Y Clorianydd

f.. I Y CYFAILL EGLWYSIG" AM fc; CHWEFROL. Llongyfarchivn y "CyiatiH"$r ei bryd- londeb ■a.'i igynhwysiad. Oeir trri, oe nad pedwar, o tenarion Mon 'alddurno'i [. cldalc-nnau llawn. Diau y croesawir •• Cyf- ree Newydd LianicSan" gan bawb ohonom. f Hefyd "O.R.O. yr hwn ey'n oyiflym ddcringo i anrhydedd fel bardd. "H.T." hefyd a adiwaenom ac a fwynirawn. Y mae Creuddyn" yn feclrus wrth arwain y beirdd. Tangnefedd ar y ddaear" a'r ;■ "Beibl," gan y Gol.; "John CXmrchman," "Modrvb Ann," Y Gymdeifcha« Gen- hadol "Cwestiynau Be-blaå.dd," Orafwn fod y golofn hoavii llwyddiiaimu» iawn; GWda«J eiddo i'r Egtwys," Diar- hebion etc. Fe welir 'Wrth hyn mcr f^oetihog a bla&us yr ariwy.

SUT I LADD TYRCHOD. Ysgrifenna John Pryce, Mae.-ymeircCa:- "Blinid ni acr gap oyrohod, cynhyddeni bob blwyddyn, fel yr oedd y tir a golwg ddifrifol arno, ac yr oedd arnaf gywxlydd ohono; ond clywais "fod Mr Hugh Daviee Chemist, Machynlleth, wedi dyfeisio peth i'w lladd yn ddi-dr&tferth iawn. Ei ønw ydyw 'Molrat,' toewn packet* la 6c yr un. Prynaia backet a rhoddaig ef yn ol y oyl- arwyddiadau am ben pryfaid genwair, a riioddaia y rhai hynny yn nwybr y twroh, Ni chododd y twrah mwy.!i

j' 'm Yn Edinburgh anfonwyd dau Jowr »eu- anc j garchar eon bymtheng mly»ac(d am wneud a^an-codau tw-yuodruo.

AMAETIIYDDIAETH YM MON. >cc (At y Golygydd.) Syr, Yn eich rhifyn am yr wythjioe ddiweddaf, rhoddif cryiiodth o hanes ym- %velil(i dirprwyaeth, dros Undeb Amaeth- wyr Mon a.'r PwyiHgor A ma.st.lhy dd<al ynglyn ag archebioni aredlg. Yr wythnoe hon. yrnuiticiigy.3 rhybudd gan y pwyllgor yn hysbyvsu eu bod, ax ol yfctyried y rhes- ymau ridygwyd i'w iylw, wedi penderfynu cymsdroli yr .,rchebion Gwn ein bod fel amaothwyr yn falch iawn fod y pwyllgor v;üdi gwelod ei fforJd yn glir i leddfu yr arohebion, a hydei af y bydd njmxlU wneud pob brys i gydymffuriio a'r cais o rcddi hyebysrwydJ G'n hapel i'r swyddog- Ion gweithredol yn y gwahanol d'doebeirth. GydJa Haw, nid oca dim byd wedi d'ig- wydd yn hane-j yr Undeb er pan ei flurf- l'Ayd ddylai berswadio lioll arna^thwyr y sir i ymirno t'ti giiydd, na'r llwyddiant dd'iyrxAld y ddirprwyaeth Os y gallodd dirpru-yaeth, sydd yn cyi ryehioli cddeutu y drydedil rau o iiornnvyr Mon, tivriiau buddiant inor fawr, pa \)(.th na ellid ei gy,-rl-ctd pe y byddai i'r oil o ffcrmwyr St on ymuno i ofyr ac i ddadleu droe, eu liawlioull goisio rhci eia L -lios gerbron y j)u\lI^or, bu ra:d i rui dJdnydJio rhai ffigjrau oedd, yn ol ein bam, yn profi yra lied glir fod Cymru gyfan wedi gwneud ei rhan yn bur aiirhydeddud y Uypedd, ac ofnaf fod peth amheuacth ynghyloh ei didi- lysrwyud. Cyu pen hir etc fo gyhoeddir gil,n y li\idd Amaothyddiaeth y ffigyriu yn dangos sivrn cyn.nyr<h a nifer y da byw oedd yn y djeyrnas ym Mehefin, 1918, a cheii- gweld yr adeg honno a ydiüeJd y ffigyrau roed yn gywir. Credaf eu bod. Yhyn a geteiwyd bi otii ydoedd fod Cymru wodi gwneud ei rlian yn llawer gwell na Lloegr i gynhyddu ei thir ar er 1914. eyfcrbvl-litd fel ý oanlyn* Tir wedi I 01 aredig:— 1914. 1918. Cynnydd Aceri. Aceri. y cant. Lloegr 10,306,000 11,464,000 11.2 Cy=u 692.0C0 935,000 36.2 Gwelir felly fod Cymru wedi cynhyddu ei tliir ar, dipyn dros dair gwaith yn fwy na Lloegr Ai tybtd fod'yn dag i ofyn i Gymru oa.'hau i wneud tair gwaiith cy- mairat o aberth eto, yu 1919 na LJoegr? N-i, yr ydym yn liawlio chwareu teg Gan fod swrn mavvr o'r grawn eto hxb ei ddyniu ni allwn hyd yma. giylweddoli ein colledion- Collodd swrn mawr o'r graim ar y njeusydd, ac ma-e cyfaftajedd uchel vedi el niweidio ar 01 ei l'U-do i'r teisi Fe domwyd llawer iawn o dir oedd yn fwy, addaa i bori nag i gyr.hyrchu grawn. ac inae y grawn a'r gweiit gaed oddiar fcyflk ydd felly yn lied ddiwerth- Gwrthdyiitiwyd gan amryw yn ertbyn c.ynllun mor ddii- le:'wm a di-drefn, ond yn gwbl ofer, ao erbyn hyn dc-chreair sylweddoli fod y cynllun wodi lxvt.1 