Y Tyst Cymreig

J GAIR AT EGLWYSI ANMBYNOL MALDAVYN. < o I KO-OYH CAEEDIG- GAN YR AEGLWYDD.—Goddefwch I i mi,ar gais amryw o'm cydweinidogion, ac eraill yn ) y sir, eich anerch ar fyr eiriau, yn nghylch y peth a ddylai holl eglwysi ein henwad trwy y Dywysogaeth deinilo dyddordeb mawr ynddo. Y mao yn ddigon ( hysbys i bawb o honoch bellach, ond odid, fod Coleg- j ^3 newydd yn cael ei adeiladu yn bresenol yn Aber- | louddu. Gwelodd llawer ohonoch ddarlun o liono yn y Tjysgedifdd, y Am1, a'r TYST. Yr oedd arnom wir angen am Golegdy, a bu llawer iawn o siarad ac ) ^ni8"ynghori yn ein plith, er's blynyddau yn nghylch tael un ac y mae yr adeilad yn awr o'r diwedd yn Vcl^v cael ei orphen. Ac yn sicr adeilad goclidog l" uJ>35cW3i-iiuxu2ila yn glodoesol i'r arch-adeil- c ^enwog o Glandwr ac yn anihydedd mawr i enwac^- J draul o'i adeiladu tua deg- o- Unuau; ac o'r swm liwn disgwylir yn hyderus 0 leiaf ehicech cant. Beth yw GrOo-1 cant i holl eglwysi yr Annibynwyr yn y hynv T tv, Nid oes bosibl na wneir cymmaint a i '• ^yiia8'> yn rhwydd tuag- at amcan mor 11 ul r-Y,n a theilwng. Er mai yn y Deheudir y mae Iltdeiiacl yn sefyll, eto nid Coleg i'r Deheudir yn • oncl Coleg- at wasanaeth yr enwad trwy j i^ru oil. Y mae lluaws o weinidogion presenol y ;ic°fc Ayedi derbyn eu haddysg yn Aberhonddu, mae eglwysi y G-ogledd yn arfer casglu yn klwycldyn at Athrofa Annibynol, wel yn Y mae llawn mor rhesymol i eglwysi y G-ogledd id 6 GU 1'^ian tua§' acleililclu y Coleg, ag- ydyw At/Ut ^ri'ranu y11 ftynydd-ol tuag at gynlialiaeth yr y GT'0^' maG S011 am a<^e^ac^u Coleg' newydd yn dl cyrx a rhwydd hynt i'r hwriad hwnw L'^ meddaf fi, o'r galon. Oncl yn awr, ,V C -.1' °ac"CAVC^11 wneud ein rhan tviag at orplien yu ai'ddcrchog- sydd genyni ar g;mol ei adeiladu i da"i yna> Paii y hyddwn yn myned a-o >iti o ddifrif i adeiladu un arall vn y O-ogledd jui9 1. v c a apeliwn at ein brodyr yn v De, am eu H't *!0lfcluvy 5 ac nid oes genyf unvhjnv anilienaoth Y iut u eu cynnorthwy mwvaf siriol a chalonog. dl.10 ""n ^aa genyf (l(leilll ^ocl y 8'walianol siroedd i^gos lla_ei* ° barodrwydd i gydweithredu, er aijXui*iao':l1 I'wysig o adeiladu y Coleg a ynddibrofedigaeth ac yn aiirliydeudus, ol C eraf yn gryf na byddwn ninau yn Maldwyn yn ^°ncl ein rhan. Yr ydvs yn barnu y dylai y !SIt 1 J J oh l01! Wneilc^ canf «' mewn trefn i gael la',v-*°0" Cant 0 siroedd y Gogledd. Bu cryn (.v 61 0 ymddyddan yn nghylch yr achos mewn 'U'dl"1^0^ a yn Elanfair, ar adeg 6^n hamvyl frawd Mr Roberts, yn mis Ebrill (|ti Yr oedd yno bawb yn teimlo yn selog f 1 r ^0rL wneucl ei chyfran. Enwycl brodyr i ddw, y i gaaglu, a dymunwyd amaf finau ^■a *'U y Illater i sylw jrr eglwysi fel hyn tcwy y y peth dan ystyriaeth dracliefn 'yn y a'r 1 Uru:a' a phenderfynwyd yno ein bod i ymweled ac i ymdrechu cael yr arian i gyd i law ^i^'edd Awst. Y mae y ParcJm. J..Tones, allE^"1 a 'E E- Roberts, Aberhosan, Avedi bod h-^y1 c,boes trwy y dosparth a bennodwyd iddynt hi-a° hod yn hynocl o lwyddiar.us ac y mac t>V| ei'aiE yn inyned allan y dyddiati liyn, a h.yd- ;:nt clderbyniad croesawus yn mhob iii ziii. hawb ystyried fod casglu at Gologdy yn A dllanoi i gasglu at Gapel; canys nid pctJi yn ^etlt ^11 arc^al neillduol ydyw, ond peth at wasan- Uu enwad Jn gyffredinol. Gan fod yr acuos yn m°r c^e*lwn§'' ao mor anghyifredm, casoj i 1 ai"Vyl 8Tfeilli011' am unwaith, wneud Uto? ""(fk'tfredin yn mhob cyinmydogaeth tuag -j-, Yr eiddoch, lanbrynmair. Yn rliwvnmu yr efengyl, U°rph. 27ain. oWKX

