Y Tyst Cymreig

OXTON & Co. 's SEWING MACHINES, for DRESSMAKERS < £ • TAILORS, with stand, £ 5 5s. OXTON'S REPAIRING MACHINES, for v REPAIRING OLD BOOTS, ZCIO 10s. complete. WILL COX & GIBB S—N OISELESS FAMILY SEWING MACHINE from £ 8. It is the simplest; least liable to get out of order; best made runs the stillest; runs the easiest; runs the fastest; requires the least mechanical skill to use it; has the best hem- mers and feller has no equal. OxTON & Co., 122, BOLD STREET, LIVERPOOL, Importers and Exporters of ALL KINDS OF SEWING MACHINES, NEEDLES, SPRINGS, THREADS, TO SUIT ALL MACHINES. MACHINES REPAIRED. AGENTS WANTED. (53 COLEG CAERFYRDDIN. CYNHELIR Arholiad Blynyddol yr Athrofa uchod ar yr 22, 23, 24, a'r 27 o Mehefin. Bydd y Pwyllgor Annibynol yn cyfarfod dydd Mercher, am lleg, yn y Colegdy. LIVERPOOL. YSGOL I FECHGYN A GWYR IEUAINC CYMREIG. nVNNELIR ysgol yn neillduol ar gyfer y dosparth uchod, MR. J. HUGHES, 32, ANDERSON STREET, EVERTON. Yn ychwanegol at y canghenau arferol o ddysgeidiaeth, rhoddir arlenigrwydd i astudiaeth o'r Ioith Seisnig. Caniateir cyfeiriad am gymmeradwyaeth at y boneddigion canlynol :-Parchn W. REES, D.D.; J. THOMAS N. STBPH- BNS; W. ROBEBTS; H. E. THOMAS. Anfonir hyshyslen yn cynwys y telerau a phob manylion, cud gyru am un yn ol y cyfarwyddyd uchod. [56 SCHOOL.-RUABON. MRS. EVANS, (Widow of the Rev. T. E. Evans, late of Manchester.) INTENDS receiving a limited number of Young Ladies to Board and Educate, at Offa Cottage, Ruabon, where every attention will be paid to domestic comfort and Moral and Rejjgious Instructions. The Usual Modern Accomplishments in French, Music, and Drawing, taught. Terms will be forwarded on Application.

AT EIN GOHEBWYR. Daeth i law W. Roderick; Ellis Owen, Cefnmeusydd, (yn eiii nesaf;) Gwilym Amgoed (daeth hanea arall i'r swyddfa o fiaen yr eiddoch chwi-diolch i chwi am eich ffyddlondeb;) B. M. W., Rhuthyn, (a gawn ni ei hysbysu P) G. C., Crewe; Pall Mall; Morgrugyn; Gwilym Llanelwy; J. J.; T. Thomas; E. (yn ein nesaf;) Rhys Meirion (yr ydym yn Uawn iawn ohebiaethau yr wythnos hon;) Callestr; Gweithiwr Profiad- ol; Gladstonian. YXTSMETJDWT.—Dymuna 'Un o'r Lie' ddatgaa mai cam- Jiysbysiad oedd fod Mr D. Davies yn dal un cysylltiad a'r .-ymmudiad newydd sydd gan y gweithwyr yn y cylchoedd hyny. Parhau yn ffrwythlon y mae awen Bro Gwalia, fel y gwelir .isJJd:- JJAaellau i'r Divfr-listyll yn nghanol maes Caernarfon, a agorwyd gan Dywyeog Cymru. Y Dwfr-bistyll a agorwyd gan Dywysog Cymru Ar ei ymweliad i'n difyru; Aeth yn ferw i gyd trwyddo, Fel coffryn yn llawn cyffro, Yn pistillio yn groes trwy bibellau, Ac yn hidlo fel trwy ograu I fynu rhyngddo a'r gwagle, I lawr hefyd fel dagrau Ysplenydd oedd yr olygfa Ar ganol y snaes yma. Yr enwog Fardd BBO GWALIA. Cyfeiner y Goliebiaethau oll-To the EDIXOBS OFTHE TYST OraBBiQ, 19, Chapel WSouth Castle Street, Liverpool.

