Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
BANGOR. i
BANGOR. i DBDDF EPLYSIID.—Traddodwyd darlith bur allnog-ar y testyn newydd-eiriol hwn gan y Pareb. D. S. Davies, yn addoldy Ebe»ezer(A.),n3sWener,yr28am cynfisoK Y Hywydd oedd Mr J. Roberts. Yr oedd y mynediad i fewn yn rhad, a chafwyd eynng),liad lluosog o wrandawyr astud. i Terfyitwyd y cyfarfod trwy weddi gan y i Par<jh. C. Davies (B.). Dylai eyfeillion sobrwydd gael clywed y ddarlith ad lysg- t iadolbon trwy y wlad. I OYFABFOD ADLONIADOL. — Cynnaliwyd y trydydd o gyfres y eylarfoclydd dyddorcl hyn nos Lun, y 31ain o Ionawr, yn Iloreb, gan y brodyr Wesley aid. Llywyddid y eyfarfod yn ddeheuig gan y boneddwr haclionus Mr T. Lewis, Gartherwen. Yr oedd y cyfarfod hwn, fel y lleill, yn wir ddifyrat ac adeiladol. Cafwyd difyrweh anughyffredin gyda'r CI Spelling Bee," yr hyn sydd yn deehreu dyfod yn boblogaidd mewn cyfarfodydd o'r natur yma, CYFARFOD ARALL.Nos Fawrth diweddaf, Gynnaliwyd eyfarfod arall, o'r un natur a'r blaenaf, ac i'r un pwrpas, yn ysgoldy y Tabemacl. Llywyddid yn fedrus gan y Parch. J. Williams, gweinidog y He. Cym- merwyd rhan yn y cyfarfod gan Dr. Ellis, Mr W. Richards, Meistri Hughes a Jones ac amryw ereiil. Cafwyd cyfarfod da, yn atteb yn hollol i'r hyn yr amcJU | gyrhaedd atto. TAN,—Dywedir ddarfod i dan do; yn y City Steam Mills, perthynol4 r rl* Lewis a'i Gwmni; ond trwy fo(^°^sa tin ddiffoddwyr yn agos i'r He, (^ i roi attaliad arno eyn gwybo'13 fod wedi deehreu cynneu. BERWEDYDD PERYGLUS. J* ddiweddar trwy y ddinas bn 0 berwedydd wedi cymir5^ «*h&dd fadwyd „^eidiwyd neb, pmmeryd a$s^'Ur f ile y[ barod trwy drugaredd ^ls8wy]»J JLitk™vr. yn fuan etto £ eM" y «"clthw^r ddechrett ar A gwetitil. AWPEN ±RDDERC*OG.NOS Wener DI- WEDDAF JYNNALK^ mfer ^osog o gyf- aUhaktD**™8 swPe,r a dawnsfa o» ar yr aolilysur o 1 ymadaWiad 0>_ ya y Penrhyn Hall, yr lion oedd uollol gymhwys i'r amgylchiad. 1 eadeirydd oedd Mr Tudno Jones, a Mr Wilson yn is-gadeirydd, Gwedi clirio y byrddau, ac i bawl) oedd yn bresennol gael eu digoni ar y seigiau a ddarparwyd gan Mr F. Jones, Railway Hotel, aeth- Swyd yn mlaeu i adloni trwy ganu, awnsio, &e. Cvmaierwyd rhan yn y cyfarfod gan Mr Elias (Telynor y Gogledd) -so amryw ereill o foneddigesan a bonedd- ioan adnabyddus. T DDANNODD.Y dj dd o'r blaen gwelsom un o feirdd y ddinas hon yn di Idclef o dan ddirdyniadau y ddannodd, ac yn y eyfryw boennn eanodi fel hyn. Nis gwydilom ji gweddns ai p^idie yw rhoddi pethau fel hyn yn naysg ein gobebiaeth, oud diclion y cai,iitta Mr). Goi. iddyni fod felly tiin y tro — M., I M rr RuHrtw.M, tr-t'r faniiwl-l a fyn —g}-nnen, -i Trjwy'm gmad, wreuH englyti lih t, til-t YTi fiyil, WIN imi nadu tob mjnortyn. 0: ..10. 8"" am rrim gvtith-i naaotdd, Enyu* M heff;,i,b Anttvrylitg ^aoi eilwaith '.f{.w)'n a methit;t chjsgn chaltb, Anf yn k o8»h a'i gyr-,rn bollol, fy myfyp Awft) afiaoh toiiifyr, t el tb6n uni thyr. PEN Y BONGC. tIIii
CAERGIBI.
