Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
GORESGYNIAD YNYS CUBA.
GORESGYNIAD YNYS CUBA. Yr ydym yn awr wedi derbyn lianesion swyddol o Havannah hyd y cyntaf o'r mis diweddaf, v rbai aln livsbysant fo 1 Lopez a'i boll ganlynwyr wedi cael eu llwvr ddinystrio, a bod ei anturiaeth yno wedi methu yn hollol, Yr oedd trigolion Havannah wedi bod yn gwledda ac yn Hawenhau am dri diwrnod, o herwydd fod Lopez a'i ganlynwyr wedi cael eu dal a'u gorch- fygu. Y newydd a eyrbaeddodd Havannah ary SOain o Awst. Ymddengys fod Lopez yn c/wydro yn unig yn rnbartbau tufewnol yr ynys. a phan oedd wedi ilwyr fethu gan Hinder a rewvi), efe a ofynodd am illlwbetli i'w fwyta, mewn ffermdy, a chenad i orwedd dros vehydig; a thra yr ydoedd yn cysgu, efe a rwyni wyd ae a wnaed vn garcharor. Y diwrnod cyn i Lo- pez gael ei ddal, nid oedd ganddo ond 30 0 ganlynwyr. a hwythau a ymadawsant ag ef, ac a'i gadawsant mewn cyffavr clwyfedig, fel nad oedd ganddo ivji cvfaill yn ymlynu wrtho. Crwydrodd oddiamgylch drosrvvv amsfr, ac o'r diwedd yialidiwyd efi lawv gan wavd- gwri. Ar y cyntaf o Fedi, sef dranoeth i'r diwrnod y tialiwyd ef. cafodd ei ddienyddio, t)'y ei "iindagu," yr hon syddgospdra dvchryrillyd. Rhwymir y dy- oddefydd, a gosodir ef i eistedd &'i gefn yn erbyn pawimawr; y.mi gosodir eylch baiarn am ei wddf, yr hwn a dvnbeir vn raddol hvd oni t'yddo yn hoJlol farw. Cvmnicro-ht y dienyddiad le ar y Punta, gvferbyn a'r More ac yr'oedd yn ymgytinulledig .0 8 i 10 mil o nhvyr,' a cbytamaint a hyny o bold eveiil. Lopez a esgynodd y daflod yn dra diysgog, ac wedi troi ei wyneb at v bobl, efe a'u hanercbodd mewn araethfer, a'i eiriau diweddaf oeddynt, Yr wyf yn marvv dros fy anwyl Guba." Yna efe a eisteddodd wrth y pawl, gosodwyd y pelriant am ei wddf, ac wedi rhoi un tro i'rdroGU.syrthioddeihenynmtiienareiddwyfron, ac yr oedd yn farw! Cyn ei farwolaeth, efe a dyst- iodd ei fod wedi cael ei dwyllo yn fawr mewn per- tbynas i gael cynnorthwy gan drigolion Cuba. Mewn perthynas i ganlynwyr Lopez, ymddengys eu bod oil wedi eu lladd neu eu dal yn gareharorion ac yr oedd 155 i gael eu danfon i'r Yspaen, igapt eu eadw mewn daeargell dros 10 mlynedd. Dyweda y rhai hyn fod eu cyfyngder a'u caledi yn fawr iawn cyn iddynt gael eu dal; iddynt fyw amryw ddydcLau ar ddail y coed, &c., ac mai ceffyl y Cadfridog Lopez oedd y cig diweddaf a fwytasant. Yti yr amryw ,6d(iaf ,i fwytasait. Yil yr frwydrau, cafodd mil a phum cant o'rmihvyr Yspaen- aidd en Hadd, a phum cant eu clwyfo ac yn mhob brwydr a Lopez, cafodd y liuoedd Yspaenaidd eu gorehrygu. Mae y son ar led yn awr, fod yr Yspaeniaid yn myned i werthu Ynys Cuba i'r Unol Daleithiau, gan y credant na chant ddal meddiant tawel ynddi mwy- ach, er iddynt orchfygu yr ymosodwyr y tro hwn.
TWRCI.
TWRCI. lianesion o'r wlad hon a'n hysbysant fod yr enwog Kossuth a'i gydgarcharorion yn Kutayah, wedi cael eu rhyddhau o'r diwedd, ac felly cadwodd y Sultan ei air. er holl fygytbiadau y gormesWyr gogleddol. Cawsant eu rhyddhau ar y cyntafo'r mis diweddaf, a'u danfon mewn 50 o gerbydau tua glan y Dardanelles, lie yr aethant ar fwrdd yr agerlong Amerieanaidd ag oedd yno yn eu dvsgwy^je ar y 7fed o'r mis hwy a hwyl- iasant tuag yno.
