Y Tyst

Gymru, paham na obaiff hi ian o'r Ddedif sydd yn sobri Cymru befyd? Fe addefir yn gylftel;nol mai y rhwystr mwyaf ar ffordd iledaeniad addyag yn mysg y bobl ydyw y diodjdl meddwi 1, A ITug ydyw rhai cyfundrafn i aidysgu y bobl ar un Haw, tra yn gwrthod gwneyd dim i atal thwysg y gelyn mwyaf i addysg ar y Haw arall. Ac y mae cyeon- deb yn hawlio, os ydyw Mynwy yn cael ei chynwys mewn dwy ddeddf sydd yn ddl peithynas union- gyrchol a Chymru, y dylai hi gael ei chynwys yn y llall hefyd. 3. Maehiwl gan s'.r Fynwy i Dleldf Cau y Tafarndai ar y Sabbath yn Nghymru am fod mwyafrif mawr p)blogaeth y sir yn awyddus am dani. Ni fu deddf yn cael ei chwenyeh mor gyff,edin-)I, a mwyafrif mor bendant drosti, ag sydd gan sir Fvnwy dros gael Deddf Can y Tafarndai ar y Sabbath. Mie y Cynghor Sirol, gyda mwyafrif mawr, wedi pas;o penderfyniad ya ffafr i'r Ddeddf Gymreig i gael ei diwygio fel ag i'w gwneyd hi i gynwys s:r Fynwy. Aonilyn uoig byny, ond anfonasaDt ei Gadeirydd yn ei gy- meriad swyddogol i siarad yn ff;fr y cynygiid o flaen y Ddirprwyaeth Fi-eninol. Mae Cynghor Trefol Cisnewydd, prif dref y air, wedi pasio psn- derfyniad yn ffafr y ddeddf. Mae 4 o Fyrddau Gwarcheidwaid, 11 o Gynghorau Dosbarth Trefol, 4 o GvDghorau Plwyfol, a 12 o Fyrddau Ysgcli >n yn y sir, yn ei ffafr, ao wedi arwyddo hyny. Mae cymaint ag 1,8880 benderfyniaiau mewn cyfar- fodydd eyhoeddus wedi cael eu pisio yn ei ffaflfr. Mae 3,043 o ddeisebau wedi cael eu hanfon i'r Senedd yn'dymuno am ei chael. gydag 58 069 o enwau arnynt. A thu < 1 i'r cwbl, y mae ganddi gymeradwyaeth dwy D lirprwyaeth Fceninol o'i phlaii, tra nad yw y b'aid withwynebol ddim wedi Ilwyddo i gael dim end 10 o ddeisebau gyda 21,781 o enwau ai n,, nt. 4. Mae grn sir Fynwy hawl i'r Ddedif Gymreig i Gau y Tifarnau ar y Sabbath am ei bod yn cael cam drwy fod y terfyn a osodir i'r Ddeddf yn trwy ganol poblog- aeth fawr. Mae y llinell derfyn rhwng sir For- ganwg a s'r Fynwy yn lhedeg trwy randir ag y mae ei boblogaeth drcs 200 000. Ac fe wel pob un a fyn weled nad ydyw til-iogaeth ag y mare y boblogaeth mor lluosog ddim yn derfyn prioiol yn y fath aehas a Deddf OIU y Tafarndai ar y Sab- bath. N d ydyw yn cael chwareu teg i wneyd ei gwaitb. Torir ar ddyst'wrwydd Sabbath tawel Mynwy mewn llawer man gan swn bvddorol tyrfaoedd o ddynion sydd wedi croesi y ffia o sir Forganwg i yfed a meddwi. Mae y ffyrdd yo llawn o oferwyr, ac y mae llawer nos Sibbath yn debycacb i noson Ffa;r y Ffyliaid nag i ddydd Duw. Ac nid yw yn deg fod Sabbath s!r Fynwy yn cael ei sarnu gan webil on sir arall. Mae iechyd moesol a chymdeithasol y sir yn ymbil am symud y casbeth bwn o'u mysg. Ac wrtb ettya y Ddedif Gymreig i Gau y Tafarndai ar y Sabbath yn sir Fynwy, fe fydd yr anhrefa