Y Cymro

--+-- TRUM MESSINES-WYTSCHAETE. Yr oedd Syr Douglas Haig wedi paratoi yn hir ar gyfer y rhuthr hwn, ac wedi' tynelu yn helaeth ger llinella,u'r gelyn. Cyn torriad y wawr bore lau rhoddwy-d tan yn yr elfennau firwydrol oedd wedi eu gosod yn y lefelydd hyn, a chwythwyd y creigiau -a'r dclaear i fyny ar hydi llinellau'r gelyn. Nid, oes gennym fawr o ddirnadaeth am y ddaeargryn a'r dinistr ■_ ofnadwy hwn. Dywedit fod Mr. Lloyd George wedi trefnu i ddeffro ac i gadi. i glywed, ei. swn yn Walton Heath. Yr oedd dros 446 o dun- 4 nelli, meddir, ar waith yn y cynhyrfiad arswyd- us. hwn, a hwnnw yn ddefnydd o'r fath fwyaf ffrwydrol a nerthol ag y mae fferylliaeth wedi ei ddarga-nfod a'i berffeithio. Dywed goheb- wyr fod yr holl drum a'r rhanbath wedi ei wneud yn chwalfa ac yn garnedd, ac nas adr- • nabyddai neb y fan fel yr un lie, cyn ac ar ol y dinistr. Rhaid fod nifer y Germaniaid a gladd- wyd yn y garnedd ac a chwythwyd i dragwydd- oldeb ar amrantiad yn y ffrwydriad yn fawr iawn. Pan ysgrifennwn nid oes dim o'r man- ylioii am rut-hr ac ymosodiad ein milwyr yn ddilynol i'r ffrwydriad wedi' cyrraedd; onddy- wedir yn yr adroddiad swyddogol fod y symud- iad yn ymestyn ar ffrynt o yn agos i ddeng milltir,fod pentrefydd Messin-es a Wytschaete yF.;tal a, holl am wedi eu cymryd. yn ogystal a hall amcldiffyn- fa'r gelyn o'r de Fffrwd La Doure i'r gogledd i fryn Sorrell. Yn ddiweddarach ar y dydd cymrwyd Ostraverne a llinell y gelyn ar ffrynt o bum' milltir.

-+- YR AWYRENNAU ETO. Wedi llwyddiant eithriadol ei beiriannau awyrol yn Folkestone yr wythnos o'r blaen, ni chollodd y gelyn ddim amser heb anfan y cwmrii dinistriol i geisio ail-adrodd ei or chest n greulon. Ar fin yr hwyr ddydd Mawrth daeth y peiriannau uwchben genau'r Dafwys, a gollyngasanifc nifer o ffrwyd-belennau i lawr ar lansau a. man drefi swydd Essex. Yr oedd tuag 16 o honynt, fel yn yr ymweliad blaenor- ol. Yr oedd yn amlwg mai prif nod yr ys- gwadron y tro hwn oedd y sefydliad llyngesol yn y Medway; ond er iddynt ollwng nifer o belennau i lawr yno, nid oedd y 'dinistr ar hwnnw ond bychan a dibwys. Yr oedd yn fwy o lawer ar dai, a bu Colled ar fywydau. Lladdwyd deuddeg o -bersonau, a niweidiwyd tua thri dwsin. Tan-iwyd ar yr ymwelwyr gan y 7 gynnau, ac aeth nifer o'n ehedwyr i fyny i 7y ml add a'r gelyn. Tdwyddwyd i gael dau o'r peiriannau i lawr, a phan welodd y gweddiill fod yrymosocliad yn peryglu eu diogelwch trois- ant yn ol' tua'r Cyfandir. Yr oedd ymosodiad arall annisgwyl yn eu harbis cyn iddynt gyr- raeddl gartref. Gwnaed yn hysbys o Lundain in ehedwyr) yn Ffrainc fod y peiriannau yma, a gwyliwyd eu dychweliad gan nifer o Dunkirk. Llwyddodd y rhain i ddinistrio chwech os nad wyth ohonynt. Dyma'r ffordd i roi pen mor effeithiol ar yr ymweliadau hyn ag a roddwyd ar ymgyrchoedd y Zeppelins.