Y CYFFRAWD EISTEDDFODAWL.
Y CYFFRAWD EISTEDDFODAWL. MR. GOL.-Da oedd genyf weled yn eicli rhifyn diweddaf, fod cyffroad Pjisteddfodawl yn mysg Gwir Iforiaid Caerfyrddin. Llivyddiant iddynt. Mae yn ddilys fod rhyw gynliyrfiadau neilkluawl yn eymrneryd lie yn mysg gvvahanawl genedlaethau ar amserau penigawl (megys y dyvvedai yr envvavvg Garnhuanawc), yr hyn a aehosa ysgogiadau gweith- redawl; a bod v cyfryw yn symudedig. Efelly y mai y Cyffroad Eisteddfodawl. Dechreuodd er ys amryw flynyddau yn ol yn mvsg Cymrv y Brif Ddinas; y Cymrodorion, y Gvvyneddigion, a Chyin- reigyddion Caerludd, a ymdrechasant yn glodadwy y pvyd hyny, i sefydhi Eisteddfodau Taleithiau, ond diflaaodd y Cytfrawd, ae mewn canlyniad ed- winodd y cyfryw Gymdeithasau; a daethant i'r dim. Ond dylanwadai y Cyffrawd o bryd i brydar wahanawl ansodion mewn gwahanawl ardaloedd hyd yn awr, ac y mae yn bresennol yn ei nerth yn Ngogledd Cymru; ac yn Llynlleifiad. Bwriadir cynnal Eisteddfod fawreddawg yn Ninbych, y flwyddyn nesaf (am yr hon ni chrybwyllasoch), a dysgwylir Tywysawg Cymru, a'r Tywysawg Albert, yn bresennol! HofF gan bob gwladgarwr weled y cyfryw gynhyrfiad, a da ei weled ynlledaenu; ac yn cyrhaedd yn ei effaith i'r Deheudir, canys bu yn lied farwaidd yno yn ddiweddar, oddieithr ambell gynhyrfiad yn mroydd Morganwg. Pa fodd y mae mor farwaidd yn mhlith v Gwenhwysion ? Pa beth a ddvgwyddod i GymreigjSldiou y Fenni? Onid oedd Eisteddfod i fod yno yn v mis hwn ? Ond clywais (gan glywed,) ei bod wedi ei gohiriaw hyd y flwyddyn nesaf. Os felly, paham na hybysid hyny j'n rhai o'r Cyhoeddiadau Cymreig? A pha- ham na chyhoeddir y testunau? Mae Newydduron Gwyredd yn frithawg bob wythnos o lianesion Eisteddfodawl, Testunau, &c.; ond maent oil yn ddistaw yn y Deheubarth yn ddiweddar, er galar a siomiant i laweroedd o Feirdd a Llenorion Cym- reig. Eithr gobeithio y bydd i'r cyffrawd ddylan- wadu yno yn ei nerth ar frys, nes deffroi yr holl breswylwyr, a'u gorfodi i weithredu. Mae Iforiaid Caerfyrddin ynteiiyngu parch am flaenori. Diolch iddynt; a boed i'r cytfrawd effeithiaw ar holl Ifor- iaid a Chymreigyddion y Deheubarth, fel y cyd- weithredont er cael mwy o Eisteddfodau, ar frys, canys y maent yn Jlesiawl i'r Cymry a'r Gymraeg. Yr eiddoch, &c., IEUAN AB GRUFFYDD. 54, Heol Cromer, Caerludd.
IOAN SIENCYN 0 ABERTEIFI.
