Y Goleuad

Y DIWYGIAD YN EI EFFEITHIAU. GAN T PARCH. MOSES THOMAS, PORT TALBOT. 11 Tn nghanol poblogaeth liosog Morganwg, ni ellid sylwi ar y gwahaniaeth a ganfyddid yn ystod hrx ,liau,gwyliau y Nadolig diweddaf, yr oedd rhyw VdH T teimladwy i'w ganfod ar hyd yr heol- 1 oec^d myned a dyfod i faes y chwareuon, iai+v. lawer llai o rysedd ac anystyriaeth mewn ac ymarferiad. Tystiolaeth gyffredinol yr hedd- J J waid yma a thraw ydyw fod achosion o feddw- a .J* ym"dygiadau y bobl yn dra gwahanol i'r hyn haw*^ren^ ^?d ar ad8gau cyffelyb. Mae yn llawer tnn y rha* a at waith, ac y mae y lilvH<?Wy-^yn llawer mwy tyner a charedig tuag at eu s lyaa. Dywedir fod y tafarndai yn llawer gwacach, V r 0 fyned o cartref gyda'r rheilffyrdd, gan canir cyfarfodydd gweddiau mewn lljaws o'r afnn yd a lled y wlad" Yn un 0 addoldai Aber- o y Prydnawn dydd Llun (Rhagfyr 26), daeth morwr G spaemad 1 fewn, a gwnaeth gyffes gvhoeddus o fvprYi\a §weddl°dd wedi hyny gydag effeithiau gorch- cwK. I y §ynulleidfa, a'r oil yn ei iaith ei hun. Y Vr 1 ,nt, ddeall oedd Iesu Grist, Amen." Yn un cyfarfod darllenwyd dameg y Mab Afradlon, gan dad a hysbysai fod ei fab wadi dychwelyd adref ddoe, gan erfyn ei faddeuant ar ol bed ymaith am chwe' mis. Newidir yn llwyr yrfa bywyd cynifer o'n hamgylch, a dywedaut yn groew, 11 Nad oes dim yn ormod i roddi fyny er ei fwyn Ef." Mae wedi newid tan y ddaear yn gystal ac ar y ddaear Un o'r golyg- wyr tanddaearol a ddywedai ei fod wedi treulio dydd cyfan ar hyd y gwaith heb glywed cablu cymaint ag unwaith. Mor ddymunol ydyw gweled ambell i long fawr fu yn ddwfn yn y tywod, a phob ymdrech i'w symud yn fethiant; ond yn spring tide y diwygiad yma, wele y llestr yn codi, yn ysgwyd, yn symud, ac yn nofio yn braf ar for yr iachawdwriaeth, ac yn myned yn hwylus am borthladd y bywyd tragywyddol trwy ein Harglwydd Iesu Grist. Mae yn dda genym fod eg- lwys a chynuUeidfa Carmel, Aberafon, wedi ei thanio yn helaeth. Yn nghyfarfod yr eglwys yr wythnos o'r blaen, gofynwyd, A oedd yno rai o'r dychweledigion yn awyddus i ddyfod ymlaen i gyfranogi o Swper yr Arglwydd, ac felly i fod yn aelodau cyfiawn? A phwy oedd y cyntaf i godi er dangos ei barodrwydd ond Mr. David Jenkins-tad y cenhadwr enwog, y Parch. W. M. Jenkins, Shangpoong, India,-a rhyw 27 eraill yn ei ganlyn. Yr ydym yn llawenhau fod y brawd anwyl hwn wedi cael nerth i ymostwng ac ufuddhau, yr oedd llawer o ddisgwyliad am dano er's blynyddoedd, gan ei fod yn un o'r gwrandawyr goreu a ffyddlonaf, yn barod i roddi pob peth ond ei hun an ond yn awr ni allodd gadw ymaith yn hwy. Diolch i'r nefoedd am hyn! Yr oedd cryn dipyn o'r awelon i'w teimlo yn Nghyfarfod Misol diweddaf Gorllewin Morganwg, yr hwn a gynhelid yn Bethlehem, Llansamlet, hyd yn