UCHELWYLIAU MIS MAI. Mae cymdeithasau dyngarol, a chrefyddol Prydain yn amlach na nifer y dyddiau yn mis Mai; ac obleg- id hyny y maent yn dechreu cyn diwedd Ebrill, ac yn ymestyn hyd ganol Mehefin. Mae y cyfarfodydd eleni yn lluesog a phoblogaidd, er nad mor lluosog ag y gwelwyd hwy ar rai blynyddoedd ac y maent yn amddifad o'r brwdfrydedd hwnw a welir ar rai adegau. Nid oes dim nodedig yn tynu sylw ar hyn o bryd; hyny ydyw dim i roddi bywyd cyflredinol trwy y cyfarfodydd. Ceir weithiau ambell ddigwydd- iad mor bwysig fel mai dyna fydd testyn pob cyfar- fod; ond nid oedd dim o hyny eleni. Mae weithiau ambell i siaradwr yn lion y dydd, ac efe fydd o'i ysgwydd i fyny yn uvvch na phawb arall; ond nid oedd hyny ychwaith eleni. Ac yr oedd rheswm arall cryfach na'r cwbl-Yr Eglwys Wyddelig oedd wedi llyncu y cwbl iddi ei hun y tro hwn. Dyna destyn siarad pawb. Hyny oedd yn rhoddi bywyd yn mhob cy farfod lie y dygid ef ger bron. Ni chafodd Cymdeithas Rhyddhad Crefydd gyfarfodydd mor frwdfrydig ac angerddol erioed a hyny yn benaf, am mai dyna y testyn oedd yn cael ei ddwyn i'r bwrdd agos ar bob achlysur. Dim ond i'r areithiwr pan y gwelai ei bod braidd yn tywyllu arno, gry- bwyll enw Mr Gladstone a'i resolutions, llewyrcha. goleuni dysglaer a tbanbaid ar darawiad llygad. Cafodd y Bedyddwyr help i gadw bywyd yn eistedd- iadau cyfarfodydd eu hundeb o'r fan yna. Yr oedd y tan am unwaith yn gryfach na'r dwfr. O'r fan yma y deuai aspri i gyfarfodydd yr Undeb Cynnull- eidfaol. Pan nad oedd na Model Deed' nac Union Churches' i beri rhyw lawer o gynwrf, cadwodd yr Eglwys Wyddelig fywiogrwydd yn y cwbl. Ond nis gallesid ei dwyn i blatforms y Cymdeithasau Bibl- I aidd a Chenhadol heb i hyny fod yn dramgwydd i ryw rai, ac oblegid hyny yr oeddynt yn gydmarol ddihwyl. Mae cyfarfod Cymdeithas Genhadol LIun- dain eto heb ddyfod nis gwyddom pa fodd y bydd yno. Ty y Cyffredin a'i weithrediadau sydd yn peri cyffroad eleni. Mae St. Stephen wedi taflu Exeter Hall i'r cysgod ond pe caniateid dadleu yn Exeter Hall y cwestiynau sydd yn cynhyrfu St. Stephens, adseinid muriau y neuadd eang gan gymaint o dwrf ag a rrlywyd o'i mewn erioed. Ond cyflensderau iachus i'r Cymdeithasau cyhoeddus er hyny ydyw uchelwyliau Mai. Maent yn fanteisiol i'r pwyllgor- au a'r ysgrifenyddion i roddi cyfrif o'u gweithred- iadau.—i alw sylw eu cefnogwyr at y llafur ycliwaii- egol sydd yn ofynol—i roddi cyfle i'r rJiai sydd wedi bod yn sylwedyddion daflu allan ryw awgrymau a dybient hwy y byddai yn welliant eu mabwysiadu- ac i ddwyn cynghorau y sefydliadau a'u cynhalwyr wyneb yn wyneb. Mae yn nerth i'r sefydliadau cy- hoeddus fod eu holl weithrediadau yn cael eu gosod ger bron yn agored a'r cyfarwyddwyr i deimlo eu cyfrifoldeb i'r rhai yr ymddibynant ar ei cydweith- rediad. Nid oes un dosbarth o ddynion yn ddiogel rhag esgeuluso eu gwaith, a gwyro yn eu gweithred- iadau os teimlant eu bod yn gwbl anghyfrifol