Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
FORD CARS c IN ANGLESEY. A. DEACON & SON, LTD., OF LLANDUDNO, Beg to announce that they will shortly open in LLANGEFNI a FORI) DEPOT Inclusively devoted to the Sale and Repair of FORD CARS. A Large Stock of Spare Parts will be on hand and Ford owners will receive every attention. t A-,k vo-;r Draper rA I TO BJ.EACII I — 1 r *JiL I government 1 1 o make tine, generous-wicun, I L1JrN 1 long-wearing linen sheets < i homk. I at ,jg^j price> it may be necessary to join Government Linen. But it s remark- ably easy to make an almost invisible and quite unfeelable seam. Skiiful stitching welds t!^e finely woven selvedges so close!) that after hot-iromng both back and front the join is lost to touch. j Pride of accomplishment, gratification of possession and satisfaction of « economy r.H enhance the pleasure oHcnowing you have acquired fine-linen sheets which will last for ever." I Government Linen is still en sale at less than it cost to make, but soon it will be all gone. At Drapers everywhere. Buy NOW. 36, 38 & 39 inch Jib, f! )1V .i 1/fIJ¡ f: -.L/ I t2 VheCloth of Quality VheCloth of Quality and 21 Hundred UiWt L e on J. Martin. 95 I-ligh Holborn. London. W.C.I. ———I——- "Well, my boy, I've done the best I can for you!' NLESS you make prov,sion now to give him, as UNLESS you make provision now to give him. al J he grows up, a sound education—business train- ing, technical training, professional training, as the case may be-you won't be able to look your boy in She face and say, I've done my best—it's up to you now, my son, to make good A good training will double your boy's chances of success in life he deserves it-you want him to have it. Make steady provision now for the expenses 5 which will come later. Set aside a little each week, or each month, and invest it in Savings Certificates. Then. when you need it, the money will be at hand, with this difference—that for every fifteen shillings and sixpence you leave in for ten years you will be able to draw out One Pound Six Shillings. Obtainable through a SA VINGS A SSOCFA TION. or iron any Bank, Money Order Post 'Office or Official Agent. Or you can buy them by instalment* by asking at any Post Ofjiet for fSd. Savings Stamps and a card (fret) on tvhtch to stick them, fa L- ——- LLOYDS BANK I LIMITED, wL with which is amalgamated THE CAPITAL t fCOUNTIES BANK, LO. HEAD OFFICE: 71, LOMBARD STREET, E.C. 3. f I &LONIAL A FOREIGN DEPARTMENTS 17, CORNHILL, E.C. 3, • and at BIRMINGHAM, BRADFORB, LIVERPOOL, MANCHESTER, NEWCASTLE-ON-TVNE. Foreign Bills and Cheques are collected, and approved Bills purchased. Letters of Credit and Circular Notes are issued, and Foreign Currency Drafts, Telegraphic Transfers, and Letter Payments, available in all parts of the world, can be obtained from the principal Branches. L__— The Agency of Colonial and Foreign Banks is undertaken.
PROFEDIGAETH Y PORTHMON. -
PROFEDIGAETH Y PORTHMON. Yolivciig cyn dr.vedu v rliyfel for TlOnnO yn 1809 fu raor dryvbunebus i' Aw stria, cr l'w milwyr hi ei chychvvyn yn w y^-h, a phaj-i v ciaetit Bcmapart yu teisr y wlad, gadawodd porthmon Uungaraidd Vienna prifdduiafl Awistria) i ddychwelvd gartre ynghanol y wlad. Yr oedd ganddo swm mawr o aur a phapurau gwerthfawr, ac ll:d ira wdd oolfd eu dwyn yn ddtogel, canys yr oodd ruintoioedd o lilwyr Awstria a J/Trainc ar watigar hyd y wlad, ac nid oedd y Crotiaid a'r Hungariaid gwyLltion a ym- iaddaut dan yr "eryr" Awstraidd yu anil yn rhy botrusgar i ga4w eu dwylaw rhag liadrata paji y byddai cyfltnijsdra ffafriol iiou dde-ngar yn cynnyg pi hun. Mcdd bynnag, ymddiriedui'r porthinon yn ei wy- boJaeth gywir o'r wlad a deithia^ai mor fynyoh, ;I.' yn ysbryd a ehyfiynidra ei gelfy! ac wedi derby 11 yr hjl1 a ystyriai ef yn hysbysiad cywir mewn Pei-tliyiias i'r lleoedd oedd ym nnxidiant yr ymladdwyr a'r rhannnu o r wlad oedd fwyaf agored i'r lluoedd milwraidd, oyehwynodd o Vienna. Ofnai y byddai'r ddinas yn faan wedi svrthio i ddwylaw y golynion. Ae-th .\11 unig, ac ar ei tfordd yr oedd yn cialus i ocheiyd yn Ile ehwiuo am gwmpeini teith- wyr eraill: canvs barnai yn r/iesymol y gaUai person unigol, w,d ei \vi.«go yn waol fe! yr oedd of, ddiaru' sylw. Trwy y trefniad hwn aeth heibio y cyffuniau Hun- garaidd a pharhaodd ei daith tuag adref trwy ffordd gylehynol ac .a.nhygyrd1. Ar y drydedd nosott ar ol ei ymadawiati a Vienna arocsodd mown tafarndy distaw ar gyffii,kaii tret* !e<han. Nid oedd wedi bod vnn o'r blaen, ond yr oedd y ty yn gytfoddI.3, ac ymddangooiad v bob 0'1 amgyk-li vn barchus. Ar 01 edrych yn gvntaf ar ol ei getfyl blintidig ei.-steddodd i !awr i swpt.