nod wrth ymdrin a phethau allanol; yr oedd rhai o'r brodyr yn ymylu yn rhy agos at linyn y cyhydedd, ac felly yn mron myned yn rhy wresog i drin y daearol. Rhoddid ychydig o hanes Casgliad y Ganrif gan y ddau ysgrifenyda, a siaradent i bwrpas ar hyn, fod ychydig yn dyfod i fewn o hyd, a bod pob sicrwydd yn awr fod gorpheniad y casgliad hwn i fod yn ffaith fuan yn ein hanes; a sicrhaodd y C.M. unwaith eto, y gwnelid y swm a rodded arnynt. Coffhawyd fod y Gogledd wedi cwblhau, yn ol fel y gwelid yn y papyrau wrth ddyfod yno y boreu hwnw, ac yn awr fod yn rhaid i ninau ddybenu a hwn ar unwaith, fel y byddom yn alluog i goroni ein Brenin a Chan' Mil o bunau—ar hyn dyma hi yn tori allan, "Diolch, Diolch iddo," Ar ei ben bo'r goron, &c." Drancieth aethom dros afon Tawe, i Dreforris lie yr oedd prif arwr offerynau y diwygiad yn cynal cyfar- fodydd, erbyn haner awr wedi deg yr oedd y capel eangaf yn y lie, sef y Tabernacl, wedi ei lanw. Yr oedd yno amryw o frodyr o Loegr wedi dyfod yn fore i'r farchnad, buom yn ymddiddan a dau frawd o ddyffryn Ceiriog, hefyd ag un arall o swydd Fflint. Heblaw lliaws o ddieithriaid o'r amgylchoedd, a rhai o honynt yn danllyd iawn. Yr oedd yn ddiamheuol fod yr Ysbryd Glan yn y cyfarfodydd trwy'r dydd yn amlwg iawn. Yr oedd 'myn'd ar yr oil, y canu, y gweddio, y darllen a'r cyffesu, &c. Gweddiai yno un gwr ieuanc yn aiddgar ar dop y gallery, gan ddiolch yn fawr am yr ymweliad a'n gwlad, ei bod yn cael ei newid ymhob man, fod Cwm Rhondda yn awr wedi dyfod yn 'Gwm Rhinwedd.' Ar y llawr clywid gwraig oedranus yn gweddio dros famau y dref, "am iddynt gael eu gwneyd yn sobr a theilwng, fel y byddont yn gosod esamplau da o flaen eu plant." Offrymid gweddiau dros rieni oedd yn cael eu poeni gan blant meddw. Cofir yn hir am y ddau ddydd rhyfedd hyn yn Nhreforris. Mae ysbryd y Diwygiad 0 fewn i Gymru fad, 0 llwydda'r ysbryd yma I daenu dros ein gwlad; 0 diolch i ti lesu, Am roddi'r Ysbryd Glan, Mae wedi achub miloedd Rhag myn'd i'r filamau tan."

MENAI BRIDGE. ODDIWRTH T PARCH. T. CHARLES WILLIAMS, M.A Y mae y don o adfywiad sydd bellach ar dori dros Gymru gyfan wedi cyraedd y lie hwn gyda nerth mawr. Cychwynodd yn sydyn, nid heb ei disgwyl, ac nid heb weddio llawer am dani. Ofnai rhai nad oedd ymweliad o'r fath yn debyg o ddod yma. Dy- wedid na fu yma ddylanwadau cryfion yn cael eu teimlo yn 1859. Ond ymddengys nad cywir hyny ychwaith. Y rheswm a roddid dros ofni fei yma oedd, nid fod yn y lie fwy o annuwioldeb a chaled- wch na lleoedd eraill, ond fod y trigolion wedi bod bob amser yn rhai yn cael eu nodweddu gan fath o hunanlywodraeth boneddigaidd. Paham y tybid felly, nid wyf yn honni gwybod. Modd bynag, dis- gynodd yr Ysbryd arnom ar unwaith, "fel gwynt nerthol