Y Clorianydd

OCIlR CllWITII I GLAWDJJ OFF A." M'jwn nodiad yr y evfarfod fu-yn Llan- gefni vnglyn ag Uiyleb Amaethwyr C\ mru dywed yr "Herald" :— civi- \ydd yn gyflym fynd i galon ein I cened 1 yw 8yr R. J-. Thomas. Barwnig, yr A clod dros Ddwyrain Din-bych, ac fel pob gwladga-rwr canfu niai angen <i fam-wlad yw tunleb. Mewn nraith a hir go'ir, ddydd Iau diwedibif, eeisiai broli i amu"tliv.yr Cyimti yr ange-i iddynt. 11110 a'i gilydd fel Cjmry i sicrliau ell Iia\\ nderaLl a hyr- wyddo buddiannau amaetbyddiacth. "Perchu- ce:iedl," medflai. "fel y dyn un- igol i'r graddau .y si if dros ei nodwedu- ion ei nun, ii/t nid trwy golii ei hunan- iacth me vn pobl eraiil." Dyna berygi am- aethwyr Uynil"ii 'heddyw—cyhma "II liuii- ain wrth T.oegr. l'ciuxlcdd y Llywodraetii yn ddiweddav GomLsiwii Brenhinol i edrych i am- aetliyddiaeth. C'afodd Ysgotland Goinie- g iddi ci hu.n, a Iwerdd- on un iddi ei 1.1111. ond Ix-th am Gymry ? Rhaid i ni fodlani ar yn unig gael dau aelod ar y ComisiA\n Seisnig. Cywilydd! Pe buasai gan Gyniru Gyrpdeithas Gym- re ig ni fuasat wedi goifod dioddef ei ch nndrin mor anghyfiawn. 11,1(- 'roedd yr Ad'ran Gyniroig 'o'r N.F.U. bpnd-g-ryb- wvll? Edryc'.ier dros restr enwau aelodau Cyngor o r Undeb Seisnig, nea'r N F.U. fell y'i gelwir. a pllWY yn eu plith, tybed, a ddywed air dros y deugain mil tyddynwyr bychalll sydd yng Nghymru? Paham y rh iid i'r Cymro gylymu ei bull wrth y Gwvr y Gwyddel yn well beti i wneud. Llwydda'r il'ermwr Gwyddeiig i sael gan y Llywodraeth y petli a fynno. Cafodd ef yn ystod y rliyfel yr uchaf-bris am ei g,ii-(-,Il, ac. f.:]ly' Sais Iwfyd. ond rne-tliai rhai r.ianniu o Gj-mru gap; yrn- adael a u' grawn am unrhvw bris. Gymru, c-in gwla.d, pa bryd y deui i ym- ddiricd ynot dy hu-n. a rhoi heibio blygu glin yn wasaidd i lx>b rhyw ddehv a. rJdaw n I- ochr cliwith i Glawdd Olfa?

Y GWR HOFF 0 GERIS. Wedi bo-I yn dryrorvdd Coleg y Bala am bum nilynedd ar hugain bu i Mr J. R. Davies, M.A., yrnddiswydxio'ii ddi- weddar. a lriaiiteisia'r "Cymro" ar yr achlysur i roddi illdo doyrnged mewn ys- grif fawi'ygo!. o'r hon y dyfyuwn y can- lynol:— Mae cysylltiad Mr Davies a'r athrofa wedi bod yn un maith a chysegredig. Hanner cant a phedair o flynyddoedd l'i- haf diweddaf gosodwyd oaiTcg sylfacn ad- eilad Coleg y Bala gan ei hybarch daid. Henry Rees, ac yr oedd ei dad, Mr Ri<h- 1I,rd Davies. wedi hynny yr A.S. dros Fon. yn drysorydd y sefydliad, ac yn gyfrarvwr tywvsogaidd tuagat drvsorfa y coleg. Cre- odd iliodd Mr Davies o fit o bunnau gyf- nod newydd vn hanes eyfraniadau y Meth- odistiaid Calfinaidd. Yr oedd gwrthrych y syhvadau hyn yn fachgenyn liaw mlwydd oed yn brcsennol ar yr amgylehiad diddor- o! a hancsyddol o o-od i lawr y garreg svlfaen. Felly gellir dweyd ei fod nid yn unig o'i febyd wedi ei dnvytho yn nhradd- odiadau gorou'r cyfundeb, ond wedi ei ddwvn i gysylltiad agos a'i athrofa ddiwin- yddol. Pan y perideirfynodd ei bao-riius dati, ar ol gwasanaeth maith a thra gwerthfawr. roddi i fyny y drysoryddiaeth, gwahorldwyd ei fab hynaf i fod yfi olynydd iddo. A Ijellach ar ol gwasanaeth ffydd- lawn alii bum mlyneild ar hugain teimla yntau fod yr amser iddo ymneilltuo wedi dod. Ni hoffem i hyn gymryd lie heb fod y eyfundeb yn rhoddi arddangosiad or modd y gwerthfawrogir ei wasana-eth fel cadeirydd y cyf-eisteddfod a thrysorydd yr athrofa. Ar ychydig o deuluoedd yng Nghymru y mae y fat-h oleuni wedi ei daflu ag a wneir ar deulu Treborth yng iighrnfient y Parch Henry Rees, gan y diweddar I)r. Owen Thomas. Gwelwn y gwr sanotaidd hwnnw i Dduw yn ciael ei arngylchu ym nilynvddoedd diweddaf ei fvwyd gan oi wyrion a'i wvi-esau. Ac y mae y darluti yn un o'r rhai prydferthaf yn llenydd- iaoth fywgraffycklol ein wnedl. Yn y (-of- iant. hWll gwelw n fel yr oedd ei w-, r hynaf yn wrth rych serch a gweddiau ei daid, ac arferai y diweddar Dr. John Hughe's, yr hwn oedd yn weinidog ym Mhorth- aetlrwy ar y pryd, ddweyd na chlywodd erioed y fath ymdywalltiad" ysbryd ag vicii 'a,] yng ngweddi -All- Ree.s ar yr amgylehiad o fedydd mab hynaf ci ailnwyl ferch. A ehyfeiriwyd yn ddiweddar at broffwvdol- iaeth neu ragwelediad rhyfedd Mr Reos, v Lnldai lW wyr evil cyrraedd ei oedran ef wcled rhyw drychiucb ofnadwy yn Ewmh; a'r hyn a ragwelai Mr Rees, ac a fynegodd i'r cpliantydd, Dr. Owen Tho- mas, a gyflawnwyd. ac fel mac'n hysbys bu raid i Mr Davies ddioddd ei ran o brvder a galar \r hcldrin y blvnyddau di- weddaf. Arferid dweyd fod ei ddiweddar dad, Mr Richard Davies, yn un o'r gw yr liarddaf ei ymddangosiad yn Senedd 1868, ac i, (I amheuwn v buasai yr un peth yn end ei ddweyd am ei fab pc wedi dilyn ei dad. ond hoffbdd ef fywyd tawel ei gar- t-ref. Gwir iddo er ei duedd eneiliedig lanw cadair confei-enco" yr eglwysi Seis- neg, a thraddododd anerchiad ne.illtuol a gwrol wrth roddi i fyny y llywyddiadh. Profodd ar rai achlysuron ei fod wedi ct-ifcddn rhai o elfennau gwir arcithiwr. Yn ystod pj 1,ywyddiad.h ar gyfeistedd- fod yr athrofa, gwe'.odd gyfnewidiadai; mawrion. Pan alwyd ef i'w swydd V! oedd yr "hen bethau yn mynd heibio." a threfn newydd yn dod i mewn, a'r coleg yn cael ei droi yn gwbl ddiwinydd- ol. Gwelodd farw dau brifatliro. a chyf- ricwidiad yn "stai'l" yr atlirawon. i )>h<-trusv -i ddweyd fod ei foneddigeidd- nn-cld u.uall. ei hynaw»edd a'i garedig- rwydd, we/; bod yn gyniorth dirfawr i'r athrofa yn yst-od y blynyddau aetli heibio. Yr oedd y cyfei'-teddfod yn cael ei wneud i fviiy o rai o'r gwvr cryfaf o bJith y gweitiidogion a'r blaenoriaid, rai ohorryut yn yr, addysg yn eu gwa- hanoi gydehoedd. Et.o dygid y gwaith ymlaen mewn heddweh ac urddas yn wyn- eb y eyfnewidiadau a'r problemau newydd a gyfodai. Nis gellir lai na phriodoli gra<klau mawr o hyn I i- awyrgylch a grcad gan y gwr annwyl oe-dd yn IJywyddu gweithrediadau y cyfi-isteddfod. gnill- odd nid yn unig ban-h, ond hoffter y rhai a gydweithicnt ag pf, a theimlir hiraeth am dano gml y cyfeisteddfod. Hyderwn y bydd Iddo yn ei nciiltuaeth wvbod ei fod yn annwyl i ni oil obloigid y tadau. ac oblegid yr hyn yw ef pi hun. Ein gweddi yw ar iddo gael prynhawnddydd maith a digymylau.

