Yr Herald Cymraeg

AT EIN GOHEBWYR. LLYTHYRAU.—Amryw yn aros lie.

HALIBALW LLANELWY. MaeT ffrwgwd ddoniol rhwng Esgoo an- wladgar Llanelwy a ;phersoniaid ei esgobaeth yn myned rhagddi yn hwyliog. Dro yn ol, fel y cofia ein darllenwyr, aeth naw neu ddeg o swyddi yn wag yn yr esgobaeth, a Jlanwyd hwy gain yr Eegoib, yn ol hyny o ddoethineb & roddwyd iddo. Ynja, gwaethygodd ei ieohyd, a bu raid iddo' fyned oddicartcef i orphwye. Tra yr ydoedd efe yn ceisio ad- feriad ooorphorol, yr oedd yr offoiriaid yn dra phrysur yn beirniadu, yn beio, ac yn bygwth. Cwynai hen offeiriaid, oeddynt wedi dwyn pwys a. gwres y dydd, eu bod hwy wedi eu gwthio o'r neilldu, er gwneyd lie i lafltlamciaui dibrofiad. Owynai yr offeir- iaid Cymreig eu bod' hwy yn cael eu han- wybyddu, tr gwneyd lie i Saeson a Dio Shon Dafyddion. Sorodd- rhai, ffromodd ereill, a phiwdodd y gweddill. Tafiodd rhai ei ewyddi i fyny; ffurfiodd ereill gynghrair, llawnododd llawer ddeiseb at yr Esgob, bygythiodd rhyw ydhydig ddwyn cynghawe yn y llysoedd yn ei erbyn, a darfu i'r rhan fwyaf ohonynt, o an fryd, yBgrifenu Hythyrau i'r wasg, o dan ffugenwatL Toe, daeth yr Esgob adref; ao ar un-waith. ymaflodd yn ei ffon, fugeiliol, riymodd Trrth ei phen blaeoi "gathv inaiw eynffon, a dechreuodd1 lacihio. Yna, hawyr baoh, y b. cyffro, gwingo, ygtywanu-n gair, halibalw Prif amcan y ffrewyllu oedd orynhoi y tucharawyr i Wrecsam, ddydd Ian mesaf. Gwrthdyatia y Parch Yenablea Wil- fiama, Oolwyn Bay, yn erbyn mynoo i Wroo- iam, gan honi mai yn Llanel-wy y dylid cyn- aal y cyfarfod. ODyTved fod y ciiradiaid yn eier o gefnogi tafelydd y dorth a dosparthwr y pysgod. Efe yw yr unig un sydd yn ddigon eofn i ddodi ei eow wrfch ei brotest. Cefnogjwyr i'r Esgoib—.ond, -wrth gwrs, rhai heb fod yn disgwyl cael dim gandddyw y rhai ereill sydd yn ysgrifenu Uythyxau dan eu liamvau i gondemnio yr ymosodwyr. Mae un ohonynt yn honi na ddylai neib ga-el gwa- hoddia.d i'r cylfarfod- ond llawnodwyr y ddeiselb; a gdfiyna. i'r rhai hyny gadw draw. Mae un arall yn eiu haniiog i fod yn eofn fel Hewod droe Gymreigrwydd yr Eglwys yn Nghymru. Cawn weled.

KHYDBID BARN A LLAFAR. Bu Mir Bryn Roberto yn traddodi aneroh- iad ar y p"^0 h^vn yn un o Gymdeiithasau Llenyddol Conwy, y dydd o'r blaen. Gan iaiai sylwedd ihan arwyxldarr yr "BetraldT ydyw'r testyn, eegusodir ni, yn ddiau, am deimlo dyddordeb eithriadol yn yr araeth. I Heb oe nAO onibai, uln Tvir ameerol ac addysgiadol ydoedd. Sylwodd Mr Robecrta fod rhyddid bam a llafar yn cael ei gark- iatau gaini y gyfraath yn y wlad boo, er'a lxir amser. Ond nid oedd hyny yn wiJr em p holl Ymh erodraeiJi, canya yr oedd Llywodx- aoth India yn bur ddhveddar wedi carcihaaru golygydd aaa ysgrifenu peth. na chyxaerasid. un sylw neiUduol ohono ytn NghymPU. Hydenvn y bydd i Mr liryn Roberta ofaiiu am godi hyn i'r gwynt yn y Scnedd. Pwynt neeaf Mr Bryn Rtoberta oedd fod yn I ddichonadwy cael rhyddid barn a llafar mewn ystyr gyfreithiol GO ar yr un pryd fod yu. amddifad ohono mewn ystyr gym- dcithasol. Ofnai fod y Cymry braidd yn ddiiFygiol ytn hynyma. Yn bur fynych gwelsaai mewn, cyfarfodydd gwleidyddol lawer o ddiffyg amynedd pan yr arferid rhyddid Jlafar. Ni chyfyngid hyn i Doriaid yn unig; ond nae-wn cyfaxfodydd Rihydd- frydol yr oedd anmhaiodrwydd i wrandaw Mr wr o fa-rn annibynol yn betrh tra gwrthun. Conderoniai efe yn ilym y parodrwydd i fioeddio IIAl];Jn. a fo" pan welid gwrthwyruiib- WT mewn cyfarfod. Tuedd llafar dilyffeth- air ydoedd goead y gwirionedd rnemi goleuni miwy clir, o dhryfhau argyhoedd- iadau pobl. Homid ytn y dyddiau hyn nad oedd pobl yn oredu gwirionedldau aylfaenol Cristdonogaoth mor ddieyfl ag y gwnad ein cyndadau. Os felly, credai efe mai yr achoe ydoedd mai ychydig o wrtfrwynebiad a ddangosid iddynt ytn y dyddiau hyn. Honid yn fynych fod twrneiod yn dadleiu yr hyn mad ydynt yn ei gredu. Ondi wyddor y llysoedd ydoedd fodi yn rhaid gwxando y ddwy ochr cyn rhoddi dyfamiad. Llawer a bethau da cyffelyb a dxaethodd yT oolod Eifion; ond! tybiwn mai y path goreu ddywedwyd gainddo oedd hyn "Nid oes gan ddim gymaint o duedd i n oadwi yn unol na rhyddid llafar. Yr oedd llindagu dadleuon yn arwain i ymianiadan. Otad air ol dadl deg, dylid derbyn dyfarniad y mwyafrif yn ddibetrus; ao ni ddylai y Uedafrif ymgyndynu." Da iawn! Ein hydeC yw y oeir gweied yT egwyddor odidog honmewn cyBylltiad a mrutdiadi "Oyom^i Gyfan" yn mob parth 0'1 wlad.

