Yr Herald Cymraeg

MsMsIc. (Cwmni y Royal Mail Steam Packet a r Pacita Steam Navigation Company) i'r GYMREIG I ym Mhatag-oma. I Agerlongau o Lerpwl a Llundain. j I Gludo Teithwyr a Nwyddau. Yn galw yn BAHIA BLANCA, A PHORTH MADRYN j (am Trelew, Rawson, a GaJmen). J Hefyd i'r Fspaen, Portugal, Madeira, Canary Islands, St. Vincent, Brazil, River Plate, Falkland Islands, Qhili, Peru, Ecuador, Panama Canal, Colombia, British Guiana a'r West Indies. Colombia, British Guiana a'r West Indies. J Manylion llawn gan Gwmni y Royal Mail Steam Packet &'r Pacific Steam Navigation Company. London 18 Moorgate Street, E C., neu 32 Cockspur Street, S.W., Liverpool: 31 James Street. VN EISIEU THOROUGHLY" RELIABLE MANAGER Wanted, for entire woik ot Mountawv Fa-TIn, mostly sheep. Will arrange interview. -TaI-ywa.en, Capel Curig. (My. 15). FFATR PE-N ye'R'OES. -Gan fod y dyddiad y waith hon vn digwydd. _y Sabboth, trefnir i'r FFAIR'fod ar y bADURN Blaean. orol, Mai 20fed.—Trwy orchym^i, EDWARD JONES, Cera

CYNGOR SIR A GWERTHU TATWS (AT (JLYGYDD "YR HERALD CYMRAEG.") Syr,-Peth rhyfedd yn d-d-iau yw gweled y Cyngor Sir yn rhoddi benthyg eu swyddeg- ion i werthu tatws fel oposisiwn i fasnachwyr r-ydd yn talu trethi trymiion. Heblaw hvny. ma,e'n debygol v bydd y CyngoT yn eu colled ganfod y stoc eto heb ei werthu. Os gall 6wyddog presenoldeb hebgor pyihefnos at v gorchwyl hwn, oni all y Cyngor wneyd heb ei wasanaeth yn yfanJg,wbl ? 'f.ae' r tTe'tlri yn llethol ar T masnachwyr y dyddiau hyn a dylid cymeTyd y mater i fvnv rhag biaeii.- Yd wyf, etc., UN YN T'AJLU TRETHI.

DALIER SYLW. Dymunir ar y rKai n bwriadu rhoddi en henwau am Waith Barddonol y Da. wed dor Bareh Hugh Eryri. Jones Garn, Dolbenmaen, wneyd hyny n ddioed, gan nad argreffir, ondl nifer arbenig. Y eyfeiriad,- CYBI, CHWILOG. CAERNARFON.

BANGOR C'ERDlDOiRiOlL.—A ganlyn sydd restr o ddis- gylb:kln llwydidiianus Ma* R. Jones-Owen, athraw eerddorol, 12 Friars Road, Ba-n-or:- •London- Collage ol Music, -pianoforte playinig. diploma of Licentiate (L.L.C.M.), 85 marks, Miss Annie Frances Parry, Rhiania. AvaUon Avtrnne. Llandudno Junction. Associate (A.'L.C.iM.), 91 marks, honours Mr Francon Thomas organ.ydd st. Mair, Bangor; inter- mediate, 9. marks*, 1st class. Idris Ogwen Owen, Be'iib.esda. Elementary, 80 marks. 1st class, May Davies Broad Street. Llandudno Junction 76 marks. '1st class, Daisy Parkin- son, Bangor. Senior, theory. Miss R. Tho- mas, Bangor, 91 marks honours. Junior, theory, M-'ss MitiUa Thomas, Cael'eppa, Bangor. 97 marks, honours; Miss Mary Tay- lor, 18 Sack-ville Road Btuigor, 94 marks, honours. Elementary, theory. Evelyn Mary William*, Net1 add Wen, Be-ihesda, 95 in arks, honours; E. Violet Hughes, Glangors. Tre- garth. 90 marks honours. Yr arholwvr oedd- -nt Dr. C. T. Cocke a Mr G. D. Rawle, Mus. Ba, LI un da in.

BETHESDA Mae gan. y Parch James Jones, gweinid'og Salem, y lie hwn, linellau tyner a swynol iawn, er co-f am y diweddar Eos Dar, yn "Y .Geninen" am Ebrill. YR WYL LAFUR. —Dydd Llull ydoedd dydd1 gwyl fa-wr y chwarelwyr, ac ni'd oedd gweithio yn Chwarel y Penrhyn. Ni tlu-ofn- wyd cyfarfod cyhoedd-us na dim arall yn yr ardal i'r Undebwyr na'r rhai sydd heib fod •telly. Treuliwyd- y dydd yn dawel ddigon igan y chwarelwyr sydd yn aros gartref er cy- tnaint o'r eliwerelwyr ieuainc sydd mewn per- ycion heddyw ar faes y frwydr yn Ffrainc. MARW.—liore lau bu farw yn dra sydyn y cymeriad adnabvddus, Peter Roberts, Car. neddi, ac efc yn 72 mlwydd oed. Yr oedd yn adnabydtdus ymhli-th chwarelwyr y Peni'hy-n-, er heb weithio y-n y chwarel yr ugaiti m:llynedi. diweddai. Yr oedd yn ddiacon gyda'r Anni- bynwyr yng Ngliapel Bethania-, ac yn cymer- iyd dyddordeb neilituol yn yr achos er ei gych. •w.yniad. Cymer yr angiaidid le iiawn Llun.

LLAf-iBERiS J YR YSGOOON DY'DDIOL. — Dydd Mawrt-h (heddyw) ail-agorir yr y^g^lion ipla.,i.t ti- ol -wy,'ia,. Ida &d.r;1 he*tiyn!g-.vyd igiWeddilkcii Mr Richard Jones, Snownion Ter- race, i dv ei hir gartref ym jXiynwen, Lean- ing. Cydyimdeiimlir yn fawr a'r •weddp.v a'r Ijlant. Ar ol hir gyatudd bu farw Mrs Grac-i Jlonei, Cambrian Terracc. Teimla'r plant eu colled lean.—'Hefyd_ bu faiw plentiyn bach, i Mr a Mrs Joéa:h Jonect, (Jood/man Street. ADREF O'R AIPHT.— Nos Wener cyr- haeddodd Mr Daniel Roberts o faes y frwydr. Mae Avedi dvoddrf llawer. PRIODiAS.—Yn Laur snison, U.S.A.. ar y Slain o Fawrth, unvvyd mewn gian briod-as -Alis,s EmiÍl", Jones (meiah y diwedd;r Mr Hugh Jones a Mrs Mary Jones, 2 Snawdou Sf-ree:) a Mr Peter Scott. Maent yn awr yn cartrtfu yn Elfroig Newydd. J>yiiiiuinir o o hapnsrwydd a bendithion i'r ,par ieuanr. Mae i Mrs Stolti annryw o frodyr, a'r oil ohonyn-l vn gwat-anap-thu eu gwlad ar hyn o -bil,.d. Y GE'RlDIDI.—(Ni fu erioed gymaint o .gwynTj ajg taydd y dyddiau hyn oherwydd v difrod a wn-eá yn y mai-i erddi gan ddefaid yn tre-3- meÓ'u, Gwneij- trefniant at y t-ymo*- nfesaf i ddiogelu buddiannau v ,o-arddwyr rhag y goll- ed fawr hon. Patham v disgwylir i arddwyr <bor:.hi ddaid y ffarmwr yn y dull annheg hwn ? O CAINAfDiA.— Dydd lau cyrhaeddodd i'r axdal ddau o fechigyn deiwr "Llalliher," nef Private Morr;s Williaons a T. W. Jones, c Canada. Maent wedi croee-i'r Werydd i ddod i vmladd dros eu D-a, oedd rrenym eu pweled- yn edrych mor dda. Fob llwyddiant i'r ddau.

FELINHELI C^ IRJDD IlLWiYlF.—iXos Iau yn yr Ysigol TJenedilaetihol, cynhaliiwyd owrdd plwyf onoen- sig i'r amcan o gael ymdrafodaeth yntglyn a'r owesti.wn o reoleiddiio v cyflenwad d.wfr yn vr ardal. Y cadeirydd ydoedd Mr Jtahn Pritob- ard, Belimont. W&di cael yimdrafodaetli faith gan nitfer cedd vn br-esenol, pasiwyd ipender- iyniad fod i'r Pwiylijgior PLwyf gymie.ryi. y mater mewn Hs/w GWELLA.— Liawen genym fel ardalwyi ddeall fod y Cymghorwr Th.oonas Jorie^, An- wylfa.. yB. graddol welia c'i afiediyd bIin, ac eiddnnwn iddo Iwyr adferiad.