am a wnaent. Yr ydym yn gyfrifol nid yn unig i Dduw ond hefyd i ddynion am bob peth ag y mae cydym- deimlad, a chymeradwyaeth, a chynorthwy dynion yn angenrheidiol i'w dwyn i ben. Mae Cymdeith- asau Cyhoeddus i roddi cyfrif cyhoeddus, ac wrth wneyd hyny y maent yn sicrhau cefnogaeth y cy- hoedd ac y mae yr uchelwyliau hyn yn gyfleuster- au gwerthfawr i hyny pe na byddent yn ddim yn ychwaneg. Dengys yr adroddiadau a ddarllenwyd eisioes fod gwaith mawr i'w wneyd yn y byd; ac y mae yn anmhosibl gwrando na darllen am y ffeithiau difrifol a gyhoeddwyd, heb deimlo yn sicr ei bod hi weithian yn bryd i ni ddeffroi o gysgu.'

YR UNDEB CYNNULLEIDFAOL. Dechreuodd cyfarfod blynyddol yr Undeb hwn boreu dydd Mawrth diweddnf, yn nghapel Weigh- house, o dan lywyddiaeth Dr Raleigh, y cadeirydd am y flwyddyn hon, Yr oedd nifer y gweinidogion a'r cenhadon yn ymddangos yn fwy lluosog nag ar un adeg arall. Yr oedd y llawr yn orlawn o aelodau yr Undeb, a'r oriel drachefn yn orlawn o ymwelwyr. Traddododd Dr Raleigh yr anerchiad agoriadol Ei destyn oedd Cristienogaeth a Chynhydd di-' weddar.' Dechreuodd trwy ddyweyd ei fod yn bell o fod yn wir fod gwybodaeth naturiol yn elyn natur- iol i grefydd ddatguddiedig. O'r dechreuad yr oedd pethau naturiol wedi ymgynal yn y byd, ae yn ngwyneb amgylchiadau amrywiol, yr oeddynt oil mewn "gwahanol ffyrdd wedi bod yn gwasanaethu tusg at yr un peth mawr—cynhydd dynol, trwy drefniad ac o dan reolaeth Duw. Nid oedd eu bod wedi cael eu camdroi oddiwrth y gwasanaeth uchel yma, a'u cyfnewid trwy dueddiadau drygionus dyn- ion i fod yn weinyddwyr drwg, ac yn ffynhonau trueni, yn effeithio ar eu nhatur wreiddiol nac yn lleihau yr angenrheidrwydd parhaus am danynt yn myd mawr cynhydd, acni wnai y ffaith ofidus o wrth- wynebiad agos parhaus yn ymarferol rhwng ffydd grefyddol a gwybodaeth naturiol. Nid oedd per- ffaith gytundeb wedi bod mewn un oes na gwlad. Yr oedd gormod oreswm wedi bod bob amser i ddyn- ion naturiol o'r dosbarth uchaf ddyweyd wrth y rhai ysprydol I Yi- ydych yn culhau terfynau ac yn atal galluoedd y bywyd dynol gyda eich rheolau a'ch gwaharddiadau hunanwneuthuredig; ac yr oedd gormod o reswm i ddynion ysprydol ddyweyd wrth rai naturiol Nac ymffrostied y doeth yn ei ddoeth- ineb.' Ond yn sicr, nid oedd yn canlyn oddiwrth byn, fod yn rhaid i un o honynt gael ei reoli allan o'r maes—fod yn rhaid i un ymostwng heb amodau, a rhoi i mewn i'r Hall ymostyngiad anherfynol a di- raddiol. Yr oedd yn wasanaeth neillduol o gyfadd- as i'r oes bresenol i geisio gweithrediad heddychol a chyfunol y pethau hyn. Gwyddai pob person dysg- edig fod y berthynas bresenol rhwng pethau yspryd- ol a phethau naturiol, a dyweyd y lleiaf, yn anes- t mwyth. Yr oedd y duwinydd yn ddigon parod ef- allai i ddwyn y cyhuddiad o annuwioldeb yn erbyn ei gydlafurwr gwyddoniaethol neu wleidyddol, pan y byddai rhesymiad clir yn llawer iawn mwy effeithiol. Yr oedd y gwyddonydd