Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
E I 7r:3 E I 7r:-3 7r -:3 r_ -4 t r r r r r-_ -a J SUPPORT LOCAL INDUSTRIES | L BY BUYING -t | WELSH "GOAT" BRAND § I PAINTS, ENAMELS, I I VARNISHES 1 f IMPROVED QUALITY rM 111 AND l| | Entirely Manufactred in CARNARVON riI il ALS0 n I MACHINERY OILS, § Q CEMENT, [DJ 0 PLASTER & WHITING, I 1J AND 1|J i} 4 Zingessol,' the improvedWashable& Sanitary istemper, ijj yi OF ALL DEALERS, PRICES ON APPLICATION TO \r jj{ SOLE MAKERS— llj 1 Edward Hughes Son ,& C«. | | CARNARVON _| r=- -=r r =- j- iE== §§ m êS- I A Good Record | J (| I Over 80 years Leaders | in Fur Fashions S ? H j Famed for Reliability and Sterling Value in Fur Coats, | Fur Sets, &c. i ? CREAMER'S —PRACTICAL FURISRS Manufactoriesjj| 56,Bold Street, Liverpool, J ? Telephone 3454Royal. | 992999 MAE yn werth i c, chwi gyrriery-I gofal am eich. olwg. YCHYDIG IAWN 0 BOBL A DALANT SYLW DIGONOL 1'W LLYGAED, NES Y MAE WEDI MYN'D YN RHY DDTWEDDAJi, Y MAEANH WlffiDER A C BYCHAIN AR Y LLYGAID YN HAWDD I'W GWECEA, OS ESQEpLUSIR, MWYAF HAWDD YW YMWNEUD A HWY. GELWOH A MYNWCH GAJBL PROFI EICH GOLYGON MEWN PRYD TRWY ALW GYDA w < J.Gabriel Jones O-PTICIAN, 42 High St. PWLLHELI. 8PECTOLS AM Y PRISIAU MWYAF RHESYMOL. PRQFIR Y GOLWG GYDAIJI OFFERYNAU MWYAF DlWEDDAR. fl r;I KFSPISFLLONG AGO r:' "T¡.: a f' 'ft J' L n t H "-=- AND TO-DAY AND TO-DAY I "jS*N olden days the man who wanted to become rich stored g 9 money in treasure chests of bolted iron. « To-day we should laut-h at such chests—the biggest P| and strongest of them could be opened by an up-to-date M burglar in two or three minutes. i The man who hoarded money to-day in a chest would B not only be running grave risk of loss, bc.t he would also be p losing money even it nobody touched it, for it would gain no interest. H The modern and most profitable way of safeguarding ij money that you are putting aside for the future is to invest M it in Savings Certificates. Not only is money so invested I ABSOLUTELY SAFE, but it GROWS. ■ It grows very rapidly indeed. If you keep your money in for a full B len years you make a clear profit of Half-a-guiivea on eyery 15/6 you | have iuvested. Think of it I Half-a-suinea 1 Even if you are obliged to withdraw your money before the ten years are up. you can still get a handsome profit. This table shows you bow eacli 15/6 grows. Atendcf 1st ya&r it becomes 15:9 At end of 6th year It becomes £ 1:1:0 At end of 2nd year it becomes 16:9 At end of 7th year It becomes £ 1:2:0 Atendof 3rrt year it becciUBS 17:9 At end of 8th year it becomes £ 1:3:0 At end of 4th year it becomes 18:9 At end of 9th year it becomes £1: 4: 0 At end of 5th year it becomes £ 1:0:0 At end of 10th year it becomes £ 1:6:0 I S35SB&SS^SS= £ 4t I Safeguard your Savings in the Modern Way Jpfagfc,* I 4 j
CYFARFOD MISOL Lim AC! EIFIGHVDDj