hyn yn cael ei symud, ac fe fydd y Ddeddf yn gryfach i wneyd ei gwaith, oblegid fe fydd ei Uinell derfyn wedi hyny yn rhedeg drwy diriogaeth amaethyddol, lie nad yw y boblogaeth ond rhyw 9000. Mle rheswm, a thegweb, a cbyfiawnder yn galw am i hawliau Mynwy i'r Ddeddf han i gael eu caniatau. Y Parch W. Ross HUGHES, Borthygest, Porthmadog, oedd y nesaf i siarad, ar ADFYDAU PL INT ODDIWRTH Y FASNACH FEDDWOL FEL CYMHELLIAD I'R EG- LWYS I OFALU AM DANYNT. Y mae rhieni sal yn magu plant sal. Dywedai y cenadwr eowog Dr Paton, foi rhieoi Tanna, un o ynjsoedd y New Hobiides, yn gofalu cyn lleied am eu plant pan yn fychain, ei fod yn syndod sut yr oadd eu haner yn fyw cinlytiid hyny oedd, fod y plant, pn dyfent i fyny, yn gwll d libr's o'r lien a'r metheai^. Mor fuan ag y meth i y rhieni weitbh i sicrhau eu hymbortb, gadewii hwynt i newynu i farwolaeth, ac weithiau fe'u symudid o'r ffJrJd trwy foddior cyflymaeh. Cwynai y pr Jffwyd gynt dros J arusaiem, Ni I oes qrweinydd iddi o'r holl feibion a es^orodd ac nid o's a ymaflo yn ei Haw, o'r holl feibion a fagod 1.' A'r rheswm am hyny ydoedi, mai eu magu yn sal a wcaetb. Nil yw yr E lwvs Giistionogol bob amser wedi rhoddi y lie a d-i'yngi i'r plentyn. Boddlonodd i raddau gormodol ei adael i ymdaro oreu y gallai, nes col.i ei gafael arno. Yna ym cfiliiii a galarai o'i blegil, a gweldici drosto ac 03 y Uwyddai i'w enill yn d yn garpiog a biiw, llawenychai a I il-twanydd auhralthad my a gogon- eddus.' Y mae gwir angen i'r Etlwys ddysgu y wers synwyiliwn bono, fod Dyogelu vu well na., adfer.' Gall creithiau pechod ar y Saat fod yn plod i ras y Daw a'u cadwoid, ond ni fedd craith unrbyw gytnhwysder arall i weithio drosto. Geilt y meJdwyn adferedig fod yn wrthidrych trugaredd, ond daw y plenton a ddyogelir yn gyfrwng tru- garedd i'r hii. With adfydau y golygwn holl L bethau croesion ac annymunol bywyd. Cyfyngir ni yn y testyn i adfydau ydynt yn cyrhaedd y plmt o gyfeiriad neillduol-cyfeiriad y Fasnach Feddwol, ac y mae eu henw yo lleog. Fel rlieol, cil yw adfyd y plantyn o'r cyfeiiiid hwo yn ei gyrhaedd yn uniodgyiehol, ond trwy arall, a'r aiall hwnw wedi ei dyngbelu gan bob deddf, ond deddf ei chwant, i sefyll rawng y plentyn a phob adfyd. Afradlonedd y rhiaint broa yn mbob acbos sydd yn cyfr f am adfyd y plentyn. Y rhai a roddasant fod iddo, ydynt fel pe ar eu beitbaf, ya gwneyd y fodolaeth bono mor adf}das ag y mae ya ddichonadwy. Dywedodd un y dylai pob trallod ymdreiglo ar yr jsgwyddau Iletaf,acu;d gorphwyso ar yr ysgwydd eiddil a gwan ond pm ddaw y brenhia Alcoi deyrngadair y teulu, y dtil- iaii gwanaf, a mwyaf diatriddiffyn-y pl-int-a orfodir i ddyoddef mwjaf. Henry Ward Beecher a ddywelai fod, Y plentyn nad oedd gat-dio neb i ddyoddef drosto