr newydd, ar yr hon y bydd dwy filiwn o bleidleiswyr newyddion. Nis gall yr etholiad fod cyn mis Tach- wedd yn y man cyntaf, ac y mae yn beth posibl iddo gael ei daflu yn mhellach, oblegid nid yw mesur y cofrestriad wedi pasio yn llwyr trwy Dy yr Arglwyddi eto. Ac y mae yn rhaid i bob rhwystrau gael eu tynu oddiar ei ffordd, ac onide nis gellir cael yr etholiad yn mis Tachwedd. Bydd gan y Weinyddiaeth newydd i weithio ei ffordd yn mlaen am bum' mis drwy oddefiad eu gwrthwynebwyr, ac hwyrach, mewn rhyw amgylchiadau neu gilydd-er nad yw hyny yn debyg iawn- gallant apelio at y wlad dan yr etholaeth bresenol. Y mae hyny o fewn terfynau posibilrwydd. Pa fodd byuag, dylai y Ehyddfrydwyr fod yn barod ar gyfer ym- drechfa fawr. Nid oes ynom y petrusder lleiaf yn nghylch y canlyniad. Y mae yn debyg, a chymerydy wlad yn gyffredinol, na bu y blaid Ryddfrydig un amser yn fwy parod i frwydr nag ydyve ar hyn o bryd. Gofaled Cymru am ei shoron. Tra yr ydym yn ysgrifenu, nid yw yn hysbys pwy fydd aelodau y Weinyddiaeth, er fod llawer o ddyfalu; a gorchwyl lied anhawdd i Ardalydd Salisbury fydd gwneud dewisiad, gan fod cynifer yn dys- gwyl mor awyddus am gael eu rhan o'r ysbail.