yn ddigon parod o'i du yntau i roi ei frawd duwinyddol gyda ei dermau, ei wahanion, ei athrawiaethau i fyny yn mysg y fossils fel dyn nad oedd ganddo ddim mewn gwirionedd i ddweyd tuag at goethiad a chynhydd, newyn a syched, yr oes bresenol. Ein dyledswydd os gallwn,' meddai y Doctor, ydyw cymedroli tybiadau. cywiro oamddealldwriaethau, i roddi a derhyn eglurhadau-mewn un gair i helpu yn mlaen, pa mor lleied bynag fydd ein gallu, y cydgordiad dynesol. Ond os ydyw y cydgordiad hwnw i ddyfod, ac i gael ei ddatgan, rhaid fod gan- ddo yn barod fodolaeth elfenol.. Yn sylfaenol cy- tunir ar y pethau hyn. Nid genym ni y mae gwneud y cydgordiad—nid oes genym ni ond ei ddarganfod, a gallai gan hyny fod yn wasanaeth amserol a defnyddiol os af i yn mlaen i nodi allan a hawlio pwyntiadau pennodol o gytundeb rhwng crefydd a'r gwyddonau neu i'w eirio yn fwy cyffredinol, os gallaf, geisio taro rhai o'r nodau o gydgordiad rhwng yr hyn a alwn yn wareiddiad diweddar a'o Cristionogaeth efengylaidd a hanes- yddol. Yr hyn a amcanaf fi gael allan a'i gydnabod heddyw ydyw yr egwyddor gyffredin sydd yn gor- wedd o dan grefydd ac amaethiad, yr un fath a'r moddion a'r dulliau cyffredin trwy ba rai y gweith- iant eu peiriant ac y ceisiant gyraedd eu hamcanion. Yna aeth yn mlaen i gael allan y cydweddiadau sydd yn bodoli rhwng crefydd ddatguddiedig a gwybodaeth naturiol o fewn terfynau ffaith, deddf, moeseg naturiol, cydymdeimlad cymdeithasol, a haelfrydedd ymarferol. Wrth ymdrin a'r pwynt cyntaf, dadleuai fod un egwyddor oresymiad rhwng crefydd a gwyddoniaeth bennodol-yr oedd pob un wedi eu seilio ar ffaith anwadadwy. Yr oedd ffeithiau gwyddonol, ac yr oedd ffeithiau Cristionog- ol. Pan,' meddai, mae ffeithiau gwyddoniaeth yn sefyll yn brofedig yn ngoleuni dydd nid oes genym ond un peth i wneud—eu derbyn yn onest a llawen. Nid yw o bwys beth a gynhwysant neu a ddeuant ar eu holau, nid yw o bwys pa fyd-draethyddiaeth, cenedlyddiaeth, neu hanesyddiaeth, yr ymddengys y ffeithiau yn eu ffafrio neu yn wgu arnynt, os ydynt yn ffeithiau proffesedig a datganedig fel y cyfryw gan yr holl fyd gwyddonol ni ddaw dim gwrthwyn- ebiad ond croesawiad diolchgarol a theyrngar- ol i'r ychwanegiadau gwirioneddol a pharhaus hyn at wybodaeth a gallu dynol. Nid wyf ond siarad droswyf fy hun pan yr wyf yn dweyd na chyfar- fyddais yn mysg fy nghyfeillion gweinidogaethol un dyn a wrthwynebai ffaith hanesyddol, gan ei galw yn dwyllodrus neu annuwiol, na wnaent mewn mesur roddi iddi barch fel un o'r gosodiadau tra- gywyddol. Gallai fod yma a thraw ddyn wedi cael peth coethiad, yr hwn trwy ddylanwad addysg foreuol ofergoelus, neu yn cael ei reoli yn ei fyfyr- dodau gan angenrheidrwydd rhyw gyfundrefn dduwinyddol y mae wedi fabwysiadu, neu yn ofni am ddiogelwch y Llyfr mawr, yr hwn sydd yn cario ynddo obeithion y byd, neu yn fwy tebygol yn ofni am gywirdeb rhyw esboniad neillduol ar ran o hono, yr hwn wedi