-ru gyda'r s-atarnwr a .i deulu. Tra wrth ei iwyd gofynwyd iddo o ba jp y daeth; a pt,.ait y d/-wiodd maw o Vien nra yr oedd pawb yn bresonnol yn awyddu? i wvbod y newyddiori- Ily.sbysodd y portii- rnon hwy o'r cwbl a wyddai of. Y tafarn- wr a ofytHxld yn ne-saf pa orchwyl ydoedd we-di ei alw Vienna. I)yvvci<xld wrthynt ei fod wedi bod Yil.) yn gwerthu rhai o'r wffylau goreu a gymrwyd erioed i,tare.,i- iiad. Pan y cly w<>dd vhyti, y tafarnwr a daflodd gip-olwg at nn o'r dynion a berth- vnai i'r teulu, yr hwn a ymddangosai i lod yn fab !ddo. yr hyn ni ddarfu v porth- mon end braidd sylwi y pryd hwnnw, ond yr llyn yr oedd ganddo reswrn da l'w zliw gof wedi hynny. Pan orffennwyd y "WPPt" y t-eithiwr lliiddedig a ddeLsyfodd gael pi arwairi i'w wely. Y tafarnwr ei hun a gynirodd y goleut:i. ar a'i tywysodd ar draws buarth bychan wrth gefn y ty 1 adeilad atighysylltiedig. yr hwn a gynwvsai ddwy vstafeil daelus. Yn yr un fewnol yr oedd gwely, ac viiia y tafarnwr aÏ gad- awcxid iddo ei hun. Fel yr oedd y porthmo[! yn tanvi ymaith I ei got ac yn dat-.nl y bell oedd gaini-do lie yr oedd ei ariai: yn guddiedig tybiodd y byddai yn Hawn cy-tai idd:) edrych a oedd N- a wysai ei aur. a llogell-lyfr c-arpiog a gyn- wysai e; faIlc-b<.tplU¡W Awstriaidd; ac yn canfod ffxtydda;) yn berlfaith iawn gotsododd hwynt dan ei obwiydd, dit'f'xki y goleani, a tiiaflodd ei hun ar y gwely. gan ddiolc-h ei feni wedi cyrraedd iiyd yn hyn yn ddiogel. Ni chlywsai ef ddirn am v lhai oedd wedi syrthio i'w iny.-g i beri iddo ameu dim arnynt, ac mown canlyniad yr oedd y i»rthmon yn fuan yn mwynhau cwsg trwm a dedwydd. Bu yn y sefyllfa honno am awr neu ddwy, yna deffrowyd ef gan jwsi fel ffene^tr yn agoryd, a daeth w,, 1 oer y lia-i i lenw: yr y.tafell. Wrth godi ei hun ar v gxvely gwelai yn ym- ddangos trwy y ii'ene^tr agored ben ac ysgwyddau dyn, yr hwn yn eglur ccdd yn ceLsio gweichio ei ifordd i'r ystafell y ffordd honno- Fei yr oedd y porthm-on dyohryn- edig yn edrych ciywc-dd ifrrwst, a-c yna ieisiau llawer o ddyninn fol y tybiai ef VIl agos i'r ffenestr. IJanwai yr ofnau mwyaf dychrynllyd feddwl y toithiwr. a-thaflodd ei hun dan y gwely. O'r braidd yr oedd ef wodi gwn-eutliur fiy-n pan y clywodd ddvn wrth y lYenestr agored. a'r munud ne.sat syrfchiodii i'r llofft. Yr oe<id ofn bron wedi amddifadu y porthmon o'i wyrau; et-o, yr oedd af yn eanfod fod y di-eirhrddyn, pwy bynnag allai fod, yn feddw. íd oedd hyn, modd bynnag. ond cysur gwan iddo, canys gallas-ai ei fv>d wedi llyncu gwin yji unig i'w wneuthur yn rhv fi'vrnig, a.e yr oodd yn meddwl ei fod yn clywed Ueisiuu dynion eraill oddi- ailati, y ritai a allent ddrmgo i'r ystafe]; i gynortJiwvo y dyhiryn ocnid i fewn eisoes, Do byddai angen. Ei syndod, niodd byn- nag, oe<id fawr pa.n y clywodd y dyn yn taflu ei hunan ar v liawr, ac yna yn taflu ei hun ar y gwely. Yr odd dychryn wedi gafael yn i-ity gadarn ar y porthmon i allu ni ysgwyd ymaith. Yr oedd ei feddyliau yn rhy gymysglyd idd.) dybied unrhyw d-dyben arall, ond Hadrata neu Jof. ruddio, no efe a orweddodd yn dawel lie yr oedd ni\s iddo glywed y dyn yn ell wyrll U Meddyhcdd y pryd l>yn am fynd allan ac at b'-bl y ty i ofyn -rini orweddie arall, ond pan Jj i'r p«viderfvniad yna clyw- ai cldrws yr ystafell allanol yn eael ei agcr -a thrwst ysgafn r^ai yn coml(leki-yiia ddrws y llofft lie yr oedd ef yn caol ei agor yn ddistaw, a dau ddyn. utt o ba rai oedd y tafarnwr a'r Hall ei fab, yn ynnSiangos. "Oajiewoh y goleurii lie y inae," si>ialai y tdiarnwr, "neu gall ei gyfFroi, a rhoddi i ni aiairerth." "Nid oe*a perygl o hynny," meddai y mab mewn sibrwd, "yr ydym ni yn ddau am tlll nid 0'" ganddo ond eylUdl fochan, ac y mae ef mewlI t.rwmgw.sg hetyd; r iywch fel y man ef yn chwyrnu." "Gwnewcih fel yr wyf fi yn dweyd," meddai y tad. "A fynnwch chwi iddo cddfro a chodi yr holl gymdogaeth gyda'i Hcjcddiadau I'riti y galiai y poVthmon brawychua. tin y gwely, beidio a dolefain; ond gwel- ai fod y mab wedi ga.daet y goleu yn yr ystafell arall, ac yrva gan dynu y drws yn rhanol ar eu hot i gysgodi Llewyrch y lhis-ern odd wi-tti y gwely, gwelai y ddau lofrudd yn ymiithro at ixhr y gwely. a-o- Ylla fe glywai drwst arfau yn disgyn ar y gwely a.: yna swn cyllcll neu gleddyf yn trywannu calon y dyn nad oedd ond ych- ydig o fodfeddi uwchlaw iddo ef. flyti ddilynwyd gan naid sydyn a ffyrnig ar y. w gwply ac oehervidiau. Yna y gwely a blygwvd gan bwvi ychw.anegol, trwy i un o'r llofruddion daflu oi hun arno, nes yr oedd yn gwa-sgu ar y porthmon. Yr oedd di-^tawrwydd -arswy-dol am funud neu ddau. yna dywedodd y tafarnwr, "Y mae ef wii ei orffen; c-ymerweh yr ar- iaii gwelais ef yn eu dodi dan y goben- ydd." "Y maent gennyf," meddai'r mab, "y PWX6 a' logell-lyfr." Yita'r porthmon a waredwyd oddiA-rth y pwyaau oeidd bron gwaagu ei anadl allan ohono, a'r