yn fckidion i leihau, llawer ar ffnvytnlondeb daear Mon ao ys- gafnhan 11-iw-er ar logvllau e: fhamaetiiwya". Mae'n wir fed cynhyrchu grawn yn y wiad hen wedi :nynd i fesiir -yii amhob- logaidd, e( y flwyddyn 1875, end achos- wyd hyn gan brisiau is,el. With ed- rych ar ystadegacth am 1875 gwelwn fod pria gwemth yr adeg bonno yn 50s y peg. Erbyn 3836 lUgynodd pria gwenitli i 32 lVc. tia y gwertlitd ceircn an. k' y .peg; Deng mlynedd yn ddiweddiara-ch—yn 1895 —aafai pris gwenitih yn 22s lOo a dheirch yn 14a 6c y peg. Yn naturiol achcvodd y prisiau ieol i ffermwyr gynhyrchu lliii o rawn, am fod ei gynhyrchu yn golled 1dd- ynt, a ch-aivii fod 523 o ainaethwyr wedi mynd yn fethdalwyr yn y flwyddyn 1893, 5H3 yn 1894, a 564 yn 1895—ffrwyth a dhanlyniad naturiol y dirwasgiad difrifol. Pendsrfynodd y Llywodraetih y llynedd sicrhau prisiau ne'llduol atrt wenith, haid 1 a choirch, a chredwn y buasai rhoddj s'er- llawn igon efifeithiol i lxri i bob umattli- wr godi cymaint ao a fedriai o bob nw.ydd fuasai yrr dwvn dlw liddo. Oiid fel y bu- yn disgwyl, trefnodd y Llywodraeth yn wahanol, a gwari .vyd arian fel dwfr ar awyddogaetliau, a. buasai yn ddiddorol gwybed pP. gylartalodd o wcrth yr holl gnydau godwyd. dreuliwyd ar y cyrdlon aiVajdus. Pylaii y llywodraeth (nid yn unig sicrhau prisiau, ond nwirchnad hefyd i'r grawn ac mae ein T.,rofiadiii yetod y miMedd aiwe. ldaf, pryd yr oed yn anodd cael prynwr i gymryd y grawn, wedli ein dysgu mai ofer ydyw addo pria hcb i ni fedru sicrhau prynwr. Mewn perthynas a phriijiau 1919, addovvid aodtdlig o amwys gaed gan Lywydd y Bwrdd, a hyderaf pan egyr y Sene>d.d y bydd i rywun bwyso am didatg-afliad clir gan y Llywydd njeu ei gynrychtolydd yn y Ty. Nid yn unig fe gawisoan dywydd eitiiri- adol o anffafriol yn ysfcod y cynliaeaf, ond yr oedd galwadau y fyddin wedi cymryd eddi arnom fwyafrif mawr o flatnjon ein gweithwyr. Yn sier dyJasai yr ychydio weddill adawyd fod wedi oael llonydd wiK-Uti eu rhar. yn ddirwystr I gario gwaifch ar y ffermydd ymlaen. Oiid gorfodwyd llawer ohpnynt i ymuno a'r hyn a e'wid yn VolunteAs. Bu raid i'r rliai y gosodwyd y ffurf yma o ormes ?mynt gTwydro hyn a hyn o weithiau I)-ob mis. ar ol llafur 11 lludded y dydd, i gad eu trainio. Gwue- trafTwyil amser llawer ofconynt hefydl i gadw cwmni i'r llowod cerrig ey'n gwvli, Porjt y Lioi tii—goroiiwyl llawn mor dd ar.gCixrhaid a dal ambnrel wrth ben liwy- aden. Bu'm yn ddLgon beiddgar i gon^ derniiio ychydig ar yr ynfydrwydd yma, yu eich colofnau ar y pryd, a chefaig epistol odd:iwrth un o swddoyion y mudiad yn fy lhybuddio fy mod wedi mentro troe-dio y Ilwybr llithrig Pywedwyd wrt/liym gan y gwyr oodd yn gyfrilol am y cynllun aredig na ljyd'1-M troi y tir i dyfu grawn effeithio ar nife^ y clia byw, end fel y gallasai pawb prof- iadol ddiegwyl. y mao lleiliad mawr eisoe.* wedi cymryd lie ymysg v defaid a'r mooh, a m'entrwn broffwydo fod ileihad wedi W" cymryd lie yn rhif y gwartheg. Fe ymddengys ein bod yn llawer prin- ach o ymenyn, llaeth. a chig nag o rawn ar hyn o bryd. Mae'n debyg mai ymenyn ydyw y nwydd mwyaf prin gan fod ei bris wfdi ei berimi gc.i y Llywodiraeth yn holi. cl anghyfartal i bris v. llaeth. Trefnir bi*M ymenyn fod yn 2s 6c y pwye tramae gaJwyn o lacth yn werth 2s 4c, a c-han f .s eip,:«u oddsu'.u ti i gahvvn o laeth i wneud pwyg o ymeryM. gwelir pa miar dai-elw ydvwr cynyrchu ymenyn- Pan oedd oin gw!a,d mewn pervgl fe uf^ldaacdd ama^lhwyr i lawyer o bcthau oedd yn wrthnysig i\v teimlad a'u barn, °'i!? r teindwn fod yn bryd i ni adfeddianu v ihydd'd a goilwyd. u1r>5'i W>11 ;"arw yn 1841, oi?d pe yn tyw heddyw buasaii yn anodd iddo roddi myr.egiad i ddim by'd mwy amsfrol na'r er.glyn' "Amaethon bodcilon. yn bur, t',i ddwv- Yn ddda=ig lneWri Uafur: (law Gresyn fod gormod o'i gur Er dwyn baig i'r dyn segur." -Yr oiddoch yn ffyiddlon, Fenymynydd," Valley, WM. OWEN. Chwefrol laf.