Cyfarfod Diwygiadol yn Harlech. Y mae Meirion yn llawn eyffi-o-iiicl yn unig yn ymysgwyd yn ei chadwynau Toriaidd, ond yn tyngu yn ei Ilid y myn dro' yn ei chymmeriad politicaidd. Y mae'r gadfloedd fel trwsttaran yn adseinio trwy'r wlad, ao ysfa yn berwi ynghalon y gwyr am i ddydd y frwydr ddyfod i ben yn fuan, fel y gallont gipio'r faner o ddwylaw'r gelyn, a'i rhwygo'n yfflon, a chodi baner Rhyddid i chwifio byth mwyach yn awelon hyfryd bro anwyl Meirionydd! Cawsom yr hyfrydwch o fyn'd i Harlech ddydd Gwener, y 24aiu o'r mis hwn, i fod yn bresennol mewn cyfai'fod mavfreddog tufewn i'r Hen Gastell gogoneddus o fythol fri,—cyfarfod i ddatgan syniacl- au ynglyn a'r etholiad cyfi'redinol—ac yn neillduol i arddangos y teimlad brwd sy'n bodoli dros seddiad y gwron o Gastell Deudraeth. Daeth tyrfa fawr ynghyd, o bob cwr o'r sir. Digwvddasom gyrhaedd y lie ynghwnmi Dr. Rees, yn y train o Porthmadog, a mawr oedd y casglu o gyleh yr hen gawr parchus i'w longyfarch ar ei ddyfodiad i Feirion i roi pwys- au ei ddwrn, neu nerth ei enaicl, yn erbyn y bwgan Toriaidd. Newydd ro'i ein traed o'r train gwelem fil a mwy o frain ar furiau'r castell, yn nadu yn fyddarol, ac yn yr olwg- arnynt dywedai y cyfeillion wrth y Doctor-, Mi gewch gynnulleidfa, beth byn- llag.' 'Wel caf,' ebe ynau, I olid y Tories ydyn' nhw, wedi d'od yna i ddisturbio.' Pur dda, a pharodd y sylw i bawb chwerthin yn galonog. Y mae'r Tories yn dra adnabyddus fel tcrfysyivyr cyfarfodydd. Deallasom fod pwyllgorau o wahanol barthau wedi ymgyfarfod yn gynar yn y prydnawn mewn ystafell yn y dref, i gyfiwyno adroddiadau. am agwedd pethau yn y polling districts. Llanwyd y gad air gan Mr. Morgan, DyffrYll-gwr adnabyddus i Gymru oil fel un o dywysogion penaf y pwlpud, ac un o'r cadfridogion politicaidd inwyaf dylanwad- ol yn Meirion. Yr oedd y reports yn bur addawol, ac os saif yr etholwyr yn ffyddlou i'w cydwybodau, i'w gwlad, ac i'w Daw, fe ddygir y gwir allan yn goncwerwr, mor sicr a bod Tabor yn y mynyddoedd a Channel yn y mor.' Tua saith yn yr hwyr, dechreuwyd y cyfarfod mawr yn y castell. Yr oedd yn bresenol rhwng 600 a 700 o etholwyr. Llywyddwyd gan S. Holland, Ysw., a chylchynid ef ar yr esgynlawr gan Dr. Rees, Liverpool; Parch. W. Ambrose, a Dr. Roberts, Porthmadog; Dr. Jones, Dolgellau; C. R. Jones, Ysw., Llanfyllin; D. Davies, Ysw., Lerpool, trysor- ydd y Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig; J. Lloyd Jones, Ysw., Lerpwl; Parch. N. C. Jones, Penrhyn- deudraetli; Parch. D. Davies, Abermaw; Y Goheb- ydd; Arthur Osmond Williams, Ysw., Castell Deu- draeth; Mr. Win. Jones, chandler, Porthmadog, &c. Y Cadeirydd a ddywedai fod struggle fawr i gym- meryd lie yn bur fuan—yn mis Tachwedd o bosibl. Gan hyny, yr oedd yn bwysig iawn i'r etholwyr ym- egnio dros eu hegwyddorion, a defnycldio pob modd- ion cyfreithlon, cyson a'u cydwyljodau, i sicrhau mwyafrif y pleidleisiau dros ryddfrydwr trwyadl i'w cynrychioli yn y Senedd. Yr oeddis eisoes wedi dewis y dyn, sef Mr. Williams, Castell Deudraeth. (Banllefau a hwre calonog.) Nis gellid cael dyn mwy cymhwys, ac yr oedd ei etholiad tuhwnt i am- henaeth ond i'r etholwyr fod yn wrol ac yn ffyddlon, canys yr oedd y mwyafrif mawr o honynt yn rhydd- frydwyr yn ol y cofrestr. (Banllefau.) Galwai ar yr etholwyr i ddefnvddio eu pleidlais yn onest ac an- nibynol, gan gofio mai braint ydoedd wedi ei hym- ddiried iddynt er budd cyffredinol i'w gwlad. (Ban- llefau.) Mr C. R. Jones a ddywedai ei fod yn llawenhau wrth gyfarfod a nifer mor fawr o'i gyd-ethol- wyr yn Meirion. Tair blynedd yn ol, pan g-ymmer- odd yr etholiad diweddaf le, yr oedd ef a'i gyfaill y Gohebydd yn New York. Yr oeddynt ill dau y pryd hwnw yn teimlo pryder mawr am ganlyniad yr eth- oliad, ac wedi meddwl unwaith am ddyfod dros y mor yn bwrpasol i bleidleisio dros Mr Williams. (Banllefau). Yr oedd yn dda iawn