llofruddion a radasarit allan. Ymlusgodd y porthmon allan, a diangodd trwy y ffenestr feohait trwy ba un y gwel- odd y creadur anff«xlus yn dyfod i mewn, yr hwn oe-dd yn sicr wedi ei lofruddio yn ei le ef. Rhedodd gyda'r brys mwyaf i'r dref. lie y mynegodd ei chwiedl- dychryn- llyd a'i ddiangfa ryfeddol. Cvmrwyd of. at yr hedd-ynad, yr hwn a hysbyswyd am yr hyn oil a ddigwyddodd. Mewn ilai na banner a.wr ar ol hyn yr oedd y porthmon drachefn yn y tafarndy gyda'r h-edd-ynad, II u cryf o'r trigolion. a'r nos-wyliedydd, y rhai oeddynt oil wedi rh-edeg yno. Yn y ty yr oedd y cwbl yn ymdd.angoe mor lon- ydd a rnarwolaeth, ond fel yr oedd y cwm- ni yn mynd oddiamgyldl i'r tai allanol tybiaeant glywed swu. Arehwyd i rai am- gylchu y dafarn a'r 11-eill i wy'tio'r lleoedd eraill: yr hedd-ynad, gyda'r porthmon a banner dwsin o wyr arfog, a redasant at ddrwj yr ystabl. Agorwyd ef, a chawsant i fewn y tafarnwr a'i fab yn torri bedd. Y cyntaf a welsant hwy oedd y porth- mon Yr oedd effaith hyn ar eu honeid- iau euog yn ormod i'w oddef, a thaflasant eu hunain ar y llawr; ac er iddynt gael eu dal gan ddwylaw felyd a chrafangawl, o wir gig a gwaed. a chlywod lleisiau yr hedd-ynad a'i gyfeillion. a'u cymydogion yn eu cyhuddo o fed yn llofruddion, buont am rai niunudau ryn oredu fod Hun yr ymdeithydd a safai yn eu plith amgen nag ysbryd. Y dyhirddyn caletaf oe-dd y tad, yr hwn, wrth glywed llais y porthmon yn parhau i siarad a'r hedd-ynad, yn gyntaf a enillodd ddigon o awdurdod dTasto ei hun i godi ei wyneb oddiar y ddaear. Etc a welai y porthmon eto yn welw, ond yn amhyg lwo dderbyn dim niwed. O r diwedd, gan godi ei hunan oddiar y llawr, efe a ddywe-dodd wrth y rhai oedd yn ei ddal, "Cadewch i mi "wei-ed y dyn viia yn ne, gadeweh i mi ei deimlo." Tynrsodd y porthmon yn ol mewn dych- ryri. ei foddhau yn iltyn," meddai yr hedd-ynad: "y mae ef yn an- arfog ac yn ddirym, ac yr ydym ninnau ynia Ïw rwystro i wneud un niwed ] èhwi." Ar hyn gadawodd y porthmon i'r taf- arnwr- ddyuesu ato, a thynu ei law dro., ei gorff; ao ar o! -,orff,-ii llyn, pwaeddodd, "Nid wyf yn llofrudd. Pwy ddywedodd fy mod yn ilofrudd?" "C'awn weled hynny yn fuan." meddai r porthmon, yr hwn a dywysod-d i r ,pt,dell ile bu y gyflafan, a'r hedd-ynad a'r ddau garcharor a'r non gwmpeini wedi ymga-^glu at eu gilydd wrth glywed y swn oedd yn mynd ymlaen yno. Cerddai y tad a r mab yn hyf i'r ystafell, ond pan welsant wrth oleum y lampau fod yno gorff yn orchuddedig a gwacd yn gorwedd ar y gwely gwaeddasant allan, "Pa fodd y mat" llyn: Pwy yw hwn? Ac ynnuthrasant ynghyd at ochr y gwely. Wcdi eyllu yn "fanylach gwelwvd mai corff dyn icuanc oedd yno. Wrth weld yr olygfa, yr leti- engaf o'r llofruddion a drodd ei ben ac a luwygodd mown distawrwydd end y tad, gan rcddi ysgreoh mor uehel-mor ar- swvdol nad allai itob ei dioddef Oron, a daflodd ei hun ar y gwely ac ar y corit gwaedlvd ac areholledig, a waeddotld, 'I" v mab lled-dais fy mab fy hun." Cafodd esmwythyd amserol oddiwrth ddychrynfeydd ei sefyllfa trwy gael llewyg, Y munud ne.af y dafarnwraig druenus yr hon oedd weithian yn wraig i lofrudd, vn fam i lofrudd, ac yn fain i fab "i,)f ruddedig— i fab a lc-fruddiwyd gan tiawd a thad—a redodd i'r ystafeU, a bl.aai wodi dychrynu llawer mwv F Y cwt-u weld yr olygfa. Ataliwyd hi gan y t>rsI>1 i hnd i weld y corfi. Yr oedd wedi cael oi d,ffroi o'i C'¡)wsg gan y swn a chan ys- grochiadau ei gwr, ar yn awr yr oedu hithau yn y.->grechia.n yn waliogfus, ac yn cael ei chliwio yn ol i'r tv. Y ddau lofrudd a rwvmwyd ac a glud- wyd i'r dref, lie ar yr ymholiad yr ym- ddangho.sodd oddivvrtn dyitiola-eth iiiai y person a lofruddiwyd oedd mab ieue.ngaf y tafarnwr, yr hwn na thybiwvd erioed yn eilOg" o unrhyw drosodd rnwy drvgionu-s na m-eddwi, ac yn lie bod yn ei wely, fel yr oedd ei dad a'i frawd yn meddwl, yr oedd wedi dianc alian o r tv ac ymuno a ehwm- ni o feddwon y dref. Tysticdd dau ohon- ynt ar eu llw fod y trancedig yn feddw- ac yn ofni digofamt ei dad, os v dihunai e-t deulu y \v yn y fat-a .efyUta ac ar awr hwyrol. Dywedodd wrthynt yr elai of drwy y .ffenestr i fewn i ystafell fee-nan o-e-dd yn un o'r tai allanol, a chysgai yno, fel y gwnaeth lavver gwaith cyn hynny. Aetiiant hwy gydag ef i'w gynorthwyo i ddringo at y ftene>str. Cyr'naeddodd Henostr unwait-h, ond gan ei foil yn feddw svrthiodd yn ol. a chawsant dratferth fav> r i'w berswadio i geisio dringo draehefn. Dywedai y byddai yn well ganddo fyned i gysgu gydag un o'i gvfoedion. Modd byn- nag, o'r diwedd llwyddo-dd i fyned i town trwy v ffer.ostr, ac aethant hwythau oddi- yno. Ar ol ychydig o wythnosau cafodd v tad a'r mah eu dienyddio. Cyfaddofasi it y ewbl, a dychwcvJ-wyd i'r porthmon ei aur a'i bapurau.—O Hen Lyfr, gan Donioi Fychan.