CAERGIBI. DAMWAIN.—Dydd Mawrth, y 18fed eye- fisol, digwyddodd damwain yn y dref yma, trwy i ddyn syrtbio; a phan godwyd ef i fyny, yr oedd yn farw. CYNGHBRDD.—Nos Wener, yr 2 la in eyn- i fisol, cynn.iliwyd cyngherdd yn neuadd y dref, dan lywyddiaeth R. T. Parry, Ysw., U.H. Prif arwr y eyfarfod oedd Myn- yddog. YHCHWILIAD.—Ynddiweddav'^wnaed ym- ehwilind i aubos suddiad ylloti,, "Clifton," tua Rhosueigr. Bamwyd f ;d bai nor y cad- ben, a chymmerwyd ei certificate oddiarno am ryw gymmaint o -tmser.
-->--------•,CAERNARFON.
-> • CAERNARFON. BUDD-GYNGHERDD MISS MAGGI-E J. JONES. Fel y crybwyllwyd genym yn rhai o'n hysgrifau blaenorol i'r gantores addawol hon gael cyfres o futl:]-gyngi)ef(l(],,til.. CYII ei mynediad i'r lioyal, Ica/teut of Munit, Ltandain, a (I iamheit fod pawba i clywsawt yndatganu yu barod i ddyw !!t ei ".lo t rn haeddu gwneukhur n Lo Oill hfH itMi." Cynnaliwydycynt!Upo'rgyf enevngberddau nos Fawrti,25ain eyi) fisol t vii vi- i Rooms, Dinbyeh. Yr oedd y cyngherdd hwn dan nawdd maer Din bye"», J. Parry Jones, Ysw., y cynfaer; W.itkin Williams, Yisw.A.S., Plas Draw; Mr R. L ovvi Wii- liams, Bodgwilym Cyng >; wr ].u. T. J jne.5, -ironmonger, High-street; Mr T. Gee, D Turnour, ac ereill. Liunwyl y y fedrus gan Mr E. T. Jones, YfW. C.ifwyd j dan bedwarawd, zyf, '"Gaiiv o'er the i j Oce-.in a God is a Spirit," gany Quartett Party," sef Miss Jone-S, Xrl- Howell Williams, Bos Maelor (yr b-vn ft r (" "I i ddneth 1 lenwi y bwlch a aehosWyd crWy 1 Mr W. vV. Thomas gael ei ludil;is i fod yn bresennol), a Gordon Thoma"-y ddau ddiweddaf yn gwasanaethu fel prif denor a bass yn Eglvvys G^emol Ban- gor. Hefyd eaecl clau "diawd," "rfhe Hawthorn in the glade," a Duiv bydd drlgaro. Miss Jones, Eos Maelor, a Gordon Thomas. Caei datganiad gwir deilwng o'r pedwar dtri. Rhoddodd y crythor ietl mgc 0 G^rnai^on» sef Mr I Howell Williams, foddbnrwydd annghyff- red in yn ei diltill sterol 0 ehwareU y crwth. Derbyniodd daranau 0 gymmor- adwyaeth. Diambeu yw fod dyfodol dis- gliler 0 flaen y lachgen ieuangc tra go- beithiol liwn. Cafwyd yr unawd "He was despised ganddo yn yohwanegol «t y darn-iu a ehwaretiodd. Derbyniad gwresog ififrn a gafodd Gordon Thomas hefyd yn ei ddatgaeiad 0 Gogoniant i yinri a Warrior Bold." Medd y I datgJflwr hwn lais bass hynod 0 dda. C tf. Wyt»gan Eos Maelor "Bryniau fy Ngwlad" a'ralaw fendigsdig bono o'i waithef ei hun, p. £ H Hen ffon fy Nain," yr hon a dynodd iiaranau o encore ond nrwres y cyngherdd oedd Miss Jones (Rhutbyn fel y'i gelwir y ffordd yma). Ni ehiywsom hi yn eanu Yllt well, os eystal, erioed. Datgan- odd gyda theimlad a chelfyddyd neillduol 1 Esmeralda," "From inighty Kings," "Pilgrim's path," a Gyda'r Wawr." D munem o'n calon, heb na seboneidd- iweh na dim o'r fath, id-di ennill iddi ei hun yn mysg caotoresau ein gtflad enw ag y bydd Cymi u, gWlad Y ghn, y-a falob o to m 1 1 gael ymnrostio ynuao. leg yw nysoysu ei