Y Cymro

Cyrddau y Croglith a'r Pasg. EISTEDDFOD GADEIRIOL MANCEINION. DDYDD Sadwrn, Mawrth 30, cynalioon "Cvm- deithasy Beirdd" eu trydydd Eisteddfod Flyn- yddol. Fel arfer, nid oedd cynnlliad y prydnawn iror obeitbiol a'r hwyr, ond hyderflr yn gryf y bvdd yn llwyddiant mewn ystyr arianol. Am y cynyrch- ion, yr oeddvnt hwy wedi codi yn uchel mewn rhif- edi ac ansawdd. yn ol sylwadau y beirniaid. Aed trwy y rhaglen dan arweiniad Eifionydd. Cadeirydd cyfarfod y prydnawn oedd Mr John Jones (Cynwyd), yr hwn a drsddododd araith synwyrlawn yn ystod y cyfarfod. Can, Miss Lily Rowlands. Rhestr o gyfenwau Cymreig, Alwyn Wyn," yr hwn ni atebodd i'w enw. Llythyr oddiwrth ferch at frawd, Mr Thomas, Heywood Street. Unawd tenor, W G Hugbes, Birkenhead. Adrodd- iad i rai dan 18 oed Maggie Williams, Earlestown, yn oreu, a Laura Pickering Pendleton, a Grace Jones, Moss Side, yn gyfartal ail. Cyfieitbu Emyn, R Lloyd Jones, Bettwsycoed. Adrodd yftori fer, Job Roberts, Ashton in M. Cywydd (heb fod dros 60 lIinell)-" Dewrder," Morwyllt, Llangefni, a "Latimer" yn gyfartal. Hir-a- thoddaid, y diweddar Dr Tom Jones, Gwilvm Math- afarn, Lerpwl. Ymgeisiodd dau Gor Plant, sef Cor y Band of Hope ac Earlestown Juvenile Choir, a dyfarnwyd y wobr i'r olaf Corau Merched- Queen Street Ladies' Choir oedd yr unig un ym- geisiodd, ac yn gwir deilyngu y wobr. CYFARFOD YB H WYR, Cadeirydd, Syr W H Bailey, U.H. Cangan Mr W G Hughes, Birkenhead. Rhestr oreu o destyn- au Eisteddfodql, Robert Griffith a Henry Roberts, Moss Side, yn gyfartal. Chwe Phenill ar Heddwch,"—" Ysig," ni atebodd i'w enw. An- erchiadau gan y Beirdd, Eifionydd, Ap Cyffin, a Caerwyn. Deuawd, Arwyr Cymru Fydd." E. G. Hughes, a R. G. Davies, Lerpwl, Ad- roddiad Cymraeg, "Arerchitd Glyndwr," John Roberts, Ashton. Llythyr oddiwrth frawd at chwaer, Richard Williams, Old Trafford. Englyn Y Siswrn," goreu o 21. Gwilym Ceiriog, Llan- gollen. Unawd i ferched, Merch y Cadben," Rose Alderman, Bridgewater Hall. Cynllun o Emblem ïr "Gymdeithas," HE Jones, Heywood Street. Awdl y Gadair Gerfiedig ar Y Flwyddyn 1900," E D Lloyd (Gwyclir), Trealaw. Cadeir- iwyd ei grvrrychiolydd, Deiniol Fychan, dan ar- wtiniad Eifionydd, a thywalltwyd bendithion yr awen arno gan Eifionydd, Caerwyn, Gele, Rheidiol, Derfelog, Cledwenydd, Eryddon. Cyfieithu o'r Saesneg i'r Gymraeg, W 0 Hughes, Rhos, Ruabon. Traithawd ar "IdrisVychan fel Bardd," Robert Griffith, Moss Side. Unawd Baritone, "Brad Dynrafon," Walter Shaw, Runcorn. Y Brif Gys- tadleuaeth Gorawl ar Cyfraith Gwirionedd (D Jenkins), a "Dyffryn Clwyd" (./ H Roberts). Ymgeisiodd pump, sef corau Stockport, Bridge- water Hall, Medlock Street, Heywood Street, a Moss Side. Boddiwyd y beirniad yn y