ganddo fodd b ..J ho 1. V t "1"£ ]'1'" 1>"1\1 011,1 Meiriyn eto ei o, u}Xie"rai y tro hwn y ceid 'barnifuddugoliaeth.' )Banllefau). Dymunai adgofio mai y pegwn ar ba un y byddai'r etholiad yn troi, oedd pwngc yr Eglwys Wyddelig,—a dynid hi i lawr, neu a godid hi i fyny fel sefydliad ynglyn a'r Llywodraeth P Diolchai i Dr Rees am ei lythyrau arddeachog i Gladstone yn y TYST ar yr Eglwys yn Nghymru, a gobeithiai weled dydd ei cnwymp yn bur fuan. Yr oedd yn bryd i bob enwad crefyddol yn y deyrnas i gael eu gosod ar yr un tir. (Banllefau). Yr oedd hyny hefyd i ddod oddiamgylch, mor sicr a bod yr haul yn yr entrych. Truth though crushed to death will rise again: Yr oedd y gwir ac amser o'n plaid, er gwaethaf pob landlord a scriw. (Banllefau). Dywedai S. R. mewn byr eiriau, fod y fuddugol- iaeth yn meddiant gwyr Meirion. Yr oedd Rhydd- frydwyr Meirion yn gryfach yn mhob ystyr na'r Toriaid,-yn Iltio,;ocaeli o ran cyrph, traed, a dwy- law, llygaid a chJustiau,—mAvy o eneidiau, a llawn cymmaint o rinwecldau moesol o onestrwydd a ffyddlondeb. Nid oedd ganddo ef vote yn Nghymru, America, na Phrydain Fawr, ac ofnai y gyrai pobl ef allan o'r byd am hyny. (Chwerthin), Dr Jones a siaradodcl yn synhwyrol iawn, gan gyfeirio at gyflwr te.fysglyd yr Iwerclclon,-Fod cyfreith ahyddicl wedi ei clileu yno, ac un o'r prif achosion o hyny oedd yr Eg-bwys Sefydledig. Gwad- ai yr haeriad fod penderfyniadau Gladstone yn gefnogaeth i Babyddiaeth. Yr oeddynt, mae'n wir, am chwareu teg i Babyddion, ond nid mewn un modd yn pleidio Pabyddiaeth. (Banllefau). A chyda golwg ar y Coronation Oath,—sef llw y Fren- hines i gefnogi Protestaniaeth—credai ef mai dad- gysylltiad oedd y ffordd fwyaf effeithiol i sicrhau lhvyddiant a pharhad Protestaniaeth yn y wlad. (Banllefau). Areithiodd y Gohebydd' a Dr Rees yn gynhyrfus iawn.* Yna cafAvyd annerchiadau byrion gan Mr J. Lloyd Jones, Liverpsol; Parch. D. Davies, Abermaw; Parch. W. Ambrose: Parch, N. C. Jones, Penrhyn- deudraeth; D. Davies, Ysw., Lerpwl; W. n. Davies, Ysw., Corris; a Mr W. Jones, Portmadoc; ac yr oeddis yn awr ar derrynu y cyfarfod, ond bloeddid 'Mr Morgans, Dyffryn!' Cydsyniodd Mr Morgans i godi ar ei draed, a chynhygiodd ddiolchgarwch i'r Cadeirydd. Gwnaeth rai sylwadau grymus ofnadwy' hefyil ar ddyledswydd yr etholwyr i ddefnyddio y bleidlais, nid fel eiddo personol, ond fel eiddo dros y Avlad. Petrusid yn y dyddian hyn i annog dyn i bleidleisio i'w niwaid ei hun a'i deulu, ond a'i mwy teulu na gwlac1: Teg oedd i gysur y lleiafrif gael ei aberthu dros y gwir, yn enwedig pan yr oedd y gwir yn edrych a'r hvydd- iant a dedwyddweh y mwyafrif. Un o bechodau mawr Judas oedd gwerthu y Gwaredwr heb gofio interest yr un-ar-ddeg. Fel un o ddysgawdwyr y bobl yr oedd yn teimlo cywilydd fod ei acldysg wedi cael eyn lleiad o ddylanwad ar bobl Meirion, fel nad oeddynt ar hyd y blynyddoedd wedi bod yn ddigon rolfrydig i ddeAvis dyn eymhwYH i'w cynrychioli -W yn y senedd. Yr oeddynt yn iach yn y byd, ond nid yn iach mewn gweithredoedd. Peth dirmygus oedd ofni mentro y Brenin Mawr am rhyAV damaid offarrn; a gobeithiai yr a'i pawb adref or cyfarfod hwn i beuderfynu, yn nerth Duw, i gyflawni eu dyledswydd gan nad beth fyddai y canlyniadau. (Banllefau). Y i-nae'r liaiies yiL iiiyn' (I yn hir, ac y mae rhyw ysbrycl fel hunllef er's meityn yn llefain yn ein clustiau 'Byrdcr! Y mae lie ac amser yn brin.' Yr oedd y cyfarfod yn un ardderchog drwyddo, a diau ei fod wedi effeithio dylanwad elwys. Trwy ryw amryfusedd yr oedd yr hanes uchod ddiwrnod yn hwy na'n dysgwyliad yn dyfod i law. GorfuAYyd gadael allan areithiau v 'Gohebydd' a Dr Rees. —1 inddengys y ddwy yn llawn yn ein nesof.

