Y Cymro

Y PARCH. WILLIAM THOMAS, LLANRWST GAN Y PARCH. EVAN DAVIES, TREFRIW. Ar yr iachly:sur o ymddiswvdd- iad y gfwr parchediig, uchod o fod yn futgail yn Eg*lwys Scion, Ll-an- rwst, pryd y cyflwynwyd anerch- iad ac anrbegion. iddo ef a'i br:iod mewn cyfarfod cyhoeddusl, priod- ol yw galw sylw at yrfa Iwydd- iannus Mr. Thomas fel bugail a phregiethwr. Cafwyd hanes y cyfarfod a'r anerchiad mewn rhif- yn blaenorof o'r C'YMRO fel nad oes an gen cyfeirOiat hynny yn awr. Nid yn fynych y ceir gweinidotga fu am gy nifer o flyn- yddoedd mor gysurus, cymeradwy a defnyddiiOl a'r brawd annwyl a'r igWeinidog" ffyddlawn. hwn yn y gwahanol eglwys1 y bu yn llaf- urio ynddynt. Yn y flwyddyn 1871 y Idiae,th gyntaf i Athrofa y Bala yn. fach- gen igiliandieig" gwridgoch o gylch ugaiin mlwydd oed, ac yn ym- ddangos heJbí dyfu i'w lawn faint. Cyfrifid ef y pryd hwnnw gan y rhai oedd yn hyn mag: ef mewn dyddiau ac fel efrydwyr yn fach- gen, o ddifrif, ac yn gwneud y goreu o'i gyfltu:sterau i barotoi ei hun at oes o wasanaeth a diefn- yddioddob. Yr oedd elf en bobl- ogaidd yn ei bregetfhu y pryd hwnnw, ac yr oedd yn un o'r pre- getbwyr mwyaf derbynioil gan y cy 11 ulk:idfaoodd o'r holl efrydwyr oedd yn yr Athrofa ar y pryd. Ar derfyn ei dYIffiQr o bed'air blynedd yn y Colegderhyniodrd alwad i fugeilio eglwys LI an u:\vch- llyn, yn yr hon yr oedd diwinydd- ion cryfion, rhai o'r oyfryw a fu dan addysg Dir. Georige Lewis, ac a dirodd oddiwrth yr Anni- bynwyr at y Methodistiaid yn achos, y ddadl ynghylch y Gyfundrefnnewydd. U nohon- ynt oedd yr hen weinidog pjarch- us, y Parch. Robert Williams, y Wern. Ddu. Wedi lla'hlirlO yn lhvyddiannuSi yno am bedair blyn- edd ac ellinitl safle igyfriifol yng Nghyfarfod Misol Dwyrain Meir- ionydd, symudodd i dfalu am Eiglwysi Dyffryn Ardudwy yntg NigO'rllewin Meirionydd. O'fnai .tl rhai o'r brodyr yn ei hen Gyfarfod Misol am ei d'wyddiant yn y Dyff- ryn. Yr oedd yr egdwys honno wedi byw ar ddanteLthion gwteini- diogaethol aim dymor maith tan weinidoigaeth y Paroh. Edward Motigan. Ond yr oedd yno wr ga-Ilu,og-,aralil wedi bod yn l'.afurio ynio rhwng Edward Moaigari a WLliiam Thomiasi, fel yr oedd vohydiig o'r ysfa .am felusion wedi ei dynnu oddliar archwaeth y gyn- ulleidfa cyn i. Mr. Thomas fyned yno. Helbll'aw hynny yr oedd path mwy o debyigrwydd yn 'eii weini doigaeth ef i weinidogaeth Mr. Morgan nag oedd yn ei riaigflaen- 6 z: orydd, fel y ibu yn dderbiyniol a delnyddiol iawn.yn y lie am wyth mlyneddi Q amser. Wedi hviiny derb-vniodd alwad o eigilwys Pen- mount, Pwllheiii, a: symudodd yno. Ynghylch yr adeg yr