4 OSTEND A ZEEBRUGGE. Mewn cydweithrediad effeithiol y mae'r Llynges a'r awyrennau yn cario all an-, ymosod- iadau ar Zeebrugge ac Ostend, ar lannau Flanders. Mae'n hysbys fod y ddau le hyn yn profi'n ddefnyddiol iawn i'r gelyn gyda'i fan- longau dinistriol a'i awyrennau. Mae ein llestri wedi tan-belenmi'r porthladdoedd hyn o'r mor, a/r ehedwyr wedi gollwng pelennau lawer arnynt o'r awyr. Nis gellir bod YIllsicr y n pa faint 0. niwed a wnaed, ond y mae rhai o'r ehedwyr wedi Ihvyddo i gymryd gwawl-ddar- luniau o Ostend sydd yn profi fod dinistr mawr wedi ei wneud yno. Mae peth anesmwythder yn Holland, wrth sylwi fod symudiadau amheus yn cymryd lie yn agos i'w terfynau, a chysylltir y symudiadau hyn a'r dinistr a. wneir ar borth- laddoedd Belgium o'r mor a'r awyr. Drwg- dybir yn Holland fod Hindenburg, a'i olwg ar y Scheldt fel lie cyfleus i lechu ac i fod yn gychwynfa i "r suddlongau a'r awyrennau. Digon posibl y try hyn oil allan yn ddisail. Ond digwyddodd peth ar y mor ddechreu'r wythnos ag y mae yn gwbl naturiol ei gysylltu a'r ymosodiadau ar Ostend. Yr un bore ag y tanbelennid y porthladd a'r gweithdai yno, da.eth y Comodor Tyrwhitt i gyrfyrddiad a chwrech o dclinistrdongau Germani, a thaniodd arnynt. Suddwyd un o'r llestri gelynol, a niweidiwyd un arall yn ddifrifol. Nis gall Germani wadu suddiad yr S. 20," gan i'n morwyr achub saith o'i dwylaw. a'u cymryd yn garcharorion.

PEN D E RF YN IAD FFRAINC. Yn ddiweddar y, mae rhyw syniad ar led fod Ffrainc yn ymyl gwaedu al-lan, ac y mae'r pasiffistiaid yn ymhyfrydu mewn lledaenu sibrydion a roddant argraff fod. y Weriniaeth wedi ei darostwng i stad y byddai'n dda, ganddi sicrhau heddwch ar unrhyw delerau. Nis gwyddom faint o vvir sydd yn yr adroddiadau a glywir, gan y dosbarth hwn yn enwedig, am y trychineb a, gymrodd le ar gychwyn rhuthr presennol y Ffrancod; opd creclwn fod llawer o'r chwedlau yn ddisail. 0 leiaf, prof a pen- derfviiiads dau Dy y Senedd yno nad oes y sail leiaf i'r sibrydion fod Ffrainc yn barod i roi i fyny ac i dderbyn heddwch am unrhyw bris. Yn ol y penderfyniad, deil Ffrainc i hawlio ad- feriad Alsace a Lorraine yn 01 iddi; ac yn ol datganiad y Prifweinidog, M. Ribot, nid ydyw'r Weriniaeth yn mynd i ildio. Y mae'n barod i ddioddef ac aberthu i'r diwedd; a chyn y rhydd i fyny rbaid cael adferiad y tal- eithiau uchod, rhaid si'crhau cosb i anfadwaith y gelyn; iawn am y dinistr, a diOigelwch rhag perygl oddiwrth ymosodiad militariaeth Prwsia yn y clyfod-ol. Dengys hyn, ynghyda gwrthodiad y Llywodraeth roddi tocynau i'r Sosialiaid yn Ffrainc sy"n awyddus am fynd i Gynhadledd Stockholm, na fynn y Weri'niaeth beryglu gwneud ei holl aberth yn y rhyfel yn ofer.