y cwbl a all beidio bod yr esboniad iawn arno-efallai fod rhai dynion yma ac acw a feiddiant wadu y ffeithiau, ond eithriad ydynt, ac nid ydynt mewn un modd yn gwir gynrychioli cu brodyr, y irliatl. mm- bell ag y mats iy sylw i yn myned, nad allant wneud dim yn erbyn y ffaith ond dros y ffaith.' (Cymeradwyaeth uchel.) Ar gynhygiad y Parch A. Macmillan, ac eiliad Mr T. Barnes, A.S., cyflwynwyd diolchgarwch gwresog i'r cadeirydd am ei anerchiad ardderchog. Yna cyflwynodd Dr. George Smith adroddiad o weithrediadau yr Undeb yn ystod y flwyddyn. Ar gynhygiad y Parch. T. Binney, mabwysiad- wyd annerchiad i'w hanfon at y Frenhines i ddat- gan llawenydd calonog yr Undeb yn ngwaredig- aeth rhagluniaethol ei Uchelder Brenhinol Dug Edin- burgh, ac wedi mabwysiadu yr annerchiad yma, canwyd yr Anthem Genhedlaethol. Pennodwyd y Parch. R. W. Dale, M.A., Birming- ham, yn gadeirydd yr Undeb 1869-70. Ar gynhygiad y Parch. Enoch Mellor, M.A., a chefnogiad y Parch. A. Mackennal, pasiwyd yn wresog benderfyniad dros ddadgyssylltiad yr Eglwys Wyddelig, a dadwaddoliad Maynooth, a darfyddiad y Regium Donum.' Wedi hyn ymohiriwyd.

BLAENAU FESTINIOG, Y Ddeiseb dros gynhygiad Mr Gladstone. Pa beth bynag fydd diwedd yr ysgrif er dadwaddoli yr Eglwys Wyddelig, credwn fod yr ardal hon wedi gweithio yn dda er dwyn i derfyniad boddhaol, ac y gellir dywedyd am dani' Hyn a allodd hon hi a'i gwnaeth.' Y mae gwaith mawr i'w wneud eto, ond ami gnoc a dyr y gareg,' efallai, gydag ergyd ar ol ergyd, ergyd ar ergyd, ac ergyd mewn (os gellir) ergyb, y gwelir yr hen gareg wedi tori, ie, yr hen chwaer wedi ei hamddifadu o'i hochr fenthyg. Robin Ddu a Dirwest.-Y mae ein hardal yr wythnosau a'r misoedd hyn wedi myned yn ddihareb am ei meddwdod. Y rbai cyhoeddus wedi myned yn fwy cyhoeddus,—y rhai dirgelaidd wedi myned yn gyhoeddus, -a'r rhai fuont yn lan ac ymwrthodol wedi myned yn ddirgelaidd. Rhyfedd mor gyfrwys ydyw y gelyn diafol yn nygiad ei ymosodiadau oddi amgylch, yn symmud y naill reng ar ol rheng yn Ily mlaen i wyneb y tan, yn ol eu teilyngdod (?) a'u cyhoeddusrwydd ar faes y gwaed. Felly yn union y mae ei weithrediadau yn ymddangos yn cael eu dwyn yn mlaen yn yr ardal hon. Gwasgwn bwys- igrwydd dirwest ar benau teuluoedd, yn enwedig y cyfryw sydd yn arfer cadw lletywyr, ac yna efallai y gwelir dull gwahanol ar ein hardal cyn pen ychydig amser. Eiddo Caesar i Oaesar.-Nid ydym yn erbyn i ardaloedd ymgydnabyddu a'u gilydd, mewn anfon dieithriaid y naill at y Hall, na, o bossibl nad all hyny fod yn foddion i fagu a meithrin cydymdeim- lad a chydweithrediad y naill a'r Hall. Nid ydym chwaith yn erbyn ymweliadau dieithriaid o chwaeth dda a chywir. Ond yr ydym o galon yn erbyn y fath ymweliadau ag sydd yn dechreu yma y dyddiau hyn. Pob math o hen I garsiwn chwareus' a 'gwerthwyr twyllodrus,' y rhai a'n hyspeilia o'n cyfoeth, ac yna ymffrostiant yn ein ffolineb. 'Eiddo Caesar i Caesar.'—Crynwell.'