bod yn awr yn Academy Cerddor- i iapth Gogledd Cymru," dan qddyso, Air J. H. Roberts, A.R.A.M. (Pencerdd Gwy- nedd),yrbwn oedd hefyd yn bresennol yny cyngherdd hwn, ac a ehwareuodd ei grand march" Aryonia." Dyma brawf i ni 0 allu Mr Roberts fel athraw cerddarol yn mherson Miss Jones. Dylai yr athraw fod yn falch fod ganddo y fath uo i ddat- gan ei fedrusrwydd trwy y wlad. Deallwn ei bod yn bwriadu cynnal cyngherdd yn N ghaetnarfon yn fuan, pryd y bydd i lu 0 ddatgauwyr enwog gymmeryd rhan yn- ddo, yn nghyda chor disgybledig yn hollol at yr achlysur. Dylai Caernarfon, 0 bob lie, ddangos eu hedmygedd 0 boni. Bydd yn barod at eu gal wad hwy amser a fynir, a diau genym y ea y gefnogaeth y mae yn ei deilyngu oddiar eu llaw. MARWOLAETH MISS KYFFIN, NORTH ROAD. -Diau y bydd yn ddrwijgan lawer glywed am farwolaeth y foneddiges hon. Cafodd gystudd maith. Yr oedd yn an hynod garedig, a chaiff dosbarth y tlodion golled fawr yn ei marwolaeth. Ei harwyddair yd- oedd, gwneud a oliai 0 ddaioni i bawb mewn oyfyngder. Cafodd y liestr if Cfltlm,ya," perthynol i Mr Tiio.nas Hobley, o'r dref hon, fordaith arw am Yokohamn, Japan. Cyrhaeddodd ar y 29ain 0 Dachwedd. LLYSOEDD 5R YNADON.—Dydd Sadwrn, o flarn Argl w,) dll Newborongh, y Parch. Wynn Willia 118, a, Mr J. P. de Winton.— Am feadwdod ditwywj-d R. R. Hughes, Ebenezer, i iis 6c a'r costau. Gan fod Hugh Parry, Turner-street, Llanberis, wedi cael ei ddirwyo amryw weithiau yn flaenorol, dirwywyd ef y waith hon i 10s a'r costau. Am foddwi gorfu i R. G. Ro- berts, chwarelwr, Penisi'rwaen, a Johu Jones, Llanrug, dalu 2s 6c bob un, am ymosod ar yr heddgeidwad, W. Jones, Cwmyglo; anfonwyd Thomas Ryan,chwar- elwr, Ebenezer, i garchar am ddau fis. Peidied y bechgynos hyn a meddwl y eant wneud a fynont a, phawb. Gobeithio y. 1 bydd yr esiampl hon 0 gigeiddi weh yn wers 1-13 i ereill yn y dyfodol. TOLLDY GLANGWNA ETTO. Gwysiwyd Mr Evan Jones, Cyrnxnt, Waenfawr, ar y cybuddind 0 jjeisio ysgoi talu y doll ar geffyl, trwy iddo ei gymmeryd allan o'r drol. Amddiffynwyd gan Mr AUanson. Ar ol yebydig ymdrafodaeth taflwyd yr 0 achos allan, LLADUAD.— Cyliuddwyd Owen Jones, labrwr, Pant^las, o ladratta dwy raff, eiddo Margaret Williams, Penygroes. Nos Wener, daeth y careharor ac un arall i'r siop. Yn fuan wedi iddo fyned allan can- fyddwyd lie y rhaffau yn wig. Gwnaed y peth yn hysbys i'r heddgeidwad R. Jones, yr hwn a'u cafodd yn ei letty yn chwarel Tanrallt. Dedfrydwyd 0. Jones i ddau fis o garchariad gyda llafur caled. D., dd LInn, ger bron y Maer a MrG. R. Recs, taflwyd yr aehos yn erbyn tafarndy Pwl!ygro allan, yn nifFvg digon 0 dystiol- ME DDW DOD .—Cylmdd wyd MariaThomas, cigyddes, yr hnu sydd hen wreigan a ddir- wywyd amryw weithiau o'r blaen, am feddwi. Wi th gymmeryd ei hoedran a pbetnan ereiil i ystyiiaftb, a chan obeith- io nEt ddt uai o'i flaen ef etto, rhyddhaodd y Maer hi ar daliad y costau a'r ddirwy. —Lliiftadorf.
