Y Llan

BOTTWNOG. I YR YSGOL RAIWADEGOL.-Nos Fawrth diweddaf cyn- haliwyd cyngherdd mawreddog yn yr ysgoldy uchod, r dan lywyddiaeth y Parch. Canon Johnson, M.A., Llan- iestyn. Y mae y Prifathraw llrafurus a thalentog wedi sefydlu Glee Society mewn cysylltiad a'r yBgol, ac wele ffrwyth cyntaf eu hymdrechion. Ir oedd yr ystafell yn orlawn o bobl, a methodd llawer a chael lie. Cymerwyd rhan yn y cyngherdd gan y Bottwnog Grammar School Glee Party, Tydweiliog Glee Party, Miss Howell, Aberhonddu Miss Williams, Pwllheli; Mri. Owen, a Hughes, Pwllheli; R. Owen, Towyn; P. Parry, Sarn; a J. T. Jones, Bottwnog. Tystiolaeth pawb ydyw na ohafwyd erioed gwell eyngerdd yn Bottwnog. Yr oedd dadganiad y Grammar School Glee Party, ac eiddo y Tydweiliog Glee Party yn wir ardderchog, a chafodd gymeradwyaeth fyddarol gan y dorf oedd yn bresenoi. Bu raid i'r School Glee .Party a.il-ganu y darn olaf, sef, Let the hills resound (Brinley Richards). Dymunwn longyfarch y Parch. E. P. Howell, M.A., y prifathraw, ar y llwyddiant sydd yn dilyn ei ymdrechion clodwiw, ac eiddunwn iddo hir oes ac iechyd.