DIM ARCHWAETH AT FWYD.
DIM ARCHWAETH AT FWYD. Pan na fydd genryit at fy yd. neu ;>an fo bwycl yn ddiflas l^chw:. v.acth jut mor ddeniadol neu bur p, fyddo, yi.ji cymrwch yn ganiataoi fod rhywlith o*i ',e ar ele't treu'la.-i Yr hyn sydd gen nych angen am dano ydyw tonic i r cylla, -i- af,,i. !i*r o)ltild on. Ac i, o, t n gweli na Mother Seigel's Syrup. Iat"1I rhorWi min i'r archwaoth, ac yn rheoii'r li-Vi gyfansoddiad treuliswfol Yna fcvdd i chwi fwynhau eici bwyd a de;-byn v ,v!i i pricdol o 'u'th oddiwriho, hob yr hvn ni? geliwell obeithio mwynhau ieohyd da A i, ol ychyd'g ddognau o Mother Seigers Syrup gellwch fwyta yn gaionog. a bwyta ^•r hyn a baratoir i chwi LeL ofiu ]>oe:.an i ddi'yn. Y mae Met er Seigef- >vrup yn cywiro nc ya cryfhau oig.innau y treu'iad. ac yn aJfer yi.-
EI G WAR THE G DUON.
EI G WAR THE G DUON. Y SGRIFEN N YDD NEWYDD Y GYMDEITHAS. Cvnhaliwvd eyfarfod -o a,Iodau Cvm- dpith:16 Gwaa-theg Duon Oyrnru ym Man- gor ncs Fawrth, a Mr W. ÜWelJ, Y.II.. Penymynydd, yn y gadair. Hysbyswyd fod 48 yn ceisio'r swydd o y-gnfennydii, a dewi-swyd Mr MacK-enzie (Mri J. Pritoh- ard a'i Gyf., arwert.hwyr) yn unfrydol. Penderfvnwyd oodi: tany sgritiad i, I. mwyn rae! arian i ddwyn y lhywogaeth Gvrnreig i fw)" o svhv drwv'r deymaa. 125 GINI AM DA RW. Dydd Mercmer cynhelid pedwaredd ar- ddangosfa flynyddol Mri J. Pritohard aÏ Gyf. ym Mhorthacthwy, a cheid yno ani- fejliaid ocdd yn gredyd i'r saw I a'u mag- odd. Barnwyd iwy gan Mr W. Jones, Plasybryn, L,Iatibecir, a Mr David Evans, Tycerrig Isaf. Bala. Daetliai prynwyr lawer ynghyd, a'r canlyniad fu gwerthu r ell. ac eitnrio un anifail. I)ynia'r dyfitrii- iadau, gan nodi hefyd y prynwyr a'r prus Buwch: 1, J. H. Roberta. Gwnhiiigar, i'r Anrhydeddus F. G. Wynn, 67 gini; 2, John Owena. Rhosigar, i Mr Clough, Southelmsall, Yorks, 56 gini: 3. Evans Owen, Cae Newydd, i Mns Spottiswoode, Gwrecsam, 46 gini. Buchod eraill: Griffith Jones, Bodvel Hall, 45 gini; Mrs E. H. Spottiswoodc, 40 gini: Miss Jones, Gwredog, 47 gini. Buchod neu heffrod tair blwydd: 1. Capt. Rupert Williams Ellis, i Cap ten Christie. Carlisle, 61 gini; 2, Arglwydd Sheffield, i Capten Christie, 69 gini: 3, Griffit.1. Owen, GlanllanaJl, i Capten Christie. 40 gini. Eraill: Major Erie J. W. Piatt-, Madryn, 60 gini; a Mr Hugh Williams, Bodrida, 50 gini. Heffrod dwyflwydd: 1, Anrhydeddus F. G. Wynn, i C. H. Lloyd Edwards, 62 gini; 2. Anrhydeddus F. G. Wynn, i R. Jones, Tymawr, Bodafon, 74 gini; 3. Arglwydd Pen-rhyn, i Capten Christie, 54 gini. Er- aill: Anrhydeddus F. G. Wynn, 64 gini; Arglwydd Sheffield, 66 gini; l^ord Pen- p\vn, 50 gini a 48 gini; o'r Faenol, 74 gini a 64 gini; R. Davies, Bryn Colli, 61 gini a 60 gini; David Jones, Tynycoed, 50 gini; Mri Richards. Hen Shop. 70 gini a 46 gini. LJ-awer hefyd o 35 i 40 gini. Heffrod blwydd: 1. O. E. Hughes, Bod- elwa, i G. Owen, Glanlla,an, 51 gini; 2, Win. Hughes, Ynys Farm, i E. W. Col- linson, Axthog, 24 gini; 3. Owen Griffith, Ta.lyllyn, i R. Evans, Bodowyr Fawr, 26 gini. Un arall o Fodelwa i 40 gini, eraill ieuainc o 20 i 30 gini. Teirw dros ddwyffwydd :1, W. A. Pryth- eroh, Bodfeddan, i Miss M. J. Jones, Gwredog, 125 gini: 2, Mr Wilmer, Waen Isa, i H. 0. Ellis, Ty'nhendre, 50g gini. Eto tlan ddwyflwvdd: 1, R. M. Greaves. Wern, i'r Anrhydeddus F. G. Wynn, 90 gini; 2, 0. E. Hughes, BodeJwa, i Mr E. W. Collinson, Arthog. 84 gini; 3, Arglwydd Sheffield, i Mr W. T. Prytherch, Bryngof, 68 gini. Miss Jones, Gwredog, 40 gini, ac eraill ieuengaeh o 30 i 36 gini. j
Y PARC'H EDWARD JOSEPH. j
Y PARC'H EDWARD JOSEPH. Tarawyd y Parch E. Joseph, Garn Dol- benmaen, yn wael ar ei ffordd gartref o Nefyn, a bu farw ymhen ychydig wedi iddo gael oi gario i dy yn ymyl. Yr oedd yn wael er pan laddwyd ei fa-b I un o'n dynion icuaine disgleiriaf-yn y rhyfel. Ei oed oedd 66, ac nid oes lawer o fisoedd oddiar ei ymneillduad o fugeil- iaeta capel y M.C. yn y Garn. j
CYNCOR SIROL MON.