Y CANGHELLOR DR. SILVAN E VANS, Gwasanaethodd gryn lawer ar tenyifd- iudh Gvmracg yn uniongyrchol neu an- ¡;1Jol!g:yrchol, heblaw lp awxiur a goJyg- vdd IJiaw? o lyiiau. Rhaid cymtyd i y.styr- :aeth y dylunwad oi.'dd ganddo ar fedef. yliau ieuenetyd y genedl yn ei gysylitiadau athrofaol. Yr oedd yn Ddiirlithydd Cym- raeg yng Ngnoleg Dew i Sant, Llanbedr, yn ystod blwyddyn olaf ei efrydiaet-h yn y s<>fyd!iad hwnnw; a gwasanaet-hodd lei arholydi Cymraeg yn yr un coleg or I flwyddyn 1875 hyd y tiwyddyn 1880. lii fuan gwedi evehwymad (,'oleg Aberystwyth [x'nodwy<l ef yn Athrawr Cymraeg yno, a da I: odd ci gysylltiad a'r sefyd'liau hvvninv hyd y flwyddyn 1883. Credlnl mai .0.1- h(Jihl fuasai i wr fel Silvan Evans— oedd. yn gronfa fyw o-hysbysrw ydd am bopctli Cynu-eig— ymdro: vmMith Cymry leuainc brwdfrydig yng Ngholeg Aberystwyth heb 1 rai ohonynt, o leiat, gael eu trwytiio a graddau o'r un i ag oedd ynddo el ei hun. Dichon nas gallwn wneud yn amgen, yn y cysylltiad hwn. 11a difynnu ymadroddiou lIII o 1 hen ddisgyb'ion YJJg- Ngholeg Aberystwyth am dano, sef Mr n. Samuel, A.C., mewn rh lyn o r ''C'yniru. Dymahwy:— Gvvledd oedd < ael myned i ddosbartii Silvan Evans yn Aberystwyth. Yslafefl fechan ymhosi draw y "corntlor" ivntaf o.'ildi ei ddariithtan. Yr wyf yn coiion ddd am y noson y curais gyntaf wrth ci ddrws, a chop, or "Mabinocrioii'' yn fy llaw. Yr oedd wedi dod 1 lawr o Lanwrin, yn 0! ei arter, i gytartod ei ildosbarth. Pan aethom 1 mewn safai a'i gefn at y tan. gwr tal, golygus, pur urddaso! ei ymddangosia<i. Yr oodd gwen ar 11 wynebni we'ais e; wyneb heb wen erioed ond mcwn darlun. Tyb- ivvn fod icucncMd bythol yn ei hgaid: anaml y gwelir llygaLd in or llawn o f.v wyd, yn enwedig wrtJi adrodd ha nes liofl air. j)osbarili difyr iawn oedd v docbarth. cherwyd.l r.a^j oedd d m bvd liurliol yn pHi hyn iddo. Eisteddem o gwmpas bwrdd, a darllenem ryw Jvfr Cymraeg o ardduil dda—" V Mabinog- ion," ileu r "Bardd Cwsg," neu ynte Arweimai r Athraw ni i ymgoinioam eiriau ac. ardduil y llyfr. Tr oedd ei tid 11, y dull gotell 0 gyfranuu addysg— yr Ysg-ol Sul. Yr oedd yn rhoi c; bur: megis un ohonom ninnaudy-gai rywbeth ei hun oddiwrth eia gwahanol dafodieithoedd. a byddem ninnau n dys- gu heb yr ymdrech Je!af. • Gwnai <•; fatcr yn ddiddorol, a rhoddai aw nkt ehwilio a darllen ynom. Yr oedd c yn gweled y t'w s a'r tarawiado! mown haiies gair neu mown ofergoeledd; a llawer tro. wedi awr y ddarlith, y buom vn adrodd ystraeon }sbry<lio:i 'bob yn an. Agorodd fywyd a meddwi Cymiu on b'.aen ae. y mac 11 ediamcu gennvf na.d on, yr un oï (Idjgybliün na theimla n ildiolchgar idilo am byth. Xi, gel lid cael tystiolaeth o gyfeinad mwy diogel a tafadwy am y rhagoriaethau perthyiK)' iddo il'! at'.iraw nag oddiwrth I 11:1 o'i ddisgybiion rhagoraf ef It un a,, yng ngo'euni y dystiolaeth uchod illS gallwn !ai na chasglu fod y Doethawr wotli gwasana«thu llenydthaeth CJymraeg yn ei ihlarlitlifan yn y coleg. yn yehwun- egol at ei la fur (tiAia yn ei iyfrgt-M gartref. Digon tebyg fod rliai o lenorion Cymreig s Miwyaf 1 en tog ac jsroddgar yr oes bres-