CWMYGLO GWAIELEDID.— Hrwg genyon am waeiedd Mr H. Parry, Station House, ac hefvd fod Mr Evan Roberts. Terrace, wedi oyfaiifod a da/mwain 'tra'n di,lyn ei orrjchwylion. Gwell- had buan yw ein dvimuniad. Y'R ARHOLLA.D SIROL.— Llongyfarchws rhai canlyno! ar eu safle anrliycleddus yr. yr Arholiaa Sirol eleni Miss K. N. Griffith, Bryn'tirion Miee Oiweic. Parry, Station House YPr Wim. Jones B!od|gw.ynedd. ADRMF.—Dydd Sadwrn oaifod.d y cytfail! seuanc Mioliael Jones, Eirianfa. New Street, ddod gartref o Iechydfa C-roeavnyd, ger Con- wy- Da genyim ei weled vn edrych mor rwg- orol ac wedi cael llwyr wellhad. I'R AMEiRIG.—Dydd Gwener ffarweiiodd Ann Evians. Tvddyn Alice, a'i chartref er gwyniebu ar wlad fawr vr America. Ein dyimuniad yw ara i-ddi gael mordaith hapus a phoib lliwyddiant wadi cyrhacdd. B-wriada ymsefvdiu vn Uitica. iMARW. Boren Miarwr'h. wedi cystodd blin, 'bu farw ein hen gyTrivd-o^ diddan a tha,- -wel Mr Richard Jones, New Street, yn 67ain miwydd oed. Birydnawn Sadwra daeith tvifa laosoig viitgn.yd i dalu'r gynrwynas ol-af iddo. Pr-ddtwyd ei wedd'dkon i olphwyf. ym Myn- went Lenruig. Gwasana-etihiwyd -wrt!li v t.v ac ar ]a-n v bedd gan y Parchn W. G. Witl- Lams (M.C.) a T. J. Teynon (A.). Y mae 11 Tydyimdeiimlad llwyraf a'r unjrz farch a'r teulu oil yn en galar. AFLO:Y.Dnu AR DRIGOIION.—Yn Yn- adly^s Caernarfon ddydd Sadwrn. gei'bi^n Mr J. IsspardI Dalies ac vnadon ereill. cyhuddwyd lErvan M ill/am^ Rwfch, Cwmvglo, o aflonyddu ar drigohon Frond eg. Ceunan't, ar itoson aieiliduKYJ. l-n o] tysiiola-etih Airs Marv Tho- mas svdd yn prew.yl.V yn Frondeg. aelh v diflVnydd a.t oi drws tua banner nos 'ar noson neiilduol a churo y dr.ws yn dr-wrn. pAp we load nad cedd neb vn a.teb deiahreti*jdd gicio'r drwf a bvsiwfh lladd MTS Thomas os na agorai. An fonodd --Afri, Thoroas „ forwvn i igyrchu John Huahes. Cae Hoeden. Aeth n. A, ,p a dan. o'i weision vno. Pan ofynodd Mr Huigbets }<Ioo heth eedd vn ei wnevd yno dv- ZT^dxxid ei fcd wed.: colli ei ffardd vn ian.— -Dviwed-odd y d^ffynydd' w.rth y fa.inc fod vn r^V g^nddo am yr hyn oedd wedi dig- gP On;.bai iddo guro bu-»saa yno tan 1 Dirw^,d. €f } 163 (yn cy-i^ys y f.v

■, ABER iv, GWuliBLEIXD Y F.ICEE.— C';ofidtu- e31,:Ym } i'r Ficer ae1 ei gvimervd vn vrael. I:> Ddydd 5 ™ •> '» <w y J. V Tat.ey llbaims, Pen-ioyrw^ Llansrwet.

AMLWCH CLADiDEQ^IiGAETH MR J. MATTHEWS. Y.H.—Ddydd Llun v Pa^^i da-eth Ilu mawi ynghyd i dalu'r gym-wyna& olai i'r boneddwi yma-dawedig drwy ei hebrwng i gladdia KY- iioeddus Amlwch. Cy-merod d gwa^apaeth teuluaidd ie yn. Trehinon, pryd .y gweinydd- wyd gaii v Parchn William Pritchard. a Dan- iel Rowlands, M.A., Bangor. Ar y tfordd i'U gladdfa aed i gaipel P--tliec,d-a, lie y cynihal- iw yd gwasianiaeth iprydfert-h. Yr oedd v capel yn oivawn. Cymerwyd rhan gan y Parchn William Thomas, Llain-wst; Thomas Evans (A.). Borth Amlwch; Owen Parry, Oemaes; y Mri Rdbert Williams (ar ran swvddogion yi tiglwys), James Yenmore, Liverpool, a J. R. Daivies, Ceris. Oanwyd yr a-nthean Gbrjpih- wysil'a'r Saint" (D. Jenkins, M,us. Bac.) a ttherfynwyd tnwy weddi gan v Parch W. J. Williams. Wedi hyny, ffurfiwyd yn orym- da^th tua'r gla.ddfa yn v -drefn a ganliyn:- Plant yr ysgolion dyddioi a Sabl)othol; ael- ooalU. y Cynghor Trefol a'r Gwarcheidiwaid, ynadvn heddweh, gweinii,(}lL ;pre,c-thwyr, a liolaenorLaid y sar; swyd-dogion eglw Beth- erlda; yr elorgerbyd y t eulu cynu-lleid')';) Bexhesida a'r canghenau a'r cyhoedd. Yn y gwasanaeth wrth lan v bedd cymerwyd rhan igan y Parohn Hugh Williams, William Ro- iheris. Gorslwyd, a W. P. Owen, 'Garaglefn. a chanwyd yr hen emyn adnabyddus Bydd Tiiyrdd o rylfeddodau," gain v dorf. Y prif alarwyr oe-dcLyni ;Ùfrs Matthews (gweddw) Mr a Aii-6 Roderick Matuhews (mab a merc-h yn-raghvlfra'itib). Master John Matthews (wyx). Miss Matthews (imeroh). Parch John Rich- ards a Mrs Richards (nmb-yii-nghyfraith a mer-eh). Mri D. S. Davies, U.H., Dinibycli, ac H. R. Wi'iliAins fArolvygvdd Bwrdd y Ll.yw-' j J odraoiih Leol) (brodyr-yn nigihyfraitth) iMies Gee, Dinbych (chwaer-yn-nghyfraiit.h) Mw lfuwel Gee 1)1 nfbych (chwaer-yn-nghyirai'thl; Mise Humphreys Roberts, Dinbyoh (nith) Paixah Daniel Rowlands. M.A.. a Menai Roiwlands Mr a Mrs W. E. Jones, Mi's John Pritchaxd, a Mr H. Pierce Hughes. Yn anhiith llu malwr o garedigitin \-r >imadawed g gwelwyd v Mri William Veramore, James a Mrs Veii-rnore, J. W7. Lumley, U.H. Colwyn Bay Hmgh Edwards, Liverpool; Roibert Owen rlaer Dinlbych), Mrs Kemlyn Jones a Miss Jones. Giwredbg; Syr Thomas E. 110- berts. Dr. Thomas Jones, Mr Hugh-es Jones, U.H. etc. Anfonwyd Hythiyrau yn cJadgan gofid oherwydd eu hanallu i fod yn breemol gan y Parchn Jthn WiJliams, Brynsien lyn Ellis James Jones. M.A., Rhyl; P.'ivate R. R. Thomas. Roibert- Hughes. VaHey: R R. Hughes, Liveipool; Criffiith Hughes, Blaeimx Ffestiniog: Thomas Williams. Caergybi; Charles Willi aims M.A. P-orthaeth wy j< hn j Williams, Caergvibi, a J. Giyn Da-vies, Res- sett

DVFFRYN Y GRO'ES GCCH.—Cynhaliwvd yn Ysgol- dy y Cyngor brydna.wn ddydd 6wener a nos lau arwerthiant er budd cronfa y Groea Goch. Dygwyd i'w gwerthu gan yr ardal- wyr bytatws. ymenyn, etc., a nifer fawr o gelfi hen ffasiwn. Gwriaed y trefniadau gan bwyllgor o foneddigesau yr ardaJ. Caed elw o oddeutu 50p.

BONTNEWYDD Tyner a, swynol oddaeth yw llinelliau bardd. onol Mr. Rhys Jones, o'r lie hwn, gYddi yn awr yn gwasanaethu i'r mil-wyr yn y 'Mwythig.