CYNCOR SIROL MON. SWYDDGG NEWYDD ETO. TWYLL Y PWYSO MOC1I. Llywyddai Mr It. O. Pierce gynulliad da. o'r aelodau ddydd Iau. Cyflwynwyd adroddiad inaitli gan Bwyll- gor y Man-ddaiiatiau, ymha un y rhoddid manyljoG j>arthed pwroas a gosodiad am- ryw fFormydd. Bron yn ddieithriad, 1 gyn- lilvvyr y gosodwryd y tir. Yr ocdd y pwyU- gor wedi pasio'r penderfyniad hwn: Os daw dyn fo'n dal tir dan y C'yngor yn bert-hen neu'n den ant tiroedd eraill yu v sir. fod i'r cwestiwn o derfynu'r denant- iaeth rhyngddo a'r C'yngor gael ei ystvried." Hysbysid fod y pwyllgor am benodi archadeiladydd (*ynorthwyol Jr Mathet" yjyn a'r gwaith o adeiladu ar faii-ddaliadan. Beirniadodd Mr Lewis Hughes yu ilym y cynnyg diweddaf Yil y Pwyllgor Addysg 9 yr oeddynt newyd'i fod yn ;on am gynilo, a phaharn troi fel hyrt i lwybr gwarttraff? Ni we'ai pa angen oedd am ben.saer o gwbi, Egliuodd y Clere (Mr WalterO. Jones) fod y Bwrdd Anriethyddol yn go-<>,I arnynt benodi eynorthwywr am fod lymajnt o dir wedi ei h*\vnu a rhyw gant o adeiladau i'w codi, ac nid oedd ar y Bwrdd eisieu ood- iad. Penodiad drow amsor y golygid iddo fod. :}lr Hltght': Ond f(, all un dyn gadw'r blaen ar v cySenwad geir o ddefnyddiau adeiladu: a phettit arall, bydd yr holl adeil- adau yn ol yr un plan. Dywedodd y Clerc fod gan y pwyllgor hawl i weithrodu yn anibytiol ar y C'yngor. i Air ('hadwick Ond fe gawn brotestio, bid A ydym i gymryd yr holl ymvrryd yma gan y Llywodraet-h heb gael dweyd gair? Y Clerc: Daeth y pwyllgor yn unfarn i'r penderfyniad yma, ac o'r YBlgswyr y liiao tri cyn-lilwr wedi eu dethol i ddod ger eu bron. Y Liywcxiraeth sydd i cyrlog. Aelod: Ond yndiie y caill" y IJywodr- aetli yr arian i dalu"' Y C'adeirydd: A o: gennyeh gynnyg: Air L. HughtM: Wel, mae'r pwyllgor yn gwybod yn awr both yw taimla.d y ( vtlgor. Y FFYRDD. Yn adroddia.d Pwyllgor y Ffyrdd ccid Mr W. E. Jones yn trafod y gwyn gyffred- inol sy<Id oherwydd eu Hithrigrwydd. Ar unig awgrym ganddo er eu gvvella oedd lluchio cerrig man hyd-ddynt eo tnid oedd diyn yu boddhau modurwyr a deurodwyr. l'eid yr un g-Wyrl ynihob sir yng Nghymru. ac yr oedd eft' wodi bod mewn gohebiaeth l>arthod Ix^th a wneid gan eraill. Yr oedd yn cael eu bod yn cadarnhau yr awgrym uchod. Cyfeiriodd Mr D. J. Elias at beryglon mawr y tlyrdd Hithrig, a sicrhaodd Mr Burton iradeirydd y pwyllgor) ef eu bod YIl gwneud eu goreu yn y mater. PWYS A MESUR. Ynghorfl tri lui.s profwyd 2431 o bwy-.au a meturau; caed 2242 yn gywir; yr oedd eiMeu cywiro 177 yr oedd pump heb nod, a chymrwyd moddiant o sait-h. Ceid yr adroddiad oanlynol g;ui yr Ar- oiygydd vnglyii a phwyso moch yn y sir — Xid wyf yn daw el fy meddwl o gwbl am y modd y dygir ymlaen y busnp", yma yn y sir. Y mae petli a ddigvvydil- odd yn ddiweddar yn ychvvanogol at y >:brydion Ileol wedi fy argyhooddi fod rhyvvboth ym.hell iawn o'i le. Ar ym- weliad a He neillduol yr oeddwn i broti pwysau, a t-henant newydd wedi dod i'r ty ynglyn a pha un yr oedd y lie pwyso. Dygodd bob "56" oedd ganddo w I'loii ac er fix! pob un oiionynt yn ym- ddangos yn debyg i'w gilydd caed un bodwar i,wyi yn rhy drwrn. Yr unig ttordd ï w gaol i'r pwysau ychwanegol oedd lienwi'r tyllau oedd dano gyda rhlwlll, a'r unig amcan posibl oedd rhoddi inantai.! o bedwar pwys i'r pryn- wr. Yi' wyf lawer gwaith wedi gofyn caniatad gwerthwyr modi i'w hail-bwyso, ond yn ddie-ithnad dywe-dent fod gan- ddynt berflaith ymddiriedaoth yn Mr Hwn-a-hwn, gan mai ofe -ty'n arfer prynu. Dinhon fod hyn Iwbriodoll i arferia-d sydd gan rai porthmyn