DYFODOL A MAETIIYDDIA ETH CYMRU. (At y Golygydd). IINrvrac,l) y bach o'ch gofod i alw eylw at ddyfodol Amaethyddiaeth Cymru. Credaf fod yn aen bryd i rywrai ag eydd mewn awdur- dod agor eu liygaid a ehoddi clust o wran- dawiad i gwymon yr amaethwyr yn y olynyddoedd nyn neu bydd yn rby ddi- weddar yn y man. Mae yn wir fod fferm wyr ivedi cael am- ser da ac wedi manteisio yn fawr ar y prisiau uchel yn y blynyddoedd a basio(i(j, ac fod llawer ohonynt w«»di i'lwyddo 1 hel cryn dipyn o fel i'r eweh. Ond gobeittiio nad oes lIeb o;honynt yn euog o tudrelwa, neii "bydd yn ddrwg iawn arnytit yn y man. Ond mae mor wir a hynny fod yr am- aethwyr, fel desbartn, wedi dioddef Jlawer, ac wedi aberthu mwy nag odid i un dos- barth er cnnill v frwvdr. Collas-ant (-it meibion, collasant eu gweisiou goreu a fl'yddlonaf, ac ar yr un pryd gorfodid hwy aredig eu tiroedd yn ormodol, mewn rhai a hynny yn wyneb prinder llafur dirfawr. Canlyniad ihyrmy ydoedd iddynt gael, collection trymion ar gyrtnyrch cu ffermydd y flwyddyn a basiodd, ac eleni eto methodd llawer amaet-hwr aredig ei dir mewn pryd, gan erwinder y gaeaf a phrin- der llafur, fel yr oedd llawer o erwau heb eu troi o gwbl, a'r llall yn gnwd tnlc-lla diwedtiSar. Pa ryfedd fod llawer o'r hen ffennwyr mwya-f profiadol wedi penderfynnu dwyn y gwyS i'r (lalar a chyhoeddi arwerthiant ar y dpy II eiddo sydd ganddynt rhag ofn idd- ynt. fyned i ddim? Clywais hen ffermwr diwyd yn dweyd y d y (ict o'r blaen ei fod e.f wedi "canfod fTordd i gae! gwared o'r segur-swyddwyr ag sydd wedi bod yn ei flino ddydd a nos gyda'n eynghorioTi a'u bygythion; a'r gweieion gyda'u cyflogau mawr a'u ihamser I)v I- it uflujid(-b fntli a Mfddyl- iais. os oedd hwn wedi darganfod lft'ordd i gat-I g%%ai,o(i aiii bnltli a'r ydd wedi bod yn gymaint o ternary w lad, ac w-edi caufod fl'ordd i ddod ag am- ))<')) i benoetliyn ato ei hun, meddyliais, os gallai wneud hyn fod yn rhaid ei fod yn gallu cyflawni gwyr^hiau. Beth feddyliech chwi, Mr Gol.. oedd ei gynllun gyd.a hwy? Dyma fo—"gwneud sale ar yr eiddo a gadael y fferm iddynt liviv. ac mi 'rwyf yn .sicr na flinant neb wedyn," meddai. Tybed fod llawer (J'r amaetliwvr yn meddwl yr un peth? Y mae wyneb cyntaf eich papur yn llawn o ■hysbysiadau am arwerthiantau cyhoeddus, ac yn dweyd a'm y pt'ïchf>nnng,w!Jo is le-ning." Yn sicr arwydd ddigon drwg "dvw fod llawer o sales mown unrhvw ar- dal. Goreu po gyntaf yr edryc.bir i mewn i'r o anesmwythyd, a cheisio synuid pob rhwystr rhag i amaethyddiaeth fyne<l i lawr, neu fe a. popcth arall i lawr vr un pryd. GWR AR DAITII.

SMRMFIELD LLANGEFNI. Parheir i ddwyn gyiroedd mawr *o wartheg i'w graddio i Langefni. Dydd Linn yr oedd Mri H. T. Owen a'i Fab yn ocisio gwneud a ellid gyda'n agos i bedwar cant o wartheg, a llwyddwyd i mi marc a.r bron dri chant ohonynt. Hefyd graddiwyd 221 o ddefaid. Wrth gwrs. y gwarthcg a'r defai<l salaf adewid ar ol, ac y mae cryn lawcr ohonynt i'w cael yn awr—y goreuon wedi cu detho! o wythnos i wythnos.

Mr\. J. Rinioul ( Uiss Chalniirs 111 ftacnoro/L 15, Mount Pleasr.rit, f.even, Fife, XB.

WEDI DEUNAW MLYNEDD! Yn 1901 rhoddwyd c.ylioexldusrwydd fiyffredinol drwy'r wasg i actios Miss diahners." ac adgof yn aros gan lawer. Yn "ddiweddar (ar y 19eg o Ebrill, 1919) anfonodd y foneddiges hon- hyhi yn awr yn Mrs. Rintout—y genadwri a gan- lyn i w neuthurwyr Doan's Ba< kaeh(> Kid. ney Pills:—" Aeth deunaw mlynedd heib- io er paii adferwyd fi gan Doau's Pills o anhwylder yr elwlod a'r d\frglwyf--er pari achnbwyd fy mywyd ganddynt. mewn gwirionedd—ae yr wyf yn iach .<- yn ddi- olchgar am hynny hyd heddy w.-—\Aru-ydd- trt/fj) J. R.intoul." Ail-gyhoeddi'r Achos Hynod. Ar y 27ain o Fai. 1931. ysgrifennodd ll's. Rintoul (Miss Chalmers ydoedd yr adeg honno) fel hyn:—"Teimla fy nhad mai teg ichwi gael gwybod ddarfod i Doan's Bad<aehe and Kidney Pills fy ngwaredu rhag angen-yn wir, te«nilwii ill dau y dylai'r cyhoedd gaol bancs fy mhrofiad. Llynnedd cvmrwy,] 11 VI1 wael yn sydyn gan y dyfi-glw y;f hynny yn cael ei ac.hosi gan wendid yr ehvlcni. Chwydd- odd fy aelodau a'm corff i fain/tioli enfawr, a (hawn v poenau niwyaf enbyd. Rhodd- wyd cwsgbair imi. a rhoddwyd prawf ar ollyngdod, ond nid oeddwn nenior gwell. Aethiun yn ol, ac o ddrwg i waeth, fel ag yr oeddwn yn y man mor wan a baban. Ofnais na chawn adferiad. Bum yn gor- wedd am (i(lwv_ IN-yth no,-ar-byriiti"g, a'r adeg honno edryohai fel pe 11a bai gennyf and wythnos arall i fyw. Ond ar yr awr dduaf cafodd fy nhad gyflenwad o Doan's Pills imi. a. dechreu- ais cu cymryd. Erbyn y trydydd dydd yr oeddwn yn llawer gwell, ac enillais north o ddydd i ddydd. Yr oodd yr ltoll ehwydd- iadau in-edi diflannu pan owldwn a'r y pumed blwch—yr oedd y poenau wedi cilio a'r ehvlod a'r bled re n yn gweithredu yn naturiol. A mi wedi bod yn ddim ond croon ac e^gyrn megis. dechreuais ail- onill cnawd, fel erbyn heddyw yr wyf wedi fy llwyr wella gan Doau's 'Pills'.—[Ar- a-yddwi/d) Jane. Chalmers." (Sylwel-Ebriil 30ain, 1919 Mrs. Rintoul yn awr.) Peiducch {iojt/n am hrhnni af honi yn y c<jn a r itichjd. Mynnw-eh gael DOAN'S Backache Kidney Pil!-v fedd- yginiaeth at yr elwlod gymeradwyir gan Airs. Rintoul. Y11 yr holl sbopau, neu aiii 2s 9c y blwch ond anfon at Foster- McUcllan Co., 8. Wells Street, Oxford Stref^t, lx>ndon, W. 1. Cymeradwyir i'r Bobl gan y Bob!.