IOAN SIENCYN 0 ABERTEIFI. ANWYL OLYGYDD,-Y mae yn hye.bys agos i bob darllenvdd Cyinreig, am gyfansoddiadau yr enwog awen- ydd loan Siencyn o Aberteifi; neu a elwid dan yr enw, "Sion Crydd Bach." Llawer o'l gyfansoddiadau medr- us a godidog a welir yn Mlodall Dyfed," ac yn Nil- iau Awen" Evan Thomas Rhys, o Lanarth. Y mae yr hen frawd medrus loan Siencyn wedi ymgymmysgu a llwcli y dyffryn er ys amrai ddegau o flynyddoedd bell- acli, yn mynwent Llangoedmore, gerllaw Aberteifi. Nis gwn am ond un dyn yn unig a wyr am ei fedd, sef Mr. Win. Finch, 0 Aberteifi. Bu W. Finch, pan yn ieuanc, yn yr ysgol gyda loan Siencyn, yn Llangoedmore; a dywedai fod loan yn ystod ei fywyd wedi penodi ar y nian lie y buasai i gael ei gladdu, ac arferai orwedd yno yn fynych ar banner dydd, pan y gollyngai y plant i gael llun'iaeth. Y mae yn beth arswydus i feddwl fod y dyn- ion a feddai ar y talentau godidocaf heb ddim i ddywed- yo pa le y gorweddant ac y gorpbwysant oddiwrth eu ilafur! A oes rhyw beth yn mynwent Lledrod, yn dang- os beddrod Ieuan Brydydd Hir ? A osodwyd rhyw beth etto i ddangosbedd Arfonwyson, yn Bunhill Fields, Llundaiu ? le, a P. A. Mon, yn mynwent y Bedydd- wyr yn Ngbaergybi ? Da oedd i goffadwriaeth yr an- fawo'l Dewi Wyn o Eifion, ei fod ef ei bun yn ei fywyd, wedi rlioddi beddfaen ar ol ei frawd Owen, er dangos ei fedd, canys darn 0 hono a gafodd Amherawdwr Beirdd Cymru," er dangos ei feddrod ei bun, er iddo adael can- noedd lawer o bunnoedd atwasanaeth pobl ereill. Ond am loan Siencyn, druan, isel oedd ei amgylchiadau yn ystod ei fywyd, ac er fod nailoedd wedi cael dyddanwch wrth ddarllen ei brydyddiaeth, nid oes un gareg er dangos ei fedd Dygwyddodd i'r ysgrifenydd fod mewn ymddyddan a'n cydwladvvr talentog a pharchus, y Parch. D. James (Dewi 0 Ddyfed), Kirkdale, Llvnlleifiad, yr hwn, mewn llawn wladgarwcb, a'm annogai i ymdrechu o blaid yr achos, ac v rhoddai efe ddeg swllt i ddechreu. Yn awrj anwyl gvdwladwyr, a fydd i Mr. James fod heb neb i gydvmdrecbu ag ef? Na, meddyliaf well pethau am lawer o honocli. Maddeued yr enwog a'r Parchedig John Jones, M.A. (TegidJ, Nevern, near Cardigan (dyna y cyfarwyddyd ato), am i mi fod mor eofu ar ei enw yn SEIJEX CYMRU dymunir adael gofal y Beddfaen arno ef, ond cael digon o arian yn gyntat" at y gwaitb. Gall Tegid gael ei gwneyd yn hardd yn ei ardal ef; gall hefyd osod nod- weddau neillduol loan Siencyn yn y Fedd-argralf. Nid ydys yn gofyn am syrniau mawrion; byddai gwerth dwy neu dair punt o feddfaen yn well na'i adael fel y mae o lawer, er y dylai gael colofn 0 aur drudfawr. Diau y derbynir y cyfeaniadau gyda diolchgarwch gan Tegid, Mr. j. J. Jones, Aberteifi, neu Mr. W. M. Evans, Seren Cymru Office, Carmarthen. Caiff holl Gyinru benbaladr wybod ar v diwedd, trwy gyfrwng SEREN CYMRU, pwy a gyfranodd. a pha fodd y defnyddiwyd yr arian, cvnnwysiad y Bedd-argraff, &c. Gan obeitbio na fydd hyn yn ddisylw gan ein cyd- wladwyr caredig, y terfyna Yr eiddoch yn ostyngedig, Medi 26, 1851. CEKEDIGWYSON.
ADOLYGIAD Y WASG.