Advertising
As and warranted cure for Pioa- pL- Scurvy, bad Legs, Skia and Blood Dis- ..q -s..»;;J s "f »li kin(ii, we o ji with Confidence r<'uoion!c»d C. rL-C,6 Wortd-Famed Blood Mixture. Soid by Chemists everj-where,
DOLYDDELEN.
DOLYDDELEN. TRENGHOLIAD.—Cynualiwyd trengholiad ar gorph Evan Thomas, yn Ysgoldy y lie hwn ddydd Mawrth, y 25ain o'r mis di- weddaf, gerbron trengholydd y sir, yn nghydatr nifer arferol 0 reithwyr, blaenor ar y rhai ydoedd Mr R. R. Williams, goruchwyliwr Chwarel y Bvflch. Y tyst cyntaf a holwyd ydoedd Robert Jones, yr hwn a'i gwelodd gyntaf. Dywedodd ei fod wedi bod yn llettya yn un 0 ystablau y Gwydir Arms, ae iddo wrth fyned ymaith yn y boreu ddargaufod Evan Thomas yn gonvedd ti1 lttwr, a'i law 0 dan ei ben. Meddyiiodd ar y pryd mai eysgu yr oedd, pryd er ei fawr syndod y cafodd maimarw ydoedd. Rhedodd yn y fan i'r ty agosaf i ymofvn cymhorth, pryd y daeth Mr Evan Thomas, dilledydd, i'r fan, ac y cyrehWyd yr he idgeidwad Roberts, yn nghyda lluaws ereill. Cludwyd ef i ys- tafell yr elor berthynol i'r eglwys. Tyst- iolaethodd Mri Thomas a Roberts yr un modd. Hefyd, tystiolaetbodd yi4 hedd- geidwad Robert Jones iddo ganfod y trangcedig nos Sadwrn, ae iddo ei anfon a gorchymyn iddo fyned i'w letty. Yr ydoedd wedi bod yn yfed yn lied drwm ar hyd y prydaawn hwnw. Y rheithfarn yd- oedd iddo farw mewn canlyniad i yfed diodydd meddwol, a chysgu allan, gan 0 fferu i farwolaeth. Gwnaethpwyd casgl- jiad ar hyd y rbeilffordd o dros 8p at ei gladdu, ac anfonwyd y gweddill i'w fa,m drallodus. DIRWEST.—Cynnaliwyd cyfarfod i ar- eithio ar ddirwest yn addoldy y Trefnydd- ion Calflnaidd yn .111e hwn, nos Sadwrn diweddaf, 0 dau lywyddiaeth y teilwng brit demlydd, Mr David Grithth, pryd yr oedd y talentog areithiwr, Plenydd, yn ei hwyliau goreu yn ergydio y fasnaeh feddwol, a,'r Parchedigion Mawddwy Jones ae R. Owen Hughes, o sir Fon. Cynnal- iwyd un arall am bump o'r gloch ddydd Sul, yn addoldy yr Annibynwyr, gan yr un areithwyr, pryd yr oedd yr addo'dy yn orlawn o wrandawyr, er mor anffafripl oedd yr bin. DAMWAIN.—Digwyddodd anffawd i ddyn o'r enw David Edwards ddydd Gwenet diweddaf. Tr& yn dilyn ei orchwyl, syrth- iodd darn o'r ddaear ar ei goesau, nes eu tori mewn eanlyniad.—Moelwynawg WylW
-----___--------...---------FFESTINIOG.