CYFARFOD MISOL Lim AC EIFIGHVDD j Dewis Swyddogion YMWELlAl> JDR- JOHN WILLIAMS Cynhaliwyd Cyfarfod CVIlsol^Lleyn He Eif- ionydd yn feaiem, pwllheli, duydd Llun, Dr. R. Jone.s Evane yn y gadair. Gwnð y Parch. Join H. A\ nliums, Porthmadog, iapelar ran y genhadaeth. Dywr edodd iod y costau yniglyn a.'r genhadaeth yn cynhyddu fel popeth oxall. Yr oedd yn angenrheidiol cael 150p. ynawr ar gyfer pob ilOOp. o'r blaen. Yr oedd angen 4,000p. yn ychwanagol tit y gwaith cenhadol yn yr I Indioe 0 H,ATCHVv"AR-kB. I Galwodd y Parch. Rawson Williams, B.A., Criccieth, svlw at awgrymiad i godi axian at ddibemon y Wado;rieeth trwy gyfrwng Pre- mium Bonds.—Cynhygiodd y Parch. J. H. (Williams, Porthmadog, fod y lOyiarfod Misol sydd yn cynrychioli 9,500 o aelodau a gwran- dawvr yn gwrthdystio yn y modd cryfaf yn erbyn defnyddio dull hapchwarae i godi cyll- 5d o,ri6nnol at ainoanion y Wladwriaeth. Yfr tyrid hyn yn groes i egwyddorion moes a chrefydd, ac yn myned dan wraidd dylanwad yr Egiwys Gristionogol yn ei hymdrech. i roddl hapchvvaraeon i lawr.—Cefnogwyd y ipenderfyniad gan arr.ryw.—pa^iwyd hefyd, ar gynhygiad y Parch. tRaweon Williams, fod y penderfynia.d i'w bellebru i'r Prif Wemidog a'r Oanghellydd, igan fod y mater dan ystyr- iaeth. y Senedd y noson honno.-Dywedodd y paroh. J. H. Williams ei fod ef yn deall fod Mr. Ooyd George yn erbyn mabwys. i&du'r dull hwn, ac yr oedd Mr. Bonar Law wedi datgan ei anghymeradwyaeth ohono hefyd.—Pellebrwyd y penderfyniad i'r Pri* Weinidog yn yetod y cyfarfod. (GWAlEDEtDD. XJonlgyfarchai'r Ca-deirydj Mr. W. Eifl Jones ar ei ymweliad a'r Cyfarfod iMisol ar ol gwaeledd. Dywedodd ei fod yn un o swyddogion hynaf yr eglwys yn Salem.— Dnrllenodd Mr. D. Oaradog Evans lythyr oddiwrih Mr. Hugh Frit-chard; un o ddiacon- iaid Salem, yn gofidio eon ei anallu i fod yn bre.se-inol ac yn, diolch yn gynnes iawn i'r Cyfarfod Mieol am eu cydymdeimlad ag ef yn ystod ei waeledd.-—Dywedodd y Cadeir- ydd fod oalon Mr. Pritcbard gyda hwy, ao yr osdd ei ddiddordeb yn fawr yng ngwaith y Cyfarfod iMisol.—Pa-siwyd i anfon cynrych- iolwyr o'r Cyfeifod iMisol i vmweled a Mr. Pritcliard, ac i anfon cofion y Oy far fod -Aliool ato. Y SY1MUDIAB YlMOSOfDOL. Caed anerchiadau diddorol iawn ar y sym. udiad Ymosodol gan y Porchn. John Owen (Ap Glaslyn) a William Jones, Treforris, dau o genhadon y Symucliad.Dywedc)dd Mr. Owen ei lod ef wedi disgwyl cael adeilad hardd a chynhulliad mawr pan aeth i'r De i ddechreu. Ond nid oedd yno ond math o neuadd wedi ei gwneud dros ddau neu dri o dai, ao nid oedd yno ond dau neu dri o gyn- huJliad. IOnd yr oedd un ohonynt yn un o'r ymladdwyr mwyaf yn y De. Collodd un llygad wrth ymladd. Ond yr oedd wedi oael troedigaeth ddiamheuol. Aeth allan i'r heo'l i waliodd rhaii mewn a chyn hix cafodd Ye- gol Sul o 60, ac yn awr yr oedd yr ysgol yn rhifo 160. Oredai mai'r Symudiad Ymosodol oedd y moddion mwyaf cyfaddas yn y byd ar igyier paganimd gwlad EtfengyL Yr oedd yno filoedd o W, gii-niaid mewn lie isel iawn, ac apeliai aan iddynt weddio Duw am eu haohoe.—(Dywedodd Mr. Jones mai yr angen mawr ynglyn a'r Symudiad ydoedd oael y Cyfundeb i deimlo mwy o ddiddordeb ynddo ac i weddio mwy ar ei ran. Ond iddynt gael hynny crediai na fyddai raid iddynt bryderu o berfchyiias i'r cymorth ariannol ynglyn a'r mudiod.—Oaej anerchiad ymhellach gan y Parch. H. D. Lloyd, B.A., B.D.yr hwn a ddywedodd fod y casigliad eleni wedi cyr- raedd y swim o 241p. o'i gymharu a, 214p. y flwyddyn flaenorol. Ond yr oedd y gofyn. mon vn fwy-fwy o hyd, ac apelidam i'r cyf- TOrtv:yr ddyblu eu cyfraniadau eleni. Dyw- edodd fod aelodau'r Slymudiad Ymosodol yn I oyfrannu 14s. 9c. y pen at y weinidogaeth a 2p. 7s. 2c. j pen tua.gat bob achoe aaiall.