LLANELLI. PLWYF ST. PAUL.-Yehydig iawn yw nifer yr offeiriaid yn Nghymrn sydd wedi, ao yn gwneyd mwy yn eu plwyfydd yn y cyfairiad o adeiladu Eglwysi ac ystafelloedd Cenhadol na'r Parch. D. D. Jones, B.D., ficer parchus y plwyf hwn, ac er fod ei weithgarwch yn cael sylw dyladwy yn y wasg Seisnig, ni cheir Uinell am ddim a wna ar dudalenau Y LLAN. Daeth Mr. Jones i'r plwyf hwn ychydig gyda deuddeg mlynedd yn ol, ac yn ystod ei drigfa yma y mae y boblogaeth wedi cyn yddn yn ddirfawr, nid yw nifer y boblogaeth erbyn heddyw fawr llai na phymtheg mil o eneidiau. Y mae Ficer St. Paul's, ynghyd a phobl ei braidd, yn rhai hynod iawn am en ffydd. Y mae en holl ysgogiadau mewn cyaylltiad &g adeiladu megis yn tarddu oddiar ffydd yn Rhagluniaeth Daw, oblegid y maent yn cychwyn mewn adeiladn Eglwysi ac yagoldai heb yr un ddimai mewn Ilaw Gwaith cyntaf Mr. Jones oedd gorphen adeiladu ysgoldy eang St. Paul's, yr hon a eilw St. Paul's Mission School." Yn hon y cynbelir yr Ysgol Sul, ac y mae rhan o lloni at wasanaeth Ysgol Sul y Mud a'r Byddar sydd yn y plwyf. Ar ol gor- fihen y Memorial School, cyfeiriodd ei gamran tua Eg- wys St. Peter's, ac adeiladodd ysgoldy hardd dros ben at wasanaeth y Saeson yno. yr hon a eilw St. Peter's Hall. Tlla phedair blynedd yn ol, cododd Eglwys ar lan y m6r, yr hon a eilw St. John's Mission Church, yr hon a gostiodd dros £ 900, a chynwysa eiateddleoedd i,350 o wrandawyr. Y mae yn adeilad tlws a chylious dros ben. Tair blynedd yn ol cychvvynodd ar adeiladu Christ Church; yn ymyl y docks, yr hon a agorwyd at f wasanaeth dwyfol Hydref 14eg, 1887. Cynwysa yr Eg- lwys hon eisteddleoedd i 560 o wrandawyr, a choatiodd £ 3,209. Sicrheir ni ei bod yn un o'r Eglwysi mwyaf tlws a rhataf yn y Dywysogaeth. Er nad oedd yr un ddimai mewn Haw pan gychwynwydadeiladu Christ Church, y mae pobl ffyddiog St. Paul wedi talu X2,000 o'r ddyled. Gwaith rhagorol, onide, ddarllenydd ? 0 fewn pum' cant o latheni i Eglwys St. Paul's cychwyn- odd y Methodistiaid Calfinaidd "Achos bychan." Ad- eiladwyd ysgoldy ganddynt, ond troi yn fethiant hollol wnaeth yr achos Methodiataidd a thua blwyddyn yn ol dyma Ficer St. Paul's, fel man of business," yn eibrynu at Wasanaeth yr Eglwys, a gelwir yr adeilad yn St. Barnabas. Cynhelir Yegol Sul a chyfarfodydd eraill ynddo, ac y mae yn dda genyf ddweyd fod yr achos da yn hynod obeithiol yno. Ychydig fiaoedd yn ol aeth rhan o waith Morewood ar werth, a chan ei fod yn ymyl Christ Church, meddyliodd y ficer mai dym- unol fyddai sicrhau rhyw gymamt at wasanaeth yr Eg- Iwys; a thra yr oedd eraill yn breuddwydio yr oedd Mr. Jones ar ddihat), a phrynodd ben adeilad perthynol i'r gwaith, ac y mae wedi ei droi yn ysgoldy>mwyaf tlws ag a fum ynddo erioed, yr hon fydd at wasanaeth Ysgol Sul Christ Church, a chyfarfodydd te, adloniadol, &c. Ac y mae hefyd wedi cychwyn ar adeiladu ty anedd i'r care-taker. Dywedais yn fy llith ddiweddaf am yr YS" goldy hon :—Ar ddydd ei agoriad dywedodd ysgrifenydd pwyllgor adeiladu St. Paul eu bod wedi anturio llawer yn y gorphenol, ac y bnasai yn eu synn hwy ag oedd wedi dyfod yno ar yr agoriad i glywed fod y gost dros £500, ac nad oedd ganddynt yr un ddimai o'r SWill hwn mewn Ilaw IGwnaed caegliad ar ddiwedd y cyfarfod, pan y daeth y swm i fyny i zell 8s. 3c. Siarada Mr. Jones yn awr am gychwyn adailada Eglwys eto yn Machynis. Felly, fe wel y darllenydd fod Ficer St. Paul wedi bod yn ddyfal iawn yn ystod y deuddeg mlynedd diweddaf, sef (1) adeiladu 8t. Paul's Memorial School; (2) St. Peter's Hall; (3) St. John's Mission Church: (4) Christ Church; (5) prynu adeilad Method- iataidd, a'i alwyn St. Barnabas; (6) Christ Church Schoolroom (7) care-taker's hoase of Christ Church (8) adgyweirio Eglwys St. Paul's a (9) Eglwys yn Machynis mewn bwriad. Dywed rhai o'r bobl cenfig- enus ac enllibaidd mai amcan Ficer St. Paul's ydyw dwyn ei hun i sylw, a bod yn Ganon rhyw ddiwrnod yw y nod y mae yn amcann ato. Tair wythnos yn ol ym- ddangoaodd yn y Guardian, Llanelli, yr hyn aganl>n: —"Mr. Jones, vicar of St. Paul, has left home to be made a canon." Gallaf ddweyd hyn fod llawer yn cael en gwneyd yn ganoniaid heb wneyd dim, ac onid teg fyddai i Ficer St. Paul gael ei wneyd yn Ganon am yr byn y mae wedi ei wneyd ? Pe cawn i a llawer eraill ein ffordd byddai yn esgob cyn pen llawer o ddyddian. -Myrdcliiz Coch.

LLANERFYL. Cynhaliwyd cyfarfod llenyddol a chyatadleuol yn y lie uchod ddydd Llur y Pasg. Bwriadwyd cynal y cyf- arfod yn yr ysgoldy, ond gan na chynwysai y lie ond ychydig o nifer, trwy garedigrwydd Mrs. Chapman, Llyayn, cafwyd adeilad cymwys i'r gwaith. Trwy fod y rhaglen yn faith ni nodwn ond ychydig o'r prif destynau, gan hydern y bydd rhai o'r cyfaneoddiadan buddugol yn cael eu nodi yn ngholofnau Y LLAN yn fuan. Barddoniaeth,—Pedwar penill i'r Castell Coch, yn Mhywye, a,'i.berchenog;' buddagol,lur. IEI. Ellis, Rhydygro. Hir a thoddaid i'r Diwedd ar Esgob Hughes' buddugol, Mr. R. Ingram, Garthbeibio- Englyn i'r 'Hen Ywen fawr yn mynwent Llanerfyl;' buddugol, Mr. J. Davies, Lluest. Beirniad, y Parcn. G. Edwards (Gutyn Padarn). Y prif draethawd, Hanes yr Eglwys yn y ganrif bresenoibuddugol, Mr. R. Ingram. Beirniad, ArcLddiacon Thomas, Meifod. Cerddoriaeth.—Y brif gystadleuaeth, 'Y bloaeuyn olaf' (J. A. Lloyd). Daeth tri chor i ym- gyatadlu, sef cor Eglwysig Llanfair, cor undebol Llan- erfyl, a chor Eglwysig Garthbeibio. Barnwyd y corau yn gyfiawn gan Mr. T. Cilwern Davies, Dinas Mawddwy, a'r Parch. A. J. Green, Castell Caereinion, a y dyfarnwyd Garthbeibio yn oreu, dan arweiniad Mr. V. Lloyd. Y mae yn ddrwg genyf ddweyd yr oedd ychydig annhrefn yn perthyn i'r cyfarfod hwn fel llawer eraill, sef pobl mewn oed yn ymgystadiu a phlant, &c. Carwn wybod a ydyw yn deg i swyddogion ac yegrifenyddion cyfarfodydd o'r fath ymgystadiu 1— E. P.