CYAOIAXFA TAL YSARN. Declireuodd y Gymmanfa uchod prydnawn ddydd Mawrth, 28ain cyfisol, pryd y cynhaliAvyd y gYIl- hadledd. Daeth lliaAArs maAvr o Aveinidog-ion ynghyd, ,sef-W. Rees, D.D., Liverpool, W. Ambrose, D. Griffiths, Bethel, E. Stephens, E. Evans, Carilarvon, D. Jones, B.A., Merthyr, J. H. Jones, Pwllheli, J. G. Thomas, Aberafon, W. Jones, India, W. J. Roberts, Abersoch, E. Morris, Penrhyn, D. Oliver, Llanberis, J. Davies, Nazareth, D. Price, Aberdare, L. Evans (B), Newport, E. Edmunds, DAvygyfylchi, E. J. Evans, Penygroes, W. E. Jones, Talysarn, D. Roberts, Nazareth, Thomas John, Eben- ezer, G. Thomas, Waenfawr, H. R. Jones (Rodri Arfon), Hebron, W. Nicholson (Eldad Mon), Llan- ystiiltidivy, R. Rowlands, Ceiclio, D. Jones, Capel Helygen, W. Griffiths, Llanelwy, 1-1. T. Parry, Aber- soch, Thomas Jones, Tabor, E. James, Llanhaiarn, W. Jenkins, Pcntre estyll, W. Griffiths, Trefriw, D. E. Williams, Deerfield, America, M. CadAvaladr Jones, Student Aberhonddu, &c. Yr oedd yno hefyd gyimulliad maAvr o dcliaconiaid ac ereill o bob parth o Arfon. Etliolwyd Dr Rees i'r gadair, a g-wnaeth sylwadau pennodol a thra derbyniol ar gyflwr presennol y wlad goycla gohvg ar yr etholiad cyffredinol. Hyderai na wnai yr un AnnibyiiAArr nac YmneillduAvr drwy ei bleidlais fradychu ei egwyddorion. Byddwch wyr, meddai, gan ymddiried y canlyniadau i'r Hwn y mae ein holl amgylchiadau yn Ei law. Y GYJIMA.XFA KES.VF. Ar gais Mr Griffiths, penderfynwyd i gynnal y Gymmanfa y flAvyddyn nesaf yn Nhrefriw. TRYSQRFA OWEDDAVO^. Dygwyd y pAvngx- yma ger brou yn ddoniol a difyr iawn gan Mr Evans, Newport, goruclrwyliwr Cym- deithas Trysorfa GAA^eddAvon GAveinidogion perthynol i'r Annibyirwyr, Bedyddwyr, a'r Presbyteriaicl yn Nghymru a Lloegrr ac wedi i'r amcan gael ei gef- nogi yn bur effeithiol gan y cadeirydd, Mr Ambrose, Mr Stephen, Mr Evans, Carnaiwon, penderfynwyd i appelio at yr eghvysi i wneyd casgliad at y Drysorfa yn flynyddol, yn nghyfarfocl diolchgarAvch am y cynhauaf. Synai y Cadeirydd fod cyn lleied wedi ei wneyd yn eu ein plith dros AveddAAron ac amddifaid, a chymaint o sylw o honynt yn cael ei wneyd yn y Beibl. Ar gynnygiad Mr John, Ebenezer, pasiwyd pleid- lais o ddiolchgarwch gwresog i'r Gymdeithas am ei llafur, a'r dull anmhleidgar yn mha un yr oedd yn rhanu ei thrysorfa. YR HEN GRIFFITHS, BETHEL. Anerchwyd y Gynhadledd gan yr hen batriarch parchus hwn mor hyawdl a brwdfrydig ag erioed. Rhoes y cyfarfod ar dan. Hanes yr achos yn y sir yn ei ddyddiau cf oedd ei bAvng-c. Y GENHADAETH. Gahvyd ar Mr Jones, y cGuhaclwr enAvog o'r India, a hysbysodd y Gynhadledd am ei fwriad i gynnal rhestr o gyfarfodycld yn Arfon--gyda'r bwriad i ddAA-yn y genhadaeth yn fwy agos at y bobl, i beri i bawb deimlo fod ganddynt ran bwysig yn y gwaith. Yr oedd Cymru yn gAveitlxio yn ardderchog dros y genhadaoth. Yr oedd ei chasgliad am eleni yn oOOp. mwy nag arferol, ond credai y gellid gAvnevd mwy etto, ac er mwyn mwy o berthynas rhwng y bobl a'r genhadaeth. N ododd gynllun i gyrhaedd y cyfryw amcan. Yn 1. Cael cynnxychiolydd o Gymru yn nghyfarfodydd chwarterol y Gymdeithas yn Llun- dain—un o bob sir, yn eu tro, i leirwi y swydd am fiwydclyn. Telid treuliau y cynnrychiolydcl gan y Gymdeithas. 2. Pemxodi rhywrai o Gymru yn o-vf arwyddAA-yr. 3. Troi un cyfarfod chwarterol, ln- waith yn y flwyddyn, yn gyfarfod cenhadol. Mr Ambrose a longyfarchai Mr Jones ar ei ddy- fodia-cl i Gymru, ac ymfalchiai ynddo fel un o'r cen- hadon mwyaf llafurns a lIwyddiannus a feddai'r Gymdeithas drwy y byd. wrando -ar Mr^Jorie^d bawb i aclxub y cyfleusdra i r un cenhadwr yn Nghymru," v^yinjldi- Sais, yn fwy dyddorol, os mor ddyddorol, a Mr Jones. Gohiriwyd y cynllun i'w beuderfynu etto. DADL FAWR AM ARGLWYDD PRXRIIYX. Gofynwyd cwestiwn gan Mr. Evans, Carnarvon, mewn cyfeiriad at y si fod Arglwydd Penrhyn wedi gwrtliod yn ddiAveddar gAverthu darn o dir yn Chwarel Goch i adeiladu capel arno. Carai ef i'r ymdrafodaeth ddod i'r g er mwyn clynoethi vmddygiadau y noble Lord tuag at Ynmeillduwyr. Ymdrechai Mr. Stephens, Tanynxarian, bersAvadio Mr. Evans ac eraill i ymdawolu-cymmeryd pwyll cyn ymosod ar y gwr bonheddig. Barnai nacl oedd y peth yn ddigon addfed i godi storm yn ei gylch. Gwrthwynebwycl Mr. Stephens gan amryw frodyr, ac aeth y gynhadledd yn Avenfflam o ddigofaint yn erbyn holl fyAAryd Lord Penrhyn, fel gormeswr ar ymneillduaeth. Siaradodd