— j Posiwyd eu bod yn gofyn i~(Mr. Jonathan Davies, Y.H., Porthmadog, i dynnu allan,. gylchlythyr i'w anfon i'r eglwysi'n galw sylw at y Symudiad.—Pasiwyd hefyd benderfyn. lad yn llawenhau oherwydd cynnydd y Syin- udiad Ymosodol. YiR AOBJOS YN SAUELM. Gwrandawyd profiadau'r swyddogion gan y Paroh. Griffith. Parry, Boxth, a hoJwyd lianea yr achos yn Salem gan Mr. Griffith Jones, Penbont.-Rhoddodd Mr. D. Caxadog Evans grynhodeb o hones yr ochos. Dywed- odd fod rhi-f yr aelodau yn 481 o'i gymharu a 453 y flwyddyn flaenorol" a 486 o aelodau yr Ysgol Sul. Casiglwyd 261p. at y weini- dogaeth o'i gymharu a 236p. y flwyddyn flaenorol. Yryoedd ganddynt swm yn weJj. ill mewn Haw, ond byddai arnynt eu hangen fan eu bod yn ibwriadu galw bugail yn fuun. r oedd -casgliad y genhadaeth wedi lleihau o IGSp. yn 1911 i 57p., ond yr oeddynt eto yn cyirarmu 2s. 5o y pen at y weinidogaeth o'i gymharu a Is. 5o. trwy'r Cyfarfod Misol. Yr oedd dyled y -capel ar ol ei atgyweirio ar 01 y tan yn 7,761p., ac yr oedd wedi dod i lawr i l,600p. mewn 6 £ mlynedd. Yn ych- wanegol at yr ariun a gafwyd txwy'r y'swir- iant yr oeddynt wedi casglu'r swm o 2,700p. at y ddyled mewn chwe' blynedd. Yr oedd holl igyfraniadau'r egiwys y flwyddyn ddi- weddaf yn 874p. o'u cymharu a 644p. yn y flwyddyn 1905. Yr oeddynt yn ciidw dau bregethwr bob Sul, eef un yn Tarsus ac un yn Salem.—(Dywedodd Mr. Griffith Jones fod y llyfrau yn cael eu oadw'n drefnus iawn gan LALR. ISiimeon 11. Jones. Amheuai a oedd llyfrau trefnusach yn holl gykh y Oyfarfod j IMisol.—-Gofynnodd Mr. Jones cut yr oedd yr Ysgol Sul yn lleihau mwy yn iSaJem nag yn Tarsus? Ai am fod yr elien oristocrataidd f yn gryfach yn Salem? i(chwerthin).—Dywed. odd Mr. GEven6 fod yno fwy o biant yn Tar- sus.—Ofnai Air. Jones fod tuedd yn y dos- barfch hynaf i adael yr Ysgol Sul. Sylwodd hefyd fod yn hawdd iawn i'r dref roddi rhag- or yn y casgliad cenhadol, gan fod pobl y wlad yn doi h a harian i gyd i'r dref (ch worthy. fjmnodd beth oedd yn eu hargymhell yn Denaf i fyned i mewn am fug- all ?-Dywedodd Mr. Roibert Parry mai i'r diben o gadw seiat yr oedd arnynt fwyaf o angen fcugail.—iDywtdodd y Llywyd^ eu bod yn Uongylarch Salem am fod golwg mor lew- yrchus ar yr ochos, ac hefyd eu bod am'sym- ud ymlaen i alw bu,Gil.Cynhygiod(i y Parch. Owen Pritchard eu bod yn llaweahau am fod golwg mor lewyrchus ar yr achos a'u 'bod yn symud ymlaen i alw bugail Cefnog- wyd gan Mr. J. T. Jones, Criocieth, a, pMB- awyd. Galwodd y Parlh. IV. T. Ellis sylw at gy^chgronau r Cyfundeb, a chaed anerchiad i'r un perwyl gan Dr. John Williams. Dyw- edodd fod cannoedd c'r swyddogion nad oeddynt yn darJlen cylchgronau'r Cjyfundeb na, llyfrau da eraill. Xid oedd dim llyfrau yn llyfrgelloedd y wlad ond hen lyfrau ar ol y tadau a'r teidiau. Yr oedd yr amaethwyr am y t-ir goreu yn bo&bl i'w bustych a'u hani- zeilLaid i bori ynddo, ond yr oeddynt yn gad- ael eu plant ar y crinddr eras. Yr oedd yn gywilydd fod cynifer o'n harweinwyr mor j*1, oeddynt yn dorllen digon i syL addasu eu hunam i arwain yr eglwysi. Dvna un rheswm am fod yr Ysgol Sul yn