Seren Cymru

Y NOMINATION YN ABERTEIFI. Dydd Llun diweddaf oedd ddydd cynhyr- fus yn Aberteifi. Gyrai prif foneddigion y gymmydogaetb i mewn i'r dref vn foreu, y rhai a arddangosent eu gwahanol liwiau yn lied amlwg. Ychydig fynydau cyn deg, cymmerodd yr Uchel Sirvdd, Alban Tbomas Davies Ysw., Ty glyrt, ei eisteddle yn neuadd y dref; ae yn fuan canlynwyd ef gan yr ymgeiswyr, Mr. Pichards a Mr. Vaughan, gyda'u cyfeillion, Wfdi I Mr. P. D- Jenkins ddarUen v writ, dywedai yr Uchel Sirydd eu bod wedi cyfa,rfod i ethol cynnvrchiolydd dros y sir, a gofynai a oedd rhyw foneddwr yn barod i gynnyg ymgeisydd am y gynnrychiolaeth ? Mr. G. W. Parry, Llidiarde, a gododd i gynnyg Mr. Edmund Mallett Vaughan fel person addas, &c. Wrth sylwi ar yr Eglwys Sefydledig yn yr Iwerddon, dywedai Mr. Parry fod cynnyg ar droed yn awr i ddad- gysylltu yr eglwys hono, yr hyn a ystyriai efe yn yspeiliaid 0 iawnderau y Proreataniaid (na, na), ac yn draws-feddianiad o drysor- feydd ag ydynt wedi eucy flwyno i'r Hollall- uog Dduw er ys 300 mlynedd. Yr oedd yn b]eser ganddo ef gynnyg boneddwr a safai yn erbyn y mesurau hyn. Yr oedd yn adna- byddus iddynt, ac nid oedd ganddo ammheu- aeth na wnelai ei oreu, os dychwelyd ef, dros y sir (cymmeradwyaeth). Eiliwyd y cynnyg gan Mr. Lloyd, Coed- more. Dywedai fod Mr. Yaughan yn enedigol o'r sir, a'i fod yn adnabyddus iddynt ond fod yr ymgeisydd arallyn hollol ddyeithr. Yna llefarodd am 'I>leid- yddiaeth Mr. Disraeli, a chefnogai bawb i roddi eu pleidleisiau i Mr. Vaughan (cym- meradwyaeth). Wedi i'r sirydd ofyn a oedd neb arall ag ymgeisvdd i'w gynnyg, cododd Mr. John Pugh Price, Bwlchbychan, i gyn- nyg Mr. E. Mathew Richards, fel person addas i'w cynnrychioli. Dywedai Mr. Pryse ei fod yn teimlo ychydig anhawsdra i gynnyg vmgeisydd gwrthwynebol i'w gyfaill Mr. Vaughan; ond pe byddai ei frawd ei hun yn dyfod yn mlaen ar yr ochr wrthwynobol, teimlai y byddai yn ddyledswydd arno i gyn- mg ymgeisydd Rhyddfrydo1. Ni ddylai cyf- eillgarwch lywodraethu ein gwleidyddiaeth, foneddigion. (Cymmeradwyaeth.) Dywedai fod angen ar y pleidleiswyr gael dyn cym- hwys i'w cynnrychioli yn y Senedd-dyn o alluoedd a gwybodaeth eang; ac o'r ddau sydd ar y maes, pa un o honynt a ddewiswch chwi? ("Richards for ever.) Cewchgyfle i glywed y ddau. Nid ydym etto wedi clywed Mr. Yaughan yn egluro ei olygiadau—yr unig eglurhad a gawsom yw ei anerchiad. Wedi gwasgu ar bawb yr angenrheidrvvydd o ddefnyddio eu hawlfraint o bleidleisio, eis- teddodd Mr. Pryse yn nghanol cymmerad- wyaeth y dorf. Eiliwyd y cynnyg mewn araeth bwrpasol gan Mr. W. Jones, Llwynygroes. Dywedai ei bod o gryn bwys i gael person i gynnrych- ioli golygiadau mwyafrif y pleidleiswyr-yr oedd hyny i'w gael yn Mr. Richards (cym. meradwyaeth uchel). YDa cododd Mr. E. M. Vaughan, yr hwn a eglurodd ei olygiadau. Dywedai y byddai iddo roddi ei gymhorth i'r blaid Geidwadol, ac i wrthwynebu a'i holl allu ddadgyssylltiad yr Eglwys Wyddelig. Yr oedd ef dros roddi addysgiaeth i bawb yn ol eu sefyllfaoeddd yn y byd (Oh, Oh). Yr oedd dros i bawb gael addysgiaeth, a rhoddai sylw dyladwy i un- rhyw