They all agree that a Bradbury One Pound Note is worth 20 shil- lings. They also agree that every 20 shillings' worth you buy at OWEN HUGHES Bon Marche, AMLWCH, is of equal value to a Bradbury. Our stock will reveal to you the latest styles-but to fully realise their beauty, quality and moderation of price we suggest a personal visit of in- spection without the least ob- ligation to effect a purchase. For instance you should see our collection of FUR COATS & FURS which are second to none in STYLE AND VALUE. Our assortment of LADIES' HATS are nothing if net UP-TO-DATE IN STYLE. Before buying Mackintoshes, Showerproofs, Rubber and Oilcoats you should see ours for Ladies, Gents., Boys and Girls. Prices from 7/6 to There has been a scarcity of Gents.' Velour and Soft Felt Hats: but our stock is complete in FAWN, CANARY, GREY, BROWN, GREEN and BLACK, in all prices from 3/11 to 35/ STANDARD GOODS IN BLANKETS 39/2 paic COMBINATIONS i il'- & i 2/- MEN'S OVERCOATS 631- BOYS' SUITS 36/- MEN'S SUITS 63/- Brown Heavy Wool Blankets. 12/6 Our Down Quilts, Flannelettes, Flannels, Rippclene, Serges, Linens and Calicoes will com- pare favourably with any house in the country. Den': forget a call will amply repay you tt Owen Hughes, Bon Marche, Amlwchs m i.l? POWDWR CEFFYLAU. OS Pin gael golwg g;didog ar y Wedd'^ eleni rhoddweh iddynt JONES' ALTERATIVE CONDITION POWDER. Mao hwn yn aiiffak-le(lig at y Tositer, Coesau Chwvddedig, a phob Anhwyldeiji a-r v Ci fl'vlau. » RHODDWCH BRAWF ARNO! V-rishrti: Powder, Is 9c y pwys; Bails, 6a yr un, 5s 6c v dwsm. Gwneir i fyny hcfyd eich Receipts hunain yti ofalus a chyda'r ileriap gorea. I'w eael yn unig gall it. R. JONES, M.P.S.. Veterinary Chemist, LLANGEFNI ac AMLWCH. ■-JLJL I—! >-1

LLANFAIR P.O. SALE PLAS COCII.-Bit M: j J Pnteh- aid a'i Gyf. yn gwert'tm yn fferm Mr Julia Jones ddydd Mercher. Caed cynnvg byw- iog- am y buchod da; yr uchel bris- üè..M 36p lOs. Acth gvvartbeg dwvflwydd byd 23p a heffrod hyd 27p, blwyddiad yn gwerthu i fyny i 9p 2 6c. Kr y gi^tyng- iad ym nihris y cefFylau caed 70 ae 80 gini am ddwy gascg, end 14 gun oedd y cyw gore ii. Y UTR.EIC.—Diddorol iawn ydoedd y ddadl gymerodd 10 yng nghafJd yr Ani- bynwyr nos Fereher, a Mr J. Ddferd yn y gadair, set "A ellir cyhawnhau %trt-ics C-ymrwyd yr oehr gadarnliaol gan Mr Jchn Jones. Cefn Cape!, a'r odir nacaol gan Mr William Owen, Fron Di g. Ceis- iodd Mr J. Jones dangos allan yr anghyd- welediad oedd yn bodoti cydrhwng y mcis- tradoedd a'r gweision, ac unig fl'ordd i'r gweithwyr ddod o'r rhwymau ocdd <jpfyll allan." Dywedo<ld Mr W. Owen nad oedd evnllun o'r fath j'w g-yllawnhaa ar un oyfrif am ei bod yn tafiti y wlad i anhrefn. Yr oodd yn amlwg ar .jro. Jadan y rhai a gymrodd ran yn y dda.d1 nad oeddynt dros y streic. Cafwyd gavr y nib el laeh gan 1ri W. Jones. 11. Hughe?, T. Woodfair, J. Owen, a'r Llywydd. Mil

EH COF ANNWYL Am Mrs Margaret Jones, Bryn Ilwfa, Llangefni, a gymrwyd gart-vef ar y 27um o Hydref. 1918.-Byth yn gan ti Ph'ant. ER SERCHOG OOF cin hannwyl forch Sarah L'abetJi Jo les, Glas, Llanfecliell. a fu farw Hydref 29a.in, hiraeth yiiym—ei thad a'i mam, Isaac ac Ann

I MOURNING. Relief of dreas details is always wel. come We devote tho inoa con- siderate attention to all dress require- ments. COSTUMES. DRESSES. PtoIlsga. ¡I MILLINERY, ready to wear. fashion- able, refined and right in price. WARTSKRS. BANGOR.