CHWARELWR o UTHFAEN a'r FYDDIN Ynadon yn Cydymdeimlo Ag Ef Dydd- lau. yn Ynadlys Conwy, dygwyd geribron chwarelwr o liuiiifaen o'r enw Griffith Griffith* ar y cyhuddiad o beidio yonu-no a'i Fyddin ynig Nghastell Caer yn unol a'r alwad a anfon,wyd iddo. Y mae v cyhuddedig tua 55 mlwydd oed. T'ystiwyd fod Griffiths (gweithio yn Northwich ar Awst lSed, ac ji oedd wedi ei gofrestru yn 46, Church Road, iNorthwich. Pan anfonwyd y wys yn ei aiw i'r Fyddin i'r cyfeiriad uchod ar Mawrth 20, dychwelwyd hi gyda. xnynegiad fod y djiffvn- ydd wedi myaed yimaiUi. Cymerwyd ef i'r "ddalfa yn Llysfaen, ger Colwyn Bay, gan \i Heddwas Williams ar Ebri'il 20. Yr oedd Vn | gweithio yn un o'r chwarelau caloh yno, ac [ nid oedd ganddo dyetysgriif na. baithodyn yn j ei esigusodi o was-anoeth milwrol. Dywedodd nag g wyddai fod gal wad arno i ymuno a'r Fyddin. Yr oedd ei fam a'i chwaer yn d> hynu arno.' Gadawodd gyfeiriad ei gartref gyda'i letywraig yn Northwich. Dywedodd, y Swyddog Milwrol v bwiiiedid rhoddi Griffiths gyda'r Cheshire Regiment. Y Maer Yr ydych yn gwel-d ei fod yn siar- ad Ci'mraes: ac nat; gall giarad fawr o Saes- neS- Y Swyddog Feallai y tr<xsglwydd:r ef i'r Fyddin Gymreig, ond v mae ei eriv yn awr gyda Byddin Caer. Y Maer: A fuaeai unrhyw argyanhelliad gan y fainc hon yn foddiDIl i beri i'r cvhudd- edig srael ei roddi mewn adran 'Gymreig? Y Swydd'cig Nis galtlaf ddweyd. Nid y w yr awdurdodau yn caniatau i'r dynion ddewis eu byddin, ond aBlfonir hwy i'r lie v bo mwyaf o'u hangen Dywedbdd y diffynydd wrth gadenydd y fainc nas galiai siarad gair o Saneg. la Y Dii'iprwv Brif G'wnsltabl Guest Nid wyf yn ei gredu. Pa fodd v gallodd gario yn I miaen yn Nortibwich? Ateibodd Griffiths fod ei bartner vn Noith- wich yn Sa.is da. j Y Gadeirydd Yr ydym vn cydymdeimlo yn I, faiwr a chwi. Mae eich hachos yn un pur igaled. Nid oes dystiolaeth o gwbl eich bod wedi ceisio twyllo wrth ymadael o Noriihwich. Nis gal hvn eich dirwyo i lai na 2p a rhaid i ni eich trosgliwyddo drosodd i'r awdurdodau milwrol. IDy.wedodd y Clerc yr yagritfenai at vi awdurdodau yn Nighaer i wneyd cais am i Griffiths gael ei drosigiwyddo i'r Fyddin Gym- reig.

DINBYCH Eis nhaif bis,nyddiiu 4bellach mae pwyllgor cyn-eisteddfodoi add- oldv Lon Swan (A.) wedi newid «u trefn- iadau ynglyn a threulio Gwyl y Groglith trwy gynhal cyngherddau yn He cyfarfod- ydd cyst.adleuol, ac felly y treuliwyd yr wyl eleni a'r elw er budd y milwyr Cymreig. iCadeirydd v cyfarfod eleni oead y Cyng- horydd Llewelyn Jones a chawsom anerchiad pwrpasol ac amserol ganddo. Yr oedd y cyngherdd o radd uche!, a chawsom wasan- aeth y boneddigesau a'r boneddigion canlyn- ol:— Miss Louie James, R.A.M.. Dinbych; Miss Madge Owen, Beaumaris; Mr Watkin Hughes, Rhos; Mr W. W, Mortimer, A.T.S.C., (Gwilym Aled), Dinbych. Cyfeil- iwyd gan Miss Minnie Batten, a chawsom rai darnau ganddi ar yr organ nes gwefreiddio'r gynulleidfa. Gwnaeth yr oil o'r cantorion eu gwaith yn ganmoladwy iawn. Dyma'r waith gyntaf i Miss Madge Owen ymweled a'r dref. Ond mae'n ddiamheu mai nid yr olaf. Ond am Mr Watkin Hughes mae'n dra adnabyddus, ac yr oedd y derbyniad a gafodd yn pro-fi ei boblogrwydd.. Yr ydym yn falch o'n talentau lleol sydd yn dwyn cymaint o fri i'r dref hon. Er fod Miss Louie James, yn un ohonom, pur anfynych yr ydym yn cael ei gwasanaeth a hyny ar gyfrif ei mynych ymweliadau a threfi mawrion LJoegr a'r Iwerddon. Ond pan y bydd ,yn alluog i roddi ei gwasanaeth bydd' yn dderbyniol gan bawb. Sieryd hyny lawer am ei phoblogrwyd. Un o blant Ar- fon i'w hi, gan ei bod yn enedigol o Dalysarn, o ba le v mae cewri o gantorion wedi esgyn grisiau anrhydedd cyn hyn. Mae'n anrhyd- edd i'w hardal enedigol, ac y mae tmc awelon bryniau Arfon yn ei llais melodaidd. Mae Mr W. W. Mortimer etto yn un o'n hardalwyr, y mae yntau yn feddianol ar dalent uchel yn y byd. cerddorol fel cyf- ansoddwr, arweinydd cymanfaoedd canu, a datc^anwr. ¡¡;:ir¡ dymuniad yw 6I.r iddynt f;, ned rhagddynt.

ABERGYNOLWYN ANGLADD MR EDWTARD ROWLANDS. —iBu'r angladd ddydd LIun. y 24ain eynfisolp Wedi gwasanaeth byr yn y Queen's Cafe, Caernarfon, gan y Parohn J. Camwy Evans (gweinidog Pendref), a J. M. Williams, Peny. groe<s. ym ffurfiwyd v11 orymdaith o gynrych- iolwvr Pendref a Salem ynghyda ch-yifeillion eraill i heibrwmg ei weddilJion (t>a rai a glud.id ar fodur) drwy y dref. Wedi cyraiedd Dol- gellau unavyd gan rai o deulu Mrs Rowlands. Wedi cyraedd vma aeth megis gwefr trwy'r fro. ac vr oedd pob arwydd fod gwr Douw wedi ei ddwvn vma i'w ddodi yn y gwervd. Oynhaliwyd gwasanaeth yn -s- capel. dan ly-w- yddiaeth v Parch J. M. Williams, Penygroes yr hwn a mddodd amlinelliad o vrfa cyfaill anwyl ganddo fel "dyn difrifol." "dyn syml." a "diyn penderfynol." Nid oedd y eeUweiruB vn agos ato-ei angyhoeddiad oedd mai "yr hyn a heuo dyn. hynv hefyd a fed." Fel dyn sym] cafodd eif yn ddiidwyll vn ei holl ymarweddiad, a grym ei benderfyniad oedd amliwg yn ,ei LvTnljvtiia-d wrth grefvdd vn ei phnrdeb er i dymhestloedd gT\aeledd a sftorm- ydd bvwvd O'llro'n erwin arno. Catfodd1 ad- nabyddiaeth dda ohono tra'n arop i-n Nho- wyn a thrachefn wedi ei ddyfodiad i Caernar- fon. iSiY'wedd y Parch VV: Pari Hnws, B.D.. Do-ligellau. arno yn 01 ei brofrad chono tra'n aros vn Ffestiniog ac wedi hyn" yn Nollge].]- au. ac heddyw, medda-i. y mae v brawd vn cael ei ddwyn i oaphwvs i fro ei febyd a baner an,rIXydp,(i,,] vn cyhwlfan uwon ei ben. Bu o'r Aber dro:on. ond daerh vn ol yn gvs- on da.n faner anrhydedd heb lychwino dim ai ei eiymneriad. Yna gwnaeth sylwadau oddiar v geiriau "Bedd Q:wa,g vr Iesn." Wedi cael svjwadiau pellwh gan v Parch D. S. Thomas Towvn. arno fe! "icivfaill ac athraw yn yr v f'?""] Lwedd,,WV,d "n dyner gan y Parch (1, E. Jones ,CLC.), Abprgynolwvn ac aed yn finto-i am v fymvent. lie v darllemvyd rhar) o'r v Parch G. To-nes. ac gweddiwvd gan Parch J.M.Williams. Cym- ^'•w"d ,g:jf1 v canu gan ei <wysfaiil mvwrcsoT; Mr Tsninc Jonfys. Yr oedd nob arwydd o -d. wideiimlad dwvs a'r nerthyna^an oil vn e,) 'trofid a'u tra.llod. (Nertih a ea-ffont i droi q.t T-Twn a'i daliodd ef ac sydd aibl i'w dal hwyt-hau. .0 flaen gwe'thredoedd -nb-tfedd Duw Y safwn heddrvw'n flvn. A'r unv ai" ddriv a,tom yw- Oawn wvlbod ar ol hyn. \Vrr'h srolli cin wfeillion en Yn hwyrno-? d-du v glyn, ■Hiraethwn wp,l'd v boreu'n dod Cawn wylxid ar ol hyn.