fesur a ddygid gerbron y Ty. Yroedd hefyd dros leihad y tret hi. (Cymmeradwy- aeth.) Yna cododd Mr. E. M. Richards, aderbyn- iwyd ef gyda banllefau uchel 0 gymmerad- wyaeth. Traddododd Mr. Richards araeth hirfaith a gwir alluog, yn mha un yr eglurodd ei olygiadau—ei fod yn bleidiol i wleidydd- iaeth Mr. Gladstone ar fater yr Eglwys yn Iwerddon; ond nad oedd yn wir ei fod ef dros ddadgyssylltu yr Eglwys yn Nghymru. Yr oil a geisiai oedd, fod yr un manteision i gael eu rhoddi i YmneillduVr ac i Eglwyswr, pan gyflawnai y dyn liwnw ei ddyledswydd fel dinesydd—dylent fod ar yr un tir (uchel g ymmeradwyaeth). Teifynodd Mr. Richards araeth hya^dl; drw'^r; vf&dfcjtWft etbolwyr ,y yr egrtydd- Orlon a goleddent. I Yr oedd arddangdsia'^ dwylaw yri'ffaft;'Mr, Richards, a gofynwyd am fyned Ùpallar ran Mr. Vaughati''giii':Mr; Patty.-} ■' Wedi talu'diotch^Vwch i'r SiryddJ'dygvryd v cyfarfod i derfyniad drwy roddi' ".three cheers" i Sir T. Lloyd a (tteulu Gdgerddan. r> r'

',f, ,I' t' Trwyeich canifitad., Mr.' GoL, dymtinwyf. hyt" bysu pawb o gyfeili;om Mi. Gething,: fod y Dysteb ag' y crybwyllais air yn eil chyleb rhywifis yn ol, yn myn'd yn mlaen yn;ltew,vtchiis-.Yti.fwy felly nag y meddyliodd y goreu o h'xnom. Rhyw bythefnos yn ol, awd o atngvlch aelodau eglwys Aberdolais, a', canlyniad fu, i ni. gasglu < y swm tlws o £ 22 5s. 6c. tuag at yi Dysteh. Credwyf -fod yr uchod yn ddigon i brofi teilyngdo.d y gwrthddrych sydd ar gael ei barcfaa mewn ffordd gyhoeddus geuynn. Profa hyn fod Mr. Gething yn ddwfn yn tnynwes yr eglwys, ac hefyd fod gMnddo frodyr a chwiorydd 4 Ilygaid i weled teilyngdod, a chalonau gydnabod teiiyngdod. Hefyd, mae gwahanol sy miaugan bersonau unigol o gyfeilliou Mr. Gething wedi dod i law lleblaw yr uchod. Gwelais iythyr ddoe yn cynnwys XI ls. hefyd, amryw o 10s., a thri arall yn cynnwys 2s. 6c. yr un, fel y gorfodir ni i gredu y ceir Tysteb deilwng Pn harwr 0asglyddol cyn y diwedd. Cofiwcb bawb o gyf- i 1 lion Mr. Getning, mai goreu gyntaf i aiifon eich cyfraniadau, gan nad ydyrn yn meddwl cadwy elyfr«u yn agored ond ychydig wedi y Nadolig. I Darlleniadau Ceirdog.—Mae cafres o'r cyrddau uchod wedi eu cyn'nal yma eisioes, a bwriadwn eu cynnal trwy y gauaf; mnent yn llewyrchus iawn, ac hyd yma'yn cael eu cynnal yn drefnus. GOHEBTDD. ———♦—■—

ACHOS Y PARCH. W. WILLIAMS, CENDL. Dydd Llun, Tacb. 16eg, cyfarfu y personau CA-nlynol yn Cendl:—Y Paichn. Samuel Williams, Nantyglo Stephen Jones, Llanh.iddel; William Jones, Br);nhyfry\J Willianr. Rees, Nebo Evan Thomas, Seion William Prichard Williams, Tabor, Brynmawr; Richard Hughes (A.),,Cendl; Mr. Jones (T.C.); a'r Meistri William Prosser, William Davies, John Price, a Morgan Beynon, oli o GendJ, er aojlygu eu cydymdeimlad dwys a'n hanwyl frawd, rdr. Williams, yn ngwyneb ei gystudd blin, trwy ba un yr amddifadwyd ef o'i aelod, yn nghyd a threfnu rhyw gynllun gogyfer a'i gyonorthwyo yn ei drallod. Wedi etltol y Parch. S. Williams i'r gadair, darllenwyd. llythvr oddiwrtb y Parch. W. Roberts, Ll.D., Biaenau, yn amlygu ei gydymdeimlad ag amcan y cynnulliad, yn nghyd a'i ofid yn