■ vir When choosing your Winter Wrap 0 We would strongly advise our customers to pay an early visit to our Mantle Department, where everything that is new and up-to-date is now on view. If you prefer ? 'wrap made-to-mtasure, our cutters are at your service. New and Exclusive Models if in Velours, Homespuns, etc. 'of: Evening and Theatre Wraps in Smart Styles and New Colours. SKIRTS FOR SPORTS WEAR. Our range of Skirts to wear with Jumpers and Sports Coats is large and varied— prices from 59/6 to 5. CDI, Write for a copy of our New Brown Booklet" (Blouses). BROWN'S of CHESTER, 34-40, EASTGATE ROW, CHESTER. MR ROBERT G. JONES. PLASYBORTH. DWYRAN. ANGLESEY. TACHWEDD 4ydd, 1919. f A RWERTHIANT ar yr lioll STOO, eiddo Mr R. Jones-Morgan, yr hwn sydd yn ymadael: 2 Fuwch. un i ddod a 110 at y Natlolig. a'r Half ym lawrt: 3 o Ddynewaid addawol. 7 o Loi, Caseg 6 oed, 15.2 hands. hln-Im vmhob gwaith yr holl OFFERYNAU AMAETHYDD- OL. yn c-ynn wy? Trol a Ffram. Chaff- cutter (bron yn newydd). Roller. Scuffler. Og Biga, Og Links. Ger Ceffy'au. 3 Gwydd fun DwbI a dau Sengl), Cafnau. Pladur- iau. Machine Bwyso. Engine Eithin. etc.. ynghyda rhan o DDODREFN y TY. Telerau: Arian Parod. Dechreuir aiM UN o'r gloch. FOR SALE BY PRIVATE TREATY. CAMBRIAN RAILWAYS COMPANY. TO BE SOLD BY PRIVATE TREATY -t. the SEVERAL STACKS of Well- harvested HAY, of the growth of standing at the undermentioned Stations on the Cambrian Railways, and estimated to contain the respective quantities, more or less, also undermentioned, viz.:— Estim <1. STATIONS. Weight. STATIONS, J Weight Tuns. _1 Toil*. Fenns Bant 3* Pcn;raenpool.| Ellesmere :\0. 1 5 Barmouth 2i „ „ 2 ftd Dyffryti .j 5^ Talgarth 5 Pensarn .I 32- Trefeinoa 4 T.ilsarnau .| 5j Ynyslas 4 Portmadoc .1 3t fcberdovey 1 Criccioth 31- rowyji 5 At on We a f> Barmouth Jet. 5j Abererch Si %rthog H For further particulars, and to trait, ap- ply to THE SECRETARY, Cambrian Railways Co., we5trv, Oswestry, Oct., 1919. TO BE SOLD BY PRIVATE TREATY iu Bodwrog, Anglesey, about four miles from I.langefai and Uan'erchymedd, with a frontage to the main road, all those three Fields called Rhyahalen, Ponciau, and Cae Fuwch, wit-h the comfortable Cottago and Gar. den, in the occupation of Owen Parry. The lands are of good quality, with ivater supply in each, arid comprise about 23 acres. Possession on 13th November, 1919. Would make a very desirable Small Holding.—Particulars, J. S. Laurie, Soli- citor; Llangefni. LLANGEFNI. FOR SALE, the beautifully situated Leasehold Dwelling house called Ramleh, late in the occupation of Mr Wil- liam Duff, five minutes' walk from the Market-square. The House contains two Reception-rooms, three Bedrooms, eaid large Attic, Kitchen. Scullery. Bathroom. large Cellar; electric light (eight points) and water supply from the Llangefni main. There is a nice Garden attac-hed. The Premises arc neid for a term of 80 years, from. 1st March. 1910, at an apportioned ground rent of d61 35 3d per annum. Im. mediate possession. Further particulars from J. S. Laurie, Llangefni. V SITUATIONS VACANT. ¥N EISIEU Gwr a Gwraig mown Fferm fechan y wraig i ofalu am y llaeth a'r menyn. Rhaid wrth dystiol- teth. ddlt i'w eymeriad. Anfoner at ¡ E.B.Y. "Clorianydd" Office, Llan- f efnt.V^ « WANTED. Assurance Agent for New- borough district; Leading Com- pa.ny: Welsh e-eu t iaJ Salary and Com- mission highest references required.— Address, stating age. to "Ciorianydd" Office. Llangefni. EISIELt. Clochydd a Tliorrwr Beddau i Eglwys Bodedem.—Many lion i'w cael gan y Vicar. Brynde-yrn. EISIEU, Bailiff, dyn proftado'. heb blant: Ty da gyda tanwydd yn y eyflogiad.— Jones, Llwydiarth Fawr, LlalJ- erciiyinedd. ¥N EISIEU, erbyn Glangaeaf. Working Housekeeper mown Fferm ger Hart- gef,it.-Anfoi-er at X.X. Cloriaoydd Office. Llangefni. 4YN EISIEU. rhag blaen. Certmon i 1 gario Blawdiau allan. — Y'mofyner trwy anfon cymeriad a phob man yT hon i Feet Co-operative Society. Bry risieru-yn. WANTED, immediately, at Penrhos, r,. Holyhead, an experienced Dairy- maid: part-time duties in house.—Applica- tions to he in writing, stating a.ge, quali- fication, etc.-T. G. O ven. Penrhos, Holy- head. YN EISIEU. Glangaeaf, lie fel House- keetwr gan weddw ieuanc. gyda bachgen dwyflwydd oed.—Anfoner at Ir M., "Ciorianydd" Office. Llangefni. SITUATION Wanted as Cook-General, middle of November; good refer- ences. — Address, "Ctorianydd". Office, Llangefni. ¥N EISIEU. lien Geffylau a gwedd dda arnytit. Rhoddir prisiau da a aierwJdd yr anfonir hwy i'w lladd.—O. Haworth, Bodelis, Llangefni. nTtO LET, within 1 one mile of Rhosgoch A Station. Anglesey, 150 Acres of ex- cellent Mixed Shooting, including Marsh. -Apply. H. A. Cope and Co., Solicitors, Holywell. FOR SA LE BY IPRI VATP:' TR KATY, Freehold J)welling-houses: Nos. 56, i8 and 60, High-street, Menai Bridge. Nos.. 56 and 53 arc rented at JE9 each per annum, and No. 60 at C15 per annum.- For further particufar", apply to Messrs 8. B, Dew and Cov Solicitors, Bangor. I .A. NOTICE. ————————— Messrs. IORRIS & JONES, Ltd., are prepared to undertake Transport of Furniture, etc., from the Welsh districts to Birkenhead, Liverpool and district. For terms apply; Traffic Dept., MORRIS & JONES, LTD., Whitechapel, Liverpool. HOLYIIEAD rIOX. ASSISTANT NURSE. THE GUARDIANS of the HOLY- HEAD UNION require tile services of an ASSISTANT NURSE at their INFIRMARY, at VALLEY. Candidates, who must not be let-s than 13 years of. age, need not have had pre- vious experience, and must be- prepared to take Day, or Niglit Duty whenever re- quired. Salary S16 }H'l' annum, with an allow- ance of S3 per annum in lieu of uniform. Applications by letter in Candidates' own handwriting, seating age and present and previous occupations, with COPIES of 'Two Testimonials, to be sent to me on or before SATURDAY. 8th NOVEM- BER, 1919. By Order, OWEN J. HUGHES, Clerk to the Guardians. Union Offices. Vallev, ISth October, 1919. CYFARFOD LLENYDDOL A CHERDD- OROL Yng NGHAPEL Y METHODISTIAID CALFINAIDD. LLANDEGFAN, DYDD NADOLIG, 1919. PRIF GYSTA DLEUAETH GORAWL IGor heb fod tan 30 mewn nifer, "Enaad eu" Tsaiaw). Gwobr £ 5 5?. Parti o Feibion. heb fod ilros 16 mewn 'n nifer, yn eynnwvs yr arweinydd. "Aw., awn i ben y WydJfa Fawr"- kH. Daviesh Gwobr Cl 10s. Rhoddir gwobrau o El Is am Unawdau a gwobr o JE1 Is am Ddenawd. ynghvda Gwobrau sylweddol am Adroddiadau a Thraethodaii. Yr uehod oil. ynghvda lhaws o drctyTlan eraiil, yn agored I r byd. Beimiaid: Llen- yddol, y Parch John Williams, D.D.. a'r Parch Wm. Morris, Ty Miwr: Cerddoro). Mr Orv,ig Williams, Caernarfon. Rhestr Teatyuau. lie, drwy'r [x>st 2c, oddiwrth vr Teatyuau. lie, drwy'r po:ot 2c, oddiwrth yr Y'sgrifetmydd, W. Arthur Owen, Tyddyn Isai, Lla^idegfan. Menai Bridge. CYFARFOD CYSTADLEUOL a gynhelir yn WYRAX. iO. DYDD CALAN, 1920. Y TESTYNAU ca.niynoI yn rhvdd j'r X by-d :—Traethawd. Clwobr £ 1 Penill- ion Coffadwriaethol. (iwobr JE1 Is: Tel- yneg. Gwobr 10s 6c; Fnglyn. Uwobr 5s 6c: Prif Adroddiad. Gwobr 15s; LTnawdau i bob llai.s, Gwobr £1 Is yr un; Cor Cyniysg, G wobr JM 3. Gellir cael rhestr or Testynau ond an. fon stamp dimai at yr Y sgrifetinvdd. JOHN E. WILLIAMS. Ty'n Liuliart. ? EISTEDDFOD GADEIRIOL MON, LLA NERCH YMEDD, LLUX a MAWRTHGWYN, 1920. £ 350 MEWN GWOBRWYON £ 350. Rhestr o'r Testynau yn awr yn barod, pris 4c. JOHN WILLIAMS, Loudon House, Llanerchymed J, Ysgrifei-invdd. MOTOR CARS, CYCLES, Ac. poRD Motor Car for Sale, four-water. -&, Stepnov wheel lately overhauled.— Apply, 'Owens, 9, Church Street, Llan- gefni. ON SALE. Triumph Motor Cyde. 3j-h.p., F.E. clutch, new Dunlop tyres; recently overhauled.—"Triumph," "Ciorianydd" Office. Llangefni. CALTHORPE Motor cycle, 24-h.p.. two- speed, F.E.; new last month only ridden 200 miles; owner buying Com- bination to be seen in Holyhead.— Ad- dress, M.C. "Ciorianydd" Office, Llangefni. w AN,rEi) Second-Hand Motor Car; stato make, year, and pricc.—Wall- work. Old Colwyn. F)R SALIC. 2-h.p. Hobart fotor JL Cycle, in good condition; cheap.— Apply. Jones, Ty Croes, Bodorgan. fTX) get OUT ot hen food all the eggs there are IN IT. just add a little Karswood Poultry Spice, containing ground insects. Results usually double when Karswood i: added. Packets d, 7 £ d, Is 3d. — Strongly recommended by l>ewis, Chemist, Ll&ngefsi. WORKERS' UNION. CYFARFOD TRA PHWYSIG YN NEUADD LLANGEFNI, Dydd Sadwrn Nesaf, Tach. laf. Dechrcuir yn brydlort am 2-30 air giochi Gohiriwyd eisteddiad diweddaf y Bwrdd Cyflog Rhanbarthol, Bangor, hyd Tachwedd sed, er estyn cyfle i Weithwyr Mon ystyried Cyflog ac Oriau yr Archeb Newydd. LL nJTDD:- Mr. W. J. PRETTY, I l.W'FAIR. SIARADWYR: — Mr. T. ROWLANDS, GW'ALCflJfAr. Mr. W. WILLIAMS, POIn ],)INOR\\qc. Cyflwynir ganddynt genadwri b y Bwrdd Cyflog i'r cyfarfod. Taer erfynir ar bob gweithiwr perth- ynol ïr Undtb uchod fod yn bresenol. Mynediad i mewn trwy y Cerdyn Tal (Contribution Card). R. MORRIS, Ysr.RlFKNNVDD. A Oes Gan Gwn Synnwyr ? Ceir ateb pendant ï r rwe*tiwn vn LLANGEFNI, DDYDD GWENER NESAF. CWN YN UFUDDHAU I BOB GOR- CHYMYN FEL MILWR AH FAES Entries o bob rhan o'r Deyrnas. THE ANGLESEY OPEN HORSE. DOG, POULTRY and DAIRY PRODUCE SOCIETY. SHEEP DOG TRIALS SECTION. TRIALS at LLANGEFNI, on FRIDAY, 31st OCTOBER, 1919. President: SIR ROBERT J. THOMAS. Bart., M.P., tJarreg Lwyd, Holyhead. I Vice-President; CAPTAIN E. W. CEMLYN JONES, Gwredog, Amlwch. Patrons: Sir Richard Williams Bulkeley. Bart.. Right Hon. Lord Boston, Sir George Meyriek, Bart., Sir Thomas L. H. Neave, Bart.. General Sir Owen Thomas, M.P.! Penybryn, Henley-on-Thames Colotiel the Hon. R. S. Cotton, th" Hon. W. W. Vivian, Lady Hughes-Hunter, Colonel T. E. J. Lloyd. Colonel I.. O. Williams, J. H. Priehard-Rayner, Esq. Hon. Treas.. Richard Jones. Brvn Teg. Llangefni: Hon. Sec., Major Hugh Pritohard, Uys lv» 1 nyf(i< 1. Llangefni. Mynediad i'r Maes: SWLLT. Yr Y'mrysonfa'n det-hreu 10.30 ar Bone y Eron—mynetikul trwy Gianhwfa-i-oad. rf^OLLAA I). o CJaergybi i I^angefni. ar yr loeg eylisol. Note-book, ac oddeutu 14p ynddo. Mae, enw r jx^rcihen amo. -G wobrwyir y sawl ai dycoo i Swyddfa'r Heddgeidwaid, Llangefni, neu a'i hanfotia i'r cvfeiriad svdd arno ■ 1— 1- LOST, from Menai Bridge Smithiield. on Monday, two black Heifers and a Cow. Information will oblige direct to John Pritchard and Co.. Bangor. FOR SALE, oonnnodiou.s Six-roomed House, with Garden. Out-houses; good frontage; Freehold; excellent oppor- tunity for Private or Business Premise.s.— Apply, Roberts, Dolfor, Llanfwrog, Val- ley. It SALE a Cig: just been repainted J- and put into repair new cation bargain.—Apply. Carriage Works, Llan- gpfni.-W..E II iott.. n HAY.—Few Ton* for Sale.—Apply. Rowlands, Albert House, Ltanddeii- sant. Eiisieu. Trol fechan. i wtio Merlyn. .I.. -Yiti,ofyrier a "A.B. "Ciorian- ydfi" Office, lilangefni. DEAR eggs are a regular Ifttle gold- mine to users of Karswood (Harm- less) Poultry Spice, containing ground in- seetf, which DOVBI.S3 egg output, Packets 2 £ dj 7d, la 3d.—Jones, ytemist, I Amlweb.

