Y Drych

A WEEKLY NEWSPAPER, ESTABLISHED 1861. Iwned Every Thursday Morning, V. J. GRIFFITHS, PROPRIETOR, UTI LA, N. Y. Important to Advertisers I-The attention of KtMllMss men In general ia called to Y DBYOH as t snparlor advertising medium, being read by bOOMDds who cannot be reached by any other publication; and having A oibctjlation ZX- fllBDIXa THAI or ALL THE WXLBH WIXKLTCS AD MOHTHLHS PUBLISHED IN TEX UNITTD ofkvm OOMBINXD.

CODIAD YR HAUL. Dynesa'r wawrddydd dlos & rhosliw law I agoreuraldd ddor y dwyraln draw; Y cylchoedd aur, uwch rhod y crlsiantgaer, Yn awr chwyrndaflant drwy'r eangder claer, Dros gymyl pefr sy'n gollwng gwaed 1 lawr I'r elglon erch Islaw mewn rhudd-goch wawr; Gan godl gwrld i rudd pob bryn a A gado'r net yn ambr byw o'u hol. Bhwng gwlall arlan slgllr gan y gwynt, Bhed gwefratn Hrydiau ar eu prysur hynt I lynoedd aur. Hyd welrglawdd, cwm a rhos. Ger min pob llynon, ac ar war pob ffos, Olaer wena gwull, y bryniau g&n yn nghyd, A'r mawr-wych goed ynt fel mewn dawns 1 gyd; Ao welthlan, trwy'r eirian-ddor megys cawr, llewn llawen rwysgt dychlamalr Mam-tyd mawr, I redeg gyrfa hyd wastad-tir nef, Gan luchlo draw o gylch trwy'r nwytre gref Zllachar oleu'n mbeIl. o bawl I bawl, A throchl'r byd a'r net mewn mor o wawl. 0 "QwdUa."

MELCHISEDEC, GAN Y PABOB. B. G. JONES, D. D. Mae enw y dyn hwn yn oodi yn y meddwl nifer mawr o gwestiynau, braidd fwy na'r un dyn arall fu yn y byd. Hoftem wybod yn sior o ba deulu yr oedd yn hanu, 8em nen Ham ? I bwy yr oedd yn offeiriadn ? I'r tenia dynol oil nen i ryw lwythau yn Nghanaan? Pa bryd a phaham y sefydlodd yn Paleatina? Pa bawl oedd ganddo fel brenin ar y wlad hono? A oedd yn frenin ami oil nea ddim ond, mewn rhan? Pa berthynas oedd rhyngddo a'r Canasneaid a'r Amoriaid, a Ilwythau eram oeddynt yn Nghanaan yn ei amser ef ? Paham y talodd Abraham ddegwm iddo o eiddo breninoedd y gwastadedd yn gystal ag o ysbail y rhai oedd wedi orohfygu ? Pa bawl oeddganddo i'r ddegfed o boll eiddo pobl eraill pan wrth- odai Abraham gymeryd dim fel tal am ei holl drafferth>? Beth oedd oynwys ao amoan ei fendith i Abraham ? Tybiai rhai o'r hen luddewon mai Sem ydoedd, ond mae yn bur amlwg nad e, oblegid ni baasaf feUy mewn un modd yn hynod ei fod yn fwy nag Abraham, yr hwn oedd ddisgynydd o 8em. Myn rhai mai Iesa Grist ydoedd; ond nid oes sail i'r dybiaeth gan fod yr apostol yn ei osod fel oysgod o Grist. Ymddengys yn bar amlwg mai dyn ydoedd fel dynion y sonia Moses am danynt yn oydoesi ag ef. Nodaf yohydig ffeithian mewn perthynas iddo, er treio en deall a gweled pa gasgIiadan allwn dynu yn deg oddiwrthynt am dano. 1.—Yr oedd yn byw yn y wlad a elwir yn awr Canaan, nea Palestina. Pa enw oedd ami y pryd hwnw, neu oyn ei ddyddiau ef, nis gwyddom. Nis gwyddom yohwaith yn sior pa le yr oedd Salem, ei gartref; pa un ai Jerusalem, fel y myn rhai, neu ryw le arall, fel y myn ai, Jerome. 2.—Yr oedd yn arohoffeiriad ac yn frenin ar ryw faint o'r wlad o'i gwmpas, ond ni hysbysir ni pa un ai efe oedd brenin yr holl wlad, nen ynte brenin rhyw ran feohan o honi ydoedd. Ai enw personol neu ddy. nodiad ei gymeriad oedd Melchiaedeo ? Def- nyddia Paul yr enw fel dynodiad o'i gymer- iad, a'r un modd enw ei ddinas, "yr hyn o'i gyfleithn yw brenin oyfiawnder, ao wedi hyny brenin Salem, yr hyn yw brenin hedd. woh." 3.