yn rhuthro," a dechreuodd pawb, yn hen ac ieuainc, weddio a phroffwydo yn y fan. Cynhaliwyd cyfarfod gweddi i'r bobl ieuainc yma foreu Sabbath, Rhagfyr 18. Dr. Griffiths oedd yn pregethu y Sab- bath hwnw. Bu yn nghyfarfod y bobl ieuainc, ac yn rhoddi anerchiad cynes ar ol hyny ar yr hyn a welsai yn y De. Hyn ddechreuodd y tan. Yr oedd y Parch. George Williams, gweinidog cymeradwy gyda'r Bedyddwyr yn Morganwg, yma ar ymweliad byr a'i deulu tua'r Nadolig. Caed anerchiad brwd ganddo yntau. 0 hyny hyd yn awr cynhelir cyfarfodydd gweddiau bob nos, yn y rhai y mae yr holl enwadau yn uno. Mae ein capel ni-yr adeilad mwyaf yn y lle-bron erbyn hyn yn rhy fychan. 0 saith hyd ddeg bydd y cyfarfod- ydd yn myn'd yn eu pwysau eu hunain, heb gymell neb. Mae rhai degau wedi gweddio yn gyhoeddus, yn wyr a gwragedd, am y waith cyntaf. Ac ymhlith y pethau mwyaf trydanol y mae gweddiau y plant. Yr oedd un a dderbyniasid yr wythnos flaenorol yn gyflawn aelod yn gweddio nos Fawrth nes oedd y lie yn un foddfa o ddagrau, a llawer yn llefain mewn gorfoledd. Y mae y gweddiau a offrymwyd, mewn dull mor syml a thaer, yn rhy gysegredig i geisio eu hysgrifenu. Neithiwr gweddiai bachgen afradlawn am y tro cyntaf erioed. Yr oedd y fath edifeirwcb yn ei lais, a'r fath briodoldeb yn ei eiriau, fel nas gallai. neb lai na theimlo ei fod yn cael ei gynhyrfu yn uniongyrchol gan Dduw. Mae dros 50 wedi yrriunG a chrefydd er's wythnos-rhai bron heb eu disgwyl, a llawer y buwyd yn gofyn am eu gweled yn hir. Nid yw gwirionedd yr ymweliad yn cael ei ameu yma gan neb. Ar y Square, cyn ymwahanu, cynhelir cyfarfod drachefn i ganu a gweddio yn .yr awyr agored. Daeth rhai boneddwyr ieuainc i lawr Q Fangor i geisio aflonyddu ar y cyfarfod hwn un noson, ond ni bu colled am einioes neb, ond am barch yr oferwyr hyny yn ngolwg y bobl. Gweddi. wyd yn daer drostynt y nos ganlynol. Mae'r chwi- orydd yn cynal cyfarfodydd gweddiau bob dydd am ddau o'r gloch. Mynodd y brodyr gael un arall am dri, ac y mae un o'r plant wedi bod eisoes yn gofyn ai oni allent hwythau hefyd gynal un. Mae'r dylanwadau hyn, sydd wedi eu cychwyn heb unrhyw offerynoliaeth ddynol, ac yn cael eu cario ymlaen heb unrhyw symbyliad na rheolaeth oddiwrth ddyn, yn rhwym o adael argraff ar yr ardal hon, bery am genhedlaethau. Mae'r tafarnau yn weigion. Pery y plant i chwibianu ar yr heol, ond chwibianu emyn- au y maent. Ac am grefydd y sieryd pawb. Gwn nad yw yr hanes hwn ond yr hyn sydd yr un mor wir am ugeiniau o ardaloedd bellach yn ein gwlad, Yr ydym yn teimlo dan rwymau arbenig i Ben yr Egl wys am arwyddion digamsyniol o'i foddlonrwydd arnom a'i bresenoldeb yn ein plith. Oddiwrtho Ef, tuhwnt i bob dadl, y daeth y peth yma yr ydym ni yn ei weled ac yn ei glywed."