CYFLOG AC ORIAU Y GWEITHWYR AMAETH- YDDOL. ARCHEB NEWYDD Y B\rRDD CYLOG. (At Olygydd y 11 Ciorianydd.") Daet-h Archeb (Orders newydd y Bwrdd Cyflog i rym ar y 6ed o r'mis hwn. a chau ei bod ar linelLau gwahanol 1'1' \In blacnorol, a.c yn dwyn i fod reolau new-, yddion, hwyrach nad anfuddtol fydclai gnhv sylw at rai pethau pwysig sydd yn yr Archeb. er mantais îr afrvaethwyr a'r gweithwyr wybod ar ba delerau i gyflogi erbyn y gaeaf. I.-Nid oes ddosbarthiad yn cad ei I gwneud ar y gweithwyr yn awr. Nid 003 son yn yr Archeb newydd am "hwsmon. oertmon, porthwr," etc. Mao y rheolall newydd i w cymhwvso at bob gweithiwr ar y flerm fei eu giiydd. IL—Lleihau yr oriau i 50 awr yr wyth nos hyd y Sul olaf yn y mis hwn. ac o hynny ymlaen hyd Lhm cyntaf ym Alawrth, maent yn 48 awr vr wythnos. ac yn 50 awr hyd ddiwedd Hvdref nesaf, gyda lleihad, ond nid cyfatebol, yn yr isaf- gyflog (minimum wage). Yr oedd yr oriau or blaen yn 61 i hw*myn. etc- a'r isaf-gyflog yn 41s. Telir yn awr am wythnos o 61 awr 47s 4c. eod- iad o 6s 4c. Mae y cyflog yn uwch o geiniog yr awr, neu 4s yn yr wythnos. III.—Yr isaf-gyflog vn awr yriyw 36s 6c i ddynion dros 21aiu oed, 35» i rai dan 21 am, 34 a,m 20, 3.3-; dan 19. 26" dan 18, 22s dan 17s. 18 dan 16, 14s dan 15. a 12s dan 14 oed. Mae y symiau yma i rai sydd heb fod yn derbvn unrhyw fuddion o gwbl, megis bwyd, llety, ty, llaeth, na tbativs. Lie v derbyniant unriiyw un o r pethau hyn. mae pris yn cael ei nodi arno. a'r cyflog deltz wrtii gwrs gymaint a hvnny yn llai. IV.-M-le y tal dros am.ser (overtime) i rai o r oed a nodwyd ruhod. ar ddvddiau yr wythnos yn 10, 9^. 9, 9, 7. 6, 5. 4. a 3 oeimog yr awr; ac ar y Sul yn Is. 11 £ Us-. 11- ^2- 7s. 6, 4j, a 4 ceiniog yr awr. V.-Rhaid i un dydd o'r wvthnos fod I tio' yn ddydd bvr" o 6i awr, a bydd yr holl cnau \\eitJiir ar y Sul yn oriau dros- uniser." 1-—Dvgir egwyddor nowvdd i weith- rediad ynglyn a'r 11 d>dd byr." Os y bydd meistr a gwas yn eytUIlO iddo weithio dros arn.ser ar y dydd byr (sef dydd Sad- wrn, fel rhpot) bvdd raid i r meistr roddi iddo un wythnos o wyJiau gych chvtiog IIawn. bob eh we' mis. iieti dalu dwbl cvf- log am yr wythnos, yn 01 fel v b\ddant wedi cytuno. VII.—Mae y tal gailf y JForniv.'i" am fwyd a llety aiii wythnos lawn (saith diwrnod) wedi ei godi o 12, 1 15s. Mae y manylion yn ihy liosog 1 w gosod yma. S'ihr cael taflen yn rhad, sydd yn rhoddi yr holl fanyhon. ond anfon at Mr W. M. Roberts. Oaklands, A'exandra-i oad, Wrexham. Tri phryd yn y d.\ .,1. scf brc- wast, einio, a the. sydd ar v daflen. ac o y rhoddir mae gan v tne.isti1 hawl i godi tal am dano. Pan yr ystyrir y rheolau fel y nodwyd ucliod, nid yv,- yn syn fod vr 'ajuaethwvr mown penblcth sut" i gyflogi erbyn y tymor nesaf. Clywais fed rhai wedi cyf- logi am swm pc-nodol i gynnwys oriau fel y byddi.s arferol o dan yr hen drefn i rai sydd yn gofalu an; yr anifciltaid. sef o cnwech hyd saith o'r gloeli yr hwyr. D\ munaf rhoddi rhybudd i bawb i fod yn ofalus wrth wnetid hyn, i sicrhau fod y cyflog yn ddigon ar gyfer- yr oi-Iait lawcr dros-am.ser raid weithio yn vr oriau hynny. Cofier fod pcb awr dros 48 yn yr wythnos o hyn hyd ddechreu Mawrth yn oriau dros-amser," a laiob awr dros 50 o hynny ymlaen Iiyd ddiwedd Hydref, yr un modd. Cyfarwyddir y gweithwvr gan en Hundeb i gadw cvfrif gofalus o bob awr a wei-thiad" au I) ki oes dim 1 w ddweyd yn erbyn hynny, ond o'r ochr arall dylai y meistr gadw cvfrif hefyd. ac os na WlIa, bydd yn debyo; o fod mewn hdbul ar ben y tymor. Juianf 1 nt rrofio fod yr hen bethau v.tdi myned heibio. a bod poll peth o'r newydd, a docthineb ynom ydyw eyfaddasu ein liunain at yr anigylchiadau newyddion. Os yw y gwas yn haw lio tal am bob awr a weifhia. teg ydyw i ninnau ddal awr y bydd yntau heb fod gyda'i waith. Call fod v Lly- wodraeth wedi dwyn rheolau gweithio sydd mewn grym yn y gweithfeydd. i few 11 i am a e-t h y d diaeth (yr hyn, yn fv niarn i, sydd ho!id anymarfero! a Mot) rhanl i ni 0 dan benyd cosp drom gaiio allait y rhcúl au yn llawn. Nid oes 11 eyniryd a rhoi" yn y gwcithfcydd. ac felly nid oes dim o'r cyfryw ynglyn ag aniaothy.ddiax^th megis cynt, a goreu po gyntaf i ni sylwe^doli hynny. Yn wyneb hyn. fv awgrvm i fyddai pesdio period 1 swni y cyflog am dymor fel y bydd is a.rfcr ond talu pob wvtlmos yn 01 yr oriau weithiwyd. Wrth gwrs I-wy.11 golygu cytuno am dymor o mis, ond fod y cyflog i'w ilalu yu 01 yr oriau a weithiwyd. Gan y bydd raid i'r dynion a ofalant am yr anifeiliaid v.e:,bhio lawer o oriau dros-aniser" yn yr wythnos ac ar y SuI, bydd felly lawer o oriau talu ar y raddfa IIOILO, ond y mac cwestiwn pwvsig yn codi yn y fan yma, sef- bet-h ydyw y raddfa hono i ddynion sydd yn byw ar y flerm. neu ynto yn oael cu bwyd ar y ffermNid wyf wedi gwele-d foJ- y C'IW tiwll wedi ei drafod yn unman, ond vin- ddengys i mi fod yn bryd eacl flcalldwr- iaoth arno. Hwyrach y gofynir, "A oes unrhvw wTahsrnael-h rliwng c-vflog (Lros- ains»?r i r rhai sydd yn cael eu bwyd, neu t- i llety. neu y ddau, rhagor y rhai yJd heb fod fell\ ? ]Mao \n wir 1111<1 vw Archebion y Hwrdd ("yflog yn gwneud "v r' unrhvw wahaniaeth, o-herw