Mr. Ambrose, Mr. Evans, Caernarvon, Mr. Oliver, Mr. Jones, Pwllheli, Mr. Moses Jones, Bethesda, ae eraill, gyda brwdfrycledc1 mawr yn erbyn ei arghvyddiaeth. Cyfeiriwyd at fygythiad ei arghvyddiaeth i gospi yn ol y gyfraith os eyhoeddid ei lythyrau ar fater y tir yn ChAvarel Goch, Dirmygid" y bygythiad, ac nid oeddis am arbed ei Arghvyddineth, gan ybenxid fodei drahaus- der wedi ei oddef yn rhy hir o lawer. Pasiwyd diolchgar wch i'r chwarelwyr am eu hym- ddygiad dynol yn gwrthod cydsynio a'r cais cliel-iell- ddrwg i gondemnio sylw Dr. Rees yn yr Amphi- theatre. COLEG NEAVYDD ABEEHONDDf. Galwyd sylw at y Colegdy hwn gan Mr. Jones, Merthyr; a thaer gynxhellwyd yr eglwysi i ddaxxfon eu casgliadau i'r drysorfa. Nid oedd sir Gaernarfon wedi cyfranu dim hyd yma—ac yn wir, nid oedd ond rhywbeth fel 40p. wedi en talu o'r Gogledd i gyd, allan o'r 600p. a ddisgwylir. Yr oedd angen maAvr am arian yn fuan, onide yr oedd y gwaith yn debyg o sefyll. Byddai hyny yn gywilydc1 i'r omvacl y LLYFR TONAi; STEPHEXS A JONES. Cymmeradwywyd y llyfr hAra yn uchel iawn, a dymunir iddo gael ei dderbyn a'i ddefnyddio yn ein cynnulleidfaoedd yn gyffredinol. Cafwyd aixerchiadaxx buddiol gan Mr. Williams Deerfield; Mr. Jenkins, Pentre Estyll; Mr. Priced Aberdar, &c. Terfynwyd trwy Aveddi gan Mr. Jenkins. Pennodwyd y gweinidogion i bregethu y lxoson hono ymhob capel yn y gymmydogaeth am filldir- oedd o gwmpas. GadaAvsonx y gymmanfa nos Fawrth. Yn ol pob argoel y pryd IIAAUIW, yr oedd y gymmanfa yn clebyg o fod yn un boblogaidd a benditlxfawr.

=;w.¡:i:=-==;O'>¡:40-- Mewn Cyfarfod neilldaol o gyngor Y Brif-ddinas a S3 nhaliwyd yn y Guild Hall Gorph. 21, el-flwvn- Avyd dinas-fraint dinas Llundain, gycla chleddyf giverth 200 gmi i Arglwydd Napier o Magdala. CyfiaAvnwyd y ddefod i'AArysgfaAvr yn y neuadd fawr yn inhrescnoldeb yr Arglwydd Faer, yr r, ar Cyngor. Mr. B. Scott y chamberlain oedd v siaradwr ar yr -a gwnaetlx Arg. Napier araeth bAvrpasol. liotTHEiioLD Ec'OKOMY.—Housekeeper will be glad to learn that they may now obtain their stock of Tea, Coffee, Cocoa, Spices, .5.:c" at wholesale prices, in quan- tities to suit their requirement, at Bateman, Bateinan & Co's sale rooms, 52, Castle-street. As an instance of the great sDTlng affected by purchasing their supplies at Messrs Bateman's Establishment, we may say that Homceopathic Cocoa, for which Is. 4d. per pound is charged elsewhere, may be obtained from them for Is. per pound; Arrowroot, 8d., lo.Icl., and Is. per lb.; Black Pepper, 6d. per lb.; White Pepper, lOd. per lb. and all other goods at a similar reduction from retail prices. fFi8-109,]

LLADRATTA GEXETH EACH. Prydnawn Gorph. 14eg, collwyd geneth xaelx o'r eiXAy Lizzie Harrison, dair blAvydd oed, o Evertoii, Liverpool. Wrth Aveled y feelxaxx yn li-ir yn dod adref, anesmwythodd y rhieni, a gwwwc1 pob ymcliAviliad am dani, ond yn liollol ofer. Dycliyxiryg-id y gwaethaf, ond y dyb fwyaf cyffredin a goleddid oedd iddi gael ei lladratta gan ryw un. Gwnaed y peth yn hys- bys i'r lxeddgeidwaid, ond nid oedd un siw am dani. Wrth hir chwilio, cafodd yr IxeddgeidAV- aid allan fod rhyw ddyixes, yn fuan ar ol i'r plentyn gael ei cholli, yn chwilio am un o agerddfadau Dublixx, ac fod ganddi blentyn gyda hi, yr hon y ceisia-i ei clxxxddio o dan ei shawl. Hysbyswyd am yr eneth faelx yn y Mercury, ac axxfomvyd i ainryw fanan i ynxholi am dani, ac yn en mysg i Dublin. GAVxxaetlx yx- heddgeidAvaid yno bob ymchAviliad, a clxafodd yr Inspector Giles fod geneth faclx Avedi ei chael ar y lanfa yn noeth, a'i bod wedi cael ei clxynx- xxxeryd i'r North Union Worldxoxxse. Rhocld- wyc1 hysbysiad uixioxigyrcliol i'r tad o'r di- gwyddiad, ac aeth yno gyda'r cyflyixxdcr mwyaf, -1 Cyrlxaeddodd i Dublin, ac aeth yn nghwmniaeth Ixxspector Giles i'r Woxddxouse, ac er ei lawexxydd ca,nfyddodd mai ei aixAvyl blexxtyxx oedd hi. Ad- nabyddodd y facb of yn union, a rhedodd ato gan afaelyd ynddo a'i gusanu. Yr oedd ar Mr Harrison eisiau cyxxxxxxeryd ei blentyn ymaith ar unwaith, ond nis gallasai Mr Weddick, meistr y ty, oddef hyny, heb iddo ddwyn y prawf gofynol xxiai efe oedd y tad, yn ol rhoolaxx Cyfmith y Tlodion. Aeth Mr Harrxsoxx i Lys yr Ilecld- geidAvaid yn Capel-street i gynxxxieryd ei 1w i'r porAvyl hyn, a dywedodd yr yixad fod yn cldi- amhcuol y gollyxxgai Mr Weddick y plentyn yn rbydd yn union ar gydffui-fiad a'r rheolaxi gofynol. Gwxxaeth hyny, a daeth a'r eneth faclx gyda llawenydd xxxaAAT yn ol adref.