PERSONAP A RAETEAP. Y gwaith o wneyd ffordd haaarn yegafn Dyffirytn Rheidod yn mynedJ rhagddia Bu farw hen wraig yn Maesyfelin, Llan- bedr, Ceredigion, JT wythnos hon ya 102 mlwydd oed. Yr rwythnoe hoe. iprofwyd ewyllye y di- weddar Mr Mundella, A.S. Gwerth ei c.ddo pe-reonol oedd 41,290p. HVSlbyea iMr Owen M. Edwards, M.A., nae bwriadla gyhoeddi "Wales," a "Heddyw," air ol y mis presennol. Mewn araeifch yn Ngwreceam, inos Wener, gwnaeth Mr S. Mose, A.S., ddatganaad oiyf o blaid deddfwriaeth ddirwestoi. Bydd i Gwti HeLa Ardalydd Mon gyfaT- fod ddydd Mawrth (heddyw), wrth Elusen- dai Penmynydd, a dydd Sadwrn, yn Gar- nedjdgioch; am 12 o'r gloch. Mao Pwyllgor Llyfrfai Coleg Aberys- twyth yn gwneyd ymgais galed i hyrwyddo y mudiad i gaei adeilad newydd, i'r hwn y gobeithiamt gasglu holl lyfrau goreu y byd. cyfarfod llawn o berchenogion ehwareli, &c.f a anfonant on cynnyrchion o Gaernarfon, penderfynwyd yn unfrydol lynu am y fiwyddym neeaf wrth brisiau 1897. Mae Mr Southall, Casnewydd, wedi cy- hoeddi ychwaneg o "gardiau ibarddoniaeth" yn Gymraeg, at wasanaeth ysgolion dyddiol Oymru. Dyient fod yn dra gwaaMiaethgar. Mown cyfarfod o bwyllgor gweithiol Ctièl- wadwyr sir Fon, ddydd Iau, penodwyd George Elliott Meyrick, yn llywydd, f<;l olynydd i'r diweddar Filwriad a-p na Wil- liams. Yn ol Pawl o Gal, iaith angylion yw r Gymraeg, iaith seintiau ydyw'r Hispaenaeg. o gyflwr gwytnfydedig y Fonjg Elune-d Morgan, o'r Wladfai, sydd yn feistree ar y ddwy Hysbysir fod yr Is-brifa,thraw Edwin Wil- liams, o Goleg Trefeoca, wedi dewis '"Beirn- iadaeth Feiblaidd"' fel testyn Darlitli Daviee yn y Sa&si.wn Gyffredinol neeaf yn Nghas- newydd. Bydd i gown hela eiroedd Dinbyoh a Fftint gyfacfod yn Whitford, Treffynnon, ddydd Marcher; ac yn Llysmeirchion ddydd Sad- wrn; am ohwarter i un ar ddeg o'r glooh yn T boreu. Yr ydye wedi trefnu i gwn hela Fon gyifarfod ddydd Mercher, wrth Oraaf Rhos- goch, am un ar ddego'r gloch; a dydd Sad- wrn, yn lnihentref Talwxm, am hanner awr wedi un ax ddeg. Mae Mir T. S. Phillips, o'r Athrofa An* nibynol, ■wedi derbyn galwad o eglwyis Seis- nig Risca, ac y mae yntau wedi ei hateb yn gadarnhaol. Bydd yn dechreu ar ei weini- dogaetli yn Ionawr. "DraYOcT' wedi myn'd yn "Drafod," ed "fydd" wedi myn'd yn "fFydxlJ' a'i "vydd" yn "fydd." Gwaith aaled yw ygio hydi yn nod peth mor ddistodl ag oav graphi y Gymateeg. Mewn eynnsdliedd lnoeogogyniiiryciiialwy* mwn/wyr Gogledd Cymro, dydd LIoo, pan.- derfynwyd yn unfrydol i beidio "oontracio" allan o'r Ddedidf Parfched lawn i Wedtk-wy* sydid newydd ei phaeio. Da genym ddeall fod Mir GladstoiBe gryn dipyn yn well o ran ei ieohyd er pan y mae wedi oyrhaedd deheubarth Ffrainc. Mae Mrs Gladetotne mewn ieohyd rhagoral, ao yn myned allam bob dydidl I Bwriedir oeisio hawl, y SenedidMlymhoT neeaf, i wneyd rheilffard'd! arall i Graeirdydd I' o'r glofeydd yn nghwim Aberdafr a'r cym- oedd cylchynol. Rhan. o'r cynllun yw I trod yr hen, gwjmiTa^ yn rhealffordd. Y mae eglwysii y Bedyddwyr yn Llan- fairtalhaaaiPn ai Llansannatt wedi rhoddi galwad i Mr R. Jones (Trebor Aled), Din- byoh, i ddyfod i'w gwasanu. Bwriada ddedhreu ar edi weainidogaetli yn fuan. Mae ffcao wyllt yn myned yn mlaen yn ear Forgamwg rhwng Malxto a Mr D. A. Thociiaa yn nghylch y pwnc o werthu glo o dan bris. Defgnfia Maboai un o aiedthiau diweddar Mr Thomaa fel cxynswth o ensyn- iadau einllibua. Ychydig amser yn ol cyhoeddodd Ahmed Fa/udft, golygydd y "SaiLa" (y "Taranwr,") bryddeet yn ei bapryr yn condeumio'n llym I iawn Khedive yr Apht. Yn uchel-lye Cairo, ddydd Mawrth, derbyniodd ei wobr, tef dirwy o 30p ac ugain mis o garchajiad. Biwriada Mr Lloyd-G-eorge, A.S., Mr D. R. Daniel (Fourcrosses), a Mr T. Davies (Putaey), dreulio'r Nadolig yn Rhufain. Yna adff Mr George yn mlaen i Naples a Sicily, a dycihwela mtewn pryd i fod yn bre- sennol yn Nghpinadledd Rhyddfrydol Caer- dydd. diwedd, mae adroddiad iblynyddol cyn- taf Blwrdd Oanolog Addysg Ganolradd wedi ei gyhoeddi; ac un tra chalonogol ydyw. Dywed y prif arholydd fod profiad yn dangos fod1 gwyibodaeith o'r GyJnmeg yn help an- wadadwy i'r TSgolheitgion ddysgu Ffrancaoe a ieithoedd ereill. Wrth agar Olwb y Gweithwyr yn Mairbon, ger Blackpool, nos Fercher, dywedodd Syr I MatihiefW White Ridley mai ad oedd hwn pan y ffytnai y atredes mwyaf anffodne, a phan yr oedd ymdrechion chwerw rhwng cyfalaf a llafar. Dyn& helynt y peiriann- wyr, ytf hwtn oedd! yn axjhost d5odd;efaiinti mawT i lower a duoedd y gweithwyr, heblaW gwneyd niwed i faenaoh gartrefol. Dyna hefyd yr heiynt yn masnach y ootwm, heb son am yr anhawsderau bygythiedig ar y rheiHfordd. Nis gallai y rhai a edryoh- ont ar arwyddion yr amserauj, ao a rag- welent beth fyddai yn debygol o fod prif g:westiynau poiitioaidd y dyfodol, lai na tiheimlo mai yr ^nhawederau mwyaf i'w gwyn- ebu rhaglLawt fyddai y borthynae rhwng ebu rhaglLawt fyddai y borthynae rhwng cyfalaf a llafur. l' l J J Mae y Prifathraw Rhys, Rhydy chain, wedi ei ethol yn aelod anrhydeddus o Gym- deithas -Hynafiaethwyr yr Ysgotland. Mae'r Parch J. Nicholas, Llanrhua.lr yn- Mochnant, wed: penderfynu derbyn vr alwad i eglwys y Bedyddwyr Cymreig yn ghaer. Yn Nghj^farfod Misol Methodistiaid Ler- pwl, rhoddwyd ainnogaeth daer i'r eglwysi fod yn fwy liaelionus gyda'r casgliad at yspyttai'r ddinas. Bu Mr J. R. Cübh, yr hynafiaethydd ad- naJbvcLdus, farw yn Aiberhonddu, ddydd liun diweddaf, yn 75 mlwydd oed. Yr oedd ad- fer hen eglwysydd a hen gestyll yn Xghymru yn waith wrth fodd Mr Cobb. Mewn Sythyr at( y Pardh1 John Pugh, Caesrdydd, dyddiedig yr lleg p Hydref, dywed y Parch John T. Lloyd, Johannes- burg, nad oedd wedi clywed un gair am y cenadon Methodistaidd oedd yn cael eu haaifon y- Mae Mr J. H. Jones, Rhosgoch, sir Fr-n, yr hwn sydd wedi cael ciyn brofiad personol gyda