UN DDRWG I'R EITHAF.—Dywedai un o ynadon taled- ig Llundain, wrth ollwng rhyw ddynes yn rhydd am ymddygiad anweddus, ei bod yn rhy ddirmygus i'w hanfon i garchar.' Y CYNGKAIK DIWYGIADOL.—Cynhaliodd y Cyngrair Diwygiadol gyfarfod cyhoeddus nos Fawrth diweddaf yn St. James'Hall, Llundain, o dan lywyddiaeth Mr BealeS. Pasiwyd penderfyniadau o-blaid dadgysylltu yr Eglwys, ac yn condemnio gweithrediadau y Llyw- odraeth. Cafwyd mawr gymmeradwyaeth i ateb y Frenhines i anerchiad aelodau Ty y Cyffredin. Meth- odd oddeutu 4,000 a chael mynediad i'r Neuadd, a chynhaliasant gyfarfod ar y maes agored. Aeth pob peth drosodd yn drefnus.

TRELYN A'I HELYNTION. Efallai mai nid anfuddiol fyddai hysbysu yn mha lecyn o'r ddaear y saif yr ardal boblog hon. Y mae ei sefyllfa oddeutu pymtheg miudir i'r gogledd o'r Casnewydd, a saith milldir i'r dehau o Rhymney. Tuag wyth mlynedd a thriugain yn ol nid oedd ty o fewn i'r lie, oddigerth un bwthyn bychan llwyd ac un dafarn. Ond erbyn heddyw, rhifa y boblog- aeth tua phymtheg cant. Y mae yma bedwaro gapeli Ymneillduol, un Eglwys Sefydledig, un Ysgol Genhedlaethol, ac un Neuadd Ddirwestol, a llawer iawn o gysuron eraill ag y maent yn dwyn interest yn ngwareiddiad yr oes bresenol, ac I wella'r bai oil o'r byd.' O'i hamgylch y mae llawer o weithfeydd glo a mwn a'r rhai hyny gan mwyaf ar y stop er's tair ar ddeg o wythnosau! ac y mae y glowyr, druain, wrth gwrs, yn dioddef y caledi ilymaf oddiwrth hyn, ae yn cael eu darostwng i'r man iselaf. Eto y mae y gweithwyr yn benderfynol na chaiff y meistri y tro hyn ddim eu sathru dan eu traed, os na fydd i angen eu lluddias. BIoeddiant yn eu cyfarfodydd cvhnpddnc 'Hen bris!' nes y byddo'r cwm yn diaspedain. Gobeithiaf y llwyddir i gael yr hen bris.' Bydd hyn yn enyn nerth ychwanegol ynddynt i wrth- sefyll cynygion gwallgofus eu meistri yn yr amser dyfodol. Cynhelir cyfarfod gweddi ganddynt ddydd Mawrth o bob wythnos. Pan y bydd yn deg y mae yn cael ei gynnal yn yr awyr agored, a cbanoedd yn dyfod iddo. Nid welwyd cyfarfod gweddi mor llu- osog erioed, ac y maent yn gyfarfodydd bendigedig; pob enwad yn dyfod ac yn cydweddio. Y mae yn dda genyf allu llongyfarch Mr A. T. Jenkins (Idris Gwent), Mineral Surveyor, ar ei ddy- fodiad i'r lie hwn. Yr oedd yr ardal yn gyffredinol yn ei roesawu ef, ac yn falch o'i weled. Y mae Mr Jenkins yn fardd ac yn lienor gwych. Y mae yn ysgolhaig clyfar, ac wedi dringo yn uchel i Binaclau ban Euclid.' Bydd o wasanaeth mawr yma ar lawer o ystyr, iaethau. Y mae pobl y strike, er eu bod wedi taflu y tools glo i