yn adyn trueous.' Oad y mae yn Mhrydain Gristionogol heddyw fyrddiyr a i o blant, Lid yn unig heb neb i ddyoddef drcstynt, ond a orfodir i ddyoddef eu hunain o'r cryd, oharwydd afradlonedd eu rhieni. Y mae rhieni afradlon, fel bugeiiiaid anffyddlor, yn agor drws y goilin, i ollwing y b'aidd i mewn, a'r w/n bach gant dimlo gyntaf lyrnder dint y bwystfi Gtvell blaidd ya mhobman nag yn y go liIJ, yn enwedig cs ybyed y bugail a'r blaidd mewn cynghra:r. Daw yr adfydau o byd i'r plentyn trwy wabaaol ffyrdd. Yn gyntaf oil, gofali deddf etifeddiaeth ei foii yo cael ei gyfran. Gen:r miloedd o blaot yn Mbrydiio bob blwyddyn, wadi eu haaghyf- addasu ar gyfer bt-wydr bywy,i, cyn c.,rhaedd maes y frwydr. Nid yn ofer y dywedodd y Deddf- roddwr Mawr, 'Mjfi yr Ar^lwydd dy Dduw, wyf Dluw e.ddigeddus, yo ymweled An auwireJd y tadau ar y plant, hyd y drydeid a'r beilwii ed I geoedlaetb, o'r lhti a'm casaat.' Y mae'r ddeddf m r hen a chyfiiwndar Dwyfol, onderhynal yw, gellir dyweyd am dan, gydag un o'n PLif- feirdd Ar ei haeliau ni diisgynodd Cysgod cwsg ti'wy'r oesau hir.' Profa sylwadaeth gwyddonwyr craff, a mediygon dysgedig, fod dianc o afielion y ddedif yn ymar- ferol anmhosibl, ac yn mysg y rhai achebycaf o aliu diano, ceir hil y meldwyu a'r ymyfwr. 01- rheiaiodd Conway Scott, deulu meddwjn i'r dryd- edi genediaeth—tad meddw, mab meddw ac allan o Sdith o W J rhn, bu dau farw o'r convulsions, aeth dau yn wal'gof, ac un yn hurtyn, a dyoddefai y ddau arall oddiwrth is-ller meddwi, & Ddyn- odd meddyg a-alt hines teulu i'r bedwa edj genedlaetb, t wy orsaf iselder meddwl, hti io i orsaf gwallgofrwydd, gill alw yn ng Hsaf tuedi- iadan Ilofruddio,, yo y divfedd, cyrhaeddasant ben eu taith, yn eiddil o g)iff a meddwl, a sudd s- ant i ddifJdhnt. Ffynonell arall o aifyd i'r pleityn ydyw, c:eulondeb gwe thredul uaion- gyrchol. Darostynga alcoh 1 y tad a'r fam yo is na'r bwystfil. Geir y bwystfil creulonaf yn bar)d i amddiffyn ei hiliogaeth ei han. Oid gwoa alcohol galonau rhioni tyoerynwaeth ca chalonau dreigiau, oblegid 'Y drei iiu a dynant allaa eu bronau, a roddant s ign i'w ceaawon mercb fy mhobl a aeth yn greuldwn, fd yr est ysiaid ya yr anialwch.' Dywedir y daw yn agoa i hiner coJn' mil o achosion o greulondeb tuag at blant, o flaen Swydd gi a y Gymde thas er atal creulo deb at blant, bjb blwyddyn ac o'r rhai hyn, daw tua thair m l o tben y llysoeJd, pa r li a gosbir gan mwyaf. Syniad sydd yn ddarostyngol i dd/nol- i leth ydyw, fod lie i estron i ymyryd rhwag plant a'u rhieni ond dyna'r ffaith, ac alcohol yn mlaanaf a phenaf sydd yn gyrriful am dani. Yn N,hae:- lleon flynyddau yo ol, dygwyd mam o flaen y Barnwr HAvkkins, ar y cyhudiiad ofoadwy o daflu ei baban ar y taa, a cha:s:o tywailt dwlr berwedig