yn y sir i gyflenwi }>()bl dlawd gyda Bloch baoh i'w magu a'u pesgi ar yr amod oil bod hwy i w oael pan yn dew ion, gan dynnu o t* pris, wrth gwrs, Pit gwerth yn foch bach. \Vrth bwyo y mac-'r amhülIth yngyn a thrin y pwyu, ac wedi ystyried y mater ymaii hir yr wyt wedi dot! i'r penderfyniad mai'r unig ffordd 1 siorhau pwyso cywir yw i ryw swyddog fod yn bresennol ymhobman lie y )>wysir moch. Ond yr oedd 29 o ieoedd pwyso yn y sir, a chan y pwysir dwy- waith a theirgwaith yn yr wythnos yn rha.i ohonynt yr oedd yn amlvvg na fedrai ef a.ro)ygu r gwaith. Yr oedd y pwyllgor wedi gofyn i'r Ar- olygydd siara-d hefo'r Prif Gwnstabl er cael yr hoddwei.sion i fynd heb eu disgwyl i r lieoodd hyn a gwytio'r nwvso ARIANNOL. Yn adroddiad y Pwyllgor Ariannol. a gynhygnvyd gan Mr H. R. Davies, myn- egid fod cryn swm yn fwy wodi ei dder- byn eleni ragor y llynedd am drwydded- a.u srynnau, helwriaoth, CWll, etc. Ar- gymhellid rodi cyflog arolygydd yr adran sirol hon i 350[%yda p o bonus, a ohyflog swyddog icchyd y sir i 600p a 6c y filltir a.t deithio. Dywedodd Afr Davies mai da fyddai i'r C'yngor gymryd i'lv ystyriaeth y t<ostaii oedd yn cynyddu ymhob admit o, wiiith cyhoi>ldlis y sir. ud BIjrrH AM Y DEGWM? Gofynnodd Mr Lewis Hughes pa bryd y deuai r degwm i feddiant y C'yngor. both fyd(lai'r swm, i ba a-moanion y gellid ei ddefnyddio, ac a fydd i hynny arwain i benodi pwyllgor a swyddagion newydd? Atobodd y Clerc nad ood(i y Mesur Di- wygiedig wedi el gyhoeddi eto, ond credai fod da.rj>ariaeith ynddo i weddill arian Eg- lwvsig gael ou rhoi at amcan,ion elu.sen- noil, gan gynnwvs rhoi help i efrydwyr tlawd. Ond credai na byddai arian i'w oael dan y Mesur am y deugain mlynedd nosaf ichwerthm). Ofnai y cawsa.i'r tvng- or ei fod yn gyfrifol ani gasglu'r holl ddeg- witi, a byddai raid iddo ynt.au ofvn i'r Cyngor benodi rhagor o swyddogiori at y gwaith. TAL UC'HEL AM GEIR MODUR. Daeth ilythyr oddiwrth Cyngor Trefol Beaumaris yn gofyn i'r Cyngor Sirol gymryd mesurau i atal i berchenogion ceir modur godi prisiau afresyrriol am gario; ac mewn atebiad i Mr Burton dywedodd y Clerc nad y Cyngotr Sirol oe,141 yr awdurdod yti y peth hwn. Galiai Cyngor Beaumaris osod prisiau neillduol a gwrthod trwyddedu neb ond yn ol y prisiau hynny; a'r un drwydded fyddai gan y car vinheb man wodyn. Ail-etholwyd Mri W. Edwards, W D. Jones, a H. Thomas yn Hywiawdwyr C:ole.g y Gogledd.
INDIGESTION
INDIGESTION ii rarely duo to any organic derangement of the digestive organs, but instead is almost always caused by acidity and food fermentation, which, by irritating and dis- tending the stomach, causes most of the pain and distref-d variously known as in- "digestiou, flatulence, gastritis, and acidity. Neutralise the acid and stop the fermenta- tion. a.nd nine times out of ten the trouble will disappear. For this purpose one of the best things known is to take Bisuratod Magnesia Tablets with a aip of hot water after each meal or whenever pain is felt. Those who have tried it say the results are truly remarkawe-all pain and distress dis- appearing within five minutes If you have stomach trouble in any form, go to-day to your chemist and get a Is 3d package of Bisurated Magnesia Tablets, and take as directed. It you aro not delighted the trial will cost you nothing, for every package contains a binding guarantee of satisfaction or money back—convincing proof of our faith that the best, surest, and quickest remedy for indigestion is undoubtedly BISURATED MAGNESIA.
!TEML Y PLANT.