FFESTINIOG. CYNr,.EIERDD.-Nos Fawrtli, Ionawr 25, cynnaliwyd cyngherdd yn yr Assembly Room, o dan lywyddiaeth Mr R. Roberts, gorachwyliwr Gloddfa Ganol. Y cantor- ion oeddynt Mri Robert Jones a'i gyfeill- ion, 0. R. Owen, Eos Moelwyn, Eos Tudur, Prysorydd, Ionn Prysor, a Jon- athan Jones a'i gyfeillion. Ond arwr y cyfarfod ydoedd Mynyddog. Elai yr elw i hen frodor o'r enw Evan Jones, Croes- ffordd, gynfc o'r Incline, yr hwn sydd. wedi ei oddiweddyd gan afiechyd llysgedol ao heuaint. Yr oedd yr Assembly Room wedi ei gorlenwi, a'r cantorion yn eu hwyl- iau garen. Cafodd yr hen frodor elw d^. DAMWAIN.—Mae genym y gofid yr wyth- nos hon 0 groniclo banes y ddamwain gymmerodd le ddydd Sftdwrn diweddaf, ar y rbeilffordd sydd yn cael ei gweithio o'r Bettws i Ffestiniog. Enw y trangeedig ydoedd David Edwards, mab i Evan a Janet Edwards, Trefeini, Fourcrosses, a'i oed oedd 17eg. Yr oedd y bacbgen yn gweithio yn y shatt ganol. Aeth i'r cibl, ac yn anffodus yr oedd y trap-door ar wyneb y siafft yn agored, a chyda chyflymdra mawraeth y cibl i lawr, a'r bachgen ynddo, tua thriugain-a-deg 0 latheni, ac mewn eiliad yr oedd yn farw. Mae ei rieni mewn cwrs 0 oedran, a'r tad wedi ei analluogi i ddilyn oi oruchwyl- iaeth. Pa le y mae pwyllgorau y cyng- berddau yn awr ? Dyma deulu teilwng 0 sylwr Disgwyliaf y ceir eu gweled yn cydymdeimlo, ac y ceir hwy a boueddig- ion ereill sydd yn yr ardal yn gweithio eu dwylaw i'w llogellau, ae yu rhoddi yn hael i'r hwn sydd mewn angeu. C> CYFLWYNO TYSTBB.— Nos Lun, wytbnos i'r diweddaf, ydoedd y noson bennodedig i gyflwyno tysteb yr ardalwyr i Mr Evans, Cwt y bngail. Trwy fod y noson yn un bur anffafriol, nid oedd yr Assembly Room wedi ei llenwi, ond etto yr «edd rhai can- uoedd yn bresennol. Agorwyd y cyfarfod am saith o'r gl0ch, 0 dan lywyddiaeth Mr Robert Owen, Rhiw. Y peth cyntaf ar y program ydoedd Ton, gan y cor, 0 dan arweiniad Mr David Thomas, ar ol yr hyn y cafwyd annerchiad gan y llywydd. Yn oedd yn hyfrydwch mawr ganodd fod yn yn bresennol yn y cyfarfod, a themlai yn falch fod Mr Evans wedi cael lie gwell i ymadael. Yr oedd yn dda ganddo weled teimlad yr ardalwyr mor fawr iuag atto. Yn nesaf cafwyd gair gan Gutyn Ebrill. Buasai yn dda ganddo ef pe buasai y gyn- nulleidfa oedd yn bresennol yn chwarel Cwt y Bugail pan oedd y gweithwyr yn cyf- lwyno tysteb iddo, er rnwyn iddynt gael gweled a chlywed ei weithwyr yn dyweud eu bod wedi cael eithaf cyTuwnder oddiar law Mr Evans. Diweddodd Gutyn ei an- nerchiad trwy adtodd b.rrddouiaeth, fel ar- I ferol. Yna cafwyd can gan John Owen, Goeden blanodd Mam," yn bur efteith- o idl. Dilynwyd ef gydag annerchiad gan Mr Williams, Baltic Hotel, yr hwn a lef- arodd yn uehel am Mr Evans. Wedi ychydig eiriau pellach gan Mr W. Row- lands, cafwyd ean gan David Jones, a'r c6r yn uno yn y byrdwn, yr hon oedd wedi -ei chyfaneoddi gogyfer a'r amgylchiad. Di- lynwyd hyn gydag annerchiad gan Mr John Edwards a Mr Robert Roberts. Yn y cyfwng hwn eyflwynwyd y dysteb i Mr Evans. Y sworn a gasglwyd ydoedd 54p 5s 5O. Gwnaed y pwrs gan Miss Jane Ro- berts, yn y modd goreu. Darllenodd Mr John Cadwaladr yr annerchiad, a gofyn- wyd i Mr Evans ddorbyn y p-vrs. Cyf- lwynwyd yr annerchiad iddo draehefn, yr hwn oedd wedi ei argraffu a'i flramio. Wedi i Gutyn E brill ddarljen englyn pert i'r dysteb, cafwyd gair gan Mr Evans ei hun. Nis gallai ddyweud ddim llawer oherwydd ei