KEEP RIGHT ON. The Bulldog Grip Must Ho!d. Peace rei,gtn,3 once more, and w&tih it come tlie tnemepdbus tasks of reconstruc- tion, whidh will tax our national sti'eiijgllh and chanaoter ais surely, and probably more eevorely, tlhan the problems of wtaj. It is a proved far that those wllio take Vi-Cocoa reigniiairfy are better sftaynre than ortibere, bedaanso thi« vaftuaible food bever- age provides emergy and "hia.? a permanently good effect uipan tn« hoaltih. Tibe Editor of -the Delecta Magazine will send you a copy of thas interesting House Onffan on requeat, so tihat you may leiarn hoiw the workers ait DeleotaJUnd, Watford, wliere Vi-Cbooa and tihe Freemam Food Products am maide, ve xaitBtag the stand- ard oi mcfeuslWal ba«.

CYNGOR SIROL MON. CEISIO TIR I'R MILWYR. CYJJhaJJiwyq oyfarfod o'r Cyn gor yn Llangefni ddydd lau. IrcBennol: Mr R O. Pieirce (cadcirydd), Mr H. O. Williams (is-gadeirydd1), Syr R. J. Thomas, Bar.. Mil. T. E. J. Lloyd. JJr. T. Jones. Dr law E- Williams, Dr. T- O. Williams, Mri J. H Burton, S. T. Clhadwick, H. R Dovieg, R. Lewis Edwards, D. J Elias, Hugh Evans, H. O. Hughes, L\Yis Hughes. E- L. Jones, J. Jones J- C. Jones, R^ R. Jor.es y ddau W. Jones. O. Parry Jones, W Hughes Jones, W. R. Jones, R. W. W. S. Owen, R. W Roberts, Hugh Iliiomas, 0. Williams. Robert Williams, T. Williams a W. D. WSUams, gyda'r Clero \Mr Walter O. Jones) a'r ewyddog- ion eraill—Mri J. H. Jones, F. Williams, W. E Jones, H. Pritchaixi, W. Prytherch, Griffith Jones, R. II. Prothcro, Dr. G. Llywe-lyn Jones, et. Yroedd Pwyilgor y Man-ddaliacau wedi bod yn t:afod y cwejtiwn o gael tir i duyi.iois yn g.ad,ld y fycidin a LuerA: yn ymgynghori a'r War Pensiotw Disable- ment, 'Jommitfee, gan yr hwn yr otxld cynllun i osod 12 neu 15 o r cyfryw fdwvr i ddy.^u ( cyntiyrch. g-a,rdu i'r march- nado;dd ar dir osodid idrdynt i'r pwrpas gt?r_ Ud-nfair P.G. YsJij'rrid hefyd fod y» iha;d oeitio tir fel y gweiai'r dynion hyn y by (id a i lie iddynt wodi dysgu ohcnyat. Argymhellid prynu Bridin Garnedd Fawr, Cefndu Isaf, a rhin o Grarnedd Ddu —y tair fferm gyntaf yn pwthyti i Ardal- ydd Nlon-ac yr oed.1 ZNIri W. Edwards, R L. Edwards, O. p. Joneg, W. Jones, ac 0. AYiHiams wedi eu penodi'n bwyllgor i geisio prynu. Dvweciodd y iddo anfon <cl!an gylchlylhyr yu yrchcli am dir af werth yn y eir modd y g- llid yfityt-ied y eweeib- iWi. o gael tir i filwyr yrnhob r;1han o'r ynys. Gwnaiethai hefyd ymholia.d gyda'r hoil filvyr oedd yn awr vn gweithio ar v ffermydH; cun- fonwyd 335 o siadriu ar eu rhan i'r sir- cedrf y perthynenifc iddynt- Oddiwrth yv atebion gaed gan iilwyr oedd yn perthyn i For, cafodd fod 62 yn gofyn turn fan- do.iiiiad,du a 36 yn gofyn am ffarud)iroadd. Nid {)«(j.d y ffigyrau hyn ond mewn ¡y.:i;ah- ynas a'r dynion oedd yn awr ar y tir: nid ofddynt Yli cynnwys dynion oedd yn y fyJdin ar hyn o bryd na'r whai ocidd wedieu rhyddhau wedi y gwnaed yr ym- holiad. 0 berthvnas i'r fferinydd (453 o f^ceri) a ncdwyd, dy wedodd Mr Jonelf i'r pwyllgor gynnyg o fswn 500p i'r swm ofynmid am danynt gan gynryehiolwyr ArdalyddMon, GO yr oedd efe newydd ddcrbyn oaydarnr twd y Bwrdd Amattlh i'w cynmyg: ond gap nad oedd yr oohr arall yn barod i'w eyfa.rfod edrvenai ef ar y urafedaeth fel ar beu. Sylwodd Mr Chadwick ei fod braidd wedii aynnu clywcxi hyn, gan .ei fod yn deall fod y pwyllgor o'a- farn fod a ofynnid yn bris rheuymol. Atebodd y Clerc fod y pwyllgor yn un- farn parthed y prj" gynhygid ganddynt. Sylwodd Mr Lewis Hughes ei fod yn fator pwysig i'r air golli'r fferihydd (hYll pan nad oedd ond 500p rhyngddynt a bargeinio- Yn awr, ar ddeÔhru eu cyn- llun i gaol tir i'r milwyr, oa ocdldynt i gael CWIYld ag anawsteiau fel hyn. ofnrii naB gallent wneud llawer i'r dynion fu'n vmliadd dreutynt. Hen arfer oedd 'dal her" yn y gobaith 0 gael cynnyg mwy. Dywedodd Mr W. E. Jones igoi-uchwyd- iwr yr ystadi) ei fod yn ystyru'd y pris ofynnid am y ffermydd yn rhesymol. Nid oedd gan Ardalydd Mon allu i werthu orbdl ar safon fa-srachol ac- Y Cadcirydid: Nid yw'n rheolaidd i drafod y mater yma.; y mae yn llaw pwyllgor. Mr Jones: Ond fe Loii wn gaer dweyd ein bod yn barod i werthu'r eiddo aim brie teg; ac nid yw'r ewm ofynnir yn fwy nag a gawsem ddeng mlynedd yn oJ. PWERAU DWR ERYRL Y mholodd Mr H. Thomas beth ddaeth o'r pwyllgor benodwyd voig Ngogledd C\ mru yenydig yn oj i wylio buddiannau'r cyh-ccdid ynglyn ag adnoddau dwr y myn- ydgpedd, izan Mr H-_Roej Parses j I- ailid yn awr fod owmni gwaitfh Dolgtarrocr yn cejsio prynu llyu Ltigwy a'r uehel- dirccdd cylchymod gy-lu,"r amcaa o sicrhau j w ystiu mawr o didwfr i gynyrc'iu tiydlan; ii-C er y gofynnai'r Bwrdd M.asniadh i'r pwyllgor oedd yn gofa'Iu am fuodiannau'r^, cyhoedd œod manyhon gerbron, nid oedd yn yniidiJiangca fod cwmn j- rma.snachol fel iiwn yn caej yr ail draCerth i fynd ym- laer. el: eu mantais eu hunain. Fel ibyn yr oedd arwyddion fod y pwerau 1' gan natur er gwasantethu'r wlad yn llith- r > i ddwylo preifat. Yiia oynhygioddi Mir H. Thomas fo4 sylw'r I.Iywodraioiilh yn cael ej alw at y mater, a Ohynghorau Sir y Gogledd l gvdwLt.thredu, tAiodd Mr T. Williams, a pl.xis'wyd.. Cytunwyd hefyd ag awrym n eiddo Syr R J. Thomas, eef bed gn.1w sylw'r AeJod. au Cymreig at y -m-ter. hwytIlaLi i benodi diiprwyaeth i fvnd at y sawl oedd gyfrifol yn y Bwrdd Masnaeh. LLAWER MATII AR GIG. Galwodd Mr Lewie ITugres ?ylw at y trefniant i ddwyn cig tramor i'r sir er Kiwed i'r fasnaoh !ool, Beirniiadodtl yn llyin y mod(i yr anforu.id ciiifeiliaid yr ynyii i Fanceirion ac y dygid mathau is- roddcl ar gig nad oedd or neb, ei eisiea o loegy i Am- lwoh a lieoedd eraill. Yr ^onyrryd parhaus fcl hyn a masuach gyfreitihlon y wlad yn creu st.id o ddyryswch ac ansioi"- wydd. ac yn taro'r fl'eimwr, y co'gydd, a'r cwsnioi-- Cynhygjai fod protest cryf yn cac! ei ar.for:- i'r awdurdouau cyfi ifol am y bwnglenvaith. Eiliod:d Mr T. vVdliamB, yntau'n cylivi fed y yeth yn enghra-i.lt deg o fwngler- WJtith t-wyddwyr; a pliasiwyd y cynnyg. COn,sYBOL. Egluiodd y C'!i;rc ddaiparion y Land Diuinage Act T.918, gan Bylwi el bod yn 63 mn-yiiadwy at leoedd fel yr uchod. Yr oedd peiraannydd wedi tynnu allan ad- roudiad gwe-rthfawr ynglyn t'r modd i sychu'r Ho. EISIEtJ'R EiNWAU. Gofynrodd Mr W. S. Owen, ganiatad i a!w s-yiw at ado.roddiad y Pi-if Gwnsbabl i'r Pwyllgor Unedig, yn yr hwn y nodid fod ach(cion wedi tu dwyn yn erbyn tai trwyddcdoi nodltuol, ond ni roddid eu heiivvau Ond Ho yr oedd own WCàl' lladij defaid rcu lie yr oedd clafr gcfalidi am roddi'r en-vau g:p1. Yn sicr, yr ocdid dynion yn bwya'oach r-a < hwn (chworthin), Sylwodd y Mil. Lloyd mai mater i'r Prif Gwns-tabl ydcedd. PWYLLGOR Y FI YRDD. Cyflwynodd Mr Burton yr adroddiad yn yr hwJI. yr oedd sylwa-uau'r eiolygydd ar gyflwr y ffyrdd. Yr cedd IJnoøb Hafur Mon wedi gofyn i r pwy'Jgor dderbyr. diiprwyaeth i gtiii- ogi'r cais am godiad cytlog i ddynion y ftyrdd; om! g'ar. nad oedd y dynion eu hunain wedi gofyn am ragor er y coidiad gawsant yng nghyfarfod diweddaf y pwyllgor, ni welid y deuai unrSyw fudd o (,derbyli d'rprwyaeth. Hysbysid y rhodd- id pob ystyriaeth i imrhyw gais gan y dynion, ac os df vvi&ent gallent anfon dir- prwyaeth—o'u mysg eu hunain. PYSGOD FFRES." Daetih deiseb oddiwrth gangen Beinllech o Ur/deb y Pyagotwyr mewii perthynas i ddatblygu r gw.a:l li o byisgota &c yn aw- grymu miai un ffo-rdd i hynny oedd cael glsnfa feohan Ategodd Mr W. D. Williams gaifl y pysgotwyr, ac tr ei gynnyg ncdwyd y rham yn bwyil^or i'w ystviied:- Boston, Mr Button. Mr W. Thomas (A-mlwch), a Syr R. J. Thomas, Bar., a Mr Williams ei hun yn oael ei ycttiwanegu YR ETHOLIAD. Pennwyd Sadwrn yr 8fed o Fawrtii fel dydd i ethol Cyjignr girol newydd, a Sad. wm. y 5ed o E t,ITi II, yn ddydd ethol Cynghorau Do^bartb.

