Y Cymro

GAN GWILYM DAVIES, M.A.- Ysgol y Sir. Y mae g-wasanaeth ardderchog wedi ei gyf- lwyno i Gymru'r dyfodol gan yr Athro Bryner Jones, <> Aberystwyth, trwy gyfres o Gyn- hadleddau gynhaliwyd ganddo mewn gwahan- t, y ol rannau o"r wlad. Yr amcan mewn golwg ydyw dwyn arweinwyr addysg ymhob Sir wyneb yn wyneb a'r gwaith wneir neu a adewir heb ei wneud mewn cysylltiad ac anghenio-ii, amaethyddol yn y dosbarth lie y lleolir yr ysgol. Yr oedd Belgium fel Denmark yn amser heddwch ymhell ar y blaen i Gymru o'r safbwynt amaethyddol. Medrai y ffermwr Belgiaidd gael ar gyfartaledd o ^15 i ^20 yr erw o'r tir, tra y gorfodir y ffermwr Cymreigl i ymfoddloni ar ^4 i £ 6 yr enw. Ac y mae Denmark, fel y gwyddom oil, yn baradwys y ffermwr bychan. A phaham? Oblegid i raddau helaeth chwareua yr ysgol wledig ei rhan i feithrin addysg mewn amaethyddiaeth. Yma yn sicr y mae yr Ysgol Sirol yngl Nghymru wedi bod i raddau yn fethiant. Yn wir a un o'n Rheolwyr Addysg mor bell a dweyd fod ein hysgolion gwledig yn fwy neu lai o oruchwylwyr ymfudol i'r plant i ymadael a'r rhannau gwledig. Os bwriada y rhieni i'r plant adael y tir anfonant hwynt i'r Ysgolion Sirol, os na anfonant hwy i ryw ysgol breifat.

Yn Eisiau Cyfrif. Un o'r pethau goreuellid ddigwyoi er ein cynorthwyo i sylweddoli helaethrwydd y drwg ydyw cael cyfrif 0 b-ob Ysgol Sirol yng1 Nghymru o'r swyddi yr a y bechgyn iddynt, a'r lie y sefydlant wedi gadael yr Ysgol Sirol a'r Brifysgol. Pa glyfartaledd, dybiwn, ddy- chwelant ac a sefydlant ar y tir. Fel y mae yn awr edrychir arno fel cwrs priodol i fachgen meddiannol ar ymenydd i fyned i'r Banc, neu yn Gyfreithiwr, neu yn Feddyg, ac i'r mwyaf- rif o honom y mae yr atdyniad tuag at yr al- wedigaeth o ddysgu. Os nad oes gan fachgen ymenydd, y dewisiad olaf ydyw y tir. Y mae yr ymfudiad yma wedi myned ymlaen am amser maith, a chyfrifa yn rhannol am y ffaith fod y ffermwyr Cymreig mor amddifad o ar' weinyddiaeth. A oes yna un Aelod Seneddol Cymreig yn Nhy y Cyffredin heddyw sydd wedi gweithio fel ffermwr ac sydd a'i ddyddordeb cyntaf mewn Amaethyddiaeth? Y mae yna gryn lawer o deimladaeth gau mewn perthynas ag addysg ac amaethyddiaeth. Teimlid hi yn ychydig, 0 ddiraddiad pe byddai i B.A., neu M.A., adael y Brifysgol i ddychwelyd at yr aradr. Ond paham y dylid ei deimlo yn ddi- raddiad ? Y mae ffermwriaeth yn alwedigaeth mor anrhydeddus ag unrhyw un ellid eu henwi, ac enillai buddiannau Amaethyddiaeth Cymru yn fawr iawn pe cryfheid rhengoedd y fferm- wyr Cymreitg trwy ddychweliad meibion fuas- ent wedi derbyn y ddisgyblaeth oreu a'r di- wylliant uchaf fedrai y Brifysgol ei rhoddi. Gyda Haw hefyd, byddai bywyd cyhoeddus gwledig Cymru yn llawer i,awn gwell. Y mae ein Cynghorau Sirol a'n Cynghorau Dosbarth- ol mor ddiffygiol, oblegid fod nifer penodol o'r dynion ydynt agored i etholiad yn ami, nid oherwydd unrhyw fai o'r eiddynt eu hunain, yn annysg'edig ac annisgybledig. Deuant yn rhwydd yn rhan 00 beiriant gyredig gan y swyddogion. Siaradwn yn ein teimladau gwladgar am Reolaeth Gartrefol, ac hunan- lywodraeth, ond cyn cael y cymwynasau hyn dylasem edrych ati ein bod wedi bod yn abl i greu gwell math o ddyn cyhoeddus nac yr ydym. Oinite, byddwn fel y clywais Llew Tegid yn ei osod, yn wlad yn cael ein rhedeg gan ddwsin 0 swyddogion—yn benaduriaeth yn lie gwerinlywodraeth-a byddai ein sefyllfa olaf yn waeth na'r cyntaf.