WA EN FAWR "Cytlafan, Arwriti-eth. Dyngarweh," yw I testyni can odidog y prif-fardd Berw, yng "Ngheninen" Ebrill.

PENISARWAEN LIJWY DDI ANT.—Llbngytfarchwn Miss M. C. Roberts, Glasgoed, ar ei Z)vaith yn enill tystysgrif v National Shorthand Association tfel t-vpifit.. (jujiior). iRhyw dri rois yn ol cn- illodd dystysigrif mewn lla-w-rfer. Ei Jiaihraw yw Mr Win. Griffith, Clwtybont. PRXODAS.—Ein dymnniadau goren i Miss Annie Madog Jones, Liverrpool Terrace, ar ei hnniad mewn glan briodae a boneddwr o Fon. Uiiwyddiant- i'r par d«dwydtf..

CHWARELWYR GOGLEDD CYMRU Cynhadledd yng Nghaernarfon Beirniadu'r Llywodraeth. Gvvastraff ar Adeiladau'r Milwyr Cynhakwyd eilfed gynhadledd a deugain Uudcb Ch wane Iwyr Gogledd Cymru yng Nghaernarfon, ddoe (ddydd Llun), Mr Joseph Williams, Blaenau Ffestiniog yn y ga-dair. ANERCHIAD Y LLYW YDD. Yn ei anerchiad dywedo-dd v Llywydd :— Drwg genym fod yr amgylchiadau presenol a r dirwasgiad sydd wedi boa ar y iasnach yn llest-eirio ilawer ar ein hyinderch i gael gweliiant yn em hamgylchiadau a thelerau gweithio, cwestiynau ag y mae chwareivdd- iaeth odid un gangen yn sefyii mewn mawr f angen am aanynt, a threfniant wedi ei baro- toi genym (sef y Siarter) i'r cyfeiriad hwn, a hyderwn yn gryf yn y dyfodol agos allu sicrhau rhai o'r gwelliantau ag yr ydym ar hyd y blynyddoedd wedi bod yn dy.heu am danvnt. Y cwestiwn i ni yn awr vdyw- cadw ein hunain yn y saile hono ag y bydd- wn yn barod mewn adnoddau a dynion i gyfarfod y cyfle pan v daw. Gwnaed ym- drech hefyd. mewn cydweithrediad a. dos- barthiadau eraill, i gael gan y Llywodraeth i agor gwe:thfeydd n^wyddion yn yr ardal- oedd at wneud darpariadau rhvfel, ag er fod y gwahanoi berchenogion yn barod i roi eu melinau i'r pwrpas methiant fu yr yrngais, eto hyderwn lie mae adeiladau felly wedi eu codi mewn ardaloedd y defnyddir hwynt wedi yr el v rhyfel heibio i sefydlu diwyd aii.r newyddion all droi o fantais mewn gwahanoi gyfeiriadau i weithwyr y cylchoed.d hyny. Daethom yn ddiweddar i gysylltiad agosach ag undebau eraill perthynol i'r un gangen, megis Undeb Cyffrcdinol v Chwarelwyr, Un- deb y Docwyr, etc., a disgwylir yn fuan aim gwneyd trefniant fydd yn nerth ac yn fantais i'r naill a'r llall i sicrhau gwclliant sylweddol mewn rhai cyi- eiriadau, yn enwedig Undeb y Docwyr, gan ein bod i raddau yn blethedig a hwy, a bydd- a. cyd-cMeal'ltwriaeth ar irai pwvntiau yn rhwym o esgor ar welliant sylweddol yn hanes y chwarelwyr. Credaf na bu gweith- wyr y wlad a'r weriu yn gyffredinol yn myn- ed drwy gyfnod pwysicach yn hanes y byd, y a cheir dynion yn gofyn mewn cryn bryder yn awr gwestiwn na freuddwydient am ei ofyn ar adegau eraill, sef beth wna llafur gyda'r cwestiwn hwn neu arail? Mae llafur trefn- edig heddyw yn cael ei gydnabod yn allu yn y deyrnas, ac nid gwiw symud gydag nnrhyw gwestiwn o bwys heb gael eu bam. Gosoda hyn arnom gyfrifoldeb mawr, a gorphwys arnom ni ein hunain i vaddau pell i gadw y safle hon. Mae genym fel undebwyr ein dyledswydd ar being tuag at ein gilydd, ac y mae ein dull ni yn ami iawn o ymwneud a'n gilydd yn wendid yn ein hachos i ymwneud a'r cyflogwr. Mae hwn yn hen orchymyn, ond er hyny yn parhau yn newydd Gwnewch i eraill fel yr ewyllysioch i eraill wneud i chwi. Onid oes tuedd ynom i gymeryd golwg rhy gyfyng ar fywyd. a rhanu hyd yn oed ein hunain i wahanol ddosbarthiadau; a thuedda un dosbarth u-ydd yn digwydd bod yn fwy ffodus 'i edrych i lawr ar ei gyfaill liai ffodus. Crybwyllwyd yn barod fod y cyflogwyr eisoes yn cydnabod yr undeb. Gof- ynaf mewn difrif,-Pa ddianrhydedd ftiasa.1 i'r cyfryw drafod cwestiynau yn dwyn perth- ynas uniongyrchol a hwy a ninnau o amgylch yr un bwrdd? Credaf y bydd rhaid iddi ddod l hyn yn hwyr neu hwyrach, a buasai hyny yn symud llu mawr o ragfarnau'ag sydd yn bodoli yn y ddwy ochr fel eu gilydd. Mae i gyfalaf ei Ie, mae i lafur ei le hefyd yn ogyst-al a Hawn mor bwysig, a dwejvi y lleiaf, 11 fel y mae yr argyfwng presenol wedi dangos yn glir. Onid yw yn wir fod bechgyn y werin a bechgyn y pendengion yn ymlada ochr yn ochr yn yr un catrodau y dyddiau presenol? Os yw yn bosibl mewn un cyich paham yn mhob cylch. Bernwch chwi. Cwestiwn arall yr hoffwn gyffwrdd ag ef ydyw cynrychiolaeth Seneddol i'r chwarel- wyr, yr hyn yn fy marn i ddylid ar bob cyf- rif ei sicrhau. Nid ioeddy.m fawr feddwl, pan yn pasio penderfyniad i'r perwyl yn y 'gynhatjleddi (diwe.cf.daf, fy Ibuasav amgyWhr iadau vn rhoi cvfle i ni mor fuan ar ol hyny ond er" mai methiant fu ein hymdrech y pryd hyny, credaf nad oes genym ddim i gywil- yddio o'i herwydd yn y dull boneddigaidd yr ymwnacd a'r mater o'n tu ni, ac nid wyf yn sicr pe buasem fel chwarelwyr wedi car:o ► ej^wyddorion undebiaeth fel y dylasem na buasai y canlyniad yn wahanol; er hyny hyderwn na orphwyswn nes cario ohonom farn i fuddugoliaeth. Mae cylchoedd cym- deithas wedi eu gweu ynghyd, fel y mae y naill gylch a symudiad yn rhwym o ddylan- wadu ar y llall, ac os nad wyf yn camgymeryd bydd t-erfyniad y rhyfel yn dod ag Undebau Llafur wyneb yn wyneb ag argyfwng ofnad- wy bwysig mewn Hawer iawn o gyfeiriadau. FeT yr awgrymwyd am v nifer fawr o'n hael- odau sydd ar y maes heddyw, ag er ein gofid mae lle i ofni lawer na ddychwelant, a llu mawr eraill yn gweithio mewn gwahanoi ranau ag yn dod i gyffyrddiad a dynion o J nodweddion tra gwahanol i'r eiddom ni, a chredwn y bydd y rhai ddaw yn ol wedi cael syniad hol-lof wahanol am fywyd; a phriodol yw cofio nad yw ysbryd Prwssiaidd i'w gyf- iawnhau ym iMhrydain mwy» nag yn yr A!