tramffyrdd trydanol yr Unol Daleithau, yn gryf o blaid cynnygiad lMlr Moreton Prichard, Caergybi, i gael cyfundrefn genedl- aethol o dramffyrdd. Dydd Sadwrn, pI. ngwaith dur Ebbw Vale, ffrwydrodd un o'r tawiddlestri gan chwythu y metel poeth i bob cyfeiriad. Lloegwyd chwech o ddynion ac un bachgen yn ddifrifol, ac er nad oes un hyd yma wedi marw, mae pedwar yn gprwedd mewn cyflwr tra pheryglus. Ymddengys Ifodpwyllgor ooffadwriaethol Deon Vaughan wedi penderfynu codi cronfa o 10,000p i adeiladu Eglwys Goffadwriaethol mewn rhyw ardal dlodaidd yn agos i Lun- dain. Mae 3000p eisoes wedi eu liaddaw gan rai oeddynt yn cydbaratoi gyda Deon Yaughan at yr ofi;eiriadaeth. Dyw-ed y "Dravod," newyddiadur Cymredg Patagonia, fod Lly wodraeth Arianin wedi ateb yn ffafriol ddeiseb y Cymry o Chubut, ac wedi newid y diwinod ymarferiad milwrol blynyddol o ddydd Sul i ddi wmod gwaith. Cyflwynwyd y ddeiseb gan y Bonwr Lewis Jones, gynt o Gaergybi, yn Be-unos Ayree, yn Mehenn diweddaf. Mewn axaestib yn Mhontlotfcyn, dydd Gwener, sylwodd Mr Alfred Thomaa, A.S., fod y Blaid Ryddirydig yn y gorphenol wedi gorhvytho ei rhaglein. Yn y dyfodol doetli fvddiai oymeiryd rhyw un pwno onawr, a gwthio hwnw rhagddo. Ni fynegodd Mr Thottnaa pa bwnc ddylai hwnw fod. Dydd Mawrth, gworthwyd llyfrau y di- weddar Ddeoto Yanghan. Yr oedd y tyw- yd-d yn wlyb ao oer, &0 ychydig o brynwyr a ddaeth yn nghyd. Cynnwysai y Illyfrfa amiryw filoedd o gyfrolau, a Lawer ohonynt yn twipitliiaais duwiinyddol. Yr oedd yno amryw lyfrwertliwyr yn breseamol, a phryn- aaant lawer c lyfrau gwertihfawr am brisiau isel. Dydd. Sadwrn, cafodd -Afr Lloyd-George, A..S., ddiangfa- gyfyng o ddamwain allasai fod wedi troi allan yn ddifrifol. Tra. yr oedd yn myned i garbyd yn Llundain daeth pedrolfen. drom yn erbyn y bus, ac ni wnaeth Mr George ond prin acliuib ei hun rhag cael ei daraw. Maluriwyd rheilia.u y bus a mw.e:d- iwyd y gyriedydd, ond ni chafodd Mr George ond ysgytiad. Mae Undeb Annibynwyr siroodd Dinbyoh a, Fflint wedi penodi y Paxchn. D. Oliver, Treffynnom, a Dr Pan Jones, Mostyn, a. T. Roberts, Wyddgrug, i dynu allan gylchr- lythyr i'w ddosparbhu yn mhlith eglwysi yr enwad yn y ddwy eir, yn annog rhieni i ainfon eu plant i yegolion anenwadol, a<c nid i'r rhai illle y dysgir egwyddorion Pab- yddol ac Uehel Eglwysig. Dyd Llun, yn Nghaer, cynnaliwyd cyfar- fod a alwyd yn nghyd gan y Parch Hugh Jones, Birkenhead, cadeirydd, Dospartli Wtesietyaid Gdgledd Cyimiru, a Mir T. C. Lewis, Oolwyn Bay, i ystyniedi y moddi gorou i goflftiau y diweddar Eglwysbacih. Oytunwyd i gymoradwyo adeiladu cape! yn Mhontypridd, ao i wneyd apel am danys- grifiadau yn ddiymdroi. Parha Owmni Cydweitliiol y Wladfa Gym- reig i wneyd busnee mawr a llwyddiannus. Y mae y gyfriflen flynyddol sydd newydd ddod i'n Haw yn golygu hyny ao yn cyn- nwya llawer o ffigyrau a ffeithiau inaenaohol pw-pig. Y swyddogiotn ydynt :-kywydd, Guityn Ebirtll; is-lywydd, Thomas E. Morgan oofknodydd, W. Evans; rheolwr, E. M. Morgan; gyda nifer i'w cynnorthwyo fed pwyllgor. Dydd Iau, rhoddodd Esgob Bangor drwy- ddedau i'r curadiaid a ganlyn —Y Parch B. J. Evans i fod yn giwrad Peninorfa-oumr Dolbenniaen; y Parch 0. O. POberb9, i Llandyfiydogy Parch J. H. Rowlands, i UanfihangelyBceifiog; y Parch E. H. Grif- fith, i ilanbeblig; a'r Parch. H. L. Jones, i Llandatowg. Rhodjdwyd trwydded i'r Parch H. L. Jones, yr Ysgol Dduwinyddol, i bregetlm yn: yr -ba-,th; a eefydlwyd y Paroh D. 0. Morgan yn mywoliaeth Llafti- brynmair. Yn mhlith y rhai a laddwyd y Nyffryn Rajgnl, India, lie y cymer brwydi'iu ie rhwng y brodorion a milwyr y wlad hon, cc" enw yr Is-filwriad D. E. O. Jones, 2ii Fat- aliwn o Gatrawd Tywysog Cymru sir Gaer- efrog. Yr oedd efe yn ail fab i'r cHweddar Mr Edward Jones, Feiindre, Llanym I iyfri, archwiliwT cyfrifon Undebau Deheudir Cymru, dan y Llywodraeth yn frawd i Mr E. Jones, bargyfreithiwr, ac yn nai i'r di weddar Uchgapten Jones, a Mr Thomas Jones, clerc Cynghor Sir Gaerfyrddin. Dydd Gwener, yn Nghaer, b'j farw yr Henadur QueJIyn Roberts. Brodor ydoedd o Gonivy, ao ymsefydlodd yn NgH or, yn 1826. Efe ydoedd yr nolod hynaf ar Gynghor Trefol Caer, oa-nys ethclwyd ef yn 18L0. Bu yn faer a sirydd y lie. Ychydig flym ddoedd yn ol ti-odd at y RJiyddfrvdwyr Undebol, ond cyn hyny efe ydoodd un o brif gefnogwyr y 11 Rhyddfrvdwyr yn Nghaer. Yn 1365, pan etholwyd Due Westminster a'r diweddar Mr W. H. Gladstone yn aeiodau d:3* Gaer gweithredodd Mr Roberts fel cadeirydd pwyll- gor etholiadol Mr Gladstone. Bu Mr Lloyd-Goorge a Mir Thomas Ellie yn anerch: Cymdeithas Lenyddol Castle- street, Llundain, ar "D/r Cyffredin." Llywyddai Mr Llewelyn Williams. Gofynai Mr LlOyd-George sut y cafodd Peel droed- igae-th at Faetnacb Rydd, Disraeli at estyn- iad yr etholfraint, a Gladstone at Ymreol- aeth ? Atebai—Trwy ymdrechion dyfal- barhaol caredigion diwygiad.—Datgalnai Mr Thomaa Ellis ei farn mai y personall mwyaf dyddooroll yn hanea Senedd Prydain oedd- yntt Gladistone, Pamell, Pitt yr ieuengaf, ac Oliver Oram wedi. d, hefydi ei ddisgwyliad y byddai i Mr Lloyd-George godi i la uchal yn y Senedd. Mae agorlcVng newydd y L. and N.-W. R. Co., y "Cambria," eydd i redeg rhwng Caer- gybi a Dublin, yn noidedig am ed maint, ei gwychder a pherffeithrwydd ei phedrian- nau. Rhedwyd hi ddydd Merchor am y waith gyntaf. Yr oedd y tywydd yn bur ystormuo, rhuthrwynt cryf yn ei herbyn yr holl ffordd i Dublin. Eto, dangoeodd ei bod yn meddu sefydlogrwydd nodedig ao er na yri dy peiriannau yn eu llawn nerth, cyrhaeddodd mewn deng mynyd Uai na phedair awr. Yn y ciniaw arferol1, datga'nai Arglwydd Stalbridge, cadeirydd y cwmni, ei fod wedi ei hvyr foddloni yn yr agerlong. Yn Dumbarton. Ysgotland, gan Meistri Deaitny Brothers, yf adeiladwyd hi. Llyw- yddir lii gan Capten Vanan. J