-Talodd Abraham ddegwm o'r hyn oil oedd yn ei law ar y pryd, set o holl eiddo breninoedd y gwastadedd; holl eiddo Lot, ao o'r holl ysbail oedd wedi gymeryd oddiar y breninoedd gogleddol. Ni ohwynodd brenin Sodom na Lot ddim yn erbyn gwaith Abraham yn degymu eu heiddo. Ni anfon- odd breninoedd y gogledd byth yn 01 i geis- io eu heiddo, ao ni pbetrasodd Melchisedeo yn nghylch derbyn degwm o'r oil. Mae y rhai hyn yn ffeithian pwysig yn yr hanes. Y pwno yw oyfrif am danynt a gwneyd def nydd priodol o honynt. 4.-Bendithiodd Melohisedeo Abraham yn enw y Goraohaf Dduw, perobenog nefoedd a daear. Dyma yr holl ffeithiau diymwad sydd genym am y dyn rhyfedd yma. Af yn mlaen yn bresenol i ohwilio pa gasgliadaa allwn dynn oddiwrth y ffeithian hyn yn ngolenni yr hyn sydd genym o hanes yr am. seroedd hyny. Yn Deuteronomium xxxii. 8. dywedir fod y Goruohaf wedi rhann en hetifeddiaeth i'r oenedloedd, a gwahanu meibion Adda, gan osod terfynan y bobl- oedd. Tybiwyf fod hyn yn oyfeirio at ryw ddadguddiad o eiddo Daw i hiliogaeth Noah pa le yr oeddynt i fyned i breswylio ynddo. Yn lie ymwasgarn yn ol y oyfarwyddyd aeth dynion i adeiladu twr a'i nen hyd y nef, i fo i yn ganolbwynt iddynt rhag en gwasgara ar hyd wyneb y ddaear. Dyrysodd Daw en oynllan drwy gymysgn eu hieithoedd fel na ddeallent eu gilydd. Ar ol hyn, gallem feddwl wrth Gen. xi. 1-5, i hiliogaeth Japheth gychwyn am eu hetifeddiaeth yn ynysoedd y cenedloedd; ymwasgarodd hil- iogaeth Sem ar hyd Asia; aeth rhai o hiliog- aeth Ham tuag Affrioa, ond arosodd rhai o honynt o gylch gwastadedd Shinar. Nodir un yn neillduol, Nimrod, mab OIJsh, mab Ham, yr hwn a sefydlodd lywodraeth yn Babel. Tebyg mai efe a'i dylwyth oedd blaenoriaid y oynllwyn i adeiladn Twr Babel yn nod iddynt ddyohwelyd ato ar ol bod yn hela ar wastadedd Shinar. Gan fod Me! chisedeo yn ddyn duwiol, yn gweithredu mewn modd neillduol yn ol ewyllya Daw, aeth ef, nen ei henafiaid, i randir en hetifeddiaeth yn y wlad y cafodd Abraham afael arno. Arwain hyn fi i dyb- ied mai disgynydd o Sem ydoedd ao nid Ham, fel y tybia rhai. Gan mai efe, nen ei deulu, oeddynt y oyntaf i breswylio yn y wlad ao adeiladu dinasoedd ynddi, ete oedd oyfiawn frenin y wlad, ao nid oedd hawl gan neb i sefydlu ynddi heb ei ganiatad ef. Dy- lynwyd ef yno oyn hir gan Iwythaa o hiliog- aeth Ham, wedi eu gyrno lanau yrEuphrat- rea gan hil Sem, neu ynte gyda bwriad i gyraedd Affrioa, ond yn dewis aros dan nawdd Melohisedeo. Ymddengys fod y Ganaaneaid newydd ddyfod yno o flaen Ab. raham. Gen. xii. 6. Tebyg fod Melohise- deo yn oluiatau i'r newydd-ddyfodiaid drigo yn ei wlad ar yr amod iddynt ddwyn iddojef feloffrwm i'r Arglwydd y ddegfed ran o gynyroh y tir. Esgenlnsodd breninoedd pum' dinas y gwastadedd dalu degwm iddo yn ol y oytnndeb. Gan ei fod yntau o du- odd heddyohol, nid oedd yn oynyg en gor- fodi i dalu. Gwna hyn egluro paham y tal- odd Abraham ddegwm o boll eiddo brenin Sodom o flaen ei lygaid, ao na ohwynodd yntau ddim. Ni ohwynodd Lot yohwaith with weled ei ewythr yn rhanu ei eiddo i arall. Gwyddent fod degwm yn ddyledns oddiwrth bawb yn y wlad i Melohisedeo fel perohenog gwreiddiol, ao mai oam ag ef oedd peidio tain. Gan fod breninoedd y gogledd