ADOLYGIAD Y WASG. HOLY/YODOREG PROTESTANAIDD, atwasanaeth Ysgol- ion a Theuluoedd. Gai-t y Parch. B. Richings, A.C., Ficer Mancetter, Stvydd Warwick. Rhuth- yn Cykoeddwyd ac ar werth gan 1. Clarke. Anfynych y cawsom ein boddbau gymmaint ag yn navlleniad yr Holwyddoreg hwn, er fod Llvtrau rba- gorol yn dyfod dan ein sylw 0 bryd i bryd. Yn un petb, mae yn ymdrin a phwnc pwysig ac beblaw hyny, y mae wedi gwneyd ei yinddangosiad yn gym- Invys ar yr adeg iawn. Pabyddiaeth a'i chyfeiliornad- au yw un o bynciau pwysicaf yr oes hon, ery gallem feddwl fod y bobl, vn enwedig yn Nghymru, yn ddi- gon goleu a gwybodus i beidio cymmeryd eu budo a'u camarwain gan y fath dwyil dinystriol i'w rhvddid gwladol a'u hiechydwriaeth dragywyddol. Ond y mae amgylchiadau yn cyonneryd lie hyd y nod yn Nghymru uchel-freiniog, ag sydd yn galw am by- fForddi yr ieuenctyd yn atbroniaethau iachus y Gref- ydd Gristionogol aco herwydd hyny, yr ydym dan y rhwymau mwyaf i Awdwr yr Holwyddoreg Protest- anaidd, yn gystal ag i'w Gyfieithydd i'r Gymraeg, a'r Cyboeddwr anturiaethol. Fel y sylwa y Cylioeddwr yn ei Ragytnadroddj mae y Pabyddion wedi cael allan fod anvvybodaeth eu Holfeiriaid o'r Gymraeg wedi bod yn foddion i attal eu llvvyddiant i budo y werin Gym- reig i gofleidio cyfeiliornadau Pabyddiaeth ac i gyf- lawni y diffyg hwnw, y maent wedi sefydlu Coleg yn Ngogledd Cymru, lie y mae yr ysgolbeigion yn cael rLagoracb dysgeidiaetii yn y Gymraeg, fe allai, nag a geir yn un athrofa arall yn Nghymru a bydd y my- fyrwyr hyn yn fuan yn ymdaenu dros y Dywysogaeth, ac yn tywalit gwenwyn marwol Pabyddiaeth i glustiau a chalonau ein cydwladwyr Cymreig, y rhai oeddynt yn anghyrbaeddadvvy iddynt o'r blaen. I wrth weith- redu y drwg bWD, y mae yr Holwyddoreg Protestan- aidd wedi cael ei gyboeddi, ac y mae yn dda genym aliu dywedyd ei fod yn dra addas i'r gorclnvyl, canys y mae Yrt dynoethi twyll Pabyddiaeth yn ei holt ath- rawiaethau eyfeiliornus, ac y mae yn debyg-o wneydy lies mwyaf i'r oes sydd yn codi, yn gystal a chadarn- liau y rhai a ddichon fod yn petruso rhwng dau feddwl, os oes rbai o'r cyfryw i'w cael yn y Dywysogath. Mae yr Holwyddoreg hwn wedi ei ranu yn Bennod- au.ac yn cynnwys Gofyniadau ac Atebion ar y Pync- iau canlynol :—Rhagiith, yn egluro y gwahaniaeth rhwng Protestant a Phabydd.—Y saeramentau.-Otr- rymiad yr Offeten, a Thraws-sylweddiad.—Addoliad Delwau.—Adr*oIi Mair Forwyn a Seintiau.—Gweddi- an mewn Taitb anadnabyddus.—Priodas—Ympryd- iad.—Gweithredoedd o Or-haeddiant a Maddeuant lytbyrau.—Cyfaddefiad a Maddeuant.—Eneinniad di- weddaf.—Putdan.— Cyfiawnhad.- Traddodiad,- Yr Ysgrythyrau Saataidd.—UchaOaeth y Pab.-Y Bwriad Offeiriadol.—Anffaeledigrwydd.—Un Eglwys Apostol- aidd a Chatholic.- Y DIwygiad.—Eriidigaetbau.— Terfyniad casgliadol.—Amryw Emynau. Er mwyn dangos i'r darllenydd pa fodd y mae yr Awdwr yn trin ei bynciau, rhoddwn yma gynnwysiad un Bennod yn gyflawn ac nid ydym yn dyfynu hon o herwydd ei bod y goreu, nae ycliwaith o herwydd ei bod ar un o'r pynciau mwyaf dyddorawl; eithr yn unig o herwydd ei bod yn fyr a chynnwysfawr. Gweithredoedd 0 Or-haeddiant a Maddeuant-lyihyrau. G. Pa beth yr ydym i ddeall wrth vveithredoedd o or-haeddiant ? A. "Gweithredoedd gwirfoddol dros ben gorehym- ynion Duw." G. A ellir dysgu yr athrawiaethau hyn lieb ryfyg ac annuwioldeb ? A. Nac ellir canys trwyddynt y mae dynion yn datgan, eu bod yn rlioddi i Duw, nid yn unig gym- maint ag v maent yn rhwym o wneuthur, ond eu bod hefyd yn gwneutliur mwy nag sydd ofynol." G. Croes i ba eiriau 0 eiddo ein Harglvvydd yw yr addysg hon ? A. "Gwedii chwi wneuthur y cwbl oil ag a or- chymynwyd i chwi, dywedwch, Gweision anfuddiol ydytn obledig yr hyn a ddylasem ei wneuthur a wnaethom."