Dwfr Cowlyd. Cynnaliwyd cyfarfod misol Bwrdd Dwfr Cowlyd yn Nghonwy, ddydd Gwener, dan lywyddiaeth Dr R A. Prichard.-Cyflwyn. wyd bil Mr Farrington, y peiriannydd, am 1988p 3s 3c i ystyriaeth y pwyllgor arianol, ond talwyd 200p ar account yn ychwanegol at y 1200p a dalwyd eisoes.—Mewn atebiad i Mr Thomas Parry, dywedodd y peiriannydd fod pobpeth yn foddhaol ar hyd yr holl waith. Darllenwyd llythyr oddiwrth Gynghor Gwledig Conwy yn dyweyd nad oeddynt hwy yn cydnabod unrhyw gyfrifol- deb parthed ad daliad y gost o osod y pibellau dwfr i lawr o Ty Gwyn, Mochdre, i Lysfaen, ae nad oeddynt yn bartion i'r cyfletfareddiad diweddaf. Heblaw hyny, credent mai gwell fyddai i'r holl linell ddwfr fod yn nwylaw un awdurdod. Gohiriwyd ystyriaeth y llythyr am fis. Mr John Koberts a sylwodd os y byddai yn rhaid i Colwyn Bay dalu fe wnelent hyny. Ond y tebygolrwydd ydoedd y byddai iddynt apelio at Cesar yn gyntaf.— Y Cadeirydd: Nis gellwch fyned y tu ol i'r dyfamiad.—Mr Koberts: Nid ydym yn malio pa beth a ddywed y bwrdd hwn.—Mr H. Hughes: Hwyracb y gall y bwrdd hwn ddyweyd yr I un peth am Colwyn Bay.—Wedi ychydig eiriau pellacb, terfynodd yr ymdrafodaeth.— Darlienodd y Cadeirydd lythyr oddiwrth drysorydd y bwrdd a anfonwyd iddo gan gorpboraeth Conwy yn gwrthdystio yn erbyn iddo dalu unrhyw cheque i Mr Sheffield un ai yn y gorphenol neu'r dyfodol. — Chwerthin a ddarfu yr aelodau, a phender- fynwyd anfon copi ohono i'r awdurdodau sydd yn aelodau o'r bwrdd.