Mae Mr Arthur Rowlands, clerc trefol Rnvl, wedi ymddiswyddo ar ol gwasan- aethu am hanner oan' rrJynedd- Y mae Mr Rowlands yn bedwaj ugaia oed.

UNDEB CENEDLAETHOL YR AMAETHWYR. CANGEN MON. Cynhaiiwyd cyfarfod o'r PWyllgor Gweith- iol ddydd lau diwedfl^, yn Llangefni- Piesennol • Mri J. Owen. Cefu Coch; W. Jones, Jiryjigoleu; R. Owen, Rhottynuawf; F. Griifeth, Hafodllin; W. Owen, I'feram lea; R. Williams, G'lyn; J. Parry Jones, Cao Mawr; D. Lloyd J ones, Grecai Farm; T. Muir, Bodfeirig; W Thontas Hirdre- fiaig; —■ Roberta, Myfyrian Isa; — Evan.-?, G Lanmorfa, a — Lloyd, Ty Mawr. D'lr- lleiiwyd cofnodio'i y cyfarfod a gyiilialiwyd yr wythnos flaenoi-ol. Rhoddwyd adroddiad o gyfarfod a gyn- habwyd y dydd Sadwrn blaenorol yng Ngbaergybi o Ad ran Va«iley, pan y trafod wyd y materion canlynoJ:—(a) Ploughing Orders; (b) Adianiad y dosbartbiadau; ac 0 gyfarfod a gynhaliwyd y dydd Mawrtih osrdynol (yr un drafodaethi yn Llanerchy- meald lAdtai: Twrcjelyir) T A N YBGRIFIADAU 1918. Dywedodd yr Yegrifennydd, er ei fod wed! gwneud arehebion arbennig ir can- vacse-rij" i yiru i mewn eu llyfrau ar nn- waith, fod aniry \V eto heb wneud hynny, Bu trafodaeth ar v materia p-hasiwyd fod yr ysgriffrinydd i yrru i'r ysgrifenyddion lleol i ofyn iddynt erfyu ar i'r "canvas- sers" anicr. y llyfrau sydd eto allan yn ctdnymdioi, ao os na fydd hyn yn oael r wneud fod i'r vugrifennydd odod ag en- wau y canv-as»?*s" o flaen- y cyfarfod r..t6af. TRETH YR INCWM Rhoddodd yr Ysgrifennydd adrodldiad gynwysiad ei ohebiaoth gydla'r yegrifenydd cjffred'iiiol yn Llundiain., ac y mae y pwyllgor yn teimlo, os yw yr amaethwyr yn tafu gonnusd o drcth with dalu aj; ddwbl lhent, y dyknt g-adw cyfrif o'u der- byniadau a'u tabadau ar d'dteohreu blwydd- yn fel hyn, er mwyn iddynt fod mewn sefyllfa i hawlio cael eu trethu ar eu gwir "brofit." TORRI TIR 1919. Darllenwyd atbia,d y War Agricultural Executive Committee, pa un a ymdda.ngo;- (Jdd yn y parur hwn yr wythnos dldiwedd- af, a phasiwyd penderfyniad o ddiolchgar- web i'r War A grieidtural Executive Com- mittee am ei hystyriiaetfi o'r aches. Yr un pryd pasiwyd fod i'r ytsgrifennydd yrru ymneil'ach at yr un committee er mwyn a,-bed camddealltwriaeth rnewn perthynae i d,darlle,ni-ad y cyfnewidiadau- I'RISIAU ISEL\F GRAWN AM 1919. Dymunir gwneud yn hysbys prisiau is- elaf aim y flwyddyn honGwenith, y chwarter, 504 pwys, 75s 6c; oeirch, y chwarter, 366 pwys. 478 6c; haidd (brag), y chwarter, 448 pwys. 70s; haidd (aralll), y chwarter, 448 pwys, 67s. Mao yr Un- deb yn awr yn erfyn ar i'r Llywodraeth sicrhau marchnaJ yn ogystal a phrieiau i'r amaethwr. CY FFREIDINOL- Hwyrach y byddai ga.ir neu ddau am yr Undeb uchod a'i gwaith yn fantais. Mae yn aefydliad cryf. ac wedi cymryd camrau breision yn ystod y ddwy flynead diwedd- af, fel ag y ma.e ganddi 50COO o aelodau a ohanghenau ar hyd a lied Lloegr a Chymru. Ma3 iddi gp.nghenau sirOl yng Nghymru (fel enghraifft, Cajnge'. Mon), ac yn ychwanegil can gen dros holl Gymru (Advisory Committee for Wales) neu Bwyllgor Ovmreig sydd yn gweithio ar faterion Cymrcig. Er hyn maent i gyd yu gweithio ar faterio'i cyfEredinoi o dian arweiniad yr lindieb GenedlthOtl, a'1 swyddfeydd a'i gvNeinidogion yn. Lluudain-, Fel hyn y dyhi fod. a thrwy rin-edd hyn y mae 140U o amaethwyr Mon syuu yn aei- odiau yn cael iniintajs o nerth yr Un.dd sydd yn gryfach na'r mam undebau am- aethydf'ol craill gyda'u giilydd. Ffod); felly yw amaethwyr Mon a giiroedd erad^ Cymru fod yn aelodau o'r Undeb Genedl- aethol. (Dylem grybwyll njad oes idldi gy- sylltiad ag unrhyw undeb arall.) Mai9 ambeill i aniaettiwr yn ystyric-d ma;, yng Nghymru y dyla-i eir. pencadlya fod. Nid oos sad i hyn; fel y crybwyllais, mae -gfwgm gaiughenoedd Cymreig a phwyll- ""1 t.->- <> 0.I'"w-J". '1 1' peithynas arbennig ag amaethwyr Cym- reig, ac yn yohwanegol i hyn yr ydYl yn cad pob un o'r manteision y mae am- aethwyr Lloegr yn ei dderbyn trwy fq<J e'n pen-cadlys -s 11 TJundain a thnvy giyi- der yr Vncteb Nid yw ein baelcdau yn llai Cymreig am hyn- Os oes gv irionedd fel ffaith yn yr hen air sydd mor barod ar oin tafodau, "jlewn undeb y mae nerth," mac yn sicr fod amaethwyr Cymreig pan yn imo a'r Undob Geriedlaethol yn meddi cam i'r iawn gyfeiriad. Yr un yw cwyn. ion mawr sylfaenol a hawljau hanfodiol am- aethwyr ein holl wlad, ac fel un y mae i'r cyfryw amaethwyr gaol gwelliantau. Mae gweithwyr amaethyddol Lloegr a Chymru yn cael eu gwarchod o dan as- gell un Undeb ,Llafur), ae yn gweithio fel Li,, i gyrraodd brointiau y tsimlanfc hwyeu bod yn eu teilyTi.ju. MANTETSTON1 UNDEB GENEDL- AETHOL YR AMAETHWYR, r 1' 1 1 u I) J i. iviao gl4!lWl! ooyiaiiwuu ar y DWrUU Cyflog. 2 Alac mewn <y:Tyt"ddiad agoa it flafriol a'r Bwrdd Ama-ethyddol M-a/er.t yn wir yn cydweithio. 3. I'r Undeb ma.e i'r amaethwyr ddaolch iia fu gorfod iddynt I'oddii warranty" pan yn gwinthu eu hanifeiliaid tovrion. 4. Trwyddi hi mae pris y lleirith am gaith mic y gaetf yn dair ceiniog y ga-lwyn y,¡ uvvch nag a orfyniwyd gan y "Con- sumers' Council." 5. Ac hefyd prbiaa giawn, 1913 (maxi. mum) a 1918 (minimum)- 6 A thrwy yr un Undeb hefyd v mac yi; cmaethwyr yn oael 8p y duneli yn lie 7p y duneli am wair o'r gradd goreu 7. Iae cyfuewidUdau yn y Ploughii'^ Orders, 1919, yn y gwchanoi eirotdd l'w holrhain i gangbeuau sirol yr Undeb. 8 Mao pri-siau cynnyich amaethyddol yn gyffredinol, trethi lIûn!, ac yn enwedig yr income tax, It nifer o faterion eraill (yn ogyij'al ,a'r canlynol) yp oael sylw manwl yr Undeb. 9 Dediadaoth l'ir, etc. Mac. gan Lyw- ydJd Bwrdd Amaethyddiaeth yn awr Fesm; newydd heheth porthynol i amaethydld- iaeth yn barorl i roddi o fiac-n Ty'r Cyff- redin. I grynboi pendedyniadau y cang- henoedd yr oodd y Pwyllgor Cymroig yn Llandlrindod y mis diweddaf yn ategu y penderfyniad hwn: "Fod Cangen Mon yn gwrthdyst io yn gryt yn erbyn eafle all- sicr ac aiifoddhaol tir a'i ganlyniadau dif- rifol ar yr amiethwr ac amaethyddiaeth YP. gyffredmol, ao yn datgan ei cwyn a'i feiomedigiaet-h dirfawv at ddifatcrwch y Llywodraeth i lafnr mor bwyiig ac am- aethyddiaeth, ac i hawdiau teg y frawdolj iaeth amaethydclol." Nid yw mcsur un- ochrog 1908 (Agricultural Holdings Act.) wcdi bod yn fudidiol nag yn faiiteisiol i amaethwyr, ac ni wnaeth Meeur 1914 ond prin gyffwrdd ag un o lawercedd o fater- ion fydu yn pwy.-xi yn drwm ar denant- iaid ffermydd. Gan fod yr Undeb uclicd wedi llafurio ?nor galed ae wedi bod gy- madnt o gynorthwy a dylanwad i gael y mater i'w aafle bresennol, a chiii ein bod y gwybodam hwyrfrydigrwydd Seneddol ni ddylem orffwys yn foddlawn hyd nee bydd y mesur yn gyfraith Pan ar fin enMH mesur mor bwysig, fo ddylai pob amaethwr, bach 3. mawr, sydd cddn allan i'r Undeb hon, ddyfocl i mewn yn ddi- atreg a rhoddi pob cefnogaeth iddi er mWYn oael y iiiesur mwyaf ffafriol drwy y Senedd. 10. Papiu- wythnosoj yr Undeb yw y "Mark Lane Agricultural Exprc-sijs-"— Yr e,iddoch yn gywir W. R. JONES, ysg. Amlwch, Chwef. 1, 1919. D.S.—Erfynir ar i'r canvassers sydd eto heb dalu i mfwa yr arian maent wedi eu hel, dalu y cyfryw i'r N.P. Bank, Llangef- ni, "Farmers' Union ACOOlllllt., 1918." I