Y Top a'r Gwaelod. 0 Siroedd Cymru dywedir mai y corff. g-weinyddol mwyaf effeithiol ydyw eiddoi Cyngor Sirol Dinbych. Y pen arall i'r fantol y mae dau neu dri, ac yn eu plith ceir Cyngor Sirol Caerfyrddin. Pleser i mi ydyw bod yn abl i ddweyd fod yna rai arwyddion fod hydl yn oed Sir Gaerfyrddin yn dechreu deffro-t Medd y Cyngor Sir mewn llawer ystyr hanes, drw,g, am y cyfryw nid oes un amddiffyniad gwirioneddol erioed wedi ei gynnyg, am y rheswm syml nad oes amddiffyniad yn bosibl. Y mae yna ddynion rhagorol ar y Cyngor, ac efallai y gwna eu hysbryd diwygiadol mewn amser didwyn oddiamgylch y cyfnewidiad gwir angenrheidiol, yr hwn, ar bapur ac mewn enw, sydd gorff hynod ddemocrataidd. Galwyd: sylw y Cyngor yn ddiweddar gan Arolygwyr Ei Pawrhydi dros yr Ysgolion at sefyllfa addysg yn y Sir. Nis gellir dweyd," felly y rhed yr Adroddiaa, "fad y Sir yn meddu safle deilwng o'i gwasanaeth i addysg yn y gorffennol. Gallasai, ac yn sicr dylasai sefyll lawer yn uwch ymhlith Siroedd Cymru." Siaradodd yr Henadur Ben Evans, Gwastad Abbot, lawer o synwyr cadarn wrth drin yr ad- adroddiad yma. Gwnaeth nifer o bwyntiau ar y rhai y byddem lawen i gael barn darllenwyr y CYMRO mewn rhannau eraill o Gymru.

Golygiadau yr Henadur. C'wynai yr Henadur Ben Evans mai Sir? Gaerfyrddin oedd yr unig Sir yng Nghymru lie nad oedd addysg yn cael ei rhoddi mewn pynciau teuluaidd, ac nis credai fod hanner dwsin o feibion ffermwyr oeddent wedi cael addysg mewn pynciau amaethyddol yn yr Ys- golion Elfennol. Carasem gael gwybod oddi- wrth yr ysgolfeistri a'r ysgolfeistresi ydynt ddarllenwyr o'r CYMRO am eu profiad mewil d'ysgu pynciau, feddent gysylltiadau union- gyrchol a galwedigaeth ddyfodol eu hysgol- eigion a'r gefnogaeth dderbyniasent oddiwrth yr awdurdodau. Carasem gael idod o hyd i farn ystyriol cyflogwyr llafur ar ganlyniadau ein ffurf bresennol o ddwyn ymlaen ein hysgol- ion elfennol. Ni phetrusai yr Henadur Evans ddweyd fod yr hen drefniant o dalu yn ol y canlyniadau yn sicrhau gwell g'waith oddiwrth yr athrawon ac yn rhagorach i'r ysgolheigion. Posibl ei fod yn cael ei gario i eithafion, ond felly y mae y cynllun mabwysiedig* presennot- y cynllun bron 0 "Gwnewch fel y mynoch." Ac nid yw ein Arolygwyr, yn ol yr Henadur Evans, beth oeddent arferol o> fod. Cyflwyna yr Arolygwyr yn awr amser mwy i allanolion ,i,d Z, addysg—tai, ysgolion, y staff, a chymhwyster cyffredinol, nac a wnant i ochr addysgol yr ysgolion. Yr un casgliad y gallwn yn ddiogel dynnu ydyw ein bod yng Nghymru mewn materion addysg mewn cryn lawer o niwl. Y mae ein gobaith yn Mr. O. M. Edwards a Mr. A. T., Davies o'r Adran Addysg Cymreig. Y maent hwy yn ddynion o weledigaeth, ac os byddwn yn. amyneddgar gwawria y dydd pan y bydd Z!1 gan Gymru gyfundrefn addysgawl berffaith gymwys i'w anghenion, ac un y gallwn ym- falchio ynddi.