Llys Sirol Bangor. DYDD LLUN.—Gerbron ei Anrhydedd y Barnwr Syr Horatio Lloyd. METHDALWR 0 GAERNARF ON. — Gwnaed ceis gan Mr W. G. Williatms, ar ram y Derbynydd Swyddogol, ar i'w Anrhydedd) dynu yn ol yr archeb a wnaeth fod David Roaser, arolygydd yswiriol o Gaernarfon-, yr hwn gynt oedd yn fasnaohwr yn Port Tal- i Forgainwg, i gael ei ryddhau o'i feth- ¡ daliad trwy dalu 50p.—Dywedodd Mr Wil- liams nad oedd y methdalwr wedi addaw talu yr arian yn yr amser priod'ol, a tliynodd oi • Anrhydedd ed ddyfarniad yn ol. Y LLAETBTWiR AfR DROIl-—Gwj^iai John Neviin Evans, gwerthwr llaeth, Ban- gor, Ellis Edwaixl Roberte, Tfnllwynderi, ger Bangor, am y swm o 2p IOs o iawn am gollod a ddearbyniodd trwy i droi y diffyn- ydd redeg yn Orbyn e-i drol ef, ao hawliai y diffynydd y swm o 2p oddiar yr hawlyddi am niweidiaiu a ddeibyndodd ei drol yntau yn y gwrtlidarawiad, a dywedai mai ar yr hawiydd yr oedd y bai fodl y ddau wedi gwrthdaraw. Yinddangosai Mr W. Thorn- ticn Jones droe yr hawlydd, a Mr S. R. Dew droe y diffynydd, Roberts.—Dyfarn- I wyd y swim1 o gini i'r hawlydd.

I Llys Sirol Conwy. DYDD IAU.—Gerbron ei Anrhydedd Syr Horatio Lloyd.-Rhoddwyd dyfarniad yn achos Hannah Jones, Gyffin, Conwy, vn erbyn Hugh Thomas. Sylwedd yr achos ydoedd pwy oedd a hawl i'r gorlan ddefaid ar fynydd Conwy. Er fod y diffynydd mewn meddiant, honid nad oedd ganddo hawl yno, ac nad oedd gan yr hawlyddes nnrhyw hawl yn erbyn y Goron. Ond gan fod y diffyn- ydd eisoes mewn meddiant, yr oedd ar dir cadarnach na'r parti arall, a rhoddai ei Anrhydedd ddyfarniad o'i blaid, ond heb y costau.—R. Roberts, George and Dragon Inn, Conwy, a hawliai iawn oddiar H. Brown, Edgeley, Stockport, am dori cytundeb. Gan na wnaeth y diffynydd ei ymddangosiad, dyfarnwyd o blaid yr hawlydd.

Llys Sirol Coiwen. LYDD GWFNER.- GerbrorA y Barnwr William Evans.—Hewliai James Handfoid, ceidwad helwriaeth, Sarnan, Llandderfel, oddiar J. H. M'Kenaa, Druid, Corwen, y swm o 14p Is 6c, sef gweddill cyflog honid I oedd yn ddyledus iddo yn ol lp yr wythnos. Rhoddwyd dyfarniad o blaid yr hawlydd am 5p a'r costan. a J

Ynadlys Bettwsycoed. DYDD SADWRN.—Gerbron y Milwriad Johnston a Dr E. Evans, Trefriw.—Am fod í yn feddw ar yr 20fed o'r mis diweddaf I dirwywyd Wm. Roberts, Castle-terrace, Dolwyddelen, i 2s 6c a 7s 6c o gostau.— Gosodwyd dirwy o 2s 6c a'r costau ar yr un diffynydd am fod yn feddw ac afreolus ar y 27ain o'r un mis.—Robert Griffith Roberts, Hafodyddiwedd, Penmachno, a gyhuddai Robert Ellis Roberts, joiner, o'r un lie, o saethu petris ar gae Ellis Williams, Fferm Foel, Carrog, ar ystad Arglwydd Penrhyn. Dirwywyd y diffynydd i lp a 16s 6c o gostau.

Yiiadlys Colwyn Bay. DYDD SADWRN.-Gwysiwyd Mrs Agnes Marion Griffiths, Elianus Boarding Establish- ment, gan Gynghor Colwyn Bay am y swm o 19p 9s 8c oedd yn ddyledus ami o dan Ddeddf Gwella'r Heolydd. Dros y ddiffyn- yddes dywedwyd fod y cynghor yn hawlio llawer gormod am wneyd y ffordd. Gor- chymynwyd iddi, modd bynag, i dalu o fewn chwe' mis.—Wedi'r dyfarniad uchod gor. chymynwyd i Owen Lloyd, Pendorlan, i dalu 13p 2s 6c o dan yr un ddeddf,—Am fod yn feddw tra yn gofaln am geffyl a cherbyd dirwywyd Thomas Hughes, Copthorn, Colwyn Bay, i 20s a'r costau.—Dirwy wyd William Davies, Rose-place, Colwyn, i 20s a'r costau am yru yn orwyllt,—Am fod yn feddw ac afreolus dir^wyd John Hughes, Penrhynside, i 20s a'r costau.

Ynadlys Llandudno. DYDD SADWRN.- Cyhllddwyd Ernest I Goodsee, Tywyn, Deganwy, porter yn ngorsaf Llandudno, o fod wedi lladrata potel- aid o wisci oedd yn cael ei hanfon i'r London Restaurant, Mostyn-street. Dirwywyd ef i 20s a 17s o gostau. I