dirywio. Yr oedd Methodistdaeth. y gorffennol wedi coda type rhagorol o gmfyddwyr yn y w]ad fto yr oedd yn brvd i'r orweinwyr ddeffro yn y ,irLa^ ^Lwn (uymeradwyaeth)—/Dywed- odd Mr. J. T. Williama, Piety] 1, fod liawn qnnamt o angen meithrin yebryj dorllen yn y Wiad ag oedd o amgen meithrin ysbrvd prynnu llyfmu. Ob oedd gwerth llenyddol yn y oylchgronau dylent eu defnyddio yn eu cyfarfdydd wytbnosol {cymeradwvaeth) Anogai Mr. 0. Robyns Owen fod yr Ystrol Sul IrM 7 By m 7 c^lc)lgronau •—Caed an- erchiadau pellach ran Mr. William Parry, (PenmorSa a Mr. W. Hughe*, [Efailnewydd ™ f y Parch. J. H. Williams, yn Mr. D. Caradog -Rvans, diolcbwyd 1 Mr. William* <un ei anfrc-Trnd. GODr SWYDODOGION. ,,wyd y swyddogion a am y flwv- <idyn nesaf; Llywyddioo, y Ptaj-Ch. Morris
NODION 0 BKiF DDINAS"LLEY…
NODION 0 BKiF DDINAS"LLEY N (Gan Sylwedydd) Y JPAERES NiiW 1DD Dymunwn o galon longyfarch Miss HaJi- luih H. Anthony, B.A., ar ei dewisiad yn l ucres y brif damas gall Mr. Richard Ito- btaxs (Aiaer), ei hewytlir. uwyddom yn dca iod !v Miss Anthony bob hawl a chyauhwys- der i'r amhytledd hon ar dir personol. Lae teulu'r Lodge wedi eu byicliio yai fwy na r Uil tulu araii yn y dref gan y liny fel Mawr. Bu i ddau o uodyr y Faeies newydd syrthio'n aberth i r gelyn. Ond ar wahan i hynny y mae Miss Anthony ei hun wedi bod yn dra deinyddiol a gwasanaethgar yn ystod blyn- yddau erchyll y rhyfel. Bu iddi roddi ei gwasanaeth ar amryw bwyllgorau, ac y mae'n aelod o Gymdeithas y Gioes Goch. 2Si id yw'r brif ddinas eto wedi hamier sylweddoli yr aberth a wnaeth ei thad (y diweddar Henadur William Anthony) mewn dyrchafu'r dref yn I mhob modd. Ni wyddom am unrhyw ddyn cyhoeddus a ymroddodd gyda'r fath yni a brwdfrydedd i ddyrohafu unrnyw dref erioed. í Gyda ilaw, y mae'n gywilydd i'r dref na bua^ai wedi gwneyd rhywbeth i ddangos ei I gwerthfawxogiad o'i wasanaeth. Ond "Y mae'I' byd yn fwy na'r beddrod, I Dyn yn fwy na'i oes j J' ^i ciia gwiiith y gweithiwr dctaifod. Gyda'i loes. iir ydym eto'n croesawu Miss Anthony i v Gadair r aerul yn ngwm.peini un o'r Maerod mwyaf cymeradwy a phoblogaidd a lanwodd gadair utirhyw dref erioed. Y PRIF WEINIDOG A'U BRIF DDINAS. Bu iiiiyrw siibrwd yn y gwynt. fod Mr. R. T. Jones, Y.sgi 1. >iijiydd Ondeb y Ghwarei- wyr, yn bwriauu ymladd yn erbyn Mr. Lloyd George yn yr Etholiad Cyfi'redinol nesaf, ond erbyn hyn mae Mr. Jones wedi sicrhau y "Byd a'r Betvi-s" na iu r fath beth yn ei iwr- lad am eiliad. Mae'n dda gennym dd,eall -tyn er mwyn Mr. Jones ei hun. Buasai'n resyn i W-r ag y mae rhagolvgon y gall fod o ddefnydd yn y fbyd politicaiad gytiawni hun- an-laddiad mewdi ystyr wleidyttdol, yn y modd yma. Ymffrostia Rhyddfrydwyr y brif ddinas mai hwy fu'n foadion 1 ddargan- fod Mr. Lloyd George fel gwleidyddwr gyn- tal. Mae gennym tua hamier dwsin yn ym- lirostio mai hwy ai cynygiodd gyntaf erioed. Mae Pwllheli ar y cyfall wedi bod yn dra ffyddlon iddo er yr adeg honno, ac yn ol ei eiriau ef ci hun, mae yntau yn dal yr un mor aiddgar dros yT hen egwyddorion. Wrth gwrs, y mae'n credu mai Gweinyddiaeth Gen- edlueUiol yw'r fwyaf cyfaduas i'r wlad yn ei ay^tad bresennol. Beth amser yn ol awgryanodd Mr. T. Wil- liams Thomas yn y Cyngor Trefol y priodol- deb