herwydd na baasai yn gallu bod yn bresenol. Wedi hyny, awd yn mlaen k gwaith y cyfarfod, a phenderfy n wyd,- 1. Fod y cyfarfod hwn yn cydymdeimlo yn y modd dwysaf a'r anwyl frawd Mr. Williams, yn ngwyneb ei gystudd, diweddar, a'r golled fawr a gafodd trwy hyny-colli aelod ac hefyd yn ym- rwyruo i wneyd ei oreu er casglu swm o arian tuag afcci gynnorthwyo i gael socket (coes coik), a thaiu y draul mewn cyssylltiad a hyny, yr hyn a dybir a fydd oddeutu £ 30, o Jeiaf. 2. Fod y cyfarfod hwn yn barnn, mai y ffordd fwvaf effeithiol er cyrhaedd yr amcan mewn golwg fydd, cael cyleh-lytbyrau, yn cynnwys y tfeithiau gofynol er gosod allan yr achos yn eglur, wedi eu hargraffu, i'w hanfon at gyfeillion mewn amrywiol fanau, yn gofyn eu cydymdeimlad a'u cynnorthwy yn yr achos. 3. Fod y Parchn. William Jones, Brynhyfryd, a Wiiliam Prichard Williams, Brynmawr, i fod yn ysgrifenyddion, a Mr. William Longfellow, post- master, Beaufort, yn drysorydd. 4. Foddymuniad taer ar fod i'r holl gyfraniadau gael eu danfon i law mor fuan ag y byddo modd heb fod yn ddiweddarach (os yn bosibl) na'r wythn:s gyntaf yn Chwefror, 1869. Cafwyd cyfarfod hvnod o dlymuriol, a chasg!- wyd cyn ymadael y SWill o £3. Os dygwydd i rai cyfeillion na anfonir y cyich-iythyr iddynt fod yn cydymdeimlo ag amcan y mudiad, derbynir eu cyfraniadau yn ddioich^ar gan y trysorydt, a chydnabyddir y cyfan, wedi dwyn yr amcan i ben, trwy ^>yfrwng S BEEN CYMRU. S. WILLIAMS, Cadeirydd. W. P. WILLIAMS, "1 Ysgrifenydd- W. JONES, J ion.

LLOFEUDDIAETft ERCHYLL YN, LLANGYEELAGH. Rhai dyddiau yn ol, taflwyd y gyir.mydogaeth hon i ddychryn, drwy i'r newydd fyned allan fod hen wr, o'r enw John Morgan, yr hwn oeddyn byw wrtho. ei hun mewn lie a elwid Felindre, yn mhlwyf Llangyfelach, ger Abertawe, wedi ei lof- ruddio. Y mae un William Evans, diweddar heddgeidwad yn Sir Forganwg, wedi ei gymmeryd i fyny dan ddrwg dybiaeth o fod yn euog o'r weith- red anfad, ac wedi bod o flaen yr ynadon yn Aber- tawe. Yn ol y tystiolaethau aroddwyd yn y treng- holiad, ac o flaen yr ynadon, ymddengys fod yr hen wr, mewn cyssylltiad a dau berthynas, yn ddi- weddar wedi derbyn tua £70 yr un yn gymunrodd. Yr oedd y ffaith hon yn lied wybyddus drwy'r holl gymmydogaeth. Yr oedd ymdreehion wedi eu gwne."d hefyd i ddidyo yr hen wr, yr hwn sydd labrwr, ac yn gweithio fynychaf ar berchenogaeth y reservoir; ond drwy ryw reswm—sydd fwyaf gwybyddus iddo ef-mynodd gadw y ty, er holl rym cyfraith a fygythid arno. Dywedir fod Evans, y cyhuddiedig, mewn cyssylltiad aiiunioi gvrchol a'r'ymiafael crybwylledig. Y dydd Mawrth blaeii- orol, ywelwyd ei eisieu yn y gwaith ond ni fedd- yliwyd dim yn neillduol yn ei absenoldeb. Y tro diweddaf y gwelwyd yr hen wr yn fyw oedd y Sabboth blaenorol. Dydd Mawrth, galwodd rbai o'i gyfeillion yn ei fwth unigol ond gan na chawsant atebiad nac un clyw am yr hen wr, dech- reuasant ofni ei fod yn glaf, neu efallai wedi msrsr. Penderfynasant dori y drws a myned i mewn, ac wrth wneuthur hyny en-sant olygfa ellyllaidd., Yr oedd yr hen wr yn gorwedd yn ei hyd ar y llawr, ac yn ddiamheuol wedi ei lofruddio. Yr