BWRDD Y GOLYGYDD. KI I VVr, I'T igorffennol gad a fu" yw cyngor LongfeU'ow, ac y SeneddoJ Mon ymyeig y pethau y gellix eU gQ&41 yn lionydd yn awr. (

YR YSFA STREICIO. Teimlad o anaierwydd a,o aniogolwch sydd ledted y deyrnas hon aieddlyw, medd yeigrifennwr nod-ion graenue yr Wyth- nos." Wy r neb i-ywisut pa beth a ail didiilg- wydd neSaif. Yr ydym fel gwiad yng ligaifa.elion rfiiyw aJlu anysitywallt eydd wedi ymdymghedu i ddinifitrio a, dyrysu a daidlivi-dd pofpofch. Beth yw'r yafta i fetreic- io sydd ymbob main" PHismyn, edlwyr, peirianwyr, eeird lloug:;u, glowyr, pobwyr baira, gwyr y rhoilffya'ddi, pob math ar grefft a doeibarth. Y mae iitroic,o yn fam ac yn fellidiitlh ir y byd. Dylid rhod ter- fyn oadarn cano. Nid oes reswm yn y ipotih. Y mae yn arf rhy beryigluis a hy- Lliiw o lawer; ao mewn oyfnod o fat-orol- iaeitih a liunaAga.g a taraohwant didd-imredd fel hwn aeitih y glallu i etre-ioio yn fraw- ydhas o fy^ythiol. Pa fodd y mae cyfiarfodl a'r ysbryd an- foddtog sydd ym myd LI-atf-ux heddy w, nid yw ynhawd,dj dweyd. Dacwyr Le.rpwl yn stireiicio am na dhant ragor o gwrw Poibl y Clyde yn is.trciicio—a Duw a wyr am beth, ca nad am fod angen y d.iwdp amynt yn ofjiadvvy. Y gi wed mwya.f h-unanol a wel- wyd yn y wia.d yma yn ystod y rhyf-ei ooddynit hwy. Mae era cyflogau ,yn rhy utSiel o lawer. Yna y m,ae'r pl-ssmyn yn at.reic'o am na ehydmabyddir ll hu-ndeb; y YrrjLwyr yn streiciio am na chiant eu riliyddihiiiu o'r fyddiiiii; y g3Jo\vy r ei.vio llai o oriiau gwaith, a ohyflo<g Haiwn i bob mil- wr o'u plitlh iyn yltod yr holl wyltihnosau y bydd heb ei adfer i'w le cyn'henid yn y lofa, yn lil-e'r 2lli yr wiytihnos o dal a or odd- i,r i'r unempll'oy^d." Pa-ham glowyr i gael oyflogau llawn mwy nag eraill gydd allan o wailtih? Poibl y iilie:ilffy-rdd yn af- lonyddu ensieu rhyw ffafr neu g"L'ydd o byd. Ac fel 'ayn y gwefe hi i ha igyfeir- aiad bynnag y troir, fel rhwng y ew'bl y mae yn derfy-ij-lyd1 iawn yn y deyrnae. Coi'Iodd L"Mu.r yr aive-na-u yn yr ethol- iad, 0nd yrnddengye fel petal wedli gwneud 11 w i'w gaei! yn ol dirwy dlrais a dyryaweh. N:!d yw yn yyrioo neib na dirp ond ei fympwyon a'i freuddwydi;on ei hun; llai o oriiau igwiaiiith mwyfwy o gyflog rhydd'id i droi" r byd wyneb i waered; tihagoi- o jgwarw; hawl i iheirii;o pob t(rdfn a Hywodir- <M)th; i'<hogti cyfalaf. a dliymiryd ipopetih oeffiar law piaiwib. Dyria yn ol pob golwg Magleai Lla.fur hedidyw—o'r hyn Slleiaf, ra,n fawr oihom. Yr unig ffordd i ddod a'r byd i'w bwvT-1 ym Mhrydain yw fod gwa.sg- fa fawr, galad yn dod dlro» y oyvtbl; yna fe fitubrai ac fe ddezia.i yn ihaws ei driin a dirafod. Garw ei didlwey-d. Y oaswi.r yw hyn, ao oeJ.h fod yn an^mwheddiol yegrif- ennu'r fatb. b-cith; eitihr eimlwig yw fod rhyw bla anaele wedii igorddiwcs byd Llat- urr, ac nid yn rihiwydd yr i-acfheir ef- ACHOS YR ANESMWYTHTER. Y dii'wrnod orbleeii bu Mr Clynea, un o arweiinwyr mwyaif pwylloig Llafuir, yn oe.ikiio dudlrya y sefyllta ac yn xeitao ar- weiin medidwfl >y wlad i'r Ilwybr mwyaf diogeil yn yr argiyihYinig p-reseamol. Dty- wedaii fod amryw o aohos-tion dros- y cyffro sydd i'w dcimlo mcr anilwg y dyadiau hyn. Yn un poth yr oedd a ifynno'r gwaith ryddhau'r milwyr. a'u dwyn yn 01 draohefn Ij'w oykb cyrineifin a llawear a'r anetmwytihter. Yr oedd y cynnydd gaiaddol yn rhilf y Jd-waith "hefyd effaiiitih ar y fiofyillifa, Iheb son am bris uohel pob ma,th tir fwyd, €Lcr priinidier mown tail oym- -wy.4; ac nid anodd a fyddiai dwyn lawor o adhofiion oraill o gyffeiliyb naitur. Illg y bu cyffro miawr pan ddlaeth aihytfel ar ein tra, yn ddiisymw.th, fclay heifyd v mae a hedGiwioh wedii dod arnom gyda'r" U-ii sydlynrwydd ymron. Y petih mawr i ani (gofio YW'l' ftailbh na ellir symud y irhwysbrau hyn ar unwa-th, ac mai trwy uno a'n gilydld yn uniig y medrwn eymud yma ith y beidhnau gdU yn pwyieo ar oaw LLI ohonoin yn gy ffre«unol ac nid ar ryw un do-sbaxth yn airbennig. Pan fo un dos- bartl.i o weitliwyir yn cael rhyw oddletoad-au aiJbenn:g, mewn cyflog neu mewn oriau .gweitlhiio, natuiriol iawn yw gweld dto- bai,t,h airall yn oodii i liaiw^io yr un peth. Mc,e, -;pob dodba-ritlh .yn dibynnu y nail ar y llab, ac ann^hon yw tynnu amodau new- vdd'ion ar gyfer un diosbartih o weithwyr (hb tfod liynny yn effoithio yn uniongyrdi- oil air y mil'i'ynia.u r*y'n cynnwys y dosibarta- iadaiu <>iw»»n Mae'n eicr fori vir awdnT- dodau yn .gnvneuJtnaur pojpeith yn eu galiu i leddfu'r eeifylJlfa eitlhir nid oes fodd idldynt hwytiiau gyflawim; gwyrthiau. 0 gadw ein tymor a'n pwyll :fe ddlaw popeth i'w le priodiol yn unuion dag-