deimladau. Yr oedd ef yn teimlo yn bur ddigalon, a mawr oedd ei deimlad wrth ymadael o'r ardal. Yr oedd rhai o'r areitnwyr wedi dyweud ei fod yn cael mwy 0 gyflog. Wei, 0 ran y cyflog ni buasai ef byth yn ymadael; ond yr oedd yn dewis bod yn annibynol, a chael eario y gwaith fyddai dan ei ofal yn mlaea yn y modd goreu, ac nid fel yr oedd y Saeson yn dewis, pa rai nad oeddynt yn gwybod dim am leeh-faen. Cynnygiwyd iddo, pan yn sir Benfro, unrhyw swm a enwai yn gyflog, ond gwrthododd y cynnygiad am na chai y gwaith ei wnend yn y ffordd oreu gydag ef. Dywedodd os oedd ef wedi dyweud gair cas wrth unrhyw un rhyw dro, y gobeithiai iddo faddeu iddo. Diolch- oddyn fawr am eu caredigrwydd ttiag atto, a dywedodd, os y byddai rhai o'r gweith- wyr ya dyfod atto ef rhyw dro, os na byddai ganddo waith iddynt, y caent hwy bob croesaw arall a aUai ei roi. Eistedd- odd i lawr yn ngbanol taranau 0 gymmer- adwyaeth. Yn nesaf cafwyd t6n gan y cor, ac ychydig sylwadau gan Mr William Jones, y Parch. T. J. Wheldon, a Mr Ed- ward Jones. Yna talwyd diolehgarweh i'r cantorion, y eadeirydd, y trysorydd, a'r ysgrifenydd. Ar ol canu yr Anthem Gen- hediaethol, aeth pawb i'w letty ei hun, wedi ei fawr foddhau yn y eyfartod. Hebog.
--------...-. LLANGEFNI.
LLANGEFNI. Cynnaliwyd math 0 gyfarfod Ilenyddol neu adeiladol yn addoldy y Trefnyddion Calfinaiddyn y dref uchod nos Wener, Ionawr 28ain. Llywydd wyd gan y Parch. James Donne. Oafwyd araeth danllyd gan y llywydd. Condem,niai yn llymdost yr arferiad o chwerthin llawer mewn cyfarfodydd a gynnelid mewn addoldai. Nid oedd, meddai, yn anmhleidiol i gyng- herddau a ehyfarfodydd llenyddol, ond dy- wedai fod y pethan mwyaf boddhaus yn- ddynt gan y Ilutws yn bethau a ystyriai ef yn bechadurus. Mynai mai yr hyn a aehosai fwyaf o waith chwerthin yw yr at- dyniad cry fa f i'r eyfarfodydd hyn. Treul- iwyd rhan helaeth o'r eyfarfod i wobrwyo aelodau yr Ysgol Sabbotbol am ddysgu rhanau o'r Ysgrythyr, yr Hyfforddwr, &c., a rhan arall drwy i'r plant ieuengaf adrodd pesmodau o'r Bcibl, a r gweddill drwy ganu a chystadlu. C edai y 'lywydd fod y can- torion yn lied gysglyd. Meddyliwyf fod y gwrandawyr oil yr un farn ag ef. Syn- odd y gynnulleidfa wrth ganfod Mr Thos. Hughes, High-street, bachgen o bump i chwe blwydd oed, yn ysgrifenu t6n wrth glywed ei chanu unwaitii. Cafwyd cys- tadleuaeth gampus mewn dyweud ystori ar ol ei chlywed ddwywaith. Y buddugol C) oedd Alaster Williams, Penlan. Cafwyd cystadleuaeth ddyddorol dros ben mewn sillebu. Y goreu am hyn hefyd oedd Mas- ter Williams, Penlan. Arddangosodd y llywydd awyddfryd cryf am gael cyfarfod cyhoeddus yn neuadd y dref 4 ymryson sillebu. Credai y byddai yn uno'r pethau goreu am hwyl. Cystadleuwyd yn galed am ysgrifenu t6n a genid ar y pryd. 0 Mr T. Hughes (Tomos Bach) a Mr W. R. Jones, High-street, oeddynt yn gydfudd- ugol. Cafwyd beirniadaeth oraelaidd ar rywattebion (methais a deall attebion i betliy gan Mr E. M. Roberts, Bank. Y budclugol oedd Mr G. Owen, London House. Paft oedd y llywydd yn iro un o'r beirniaid a seoon meddal,pregethodd arddully gwrandawyr surni eu hysbrydion. Wrth derfynu goddefer i ni roddi gair 0 gynghor i bwyllgor y cyfarfod Peidiwch, da cbwi, a gwthio eich hunain i sedd y beirniaid, Dewiser beirniaid deallus. Y mae genych rai. Na hidiweh os bydd yn rhaid i chwi fyned 0 blith crach fonedd- ion i chwilio am danynt.-Yr hen langc.