jdd eu bod hwy yn rhoddi y ffigyrau ar gyfer dynion svdd, megis yn y gweithfeydd. yn bwyta ac yn lletya oddiallan i'r gwaith. Jac talu am yr oriau dros-amser i'r dynion sydd vn bwjta a lletya fiieii un o'r ildau) at-'y fK'rm. ar yr un raddfa a'r lleill, yn anhcg a r dynion ac a'r Efarmwr. ac nid wvi yn tybio y golyga. y Bwrdd Cyflog i tiyniiy gael ei wnetid. JMeddylier am ddau ddyn dros 21 oed yn gweifchio gyda' Ll gilydd, neu mown ffermydd gwahanol. Mae un yn bwyta ac yn lletya ar y ft'er. a'r Hail heb fod. Mae eyflog y cyntaf yn 5i ccinicg yr awr (a bwyd, etc.). a chvflog y 1ia.1I yn 9 ceiniog yr awr (heb fwyd, etc.). Map y cyflog dro--anix:r" yn ol yr Archeb yn geiniog yr awr yn uwch na'r oriau arferol yn yr wythnos. a 3 ceiniog yr awr ar y Sul. Tybier fod y Jdau ddyn" 3n gwc-ithio un awr "dros amser" ac vn cael eu talu ar vr un raddfa. Caiff y eyn taf 4j ceiniog yn fwy am yr awr hono, a'r lIall un geiniog yn fwy, a. os y bydd yr awr hono ar y Sul t-aiit y < vntaf 6i ceiniog yu fwv. a'r liall 3 ceiniog'yn fw y. A ydyw hyn yn dcg a'r dynion lieu a'r meistr? "b meddai rhywun, palll y rhaid trafferthu, nid yw 'hyn ond peth byehan a dibwys. Cawn wcled hvnnv vn Ill" ymlaen. Can fod llawN lawn o we-ithwvr vm ilon yn byw ar y fl'erm, ac y rhaid gweithio llawer o oriau dros-amse.r" vn y gaeaf, mae y cwpstiwn yn dod yn un pwysig. ac yn golygu itia-A-r o' ariau i'r meistr mewn tymor. Y11 fy mam i dylai y cyflog "dros-amser" rhai sydd yn byw ar y (H-rm fod yn 6] yr aNN-r yn yr wythnos, ac 82 yr awr ar y Sul. Son- iais am flerniwr wedi cyflogi am yr hen oriau o chwech hyd saith. Rhowch weld faint dd.vlai y cyflog fod. Mae gweithio o chwech hyd saith gydag li awr at amser bwyta yn llg awr y dydd am 5 diwrnod yn 2 w 57: awr. Y Sadwrn o 6 hyd 12.50. dyna 6awr yn gwneud 64 awr. Hhaid gofalu am yr anifeiliad ar brvnhawn Sadwrn. dj"- weder hyd 6 o'r gloeh, dyna 4 awr. yn gwneud cyfanswm yr wyihnos yn 68 awr, a r, 20 o ba rai svdd dros-amaer." Rhaid t'r certmon roddi o ieiaf 4 awr ar y Sill (a'r jwrthwr fwy). Beth yw v cyflog? Mae yr i»af-gyflog yn 36s 6e (os heb'fwyd JPI. llety) atit 48 awr: 20 awr o dros aiilwr yn yr wythnos yn 16s 8(' yn 01 10 ceiniog yr awr, a 4 awr dydd Sul yn ol '1 yr awr, 4s. Cyfanswm yr oil yn 57 2c, neu 74p 6s 4c mewn chwe' m* O'r tu all. os y bydd y gwas yn byw ar y ffNm, tyiui 155 o'r isaf-gyflog gan dalu 21s 6e. Ychw&negor yr oriau "dros-amser" yn [ 01 y raddfa y telir ir dynion sydd heb fod yn byw ar y fferm, 20s 8e. a daw y cyflog i 42s 2e (gyda bwyd a llety), neu 54p 16s 4c mewn chwe' mis. 0, y telir am yr oriau dros amser yu ol y raddfa a nodais uchod fel un priodol a tlie-g. claw y cyflog "drob-anispr" i 13s 8c. a'r cyflog wythnosol yn 35s 2c. neu 45p 14s 4c am mis. gyd bwyd a I!ety. Iac y gwahaniaeth rhwng y ddwy raddfa yn 7s yr wythnos, neu 9p 2s mewn chwe' mis. Gwe'ler felly iiad yw y cwestiwn yma mor ddibwys ag yr ymddengys ar y cyn- taf. Gobeitliiaf fy mod wedi gwneud y mater yma yn eglur, a bod fy ffigyrau yn gywir. Os nad ydynt. diau y bydd rhyw- y un yn falch o'u cywiro. Hawdd fyddai i unrhvw 1111 sydd yn trefnu oriau gwa hanoi wneud ei gyfrif. ond ei gydmaiu a'r ffigyrau hyn. 11-1-th gwr, os ydyw y gwas dan 21 oed mae y raddfa yn wahan- oJ. Fe ddylai dynion ieuanc sydd ar y tir gyflwvno tystysgrif gonedigaeth i brcfi ell hoed, er mwyn bad yn -sicr o'r cyflog eywir, ac er galluogi y meistr i newid y cyflog pan y cyrhaeddant eu |>isn-blwydd. Mater at-all y dymunem gyfeirio ato yn fyr ydyw y Mesur a elwir "Hours of Employment iNo. 2) Bill." sydd wedi ei gyflwvno i Dy y CvlTredin. Amcan y Mesur yma ydyw gwneud oriau gweithio yn wvth awr yn y dydd vmhob diwydiant. Tybia yr Undebau Llafur, "Trades Unions." y bydd i hyn sicrhau gwaith i fwy o ddynion, gan 11a chaniatoir gweithio dro-s-amsjer" o gwbl, ond o dan am- gylchiadau eithriadol iawn. Mae- yn wir nad yw amaethrddiat^th yn oael ei chyn- nwys yn y Mesur ar hyn o bryd. and y mae v "Trades Unions" "]1 benderfynol o rorldi amaethyddiaeth o dan y ddeddf pan y i^'sir hi. Rwy'n credit fod y "Workers' Union," gyda pha un y mae Undeb Gweithwyr Mon" wedi ymuno. yn un o'r rhai sydd yn galw am hyn. ac fe ddylai gweithwyr Mon fod yn wyliad- wnis, er eu IIIwyn eu hunain Lo-tii fydd eu safle ar y cwestiwn yma, ac nid wyf yn meddwl y cvtunent a. hyn, lw byddai i'r cwestiwn gad ei roddi yn deg get- eu broil. Dylai yr amaethwyr gydag un Uais brotestio yn erbyn eynnwys aniaethydd- iacth yn y Mmr hwn. onide bydd wedi darfod am danom. Mae yn ddigon an- hawdd dwyn cin diwydiant ymlaen fe) y mae pethau yn awr, ond byddai yr ani- ryfusedd hwn yn wacth na'r cyntaf. Da gonnym ddeall fod y Prif Weinidog o'n plaid yn hyn, ac yn ol ei aracth yr wyt.h- nos ddiv.eddaf, y mae ef yn sylweddoli gwerth amaethyddiaeth i'r deyrnas, a'r anhawsucrau yr ydym ynddynt wrth goisio cynyrchu ymborth. ac y iiiap yn bwriadu gwneud yr oil a all er ein cyn- orthwyo. Dylem arfer ein holl ddytan- wad yn erbyn y symudiad newydd hwn. a galw ar ein holl aelodau Seneddol i wrth- wynebu y ballad gorthrymus a dinystriol hwn. JOHN N. THOMAS. Hydref 27ain. 1919.