—Luc xvii. 10 Job xxxv. 7 Esay lxiv. 6 Ps. cxliii. 2 lago iii. 2. « G. Pa fodd y mae penyd, hunan-artaith, a plierer- indod yn ofer, ac yn annerbyniol gan Dduw ? A. Am nad all neb foddio ei Greawdwr trugarog drwy wneuthur ei bun fel hyn yn druenus, ac y mae y rbinwedd a gyssylltira phob gweithredoedd o'r fath yn twyllo ac yn geryglu yr enaid. G. Pa athrawiaeth dwyllodrus arall sydd yn nglyn a gweithredoedd o or haeddiant ? I::) A. Yr athrawiaeth o faddeuant-lythyrau. G. Pa beth mae hi yn ei addysgu ? A. Fod gweithredoedd duwiol y Saint, y rhai sydd dros ben yr hyn sydd ofynol er eu hiechydwriaeth eu hunain, yn gwneutliur cronfa 0 rinwedd," ag y gall y Pab ddefnyddio yn ol ei ewyllys. a thrwy hyn y gall ryddhau eneidiau o'r purdan, ac attal unrhyw gosped- igaeth dynnnorol am bechodau. (J. A ydyw y Pabau yn ymddwvn yn unol a'r ath- rawiaeth gyfeiliornus hon ? 4F A. Ydynt yn dra mynych, ac arferwyd hi yn ddi- gywilvdd yn amser Luthe)-, pan y byddai Tetzel, gor- uchwyliwr y Pab, yn gwerthu am arian faddeuant 0 bob pechodau, troseddau, ac anghymmedroldeb, pa mor ysgeler bynag y byddent." Cynnwysa y Llyfrhwn brofion ysgrytbyrol cymhwys ar bob pwnc, ac y mae yn cynnwys llawer o Nodau a Sylwadau Hanesyddol, y rhai ydynt yn werth i'r dar- llenydd eu gwybod. Hyderwn y bydd galw cyifredinol am dano trwy ein boll Ysgolion Sabbothol, gan y bvdd yn wir fuddiol i Ymneiiiduwyr yn gystal ag Eg- lwyswyr; ae yr ydym yn sicr y gwna les mawr ijvrtb- weithredu y gau egwyddorion yr ymdrechay Pabydd- ion eu taenu yn ein plith. Y FREJIINES.—Bydd i'wMawrhydi ddychwelyd o'r Alban yn dra buan, ac y mae i ynnveled a Mancenion a Llytilleifiad tua'r 3 0fed o'r mis presennoL Gwneir parotoadau mawrion i'w derbyn yn y ddau le gy.oa'r anrliydedd a wedda i'>v scfyllfa orucbel.
CAERFYRDDIN. W
CAERFYRDDIN. W s. c. s- c. s, c. s. c Gwemth 4 8 1 5 2 Cig Llo 0 3 0 < Haidd 2 9 3 0 Cig Oen 0 4 0 Ceirch,40 pwys 1 9 0 0 Cig Tyrchyn. 0 0 0 ( Cig Eidion, y Gwer.O 3 0 pwys 0 3 0 6 Ymenyn 0 8 0 < CigMaharen. 0406 Caws, y cant. 15 0 16 (
ABERHONDDU.
ABERHONDDU. St C. S• C. Q Gwenith 6 6 i 7 0 Cig Llo 0 5 0 6 Haidd 4 0 6 0 Cig Tyrcbyn. 0 5 0 (5; Ceirch 2 6 0 0 Cig Oen 0 5 0 6 Ceirch 2 6 0 0 Cig Oen 0 5 0 6 Cig Eidion, v Ymenyn 0 9 0 lO pwys 0 5 0 6 Caws 0 4 0 5 CigMaharen.. 0 5 0 6 | Brag 0 0 0 0
MERTHYR.
MERTHYR. s. c. s. c. 8. C. S. c. CigEidion.y lb. 0 4 i 0 6 I Cig Llo 0506 CigMaharen. 0 5 0 C Ymenyn fires. 0 .9 0 li» Cig Oen 0 5 0 6 „ hallt. 0 8 0 9 Cig Tyrchyn. 0 0 0 0 j Caws 0 3 0 6
CAERNARFON.
CAERNARFON. WRTII Y GRYNOG. s. c. s. c. s* c s c« Gwenith 42 0 i 43 0 Brag 50 0* r' 0 Haidd 26 0 27 0 Ceirch 22 0 22 0
DINBYCH.i
DINBYCH. S. C. S. C. I s. c. S. C- Gwpriith, wrth y Ceircli, wrth y 168 pwys 12 6 i 13 0 105 pwys 6 0 6 6 Haidd, wrth y Ymenyn,y pwys 0 10 1 0 147 pwys 9 0 10 0 Etto, hallt 0 8 0 8
WYDDGRUG.
WYDDGRUG. S. C. 9. c. s_ c_ s Gwenith, wrth Ceirch, wrth 168 pwys 12 0 i 12 6 105 pwys 5 g (: i) Haidd, wrth Ymenyn ffres v 147 pwys ..8 6 9 0| pwys 0 10 0 ll
AMSERONI MIS HYDREF.