MAEWOLAETH DR URWICK. DUBLIN. Pwy bynag a Avelodd Dr Urwick xnxAvaith yr oedd yn sicr o'i adnabod byth wedi hyny. Dyn bychaxx iawn o gorpholaeth -llai o lawer na cliyffredin; pen a gwyixeb yn arddaixgos dcall da, ac yr oedd ei lais yn glir a el-iryf, y fath ag a, glywid gyda xdiAA^yddixieb yn y gyxinxxlleidfa fwyaf. Dyn cysegrerlig hollol i'w waith ydoedd. Un o'r rhai parotaf i gefxxogi pob aclios da. Unodd a'r Gymdeithas Ddirwestol ar ei sylfaen- iad yn y wlad hon, a pharhaodd yn ffi-dclloi-i lxyd ei farw. Yr oedd yn un o is-lywyddion y Cyngrair er cliloacl y fasnach feddAvol. Gyda'r Hibernian Bible- Society, Uxxdeb yr Ysgolioxx Sabbothol yxx yr iAverdcloxx, Gyixxdeithas G enii a,d- ol Llxxxxdain, y Cyngrair Efexigylaidd, a phob sefydliad cylioeddus, ceid ef ar y blaen. Aeth o Loegr i'r lAverddoxx yn ieuanc. Trexxliodd lleg o flyxxyddoedd yxx nosbarth Sligo. Yn 1826, dorbyniodd ahyad oddiwrtlx yr Eglwys Gyxxxxxxlleidfaol yn York Street, Dublin, lie y llafurioclcl am 40 mlynedd. Rhoddocld ei wein- idogaetli i fynu ddwy fljaxedcl yn ol, a, derbyn- iodd Dysteb o 2,000p. ar yr aehlysllr, Tua thri iiiis yn ol, daeth drosodd i Loegr i ymwoled a'i hen gyfeillion, ac er adncAvyddiad i'w ieclxyd. Yr oedd yxx Nghyfarfodydd Mai yr Undeb Cyn- nulleidfaol, ac ar ol cixxiaw un diwrnod yno, traddododd araeth fywiog a chyfFrons iaAAax. Yixxcldaixg-osai ei foddwlmor graff a'i lais mor glir ag y clywsom of erioocl. Ond er hyny, yr oedd angau yn y ty. Teixxxlodd ei natur yn c -L ,ad ae or treT ixaS' <ML °'r braidd y cafodd Syrlia'cdd 8^" ef J,I.YIll y gAvasanaeth angladdol yn y capel lie y llafur- iodd cyhyd. Dyma un eto o'r tadau wedi cwympo. 0 un i un y mae y cawri yn xnyned; ond iiiyi-ied yn anx-hydeddus mewn liexxaixxt i'r bedd, fel y cyfyd ysgafn o yd yn ei haxnser.' =-=-<Q¡

BANGOR. Yn. ETHOLIAD DYFODOL.—Hyd nos Sadwrn eli weelel- af, yr oedd etholwyr rliyddfrvdig dinhved Bangor yii erchun'xx ddifrif ol na byddai i'r Toryaid wrth- wynebu yr ymgeisydd Rhyddfrydig, Mr. B. Hughes, yn yr etholiad agoshaol. Yn ofer y ceisid eu dar- bwyllo o'u perygl—yn ofer y ldiybuddid Invy ac v ceisid eu perswadio fod eu gelynion, er yn ddistaw a gochelgar, eto'n Aveithgar a diAAwd yn chwilio am bersoxx cymmwys i wrthAArynebu y GAVX* Bach' o'r Plas Coch; nid nos Sachvrxx dhveddaf chwahvycl eu holl amheuon, a gorfxx i'w hanghredixnaeth roddi ffordd, ar dderbyniad y xxeAvydd fod yr Anrhydedclus Thomas John Wynn, mab liyixaf Ax-ghvydd NeAV- boroxxgh, ac aer etifeddiaeth eang y Glynllifon, i gael ei ddAvyn yn mlaen fel ymgeisydd Toryaidd am yr anxdxydedd o gynnrychioli Bwrdeisdrefi rliyddfrydig a goleueclig Arfon yn y Senedd NeAvydd! Ymholai llawer, A ddichon hyn fod yn wir, Ai tybed fod cynffoIi-ganlynwyr gAvasaidd Mr. Benjamin Disraeli yn ddig-on rhyfygus i fedclwl-ie, yn ddigon ofergoel- 1lS i ddisgwyl i boblogaetlx ydineillduol fel ethoiAvyr I _,w Caernarfon, Bangor, Conwy, Pwllheli, Criccieth, a Nevin, i ddychwelyd dyn i'r Senedd i'w camgyn- nrycliioli, ac i bleidleisio yn groes i'w hegwyddorion r' I Aumliosibl,' meddai amryw, 'nis gall Toryaeth ei h-Liii fod ynddigonrhyfyg-usifeddwihyn;' arhaid i ni addef ein bod ninau hefyd braidd yn barod i syrthio i'r unrhyw anghrediniaeth a'r lluaws a vm- holent fel uehod, ond er hyny oil g-wir oedd v gair. HysbyswA-d ni yn bendant a dianxheuol oddeutu wyth o'r g-loch nos Sadwrn gan un o'r Conserratire Agents a fuasent y diwrnod hwnw yn N ghacrnarfon yn cymmeryd rhan yn y Committee Toxyaidd a gyn- helid yno y diwrnod IIAVIIAV, fod y Young Sgweiar o'r Glynllifon i gael ei dd wyn :Y11 ndaen yn erhyn lrIr. B. Hughes; a bod y Carlton Club i ynxgymeryd a'r ,Y holl gostau, fel na byddai i'r gwaith o wneycl y gwr ieuaxic hwn yn M.P.' gostio cymaiixt a dimeu goch y delyn i'w