- maen. Ysbryd hunanol, trahaus, a. balch ag ni ryfeddem pe ymresymai y bechgyn fel hyn, os ymladd yn erbyn un paham gadael y llall yn ein mysg. Ni eiiir dileu ysbryd milwrol mewn diwrnod. er hwyrach v gellir newid yr arfau. Rhoddasant eu hunain dros eu gwlad, a naturiol fydd eu cais am gael mwynhau llawn freintiau y wlad hono, mewn rhyddid, cyfiawnder, a chwareu teg, ac am- odau bywyd yn gyfryw ag a'n galluoga i fyw v bywyd uchaf a phuraf, mewn heddweh a chydweithrediad, ynghyd a darpariaeth deil- wng ar gyfer eu brodyr analluogwyd yn yr alanas. CYDWEITHiREDU A'R DOCWYIC. Ymysg y penderfyniadau ystyriwyd gan v gynhadledd yr oedd a ganlyn:- ",Fod anogaeth yn cael ei roddi i'r Cyng- hor Gweithiol geisio do-d i ddealltwriaeth gydag Undeb y Docwyr er sicrhau cyd- weithrediad." Ar ol trafodaeth pasiwyd y penderfyniad ar gynygiad Mr Griffith E. Williams, Cwmy- glo, yn cael ei eilio gan Mr Richard Davies, Clwtybont. GWASANAETH MEDDYGOL. Cynygiodd Mr Owen Jones, Waenfawr (ar ran Cyfrinfa Waenfawr): — "Foci trefniant i sicrhau gwasanaeth meddygol i deuluoedd yr aelodau i'w wneyd trwy'r undeb." (Eiliodd Mr William Evans, Waenfawr. Ar ol trafoda-eth pasiwyd i ohirio y mater am beth amser. BLWYDD-D.ktL I FTLWYR. Ar ran v Cyngor Gweithiol cynygiodd Mr Ellis H. Wiliams (Llanberis) "Ein bod o'r farn y dylai y Llywodraeth drefnu blwydd-dal digonol ar gyfer milwyr I ddiarddelir o'r fyddin fel canlyniad i aiv allu corphorol, ac ar gyfer y milwyr anall- uogir trwy niwed ac afiechyd yn y rhyfel, ac hefy d darparu y model ion at dalu y blwydd-daliadau hyn o'r Wladwriaeth heb gysylltu elusen a'r mater o gwbl." Eiliodd 'Mr Evan E. Morris, Llanllyfni. Cyfeirioda Mr R T Jones (yr Ysgrifenydd I I Cyffredinoi) at y pwysigrwydd iddynt g-eisio cael gan y Llywodraeth i symud ymlaen a phasio deddf i edrych ar ol buddianau mil- j wyr yn awr. Os na wnaent yn awr vn y tlotai neu yn dibynu ar elusen y byddai y milwyr. Y milwr cyffredin fyddai yn diodd- I ef mewn canlyniad i'r rhyfel, nid swydd- » og:on uwch nag ef. Ni hoffai glywed y chwarelwyr yn cwyno ar hyd eu hoes fel y { ffermwyr (chwerthin). Yr oedd am iddynt ddatgan eu barn o blaid y penderfyniad yn He cadw yn ddistaw. OjrcyJai Mr* (Richaird Roberto, Ffesfiniog, mae pwrpasol iawn fyddai i'r undeb basic y pendcrfyniad. At y Llywodraeth yr oedd eisieu gwneyd apel daer didroi-yn-ol. Nid oedd ef yn bersonol yn cydweled a'r cynllun- iau a ystyrid ar hyn o bryd. i edrych ar ol buddiannau milwyr ar ol y rhyfel. Paham yr oedd yn rhaid cael cronfa arall at yr un peth ni wyddai. Gwelai anhegweh mewn ceisio cael ceiniog ganddo ef, ei vrraig, a'i blant i hyrwyddo cynllun yr oedd ef ei hun- an yii ei byrwyddo drwy dalu'r treth i'r Llywodraeth. <, Credai Mr Owen Jones, Ffestiniog, fod yn hen bryd iddynt edrych ar ol y giwed oedd yn gwneyd i fvny y Llywodraeth (chwerth- in). Giwed alient.eu galw a dim byd gwell. Gwaeth na hyny, yr oedd rhai ohonynt yn fradwyr. Ceisient dailu llwch i lygaid y werin ac yna chwerthin ar ol iddi droi ei chefn. Yr oedd yn amser iddynt ddeffro a dweyd wrthynt fod yn rhaid iddynt gael en hawCtiu. tYr oedd y Llywodraeth yn gofyn i'r wlad ddarparu ar gyt'er dynion oedd yn troi yn fradwyr. Talu pensiwn o 420p y ffwyddyn i Syr Roger Casement am ddim ond gwneyd drwg iddynt. Nid oedd reswm yn y peth. Yr oedd rnai ereil^ yn gymaint o fradwyr ond eu bod o dan gochi arall. Pasiwyd y penderfyniad yn unfrydol. RHAGORIAETH Y LECHEN. Cynygiwyd y yenderfyniad nesaf gaai Mi*. R T Jones (yr ysgrifenydd), "Ein bod yn pwyso ar y Llywodraeth i roddi ystyriaeth deg i gy-mhwysder a rhag- oriaeth y lechen fel nwfdd i doi yr adeilad. au Iluosog adeiiedir ganddi yn mhob rhan o'r wlad." Iiywedodd Mr. Jones fod y Llywodraeth wetdi bod yn pwrcasu nwyddau llawer Is- rad'dol i'r lechen i adeiladu pren-gytiau i'r milwyr drwy y w:ad.. Yr oedd y lechen yn rhatach ac yn sicr yn fwy budidiol Ilia',r hyn a brynid gan. y Llywodraeth. Pe. buasent hwy wedi cael gwerthu cyfran deg o'r llechan i'r Llywodraeth ni buasai mor ddrwg arnynt—ni buasai cymaint o gyni ymysg y dosbarth gweithiol. Yn llè pwrcasu y lechfaen yr oedid y Llywodraeth yn prynu felt, corrugated iron, a tiles i doi y pren-gytiau. Nid oedd oes hir i felt, ac mewn canlyniad buasai yn ofynol ail. doi y pren-gytiau ymhen ychydig amser. Nid oedd ef (Mr. Jones) yn awdurdod iechydol, ond rhoed ar tddeall idda fod y pron.gytian i Mflaau yji, atkwti. Ullerwydd tod) y to yn am-ghymwys yr oedd- y mil-wyr yn cael clefyd- on. Yr oedd y felt ar y to yn llyngcu'r dwfr ag yn ei gadw i mewn. Eiliodd Mr. W. M. Jones y cynygiad. Ga-lwodd Mr Owen Jones, Ffestiniog, sylw at y ffaith fod y pren-gytiau osodwyd i fyny i'r milwyr wedi cositio i'r Llywodraeth dros 9,000,000p. Ar ol i'r milwyr fod yn aros yn y cytiau am yohydig amser caed fad y cyfryw yn anaddas i'r milwyr fyw ynddynt. Er eu gwneyd yn fwy diddos gwariodd y Llywodr- aeth 6,250,000p arall drwy symukl y milwyr ) ,dai preifat, a darparu ar eu cyfer yno. Ar yr un rrydi yr oedd y Llywodraeth yn pregethu cynildeb. "Sut, mewn difrif," med.dai Mr. Jones, "y mae cysoni pethau." Yr oedd y peth yn hoilol afresymoj. Gwastraffai y Lly- wodraeth filiiynrau. Paham y mynent gael nwyddaill heblaw y lechen i doi y jweii-gyrtiau ? Fe welai un reit ddwL hyny. Pasiwyld y penderfyniad yn unfrydol. DIWYDIANAU AR OL Y RHYFEL. Ar .gyny.giad Mr W R Davies, Ffestiniog, ac I eiliad Mr R H Williams, Waenfawr, pasiwyd— "Ein bod yn mawr hyderu y trefnir mewn pryd gan y Wladwriaeth, i'w galluogi i droi y gweithfeydd a'r ffactriedd tymhorol adeil- e,(I,ir y iclyd-diau hyn i gychwyn a meit/hrin diwydian-au parhaol ar derfyn y rhyfel." SEFYDLU BWRDD CYMOD. Penderfyniad mwyaf poblogaidd y Gynhad. ledd ydoedd: a ganlyn :— ".Etin' bod yn cyfarwyddo y Cyngor Gweithiol i geisio trefnu a, chyflogwyr llech. chwarelau ein cyleh i sefydlu bwrdd neu fyrddau cymod-, er trafod a, phenderfynu cwestiynau rhwng cyflogwyr a. chyflogedig, fel ag i e&goi caniddeallitwriaeth yn ein d- w\^d wafith pi y dLVfoodc)d.N. Cynygiwyd y penderfjmiad, ar ran Cyng- or Gweit'hioJ yr Undeb, gan, Mr. Evan- Evans, Bethesda, ac eiliwyd gan Mr 0 H Jones, IRhiwlas. Ategwyd gan nifer o aelodau a'T ysgri fen ydd, a phasiwytd ef. Etholwyd Mr Evan Evans, Bethesda, yn llv_ wydd, a phelid-erfynwyd gof.yn i Mr W H Williams, Bethesda, weithredu fel trysorydd am y fl wyd dyn. Aiesa-f. Cynhelir Cynhadledd 1917 ym Methesda.