datganiadau oil, ond dyfarnodd y wobr o saith gini a thlws arian gyda chymeradwyaeth i Gor Moss Side, dan arweiniad Mr W Wilfrid Jones. Cynygiwyd y diolchiadau arferol gan Eryddon, ac eiliwyd gan Gele, a dygodd hyny weithrediadau Eisteddfod gyntaf y ganrif perthynol i Feirdd Manceinion i derfyniad boddhaol. Y beirniaid oeddynt-Barddoniaeth, Eifionydd; Ceiddoriaeth, D Jenkins, Mus. Bac.; Rhyddiaeth, Mr R J Derfel, Ap Cyffin, Parchn William James, William Glynne; Adroddiadau, Deiniol Fychan; Amrywiaeth, Mrs Dr William Jones a Mr Walter Robeits, Moss Side. Cyfeiliw. d yn ewyllysgar a medrus gan y cerddor galluog Mr Gwilym R Jones. EISTEDDFOD BIRKENHEAD. Edydd LIun y Pasg, yn y Queen's Hall, cynal- iwyd pumed Eisteddfod Gwyr leuainc y dref. Llywydd cyfarfod y prydnawn ydoedd Mr J Arthur Jones, B.A. (is-olygydd y Liverpool Mercury, a mab y Parch Hugh Jones W), yr hwn a roes anerchiad jgweddus iawn i'r amgylchiad, ac yn cynwys rhai awgrymiadau newyddion hyd yn nod am yr Eis- teddfod. Yr arweinydd trwy'r dydd ydoedd y ffraeth Llew Tegid o Fangor; y datgeiniaid, Mr David Hughes, Miss Jennie Higgs, L.A.M., Madame Emilie Mowll, Madame Hettie Mawdsley, Miss Alice Hughes, Miss Lilian Rushton, a Chor Marched Gitana (tan arweiniad Miss Maggie Evans). Beirniaid y llenyddiaeth oedd Mri 0 M Edwards. D Lleufer Thomas, a Hawen barddoniaeth, Parch Ben Davies a Proff J Morris Jones; canu, Dr Rogers a Mr D Hughes; cyfieithu, Proff J Morris Jones adrodd, Mr J H Jones celf, Mri Llew WYlme, G J Williams (Bangor), J Gamlin, W Jones, A J Quigley, a Mrs Moon. Wele'r dyfarniadau Am y gadair dderw gerfiedig oreu, 4p 4s a thlws arian buddugol, T Humphreys, Caernarfon. Toddaid i John Ruskin." lp Is; Meurig Cybi. Unawd i blant dan 16 oed, Bwthyn yr Am- ddifad," Johnny Jones, Lerpwl. Un traethawd ddaethai ilaw ar Gwell tai anedd i Gymru Wledig: sut i enyn dyddordeb yn mhlaid y mudiad," ac yn annheilwng or wobr, 2p 2s. Chwe gwawl-luu o olygfeydd Cymreig, gwobr tlws arian, P M Moyce, Acrfair. Cerfio ar lechen, lp Is, 0 Morgan, Towyn, Meirionydd. Unawd ar gorn arian, gwobr, tlws arian, G Jessop, Manceinion, am y trydydd waith yn elynol. Dehongli diarhebion o waith Morgan Llwyd o Wynedd, lp Is, Thos Jones, Bryndu, Ceryg- ydrudion. Dadl (ar gan), Yr oes o'r blaen yn erbyn yr oes hon," 2p. 2s, Llew Tegid. Unawd tenor, "Llam y Cariadau," lp 5s, Ap Heli. Adrodd darn o Myrddin Wyllt" Glasynys, 10s 6c, Griff Davies, Lerpwl. Ffråm darlunmewn derw, 10s 6c, Robert Morgan, Llanuwchllyn. Y prif draithawd Sut i beri ffyniant y Gymraeg yn mysg hiliogaeth Cymry yn y trefi Seisnig," lOp 10s, A T Davies, cyfreithiwr, Lerpwl, allan o 12 o ymgeiswyr. Unawd bariton, Laad, Kindly Light," lp 5s. Arthur Davies. Cefnmawr. Of