o wntyd rhywbeth i ddangos fod y dref yn gwerihiawrogi'r gwasan;ieth ainhrisiadwy a wnaeth y Prif Weinidog i'r Ymheo-odraeth y blynyddau diweddaf yma. Mae rhai can- noedd o drefi drwy'r wlad eisoes wedi gwneyd rhywbeth i'r cyrfeiriad hwn ac yn sicr buasax Pwllheli yn anrhydeddu ei hunan trwy ddan- gos ei gwerthfawrogiad o'i lafur ym y modd a grybwyllwyd. CY 1VLEUSTE:RAU YN MYNED HEIBIO. Da gennyf ddeall iod amryw gyfeillion yn mawrhau'r nodiadau ar y bnf ddinas. Ond yn enw pob rheswm onid eilir gwneyd rhyw- beta i sylweddoli rhai o'r petnau a awgrymir? Mae yn y brif ddinas yn awr bed war neu ibum cant 0 ddytiiion ieuainc wedi eu rhydd- hau o'T fyddin, ac nid oes yr un ddaxpariaeth wirioneddol er eu dyrchafu a u llesoli. Mae'n wir y cynhaliwyd cenhadaeth efengylaidd gan y Methodistiaid yn y dref p, wythnos o r blaen, a diau ei bod "wedi profi'n fendith i -riii. Ond (ni <^ayffyirddodd a'r cyfangoiph mawr. Mae'n wybyddus fod gwr o safle Syr Henry Jones yn traddodi annerchiadau ym ^whurif dreii'r Gogiedd yr wythnosau hyn. Belli fuusai'n fwy o wledd 1 x bobl ieuamc na chtiel elywed y Cymro twymgalon hwn am unwoith yn rhagor. Mae Syr Henry nid yn UlÚg yn un o'r Cymry enwoca'n ivw ond hefyd yn un o'r meddylwyr mwyaf a fedd y byd heddyw. Na adewer i'r cyfle fyned heibio heb ei sicrhau. Hefyd, dealhvn fod Co leg Bangor yn antbn darlithwyr iniedrus ar drefiiidedd wleidyddol (political economy). Yn wir, y mae gwir angen hyn hefyd. Mae lie i ofni fod y rhyfel wedi chwalu hynny o wleidyddiaeth oedd yn ein meddiant ac y mae "Jl hen bryd trefnu fiordd i'n goleuo yn y cyfeiriadau hyn. COLLED AR OL E.R. Mae'n aIIÙwg na;d yw Pwllheli eto wedi sylweddoli y golled fawr a gafodd yn symud- iad Mr. E. (R. Davies o brif ddinas Lleyn i Brif Ddinas yr Ymerodraeth. Er ein bod ers talm yn gorfod teimlo iod E.R. yn fwy o ddyn ymerodraeth nag o ddyn tref wledig, eto i gyd yr oedd ganddo r fath ddawn i drefnu pethau yn ddistaw a distwr fel nad ydym eto wedi sylweddoli'r golled yn ei sym- udiad. Byddai ef yn trefnu mil a mwy o gyfarfodydd mewn llai o amser nag a gymer i'n pwyllgorau bondigrybwyll ni i ddewis ewyadogion. Pe buasai ef gartref ni buasai Syr Henry Jones yn myned heibio Pwllheli, ac ni buasem yn cael ein hamddifadu o dclarlithiau Coleg Bangor. Rhaid fod rhvw- beth yn awyrgylch y dref sydd yn dra ffaf- riol i fagu beirniaid (critics). Ond vchvdig iawn o ddynion fel E.R. y mae yn ei fa.o;u. Dynion a igwelediad clir, a digon o eofndra ae I yni i roddi hynny mewn gweithredad. I Gallai ef gardo ei gynlluniau drwodd yn wyneb Hand gwlad o fan gritic.s sydd yn fwy enwog am eu gallu i rwvstro symudiadau da i fyned rhagddvnt nag ydynt i hyrwyddo unrhyw symudiad fo'n foddion dyrchafiiad gwirion- eddol i'r dref. 0 oes, y mae colled ar1 ol E.R. Br-vsled yn ol.
[No title]
.o.A; Sirrhfir fod rVai rrlowyr yn Pnnill mil o bunnau y flwyddyn R yn ennill pum' cant PVS™; "C>W' paham na ddylent? F^ cyffredm vn swvddfevdd v Llywodraeth. meddai, yw 1 ddynion nad ydynt yn werth eu ha len gael dwT fl] o gyflog, ar y"ma€ vn- -Nshymru e,mryw yn cael dros fil'am waith mmvryilh^ Ond pan y mae glowr. eVn bvw dan y ddaear. vn cael mil o bunnau llaww ya protestio. f
HERALD FACHY PLANT ..