srno wed'yo. A oes eis eu dyweyd mai dan ddy- lanwad diod yr oedd? Lai na blwyddyn yo ol, llusgod i t d ei eaetb tach, un-a'r dde,, oed, allaii o'igwely, gan ei throi i'r heol ganol nos. Di)d et i. YlJbyûi flioedd yn o, 11 isgodd geneth fach naw oed i farwolaeth yn Batteisea. Ceis o chwareu rhan mam i'r teul a yr oedd yr un fach, tra yr oedd yr hon a apwynf oid nefoedd a daear yn fam i'r tenlu hwnw, ya sipin di/aaadfettb ar wely cup- i)g, ya oysgu ymjith effeithiau y ddiod. A oes lhywan yn l a ol i godi yr wrthdiadl fod tlodi yn llawn cymaiat ac aughymedroldeb wrth wraid i y creuljnderau hvn ? Gjfynaf i'r cyfryw, 'Beth sydd wrth wraidj y tlodi?' Dylanwad dlWJ yr alcohol sydd with wraidd y tlodi a'r creulondeb. Lai na chwe' mis yn ol, dygwyd un Thomas Meredith o flaen y llys, ar y cyhuddiad o gamdrin ei bedwar plentyn. Derbyniai y gwr hwn bum' cant o bunau y flwyidyn oddiwrth eiddo, a gwar- iai bedair pant yr wythnos ar ddiodydd meddwol at ei wasanatth ei hun, ac yn ol tyst;olaeth e Ir'od, yr oeid ya amlach yn feddw nag yn sobr, 9 chamlr niai ei blant bach mor greulon, nes yr swydtnfc glywed swn ei drotd! Na, nid tlodi, oD« diod, s;dd wrth wraidd y creulondeb. Dracbef13! tyf enwd t reitbiog o adfydau o'r hyn y gell'r e' alw yn esgeulusdra y rhieni, a dichon fod hwn100 doreitbiog maes a'r UD. Nidy creulondeb union". pyrchol a arfe ir tuag atynt, yn gymaint a'r a'rgofal a gedwir oddiwrthynt—yr amddifadr^y^ o'r hyn y mae ganddynt hawl iddo. Y mae yr un yn ei galon a'r creulondeb,—yn ti { unig y mae yn gwahaciiethu. Cymer dair emlwg (a) Esgeuluso y corff; (b) es'eulu03 meddwi, (c) esgeoluso yr ensid a'r tri hyn y° y mient yn cytuno, i anghyfaddasu y plenty1 gyfer y bywyd goreu mewn dau fyd. y naill wrth y ilill, fel y dywedai Ruth Naomi, Pa le byrag yr flych d', yr af finao, yn mha le bynag y lietyech di y lletyaf finau Lobl di fydd fy mhobl i.' Ni raid mynei yn i chwilio am brawfion diymwad, fod plant, i"' r8g ieuainciiWQ weithiau, yn gorfod dyedief yn ddwj o ddiffyg ymborth a diliad, yn herwydd afiadl°D' edd tad a mam. Lai na thri mis yn ol, yn CyBredin, dywedai Syr John Goi&t, iddo dderby lly thyr od iiwrth foneddiges yn Ngogledd yn ei hysbysu am lawer o engreifftiau o es dra truenus yr oedd y plant wedi eu gwis2°ii cbarpian, a'u baaer newynu, ac esgeolusid ea b° fan anhwylderau. Cedwid hwy o'r ysgol, fvnych i fyn'd a chwn eu tadau a'lan am exerc^e' Yr oedd y cwn jn dewiin a llyfnion. ond y P^lDf yn newynog, gwelw, a charpi g. ■ Wrth siir^8! yr un mater yn Nhy'r C>ffrediD, darfu i'r Mil^9 Lock wood symio i fyny y sefyllfa mewn brawdde^ fe ■, gofiadwy, rymus,—' Drink is at the it.' Dyna'r ffaitb, y gruddiau gwelw, y diwefr, y dil'al carpi g, 'Drink is at the botto of it.' Pan fu farw