wedi hawlio treth gan drigolion Canaan, dy- lasent hwythau roddi y degwm o'r dreth i Melohisedeo, yr hyn a roddodd Abraham o'u hysbail hwynt. Mae yn bur debyg fod Ab- raham yn tain degwm iddo yn barhaus o'i eiddo personol ef ei hun. Nid dyma y tro oyntaf i'r ddau gyfarfod gan eu bod ill dau yn addolwyr y gwir Dduw. Nid annhebyg fod Abraham a Melohise- deo yn berthynasau, a bod yr Arglwydd wedi arwain Abraham i gymydogaeth y dyn da yma, fel y gallai gael ei ddysgu ganddo yn gystal a bod yn gynorthwywr iddo ddysgu trigolion Canaan am y gwir Dduw. Oa oedd heb blant ao Abraham yn perthyn iddo, yr oedd yn dyfod yn natnriol yn etif- edd iddo, ao ymddengys gwaith Melohisedeo yn ei fendithio yn enw Oreawdwr nefoedd a daear fel trosglwyddiad o'i hawl yn y tir i Abraham. Dull yr henafiaid o wneyd ewyll- ys oedd bendithio. Ymddengys rhywbeth fel hyn yn angenrheidiol er oyfreithloni plant Israel yn ngolwg eu oydoeswvr am ymosod ar,a gyru allan o'u blaen genedloedd oeddynt wedi byw yno am ganrifoedd lawer. Gwir ei fod yn ddigon i ddarllenwyr y Beibl wybod fod Duw wedi rhoddi y wlad i Abra- ham, ond teimlwn fod angen rhyw drafod- aeth henafol er oyfreithloni hawl Abraham yn ngolwg rhai na wyddent ddim am ddad- guddiad. Pe gaUem brofi mai Melohisedeo oedd peroheuog gwreiddiol Canaan, ao iddo ef drosglwyddo ei hawl i Abraham drwy ei fendithio, yna oanfyddem mai yr Israeliaid oedd gwir berohenogion Caloaam.ac nad oedd yntwrth yru y Oanaaneaid allan ddim ond gyru trawafeddianwyr allan. Oredwyf fod y ffeithian yn oyfreithloni y oasgliad yma. Mae yn deilwng iawn o sylw na ddyoh. welodd y breninoedd Gogleddol byth i ad- feddianu eu hawdurdod nao i geisio yr eiddo oedd Abraham wedi gymeryd oddiarnynt, yr hyn sydd yn myned yn mhell i brofi eu bod yn oydnabod bawl Abraham i'r wlad yn fwy na breninoedd Sodom a Gomorrah, yr hyn sydd anhawdd i gyfrif am dano ond ar y dybiaeth fod rhyw gysylltiad neillduol rhyngddo a Melchisedeo, brenin oyfiawn y wlad, ei pherohenog gwreiddiol. Mae hanes symndiad Terah, tad Abraham, yn Gen. xl. 28-31, yn teilyngu sylw, ao yn tueddu i gadarnhau y gosodiadau blaenorol. Dywed ir i Haran, mab Terah, farw o flaen ei dad yn Ur y Caldeaid. Mewnjoanlyniad i hyny oyohwynodd Terah a'i fab Abraham, a'i wyr Lot, i fyned tua Ohanaan. Paham y medd. yliodd am fyned i Ganaanj? Nid oes hanes fod yr Arglwydd wedi galw Terah i adael ei wlad am Ganaan, ao y mae y llythyr at yr Hebreaid yn dywedyd yn bendant na enwyd y wlad wrth Abraham pan ei galwyd i gyoh wyn tuag ati. Paham, ynte, yr oedd Terah yn oyohwyn tua Ohanaan ? Ymddengys i mi yn naturiol i dybied fod meddwl Terah drwy tarwolaeth ei fab o'i flaen ef, wedi ei ddeffro i ystyried y drwg o addoli eilnnod. Tebyg wrth yr hanes nad oedd y fath beth wedi dygwydd yn y wlad hono o'r blaen, a mab yn marw o flaen ei dad. Er diano rhag eilunaddoliseth penderfyn- odd Terah fyned at ei berthynasau dnwiol, henafiaid Melohisedeo, oeddynt yn byw yn Nghanaan. Pallodd ei benderfyniad oyn myned yn mhell. Sefydlodd mewn ardal newydd, yr hon a alwodd Haran; yno yr ar osodd ÐC y oadwodd Abraham tra fa byw. Wedi ei farw ef gorohymynodd Daw i Abra- ham gyohwyn draohefn. Ymddengys oddi- wrth yr hyn a ddywed Stephan fod Daw wedi ei alw y tro oyntaf yn Ur y