HERALD FACHY PLANT (Gun loau >• Rhia^yn; I Fannwyl Fiiindiau,— Yr wv7 am geisio ys- grifennu ychydig o hanes :Ceiric;g i chwi yr wythnos hon. Gofynnflis i (bleytyn ibaoh yn yr yegol dro yn ol a wyddai rvwbeth am y bardd, a synnwyd fi gan oan lleied a wyddai am dano. Ond rhag ofn fod rhai ohonoch chwithau yr un fath, penderfynais ysgrifennu ychydig am. dano. Maib oedd John Ceiriog Huglies i Richard Hughes, Pen y Bryn, Dyffrvn Ceiriog. Gan- wvd ef yn 1832. dwy flynedd a phedwar ugain yn ol. Pan oedd yn 16 oed, aeth yn brentis i swyddfa argreffu i(printing office) yng ,Nghroesoewfllit. a'r flwyddyn ddilynol aeth yn glerc i orsaf London Road, ym Manceinion. LDyna chi fachigen dewr, ynte? Rhaid i ohwi igofio 'bod Lloegr ymhell iawn yr adeg honno, ac yr oedd pawb yn edrych ar ddyn wedi bod yn Lloegr feI pe (buasai wedi bod yn y North Pole neu'r lleuad. Ond dyma chwi Geiriog wedi mynd oddioartref yn 16 oed. wedi mynd 0 ganol grug y imynydd i niwl a. mwa y dref. Bu yno hyd nes y cvrhaeddodd ei 33 oed, rpryd y daeth yn ol i !Gymru fel gorsaf.feistr i Lanidloes, yn iNyffryn Hafren. Bu farw yn 1887, yn 55 oed. Felly, bu Ceiriog yn blen- tyn yn Nyffryn Ceiriog, bu'n ddyn ym Man- ceinion, a bu'n hen wr yn iNyffryn Hafren. Y:r oedd dau ddylanwad pwyr-ig ym more ei oes y teimlodd yn ddwfn oddlwrthynt. Y cyntaf oed. 1. Dylanwad ei rieni. [Yyngonest ac uniawn oedd ei dad, a dynes igall a. gwyioodus oedd ei fam, a bu'r ddau yn ddylanwadau pwysig yn fiurfind cymeriad y 1 bardd. I'w fam y canodd y gan fwya* angherddol o ran teimlad ac ni ddisgrifiodd j neb gariad mam yn well nag y gwnaeth ef. Yr oedd yn cofio yn dda am y prynhawn j hwnnw yr aeth yn 11aw ei fam i'r orsaf i ddal y tren am Groesoswallt, fel yr oedd ei chalon yn rhy lawTi o ddagrau i'w tharod lefaru. Yr unig beth a allai wneud oedd sibrwd yn isel wrtho, '"R wyddost (beth ddy- 1 wed fy nghalon." Dyma hennill olaf y gan j Pe gwelwn yn lloegi ar ddalen y nef. Y tanllvd lythrennau Na phecha I" Pe T^TT^^rniau'polb oes yn un ilef.- "Cyfreithiau dy Dduw na throsedda." p e mellten arafei nes aroe yn fflam I'm hatal ar ffordd aimuwiolion,— Annhraethol rymusach yw awgrym fy mam,— "Ti wyddost (beth ddywed fy nghalon." Faint, ohonoch chwi sydd yn rhoddi cym- aint o bwys ar eiriau eich mom", tyibed ? Dar- j llenwch y pennill unwaith eto, dysgweh ef I allan, ewch i y^bryd y darn, a oheisiwch j (barchu cvnighorion eich mam fel y perchid hwy gan Geiriog. Mi wvddoeh chwithau beth ddywed calon eich mam. Yr oil ddylanwad oedd 2 Dylanwad "y He yr oedd yn byw ynddo. Y mae Dyffryn Ceiriog yn llawn o olyg- I, feydd prydferth a rhamaintus, a digon hawdd gweled wTtih ddarllen (baTddloniaeth Ceiriog ei fod wedi teimlo odddwrth eu prydferthweh a u rhamant. Dyna eT gan i'r Garreg Wen," fel enghra:fft, & darnau godidog o Owain Wvn." Ac nid yn unig v mae dylanwadau ei rieni a'i fro yn ei benhillion, ond ceir ty^tiolaeth mewn amryw7 ohonynt i'r bardd hefyd fa.nteisio ar yr hen hanesion a'r hen draddodiadau a adroddwyd gan ei igym- dogion. Dyffryn a. hanes iddo yw Dyffryn Oeiriog. Yn1 yr ymladd wvd brwvdr Cirogen 3in 1165, rhwng Owain Gwynedd a Harri yr Ail, a'r CVmry 60 orfu. Arnctethdv a. hanes iddo hefyd yw Pen.y-(Bryn, cartref Ceiriog. Y mae olion hen wersyli ger y ty, a hawdd" J iflwn oedd i hyn ddyianwadu ar feddwl y f plentyn tvychan o fardd a- drigai yn vmyl. Yr oedd pobl y dyffryn yn gwylbod llawer ) iawn am hen hanesion Cymru Fu, ac nid vw'n rhyfedd i'r (bardd felly deimlo did dor deb J mawr yn ei genedl, a'i hanes. a'i thraddod- [ ia-dau, a ehanu cymaint i wroniaid a brwyd- I rau y dyddiau gynt. Canodd i Geradoc, fLlywelyn ein Llvw Olaf, Owain Gwynedd, I (Rhys ap Tomos. ac am frwydrau Maes Crogen a Morro. Hhuddlan. Dyma ddarn o "Fees Crogen" t: Gan frodvr. (I. chwiorydd. a mamau, Fe 'gasglwyd y meirwon yrighn-d AgOr-Yd y 60s. ac fe'i caewyd, Ond oanai'r fwyaJchen o hyd f Bu brwydr Maes Croegen yn chwerw, Gwyn fyd yr nderyn ni wyj Am alar y bvw am y marw, Y (bore ddilynodd yr hwyr.* Cawn ychwaneg am dano yr wythnos nesal. —Yr eiddoch yn "bur, J. ELLIS 'WILLIAMS. Neuadd lFenej, Normal Oollegft, Bangor.