oedd clwyf megys pe byddai wedi ei ssethu yn ei wddf, yr hyn oedd yn brawf ei fod wedi derbyn triniaeth arw o dan law rhyw adyn ysgeler, a'i fod wedi marw yn ddiattreg. Yr bedd pwrs, yn cynnwys _h,- janan, yr hwn a wyddirl foci yr hen wr yn arf^rol j#'i- gario gydn^eVwedi ei s'ymmeryd oddiwrtbO; jond yr oedd pwrs, yn cynnwys swm miwr o aur, jwedi ei ddiogeiu toewn llogell; t.u few a i'w wasgod. iNid oedd dim arwyddion fod ymwthio wedi bod; jArchwiliodd Mr. Jones, tneddyg, Casllwchwr, y corifvn fanw!, aphrnfodd yr achos o'i farwolaeth. Cafwyd dryll, ac ysmotiau o waed arno, a throwsar hef^d yn yr un agwedd, yn nhy tad v circharor, gyda;r hwn yrr oedd yn iletya, gan ei fod yn weddw. j Yroedd clwtyn newydd wedi ei osod ar y trow- jser, ae yr oedd darn o'r defnydd gwreiddiol, yr I hwn oedd wed: ei dori alian, ag ysinotlau o waed ariiO yn eglur, yr hwn a gafwyd yn y ty. Y mae y dry 11, y towser, a'r dnrn oedd wedi ei dori allan, wedi eu hanfon i'r Proffeswr Taylor i'w dosranu. Y a-iae liawer. chwediar led mewn perthynas i'r brad-laddiad; echryslawn. Y mae rhieni y circh- aror yn bobl gytrifol, ac nid yw cymmeriad y cy- huddeuig: yn ddrwg, yn ol tystiolseth y cymmydog- ion a'i hadwaenant. Y mae amryw dystion yn barod i brofi iddyht' ei weled ar y jford sydd yn arwain i'r y Sadwrn y cyflawnwyd y llofrudd- iaeth ysgeler ac y amryw bethau drwgdybus ereill yn ei erbyn. ithoddir hanes y trengholiad etto.

BEDLINGTON, NORTHUMBERLAND .]I!lasnaen.- Y mae yn y cymmydogaethan vma lawerodd o byllau glo mawrion ac y mae am'-yvr o honynt yn cynnwys cymmaint a phedwar i bump cant o lowyr, heblaw rhai ugeiniau o hogiau fel hautiers a drivers, &c ond y cais cyffredin vn mhlith y glowyr yw, am ychydig yn rhagor* 0 elbow room. Mae yr holl byllau mor liawu o weithwyr. fel nad oes lie i ddyn ysiidroi. Dieth yma fagad o Scotiaid Glwyddelig 0 Scotland vr haf diweddaf, a lianwyd ypyllau yn y parthau hyn fel y mae yn annichonadwy i ddyn fvddo heb un hogyn yn gweithio, gael gwaith na th £ yn North- umberland yr adeg bresenol. Hefyd, v rna-. ya wir ddrwg genyf hysbysu darllenw'yr l'luos J j SEREV, fod y fasnach yn hynod o farwaidd ni. Ni fu y fath farweidd-dra vn mEsnach v"" do- feydd yn ardaloedd Bedlington er's blyny.ldau lawer. Mae yn ddrwg iawn genyf gofnodi bnfyd nad yw y Meistriaid a'r glowyr ar y telerau g-oreu y dyddiau marwaidd hyn ond nid yw y gweithwyi yn gwybod dim beth sydd gan y Msistrfaid mawn golwg. Y farn g y fired in yw, fod y Meistriaid yn amcanu y gauaf hwn dori undeb y glowyr, pt un sydd wedi ei sefydlu yn eu plith er's blyn^ldaU. (iobeithio y daw pethau i well ddealltwriaeth cyn bo hir. J Gwaith haiarnfa wedi darfod.—Mae yn ond blin genyf wneyd yn hysbys, cyn y hydd i'r lIin- ellau hyn cael gweled goleuni dydd, bydd pairian- nau, a morthwylion mawrion, gyda pob peth perth. ynol i hen waith haiarnfa Bediington, wedi cael eu gwerthu ar ac iwn, fel na fydd dim yn sdyl1 ond y muriau moelion. Mae yr ffwrneisiau puddlo, gyda ffwrneisiau y ddwy felin, wedi eu tynu i IqVvr, a'i darnio yn yfflon man, yr hyn sydd yn dungof. nad ydyw y cwmni presenol yn b^riadu byth etto i gycbwyn y gwaith yn y lIe hwn ond ni chlyw- I His fod y lesoedd o'r gwaith n&'r tai wedi eu gwerthu. Yr achos goreu.