Oaldeaid, ond ni sonir ei fod wedi galw Terah. Erbyn dyfod Abraham i Ganaan, yr oodd Melohisa deo yn frenin yr holl wlad, a rhai Ilwythau o hiliogaeth Ham newydd ymsefydln ynddi. Dylynwyd hwy gan lwythau eraill o'n perth- ynasau, y rhai a sefydlasant yn Nghanaan, yn lie myned yn mlaen i'w oartref vn Affri- oa. Mae symudiadau a threigliadau yr ben genedloedd mor anhysbys i ni fel nad oes genym yn ami ond edan fain iawn o ffaith i'n harwain trwy y dyryswoh. Gobeithio y teflir mwy o oleu ar y matarion hyn oyn hir gan y rhai ydynt yn ohwilio hynafiaethaa y D wyrain. Mae rhywbeth newydd yn dod i'r golwg yn ami yn Babilon, Ninefe, a manau eraill, sydd yn tafla golea ar hen hanesion y Beibl. Yr ydym yn oasglu oddiwrth yr hanes nad oedd y breninoedd gogleddol wedi ymosod ar Melohisedeo. Diohon ei fod wedi colli y rhan fwyaf o'i lywodraeth trwy drais ei ddeiliaid, fel nad oedd yn werth myned i'r drafferth o ddringo mor nohel i fyny a Jerusalem yn ei erbyn. Neu, diohon eu bod yn oydnabod mai efe oedd oyfiawn frenin y wlad, fel nad oedd un owyn gan- ddynt yn ei erbyn, nen esgus i ymosod arno. O'r tu arall, mae yn amlwg nad oedd- ynt yn ymladd o'i blaid, gan iddo fendithio Abraham a'i borthi ef a'i wyr pan oedd yn dyohwelyd o'n Uadd. Mae yr aohos o'r oweryl rbyngddynt hwy a breninoedd gwas- tadedd yr lorddonen yn anhysbys yn bres- enol. Ffordd bur syml i'w esbonio yw tyb ied fod rhai o'r Ilwythau o gwmpas yr lor- ddonen yn ysbeilio y masnaohwyr oeddynt yn teithio o Babilon, a gwledydd gogleddol, tua'r Aifft, ao mai amoan y breninaadd hyn oedd agor ffordd i'w deiliaid dramwy yn gystal a ohosbi y rhai oeddynt wedi bod yn eu hysbeilio. Mae hefyd yn deilwng o'n sylw fod dwy blaid yn yr Aifft a dwy blaid hefyd yn y gogledd. Yn yr Aifft oawn deulu Gash yn byw i fyny yr afon Nile, ao yn ym- estyn tna ohanolbarth Affrioa; tra yr oedd y Mizraimiaid yn byw tua genan yr afon, ao yn ymestyn tuag Asia. Dengys hen gofnod. ion yr Aifft fod rhyfel mynyoh rhwng y ddau lwyth am lywodraeth y wlad. Weith- iau byddai y Mizraimiaid yn gorohfygu y Oushiaid ao yn eu gyrn i fyny tna Ethiopia; brydiau eraill byddai y Oushiaid yn goroh- fygu, ao yn gyru y Mizraimiaid allan o'r wlad i Asia. Ymddengys fod y Rephaimiaid newydd ddod o'r Aifft i derfynau Canaan yohydig amser oyn i Abraham gyraedd yno. Diohon eu bod wedi gwneyd oam a rhai Ilwythau oeddynt wedi ymfudo yno o'r Gog- ledd, a bod y rhai hyny wedi apelio at fren- inoedd y Gogledd am help. Neu pan got iwn fod dan allu gwrthwynebol yn y Gog- ledd, Nimrod a'i olynwyr yn Babel, ao Ashur yn Nineveh, y naill o hiliogaeth Ham a'r llall o hiliogaeth Sem, nid annhebyg fod brwydran yn ami rhyagddynt, yr hyn a aoh- osai i fan Iwythaa ymfado tua Ohanaan er mwyn heddwoh. Dysgwyliai breninoedd y Gogledd iddynt fod yn ddeiliaid iddynt hwy yn eu gwlad newydd, a'r hyn ni ohydunent. Am hyny deuai y breninoedd unedig i gyn- orthwyo rhywan i gosbi ei ddeiliaid gwrth- ryfelgar. Ymddengys fod Ghedorlaomer o hiliog- aeth Sem, yn frenin Elam, ao hefyd yn llywodraethu ar Babilon yn amser Abraham, felly yr oadd hiliogaeth Sem wedi gorohfyeju hiliogaeth Ham yn y parthau hyny, a'u gym allan. Yn Gen. xU. 6, dywedir, ,,Cr Oansan- eaid oedd y pryd hwnw yn y wlad," yr hyn a arwydda mai newydd ddyfod