faosoddi can contralto, lp Is, D D Parry, Llanrwst. Braslun pin ac inc o hen gymeriad Cymreig, lp Is, W Hughes, Brynyblodeu, Cerygydrudion. Cyfieithu i r Gymraeg, 10s 6c neb yn ateb i'r Saesneg, -1 Dilys," hithau heb ateb i'w henw. Deuawd. Y ddau delynor," lp. 5s, Ap Heli a R E Jones, Pwllheli. Unawd Soprano, "Ycartref dedwyddfry," lp.5s, Miss Lowe, Liverpool. Testyn y gadair ytfoadd pryddest ar WeJ" T dyn," gwobr, heblaw y gadair, 2p. 2s. Yr oedd cy- nifer a 14 wedi d'od i'r gystadleuaeth; ac yn ol y beirniaid, dim un wael y8. eu plith. Yr oreu, fodd bynag, ydoedd eiddo y Parch. J. Symlog Morgan (B), Castell Newydd Emlyn, yr hwn a gynrychiolid gan Mr W Thompson. Aed trwy'r ddefod o gadeirio yn drefnus, tan arweiniad yr Alltwen, Me David Hughes yn canu I fynu bo'r cod," fel cân y cadeir- io, gyda chymeradwyaeth mawr. 4 Set of toilet mats mewn sidan neu llian Miss L. Roberts (merch Mr Eleazar Roberts, Y.H., Hoylake), gwobr, 10s. 6ch. Braslun du a gwyn o unrhyw anifail, 1, 7s.6ch., Bob;" 2, 3s., Caradog;" yr un o'r ddau yn ateb i'w henwau. Adrodd "Cato's Soliloquy," 10s. 6ch., Maggie Hughes, Birkenhead. Unawd ar y Crwth, lp. Is., Clara Taramont, Wigan. Cyngherdd, gin mwyaf, ydoedd cyfarfod yr hwyr, ac uu o'r rhai goreu a gaed erioed yn y dref. Meth- odd Mr James Moon, C.T., a bod yn bresenol, a chymerwyd y gadair yn ei le gan Llew Tegid. Cy- merwyd rhan gan y datgeiniaid uchod, y rhai a gawsant un ac oil gymeradwyaeth uchel, yn arbenig Mr David Hughes a ChQr y Gitana. Terfynwyd trwy gaau Hen Wlad fy Nhadau a Duw gadwo'r Brenhin." DINBYCH. Ymwelodd miloedd o bobl o wahanol fanau yn Nghymru a Dinbych ddydd Llun, a'r prif atdyniad oedd yr Eisteddfod a gynelid mewn Pabell enfawr, ar gyfer pa un yr anfonwyd enwau tua 200 o gys- tadleuwyr i law. Llywyddwyd gan Faer Dinbych, ) Mr D S Davies, a Mr E A Foulkes, Eriviatt. Arweinydd, y Parch Robeit Griffiths, a Mr Tom Price yn beirniadu y canu. Dyma'r prif fuddug- wyr:— Corau Plant, Cysegriad," 4 yn ymgeisio, 1, Cor Henllan, dan arweiniad T Jones. Englynion i'r Clafdy," 7 yn ymgeisio; 1, Panwr Clyd." Unawd ar y berdoneg 1, Dilys P Hughes, Din- bych. Unawd contralto, Onid oes balm yn Gilead," 15 yn ymgeisio; rhanwyd y wobr rhwng Miss P Davies, Helygain, a Miss K Jones, Blaenau Ffes- tiniog. Ysgrifenu mewn llavv-fer; 1, J Robeits, Ty Capel, Dinbych. Corau Meibion, "Martyrs of the Arena;" 1, Cor Meibion Colwyn. Unawd soprano, The promise of Life 18 0 ymgeiswyr; 1, Gertrude Humphreys, Rhyl. Adrodd y Beautiful Snow i rai dan 15 oed, 16 o ymgeiswyr; 1, Mr Rogers, Star Tea Co., Dinbych. Pedwarawd, Blessed are the pure in spirit;" 1, parti dan arweiniad T Powell, Rhosllanerchrugog. Deuawd tenor a bass, "Y ddau arwr