CYNGOR SIR ARFON. Y DRETH-FEL O'R BLAEN t, Cyiiihaliwyd cyfarfod o'r Cyngor ddydd lau yn Nghaernarfoil, o dan lywyddiaetii Mr. Richard Thomas (Cadeirydd). ANGHYDWELEDIAD YNGHYLCH CIBV, AREL., Yn adroddiad Pwyllgor y Ffyrdd hysbyswyd fotd cynrycliiolwyr o'r Cyngar Sir a Chyngor Gwled:ig Lleyn wedi cyfarfodi i ystyrietd yr anhawsterau oedd wedi codi ynglyn a gweith. io chwarel R-hydycroesau. Honid fed y ohwa- rel oherwydd y modd yr oedd yn cael ei gweithio gan y Cyngor Dosbarth wedi dod yn I hery,glug i ,bobl oeiid yn defnyddio y ffordd oedid wrth ochr y chwarel, a.'u bod wedi dod i ddealltwriaeth, a symildir pob perygl. Yr oedd y Cyngor Dosbarth, fodd bynag, yn gwr. thod yn hollol gymeryd y cyfrifoideb am y traiodaet-hau, ac felly nad oedd yn, iawn i drafod y telerau y daethpwyd iddynt. Pasiwyd i Charles A. Mr Hugh Pritchard, a'r Arolygydd ystyried y mater. FFORDD GER CWMYGLO. Ym Mhwyllgor y Ffyrdd galwodd My, T. R. Jones sylw at y ffordd ger gorsaf Cwm- ygro, a chynhygiodd fod camrau yn cael eu cymeryd i wneyd troed-lw.ybr ar ranau- o'r ffoirdd oedd ar adegau yn cael ei gorlifo, a'u bod i ymgynghori a Chwmni y London a North Westeni. Pasiwyd' i'r mater gael ei gyifiwyno i Mri Charles A Jones, J E Greaves, T R Jones, mewn ymgynghoriad a'r Clerc a'r Arolvgyd-d. Y TRETHI. Cyflwynwyd yr amcangyfrifon arianoJ a'r cymhellion yngi'yn a'r trethi (a fu daii, ystyr- iaetli y Cyngor blaenorol). Pa-siwyd yr amcan- gyfrifon a pheriderfynwyd' codi treth o 2J yn y Imnlhyr un dretih a'r llynedd. DEDDF Y PENSIYNAU RHYFEL. Bu'r Pwyllgor Dewis yn ystyried. cyfan- soddiad' y Pwyllgor Sirol i weinydju Deddf y Pens'iymau Rbyfel. Cw-viiai Mr D G Jones ynghylch oyfansoddiad y pwyllgor. Yn ol y cynllun- meddai, rhoàld d pedwar o aelodau ar y pwyllgor i gynrychioLi 30,000 Q bolblogaeth, a. dim ond un i gynrych. ioli poblogaeth o 96,000. Hefyd rhoddidi cyn- rychiolaebh ar y pwyllgor i holl fwrdeisdrefi y sir, tra nad oedd ond un cynrychiolydd i cldosbarth dinesig, ac nid oedd yr un cyn. rychiolydd i ddosbarthiadau gwledig lie yr oedd haner poblogaeth y sir. Sylwodd Mr Joiie,q hefyd v nodid'.dau o gynrychiolwyr i Undeb y Chwarelwyr, ond dywedid f,d yn I ofyncl i un o'r cynrychiolwyr fod yai. ferch, er nad oedd merched vn aelodau o'r undeb hwnw. Cynygiodd Mr. Jones amiyw weli- iantau, yn cynwys i faerod- v gwahanoi fwr. deisdrefi fod yn aelodau o'r pwyllgor yn eu tro; fod cynrychioLaeth o gynghorau gwledig i fod ar y pwyllgor, a gwelliantau neiilduol ereill. Gefnogwyd gan Mr H Pritchard, Pwllheli, yr hwn a sylwodd fod y gwelliantau a gyn- ygid yn rha-i rhesymol iawn. Pasiwyd, y gweliiant, a chytunwyd i'r Pwvll- gor Dewis drefn,n i newrkF ciyEanisaddiad y pwyllgor yn ol yr awgrymiadau. PLANT AR Y TIR. Galwodd Mr J R. Pritchard1 sylw at/ ostyng- aad yn swm y "grant" a gauiateir gan y Lly- wodraeth ar gyfer p-resenoldeb plant vn yr vs- goiion, ond yr oedd oynydd yn y "grant" "ar 1 g-yfer archwiliad meddygol ar blant yr ysgol- ion. Nid oedd cyfanswm y gcfSt i'r sir ymglyn ag archwiliad meddygol yn fwy na threth o iddimai yn y bunt. Holodjid Mr. H. Pritchard yngh.ylch gosi,- yngiad «wm y grant, a gofynai a oedd hvny | i'w briodtxli i fynediad plant o'r ysgdli i helpu ar y tir. Dywedodd Mil* J R Pritehaxd fc?a pob hwylus- dod' yn cael ei roddi i blant i helpu ym y cy- feiriad a nodid os cydymffui-fid a'r rheolau. Gobeithiai Mr H Pritchard na ddeuai hyny yn bolisi cyffredinol. Yr oedd yn rhesymol m-wyach i ddisgiwyl help gan blant yn yr ar- gyfwng presenol. ond dylij rhoddi ystyriaeth hlefyd i ddyfodol y plant.