yr oeddynt o flaen Abraham. Yn amser yr ymrafael rhwng Abraham a Lot, oawn fod llwyth ar- all, y Peresiaid, wedi oyraedd y wlad. Gen. xiii. 7. Gan mai Oedorlaomer oedd blaenor y byddinoedd oyngreiriol, nid annhebyg mai efe oedd a'r llaw flaenaf yn y rhyfel gyda'r amoan o gadw i lawr ddeiliaid oeddynt wedi oilio o'i wlad, ao yn hawlio eu hannibyn- iaeth mewn gwlad newydd. Yr oedd Mel- ohisedeo yn rhy heddyohol i'w darostwng, ond bwriadai Ghedorlaomer wneyd. Daeth i Ganaan ddwy waith, ond nid i gynorthwyo y brenin cy flawn, eithr er oyraedd amoanion o'i eiddo ei hun, fel y daeth brenin arall o Babilon yn mhen oanrifoedd ar ei ol; eithr goruwchreolodd Daw hyny i gosbi yr Amor- laid am beidio tain teyrnged i Melohisedeo, a ohynorthwyodd Abraham i gosbi brenin- oedd y Gogledd am beidio ei gydnabod. Am unwaith mynodd Abraham ohware teg iddo o flaen yr holl fyd. Oydnabyddodd ef yn Arohoffeiriad holl ddynolryw trwy dalu deg. wm yr holl bleidiau gwrtbwynebol iddo. Oydnabyddodd Melohisedeo Abraham fel brenin ao arohoffeiriad dyfodol y wlad, eithr ni ohymerodd Abraham yr offeiriad- aeth hyd amser Aaron, na'r freniniaeth hyd amser Dafydd. Ni ddaeth i lenwi lie Mel- ohisedeo yn gyflawn hyd amser Crist, y brenin oyfiawn a'r Atohotfeiriad yn ol urdd Melohisedeo i bob dyn.

TEIPlAU Y MOR A DYFODOL Y B/DYSAWD. GAN J. J. E. I fwyafrif y oyhoedd, y mae "trai a llanw" y mor yn ddiogelwch anmhrisiadwy; ond i ddesbarth arall, y mae ysgydwad tragwydd- ol y oefnor, megys genau agored yn llefaru pethau rhyfedd so eng eu hystyr. Dydd. orol, gan hyny, o bosibl, fyddai ychydig sylwadau o berthynas i'r mater; ond nid ar gyfer dysgedigion y mae yr ysgrif hon, ond yn hytraoh y dosbarth hwnw nad yw eu oywreiarwydd mewn unrhyw fodd yn oael ei enyn gan ardderohogrwydd a mswrfrydjg- rwydd y trefniant dwyfol hwn yn y greadig- aeth. Ar wynab y genlli y mae yn nofio genadwri ddwyfo), pa un a arweinia feddwl y gwr ystyriol y tu hwnt i aingylohiadau ao yatyriaethau yr amser preseaol, at bethan uwoh a dyfoaoh eu hystyr; ond er hyn oil, y dnecld gyffredin ydyw sylwi ar drai a Uanw y mor fel un o ddygwyddiadau mwyaf dibwys natur. Ni roddir mynyd o ystyr- iaeth i'r "Paham" a'r "Pa fodd" y mae y weilgi yn ymguro bsunydd yn erbyn y glan- au, a beth hefyd yw y galln anorohfygol sydd yn ei gadw rhag goresgyn yr holl dir. Tebygol yw fod atebiadau oryno a ohywir i'r owestiynau hyn yn profi un ddamoaniaeth bwysig mewn oysylltiad a dyfodol y bydys- awd, neu mewn geiriau eraill, yn rhoddi eg. lnrhad rhanol ar y dynged sydd yn aros y blaned yr ydym ni yn awr yn trigo ynddi. Oyn myned yn mlaea at y oyfryw ddamoan- iaeth, angenrheidiol yw sylwi ar weithred- iadau "teidiau" y mor, ao i'r amoan hwnw rhoddwn grjnodeb o'r ffeithiau oysylltiedig 8- a r mater dan sylw, yn nghyd a'r eglurhad o honynt, mor bell ag y oaniata gofod. Er mantais i'r darUenydd, dodwn ef y waith hon i sefyll ar y draethell yno i wylio sym- ndiadau y mor. Yn gyntaf, gwelir y dwfr yn oyfodi i'r nohder penodol; yna yn dyoh- welyd yn ol i bellder dyladwy. Dygwydda hyn ddwywaith o fawn oddeutu pedair awr ar hugain. Gelwir hyn yn "drai a llanw," a ntan gpjtd y dwfr i'r uohder mwyaf, ys. tyrir ef y pryd hwnw yn "aohder Uanw" (high water). Yn ail, gwelir nad yw y pwynt a