j" 1, E W Bellis, Rhos, a'i barti. £ .Unawd bass, The Comrade," 24 o ymgeiswyr H ^Hughes, Ffestiniog, a R P Roberts, Dinbych yn gyfartal. Pryddest y Gadair, Deuwch, gwelwch y fan lie y gorweddodd yr Arglwydd;" 14 o ymgeiswyr; 1, R J Rowlands, Ty'ny derw, Aber, Bangor. Unawd tenor, 28 o ymgeiswyr; 1, W Davies, Clocaenog, Rhuthin. Cor heb fod tan 50 mewn nifer a gano oreu, 0 foreu teg a Teyrnasoedd y ddaear," gwobr 20p, ac arweinffon i'r arweinydd, 4 yn ymgeisio, 1, Cor Bl. Ffestiniog dan arweiniad R Edmunds. Gwasanaethid yn nghyfarfod yr hwyr gan y Cambrian Quartette, 0 Lerpwl, a cbanasant yn ar- dderchog bob cynyg. Canwyd hefyd gan y Cor mawr buddugol, Mri R Price Roberts, Dinbych, a W Davies, Clocaenog; Proff G Parry Williams, a Miss Gertrude Humphreys. CAEB. Cynaliwyd Eisteddfod yn y lie uchod ddydd Llun, a throes allan yn llwyddianu« yn mhob ystyr. Beirniad y gerddoriaeth ydoedd Dr Joseph Parry. Rhanwyd y wobr yn ngbystadleuaeth quickstep rhwng Seindyrf Buckley a Coppull. Yn y brif gystadleuaeth seindyrf pres aeth y wobr flaenaf i Seindorf Coppull, a'r ail i Seindorf Buckley. Unawd Soprano, Miss Alwena Williams, Birken- head unawd bariton, Mr R W Dodd. Cystadleu- odd chwe' cor am 20p a thlws aur am ddatganiad o I G dgan y Pererinion," buddugol, cor Brymbo. ABERGELE. Cynaliwyd yr Eisteddfod hon ddydd Llun yn Neuadd y Dref. Daeth llu mawr yn nghyd, a llywyddid gan Mr R Oldfield, Rhyl. Arweinid gan Huwco Penmaen, a beirniadid y canu gan Proff John Henry, R.A.M., a Mr D Pryce Jones, G. a L.T.S.C. Enillwyd ar yr adroddiadau gan David Owen, Colwyn Bay, a Miss Emmy Owen, Abergele unawdttenor, Mr Edward Lloyd, Ffes- tiniog cor plant, Cor Abergele. COLWYN BAY. Cynaliwyd Eisteddfod lwyddianus yn y Neuadd Gyhoeddus ddydd Llun. Beirniad y gerddoriaeth, Mr John Thomas, Llanwrtyd. Llywyddid gan Mr J P Jones, Llanelwy, a'r Cynghorwr William Davies. Prif gystadleuon-Unawd, goreu, Madge Williams, Colwyn Bay; her-unawd, H M Jones a Griffith Jones Penygroes pedwarawd dwbl, partion o Gon- wy a Cholwyn Bay; cystadleuaeth gorawl, "Enaid cu," &c, cor Colwyn Bay; unawd ar y berdoneg, Arthur Roberts, Llanddulas; unawd soprano, Ger- trude Hoskins pedwarawd, Morris Ellis a'i barti; prif gystadleuaeth gorawl, Cor Meibion Gwynfaen, Hen Golwyn; unawd bariton, Richard Lloyd, Talsarn. Mae eglwys M.C. Llangynog, sir Drefaldwyn, wadi rhoddi galwad i Mr Robert Lewis (Adwy'r- clawdd). o Goleg Duwinyddol y Bala, i'w bugeilio. Mae Mr J J Sudborough, Ph.D. (Held.), D.D. (Llundain), F.J.C., areithydd a demonstretydd mewn pherylliaeth yn Ngholeg y Brifysgol, Nott- ingham, wedi ei benodi yn broffeswr mewn fferyll- aeth yn Ngholeg y Brifysgol, Aberystwyth, fel olynydd i'r Proff Lloyd Snape.