CYNGOR DINESIG BETHESDA. GOSTWNU Y DRETH. Nos Fercher cynhaiiwyd cyif-arfod aiheii" o'r Cyngor. dan i-ywyddiaeth Mr D. Periiani. Evans, ac yr oedd vr aelodau canlyno! vn .bresenol Dr. Pritchard. Mri Jeremiah T"no mas, William Jones, Evan Evans. David Lie- we-ivn John Hui<hes, John R.obei ts vr Arol- ygydd (Mr H. H. Daves), a'r Clerc (Mr I>. G. Davies). TIREULIAU Y CYNGOR. Dechreiiwyd ar waitih y cyfarf-oo yn ddym- droi drwy rcddi ystyriaeth i'r amoangyfrif o dra-ul y Cynigor am y flwyddyn ddyifodol. Cyanerwy-d ,.n nghynta-f fater v ffyrdd a'r a,m. cangyfinf ydoedd 15Qp. Gofynwyd aniryw gweeti-ynau i'r Clerc am ei resymau drwy roddi swm mar fawr.—Mr Jeremiah Thomas Rhaid i chwi ddiodd-ef i'ob. caitecishio gyda'r daflen hon am mai chwi sydd yn gyirifol am ciani. a. pheid-iweh a bod yn groenden-eu pan y byddwn yn éoh hoii nawr ac eiliwaith am hyn ac arail sydd ynddi.—Dywedodd y Clerc aim iddynt beidio dychinygu ei fod yn groen- deneu pan na bvddai fellv mewn gwirionedd. -Gof"j,niodd Mr Tihoroas ei r&symau dros roddi swm mor fawr goigyfer a'r ffyrdd am y fiwv. ddyn. a dywedodd viitau y bydd inwv o draul ar y ffyrdd y fliwyddyn ne"a.f yn ol -;)ob tebyg nag unryiw flwyddyn zvda cherbvdau modur a. phetihau eyffel-,lb. Soii yr ydych am ela.i Dr. Pritchard, a bydd row,, o angeh cynilo ar hyn o ibryd uag er- ioed. ond nid vdym ni am gvnilo fel hyn gall- wn feddw,i.C,,cfyno<ld Mr Thomas pa. fa:n( fyddai v dl'e'th cs g-,A-ei-ir y swm a awigryimid ar y daflen.—"Mr Cadeirydd." etbai Mr John Huighs-s. vr wyf vn dweyd fod Mr Thomas allan o drefn m:da'r cwestiwn v-'ia."—Y Cad- eirydd Ac nid, y chwi sydd i ddwe-yd pan y byddaif allan o dr-efn," ydoedd ateb yr gadeirydd.—'Wedi siarad a dadl-eu pellaoh a later TT ffyrdd pasiwyd, ar gynygiad Mr Evan Evans, yn cael ei gefnogi .gan Dr. Pritchard. fod llai o ddeip- punt i'w roddi ar gyfer v ff vrdd. GOLEUON CYHOEDiDUS. Dcl"th mater y lamipau cvhoeddus a'u had- gyweirio gerbi-on, a dywedodd Mr Llyweiyn fod 64ip wedi eu gjwario ar oleuo ac adigy-w- eirio'r lamipau am fliwyddyn ddiweddaf, a gofynai i'r Cadeirydd pa beth oedd .ganddynt fel Cynigor i ddang-os fod yr arian wedi eu gwario.—" Gallaf dclweyd wrthych- pa betha-u ydynt oil," eibai'r Clerc. a dechreuodd ar y rhestr, ond a-'aiiwyd efgan Mr John Hughes a dywedodd, fel mater o fusnes. mai'r hyn a awgrymid .g;an Mr Llewelyn oedd cael j;an un o aelodau Pwyllgor v Nwv i gofnodi popeth a werid ar y ia.mpau.—-Dy wedodd Mr Ll?:wel- yn eilwaith fod y swm a wa.riwyd yn t'lwm mawr iawn ac v dylent edryoh yn y dyfodol beth a werid gyda'r lampau.—Wedi siarad pellaoh pasiwyd fel a.mcangvifriif y swm o 74p. Y DRETH. D-aet-h cwesitiavn y diffyg sydd ar y dwfi gerlbron, sef 2 orip, a dywedodd Mr John Hughes y carai gael g >vvbod gan rai o'r cyif. eillion oedd yn bresetiol er creadiigaeth v Cyntsor pa beth oedd y diffiw hwn: rhaid iddynt eu siwynebu oil-—"Un r-hesiwrn," ba Mr Thomas "dros v diffyg sydd ar dwfi yw fod yna gymaint o dai gweigion yn VT ardal."—>Pah-)m na.ch-awn ni weled ar ddll a gwyn am y diffyg .vma ?" ebai Mr Llewel- yn. "INis gallaf fi godi fy llaw dros y peth yma a'r •oetih arall a dim i ddangos am ba beth. Hoffwn ni wneyd rywheth dros y trethdalwyr vn lie dod yma i chwareu plant o hyd..Cael rhyiwibeth i ddangos ar d-è\,u ,gwyri yw'r pwnc mawr gen-yf fi."—■" Beit-h am lvifr y dwfr pwan,?" eibai'r Cad;e.irv,dd.-Y Clerc: 'Rwyf yn gwneyd fy ngoreu" gyda'r' 1-lytrau a. bvddant oil yn barod yn fuaii.- Cynygiodd Mr R. 0. Williams fod y diffyg ar y dWlfr i aros fel v mae, f oil foI. vn v cvlch gymaint o dai gweigion.—"Mr Cadeirydd, ebai Mr Jeremiah Tihomas. I "mater o ffaith ac nid peth i basio pender- fyniad arno yw hy.n. Y (, E,I'w n yw a wnei.r rhywibeth i g,.rfrfod a'r diffyg y 'fl-wv- ddyn hon."—Gofynodd Mr Llewelyn pa "odd I y ga-llai ef ddwevd wrth drethdalwyr LIan. I'erh'.d fod diffyg yma. o 200,p ar y d wlfr.— 'Gofvnant i mi—a wel-soe-h chwi nywbeth vn dangos hvny? Nis giwelaf fi un^th yn danig- j os y diffyg yma.Tiwv ffiyAS gelliwch ohwi ddwevd wrthynt os am ddweyd o ,g.w-bl," ebai Mr Thomiais.—Mr Liewelvn Os ydym ni yn myned i ddwevd faint fydd y dreth am y •flwyddyn nes-a-f pa fodd y ,<rall-wnjii a'r UytVau ddim yma?—Mae vila, un peth." ebai -Llli Thomas, v carwn ni wybod wrth fyned heiibi-o. faint o ariaii sydd enym yn y "banc?"—D:au gant o ibunnau," ebai'r CJerc. —"A oes yna filiau heb eu talu? Os O byddai vn haws i ni wybod faint fv d d ai'i dreth felly."—Y Cadeirydd Ymglyn a'r bil- d i iau vma mae'n sicr gewyf y bN, d eisieu talu o 15Qp i 20C)I) am y mis (presenol a'r mis nesaf. —Cynygiodd Mr Jeremiah Thomas fo-d > dreth am eleni i fod yn bed-war gwllt vn y bunit. sef o dair ceiniog.—Eiliwyd' gan Mr John Roberts, ac ategwyd gan Mri R. 0. Williams a John Hughes.—"Cjyn i chwi roddi'r cvnyigiad yna crerbron," ebai Mr Llawelyn. "a ydym ni yn gwneyd vn ddoeth. sef gostwng y dreth? -N;d oes neb vma yn liwy ibaloh na fi i OStrwng v dreth. ond beth yw'r rhaigoliygon ?''—'Dywedodd Mr Thomas ei fod vn medd-wl eu bod yn ".vn-eyd peth dioigel wrth ostwng v dreth. ,1^*? y rhai f, i yn aelodau o'r Cyngor 'wedi bod a'u tuedd i warib a rhaddi Uedchiau ar vsgwyddau y trethdalwyr, ond. yr vdym ni a/n golygon ai fod vn jrvnil ac vsga'fnhau y beiohiati hyny.- Wedi siarad .pellach ar ostnvng y dretli rhoddwyd v cynygiad geribron, a phasiwvd ef.—iDywedodd Mr John Roberts v bvddai eisieu y swm o 1561¡p i ddwyn gwaith y CVng- or am v flwvddvn nesaf. GWEITHIO DDYDD A NOS. Y Cadeirydd Mr Clerc. beth am y llyfrau? —Y Clerc Rwyf yn cradu v gell-wch fod yn d.a,wel v bvdd v llvifrau vn ba.rod enbyn v cvf. arfod rheda:dd ar v Sed o Faii.-Y Cadeir- ydd Mae arnaf eisieu rhyw.beth mwy pen- dam, n3, bod vn dbwei. Bet,.h r-vdd aTnoon eisieu "n ychwaneg. Mr Cadeirydd?" ebai Mi R. 0. Williams, "na'r hyn v mae'r Clerc vn ei ddweyd?"—Y Cadeirvdd A fyddant vn 'barod vn bendant. Mr Clerc?—Y Clerc: Gof. ynwh i'r doctor a fvddaf kw etfcynNhyny.'— Y Cadeirydd rhaid eu cael wedi en gwnevd.—Y Cleiv: Yr wyf yn gweithio ddydd a nos er's amser bcllaoh. ac yn gwnevd fv nisroreu gyda. hwr i'w cw:blihau.Y Cadeir- ydd Dowen. ,zNfeillioii, -:iaiadWL,2h mater a, yn blaen. Aif s.aradwc-h ddiigon ar' mynetJ allan.—iMr Jeremiah Thomas Mae'n dod i hvn, mae'n rhaid i ni gael y IlWrau wedi ou gwneyd.-Y Oadeirvdd A oes can rhywun ryrw'beth i ddweyd neu gynygiad?—Mr Eva if Evans: Wei, os eisieu eynyigiad pydd amoc-h. mi "rwyf fi vn cvnyig- fod y Jlv-frau i fod vn barod erbyn v 5ed o Fai.—Siaradodd aimryw o'r aelodau ar fa.t.CT v lliyfrau. a dywedo-dd v (,ler(' v bydd-ent yn barod erbyn- y cyfarifod rheolaidd. -<

RHYWBETH AMGENACH I'W WNEYD Dirwyo Swyddog Milwrol. o flaern Mr J. Issard Davies. ac vnadon er- eill yn Ynadlys Caernarfon ddydd Sadwrn, cyhuddiwyd Oapiten M. Sayoe, 2-3rd West Lancashire RoyaJ Engineers, Cattle Hotel, Banjgor, o i-u ei feisicl modur yn rhy gyflyim vn Felinheli. ac hefyd o. fe>thu dangos ei drwy dded ipan ofynwyd am dani gan yr heddwas. Dywedodd yr Arolygydd Williams fod v drjffiyniydid yn myn-d yn ol cvflytmder o 20 i 3C nnlldir yr awr pryd na,? gallai deithio ond yn ol 10 milldir vr awr. Galwyd a mo i aros gan vr Heddwas Lew-:s a g'wnaeth yntau hyny. Pan ofynodd yr heddwas iddo a oedd wedi g.weled yr anwydd-bost. dywedodd y diffyn- ydd fod ganddo rhywheth amgenach i',w wnevd na chwilio am danvnt. Yr oedd yn prvs-uro am y g.wersyll vn¡i Nighaernarfon. D:rwywvd etf i 10s a'r cost-au yrnhob aohos.