ACHOS MISS DOUGLAS PEXXAXT. lia'r uchod yn cael syiw'r pwyllgor o Dy'r Arglwyddi bron ar ?iyd yr wythnovS .y I ddiweddaf, a dydtl Llu.11 daeth tro Ar- giwydd Weir. "Gweinidog yr Awyr" ar yr ad-eg yr ,nHkhwyddwy(1 Miss .1)ougJa. Pennant-, i roddi tystiolaeth, a siaradodd ant wait.h y gwahanol atJrallJuu. Dywed- odd ei fed We(i Ifriirilo barn nad oedd y foneddiges dan ylw yr oreu i lanw'r twychl. ond ni fedrai roddi rlmviu pen- dant paham. Dan groe^holiad dywcnlodd ArgUvyddes R-hondda ddvinunai ef weld yn y ewydd. Tybir y pery r yni- cJiwiiiad am rai <lyd<]iau etc. +-

PT<:RL Y PLANT" AM HYDREF. Dyma. ddailun o'r CangheOor INTarlav Samson. Nid anhebyg. o ran ei wyneb. i Mr Ellis Jones Griffith ond gwahanol! iawn ei gyfaiusoddiad. Wrth ddarllen Dad'ieuon Maggie Jones" daeth sylw y diwe^ddar (Jwilym Berw i'r c-of. Dywcd- odd fwy nag un waith mai ym 111011 euglyn yr ocdd ei "clem"—i fod vno nes ymixm ei glywed. Pwy na fu raid iddo chwei-t.hin wrth ddarllen haues y Deon Cotton a'r hen wreigan a'i chypaned te ym Mangor Disgwylir g>vc!d gmnau Ap 10!1 wedi ell crynhoi yn llybr bach yn union. Bydd yn dda gati lawer ei gael. Diddor- ol dros IKIV i bawb ohonom yw daiiien I traeit-hiad" y Paroli A. Owen-Evans ar vmgais y cytieithwyr i etillift y gor on. P ie mae"r dyn yn cael gafael aT ,Jdarnau tilor gas i'w cyfie.ithu, 'nyf methu ,1y- fail]. z Ond, 0. maent yn dda! Mae y Pt"rl" ym ilill yn heluyf ei gyfaiksodd- iad. heb gysgod liwyctai yn ixrtbyii iddo. Morfa.,

tnnol yn ddyledus, i raddau helaeth. ir hyn a glywsant gaa yr athmw liygloU jhvvng muriau athrofeyd<l Llanbedr no AL erystwyfch, ac i'r ysbryd hwnnw a dreiddia yn naturiol o'r athraw he'\ a phrofiadol i r disgybl ieuanc a brwdfrydig. —O'x "GeninM."