Ysgol Ganolraddol Bottwnog. Dydd Iau, cynnaliodd llywodraethwyr yr ysgol sirol uchod eu pwyllgor.—Darllenodd y Clerc lythyrau oddiwrth y prifathraw yn datgan diolchgarwch am bleidlais o gydym- deimlad ag ef, ac oddiwrth glerc y cynghor dosparth yn ei hysbysu fod Mr Griffith Jones, Penybont, wedi ei ddewis yn llywodr- aethwr. Datganwyd llawenydd o weled Mr Jones drachefn yn eu mysg. Ond llythyr y llythyrau oedd eiddo boneddiges Madryn. I Mrs -Williams Jones-Parry, o Cairo, at y Parch J. R. Williams yn cynnwys rhodd ychwanepol o 250p at yr adeiladau newydd. ion, yn gwneyd yn awr y rhodd dywysogaidd o 470p gan y foceddiges garedig a haelionus hon. P&rodd ddarlleniad ei llythyr lawen- ydd a hwyl diolch hwnt i ddim cyffelyb yn hanes y pwyllgor hwn. Credai Mr G. I Jones mai priodol oedd i bob un ohonynt anfon iddi lythyr diolch, a chredai pawb arall yr un peth, a diau y gwneir. Pasiwyd iddi bleidlais frwdfrydig o ddiolchgarwch. Nid annyddorol fyddai dodi yma ranau o'r llythyr uchod Mae yn rhagorfraint i mi allu, fel pen teulu Madryn a chynnrycbiol- ydd fy anwyl frawd, Syr Love Jones-Parry, wneyd hyn, ac yr wyf yn ei wneyd o galon. Rhaid cael y Hong i'r hafan dan lawn hwyl. iau, a chyda banerau yn chwyfio." Pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch cynhes iawn i'r Parch J. R. Williams am ei lafnr caled a llwyddiannus i gadw hen Ysgol Bottwnog yn etifeddiaeth. Penlleyn, a dwyn i derfyniad mor anrhydeddus y gronfa at yr adeiladau. Dymuna y llywodraethwyr osod ar eu cof- nodau eu gwertbfawrogiad o'r llafur oariad hwn. Ar ddarlleniad llythyr caredig iawn oddiwrth Mr Rathbone (yr hwn gyda Mr Tate ydynt gyfranwyr o 50p yr un at adran gelfyddydol yr ysgol) pasiwyd i'r clerc anfon iddynt ddiolchgarwch. Siaradwyd yn gynhes hefyd am ddyddordeb Mr D. P. Wil- liams, U.H., Llanberis, yn llwyddiant yr t '■ i ■■ 'A ysgol a'i wasar»3th gwerthfawr iawn o'i phlaid, a rhoed ar y Parch J. R. Williams i fynegi iddo eu teimladau ac anfon iddo eu diolch. Cymeradwywyd tender (1335p) Mr G. Griffith, Tydweiliog, am yr adeiladu, a threfnwyd i gael dechreu adeiladu mor fuan ag y gellir. Rhoddwyd bursary o 20p y term i G. Parry. Darllenodd y prifathraw ei adroddiad. Pasiwyd biliau i'w talu.

BANGOR. CREULONDEB AT BLAINT.—Yn hedd- lys Bangor, ddydd Mawrth, cyhuddwyd Albert a Tkeophilus Griffith, an gwrsgedd, o esgeuluso eu plant. Ymddengys i'r diffyn- yddion a deg o 'blant gael eu oanfod mewn dwy babell fechan, tua. phmn" troedfedd o hyd, pedair troedfedd o led, a thair troed- fedd o uchder. Yr oedd y tywydd yn ys- tormllyd iawn, a deuai y gwlaw i lawr fel afop. Nid oedd gan y plant ddim ibron am danynt, ac yr oeddynt mown cyflwr budr iawn. Anfonwyd yr oil o'r diffynyddion i'r carchar am fis, a gorchymynwyd i'r plant gael eu symud i'r tlottr. DAJR(LriHIAU. Nos Fercher, bu y Parch J. Rhydwen Parry, Ffestiniog, yn darlithio yn Nghapel Pendref ar ran Cym- deithas Heddwch ar "Glod y Oledd." Llyw- yddwyd gan y Proiffeswr Lloyd, M.A.—Nos Iau, traddodwyd darlith gan Mr F. N. Sullivan ar "Auaf yn Siberia, er budd, eg- Iwys Gymreig yn Neheudir America. Cymer- wyd rhan yn y cyfarfod gan (Mrs Walter Thomas, a clmntorion yr Eglwys Gadeiriol. Llywyddwyd gan y Prifatbiraw Reichel, M.A. MEQDDAVDOD.—Dydd Llun, anfonwyd Thomas Williams i garcliar am fis am feddw- dod, ao am ymosod ar yr heddgeidwad.—An- fonwyd ei wraig, Kate Williams, hefyd i goxchar am 14eg diwrnod am feddwdod.— Dydd Gwener, dirwywyd Edward Williams, Rliuthyn, i 56 a'r coetau am feddwdod.

BETHESDA A'R CYLCH. "BORD GRON BEfrHESDlÂ.Yr wyth- nos nesaf, cyhoeddir Rhifyn Dwbl Nadolig "Pa-pur ;Pawb.r Oeir ynddo gyfres o chwedlau cylfrous a dyddaa dan y penawd uohod1. Pris v rhifyn dwbl fydd ceiniog. PENODIAD I SWYDD.—Ar ymneillduad Mr Robert Prees o'r swydd o gofrestrydd priodasau yn y dcsparth yma, y mae Mr W. Hugh Rowlands, Bangor, wedi penodi Mr D. G. Davies, cyfreathiwr, Hengoed, yn olyn- ydd iddo i'w swydd. Dyma yr ail apwyntiad pwysig i Mr Daviee o fewn yr ychydig ddyddiau diweddaf. PWYLLGOR PRESENNOLDEIB YN YR YSGOLION. Cvfar'u hwn nos Fercher. -Darlleai-w-yd, adroddiad y swyddog gorfodol am y mis yn terfynu 8fed; cyfisol, yr hwn a ddiangosai fod ychydig welliant yn nghyfar- baledd1 y preeeamoldeb o'i gymharu a'r mis, diweddaf. Penderfynwyd. glalw nitfer o riemi y plant sydd heb fod yn yr ysgolion i ym- ddangos o flaen y pwyllgor. Y OYNGHOR DINTMIG.-Yos Wener, dan lywyddiaeith Mr Brymer. Oasglwyd y eymiau canlynol yn yetod y uses: —<Y dreth gyffredinol, 29p; treth y nwy, 28p; treth y lampau cyhoedduB, 32p; y dwfr, 42p; maai- ion, 2p 16 7c.—Penderfynwyd rhoddi pib- dllau nwy newyddion ar hyd ffordd newydd y Gerlan. Oafwyd adroddiad Dr Fraser ar ansawdd myn went Glanogwen. Cynnwys ei sylwadau oedd oondemniad a.r y gladdfa yn y cyflwr y mae hi ynddo yn bre&ennoi, ac an- nogai i alw sylw y Swyddfa Gartrefol at y mater. Penderfynwyd gwneyd hyny.—Pas- iwyd1 i roddi pibellaii i giudo dwfr drwy geifn Gordon-terraoe, ar gyfer y lie hwnw, a hyny rn Aihfnri7^/) GWiLEDD YM3ADAWOL.—Nos Iau, ar walioddiad caredig Dr a Mrs Lloyd, cyfarfu Mr W. Hughes, arolygydd lleol Owmni Ys- wiriol y Prudential, yn nghyda swyddogion lleol ereill y owimni, yn 22, Ogwen-teTrace, lie yr oedd gwledd erddterchog ar eu cyfer. Wedi'r wiedd cafwyd cyfarfod difyrus, i ddy- 1 muno yn dda i Mir Hughes ar ei benodiad i J arolygiaeth dosparth Oaergybi. Gellir dyweyd i Mr Hughes roddi cychwyniad new- ydd a llwyddiannus i'r Prudential yn yr &r- daloedd hyn, a gobeithir mai dyna. fydd ei hanes tVllet faes newydd. Rhoddodd y Meddyg Lloyd ac ereill dystiolaeth uchel i I gymeriad Mr Hughes, yr hwn a ddiolohodd I mewn araeth bwnpasol i Dr e. Mrs Lloyd am eu caredigrwydid a'u dymuniadati da tuagato.