gyraeddir gan y ddau aohder llanw yn nghorff yr uu diwrnod bob amser yn oyfateb. Hyny yw, y mae un llanw yn oodi yn uwoh rai gweithiau na'r llall. Yn dryd- ydd, oanfyddir nad yw yr un llanw yn oodi i'r un nohder ar wahanol ddyddiau, ond yn hytraoh yn amrywio—weithiau yn gostwng am yohydig ddyddiau, ao yna yn dyrohafu hyd nes y oyraedda y pwynt uohaf, pan yr a trwy yr un oyloh o weithrediad draohefn. Yn bedwerydd, ao ya olaf, sylwer nid ar nohder y llanw, ond ar yr amser y mae yn oyfodi ar wahanol ddyddiau, a ohanfyddir yn ebrwydd nad yw yr awr ar ba un y oyf oda yn oyfateb, eithr yn hytraoh yohydig yn hwyraoh. Mewn geiriau eraill, y mae mwy ns phedair awr ar hugain yn oymeryd lie rhwng uohder llanw y dydd hwn rhagor y dydd dylynol. Weithiau y mae y oyfwng hwn yn bedair awr ar hugain a haner; yna yn graddol gynyddu hyd nes y oyraeddo bum' awr ar hugain a haner, ao yna yn ol draohefn. Y mae y oyloh hwn o weithred- iad yn oymeryd oddeutu pymtheg niwrnod i'w gwblhau, pryd y dygwydda uohder llanw bron ar yr un awr. Dyma ffeithian y gall y mwyaf annysged- ig or bobl eu gwirio; ond atolwg, pa ley mae yr eglurhad o honynt? I'r meddwl ys- tyriol ao ymohwilgar, ymddengys y "teid- iau" megys tonan anferth yn dylyn naill y llall, yn nghyd a ohyfwng o ddeuddeng awr ao yohydig drosodd oydrhyngddynt. Gan fod dwy o'r tonan hyn yn myned heibio yn ddyddiol, awgryma hyny, o leiaf, fod gan ohwyldroad y ddaesr ar ei heohel (a gwblheir bob pedair awr ar hugain) rywbeth i'w wneyd a'r arddangosiad hynod hwn, ond gan fod weithiau fwy na phedair awr ar hugain o gyfwng oydrhyngddynt, rhaid fod rhyw ddylfanwad arall yn gweithrodu arnynt yr un modi, Diameu mai yr esboniadoy wiraf, a mwyaf adnabyddus ar hyn ydyw, fod y teidiau yn oael eu llywodraethu gan y lloer, yn gymaint ag fod y lleoad yn oymer. yd oddeutu wyth diwrnod ar hugain i deith- io o amgyloh y ddaear, yr hyn sydd bron yn oyfateb i'r amser (wedi ei ddyblu) a gymerir gan uohder llanw i gyraeddyd yr un pwynt ar yr un awr. Gan fod y ddaear a'r lloer yn atdynu naill y llall, oredir fod yr olaf yn tynu dwfr y flaenaf ati ei hun tra yn nghwrs ei ohylohdro, a thrwy hyny yn aohosi math o don anferth, yr hon hefyd yw y teidiau a welir genym ni. Ystyriaeth arall hefyd a ddaw i'r golwg yn y oysylltiad hwn ydyw, fod y llanw uohaf bob amser yn dygwydd yn ystod lleuad newydd, nen pan fyddo yn llanw, a'r llanw iselaf eilwaith yn yatod y ohwarter oyntaf a'r trydydd. Nid yw yr nohod ond ffeithian ag y gall y neb a fyno eu profi a'u oadarnhau; ond beth am y dam- oaniaettaau a fodolant mewn perthynas ir un mater, ao hetyd y rhesyman a roddir er oadarnhau y oyfryw ? Yn gyntaf oil, tybier mai pelen (globe) yw y ddaear, ao fod iddi gyloh o ddwfr o'i hamgyioh. Yn ei ohyloh- dro y mae y lleuad yn effeithio yn anarferol ar y oyloh hwn o ddwfr, a nesaf y byddo y oyrff planedawl hyn at eu gilydd, mwyaf oil i'w nerth ao efftith yr atdyniad. 