ba'>an pum' mis a haner oed Emily Sjott, lai na blwyddyn yn ol, Pr0^ff^fhp byddai y fam yn gadael y bychan beunydd, ei hun, ac yn myned allan i ddi ,ta, a thr «y W brysuro ei ddiwet'd. A anghofia gwraig ei tyn sugco?' sydd gwestiwn hen, a hened a yw'r ateb, le, hwy a allant anghefi Actio0 cynot thwyon sicraf i'r anghofr>vydd hwn ydyrf J ddiod. Daeth dyn oedd yn dad i amryw bla0*' dan ddylanwada.u y Diwygiad yn nhief • pen mis yr oedd gwedd ei blant wedi new'^» j gwell graen ar eu holl ymddanpos:ad. Gall y taj hwnw wneyd ei blant bach yn ddedwydd °° iddo benderfynu cymeryd eu phi! yn erby° ddioi, ac nid cymeryd plaid y ddiod yn eu berby hwy. Hi sy'n gwenwyto flfjnon bvwyd o Nid yn un<g dyoddefa y cotff, oed y hefyd, esge^lusir addysg y plant yn ei bo 1 ghenau Y mae gan bob plentyn yn y wLd i'w addysg, ac oni cha fwynhau yr hawlfraiot b.0?' gadewir ef ar ol yn ddid >stuii yn rhedegf* byi Y mae yn ffaith anwadadwy, fed anghymecrold6 y rhieni, ac absenold.-b y plant o'r ysgolioD, cardded law yn llaw. Dywedai y Deon Kitcb0.f yn Durham, ychydig fisoedd yn ol, mai y d*wy S/ dduaf ar fap dirwestol y deyrnas oeddynt Nortf' umberland a Durham ac ychwanegai y t parchedig, mai y ddwy sir ynaoeddynt^fwyaf °g 0 holl siroedd y deyrnas o ran eu haddys,?. A modd gwadu'r berthynas? Tua'r tlwyddyn gwnaed ymchwiliad mewn rhan o Landaio. a d»°' lenwyd y ffaith druenus, y gwerid 4j 3c am ddi°a' ar gyfer pob ceiniog a weiii um addysi J0.* cjlch hwnw Hyd yn nod pan anfotir y ^n^l0 ysgol on yn awr, rhag o'n cosb y gyfraith, y llu ohonynt yn hollol angbymwys i dde1*5^ j addysg. Nid yw yn ddim llai na cbreuljod0 • geisio llenwi pen plentyn ag addysg, tri y no*0, j gjlla yn wag o fwjd. Cyflawnodd Iesu wVrth ddangos hawl y dysgybl i gael ymbortb. Y digon o athroDiaeth yn yr hen air Cymrae^ 1 iol hwnw, 'Fe chwery'r bol a'r bwyd.' plentyn ftdc chwareu, fedr ddysgu hefyd. jr^ esgeulusdra yma ffurf aralll eto, bwysic»c° na'r oil esgeulusir yr hyn sydd yn foesil 9 ysbrydol o'r plentyn. Awgrymiad>l iawn y"/j hanes am A^nia Manefield, j r hon a anfoDWyd garchar ychydig fisoedd yn o', am es.jeulos0 e chwe' phlentyn. Dywedai ei phriod fod AnnieS batrwm o wraig a mam, tra y cadwai oddi«ltbJ; ddiod. Oad aeth mor lwyr dan ddylanwfti 0 chwant, fel y gwystlodd y Beibl Teulua:dd, 9 chest of drawers, t r mwyn sicrhau y tl i' i Rhyw ddameg-weithred, yn 'arjoel golau.' 1,8 oedd ganddi ofal mwy am y chwe'chi rl na'r cbj' enail bach anfarwol a ymddiriedwyd iV g0** Gorfodir degau o fil >edd o blant y deyrnas i y^ droi yn yr amgylchojdd mwyaf anffafiiol ystyr foe £ o', yn uni; yn herwydd afradloaedd rhieni. Dysgant yr iaith aflanaf, yr un pryd dys^ant waeddi 'Mam;' y mae gweitbre-0' fiiaidd yn bethau cyffre Jin iddyat o'r bion dU J