Y DIWYGIAD YN LLEYN AC EIFIONYDD. Ychydig wyf wedi weled o hanes y rhan hon o'r wlad yn y GOLEUAD, ond diau y bydd gair gan un fu yno yn dderbyniol. Y mae yn parhau yn wresog ryfeddol yn Dinas, Edeyrn, Garnfadryn, Rhydyclaidy, Llithfaen, Llan- aelhaiarn, Pencoed, Fourcrosses, Tyddynsh6n, Rhos. fawr, a Phentreuchaf; ac y mae Bryncir, Brynengan, Criccieth, a Thremadog, yn dechreu goddeithio, meddai rhai o'r gwahanol ardaloedd. Digwyddais fod yn Mhwllheli ddydd Mercher (Ion. 4ydd), ac er fy syndod clywem y criwr I yn myned drwy y dref i gyhoeddi fod cyfarfod gweddi i fod yn un o'n capelau am 3 o'r gloch (ganol amser march. nad); prysurais yno, ac er fy syndod yr oedd y festri (Tabernacl) yn llawn, ond llwyddais i ymwthio i fewn. Yr oedd yr arweiniad (pe arweiniad hefyd) yn llaw y Parch. John Jones, F.R.G.S. (Treborth gynt), ac yr oedd yn dda genyf weled un o blant '59 mor gynes gyda diwygiad 1904 cofir yn hir am ei breget'nau yn Methesda, Bangor, a'r cylchoedd, gyda. John Jones, Blaenanerch, yn '59. Drwg genyf nad adwaenwn y rhai gymyrai ran yn y cyfarfod, ond yr oedd yno amryw o efrydwyr y Bala, a gweinidogion y wlad yn bresenol. Galwodd Mr. Jones ar Mr. Griffith i ddweyd gair o hanes y dylanwadau grymus yn Rhydyclafdy, lie mae yn flaenor, a da oedd genyf weled awdwr Emyn y Diwygiad," fel y gelwir hi erbyn hyn yn y Gogledd, sef "Rhosyn Saron." Dy- wedodd air yn gynes iawn, a chychwynodd y cyfarfod yn llawn gwres, canwyd, ac ail a 'degfed' gan "■•yd ambell emyn, a gweddiwyd yn daer ar rar — o amgylch gan frodyr a chwiorydd, a h Parch. J. Jones ar y diwedd, y cynhelir c ■ir ^iydd cyffelyb am 3 o'r gloch dydd Gwener nesaf eto! Rhyfedd iawn! Cerdd ymlaen nefol dan. YMWELYDD.

MERTHYR TYDFIL. Pontmorlais.-Da genym allu dweyd mai cynyddu y mae y tan diwygiadol yma, a myned yn fwy nerth- ol nos ar ol nos. Yr ydym yn cael cyfarfodydd ben. digedig—rhai na welsom eu tebyg yma o'r blaen, Mae nifer fawr yn cymeryd rhan gyhoeddus—rhai na welwyd erioed o'r blaen yn cymeryd rhan. Y merched ieuainc a'r bechgyn, ac hefyd yn wyr a gwragedd. Mae y cyfarfodydd wedi newid yn hollol. Nid ffurfiol, a gwaith cael rhai i gymeryd rhan, ond gwres a bywyd yn treiddio trwy yr oil. Hyfryd yw yr olygfa-canu, gweddio, a moli Duw. Cerdd ymlaen nefol dan, Cymer yma feddiant glan." Mae ein parchus weinidog, y Parch. Thomas John r' Edwards, ac eraill, yn mynychu llefydd iselaf y dref, ac yn myned ag Efengyl Mab Duw i rai na fyddant byth yn mynychu yr un math o addoliad. Hefyd, nid yn hir yr anghofir, os byth, y sylwadau wnaeth y Parch. D. G. Evansi, nos Wener diweddaf. Fel mae'n hysbys bellach fod Mr. Evans yn gwneyd gwaith rhagorol drwy y sir gyda Dirwest, ond yn awr yr ydym yn cael y wiedd ganddo, nos ar ol nos. A diolch, y mae yr ieuenctyd yn cael cymorth a help mawr ganddo yn y cyfarfodydd hyn. Er y cychwyn- iad, 'does yr un cyfarfod wedi myned heibio nag ydyw yn bresenol, ac ar amryw droion wedi gwneyd aberth mawr i ddod yno. Mae yn olygfa hardd yma bob nos, a diolch i'r nefoedd ein bod yn cael y cyfar- fodydd bendigedig hyn. Wythnos nad anghofiwn hi fu yr wythnos ddlweddaf.- Rhydyf elin.

CYFARFOD MISOL MYNWY. Syr,-Dymunir hysbysu y cynhelir Cyfarfod Misol nesaf Mynwy Ionawr 19, yn lie fel yr oeddid wedi trefnu yn wreiddiol, lonawr 12. Achlysurwyd y cyf- newidiad hwn gan farwolaeth ein hanwyl chwaer, Mrs. Jones, Pengam, priod Mr. R. W. Jones, B.A. Felly cymer y C.M. le lonawr igeg, yn Gilfach-i ddechreu am 10.30 a.m. D. MEURIG JONES, Ysg.

YN EISIEU ar eiddo y Cyfundeb yn Sir Fflint £ 1,000 mewn symiau heb fod yn llai na £ 250. Llog 31 y cant. Ymofyner a T. C. ROBERTS, Fair View, Holywell.