CAERNARFON. I "BOQRD GRON BFTHE "A.Yr wyth- noa nesaf, cyhoeddir Rhifyn Dwbl Nadolig "Papur Pawb. Ceir ynddo gyfres o chwedlau cyffrous a dyddan dan y penawd uohod. Pris y rhifyn dwbl fydd, ceiniog. DARLITH.t—(Nos Lun, traddodwyd dar- I iith ddyddorol dros ben yn Nghapel Siloh, gan y Parch Hugh Pugh, Aberffraw, ar "Ddiwygiad 1859." Cafwyd cyfarfod liwyliog iawn, ao yr oedd llawer yn bresennol. Dr Robert Parry, y Maer, oedd yn Hvwyddu. Y CHOOWORJYDD DIRWESTOK Nos Iau, cyfarfu Cymdeithas Ddirwestol y Merohed yn Nghapel y Wesleyaid, o dan lywyddiaeth Mrs R. Norman Davies. Caf- wyd adroddiad Cynnadledd Ddirwestol Caer gan Mrs W. R. Jones, a derbyniwyd amryw aelodau newvddion. MAR'WOi.;AlETH.-JDydd lau, bu fa^w Mr Arthur C. Edwards, masnachydd esgidiau, y Maes, yn yT oedran ieuanc o 25 mlwydd oed. Ychydig flynvddau yn ol ymgymorodd a, busnes ei ddiweddar dad, Mr Henry Ed- wards, a chariodd ef yn mlaen yn llwydd. ianniis tra. bu byw. Yr oedd yn adnabyddue i bavb yn y dref, ac yn fawr ei barcih gan bawb y deuai i gysylltiad a hwy. Gadawa dair chwaer a (fchri brawd, i alaru ar ei ol. PRIODAS.—Dydd Llun, unwyd mewn glan briodas yn Eglwys y PlwyI, Maindy, Casnewydd, Mr William Jones, Caernarfon, yr hwn sydd mor adnabyddus mewn cyleh- oedd eerddorol, a Miss Maggie Page, Chep- etow-road, Maindy. Yr oedd yr eglwys yn orlawn o bobl, a derbyniodd y ax ieuanc longyfarchiadau oalonog 00 holl ffryndiau. Aethant i Lundain i dre-ulio eu mis me-l, a derbvniasant nifer mawr o anrhegion. ANRIHEGU.—Dydd Gwener, llywyddai Mr Lloyd W. G. Hughes dros gyfarfod cy- hoeddus a gynnaliwyd yn y Guild Hall, pan yr anrhegwyd Mr Cornelius Davies, cyn is- brif-gwnstabl, a darlun hardd ohono ei hun, yn nghyda phwrs o aur. Siaradwyd ar yr achlysur gan yr Henadur M. T. Morris, y Cynghoriwyr H. Lloyd Carter, E. Hughes (j cyn-tfaer), W. Hamer, 8..Mr R. Gordon Ro- berts, a soniai yr oil ohonynt am y modd cywir ac anmihartiol y cyflawnodd Mr Davies ei ddvledswyddau pan vn llanw T swydd. YNADLYS BWRDELSIOL.—Dydd Llun, cylmddwydo Oaradog Williams, cymeriad ad- nabyddus yn 'Nghaernarfon, o dori i mewn i'r Barratcks, yn Crown-street, ar y lOfed o Ragfyr, a cheisio treisio Ellen Jones a Jane Ann Flvnn. Traddodwyd ef i sefyll ei brawf.—CVhuddwyd John Pierce, Yinegar- hill, ac Ellis Parry, Pen'rallt, o ymosod ar Hugh Edwards, Raptiet-street, a chyhuddai < 'i v .V > iBSlis Parry Hugh Edwards o ymosod arno yntau,—RJiwymwyd y tri drosodd i gadw'r heddwch am chw^ mk.—Dirwywyd Grace Roberts i 10s a'r oosteu am fod yn feddw, ac am gyffelyb droeeddau dirwywyd James McLaren, Caernarfon, i 2s 6c a'r costau a Wm. D. Pritchard, Ebenezer, i 5s a'r costau. PRYDER AM LONGAU.—Teimlir cryn bryder yn nghyloh dwy lofig o Gaernarfon yr offcidr sydd wedi eu colli yn yr ysbormydd diweddar. Y gyntaf ydyw y sewnear "Queen of the West," yr hon adawodd Bremen dair wyihnoo yn ol am Gaetmarfon, yn Uwytihog o goed. Yr oedd o dan ofal Capteo David Janee, Pool-hill, a chwech o ddynioli. Ni ohlywyd son am dani wedi iddi adael' Bre- men, ond gwelwyd llestr a'i gwaelod i fyny gan furwyr air eu mordaith rhwng Hamburg a'r dref hon, ao ofnir mai y Hotng golledig ydyw, ao fod yr oil o'r dwylaw wedi boddi. Wythnos yn ol, gadawodd yr agmfad "Flag- staff," wyr hon sydd yn eiddo Miri Pritchard. Bros., Gaernarfon aim Aberayron, yn Jawn o nwyddiau. Dydd Hun, nid oedd wedi cyrhaedd: y por.thladd, ac nid ow son am dani. Y CYMDEITHASAU LLENYDDOL.— Cynnaliwyd y cyfarfodydd arferol yn ystod yr wythnos. Darken wyd papyr dyddorol yn Nghymdeithas yr Eglwys, ar "Sant Lu. gan Mr Eyan T. Evans, nos Lun..—"Y gwr a'r ddynes ieuano Iwyddiannus'' oedd testyn araeth ardderchog i 'b&bil ieuainc Pendref gan y Parch Lloyd iBryniog Roberts, nos Sul. Nos Fercher, traddododd Mr David Wil- liams, ei fal-n yn yr un oapel, ar "D1 ylanwad ymarf,e-riad," a thraddodwyd d-^riith yn Nghapel Caersalem, nos Fercher, gan y Parch J. Frimsran, Talysarn, ar "Athroniaeth y Groegiaid. --C&fwyd dadl frwd yn Salem, nos Fercher, gan Mri Edward Mebcalf ac E. It. Owen, ar y cwestiwn "A oedd yr adfywiad Cymreig cenedlaethol yn hyrwyddo cr-efyddl" ac yn Nghapel Moriah, yr un noswaitn, Ttyu Capten William Lewis, Dinorwic-street, yn dyweyd tipyn o hanes ei fywyd ar y mor, mewn modd dyddorol dros ben. ADGOF AM "CARADOG." Yn y flwyddyn 1874, pan. ymwelodd y diweddar "Caradog" a'r dref hon. yr oedd yn Nghapel Moriah yn gwrandaw ar Gor Mawr y Gog- ledd yn canu. Gofynwyd iddo yntau roddi tone ar y crwth. Derbyniwyd yr alaw gyda chymeradwyaeth fawr, a galwyd am uiiome. Yr oedd "Oaradog yn y pwlpud, a rhedodd ourad ddigwyddai fed no i fyny grisdaiu y pwlpudJ a, dywedodd yni nghlust "Oaradog," "diware'r farmyard iddyn nhw." Gwnaieth. "Cnradog" hyny a bu twrw, mawr am fod y cerddor enwog wedi defil- yddio y capel i ohwaren y fath gan "fa weddol." Pan eglunai "Caradbg" tra yw chwaawi, "Dyma fel y bydd y gwas yn dod adre o'r ffair," ac y chwareuodd yr hen gain "Tom a Jerry," yr oedd pawb mewn dychryn rhag ofn y canlyniadau. A bu oryn helynt am amiser maith ar ol hyny oherwydd i "Caradog" efelychu y 'mooh a'r ieir, fee., ar ei ffidl yn y pwipud YMDDIRIEDOLWYR Y PORTHLADD. —Dydd Mawrt.h, Mr J. Menzies (is-lywydd) yn y gadair.—CyiaiKSwra y llechau a, allfor- iwyd yn ystod y tri mis yn terfynu Hydrcd diweddaf ydoodd 24,853 tunell, o'i grmharu a 21,874 yr un cyfnod y llynedd.—Yn unol a rhybudd roddasai, cyimygiodd Mr Ciiarlee A. Jones, na byddai i unrhyw sedd a elai yn wag trwy farwolaeth aelod gael ei llanw am vsipaid o ddau fis, gan yr ystvriai efe y dull prysur a pha un y Uenwid y gwag yn awr braidd yn anmhriodol.—Eiliwyd gan Mr Harry Clegg, a phasiwyd vn unfrvdol. —Dywedodd y Cadeirydd iddo, tra. yr orod efe yn y Brif ddinas, yr wythnos ddiweddaf, weled prif swyddogion v rheilffordd gyda :wg ar y gwelliantau ar eiddo yr ymddir- I iedolwyr, a'i fod wedi gwneyd trefniadau trwy ba rai y bydd i brif oruchwyliwr y ) cwmni yinweled a diaernarfon wythnos y Nadolig i edrych y He. AT ol peth siarad gadawyd y mater o dd'ewis drprwyaeth i'w cyfarfod yn nwylaw pwyllgor y gweithfeydd. Y CYNGHOR TREFOL.-Dydi Mawrth, 'I y Maer (Dr R. Parry) yn Uywyddu.—Pasiwyd pleidlais o gydymdeunlad a'r Henadur W. J. Williams yn ei drallod olierwydd marwolaeth ei briod.—Amcangyfrifid y derbyniadau o EbTiU hyd ddiwedd Rhagfyr yn 2900p; eto taliadau, 3547p,—Hysbyswyd fod y Cjrnghor Sirol wedi talu yn llawn gyfrif y prif-ffyrdd am 1B06-97.—Pasiwyd, ar argymhelliad pwyllgor y prif-ffyrdd, fod 17 o lampau yoh- waaiegol yn cael eu gosod ar yr heolydd.— Derbyniwyd ymddiswyddiad John ac Klen Roberts, fel gofalwyr am yr yspytty heintus. —Galwodd y Ovngliorwr Owen Evans sylw at garthffosiad RJiyd-ddu a gwaith dwfr y dref lion, a dy-wedodd fod ffos yn ymarllwys i'r afon tua 20 neu 30 llath yn uwch nag intake y dwfr i Gaernarfon. Credai y dyl-d cymeryd sylw o hyn. Dywedodd y Maer rod r mater o dan ystyriaeth y pwyllgor iechydol a'r swyddogmeàdygoL-Penderfynwyd fod cadeirydd y pwyllgor i ymweled a chadeir- ydd Cynghor Dosparth Dwyran gyda golwg ar y priodoldeb o gydweithredu er cael rheil- ffordd ysgafn mewn cysylltiad a glanfa Taly- el. ANGLADD MRS W. J. WILLIAMS.— Dydd1 Mercher, daddwyd gweddillio» marwol Sifrs W. J. Williams yn Nghladdfa Bethel. Yr oedd cannoedd. o 'bobl wedi ymgynnull i dalu y deymged olaf o barch i'r ddiweddar foneddigee, yr hon oedd yn Wblogaidd iawn yn y dTL-f- Jk garwed y tywydd, yr oedd yr angladd yn un o'r rhai mwyaf a welwyd yn y dref er s blynyddau, a chynnrychiolid yno y cynghor trefol, y bwrdd* ysgol, ymddir- iedolwyr y iporthladd, ac yr oedd yn boe- sennol yn mron holl weinidogion a goreugwyr y dref. Cynnaliwyd gwasanaeth byr yn Nghapel Bethel, yr hwn a orlanwyd gan y dorf, a chymerwyd rhan ynddo gan y Parchn Rhys J. iHuws (y gweini'dog), Lloyd Bryniog Rdberts, D. Stanley Jones, a Ð. Griffiths, Amana, yr hwn oedd yn cynnorthwyo y di- weddar Robert Griffith", Bethel, i briodi Mr a Miie Williams, a'r hwn a gyfeiriodd at yr amgylohiad hwnw mewn modd tarawiadoit drofil ben. Gwasanaeth wyd ar Ian y udd gan y Parch Lewis Williams, a therfynwyd y gwasanaeth teimladwy trwy ganu .ømyn Cydymdeimlir yn fawr a'r Hen- adur Williams a'i deulu galarus vn eu trallo! dwfn. Y BWRDD YSGOL.—Dydd Llun, Mr W. G. Thomas {cadeirydd) yn llywyddu.—Hys- bysodd y trysorydd (fod y gweddill cyfrif oyffredinol, 245p cyfrif y lbenthyeiad, 2798; y derbyniwyd 350p o'r alwad a roddwyd ar y gorphora-eth yn Ebrill am 860p, ac adroddiad i'r perwyl y telid y gweddill cyn diwedd y flwyddyn. Gofynodd Mr Norman Davies a oeddynt wedi derbyn eu rhan o'r arian am dynu i lawr y tai o flaen yr ysgolion. Dy- munai eu hysbysu ei fod ef wedi cyflawni ei ran ef o'r busnes. Pasiwyd i ofyn am yr sria-li.-Dyrwedod,d, Mr R. O. Roberts fod pwyllgor iechydol y cynghor trefol yn aw- gYyIDU fod sylw y bwrdd yn cael ei alw at ywal gyferbyn a'r fynedfa i'r ysgolion new- I ydd, ac y dylid ei gwthio ychydig yn oil er gwella yr heol. Ystyriai y Cadeirydd ei bod maiM yn ddiweddar i wneyd y fath awgrym. I iad. Pasiwyd i ystyried y planiau yn mhell- aoh ac hefyd gads y gorphoraeth.—Yr oedd v dosparthiadau hwyrol mewn cyflwr blodeuog, gan fod 96 aT y llyfrau, agos ddwy- waith gymaint a'T flwyddyn ddiweddaf.—Cyf- eiriodd y Cadeirydd at y posiblrwydd o gael addysg gelfyddydol yn y dref, a dywedodd fod, pwyllgor celfyddydol y Cynghor Sirol ar Llywodraethwyr sirol yn ymwneyd a'r peth, ac fod cynnygiad i gael ei ddwyn gerbron y corph diweddaf i'r perwyl fod yr arian a roddir gan y Cynghor Sirol i gael ei defn- yddio i alluogi athraw ymweled a gw.-hajiol fanau yn y sir, a'i fod i addysgu atferawor. yr ysgolion elfenol.-Ar ol dadleuaeth pell- ach, pasiwyd i gefnogi y cynnygiad bwriad- GDLG' GWRECSAM.