— >—. Y SEFYLLFA YN RWSIA. Parha'r sefyllfa yn Rwsia i beri'r prydeI" nwyaf, ac yr vdym, trwy gymysgedd y newydd- ion a'r adroddiadau sy'n cyrraedd oddiyno, yn hcngian rhwng pryderon a gobeithion, gyda'r pwysau un dydd ar y naill ochr a'r dilynol ar y Hall, a phrin y gwyddom ar derfyn wythnos ar ol wythnos pa ochr y mae'r fantol yn troi. Un diwrnod calo-iogir ni gan adroddiadau am yin- drechion cawraidd M. Kerensky i adfer trefn a disgyblaeth yn y fyddin, a'r arwyddion a geir o lwyddiant ei genhadaeth. Y dydd canlynol brawychir ni gan adroddiadau am gynlhvynion ei elynion, a'u llwyddiant, hwythau i greu ang- hydfod ac i godi peryglon newyddion yn y brif- ddinas ac mewn lleoedd pwysig fel Cronstadt. Rhwng y cwbl gorfodir ni i'r casgliad fod y dasg fewnol yn Rwsia eto yn aruthrol a'r perygl iddi gael ei gwthio gan nerthoedd gwl:ei!dyddol i gymryd y tro chwith yn y groesffordd yn par- hati os nad yn cynhyddu. Mae'r dosbarth a, orthrymwyd am genhedlaet'hau ac a fu vn (li- oddef pob dirmyg a gwarth a phoen, wedi dyfod, yn rhydd o'u rhwymau a'u halltudiaeth. yn rhedeg i eithafion penrhyddid, ac yn tybio golli rhagor o waed. Carasai pawb ohonom gredu fod hynny'n bosibl; ond y mae holl1 wled- ydd' y Cyngihrei'ri'aid' yn argyhoeddedig nas gellir cael heddwch parhaol heb ymladd bellach i'r pen.

—— CYNHADLEDD LEEDS. Cyfarfu'r SosialiarcT Prydeinig yn Leeds, ac yr oedd dytanwad y Chwildroad yn Rwsia, yn amlwg; ar yr a.reithia,u a'r penderfyniadau; tra o'r ochr arall y bydd dylanwad y gynhadledd yn fanvr ar y Sosialiaid eithafol yn Rwsia. Llyncir yno bopeth a ddywedwyd yn Leeds am amcanion Prydain a'r Cynghreiriaid yn y rhyfel, a gwneir tasg y Llywodraeth yn Petro,- grad, a thasg Mr. Henderson, yn un anodd' iawn. Bydd i'r Gynhadledd hefyd gryn ddy- lanwad ymysg y gweithwyr yn y wlad hon; ac b ofnwn nad YW,ll'awer ü honom sydd yn byw mewn rhanbarthau neilltuedig a thawel, ac yn wir nad yw'r Llywodraeth ei hun, yn sylwedd- oli'r perygl o'r cyfeiriad yma. Pa mor bobl- ogaidd bynnag y bo rhyfel ar y cychwyn, pan y mae'r aiiaith a'r brwdfrydedd yn uchel, pan y pery yn hir, ac y profir o'i siomedigaethau, ei galedi, ei chwerwedd, y mae'r don yn newid'; a'r awydd am heddwch yn mynd yn fwy fwy. Ac yn enwedig yn y rhyfel ang- hymarol presennol, pan y rhaid i'r Llywodr- aeth ymyraeth a rhvddid y deiliaid, a dwyn goffodaeth i fewn i bob cylch, tra y mae pob aelwyd o'r bron yn gwaedu trwy'r alanas, peth hawdd yw i'r llanw droi megis yn anymwybodol inni. Nid' yw eto wedi gwneud yn ein gwhvd: ni mwy nag yn Ffrainc; ond buasai raid inni fod yn ddall i beidio gweld' fod anesmwythter ao anfoddogrwydd dosbarth yn y wlad yn cryf- hau ac yn gwneud eu hunain yn amlycaf. Profodd streic y peiriannwyr fod yr awyr yn llawn elfennau ffrwydrol; ac nis gall gweith- re-diadau fel rhai Cynhadl-edd Leeds lai na dwyn y tan yn nes i'r, pylor. Camgymeriad difrifol oedd i'r Llywodraeth anwybyddu helynt y" peiriannwyr nes yr aeth pethau mor bell; a chamgymeriad yw anwybyddu datgan- iadau fel ei'ddo'r Soisialwyr yn Leeds. Rhaid cofio fod yr hyn a bregethir yno yn ogystal ag tY yn Rwsia yn llawer nes i'r-hyn a ddysgid ac a gredid yn bur gyffredinol ymysg y gweithwyr cyn y rhyfel na'r ddysgeidiaeth newydd' a wth- iwyd arnom gan y rhyfel; ac felly yn hawdd iawn troi pobl vn ol i 'w chofleidio, ac i dderbyn gyda, hi lawer o bethau eithafol a pheryglus.