aeth o Gyfarfod Misol Gorllewin Meir- ionydd i; Gyf arDod Misol Lleyn ac Eifionydd, dywedai brawd o flaen- or galLuog y byddai Mr. Thomas y pregethwir gioreu ymg1 Nghyfar- fod Misol Lleyn, ac Eiifionydd fel yr oedd yn Nigorllewin Meirionydd cyn ymadael oddi yno. Pan am- heuid hynny gan un oeira yn ores- ennol, gan enwi gwyr gailuog o'r ddlau Gyf. Misol, addefai y blaen or eu irbagoriaetbau1 oil; ond dy- wedlaL, er hynny, os cymerid aim- .ca111 mawr pregethu yr eifenigyl i vstyriaeth y daEai i gredu yn. rhaigoa'iaeth Mr. Thomas am ei fod hob. amser yn preigethu yr efengyl, ac nid rhyw bcthau sydd yn da.l cysylltiad a ihi (gam roddi arbenigrwydd' ar y gwilrioneddau bynniy sydd yn aohuib pechadur- iaid. Ymae yr el fen anhehgoroI hon yn parhau yn ei weinddoigaeth eto, yr :hyn" a' it gwn.a. moT fendith- iol iV cynulleadfaoedid. Wedi wytih mlyne-dd Qi wasanaeth eff- eithiol ym Mhwilheli, symudodd i Lianrwsit, lie y gwnaeth. waith rhiagtorol am ddwy flynedd ar hugain. i Pan, y daeth Mr. Thomas i Lan- rwst" yr oedd yno ddau flaenor oledra,nniu,si)o,ran dyddiau, ond yn ieuianc a hoenius 01 ran ysforyd- Mr. Morrisl Da,vies a, Mr. Griffith 'Owen, 0 fendiig'edig" goffadwri.aeth —yn fawr eu parch a'u dylanwad yn yr eglwys ac yn y dref, fel y plyigtai pawlb i'r cyfeiriad y gwel- id hwy yn gOlgwyddo iddo>. ITawdd i wolnidoig weithio yn llwyddiannus yng nghysgod dyn- ion felly. Siymudwyd hwy trwy farwoilaeth yn lied fuan ar ol i Mr. Thomas ddod yno. Yna syrth- iodd arweiriiad yr achos i ddwy- liaw dynion lied ieuainc; ac wedi eu dewis' i'r swydd yn lied ddi- wedd'ar. Ond bu Mr. Thomas mOlr bwyllog a synhwyrol ar y pryd, feInaphrotodd ooJliJ yr hen, trodyr yn gymaint o anfantais i'r achos ag" y gallasaii fod, ac yr ofn- ai rhai iddo fod. Wedi bwrw rhyw fras olwg dros, ei. hanes, dichon ydisgwylir rhyw yohydiig1 o sylwadiau1 neilituol arno fel dyn ac felgw-eit-ridog, yii ei gys- ylltiadau cyhoeddus yn y Cyf ar- fod, Misol a'r Gymdeithasfa. Yr ydys wedi dweyd ychydig am dano yn barod fel pregethwv, ac yn credu yr hyn a ddywedai y blaenor y ayfeiriwyd ato am dano, seif fod arnican mawr pregethu yr efengyl yn cael lie amlwg yn ei weinidogaeth. Addefir ei fod 11J un o'r pregethwyr mwyaf cj-mer- adwy yn y Cyfumddb, ac y mae bob amser yn preigtethu yn. clda ac yn feddylgar. Dichon ei. fod yn pregethu moir feddylgar yn nech- reu ei weinidogaeth yn Llaniuwcli- ll'yn ag y bu un amser; ond y mae wedi cynyddu yn ddirfawr mewn trefmusrwydd, addfedrwydd barn, a phe!rffeibhnvydd: llenyddol wedi hynny yn ei breigethau' ,a'li ysg'rif- eniiadau. 