AMSERONI MIS HYDREF. I HAUL. ( LLEUAD. Cofnodau, fyc* £ § Codi. Much. Codi. Mach. A. Mi A- M, A. M. A. M. 6 5 40 P,-YI. 1 I [coed 2 5 38 2 23 10 34 Hen St. Mathew Z 35 3 10 11 33 Hyd y nos, 12a. 53m. 5 32 3 45 Boreu. t- S i6eg wedi'r Drinriod » 25 4 IS o 33 2 Gwyl y Cymmod Iudd. Gen. J: 5 27 4 40 I 38 [Brenin Dentnarc, 18U8 ^4 5 1 2 44 Hyd y dydd, 11a. 6m. „ 5 5 20 3 49 y 1 5 20 5 38 4 53 J" Dech. Term. Rbyd. a Chaer. ? 5 18 6 4 5 59 » Hen ddydd Mihangel. « 9 5 15 6 16 7 6 3 17eg wedi'r Drindod. 2 20 5 13 6 39 8 13 )3t Tan Ddiogeliad yn ddyledus 1° 7 39 24 Tiriad Bona.yn St.Hel. 1815 « f4 5 8 7 33 o 29 Gen. Brenin Prwssia, 1/95 5 6 8 13 Jl 35 I Llosgi y Senedd-dai, 1834 5 J 5 4 9 1 lPryd. G Etbeldreda « 5 2 10 0 1 34 St. Lac. GwvlvPebyll Iudd. 11 9 2 22 19 (8fed wedi'r Drindod R „ 58 Boreu. 3 g 20 n Brwydr Nax'arino, 1827 )■ 4 56 0 a 8r> 2! M Brwydr Trafalgar, 1840 }? 4 54 1 45 4 3 22 M rn. Arg!. Holland, 1840 « 3b 4 52 8 9 4 27 2,! I Hyd y dydd, 10a. 12m. 0 38 4 50 4 33 4 56 Gi 40 4 47 5 59 5 46 25 S St. Crispin (! 42 4 45 7 23 5 40 2» S l9eg wedi'r Drindod 6 44 4 43 8 46 6 44 2/ Ll 6 4fi 4 41 10 3 6 47 28 M St. Simon a St. Judas 6 48 4 39 ll 15 7 32 29 M Llosgi Twr LIundain 6 So 4 37 Pryd. 8 21 3° 1 m. Cartwright, 1813 6 Si 4 36 1 7 9 2y 31 G Hyd v nos. l4a. 23m. 6 53 4 34 1 47 10 23 COFNODAU SERYDDOL. Mae yr Haul yn awr ary tu deheu i'r Cyhydedd, ac yn symud tua'r debeu. Ar y 24ain, efe a h 0 arwydd y Fantol i arwydd y Sarff; wedi bod yn y flaenafSO dydd, 8 awr, a 14 mynyd. Ei bellder oddiwrth y ddaear ary dydd cyntaf o'r mis yw 95,048,000 0 filltiroedd. Bydd y Lleuad yn arwydd y Saethydd hyd y Sydd, pryd yr a i'r Afr; ar y 5med i'r Dvfrydd ar y 7fed i'r Pysg ar yr lleg i'r Hwrdd ar y 13eg i'r Tarw; ar yr 16eg i'r Gefelliaid ar y 18fed i'r Crane ar y 19eg i'r Dew ar yr 21ain i'r Forwyn; ar y 24ain i'r Fan- to]; ar y 25ain i'r Sarff; ar yr 28ain i'r Saethydd; ae ar y 30ain i'r Afr. Bydd yn agos i Sadwrn ac Uranus ar yr 11 eg j i Mawrth ar y 18fed; i Mercher ar y 23ain; ac i Iau a Gwener ar y 24ain. Bydd y blaned Mercher yn arwydd y Forwyn trwy y mis; a bydd yn codi ac yn gostwng o flaen yr Haul trwy yr holl amser hwnw. Bydd Gwener yn arwydd y Forwyn hyd y 24ain, ac yn y Fantol o'r 25ainhyd ddiwedd y mist; ond gan ei bod yn emit ac yn gostwng yn agos yr un amser a'r Haul, hydd yn anffafriol i wneyd arsylliadau arni. Bydd Mawrth yn y Gefelliaid hyd y 13eg ac yn y Crane o'r 14eg hyd ddiwedd y mis. Bydd yn weledig trwy y nos; a bydd yn agos i'r Lleuad ar y 18fed. Bydd lau yn y Forwyn trwy y mis eithr gan ei bod yn codi ac yn gostwng yn agos yr un amser a'r Haul, bydd yn anffafriol i wneyd arsylliadau arni. Bydd Sadwrn yn yr Hwrdd hyd yr21ain, acynwel- edig trwy y nos. PLANEDAU YN Y DEHEU. D Mercher. Gwener. Mawrth. Iau. Sadwrn. M Boreu. Boreu. Boreu. Prydn. Boreu. A. M. A. M. A. M. A. M. A M. ] 10 55 11 53 6 44 1 6 1 32 6 10 45 11 56 6 36 0 51 1 12 11 10 48 11 59 6 27 0 35 0 52 16 10 54 Prydn. 