DYFODOL AMAETH. A BARHEIR DEDDF CYNYRCHU YD? Llywyddhi Argtlwydd Selilborne gyfarfod o Gyinigra-ir y Pwyllgorau Amaeth Siiol yn Llundaiin ddydd lau. Cynhygiodld cyniydliiolydd o Swydd Durham beinderfyniad yn annog y Bwrdd Amaetlh i catyii y ddedldf uchod am ddeng., mSynedd er mwyn c-h'.vabi'r ofn y gadewid i'r amaethwyr gymryd eu siawnis cyn gyn ted ag y by:d)d'Ui'i!' wlad mown so fie i ddwyn deu.nydd bwyd o wledydd eraill. Sylwodd tun o Swydd Leicester y buasai tyif-u gweniith am 5.3 y peg yn golygu meitia- dlali'ad i'r amaeithiwryr. Cynhygiai ef eu bod yn gofyn i'r Lilywodraetth warantu 6 y peg am ddeng mlynedd. Dywedodd Mr W. Edwards, Sir Fon, fod y eynnyig yn liollol ddiirejwm o yi-tyried tynicir y genedl ar liyn o biiyd. Nid oedd dim yn bwyisicaeh na choatau byw, a'\I' unig ffordd wrtthweiLthio'r ytbryd Bolehe- viintaidd oedd oael digovi or fwyd yn y wliad. Pe cerid allan y pendertyniad ni olyigai namyn oodd gwerlh tir, a gadewid y ffamiwr eyn wae thed ei fyd ag en oed. Cnedai'r Cadtsi-ryc-d ma; annoet-h fyddai enwi unrliyw bris ar hyn o bryd. Yr oedd arnvnt ecsieiii i'w cydwiadiwyr, yn y ti en n enwedig, dldbaJl y ibaiid dewiÍ" un o dda.u beth. Os oedd -arnyait eiis'ieu cynnydd pa.r- haol yn y li .r air. arC yn y boblogaeth wikdig, a bod i'r .bobloigiaeth honno giael N, evfloig uoheJ. i'ha-id oeM i r amae'thwi gael elw da i .gy'f'airfod y gofynion a.rno. Ar y llaw arall. os nad oe.ddynt am bairihau i goJi m wi- o yd, rliadd iiddynt fodlom ar wold y tir a drowyd yn mynd eto yn dur gila.s, ac heifyd weild llediad yn He eyn- nyrM ym mlioblogaeth y parthau gw'Aed^g. Wodii ciyn ddadleu cyflwynwyd y mater i'r Pwyllgor Gweitihiiol i lunio pendorfyn- ial nowydd airno.

BWYD Y CYHOEDD. Y mae y dheollau eydd yn caethiwo -gwerthia-nt gwalianol fathnu o ymborth yn oael c-iu llaeio yn ol fel y mae cyfleusderau cludiiiad! o wicd'ydd tiramor yn ychwanegu. Hytibysa y Rheolwr Bwyd nad yw yn bwriiad'u cymryd dixwsodid y cynnyrcih pylaitvVfS eleni a hydera na bydd angen ymy-ryd a'r pra's'-au na.c a'r dulil o'u dos- feairtihu. Ond 03 y gwelir fod yn1 rhtaad penodi prieiara y cynyrohydd ni bydd y pr: hynny yn its na'r ilaai sydd mewn grym yn awr. O'r diwecSJ y rnae y wvad hon yn alluog i wneud yr holl fargarine i ddiwallu e-i hangeini-on eii hun. Gan ddecihreu aT yr 2il o Fawrth bydd rhyddid i'r cyh-oeddi brynu v nwvdd hwn lie y myn heb unrhyw wa- harddiiad. Rhai:d i fan-werthwyir lleifriith anfon a r Siwyddfa Bwyd bob dydd Meiroher fan- yliCin ar ffurflen ewyddogol o'r swm o Oiafrrt!i a, wertlhwyd glanddynt yn yetod yr wyiilimog yn terfynu hauner 'nos y Sadwrn bJiaenorol.

=- O'l GWEJLY I'R CARCHAR. Yr oedd Mary Ann Toon, gwraig i Sajfui-wr yn Swydd Leicester, wedi bod yn gorwedd y i 1 ei gwesly am dros diaur blyn- edd, or y tysitiai rneddYig nad oedd dim anni. Ofer fu oads ea g-wr, y ewyddog dedh- ydol, a',r ynadon i'w chael i godi i lanhau ei thy afler. Gosodwyd diirwyon droion ami am eeigeiuluiso i plilant, ond nid oedd a dyoiai. O'r diwedd dirwywyd hi 5p gan wybod na fedirad dalu, ac y oedd rbeswm da dros ei cho&i o'i gwal a'l dwyn i gar- oliar; ac yn derbyn ymgeledd Cardhar Bir. pvingftiam y mae Mary Ann 'rwan.