logell, na munyd o bryder i'w ben na'i galon, os oes ganddo y fath bethau a pheii a clialon ar ei helw, oblegid o ran dim a Avvddom ni yn ei gylch gallai fod yn ainddifacl o'r naill a'r llall. Ond, pa mor adnabyddus bynag- ydyAV y gAvr iexxanc liAArn i ni fel bivrdeis-wyr yn gyffredinol, ymddengys fod yii ein twrneiod a'n harweinwyr Toryaidd wedi llwyddo i gael allan ei fod yn digAvydd bod yn gyntafanedig Arg-lwydd Nev/borough; ac y mae hyny yn llaAvn ddigon ganddynt Invy-mynant ei wneyd yn senedcl- wr bellach pe na byddai g-anddo lonaid gAvniadxir o synwyr na llonaid crai nodwydd ddur o farn am bjaxgeiau politicaidd! Yn awr, chwyclxAvi langciau Eryri, a fynwch clnvi y bachgen hwn i lywodi-aethn arnoch: Bydd yn rhaid i chwi roddi attebiad pen- dant a diamwys i'r gofyniad hwn cyn pen nemawr o amser; ac am hyny bydded i chwi gymeryd A" pwnc at eichlxystyriaeth ddifrifolaf. ClxAv^i a wydd- och nad oes ganddo yr un cymliAAysder i'ch cyinych- ioli yn senedd Pryclain; ac os dychwelir ef yno yn eich enAv, bydd hyny yn brawf diainlxexiol o'r hyn a ddywedwyd am danoch yn Hope Hall, Liverpool, sef, lllai slafiaid ydych; ac nas gAAryddoch pa fodd i ddyweyd 'Na' pan ofynir i chwi yn 'garedig-' i bleidleisio yn erbyn argyhoeddiad eich barn a'cli cydwybod; oblegid y mae'n hollol eglur i baAvb nas gall dim ond y sgriw eich cymmell i ddychwelyd y fath blentyn anghymAvys.—(Joh e-hytld.

CRYNHODEB SENEDDOL. Ni wnaed neinawr ddim o bAvys yn Nhy yr Ar- glwyddi nos Fawrth, Gorph. 21. ond gwthio radd yr: mlaen y Biliau oeddynt wedi pasio y Ty arall. Bu dadl lied faith yn Nhy y Cyffredin ar FIL Y CWEFRHYSDYSAI. Achwynai Mr Goschen fod y llywodraerh wedi bod mewn gormod o frys !.rrdn'I' mater, ac wedi cynhyg yn rhy hael i'r gAvahaiiol Gwmnicn. Cydfamai Mr Gladstone a Mr Goschen am amod- au y cytuncleb, ond barnai fod egwyddor v mesur yr un cywir. CynhygiAvyd amryw welhantau, ond gwrrhodAvyo hwynt, a piia si watI v Bil i bAVAdlgor. Bu BIL CYXHORTHWY Y TLAWrl o dan ystj-riaeth y Ty hyd yn hwyr iaAvn. Cymmerwyd agos holl eisteddiad Ty y C}-fii*e'.iux,? fyny ddvdd Merclier gan wahanol adranan BIL Y LLWGBAVOBEAYYON. AcliwyiiAvyd gan Mr Hugessen, a MrFaAVcett, ai» y rhybudd a roddasai y Twrne-Cyffredinol yn hwyr y nos o'r blaen, am ei fwriad i gynhyg diddpxxu JT adran fabAvysiadAvyd trwy gynhygiad Mr Fawcett i daflu treuliau y swyddogion dycliAveliedyddol meAVis etholiadau ar f Avx-deisdrefi neu six-oedd. Amddiffynai y Prifweinidog a'r Twrne-Cyffredin- 01 y Lly wodraeth, a dadleuent fod y l-hybxxdd wedi ei roddi am y gwnai yr adran daflu yr holl Fil ddyrysAvch. Cynhygiwyd amryAv Avelliantau. ond gwrthodwj'd liAvynt oil. Yn Nhy yr Arghvyddi nos lau, darllenwA-d BIL Y GWEX^EHY'SBY-SAI y tro cvntaf, ac aed radd yn mlaen awda Biiiu'i eraill. Yn XIiy y Cyffredin, mewn atebiad i Syr C. O'Loghlen, dywedodd Iarll Mayo, y byddai i ym- cliAviliad gael ei wixeud gan Ddirprwyaeth yr I Eghvys WyddeHg pa fodd yr oedd eu hadroddiaci wedi ei gael yn lladradaidd i'w gyhoeddi yn A ixeAvyddiadui'oii.» Ar gynhygiad y Twx-ne-Cyffredinol, tyiiAvya allar. yr adran yn taflxx costau yr etholiad ar y bAvrdeis- clrefi, nen y siroedd, trwy fwyafrif o 11,3 vil erb-r; 97. Rhoddodd Mr FaAvcett rybudd y byddai iddo gyn- hyg ei aclosod ar y trydydd darlleidad. DarlleiXAA-yd BIL Y G,EFR}IYI3Y.SAI yr ail dro, yn Nhy yr Arglwycleli nos Wener. Yn Nhy y Cyff'redin, yr un noson, cynhygiodd Idr Fawcctt, yn ol y rhybudd a roddodd, fod yr adrar mewn pei-thynas i gostau etholiadau i gael ei had- osod yn Mil y Lhvgx-Avobrwyon, ond cariwvd cyn- hygiad y Llywoclraeth trwy fwyafrif o 102 y» erbyn 91. Bn cryn ddadl yn yr eisteddiad liwyrol -ir FIL 1IAECIIXAD ANIPEXLIAIL. Coll odd ilr Harcly ei dymher, a gorfix iddo wneua, ymddihenrad am arfer iaith