0 ran hynny yn nhym- or ei ryfyig" y mae pawib yn tynnu mwyiaf' o siylw, ac nid1 yw beirn- iaid trwyddedig ein cynulleidfa- oedd yn gosod cymaint o werth ar .addfedi-wydd barn a phrofiad nac ar goet-b-dier a cheinder llen- ydidot aig a roddant ar feiddgar- woh meddwl. Y mae tuedd meddwl Mr. Thomas yn fwy at y prydiferth naig at yr aruchel. Ac y mae yn medd'wl hob tamser yn gli.r, ac felly yn llefaru yn eglur. Cyfri.fir ilawer yn feddylwyr dwfn, amaas, ganant feddwl yn glir, ac am fod rhiyw dywyllwch yn yr ymdriniaeth o'u heiddo a phob peth nid; am fod ffynnon y medd- wl yn ddoifn. y mae yn anhiawdd g'weled y gfwaelod; ond am fod y dwflr ynddi yn llwyd. A gwna y beirniaid gyfrif mawr o rai fel meddylwyr dwfn, pryd nad ydlynt yn ailluog i wneud dim ond llwydo y d'wr. Ond ym mhregethau Mr. Thomas y mae y dwfr bob amser yn g'lir a tihryloew. Fel bujgail yr oedd yn gwir ofalu am yr achos ymhob grwedd arno, ac nid' oedd un.rhywaberth yn ormod ganddo i'w wneud er ei lwyddiant. Gofalai am fed yn bresennol yn holl gyfiarfbdydd yr eglwys, a phorthai y praidd mewn gwyibodiaeth a phrofiad ysbrydol. Yr oedd hefyd ei ymwleliiadla,u a theuluoedd a phersonau mewn gwahanol amgylchiadaur yn dra ibendithiol ac adeilad'ol. Cadarn- hai y dwylaw llesg, a. chryfhai y gl'iniau gweiniaid, a dywedai. wrth yr ofnus o rgalbn, ymgryfhewch. Casiglai y gloff, a chynullai yr hon a fwriwyd ymaith. Yr un pryldvhyhuddiiai y.r ,ctfreolus ac ar- gyhoeddai a cheryddlai, y beius. Meddiai hefiyd gryn fesur o ailu i drin personau cweryluis ac ai-t- hydrin. Yn y Cyfarfod Misol a'r Gym- deithasifa y mae Mr. Tihomas yn ddyn gwerthfawr iawn. Safai drois ac amddiffynai yr hyn a gredai oedd yn iawn ac yn liles i't achos pa mor annerbyniol bynnag- a fyddai bynny ,gan y lliaws. Bu yn dadlu Ilawer am droi y Drvs- orfa Gynorthwyol yn Drysorfa Gynha'iiaethol, ytr hyn oedd fesiur Amhoblogfaidd gan yr eglwysi llu- osog, ac yn dra amhobloigaidd gan w^einidogion yr eglwysi cryf- ion. Ond yr oedld Mr. Thomas, < yn barod i aberthu ei les personol ei hun fel gweinldog eglwys gref, er lies cyffredinol yr achos. Nid oedd y cwestiwn, Beth fydd i m"'? yn cael fawr o le byth yn, ei ystyr- iaeth, ond', Beth sydd Lawn, a Pha beth sydd er mantaiSi yr achos. Gallai fed ynddo beth uchelgais, y mae honno yn elf en dda mewn cymeriad, and goÐalu rhag idd'i id,d'irywio a myned yn hunangais. Anhiawdd cael neb mwy rhydd na Mr. Thomas oddiwrthhunangaig yn, ei holl gfysylltiadau. Y mae Mr. Thomas yn holl gylchoedd ei wasanaeth yn ddyn synhwyrol iawn, ac os oes mes- ur o synwyr a challineb -y sarff ynddb, nid oes ynddo