DAMWAIN ANGEUOL. Yn gjirnar foreu SuJ, calnfyddodd gyriedydd cerbydreB ddynee yn gorwedd ar y llinell gerllaw dar- llawdy y Lager Beer Wedi attal ei gor- bydres, gwelodd fod dati droed y druanes wedi eu tori ymaith. Olunwyd hi i'r yspyt- ty, lie bu farw nos Sul. Ymddengys mai tmereh ydoedd i Samuel Roberts, glewr, Coedpoeth. 1

GENI PRIODT, A MpRWp Y prif am gyhoeddi Genedigaethau, Priodasau. a Marwolaethau yn y golofn hon ydyw Is yr un (blaendal) neu 3s 60 ar goel. GENEDIGAETHAU. WILLIAMS-Rhagfyr 12, yn 15, South pan. 'rallt, Caernarfon, priod Captea Owen Wil- liams, ar ferch. PRIODASAU. BLORE — EVANS — Rhagfyr 3, yn ewyddfa'r cofcestrydd, Pwllheli, g»n Mr Edmunds Jones, John Blore, The Lodge, Nanfcyg-rth, Llan- fair D.C., a Kate, merch ieuengtf y diweddar William Evans, "aema.wr, Nefyn. DAVIES EVANS-Rhagfyr 9, tn Nghapel Dinas (M.C ), Lleyn, gan y Parch J. M Jones, gwein'dog, a Mr Edmund Jones, cofrestrvdd, Mr Richard Davies, Summer Hid, Morfa Nefyn, a Miss Sydney Evane, Nyffryn Ff vrm, I)inas.- EDWARDS HUGHES Rhagfyr 1, yn y Capel Coffadwriaethol, Porfch adog, gan y Parch H. Ivor Jones, gweinidog Mr John Edwards, Menai Bridge, a Miss Mary Ann Hughee, merch hynaf Capteu Owen Hughes, East-avenne, o'r dref uchod.— JON ES JONES Rhagfyr 1, yn Nghapel Horeb, Rhostrvfan, gan y Parch Thomas Williams, Rhydvclafdy, a Mr 1). Thomas, Mr William Jones, Broneadfan a Miss Catherine Jones, Hafotty Penybryn, Rhos- tryfan. JONES-PARRY-Rhagfyr 1, yn Nghapel Moriah, Caernarfon, gan y Parch Wm Davies, .Carmel, a Mr Daniel Thomas, Mr John R. Jones, Frondirioo, Carmel, a Miss Elizabeth E. Parry, Penygraig, Portdinorwic. JONES PARRY—Rhagfyr 4, yn Nghapel Rhiw, Blaenau Ffestiniog, gan y Parch D. Roberts, yn mhresennoldeb y cofrestrvdd, Mr Lewis Jones, Rhiwbryfdir, a Miss Margaret Parry, 2, Castle square, Criocieth, ohwaer i Glan Eifion. JONES—PARRY—Rhagfyr 4, yn swyddfa'r cofrestrydd, Caernarfon, gan Mr Daniel, Thomas, Mr Evan Isaac JOt es, Brynderwen- terrace, a Miss Annie Parry, Bryncelyn- terrace y ddau o Dalysarn. OWEN-JONES Rhagiyr 4, yn swyddfa'r cofrestrydd, Caernarfon, gan Mr Daniel Thomas, Mr Wilham Owen, Greenfield, Pen- ygroes, a Miss Elizabeth JOLOB, Hafodyllyie, Llanllyfni. OWEN-THOMAS-Rhagfyr 4, yn swyddfa'r cofreatrydd Pwllheli, gan Mr Edmunds Jones, John Owen, Penygongl, a Ellen Thomas, Hendre y ddau o Laniestyn. PARRY WILLIAMS Tachwedd 15, yn Nghapel Dinas (M.C.), Lleyn, gan y Parch J. Mo: es Jones, gweinidog, yn mhresenaoldeb y cofrestrydd, Mr John Parry, Bottwnog, a Miss Ellen Williams, Typellaf, Linas.— WILLIAMS EVANS Rhagfyr 4, trwy drwydded, yn Nghapel Moriah (M.C.), Dol- wyddelen, gaa v Parch Owen Jo es, gweinidog, yn mhresenuoldeb y cofrestrydd, Mr David Williams, Rhiwgri Bettwsycoed, a Mist Hannah Evans, merch hvi af Mr Ellis Evans, Bron Fedw, Dolwyddelen MAKWOLAETh < EVANS—Rhagfyr 9, yn Boduwyr Tea, Gaer- wen yn 57 mlwydd oed, H. R. Evais, gor- oesfab ienengaf y diweddar David Evana, o Berthddu, Clyon)g, sir Gaernarfon.— HUGHES-Tachwedd 30, yn 90 mlwydd oed, r Owen Bughes, Groeslon, Aberffraw, sir Fon,- ROBERTS-Bhagfyr 3, yn 40 mlwydd oed, Ann, anwyl briod William R berts, 6, Caradog place, Ebenezer, a merch v diweddar Sergeant Thomas, Llanrug. Claddwyd hi ( dydd Mercher yn mynwent Llanrug WILLIAMS—Rhagfyr 1, yn 23 mlwvdd oed, Elizabeth M. Williams, anwyl ferch John 'r ddiweddar Catherine Williams, Blaenyddol, Beddgelert. ER COF. ROWLANDS-Er sercbog gol 80m ein hanwyl dad, Edward Rowland, gof, Bethesda, yr hwn a fu farw Rbagfyr 8fed, 1893 Wedi marw ond nid yn anghof R M., A., R.

MON UMEN TS, LARGE STOCK. BEFORE BUYING OALL AT HUttHJONJffiti, MARBLE WORKS. CARNARVON • All kinds of Rustic and Plam Crosses on hand

ROGI'R OliEDDYFAU FKIHEIMG Mae gorchymyn wedi ei anfon o'r Swyddfa Rhyfel i bob catrawd Prydemig i'r perwyl fod yn rhaid i holl gleddyfao a bidogau y milwyr gael eu hogi a'u blaenllyml1 o fewn yr ychydig wythnosau nesaf. Dyma'r tro cyntaf erioed i'r fath orchymyn gael ei anfon allan. Beth sydd gan y Jingoes Toriaidd mewn golwg yn awr, tybed ?

I fiSEFEL IN IN uIA. Yr ydya wedi penderfynu yn derfynoi y bydd i'r milwyr dan awdurdod Syr W. Lockbax,b werayllu yn Barkai, yn nyffryn Bam, am y gooaf. Dydd Gweiner, aJefch B1 milwyr i fewn i dldyffryn Waran, a ohospea- ant yn llym yr Aff«idiaid yn Aka KheJ. Ciaed gwrtih wynebiad gan y gelyn, ooad lloegwyd 150 o bentrefi a thyrau- Un milw* a laddwyd or ochr y Prydeinwyr, a chlwyf-i wyd pedwaas. Dangoeodd y gedyn wroldeb mawr, ond nid ydyw eu colledioin yn wy- byddus. Cymerwyd y gelyn a syndod, tra y caed1 perffaith reolaeth ax y milwyr Prydeinig. Bu ymladd bywiog tra yr eneiliai y PrydeinwyT o Firah. Mae Syr Willians Lockhart wedi anfon at yr Affridiaid i'w; rhybuddio, ar ei fod ytn awr yn ymadael 0"11 cwr uchei hwnw o'r mynyddoedd oherwydd fod y gauaf a'r eira yn dod, na bydd iddm adael y wlad hyd nes y cydymffitrfir ai thelerau y lAlywodTacth. _2

i PRTINING. PEIMTING. Printing. PRINTING. "Herald," Carnarvon. PErariKe, Printing. PBIKTIHG. PRINTING. BRICKS. THE PARKIA BRICK Co., LTD., CARNARVON. f-I ELWIR sylw y Building Trade yn X gyffredinol at Common Press Bricks y Parkia. Gellir eu hanfon o'r weithfa gyda'r mor neu y tren. Am fanylion ymofyDer a T. J. Hughes, 4, Ogwen Terrace, Bethesda. y181 CERDDORIAETH GYMREIG. JOHN JONES, WHOLBSALB AND RBTAIL MUSIC SBLLBB, BETHESDA, NORTH WALES. C1EDWIR ar law y Stoo Fwyaf Amryw- J iaethol yn Nghymru o GANEUON (SONGS) CYNIREIG; so fel rheol danfonir pob archeb gyda ihroad y post. Anfoner am y Catalogue, yn cynnwys tua 500 o wahanol Ganeuon. v26w J^ICHARDSON'S WONDERFUL Is PARCEL OF MUSIC, J 20s WORTH FOR Is. THE CHESTER MODEL IRON PIANOS Best Value for Money. 21 guineas cash by instalments, 15s 2d per month. JTHE POPULAR IRON PIANOS, 14 guineas cash by instalments, 10b 6d per month. THE POPULAR AMERICAN ORGANS, 12 stops, 2 knee swells, mirror top; 12 guineas cash by instalments, 9s 4d per month TUNING AND REPAXBING BY BEST WORKMEN, Singly or by Yearly Contract The whole oi North Wales District. 43, BRIDGE STREET ROW, CHESTER. AND REGENT STREET, WREXLIAM. r ■ ..jt-r-'Mkpmi

BEAUMARIS. "BORD GRON BETHESDA. '—Yr wyth- nos nesaf, cyhoeddir Rliifyn Dwbl Nadolig "Papur Pawb. Ceir ynddo gyfre-s o chwedlau cyffrous a dyddan dan y penawd uohod'. Pris y rhifyn dwfbl fydd ceiniog. m YSGOL GANOLRADD. Dydd Mlercllieir, otliclwyd, Syr Ri Williaans*- Biilkeley yn gadeirydd, a Mr Hug'h Tho- mas yn is-gadteirydtd1; tra y dtewiswyd y Milwriad Hampton Lewis yn gynnrych- iolydd ar yr awdurdod siroll am y tair blynedd nesaf. Adroddodd y prifathraw (Mr E. Madoc Jones) fod rhif y dysgyblion yn yr ysgol air hyn o bryd yn uwoli nag] y bu erioedi. Yr oedd yr oil o'r chwech ym- geiswyr o'r ysgol am arhodiad matriculatioii Llundain a Chymcra wedi bod yn Hwydd- iannus.—Dyfarnwyd ysgoloriaethau i'r rhai coj^LynoJ1:—B^sligyn J. WiLQdatmjs, J. Davies, R. R. Owen. Mearched: G. Geary, M. A. Roberts, M. J. Jones, E. Hughies, ac A. H. Daviee. Derbyniwyd llythyr oddi- wrtli y Dirprwywyr Eluseaiol yn dyweyd na fyddent yn caniatau i'r gost o wneyd yr ad- eiladau newydd i gael ei dalu o'r gronfa gy- ffredinoL Dywedodd y Cadeirydd y byddai naill ai yn ysgrifenu, iieif yn galw yn swyddfa y Dirprwywyr i eglnro'r mater.