TEML Y PLANT. CGan ATHRAW.) Puwan mi gawn y ddadl gan Johnny a David, y bu raid byw hebddi yn y eyfarfod diwedda, a'r teotun ddvliwn i ydi. PLANT YN SMOCIO. J.—I Colo wyt ti'n smocio, David? Roeddwn i'rv meddwl mai rhyw ddarn bach o brcn neu ddeilen oedd gen t I, ond mi wela rwan ma.i cigarette y gen tl. D.—W el ie, ond mae'n well i mi smocio hon na bwyta dali. -Anifeiliald fydd yn bwyta petha. felly, and dynion sy'n smocio. Dynion vda ni, nid anileiliaid. J.—Mi wn hynny. Rwyt ti n wahanoI iawn i anifail. Welaist ti'r erioe<l 'run o'r rheiny yn smooio. 'Does arnat ti ddini cywiiydd. klwitti" A htthauu ddydd Sul hefyd: D.—Pam? di'r niat-ar efo chdi? Rydw i wedi ij&sio tair ar ddeg, ac mi af i weini yn fuan; ac mae pot> un. os vdi o yn worth rhywbeth, yn smocio. J.—'Rydw ina bron yn bedair ar ddeg, ac rydw in stwr mod 1eyfl gryfed a thitha, ond ddaru mi erioed feddwl fod cisio modru smocio cyn y bydda i'n ffit i^fynd i weini. D.—Mi fydda 'nhaid yn dweyd mai rhyw ddynion meddal yw y rheiny sy yn erbyn smocio. a mi ddvla hen wr fel y fo wylxxi mwy na chdi. J.—Oedd. 'roedd dy daid yn "hen ben," a welais i rioed mono fo heb getyn yn eii ben neu yn cnoi baco ac yn poeri ymhob- man. Os na edrychi di ati, mi fyddi dltha yn oiynydd teilwng iddo fo. D. Paid a gwa.straffu dy ddawn, Johnny. Mae mwy o smocio rwan nag a fu erioed. Mae'r ielios yn lUvvddo, waeth be ddy wed well chi. J-—Ydi, mac'r achos yn Ilwyddo. Mi glywais fo 1 "smoking concert" yn Llan- gefni y dydd o'r blaen. Synnwn l ddim na ehlywir am "smoking service" ryw nos Sul yn lied fuan. Fe ddeuai dit-hau a'th debyg i wasanaetli felly. Rydych chi'n smocio digon y tu allan i'r capel rwan y peth nesa fydd cael mygyn y tufewft, a buasa.i dy daid yn galw hwnnw. mae'n debyg. yn "fwg yr arogldarth peraidd." Mae'n well gen i fod yn ddigon meddal i beidio cytuno ag arferion fel hyn na bod yn ddigon cahui i gytuno a iihw. D.—'Does dim yn debyg i ddyn ynot ti os na fedri smocio t.ipyn. Mae'n rhaiil i bawb actio fel dyn, neu 'dvw p ddim gwerth yr enw. J.—le. saf cyn sytiied a saoth. 0" mynni ond fyddi di ddim mwy o ddyn am hynny. Dyua Ile rwyt ti'n iiiethtt-edrych yn ganI ar bctha rwyt ti. Edrych di rwan fel hyn: dyna ni'n dau yn mynd yn 14 oed. Dy lwybr di ydi smocio, a thyfu i fyny drwy flynyddoedd mwyaf peryglus dy fywyd—o'r 14 i'r 21—mewn arferion sydd wedi arwain liawer segurdod. i afradion- odd. i dwyll, ac i feddwi. Pe bae ond er mwvn dv dad —— D.—Chid, mae nha-d yn smocio ei hun, ae mae mam mor ofalus am brynu baco III !Iau. iddo ag y(ivv, am brynti bare. i jil J.—Mati hynny'n ddigon posibl. fel mae'r gwaethaf, am dy dad di a llawer tad arall; ond rhyngddyn nhw a'u cydwy bod. Os yw honno'n dawel wrth iddy' nhw smocio ynghanou eu jilant, does gen i fawr o feddwl o'u erefydd nhw. Ac mae llawer ohonyn nhw wedi gorfod dioada j arn y siampl roisant i'.v [>lant, dasa nhw'n gweied hynny. D.—Rwyt tt'n siarad fel hen ddyn, both bynnag a phe buasai pawb iiior gul ag yr vvvt ti am eu gwneud nhw mi fua-ai :<>*) pleser a ehwmni difyr wedi darfoti. Be di'r mater arnat ti, dwa.d? CoSa mai hogia yda ni, ac mae'n iawn i ni gael tipyn o ddifyrwch. di'r mater, wir gywil- ydd gen i fy mod yn hogyn pan wela i hogia o'th ood di a nnnnau yn smocio cigarettes hyd y pentref yma: a hynny ganol dydd goku, ac ar y Stil hefyd. 08 na fedra i fyw heb faco a diod feddwoi, mi fyddaf farw: ac os na fedra i farw hebddyn nhw, mi fyddaf fyw byth. D.—Beth wyt ti'n feddwl'' Oes ynll berygl? Paid ti a meddwl na fedrwn innau roi goreu i'r pethau yma 'tawn Ïn dewis. Mi rydw 411 ddigon o ddyn i hyny he.fyd--ydw, Johnny. J.—O'r goreu; ac mi geisia i gaol gen ti ddewis hynny. Meddwl di rwan pwy ydi'r hogia gwaethaf am regi yn y jien- tref, y rhai hawddaf i'w denu am lasiad, a'r rhai pa.rota.f i bob drwg. Y rhai sy'n smocio, onide? 'Ryda ni sy'n aelodau o doml y plant wodi dysgu pedwar "110" —No drinking, no smoking, no betting, no swearing. C'otia di mai iug" yw diwedd y podwar ac mae llawer mewn ing enaid am iddyn' nhw erioed dde<hreu efo nhw. D.—Ie. cymryd gorrnod a mynd yn r' y I)ell--dyna ddrwg rhai. dim o'r dyn yn v rhoiny. J.—Gwir iawn a 'does dim o'r dyn yn neb sy'n ymhel a nhw. Mi aiff rheiny yn rhy bell" hefyd yn fuan iawn. Tro yn d'ol, David; tyrd yn aelod o'r doml ar unwait-h. 1).Rydw i wedi dweyd y medra i fod yn ddigon o ddyn- dyn fel rwyt ti'!I dwpyd i ymwrthod a'r smocio a'r pethau eraill yna" sy'n arwain i ing. Rydw Ïn c-yfaddef, dy fod yn iawn. Rwan yr ydw i'n 'i gweid hi. Fedra nhaid ddim i-hol gora lddi hi, a fedr nhad ddim ond mi fedra i Fe glywais bregethwr yn dweyd iddo fo blvgti pan oedd hîn ifa-no a' bod hi'n gam byth m hynny; ond fedr neb oi gwastadh.au rwaii-mae hi'n rhy hen. 0 r goreu, Johnny, fe gei fy mhlygu fi rwan- neu fy ngwnf'ud yn wa^ta-d yn byti-akh- tra rydw i'n lfanc. (ialw heibio nos Wener; mi ddof i'r doml. J.—Raid ti ddim pe.tru.so dim: saith mae'r cyfai-fod yn dechreu. N03 dawch.