6 18 0 19 0 31 21 11 5 0 7 6 8 0 4 0 11 26 11 16 0 11 5 58 Boreu Prydn 3] 11 27 0 16 5 48 11 13 n 33 OED Y LLEUAD. Chwarter Cvntaf 2d. 2a. 30m. Boreu. LteuadynLIawn 10 0 33 ———— Chwarter Olaf 18 0 13 ———— Lleuad yn newid 24 3 10 Prydnawn. Chwarter olaf.. 31 7 18 ——— CAERFYRDDIN Argraffvvyd a Chyhoeddwyd gan WILLIAM MORGAN EVANS, 0 Heol-y-Brenin, yu Swyddfa SEREN CYMRU, yn Heol Awst, yu y Fwiv deisdref grybwylledig. o. Iau, [{ydref 'l, 1851,
BANGOR.I
BANGOR. I S. c. S. C. 8. c> s> c_ Gwenith 36 0 i 38 0 Ceirch 18 0 i 20 0 Haidd 29 0 30 0 Brag 51 0 52 0
Y MWN AUR YN AWSTRALIA.
fantais ar yr hyn a vrelsai yn Nghalifornia, penododd IU fan, dechreuodd ar ei waith, a throdd y canlyniad allan yn lhvyddiannus. Cyn gvrted ag y dadgudd- iodd y mwn aur, efe a enwodd y lie, Mwn-gloddiau Ophir," ac y maent yn para i gael eu gweithio yn llwyddianons o hyd. Darlunir talaeth'yr aur fel.yn sefyll i'r gorlleivin o. Bathurst, a Mwn-gioddisu Ophir ydynt tua 35 milltir i'r gogledd-orliewin, ar Summerville Creek, yn agos i'w huniad a'r Afon Macquarie. Cyfrifid fod tua 2,000 o ddynion yn cloddio yn Ophir, a cbannoedd lawer yn wasgaredig mewn parthau ereill. Amryw fynteioedd, a weithient mewn cwmpeini, oeddynt wedi gwneyd ennill mawr ac un dyn, yr hwn a gydweith- iai yn rhanog a phnmp ereill, a gyfrifai ei ran ef yn £ 2.000. Yi- oedd eisoes dros werth £ 20,000 o fwn wedi ei gasglu, fn ol v cyfrif a roddai v cloddwyr eu z' hunain ac yr oedd gwerth dros jE9,000 wedi cael ei I werthu yn y man, yn ddioed wedi ei godi i fyny. Yn gvmmysg a'r mwn aur a ddygesid i Sydney, ac a ddangosid yno fel cynlluniau, yr oedd dernyn mawr o aur pur, yn pwyso 46" wns. Yr oedd y mwn i'w gael yn mhohlle ar hyd gvvely yr afon, a gwnelyddad- guddiadau newvddion yn feunyddiol. Yr oedd liys- bysiaeth wedi cyrhaedd Sydney, fod mwn aur wedi cael ei ddadgiuldio mewn He a elwir Illawarra, yn Agos i'r Afon Manning. Mr. Hargraves a ddywedai fod y mwn a gafodd ef yn rbagori ar y mwn a welsai ef yn Nghalifornia. Yr oedd Mr. Strutchbury, goruchwyl- iwr y Llywodraeth, wedi chwilio y lie, a gwneyd my- negiad, ond nid oedd y mynegiad hwnw wedi ei gy- hoeddi pan ddaeth y newyddion oddiyno. Yn nghanol y fath gyfFroad mawr, yr oeddid yn ofni y byddai i lavver o gamddarlnniadau tu hwnt i'r gwirionedd gael eu gwneyd. Haerid yn gyffredin fod yr ymborth wedi codi i bris anferthol yn Bathurst; ond yr oedd ereill yn gwadu hyny. Pa fodd by nag, nid ymddengys fod pawh mor liwyddiannus a'u gil- ydd; ac un llythyr a ddyweda," LIe v mae un dyn mor fFodus a cbael gwerth £20 neu £3u mewn un dernyn, y mae 50 ereill nad ennillant 10s. y dydd, a llawer iawn nad ydynt yn codi digon i dalu eu traul." Ofnid cyfyngder a cbaledi, ynghyd ag afieehyd, oddi- wrth yr bin yn fuan." Gan nad pa fodd y try pethau allan yn y diwedd, nid oes Ummheuaeth nad oes mwn aur mewn amledd mawr yn