LLOYDS BANK ym Mhwllheli D.^Tmunir hyebysu fod cangen o'r L'oyds Bank. Limited, wedi ei sefydlu yon Mhwllihe'i er dydd Llun, Ifai laf. Bydd y biume^- yn cael ei gario vn mlaen a.m ysbaid (temporary) yn Penlan Street, ac oherwvdd prinder cleitod o acho6 -t. rhyfel ni bydd yn adored ond dyddiau Llun, Merc,her a Gwener. Bwn'edir yn fuan baratc: adeiladau i gario y busnes yn mlae-n vn barhaol. HEN PRY BELL. Rheolwr CyJfredirioL

g44ggg4ggngnngnnnnng44ngngnn XX £ I SPECIAL I | DISCOUNT SALE J g u XX CEINIOG YN Y" SWLLT 0 DDISCOUNT A .A I Y MIS HWN. XX rx xx § S xx VN g I Yr AFR AUR1 XX 5 K M g • Carnarvon ii XX g XX mm mmun 5 xx ■■ man § XJ Q Q Y STOCK FWYAF FU GENYM ERIOED, XX g XX Wedi ei pliryilu oddeutu 9 i 12 mis yn ol, ac yn cael ei chynyg am yr ,hen tr brisiau. Ac ystyried yr amseroedj, ni chynygiwyd erioed ragorac-b nwyd^dau It am brisiau mor rhad. Y"r ydym -yn rhoddi 1c. yn y Swllt (neu Is. 8c yn y Bunt) o Dd-iscount am y mis—fe fvdd hyn yn ddigon i dalu e-ch Motor ner. ti. XX Railway Fare i Gaernarfcji. w tX W G 11 ■.J ■ 111, ■. 11. 111 • 1111 ■: N ■ N !> 11 ■ J-l Pierce and Uliliiams I tx g

cneifio. a cwerthasairt. am lie i 13c <"1r"ia id Scotch mewn gwlan vn g.werithu am 15c 17(; v ipwys. Ym marchnad Mance:ruon bvchan oedd v cyflenwad^gwerthodd modh Ibaown am 18s 6e i 18s 9t, a hyiciiod o A 6c i ITs v scor. WAKEFIELD.—(Yr cedd ychydig yn ring- or owarbhe-g ar werth. so yr oeaaj ou o r bron o ansawdd dda. YT oedd y yl uxvoh o ic i lie v P,wy: 'iweiiihodd rha: ychain am gvmainit a 60p v pen. Y pris ar gyfart-aledd ydoedd v 14 pwys am y gor- euon a Us 5c aan rai ail-radd. Yr oedd de- faid vn gwerthu am brisiau uchei, tra. y gwer-tihai wyn am 16c v s. IJLUMDAIN, Elbrill 27%—Gwneid y cyflen- wad yn gyfan/gwbl o warriicg gat-Yv a bjv-Jiod a theirw tewio-n. Araf laiwn d d v farch- nad. Taliwyd v prisiau uchaf wrth yr v. yilhv hwys :Bu chotl teiwion fu i 6. 2c u'w; t.ev\ ion 6s 2c. i 6* 4c; gwartheg garw 5s 2c 56 4c. Nid oedd defaid nac wyn ar werth. BIRJMINiGHAM, ElbriH 27.— Bychan oedd cyflenwad ig,wartheg a defaid ac araf oedd y farchnad. Gwerthodd beef 0 lil-c i Is L; y pwys, a mutlton o Is 4c i Is 6c, GwextlKod rhai wYn oedd ar werth am Is 4c i Is 6k•. y pwys. Yr oedd mooh yn ^>r111' Oiwerthodd moc-h baewn a moch bach am los oc v £ <eor hychod am 17s. MARCHNADOEDD CYMRfEIG. CAERNARFON Dydd Sadwrn.— Yn-tnyT; 16 8c v -pwys wyau 10 i 11 am ls; 4to 6c i 5s 6c v ewpl nio-ch 30s i 3[8 oc. LLANGEFNI. Dvdd lau.—Ymenyn Is fe v jpwys • wyau 12 aan k; pcrehj 11 24s 3Hs 6c moch tewion 7jc ac 8c y pwys; ceireh melyn a du 31s; ce-iroh gwyn 3u. CROESOSWAlJI^r, Dydd Meroher. — Ff-c wls. 4S 6c i 5s 6c y eivipl: hwyaid 6s i Tfe v ew PI owninigod Is i Ie. 8c y cwpl; vci-eTiyjn lie: 6c i Is 7c y pwys j 6 a 7 am 1" DINBYCH, Ebrill 2ó3"in.Wow]f.; o 6s i 7s y ow.pl wyau 12 am lg; ymehyn ffres Is 6«t i Is 7c pwj-s; 3)0 ym^y". L-allr (tyftaaa' 'bach) Is 4c v pwys; biff o 9c i Is 3c v owys myton o 10c i 15 2c y (pwys; moch t 7c i 74c y cwnmgod 2s v cwpl: gwilan n i, o Is 6c i lIS 7c y pwys; gwlan CyTO- reig 1", 2c i Is 3c y pwys. iRlHUTHYTN. iDydd Llun.—F-fowIs 5s i 6s y cwipl; iwvau It yr uii; ymenyn Is 5c y owninigod Is lOc y cwipl; myton le 2c i Is v pwys: biff 10c i Is 2c y pwys; ,ponc 10c. 5 -Its lc v pwys. PWLLHIELI, DN-dd Merchea-—'Ymf-nyrj- 1:' 5c y pwys; wivau 10s yr 120: 1 amh 4- y iprwvs; cigoedrl eraill o k i Is 2c v jw-f moch tewion 8c v » perchvll o i ;Z08. yr un. FFEIRIAU. (Y rhoi a gvnhelir yr wviLhnce hor.) Caernarfon. Mai 6ed. Pwliheli. Mai la)f. iGwrecsam. laf. Llannwst, Mai 3vdd. Rihuthyn. bi 2il. Fflint. Mai 6ed. Wyd<ltgnig. Mai 3ydd.

D Y ROHAFIAD. — Mae Se.rgt.-{Major Jack West, 12 William Street, Caernarfon, yr hwn ,Pyd,d, yn Ffrainc gydia'r R.G.A., wedi e; ddiyrohafu yn second warrant officer. ÐANGOS GWIRlCfuDEB FTO.Niae Pri- vate J. E. Jonas, D.C.M., Mountain Street's wedi i gammol am wroldelb neiild-uol ar faes y irwydr vn Firzi-,nc etc,. ptENOOMAD. — llae Mr K-enrick Evan,, tnab Mr W. Giwenlyn Evans. Tanycoed, wed; ei loenodi fel ff&ryllydd yn y Royal Naval Air Service. Efrydydd ydoedd yn yr Imperial College. Liurdain. cyfarfod o reolwyr yr Ysgol Uiwoh Safono], penodwyd M::slS Phoeibe J. Owen. B.A.. Yggol y Oyngor. Tre- for, vn a-thra-wes rr vgol allail o na,w oedd xll •cnKeigio. Hefyd penodwyd M'svs MtaKerrow. Criceieth, allan o 70 yn athrawes mewn cogyddiaeth, .golohi. a t-hrefn-idedd deuluaidd. A'NGLl ADD.— DcLvdd Mawrth ciaddwyd giweddillion v ddiweddar Mrs Morgan, priodi Mr J. R. Morgan, Prince of Wales Hone], Caernarfon. yr ihon a fu fanw v Gwener blaen oroi, yn 62 miwydd oed. v4 yn yr angladd ,an v Pariah Dr. Owen Davies a'r Parch R. G. Rodents. gweinidojg Caersalem. •