deiim o.'i giwenavyn. hi. y:n dif'wyno y" callilneib hwnnw. Nii welwyd ef erioed y,n de,f'nyddioi ei syn- wyr ym darian i ,gadw e'i groen yn Laoh, ac i wneud ei hun yn boiblogiaidd. Pe felly buasai syn- WYl" yn diirywioi yn igyfrwystra a dichell, ac yn fwy o ddrwg nag o dda. Nid yw yn hawdd taro ar neb mwy diddichell na Mr. Thomas'. Dyn heddychol iawn ydyw hefyd ymhob mall, ac yn un di- dramgwydd iawn yn ei hoill ym- wneud a' i. fradyt. Ac y mae dyn- ion heddychol yn werthfawr ym- hoib cylch, mewn eglwys, ac mewn. Cyfarfod Mi:sol. Os na bydd hedldwch ym magwyrydd yr achos ni bydd i'f yni ant yn ei bal- asau. Ond er cymaint ei..gariad at heddwch ni. roddai ormod o bris am dano. Gwelir rhai wei.th- iaiu yn barod i aberthu poib peth er mwyn heddwch. Dtyn gweith'gar a thipyn o ddiwygiwroedd Mr. Thomias, ac y mae yn hawdd i ddiwygiwr wneud ei hun yn wr cynnenac ymryson i'r hoill ddae- ar. Ond ni chvtunai Mr. Thomas gydla nelhi ddiogi er mwyn hedd- wch, ac ni fradychai egwyddor a gwirioinedd' byth er mwyn, hynny. Prynu heddwch yn rhy ddrud fu- asai hynny. Dyn teg iawn ydyw Mr. Thomas. Ychydig" iawn o boibl a welir y gellid d'weyd am danynt na chai, cyfaiill ei ffafrio ganddynt, ac na dhai igelyn gam mewn barn g-an,ddyrit yn fwy na Mr. Thomas. Gellir dweyd am da:no ar d'erfyn dwy flynedd a deugain o lafutr fel gweinidog", megis y dywed yr iapositol Paul am dano ei. hun, "Ni wneuthum gam i neb, ni lygiraiis neb, ni ys- beiliais neb." Bu Mr. Thomas yn briod ddwywaith, a. chafodd wragedd' bob tro yn rhodd glan yr Argl wy dd. Bydded' iddo ef a Mrs. Thomas brynh awngfwaith hir a thawel, ac ar ei derfyn yn helaeth y trefner iddynt fynediad i, mewn i dragwyddol deyrnas ein H'argiwydd a'n Hachuibwr lesu Grist. •

Cenhadaeth y Milwyr Cymreig, Aldershot. GAN Y PARCH, T. POWELL, CWMDAR. Wedi gorff en fy mis. gyda'r Genhad- aeth uchod, tueddir fi i dd anion, gaiT i'r CYMRO o hanes y gwaiith wneir ynglyn a hi. Trwy garediigrwydd Mr. Brock, y gweinidog isydd yn. arolygu yr IJiUngworth Ins,titute,-captre,f ii,'r mil- wyr ddarparwyd ga,n Undeib y Bedyxid- wyr ar draul ü filoedd lawyer o bun- niau,-ceir ystafell eang yn y s,eiydiliad hwnnw i gyninal cyfarfod. y borle a y Suij" ac u-n arall lai, ond hio-llol bwr- -P,asol i'r arnoan, i gynnal yr Ysgol. Cynheiir cyfarfod yr hwyr me,wn neu- add b,r.af noddir aj eiii gwasanaeth gan frodyr y YVesleaid, a'r cy-farf-od gweddi nos Pawrth mewn ystafel!! perthynol i eglwys y Bedyddwyr yn y dref. N'is gwn a yw y brawd Mr. Brock, a'r eg- hvysii crybwyilediiig, wedi cael diolch gennym fel C-yfundeb yn y De am eu