DARLLEN Y "RIOT ACT." Gwiagodd y strele ar lannau.r Clyde weda hyll ddydd lau. Cynhaliai' r gweiitih- wyr g-yfa.rfod o flaen y Oity Chambers yn Glasgow, ac aedshant yn bur aflywodraeth- us. Cei-sn'odd yr heddllu wasga-ru'r don-f, ond meffaodd; yna daii'lienwyd y Riot Act, etfn rlhoj hawl i filwyr neu heddweision ddeifnvdddo arfa.u tan. Anafwyd dWsin- au o tobi a chariwyd o Ie-jaf ddeugain i'r yisibyitai. Ymysjg y rh.ai a, anafwyd yr oedd y Sdiydd (y Rri faitiiiraw Mackenzie), a ddairllenaisaii'r Riot A,cit, gyda'r Pri-f Gwnsitaibl Stevenson a'i ddlirprwy llueb- wwyd poteli aitynt,. Cyrn-erwyd dlau o aiweinwyr y dynion i'r ddaifa, sef Wi-jliam Gallagher a David Kirk wood, ac yna caniiatawyd iddynt eiar- tid wrtlh y dKrfia o un o fTene&trib- Oity Chambers. Bu i'r dda.u annog y dynion i ymwasigarn, ac yn fuan ffui fivvyd mintei- oedd i fynd i wa,hanol gyfeiriadan. Ymddengys i'r etreiowyr ymgasglu er oael igwy'bod beth ddaeitihaii o'u œns am i'r Llywodraeth geieio setlo'r anghydfod. Ond barnodd y Hywodraeih na fedrai hi ymyryd, gaii nad oedd awdurdod yr Un- debau Lla-fur wc-di ei roddi i'r stick. Tna vr oadd ihaii o'r arwei«wy.r i mown gyda't Maer y tonrodd y te-rifyfg allan, a'r dech- re-u, man'n ymdidanigosi, o-edid hyn: Rhed llinell y trama dirwy'r petiyal, a dae'th oer- byd dan a fail dwy o ferehed, ond ni fyn- iiaa,r dynion igiiliio o'r ffordd, a rhuthrodd rlnai ohonynt i'r polvn ey'n cj-sylltu'r cer- byd a'r wi.f-ren uwdrjbcn gan ei dynnu'n g-liir. Ar ihynny, neidiodd milwr ieu-anc ar y car a rhoes y polyn yn ol, gan .sefyll yno a diw-f.yd nad oedd nob i ddod a-r y cerbyd y ffordd honno. Yr oedd kw, dau ddwain o Jhi°<dd|'ge(!dwaid yn ymvl, a dhe-isda&aint ig)lirio'r ffoixid: ond tro<5d) y dorf arnynt. Rhoed g-orchymayn liddvnit dynnu allan eu batons, cc yn ftmaji iawn yr oedd yn ys- .garmes wyllt ctannoedd yn troi ar yr heddhveiedon a thtyrtfao-edd yn ceieio pi7,s- uro ymaith. Ar hyn dlaeth owmni clt-yf o hoddg> id- waiid, yn cynniwyb dwsdn ai- feiroh, o etfn y City Chambers, 1e yr oeddyrut wedi eu trefinra yn y pOEriibilrwydiÙl y byddai helynt. Ymunodd y thwin a'u cymrodyr, ac yn fuan iiawn yr oedd y dorf wedi ei hysgubo ymapLtth. ErtJo bu golygifeydd eynSiy-rfus mewn rbajmau era-ill o'r ddinas. Ymoeodwyd air elhop gernyddl o'r enw -Hunter gan y mob; Jarawiyd) ef i laiwr a lladratawyd pojpdtlh o'r eihop—igwerth lbros 2000p. Diaetih yr un dtymgeid i ran chop dybaco, a thor- atwyd ffener-ITi lawer. Ni ohaffai'r un tram biasi.o neb i'r gwallgofia.id wneud a fed- reant i"w dinifitrio a ibu raid rnynd a, dau ddwsiin o le,iaf 0 r ce-rbydiau hyn ymaith g,an ou ibod wedi eu m-alurio gymaint.

PUNT AM OHWE' AWR 0 WAITH Y mae pediair mil o lowyr air eitireio yn Bannocik a Oropy. Wer-t Lothian. Hawl- iant bunt y dtydd o gyflog, dwrnodi o g chwe awr, a. phum' diwmod yr wythnos

Y FYDDIN NEWYDD. OADW NAW CAN MIL, A CHODI'R CYFLOG. Y mae'r Swydd'fa Ryifel wedi cyliioeddi cynllun ar gyfer ca,alw byddinoedd yn nhiiroedd y gefyn. Rhaid cadw byddiin o n,a,w can' mil o filwyr, a ffuirfir hi o'r rhai a, ymunodld a'r fycidin ar ol mis Iona.wr, 1916, sydd beb fod dlros 37 mlwydd oed, a.c nad oes gamcfcliynt fwy nag un "wound fjtwltnP- Diiagwyldr y gielli'ir gollwiig rbagor o'r dynion hynaif trwy i eraill trwy ymrestru -gwirfoddol lenwi eu lie, ao anifon naw bat- taliwn a tibrigaiin o filwyr deuniaw oed, eyldid yn avr yn y wlad hon, i wylio'r Rihiine. Rlhadd oadw'r milwyr Prydemig yn In- dia hyd onid ellir eu rhyddhau gan fydlaim wiiaifoddol newydd a godir ar ol y niyfel. Codlir tal y milwyr a godiwir yn y fydd- in Bydd tal y preifat tua grni yn yr wytlinos. Hyfibyeir hefyd y bwnedur ntvouidii "tea.v»" <*a. ■ f Gyda golwig ar ddadgoi-H(M-i T fyddin, dywedir nad elliir g'wneud coisiad-au pelladh am ryddhad "dlynion anbeibgor." Ar waha-n i hynnv a'r dadgorfforiad ymlaen ar y lliineliiau arf-arol. Bydd cyifanswm yr ycliwanegirad mewn cyflogau i fyddlin o 900,000 yn TbyWle tua 29.000,000p. Rlheniir y fyddin fell hyn-Y FyddilIl Gaiitref; Byddin y Rhine Byddin y Dwy- riain Canol; Adran y Gogledd, a Gwar- dhodluoedd Trefodig'aeithau'r Goron ac India.

TRAETH COCH. (Cviieithiwyd gan y Parch. Benjamin Thomas, M-A., riieithor Llanddona.) Draeth Coch wyt fel brenhines dios: Pan dyr y wawr drwy wyll y nos Cawn weld dy degweh llaw»;. Trwy holltau Garreg Onnen ddii Y WD wr a'th ddug o'r byd a fu, Gweld 'Duw a'i deimlo go-wn. Y bryninu bwysant tua'r mor, Dan gan u'tlx glod fe-1 gwaith yr lor; Gloiuivud adseiinia'r gan- Y ffrydiau man sy'n brysio'n lion, I uno a'r mor a'i arw don- Twrf tounau mawr a man. Gwylanod bed ant trwy y nen Gan lyfu'r creigiau sertb mvchben, Yn awel hafddydd lion. Neu drostynt llithra'r cymyl du Tra'r tonnau n b"rv\i:n groch eu liiu, Taranau brig y don. 1'r entrych cwyd bloeddiadau fyrdd. Anian trwy'r creigiau 'sgytlnog hyrdd Y rhyfedd eoiniau'n ol Y creiglalÙi ufudd ront i Dduw Eu mawf cyn gesyd undyn byw Ei drocd ur gwni 11a dol. Pa enaid &aif dan lonni'r hwyr Ar d'eirian draeth heb deimlo'n ilwyr Ei ddwys ai lethbl SW) n? Su'r tonnau man trwy gysgod doaw, A'r unig Ion. a welir draw Yn suo cj^ga'n fwyn. ogofau daw seiniau prudd,— Llais tr;»twch hyll nid ydyw gudd, Mae 11 :J:¡:a1 wrth y gv,ynt Atgofion sydd yn treiedio i Y galon, r pell, Swyn trist' yr amser gynt.