BANCIAU BENTHI G I i i/r *…
BANCIAU BENTHI G I i i/r rrrTTWVl) aifl/i Ci 1 11 IT L n. Mae y Caufridog Syr Owen Ihonias, yr Aelod dros i'ou, yu partiau 1 atmygu yn y SenedJ ei udymuniad i hyrwyduo bund uiimecnwyv i yimu. Fei ttermwr profiad- oi a goruchv yliv\rr ysiad, n-'l oes neb o r Ap.o(tu l'ymro g 'J. wyr y:¡ wed na d,\ I' Owen amgylc-hiauau ac angi.enion Derm WVT. t,'ii ) aii-:ic,,)ioti ttia,,vr fferniwyr(-'ymri. yw Banciau Amaethyddol, i'tiandy yn yr riwit v, ifennwr fenthyea arian it HI1lCallioll f)Î dyCldy¡, ar wystl y ,10PI¿:U t'L-u v stoc. Sefy,ilwy(i v (-yfrvNN *.Illrltll me .vn gWt)dydd praiL!, a phrofa:>:ult o. wasanaetti amhris'aawy > fdoedd o fferm- Ylr byeean a gaerit y/sdio, a log bych- an, fenthycion wrth raid i gyfarfod ago- anghenion eu galwedigaeih. Ac nire yr hyn a fo'n raeithrin amaethyddiaeth ymron o angenrheidrwydd yn profi yn lies i'r wlad. yn gylfredinol. Yn cael ei gyliroi gan yr awydd i osod ffermwyr Cyrnru mown cystal mantais n ffeimwyr gwledy Id pell, gofynnodd Syr Owen Tuonias yn y Senedd yr wythnoa tidiwedd'af ai ni ft)dr:n\- Llywodraeth gynorthwyo aniaethwvr drwy sdydlu Banciau Amaethyddol i wneud benfhyc- iadau ar log -isel i ffermwyr yn y wlad hon, megis ag a wneir eisoes yn Aws tialia, a gwledydd eraill, lie y prGfwyd ell bod nid yn unig yn fanteisiol i'r Herm- wyr ond i'r Wladwriaoth hofyd. Atcbodd Syr Griffith Boscawen fod y Llywodraeth yn sylwoddoli pwvsigrwydd y mater a godwyd gan Syr Owen, a hod Bwrdd Amaethyddiaeth y:i awr yn ystvr- ied y cwestiwn o sefydiu y eyfryw fandau yn y wlad hon. Mae Syr Owen Thomas yn bendc-rfvnol WI. oh a'r addewid hon fyned yn anghof gan y Llywodraeth, and y gwcsgir arnynt hyd nes y cvmerarit y mesurau angen- rheifliol i gyfarfod a gwir angen amaeth- yddiaeth Cymru.
DAN EFFEITHIAU'R RHYFEL.
DAN EFFEITHIAU'R RHYFEL. Mae enwaudros 14,000 o filwyr analluog ar goiÍreBtr Gogledd Cymru, ac yn derbyn mwy neu lai o gynhorthwy. Nid oes ond 102' mewn ysbytoi, a 73 disgwyl oael mynd i mewn.
Advertising
Those .j Ur WELSH MP'S I again ———— 1918 -1919 ———— At the last General j Last week fifteen of ? Election they were re- j them went into oppo- j j turned to Parliament sition lobby and voted on their pledges ta. sup- L with those who brought 1 port Mr. Lloyd George's | about the defeat of the { Coalition Ministry. Government. I Coalition Ministry. Government. I ■■ [ The matter is taken up with characteristic vigour and lucidity by the writer of < "Wales and Welshmen": IN THE I LIVERPOOL COURIER j This new feature of the -Cotit-ier' tOLlch with all the Welsh is in its third week and has National institutions and move- already attracted wide and keen ments, having sources of inforina- interest. The author is a brilli- tion which render him perhaps ant writer and, what is still the most authoritative publicist more important, is in intimate on Welsh matters living. 17 -1' lIe touches a live wire every week and passes on the sh ocks. Make sure of your Copy by order- ing from your Newsagent TO-DAY. f "Wales and Welshmen" is written exclusively every MON- DAY for the LIVERPOOL COURIER -=- I JO- l Jc1'- How Tom i I smiles ] when he sees a cake made with III' V. BIRD7S Egg Substitute! j "You see it's this kind of cake that Tom likes best.— y i So do 1. Tom likes large slices, that is why Mother has large rich golden cakes made with Bird's Egg Substitute." There is really no need for humdrum cakes and flavourless p puddings nowadays. You can have the finest and so easily j f made with Bird's Egg Substitute. It makes them cheaply, j.- and it makes them good. j A spoonful of this golden powder mixed with the flour, jj transforms it into tasty nutritious cakes and puddings. j | Try the recipe for Lemon Cake in every tin or packet. j A,- ¡I In Packets and Tins with excellent and reliable recipes. j -77 _51 Few articles are so indispensable in the a home as a box of Zam-Buk, which heals g skin inj uries and cures obstinate diseases § in an entirely new and novel way. j The discovery of Zam-Buk is the outcome of ga ¡ untiring and costly experiments along.new lines. j ¡ yZam-Buk owes its unique virtues to its pure herbal composition and the elaborate and delicate nature of its manufacture. It takes three months to pro- 1 t duce a box of Zam-Buk, but the result of this skill and patience is a grand balm possessing gg B entirely ^ree the poisonous | I — Zam-Buk quickly soothes and heals Cuts, Bums, ] A ^^1^! Scalds, and completely cures Eczema, Ulcers, I Piles, Chapped Hands, Chilblains, etc. It gives I HI | I results more wonderful than anything hitherto il ill I! I attained. No home is complete without Zam-Buk, |P| |ly~The World's Greatest Healer and Skin Cure." | IP Jg^\ FREE Send a post card to the Zam-Buk Laboratoriet, Tmds, aivlnu your name and and th, name "TETOT an^ ^a~e °f VaV-r< ar>d a sample ot Zam-Buk jj k vMl he ant to you. No charge whatever is made. j d 2/ I