-+-- AMRYWION. Y mae Brazil wedi cymryd y cam o'r diwedd! ac wedi dyfod i fewn i'r rhyfel. Cymrodd' feddiant o'r llongau Germanaidd oedd yn ei phorthladdoedd, a bydd ei gwasanaeth o help mawr ji lyngesoedd y Cyxighreiriaid ar y mor.—> I/lawenydcl yw gallu adrodd eto fod dinistr y suddlongau yn parhau i leihau, yr hyn sydd yn b cadarnhau yr hyder fod' y gwaethaf drosodd yn y cyfeilriad hwn. Dichon na bydd pob wythnos cystal a'r ddiweddaf; ond disgwyliwn y 0 y llwyddir cyn hir i droi y perygl hwn heibio. Cyrhaeddodd General Pershing o'r America i Liverpool ddydd Gwener, gyda staff o swydd- ogion. Efe sydd i fod yn gad-lywydd byddin yr Unol Daleithiau yn Ffrainc, ac yno y mae ei wyneb yn awr, i drefnu a pharatoi.—Mae Awstria yn rhoi ei hoi 1 nerth i wrthymosod ar yr Italiaid; ond- er y dy wedir eu bod wedi anfon dwy ran o dair o'u holl filwyr yno, deil yr Italiaid eu tir yn ardderchog.

PROBLEM BWYD. Cymrodd y Llywodraeth yn.ystod yr wythnos amryw fesurau i ddelio a phroblem prisiau ym- borth, ac eisoes, y mae rhai nwyddau wedi gostwng. Nid yw ol'ynydd Arglwydd Devon- port wedi ei benodi; ac yn ol yr hyn a ddywed- odd Capten Bathurst ddiwedd yr wythnos nid yw'r Prifweinidog wedi amlygu ei fwriadau yn y mater. Bu son nad oedd y swydd i'w phar- hau yn yr un dull ag o'r blaen; ond fod Pwyll- gor i'w benodi, gyda. gwr cryf yn gadeirydd iddo. Yr oedd Capten Bathurst yn gwbl hyd- erus mor bell ag yr oedd perygl i Germani ein, newynu; ond sylwodd mai'r perygl mawr oedd inni newynu ein hunain. A phroblem bwysig y Rheolwr neu unrhyw gorff a osodir i reoli ac arolvgu'r ymborth yw gofalu na chymer hynny 1e trwy wane y bobl a fynnant fudr-elwa ar y naill law, a'r rhai a fynnant or-grafangu bwyd ar y Haw arall. Mae'n amlwg fod y Llywodr- aeth yn fyw i'r perygl o'r ddau gyfeiriad yma, ac yn benderfynol o wneud pob ymdrech i roi pen arno.