anseneddol. Cvil i'r Ty gyfodi, aAvgrynxodd Canghellydd Drysorfa fod y LlyAvodraeth Avrth ystyried y gwrtli- wyncbiad a g-afodd y Bil hwn yn barnu nad oedd dim i'w wneld, ond ei dynn yn ol, a gwnaecl hp: menvn modd ffnrfiol yn yr eisteddiad prydnaAv»ej clelvdd Sadwrii. Pasiwyd BIL SHEOLF.IDDXAD Y EHEILFE YLIL)! Yn Nhy yr Arghvyddi nos Lun, darllenwyd BIL LLAVGEWOBEAATTON yr ail Avaith, heb Anxeud un cyfnewidiad atu: & dallc'iiAvyd BIL YI: YSGOLIOX CYIIOEDDL S y drydedd AAraith aeth BIL Y GAYEFEHYSBYSAI *Ty ua Jtioug-iiton «yiw y l y ac ddi- oddefiadau a cholledion careharorion Abyssinia. Dywedai Iarll Malnxesbux\y nacl oedd y LlyAA-odr- aetl; wedi gAArneud cymmaint iddynt yn debyg o'u gadael yn y diwedd, ond yr oeddynt yn disgAvyl am adroddiad SAAryddogol Mr Rassam. Yn Nhy y Cyffredin, eyfeiriodd Mr Roebuck at wasanaeth cyhoedclus Arglwycld Brougham, a'r priodoldeb o godi cofgolofn yn Westminster Abbey iddo. Cefnogai amryw aelodau hyn, a dywedai Mr Dis- raeli fod y mater o dan ystyriaeth y LlyAvodraetli, ac yr oedd ef a'i gydswyddogion hefyd yn ystyried y priodoldoldeb o godi cofgolofn i'r diAveddar Proffeswr Faraday. Mewn atebiad i Mr King-lake, dywedai Arghvydd Stanley, gan fod Gweriniaeth Mexico wedi tori perthynas ddiplomayddol a'r wlad hon, am ein bod wedi cydnabod yr Y merawdviT Maximilian, nad allai Llywodraeth ei Mawrhydi heb iselhau ei hun, erfyn adneAvyddiad y berthynas, ond os cjuhygiax v Weriniaeth o lxoni ei hun ryAV delerau rhesymoL y derbvnid y cyfryAV gynhyg-iad meAvn yspryd cjrfeillg-ar. MGAVIX atebiad i Mr Candlish, dywedodd Arglwydd Stanley, fod hysbysiaeth wedi cyrhaedd fod y Prize- Court, yn Cadiz, wedi condemnio y Tornado. Yr oedd sibrwd fod y Cyfringynghor wedi cadarnhau y farn hono, ond gan nad oedd wedi derbyn gwybod- aeth SAvyddogol ar y mater, nis gallasai ddyweyd s oedd y sibnvd yn wir. Yr oedd ef Avedi cyfhvyno yr holl bapurau ar yr achos i SAAyddogion cyfreithiol y Goron, a disgwyliai am eu barn ar y mater.

NEWYDDION TRAMOR. Sibrwd (till Gu'cryl Picystg rloxng Portugal a Ltoegr., —Y mae y newyddion wedi ein cyrhaedd o Lisbon yn hysbysu fod llii Prydeinig o clan archiad Llywydd Sierra Leone, wedi glanio o'r gAvnfad Pandora, yn Colonia, ar y Rio Grande, gan osod baner Prydain, yn lie un Portugal, a chymmeryd gwarûhlll Por- tugal yn gareharorion. DvAvcclir fod dwy long ryfel yu cael eu gwneud yn barod i dixeddau Affrica. Bradicriacth yn Rhufa-iu.—Hysbvsir fod yr hedd- geiclwaid wedi cael allan gynllun bradwriaeth ye Rhufain i chwythu i fynu ran o amddiffynfeydd y ddinas, ac y maent wedi cymmeryd nifer o giysau o liw clxAvyldroadol.' MeAvn ffordd o ocheliad, yr oedd yr aAvdurdodau wedi tvnu yn ol clrwyddedau siopau gwin er atal cynnulliad Iltiosog o'r dosbartl gweithiol. Anesmwythder yn yr Yuba en.—Y mae yfradwriaetl yn erbyn y deATnach wedi g-wreiddio yn Idyfnaeh. ac ymledu yn eangach, nag yr oeddis yn tybio av y cyutaf. Anfonir milwyr ar hyd y cyuxnxydogaethax; y drwgdybir fod anesmwythder ynddynt, a pherygl i wrthr-fel dori allan. Ymddengys fod yn ddigon g-wir fod anesmwythder yn y Llynges yn gystal ago yn mysg*" milwyr. Caed allan fod cynllun wedi PI drefnu ar fwrdd y llong ryfel V ilia de Madrid, 5 ymofyn y Progressists a r cadfridogion alltudiedig yn Azores, ac ynysoedd Canary, a'u glanio ar dueddau yr Ysbacn. r Chieyldroad yn Jlayti.—Gorekfygwyd y Llpvc ydd Salnave gan y Cacos yn Port Rouge. Darganfyddtad uv/r yn Penrhyn Gobaith Pa.—Y mat aiir wedi ei ddargaxxfod oddeutu 600 o filldiroedd t' Patchesfroxn, tref ar derfyn deheuol Transvaal, ac y mae y Peniiaeth yn g-yfeillgar, ac yn awydaus am nawdd Prydeinig. Bernir fod yr hen Ophir Avedi ei gael allan, modd bynag, dywedir fod arwynebedd c. 122 milldir o led, a 66 milldir o hyd. yn llawn a Avythieni aur.