Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

11 erthygl ar y dudalen hon

YB HEN "S H" A'R LLVTH Y K-DOLL…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YB HEN "S H" A'R LLVTH Y K- DOLL CKINIOG. N'd wyf yn o dlon i Jiw biii y Llythyrdoll Ceiniog' fyned heibio heb dalu teymged o barch i un o'r diwygwyr mwyaf ymarerol a fagodd Cymru erioed—un dreuliodd ei oes i ddad su dros iawnderau y bobl; un o brif ysorifeuwyr y bedwaredd ganrif ar bymtheg; y dadleuwr nevvyddiadun 1 mwy f doniol a ymaflodd mewn ysgr fell erioed; un a lonodd galonau em tadau a'n matuau a'i benillion a'i ganeuon melusber;u>3 o bregeth- wyr mwyat poblcgaidd yr oes hon, un a ddyoddefodd lawer o gam—camddeallid a chamddarluuid ef hyd yn nod gan ei gyfeill- ion a'i frodyr—yr hen 'S.H.' Dathlwyd haner can' mlwyddiaut y llythyrdoll ceiniog yn Llundain, nos Fawrth. Llywyddai y Postfeistr Cyffredinol, ac yr oedd hoil swydd- ogion y Uyfcfayrdy yn bresenol. Syr liowlaod Hill, wrth gwrs, oedd yn cael yr hull glod am y meddyldeirych o lythyrdnll ceiniog,ond yr wyf bron yn sicr mai yr hen "S.R' (gynt o Lanbrynmair) oedd y cyntaf erioed i ys- gf fenu a dadleu o blaid cael y diwygiad a gymerodd Ie ary lOfed o Ionawr, 1840. Ac 08 nad efe oedd tad y drychfeddwl, y mae un peth yn eithaf sicr, ysgrifesodd fwy na neb atall ar y cwestiwn, ac yn y mater hwn yr oedd Cymru haner can' mlynedd yn ol,yn mhell ar y blaen i Loegr. ysgrifenai yn fisol i'r Cronicl bach ar y pwnc, ac yr oedd mewn gobebiaeth feunyddiol &'r awdurdodau yn Llundain, gan geisio eu bargyhoeddi o'r llwyddiant mawr a ddilynai gostyngiad yn y llythyrdoll. Ond ychydig o glod a gafodd "S.R'oddiwrth hyn mwy na llu o ddiwygiad- au eraill y bu yn dadleu o'u plaid; ac, a fyddai yn ormod o aberth,tybed, i bob Cym- 10 a Chymraes roddi pris y llythyrdoll (ceiniog) tuag at gael cofgolofa i'r hen wron 18. It." fel cydnabyddiaeth 0"> hyn a wnaeth drosom fel cenedl mewn cyfnod pan oedd nemawr neb yn talu un sylw i'n hangenion; pan oad oedd newyddiadur yn yr iaith, a dim ond rbyw ddau gyhoeddiad wisol; pan oedd llyfrau yn brin, eu cludiad yn gostus, a'r cyflOgau yn isel, ie, pan oedd pawb yn gwneud eu goreuiddifodiein hiaith ac i fygu pob teimlad cenediaethol, yr oedd 'S.R.' megys filam dan yn nghanol y tywyllwcb hwnw, yn llawn gweithgarwch a zel drog ei gydgeuedhgan greeiu yn ddijsgog fod dyfodol m in gweil yn ei baros! Ai gormod gofyn ceiniog gan y Cymry i drosglwyddo ei goffadwriseth i'r oesau a ddel?—Idrimyn,

DEDDFWRIAETH DDEGYMOL Y TORIAID.

-------..----...-'--SYR W.…

MR H. M. STANLEY.

ESGOBAETH BANGOR-

AHDALYDD HARTINGTON YN OLAF.

YR ARWEINYODIAETa RYDD-FRYDOL.

DOLGELLAU

DOLGELluEY GRAMMAR SCHOOL.

Family Notices

BRIWSION O'R BBRMO.