NO PRELIMINARY FEES. MONEY LENT PRIVATELY, in Large or Small Sums (not less than S10). Call or Write to GEORGE PAYNE and SONS, 3, CRESCENT-ROAD, RHYL. Established 1870. ct 10 tO £ 1 000 Advanced Pidvately to Farmers, Traders, and others, on Note of Hand, any distance. Business completed through tine Post.-Nat. Adv. and Inv. Society, Ltd., 41, Corporation- street, Mancaitoter. Branch: 32, Farrar- road, Bangor. cl LOANS A11 HANGED QUICKLY AND PIU- VATKL1. C20 to £ 5,000 un your own iJnatare only. No security or bill of siti, rcqllir1. We offer genuine iinancial assistance whether for business o* privito purposed at a maJerate in- terest to all responsible persons. Repayments as'follows or quaiicrly :rc~0 loans, repay £2 monthly; Lloo leans, repay jM monthly; £ 000 loans, repay i:25 monthly Business by post or cash at first interview. Apply to 8amu-els and Co., 5, John Dalton- street. Manchester. CASH ACCOI.t.NIOI)ATION-Lio to li,ooo. (For agreed periods). £ 10 repay. £ 11 5 0 R20 repay. ik22 10 0 £ 30 repay £ 33 xo 0 JE50 repay. £ 56 5 0 icioo rep-ay ell2 10 0 X 200 repay X225 0 0 Call or write to :NIARK RUBIN, 25, Maa- chester-street, Liverpool. ——————— Gwr a Gwraig yn lach art Ddeunaw Mlynedd. YmUlla Mr a Alr6 Croft, 15, Collegv Avenue. Leicester, i dalu gwfcrogaeth Doan's Pills, pp. rai a'tt c-ad-\Ya-tnt, i" am du-eunaw mlynedd. A i II profiad Mr Yr oodd mam Croft mor be-1 yn Mrs Croft wedi ol ag 1899. "Yr marw o'r dyfr- oeddwn mor wael glwyf. ac yn 1893 gydag anhwylder ai'ciireuodd .Mrs yr elwlod," ebai, Croft ddioddei "fel nad oedd gen- oddiwrth yr un nyf obaith au'. ad- anhwylder. Ebai feriad- Bum yn or- Yr oedd fy elw- weddiog am ddeu- lod bron a metliu naw wythnos, gweit-hrcdu. Ym- ddango.ioud oerriaj a rhwystrau eraill "Yr cedd cymaint a chwyddodd fy o waddod yn y nwylavv, fy nhraect, dwfr fel mai gvda a'm eorff yn fawr pihoen y gali'.vn iawn. gael gwared a/r "Aethum o ddrwg oittf zo aethiun i waeth, hyd nee II yn ddinx ond croen mj ddjeehreu cym- ac asgwrn- Doan's ryd Doan's BaJJk- Baokaohe Kidney aclie Kidrey PdLg. Pills yn unig a'm Gwnaeth y pelenni gwollhaodd. Yr hyn lea i mi or cedd fy ngwellhaci unwaath- Ataliwy< Y!1 un trwyadl, a rhwysg y dyfrglwy^ deufie yn ddiwedd- a dlsgynodrd y arach yr oeddwn chwjdd. ya brwydro yn No "Yn y man ilwyr- Affrdg. Yr wyf yn adferwyd ti gan y awr mewn iechyd ftddyginiaeth hon, da. ao nid wyf wedi oael diwrnod o aJieehyd byilll er (Arwyddwyd) hynny. (Aricyddivi d) "W. Croft." "E. Croft." 18 Mlynedd o Yn lach am 18 Brawf, Mlynedd. Ar y 6ed o Ion- Ar y 6ed o lon- awr,1918,dyma ddy- awr, 1918,dyma ddy- Avedodd Mr Croft: wcdodù Mrs Croft: "Yr wyf yn yctyr- "Gallaf, yn wir, ied mai Doan's sdarad fel ag y Pills achubodd fy gwno, fy ng-Nvr. mywyd yn 1899 oanye y mae Down's O'r hyn lleiaf, yr Pilig wedi fy wyf yn ddyleuus ngnadw innau yn iddynt am ddeu- iach am lawn deu- naw mlynedd o naw mlynedd." iedhyd rhagarol-" Os am sicrhau yr un tfjaith ddaionus ag yn achos Mr a Mrs Croft, mynnweh gael yr un a'r unrhyw Fcddygmtatth at yr Elwlod—DOAN'S BACKACHE KIDNEY FILLS. Ar werth gan Fas- nachwyr Cyffuriau, neu 2s 9c y bolelatd oddiwrth Foster-McClellan Co., 8. Wells- street, Oxford-street. London, W-1. CYSUR I'R CLAF TRA MAE CYFFYRAU ERAILL WEDI OODI AO EILWAITH WEDI C1LIO O'R GOLWG MAE UN DDARPARIAETH YN EIN GWLAD WEDI OASGLU NERTH 0 FLWYDDYN I FLWYDDYN AR HYD Y CHWARTER CANRIF. lilWi-UDAF. AO ETO YN PAR- BAU I GYNYDDU MEWN GWERTHIANT A PHOBL- OGRWYDD. FEL ERBYN HYN MAE EI CHYMER1AD WEDI MYNED MOR EANG A GWAR- EIDDIAD. PRIN Y MAE EIS- IEU ORYBWYLL MAI Y FLDD- YGINIAETH Y CYFEIRIR ATI YW Y FYD-ENWOG GEORGE'S PILE & GRAVEL PILLS. Ar werth drwv yr holl fyd adnabyddus, mewn blych- au :-ls. 30-, a 3s. yr un. Drwy y post-is. 4 c. a 3& 20- E GEORGE, Olynydd J. E. GEORGE, M.R.P.S HIRWAIN, GLAM. 1 R. G. OWEN, F.S.M.C. Ophthalmic Optician, LLANRWST. AtBEE HIVE TEMPERANCE HOTEL, CARNARVON, 1st and 3rd Saturdays in each month. At COMPTON HOUSE, CASTLE ST CONWAY, ist Fridayin each Month. At CENTRAL PHARMACY, LLAN. GEFNI, EVERY THURSDAY. seiEsnsna iHtT. ![illNO Spanish Flu neu Influenza, Os ydych yn dioddef dan yr uchod neu oddiwrth anwyd trwin, cymerwch ar unwaitbl JONES' CHILL CURE, Gvvneith hwn ei welia yn ddioed. PotehtU-lj3 3/ neu drwy y PosP l/4i a 3/li yn unig oddiwrth R. R. JONES, Central Pharmacy, LLANQEFNI AC AMLWCH. GEL w PETER JONES, PENRHOS HOUSE, GWALCHMAI, sylw Amaethwyr Mon at ei fod yn prynnu pob math o ANIFEILIAID MEIRW. BYDD P J. yn Llangefni ddydd lau, ac yng Nghaergybi ddydd Sadwrn. Rhoddir y Prisiau Uchaf a thelir am teli- grams. Bydd gan P.J. nifer dda o Loi Gwlybion bob dydd lau yn Llangefni., Gellir ou gweld yn lie Mr Desborough (wrth ochr y Neuadd Drefol). LADIES FREE. A REMEDY wiinout medicine or pi1 la for all irregulairiJtiei?. Aots almost immediately, and will not interfere with household dlu-tiee. Send for free pairtd- cuila,ra and testimotitals. MRS STAKEMAN MORRIS (81 DepP-W 162, Stoke Newiiiigton TWaod, London, N..