—M >e achos y Hedyddwvr ^edi bod yn isel iawn yn y lie hwc, oblegid yr yn cofio yi- amaer yn dda, pan fuasaj evfarfod gsreddi yn ciJel ei gynnal yn yr wythnos, buasai rhy fach o'r brodyr ag oeddynt yn ymwneyd â'r moddion cyhoeddus, i'w gario yn mlaen. Os yw yr actios wedi bod yn isel, mae yn hoff srenvf wneyd yn hysbys fod y wawr yn dechreu tori, fel y m ie golwg lewyrchus iawn ar yr achos, ac ambsli un o'r newydd •, n dweyd." Awn gydachwi." Y mae golwg flodeuog ar yr Ysgol Subbothol, dan arolyg- iaeth yr ysgrifenydd. Ychydig amser yn nl, nid oedd ond un athraw ond yn awr y mne pedwar, a thri ugiin o blant. Nos Fercher, Hydref 28iiu, cawsom y frnint o weled un brawd yn cae] ei fed- yddio yn ol dull yr apostolion. Hefyd, nOS Fercher, Tachwedd 4ydd, cawsom y fraint etto o weled brawd arall yn cael ei gladdu gyda Christ yn y bedydd. Yr oedd y brawd hwn wedi "bod yn aelod gy(hl'r Primitive Methodist. Pa haedyr Arglwydd yn ei ddaioni tuag atom, yw uymun. iad,- UN 0 BLAST BAGILLT.

Y BONTFAEN. Mae y He hwn, fel pob lie arail yn v dyddiau hyn, wedi bod yn llawn berw a tiierfys» gyda yr etholiad, a gwnaeth pobl y BOiltiaen eu rhan yn ardderchog. trwy y majority o bfeidleitiiau dros Col. Stuart, a mawr y gorfoledd oedd vn y lie pan eariodd y telegraph y newydd fod G-iifard, Tori, 446 ar ol y Rliyddfrydwr. Ond v dydd Sabboth canlvnoi oedd y llawenydd a'r gurfoledd mwyaf, Yr oedd hwn yn ddydd ag yr oedd d sgwyiiad am dano yn fyw yn nghanol trafferth yr election a diammen y oofier am dano gan lawer yn hir wedi I fusness Stuart a Giffard gael ei gwbl a-iaghofio. Hynodrwydd y dydd Sul hwn oedd, ei fod yn ddydd bedyddio, a hwnw yn cael ei ysiyried yn fedydd mawr er ys rhai blynyddau vn Bontfaen. Y pregethwr a'r gvv^nyddwr oedd y Parch. T. Thomas, Canton. Yn wir, Mr. Grol., ni welais gwrdd UJwy dylanwadol erioed cyfarfod J boreu. Yr oedd y dyrfa fawr yn cael ei be,1yddk) a dagrau; yna gweinyddwyd yr ordirihad trwy gyd« gladdu yn y bedydd chwech o bersonau yn v modi Ulwvaf gweddus. Mae yn dda genyf hysbysu, i ereill ar ddiwedd y dydd ddod i waeddu allan, Minnau a af hefyd." GOHEBYDB.

Yr wythnos ddiweddaf, teimlwyd cryndoc daear- grvn yn Prwsia. Y mae daeargrynfau «-edi dyfod yn ddygwyddiadau cyffredin y dyddiau hyn. Hybysa llythyrau dderbyniwyJ yn Paris (j Lu- gano, fod Mazzini yn glaf iawti.- Dywedir fod Dr. Burtaoi, yr hwn sydd yn gweini arno ef, ya ofnt nad ellir achub ei fywyd. Dywed newyddiadur 0 Indi i wystl gael ei gwneyd ychydig amser yn ol rhwrtg boneddwr a boneddiges ieuanc ar achlysur h .jrd Arlywydti i'r Unol Daleithiau. Os byddai i J a jf gad ei ethol, yr oedd y gwr ieuanc i briodi y ferch ieu.inc; OS Seymour a gariai y dydd, yr osd.l y ferch ieuanc 1 briodi y gwr ieuanc. Dywedir fod y Llywodraeth JFlrengig newjdd gyflwyno anrhegi Lywodraeth y Psb o 2(5,000 O fws^edi, 6,000 o ba rai ydynt Cfcassepots. Nid yw yn debyg yr ystyrir y gyfryw widthred yn UIl haelfrydig tuag at lywodraeth IteP.