0 angen- rheidrwydd y mae nerth yr atdyniad hwn yn llftwer cryfaoh yn y pwyrt agcsaf i'r lleuad nsg mewn pwyntiau eraill, a ohan mai elfen hyiifol yw dwfr, y mae yn amlwg eithaf na bydd iddo barhau yn gyloh nnffnrf o am. gyloh y ddaear, ond yn gweithredu yn ol fel y symuda y oyrff planedawl mewn perthynas i'w gilydd. Nis gallwn mewn hyn o ysgrif roddi eglurhad manwl a pher. ffaith ar y phenomenon dan sylw, er hyny, dyma yw aohos uniongyrohoi trefniant llanw a thrai. Yn awr, y mae anhswsder pwysig arall yn gofyn eglurhad, sef yr amrvwiaeth a gymer le yn yr amser oydrhwng uohder llanw y naill ddiwrnod ar ol y llall. Yr ydym eisoes wedi sylwi fod oddeuta pedair awr ar hug- ain yn myned heibio rhwng dau lanw, ao yn oynyddu yn raddol hyd ne s y oyraedda bum' awr ar hugain a haner. Pa fodd yr eglurir hyn ? Oroga yr eglurhad eto ar ddylanwad y llenad, ao wrth gwra, os newidia yr olaf ei safle, gwna trefn y dwfr hyny yr un modd. Fel y gwyddom oll, a y lleuad o amgyleh y ddaear mewn oddeuta wyth diwrnod ar hugain, ao felly y mae yn ddyddiol yn owbl- hau an ran o wyth ar hugain o'i obylohdro. Mewn oanlyniad i hyn, pan elo pwynt neill- duol i'r ddaear, ag oedd gyferbyn a'r lleuad o amgylch gyda'r gyntaf yn ei thro, nidyw y lleuad mwyaoh gyferbyn ag ef, ond yn hytraoh yohydig i'r naill du. gan ei bod hithau wedi symud yn mlaen yn ei ohyloh- dro, tra y bu y ddaear yn dylyn ei ohwrs. Gan fod y Hoer fel hyn wedi symud ei safle, oymerir mwy o amser na phedair awr ar hugain i gyraedd nohder llanw. Pe y llenad yn sefydlog yn ystod yr amser hwn. pedair awr ar hugain fuasai y oyfwng. Oddiwrth y sylwadaa nohod oanfyddir fod galln a dyl- anwad y lloer ar drai a llanw y mor bron yn ddiderfyn, ond rhaid oofio hefyd fod gan yr haul mawr ei le, a'i waith yn y ffurfafen, a' fod yntan hefyd yn dylanwado ar y teidiau. Gellid meddwl fod yr haul, o herwydd ei faintioli arutbrol, yn meddu dylanwad oryl- aoh ar y mor na hyd yn nod y lleuad, ond nid yw felly, soy mae y iheswm yn eithaf eglur. Y mae agos i bedwar oant o weithiau yn bellaoh oddiwrth y ddaear nag ydyw y llenad, ao felly y mae gan yr olaf ddwywaith ei allu er ffarfio y teidiau. Modd bynag, rhaid oymeryd yr haul i Ylf. tyriaeth, er oael eglurhad dywir ar weith- rediad y teidiau. Y mae gan y ddau gorff yma allu i gynyrohu teidiau, a gweithredant hefyd yn yr un modd, oddieithr fod pellder yr haul yn tynn oddiwrth ei nerth,a'i fod yn oymeryd tri ohant a thri ugain a phump o ddyddiau i gwblhau ei ohwyldroad ym. ddangosiadol o amgyloh y ddaear, yn He wyth diwrnod ar hugain; ond beth am weithrediad unedig yr haul a'r lleuad yn ffurfiad teidiau ? Tybier fod yr haul, y Ileu- ad, a'r ddaear yn sefyll ar gyfer eu gilydd mewn llinell union; yna fe fyddai i aUu at dyniadol yr haul a'r lleuad gyd dynu ao ach. osi tide uohel iawn, tra yn y pwyntiau oyf. erbyniol y byddai y dwfr yn hynod isel. Gan fod y lleuad yn teithio yn llawer oyf- lymaoh na'r haul o amgylch y ddaear (nid yw hyn ond dull o siarad, gan fod yr haul yn sefydlog), bydd wedi myned heibio y llinell union yn fuan, ao yn oymedroli at. dyniad yr haul mewn pwynt arall. Pan fo yr haul a'r lleuad yn oyd-dynu fel y ory- bwyllwyd eisoes, y mae y spring tide yn dy- gwydd, yr hwn yw llanw uohaf y flwyddyn. Aohos uniongyrohol y llanw uohel hwn, gan hyny ydyw, fod yr haul a'r lleoad yn ystod eu taith yn dyfod gyferbyn a'u gilydd, ao am unwaith yn oyd-dynu. Gan fod y Ueuad eilwaith yn teithio yn gyflymaoh na'r haul, bydd yn fuan wedi dyfod "at right angle," ohwedl y Sais, i'r oorff hwnw, ao yna dy- gwydda y "neap tides," neu y trai isel a gymer le yn