lawr, yn benderfynol y mynant wneud rhyw beth. Ebrill 27ain, cynhaliasant gyfarfod llenyddol yn Salem (A.), a chafwyd cyfarfod da dros ben. Canodd y cor yn ardderchog, dan arweiniad Mr R. B. Edwards. Aeth trwyddi yn odidog. Yn absenol- deb y Parch T. L. Jones, Machen, llywyddwyd y cyfarfodydd gan Mr Jenkins (Idris Gwent), a'r Parch E. Hughes, Penmain. Hefyd yr oedd ar yr esgyn- lawr y Parchedigion D. Edwards, Blackwood, a D. Jones, New Tredegar. Dygodd Mr Edwards Bill Gladstone i sylw y cyfarfod, a siaiadodd eraill arno yn frwdfrydig iawn. Arwyddodd ugeiniau y Petition,—j. A. J. a

WHITLAND. Cynhaliwyd degfed cyfarfod Undeb Cerddorol Whit. land yn Pisgah, Llandyssilio, ar ddydd Mawrth, y 5ed o Fai, dan lywyddiaeth y Parch S. Evans, Hebron, yr hwn a ddechreuodd y cyfarfod. Siaradodd y Parch D. Thomas, Glandwr, ar 'Achosion a niweidiau ymfodd- loni ar ganu yr un tonau yn barhaus yn y cynnulliadau crefyddol.' Enwodd fel achosion—analluogrwydd i ddarllen cerddoriaeth—anghrediniaeth o allu i ddysgu canu-anystyriaeth o'r eyfleusderau i ddysgu ychwaneg o donau, a chamolygiad o barthed i ddyben canu. Enwodd fel niweidiau-cau drws palas cerddoriaeth o flaen y meddwl ieuanc, fflatio yr addoliad, ac attal llawer o hyfrydwch oddiwrth y cantorion eu hunain. Sylwodd Mr James, Carfan, ar anhebgorion ysgol gan dda-blaenor medrus o garitor crefyddol, ysgolheigion s, o ma nmooi, <>. gwoddusrwydd ym- ddygiad ynddi. Gwnaeth Mr Thomas, "Whitland, sylwadau ar nodweddion a hanes caniadaeth Eglwysi0*, a gorganau, y rhai a ddymunai gael i arferiad cyffredin! Sylwodd Mr Lewis, Henllan, ar deimlad addolgar yn y canu. Anogai gerddorion i ofyn am ddylanwad Ys- pryd Duw ar eu meddyliau i'w galluogi i ymberffeithio yn y gelfyddyd ae yn yr yspryd, a dywedai fod cydio mewn anthem afrwydd yn rhoi symbyliad gwerthfawr i'r canu cyffredinol, a bod gormod o duedd yn yr oes hon i wneud pob peth yn rhwydd. Sylwodd Mr Davies, Moriah, ar yr angenrheidrwydd i fyfyrio ar ganiadaeth i gael canu goleuedig. Sylwodd fod llawer o ddiwyg- iad yn yr ardaloedd hyn er's 20 mlynedd; nid ydym yn fwy diffygiol mewn canu na phethau eraill. Y mae yn gryfder fod amryw mewn cynnulleidfa yn alluog i ar- wain y eanu-rhyw 12 neu 20; y mae yn brydferthwch naturiol. Rhodder Hosanna yn y goruchafion cyfuwch ag y gallo fyned. Effeithia yn dda, naturiol, moesol, a chrefyddol ar y pregethwr a'r gwrandawyr. Y mae yn crynhoi, sirioli, tawelu, puro, ac ysgafnu meddwl cynnulleidfa; ond na chaner tonau lleddf-narcotics ydynt, yn tueddu i wenwyno y meddwl, a phe caed yn