i MACHYNLLETH.
MACHYNLLETH. ELUSENGARWCH.—Cafodd tlodion y dref hon eu hanrhegu ag amryw dunellau a lo ddydd Sadwra diweddaf, gan foneddwyr haelfrydig. MEDDWDOD.—Ymae meddwdod yn uchel iawn ei ben yma y dyddiau presennol, fel y mae yn rhaid i ddynion diniwed ddef- nyddio cvfraiih eu dyrnau at y sawl sydd yn byf 0 dan effeithiau y ddiodyn gwneud eu hymosodiad arnynt aryrheolydd. Dig- wyddolhl felly nos Sadwrn diweddaf. Y mio yn hen bryd i Jones Bach ymweled a ni yma.—Cynfalun. f
CYFLAFARMDDIAD YN LLE RHYFEL.'…
CYFLAFARMDDIAD YN LLE RHYFEL. (Gait Coi-faizydd.) PEN. XII. Ychydig flynyddoedd yn ol, ystyrid dwrn-ymladdiad (prize fighting) yn gel- fyddyd barchus yn mhlith y werin.. Rhoddai boneddigion y deyrnaa Rnnog" aeth iddynt i'w dilyn, drwy eu presenol- deb yn yr ymladdiadau, a gwobrwjo yr ymladdwyr, Nid ystyriai y tywysog, y due, yr arglwydd, nae unrhyw bendefig urddasol, yn anmhareh i gymdeithasu &'r dwrn-ymladdwyr, a ehymmeryd addysg ganddynt yn y gelfyddyd. Felly, ystyrid yr ymladdwr „ a'i gelfyddyd yn eitbaf parchus ae urddasol. Ond yr un peth ag a ddileodd ymladd gornest a ddilëodd "1 dwrn-ymladdiadau hefyd; ae yn alVr syrthiodd y gelfyddyd a'r dynion a'i di* lynent i warth a chywilydd yn ngolwg pob dyn synhwyrol; a'r llywodraeth a wnaetb gyfreithiau yn ddiweddar fel nad oes modd i'r ymladdiadau hyn gymeryd lie fel y bu gynt, gan y eospir pawb sydd yn eu dilyn, a phob un a rodda ei bresennoldeb yn y fath ymladdfeydd. Nid oes nemawr 0 flynyddoedd er pan fu yn mhlith y Cymry ymrafaelion teuluol, trefol, a sirol, y rhai a aebosent ymladdiadau dyebrynllyd yn eu plith—" Moeh M6n yn ymosod at "Eifr Arfon," a "Chwn Dinbych" yn brathu "Mulol Fflint," a Chathod Rhuthyn a Chaer am dynu llygaid pob un o honynt. Am ba beth yr ymrafael- ient, nis gwyddai y naill mwy na'r Hall, ond yn unig mai felly y dysgodd eu tadan hwynt. Yr oed 1 yr un peth yn ffyiro drwy Loegr, Ysgotland, ac yn enwed- ig yr Iwerddon, lie y mae yn par- han i raddau mawr byd yn awr. Ond yn Nghymru, Lloegr, as Ysgotland, ni cheir hwynt, ac ni sonir mwyaeh am danynt ond yn mhlith y pethau a fa. Canfyddodd y llywiawdwyr y doethineb o roddi terfyn ar yr ymladdiadan a enwyd. Onid yw yn llawn bryd i'r bobloedd drefnu rhyw foddion i frenhinoedd a thywysogion roddi pen ar ryfeloedd rhwngteyrnasoedd. Nid yw ymladd gornest neu ddwrn-ym- laddiad ond gwr yn erbyn gwr, a'r niwedi eithaf a all y rhai hyn wneuthur i'r gym- deithas ddynol ydyw elwyfo neu ladd eu gilydd. Ond am ryfel rhwng teyrnas^ oedd, y miloedd sydd yn ymladd yn erbyn y miloedd, a'r miloedd yn eael eu elwyfo a'u lladd, gan adael miloedd o wragedd