cael ei godi yno yn brevet;no!. Llythyr ar- I y all o Sydney a orphena fel v canlyn:—" Daeth gwerth £1,000 o aur o'r mwn-gloddiau i Sydney o fewn y Adau neu dri diwrnod diweddaf. Mae tua 2,000 yn gweithio yno yn bresennol, a llawer yn ennill o X20 i zE40 yr wythnos. Wrth gloddio am aur, y mae llaw- er iawn o feini neu berlau ruby wedi eu cael yn yr Afon Manning." Cadbeu y llong Thomas Arbuthnot a ysgrifena adref at y perchenogion i Lundain fel y canlyna. Mae ei lythyr wedi ei ddyddio, Pernambuco, Awst 20. 1851 Foneddigion,—Meddyliaf eich bod wedi clywcd am y maesydd aur belaeth sydd wedi cael eu dad. guddio yn Nghymru Ddeheuol Newydd, yr hyn sydd wedi achosi chwyldroad mor ddisymmwth ag a gyfar- fu ag unrhyw wlad crioed. Mae y Drefedigaeth wedi cael eu llwvr barlyseiddio. Pob dyn neu blentyn ag sydd yn alluog i ddefnyddio rliaw, sydd wedi, neu ar fyned ymuith i'r mwn-gloddiau. Y gorsafoedd, mewn llawer o leoedd, ydynt wedi cael eu gadael; ac felly y da cyrnig a'r defaiti ydynt yn gorfod gwneyd drostynt eu hunain fel y galipot. Mae yn agos pob math o ymborth wedi codi yn ei bris yn arsvycius; Jnewn rhai acbosion hyd yn dri neubedw u .'yim. aint; ac o ddiffyg gweithwyr erbyn y tymmor nesaf, y mae "n anhawdd dycbymmygu pa beth fydd prisiau nwyddau at gynnaliaeth dyn. Diau y bydd llawer 0 fudolion yn niyned yno, 0 bob parth o Ewrop, cyn gynted ag y cyrhaeddo y newyddion i'r gwledydd hyny. Mae genym ar fwrdd y llong hon tua gwerth ZESOO o aur Awstraliaidd, vr hwn yw y cyntafa an- i'onwyd o'r Drefedigaeth hono. Prynwyd ef yn y roan (i'e, cloddiwyd ef o flaen ein llygaid) gan bedwar gwr boneddig, y rhai ydynt yn rhanog mewn masg- nachtfai yn Sydney. Mae oil yn lwmpiau mawrion, yn agos yn bur, a'r mwyaf yn pwyso tua 4 pwys. Pan ddygwyd hwn i lawr, yr oedd llawer o fwn yn aros yn Bathurst, yn dysgwyl canymdaith milwraidd, a dysgwyliai y bobl y byddai i'r Llvwodraeth gan- iatau hyny iddynt. Yr hyn sydd genym ni ar y bwrdd, a ddygwyd i lawr gan y pedwar gwr boneddig, y rhai oeddynt oil mewn llawn arfau. Cefais yr anhawsdra mwyaf i ddwyn y llong ym- aith o Sydney. Er i ini addaw i'r morwyr huriau dyblyg, chwech neu saith u,'m gadawsant mor fuan ag y clywsant am y mwn aur. Gan fy mod yn rhag- weled yr hyn oedd yn debyg 0 gymineryd He, myn- als ager-fad, a llusgwyd y llong allan i enau y porth- ladd, a gosodais ddau heddgeidwad arfog i wylio y Hong ddydd it nos; etto, y morwyr a allent nofio a'm gadawsant mewn rhyw fodd, yr hyn a achosodd draul fawr. Gadewais y Lady Clark yn barod i liwylio, ond nid oedd cymrnaint ag un morwr ar ei bwrdd, oddieithr y Cadben. Yr oedd ef yn myned i Bath- urst, i ymdrechu cael morwyr i hwylio ei long tuag adref. Y morwyr ag oeddynt etto yn Sydney a ofyn- cnt £80 am y foidaitii adref, ac ymrwymiad i'w dan- fon yn ol yn ddioed i Sydney. Gorfu i irti dalu X5 a X6 y mis i'r rhai oedd eisiau arnaf fi.-Yr eiddocb, &c., G. 11. HEATON."