I-THE BALM OF THE WOKLD ,
THE BALM OF THE WOKLD Romantic History of a Famous Discovery HOW ZAM-BUK HAS SUPERSEDED OLD FASHIONED OINTMENTS AND SALVES. The real story of the origin of Zam-Buk haa been compiled by ír, Malcolm Grace writing in "The Times." It appears that an emin- ent firm of manufacturing chemists hsd brought prominently before their notice the limitations and practical uselessness of old- ¡ fashioned ointments which are mainly com- posed of masses of rancid animal fats mingl&d with mineral salts of questionable vailue. In a happy moment they turned to I the vegetable kingdom in thtir quest for a better healer. At the head of this reasearch was placed a scientist who was perhaps the world's great- I est authority on oile; and fats. This was Dr. 1 J. Lewkowitsch, Ph.D., M.A., F.I.C., I F.S.C., who (writes Mr. Malcolm Grace) brought all his profound scientific knowledge and his wide experience to bear on this pro- I blem, and conducted (in conjunction with the Company's other chemists) tests, analyses, and varied r rperiments. All these investi- gations cent:L a round the character, proper- ties, refining, and blending of certain ex- I tracts of exclusively vegetable origin. I A NEW PREPARATION. After many oelicai^ experiments, a new super-ointment I was successfully perfected which containe these potent saps in the most perfect form. To the new balm was given the invented name of Zam-Buk, and that word has now -become synonymous with perfect healing. Zam-Buk is different from all ordinary -t in ointments. It contains no animal fat and no coarse mineral compounds, is more refined, and establishes a new high standard of heal- ing efficiency. For its soothing and anti- septic qualities, it represents the greatest achievement obtained in this department of I medical science. Eczema, Psoriasis, Pimples, Ulcers, Rasih- eo, Soreness, Blotches, Chapoed Hands, Chil- blains, Ringworm, Scalp Trouble, etc., yield rapidly to its firm but .gentle curative action. So beautifully refined and wholesome are its contituents that Zam-Buk has only gently to be smeared over the skin to set in operation the healing powers which it con- tains. As a remedy for Piles Zam-Buk has attained a sound reputation, whilst it is of orreat value in the healing of simple Cuts, Burns, Scalds, Scratches, etc. The only genuine article is sold in sealed packages at 1/3 and 3)-, the larger size being the more often preferred, as it is more economical. TEST ZAM-BUK YOURSELF. and prove its splendid soothing and healing powers. Send a post-card for a Free Sample Box to The Za-m-Buk Laboratories, Leeds. I Write clearly your name and address, and the name and date of this paper (This is es- sential). In return yeu will rever e t sample box of The World's Greatest Healer" free of ah charge, together with, a full descriptive boo-k a a. skin. ailments,
Advertising
"V. II STOMACH SUFFERERS I & All En Misery From Ccrtstipatien, Indigestion, E Headaches, Debility, CoHc, etc. L L fcg'inTaitmllgiL-31 ———————IINRRRTIWI MMJIUNNM JITFPAGRAW* •. IT >i i,— r r*A In offering you a Free Sample Box, the Proprietors I are confident that this wonderful natural remedy only j needs trying to prove conclusively how vastJy superior j it is, to old-fashioned mineral pills. j Of unique composition, Ker-nak Pills are specially j distinguished for their soothing corrective action on j the liver and digestive organs. They not only relieve j stomach and bowel pains and remove the poisons of f ill-health, but they also give vitality to the entire system. 