ADOLYGIADIAU. GWERSI ESBONIADOL AR YR EPISTOL AT YR HEBREAID. Gan y Parch. T. E. Davies, Abertawe. Gan y Parch. John Henry Williams, Porthmadog. Mae Gw,ersi'Esboniadol yn enw hollol gywir ar y llyfr gwerthfawr hwn, oherwydd ni cheir yma bethau .anhawdd eu deall. ac ni thywyllir cynghor ac ymadrodd heb wybodaeth. Credaf fod gennym g.annoedd o ddeiliaid yn ein Hysgolion 8.abothol yng Nghymru .nas> gallant fwynhau esboniad fel Testament yr Ysgol Sabothol, ac Esboniad Principal Edwards ar yr Hebreaid, ac ychydig iawn o ddar- 11 en sydd ar rai o Lawlyfrau y Cyfundeb, am eu bod mewn rhai mannau yn dywyll, a'r brawddegau yn glogyrnaidd ac anghymreig. Gwn am lawer sydd yn prynu y iLlawlyfrau oddiar ymdeimlad o'r hyn elwir yn ffyddlondeb i'r Cyfundeb,' ond yr wyf mewn safle i wybod mai James; Hughes, Idrisyn, Dr. O. Thomas, Cynddylan, Glan Alaw- Dr. Philips, H. Williams, Amlwch ddarllenir. Paham? Am eu bod oil er cymaint y gwahaniaeth sydd rhyng- ddynt yn rhai dealLadwy gan bobl gyffredin. Ac nid oes ynof y petrusder lleiaf i dwweyd wrth y lleiaf o holl aelodau yr Ysgol Sabothol: I pryn.wch y llyfr hwn, a darllenwch ef, yr ydych yn sicr o'i ddeall.' Nid oes yma yr un frawddeg hir, droelFog, .anniben bron iawn nad yw dyn yn teimlo fod yma ormod o atalnodau, ond mantais fawr yw hynny i'r rhan fwyaf o ddarllenwyr. Mae gan yr awdwr rai brawddegau yma a thraw drwy y llyfr sydd yn cydio yn y meddwl ar unwaith oherwydd eu dis- gleixdeb a'u grym. Er engraifft: Pan y gorseddir y gyfraith ym mhrifdainas personoliaeth dyn, fe deimlir ei h»wdurdod ..yn. holl faesdrefi y bywyd, tud. 92. 'Wrth brth pob dyrchafiad ysbrydol y mae dioddefiadau,' tud. 150. Ac am obaith dywed yr awdwr: 'dyma'r enfys yn y cwmwl du fynegai iddynt fod y storm i gilio, ac fod mwynhau cynhaeaf

Y mae merched LlanfaTr yn dangos llawer o fyw- iogrwydd efo dirwest. Cynhaliwyd cyfarfod llwydd- iannus iawn yn yr Institute yr wythnos ddiweddaf. Mrs. Lloyd Williams, Penarth, fu yn gyfrifol am y rhaglen. Y mae llawer o achwyn yn iLlanfair o eisieu lleoedd cyfleus i'r bobl fyw, ac y mae'n achwyn hyd at guchio mewn llawer lie cyn y gwel- ir gwelliant.