ddigon cryf lladdent. Canwyd y tonau a'r emynau yn ol y cytundeb yn Soar, a hanesyddir yn y TYST am Hydref 26, 1867, a chyda hyny Moriah a'r emyn 1431, a Missionary a'r emyn 335. Yr oedd yn bresenol gantorion o Henllan, Llanboidy, Glandwr, Soar, Bethel, Bryn Sion, Beth- esda, a Nebo, a threuliwyd y boreu yn gysurus ac adeiladol. Yn y Pwyllgor cydunwyd-Fod y cyfarfod nesaf i'w gynnal yn Llanboidy, yr amser i'w benodi eto. 2. Dadganir yno gorgan ar y Salm laf, o lyfr Gorganau J. D. Jones a E. Stephens, a'r tonau can- lynol o lyfr Ieuan Gwyllt ar yr emynau isod o lyfr S. R. Trefeglwys Mesur 36 Emyn 506 Llangeitho 11 48 ,,1381 St. Peter „ 7 „ 91 Clod 19 „ 973 Tavistock 46 „ 143 German Hymn „ 51 11 2072 Noddfa 34 1768 Cynhelir y cyfarfod o hyn i ben blwyddyn. Y mae yr undeb hwn wedi cryfhau llawer ar ganu y cyfarfodydd cyhoeddus a gynnelir yn y cylchoedd hyn, a bydd eto yn welliant i'r ganiadaeth gynnulleidfaol. O.Y. Darfu i'r Gymanfa agoshaol yn Hebron luddias llawer i ddyfod i'r cyfarfod canu a arferent fod ynddynt. Da genyf allu hysbysu fod rhagolygon y Gymanfa yn addawus. Diolch yn fawr i lawer o frodyr ydynt wedi amlygu eu bwriad i fod yn bresenol. Bydd yma letty- au yn barod nos Lun, nos Fawrth, a nos Fercher. Y ffordd i sicrhau presenoldeb prydlawn yn y Gynhadledd bydd dod ddydd Llun. Cyfarfyddir a'r ddau down train yn Narberth Road prydnawn dydd Llun, er ar- wain dieithriaid i'w llettyau. Cyduned holl gylch y Gymanfa ac eraill hefyd i ofyn am bresenoldeb a gwen- au Meistr y gynnulleidfa yn y Gymanfa.—Simon Evans, Hebron.

TYSTEB Y PARCH. D. PRICE. Wrth edrych dros ddalenau y' Cenhadwr American- aidd' am y mis presenol, gwelais 'Anerchiad at holl Gymry America a Owalia,' oddiwrth gyfarfod o wein- idogion a swyddogion a gynhaliwyd yn Columbus, Ohio, yn cynwys cynygiad at wneud I Tysteb i'r Parch David Price, (Dewi Dinorwig), Newark, Licking Co., Ohio• Os yw tysteb yu deilwng i rywun, barnwyf yn onest ei fod ef yn deilwng o dysteb, oblegyd iddo orfod dioddef mewn erlidiau yn gystal ag yn ei amgylchiadau bydol, o herwydd ei ddewrder arwrol yn amdaiffyn egwyddor- ion cyfiawn a diweniaeth,-annibyniaeth a rhyddid gwladol a chrefyddol, gartref ac oddicartref, yn mysg cydnabod a dieithriaid, ac o'i enwad ei hun i lawr at ddelwaddoliaeth heb basio unrhyw enwad o addslwyr pabynag. Dengys ei wasanaeth cyhoeddus na bu gan- ddo ac na chafodd erioed ei lywodraethu gan gauamcan- ion. Bydd yn dda gan fy nghalon gael golwg ar ei wyneb lion, a'i glywod yn llefaru, pan ddel drosodd i Gymru. R. P. EYERETT (Cefn Bithel.)