gweddwon a phlant amddifttÏfl i alaru ar eu hoi, ae i fod yn faieh ar gymdeithas i'w cynnal. Ac am ba beth ? Am ddim ond porthi balchder ae uehelgais llywiawdwyr teyrnasoedd. Y mae genym banes am rai teyrnasoedd a thywysogaethau a faont yn elynion penaf i'w gilydd, ond yn awr y maent mewn heddweh a'u gilydd, ae yn oydweithio fel teuIu dedwydd er lies i'w gilydd ae i ddynoliaeth yn gyffredinol. Bu y Cymry a'r Saeson am oesau yn elynion penaf, yn ymladd ac yn tywallt gwaed eu gilydd; ond yn awr y maent fel un teulu, wedi eu cyfrwymo mewn undeb a heddwch gyda chadwynau euraidd car- iad a brawdgarwch. Ac er y bu y Saeson, ac y m,tent eto i raidau, yn gormesu ar y Cymry, drwy geisio difodi eu bhith a'u cenedligrwydd, gan ddanfon i'w plith es- gobion a pharsoniaid Seisnig i'w dysgu, y rhai na fedrent eu hiaith, ac nad oeddynt yn dda i ddim i'r genedl ond derbyn eu eyflogau, er hyny, ennill i'r Cymry oedd eu huno a'r Saeson, a buddugoliaeth yw a ddygodd yn ei ysgil heddwch a thangnef- edd, er cysur a daioni i'r ddwy genedl a dynoliaeth yn gyffredinol. Nid trwy ne- wid natur y Cymro a'r Sais y eafwyd y fuddugoliaeth hon, ae nid trwy ddad- wreiddio y mawr gasineb a furhyngddynt vchwaith. ond drwy undeb gwladol, a'r undeb hwnw yn creu budd a. lies iddynt drwy lywodraethiad cyffredinol, a'r llyw- odraethiad cyffredinol hwnw draehefn yn creu masnach ae ymdrafodaeth rhwng y ddwy genedl, nes o'r diwedd i hyny ddar- ostwng yn raddol y teimlad gelyniaethol a dadwreiddio yn hollol yr atgasrwydd oedd yn nghalon y ddwy genedl at eu gilydd. Yr un modd fu rhwng Ysgotland a Lloegr, a bu rhyfeloeld rhyngddynt yn fwy diweddar na'r Cymry; ond yn awr hwy a unwyd fel y Cymry i gydweitbio gyda'r Saeson fel un teulu. Er fod y Gwyddelod yn awr wedi eu huno yn un wladwriaeth & Phrydain Fawr, etto parha y casineb a'r elyniaeth fu rhyng- ddynt i raddau helaeth. Y mae pob peth Seisnig yn atgas ganddynt; a thrwy fod rhyw rai aflonydd yn eu cynhyrfu, o dro i dro, y mae hyny yn cad w i fyny yr elyn- iaeth. Ond y mae hyny yn deehreu gwisgo allan, fel y bydd gobaith am y dyfodol y deuant i ymgymmodi yn fwy MY llwyr, fol y Cymry a'r Ysgotiaid, er cyd- lesiant eu gilydd.
Advertising
WONDERFUL EFFICACY OF MR CONGR EVE'S REMEDY FOR CONSUMPTION.—See the how edition (116th) of Mr George Thomas Congreve's book ON CONSUMPTION OF THE LUNGS, or Decline, and the Only Successful Treatment:" showing that formidable disease to becnrable in all its stages with additional Cases of Cure, and Questions for Patients consultiog the Author by letter. Post free frota the Author, Coombs Lodge, feckhaca- London, for Five Stamps.