01 If you endure misery from any stomach or digestive weakness, if I your liver or bowels are troublesome, or ycu are run down, out-of- i sorts, or suffer from nervous depression, Kef-nak Pilis ar c just what [ you need to put you right. | At this Special Offer may soon be withdrawn, it is advisable to f ¡ Sea*) a f j| h t* the Ker-nak Natural Remedy Ltd, Jowstt Li-ne, Leeds, [| mention the name and date of this paper, end the sample box t of Ker-nak will be sent you post-paid and Free of Charge. II MegvJar sizes 1/3 and 3/ Of all Chemists or from Efrnah Natural Remedy i.td. Leads. i >-=: _it ¥""■ — The difficulty of making a choice of a suitable Christmas Present is dispelled by a visit to Oldfields Ltd. There is a wealth of choice and you can hardly fail to get just what will be most acceptable whether it is in the way of personal jewellery or something useful for the table, for toilet use or for home decoration. Just now tortoiseshell sets are very popular and Oldfields are showing some very fine examples of brush sets and I articles for the toilet table, at prices below those generally asked for goods of equal quality. » In addition there is a big selection of diamond and gem- set rings, brooches, necklets, pendants and bracelets: asked for goods of equal quality. » In addition there is a big selection of diamond and gem- set rings, brooches, necklets, pendants and bracelets: bracelet and wristlet watches: card cases: pen and pencil cases: cigarette cases, etc., etc. > You are cordially invited to pay a visit of inspection-there is no obligation to purchase. Old Post Office Place, Liverpool. X Qlgfiüçld #t'_ -h.. I Cambrian Railways. Winter T rainServiceFeature THB QUICKEST ROUTE BETWEEN THE CARDIGAN BAY COAST STATIONS and SOUTH WALES, is via MOAT LANE and TALYLLYN. AIOA We. dep. 6.20. a.m. Cardiff dep. 11.0. a.m. Cardiff arr. 3.20 p.m. Afon Wen arr. 6.48. p.m. S. WILLIAMSON (General Manager). Oswestry, October, 1919 -M. c A-M BR 1 A N R A I LW A Y S. Winter Train Service. THE QUICKEST ROUTC, S Between the CAMBRIAN THE COAST r, GREAT STATIONS CENTRES are as follows:- fLaacashire and the North of England via Whitchurch. iCxmdon and the Midlands .———————— J-ria Welshpool. Cardiff and South Wales .——————— via TalyUyn. Via The Upper Severn and Wye Valley Route. ttea and Corridor Serviee. The winter temperature on the Cardigan Bay Coast compares favourably with the South of France S. TAMSON. "try, November, 1919. General Manager. r-
CYFARFOD MISOL Lim AC! EIFIGHVDDj
Thomas, iB.A., Penmorfa, a air. Hugh. Jones, Oapel Mawr, Criccieth. Pwyllgor y 'l'.reIn- iaoou: Y Parchn. Robert Jones, B.A., Chwi- log; R. O. Williams, Dinae; a Mri. Robert Evans, Bethel; a. J. Griffith Jones, Salem. Cynrychiolwyr i'r gymdeithasfa Parchn. J. Parry Jones, Llanbedrog; W. Rawson W 1 liams, Criccieth; Thomas J. Criffiibs, Bryn- melyn; T. J. Jonee, B.A., Br-yn Iawr; a Mrs. Robert Jones, Mynydd Nefyn; a, Wj- lio.m Jones, Garn Fadryn. Cynryj'aioiwvr i'r gymanfa gyffredinol; parchri, G. Parry Hughes, Nefyn; R. O. Williams, Dinas; a Mri. W. J. Davies, Penrhos; a Dr. R. Jones 'Evans, Pwllheli Pwyllgor y Trysor'aau: iPtarchn. W. T. IEllis, B.D., Garth; W. Edwin Hughes, B.A., Oriccieth; Mri. R. Lewis Griffiths, IRhydbach; a John Lewis, Y H., Porthmadog. Pwyllgor yr Ysgol Sill: Parchn Robert Jones, B.A., Chwilog; Ro- 'bert Roberts, Efailnewydd; Mri. Jonathan Davies, Y.H., a W. Wynne Owen, Pwllheli. Pwyllgor Dirwest a Phuraeb Parchn. John Hughes, Edeyrn J. Parry Jones, Mri. David Evans, Pentreuchaf; a Owen Jones, Rbydv- de.fdy. Cyfarwyddwyr Sirol Dirwest: Parch. William Jones, M.A.. a Mr. D. Oaradog Evans, Salem. Pwvllgor y Genhadaeth Parchn. W. T. Ellis, B..D. W. Rawson Wil- liams, BiA. a Mri Robert Roberts, TydweiL iQg; a Josiah Williams, Pwllheli. Y Gen- ( hadaeth DTamor: Parch. J. Henry Williams j a Mr. J. Griffith Jones, Salem. Pwyllgor yr Adeiladau: Parchn. G. Parry Hughes, W. j Lewis Jones, Mri. Jonathan Davies, Y.H., a Griffith Jones, Bodfean. Pwyllgor Ysgol I Cynnog: Parchn. John Evans, B.A.; W. T. I Ellis, B.D.; R. Lloyd Jones, Gosen ao O. (Kobyns Owen. Swyddogion yr efrvdwyr: Parch. Griffith Parry a Mr. G. Hughes Ro- herts Edeyrn. Yr achosion Seisnig; Parch. W. Edwin Hughes a. Mr. J. Rhya Evans, 1 A Po, Triado?- Y Dryeorfa Gynorthwy. ol: Paroh. G. Parry Hughes a Mr. J. P. Jones, Nefyn- Yr aehosion newyddion: P-vh. H. D. Lloyd, B.D., a Mr. D. Oaradog ¥ Gronfa F*nthyciol: Parch. Robert Jones, B.A., a ,Mr. G. Hutghes ■Roberts Y.H., Edeyrn. Arolygwr y llyfr- Parch. Rdbert Jones', B.A. „ anerchund ar Gvngrair y Cenhedloedd ?wn (Major Wynn Wheldon, D.g.O., a phas- iwyd penderfyniad yn ei ffafr.