yr ail a'r trydydd mis o oed y lleuad. Dylem sylwl Dad yw yr baul na'r llenad bob amser yn yr un peUder oddiwrth y ddaear, ond eu bod o fewn terfynau penod- ol, yn nesbau ao yn pellhaa oddiwrthi Effeithia hyn, wrth gwrs, ar y teidiau, gan eu gwneuthur yn uwch neu yn is ar wahan- ol adegau. Pe y dygwydda yr haul a'r Hen ad fod yn agos at y ddaear ar unwaith, ao hefyd fod gyferbyn a'a gilydd, byddai i hyny aohosi tide uohel iawn. Heblaw y ddau gorff orybwylledig, y mae a fyno ffarf y tir o amgyloh gryn lawer a ffarfio uohder y llanw. Er engraifft, pan gyfarfydda y llanw a ohulfor oyfyng, y mae yn oodi yn nwoh o lawer, na phan y goresgynir Bianel eang a llydan. Mewn rhai Ileoedd, nid yw y llanw yn codi ond oddeutu dwy droeifedd, tra mewn manan eraill y mae yn dyrohafu i'r aohder o 120 troedfedd. Yn awr, awn oddiwrth y ffeithiau uohod at ddamoaniaeth ag sydd wedi tynu sylw an- arferol yn y blynydloedd diweddaf. Gelwir y oyfryw gan Seryddwyr, nid yn ddamoan- iaeth, ond yn ffaith-ffaith a brofir yn ddi- amenol gan wyddoniaeth ao athroniaeth y dyddiau diweddaf hyn. Y mae y ffaith oil bwysig hon i'w dysgu yn benaf oddiwrth weithrodiad teidiau y mor, ao er mantais i allu gwerthfawrogi y pwysigrwydd a berth- yn iddi, y rhoddwyd y sylwadaa uohod. Fel y oeisiwyd dangos yn flaenorol, aohosir y teidiau yn benaf gan waith y lleuad yn oymeryd gafael megys o'r dwfr tra y try y ddaear ar ei heche!. Y mae ymrwbiad, ao y mae ymrwbi pawb yn aohosi loss of poict Sais. Pe na bae neith ychw ei gyflonvi i unrbyv, gorff, h: y oyfryw ar nnwaith gan y achosid gan ei ohwyldroad; mewn perthynas i'r belen ddi oredu fod gweithrediad teld. raddol, ond er hyny, yu sior art dra gyda pha an y teitbia y dL ohylohdro. Y raae oaalymadaa db dylyn hyn. Y mae hyd y dydd yn ymestyn o flwyddyn i flwyddyn, er hyny yn ganfyddadwy, gan in or fycho. y gwabaoiaetb. Oad mewn amser i ddj —pan fyddo blynyddan a £ rifa«3 wedi rhedi i ben, a phan fyddo v ddaear vn narhan i r- I chwyldroi, er yn arafaob, fe fydd y dydd, nad yw ei hyd yn awr ond pedair awr ar hugain. wedi hwybau yn ddirfawr. Oymaint yw effaiih yr ymrwbiad hwn ar ohwyldro y ddaear, meddir, fel y bydd i'r belen ddaear- ol gymeryd yr un faint o amser i droi ar ei heohel ei hun, ao a gymer i'r lieusd yn awr i deithio o gwmpas y ddaear. Hyny yw, fe fyddhyd y dydd y pryd hwnw oyhyd ag wyth diwrnod ar hugain yn awr, a ohaiff y ddaear ei hamlygu i belydrau tanllyd yr haul am bedwar diwrood ar ddeg ar yr un adeg. Bydd i hyn ddwyn yn mlaen gyfnewidiad aoniraadwyar wyneb y ddaear. Dinystrir pob bywyd anifeilaidd a llysienol; terthir y dwfr ymaith, oresir y oreigiau yn eu safle- oedd, a dygir yr holl fyd i gyflwr o anial- woh diwertb. Tybia rhai fod y Ueuad eis- oes wedi myned trwy y process hon, ao mai dyma yr eglurhad sydd i'w roddi dros yr ol- wg diraenas a welir ami. Y mae gwres yr haul eisoes wedi rhoddi dangosiad trwyddl, pa fath yw oyflwr dyfodol ein pelen ni i fod. Y mae y ddamoaniaeth hon yn oael ei chydnabod i raddau gan Seryddwyr, ao hef- yd yn oyfateb mewn rhyw fodd i'r broffwyd- oliaeth a gynwysa y Beibl mewn perthynas i'r tan llosgadwy a pha un y dinystrir hi yn y dyfodol. Hon yw y ddamoaniaeth, a der. bynied y darllenydd hi nea beidio; er hyny y mae yn deilwng o sylw.