LLEYN. Dau ddosbarth a wabaniaethant yn ddirfawr yn eu dull o dreulio y Groglith a'r Pasg yn y wlad amaeth- yddol hon fel pob lie arall ydynt yr Ymneillduwyr a'r Eglwyswyr. Dull cyffredin y cyntaf ydyw gwneyd defny'dd helaeth o'r gwyliau sanctaidd i wag blesera ac i gynal cyfarfodydd o adloniant corfforol, ac ar y tir hwn cydgyferfydd anghrefyddwyr, y diffydd, yr mnuw, a'r Ymneillduwyr ynghyd. Y mae y naill fel y llail yn berffaith ddiystyr o'r gorchymyn Dwyfol i'w cadw yn sanctaidd. I'r dosbarth hwn ar foreu y Groglith an- soniarus i'w clustiau oedd clywed:- Swn y gloch dreigla nehod-ei wJs hen I wasanaeth Dnwdod; Cana ei hen dine hynod, Llan, llan, Han, yw'r fan i fod." Da genyf ddeall fod derbynwyr cylcbgronau yr Eglwys yn lliosogi. Yr Haul yn llewyrchu yn ddisgleiriach trwy y wlad; y Cyfaill yn sirioli yr aelwydydd Eglwysig yn fwy cyffredinol, a'r LLAN yn dyfod yn feunydiol i iwy o sylw a bri drwy y Dywysogaeth. Ond y mae digon o le i wella eto, a dymunol.fyddai gweled y gwaith da o ledaenu cyhoeddiadau ein hanwyl Eglwys yn cael mwy o gefnogaeth gan offeiriaid a lleygwyr pob ardal trwy y pedair esgobaetb. Gresyn na allesid darbwyllo rhyw gyfeillion ilengarol gwahanol leoedd i wneyd sylwadau a nodiadau eglurhaol ar ryw eiriau dyrua a arferir ar iaith lafar y wlad y mae en coelbren wedi disgyn ynddi, yn gyffelyb i Arthur ac eraill flynyddau yn oi yn y Cronicl Cymreig. OB na ellir cael hyn oddi- amgylcb, byddai ail-argraffiad o'r llythyrau doniol ac addysgiadol hyny yn y LXAN yn rhwym o yebwanegu yn fawr at ei boblogrwydd. Felun, byddai yn bieser genyf wneyd sylwadau ar ryw eiriau hynod a arferir can bobl dda Lleyn. DymuDaf ddiolch yn gyhoeddus i'r offeiriaid caredig a wnaethant sylw o'm cais atynt ychydig amBer yn ol, ac ar yr un pryd erfyn yn ostyng- edig ar y gweddill nad atebasant fod mor hynaws âg anfon gair ataf cyn diwedd mis Mai. Oberwydd cwaeledd y Deon Gwladol nid coran yr Undeb Cerdd- orol wedi cydgyfarfod eto i barotoi gogyfer a'r Wyl Flynyddol; ond bydd yn dda gan fiioedd darllenwyr Y glywed ei fod yn gwella yn dda, ac fod gobaith y bydd cyn hir yn ein plith yn arwain yn ei dduil arferol yn llawn yni siriol a llawen.-Ap Moms.

LLANDDAROG. FESTRI T PASG.—Cynhaliwyd hon prydnawn dydd Gwener, y 26ain o Ebrill, yn yr ysgoldy, pryd yr ethol- wyd Mr. Thomas Thomas, Tawelan, gan y ficer, yn warden am y flwyddyn ddyfodol, ac yr etholwyd Mr. Joseph Harris, Cwmisgwyn, yn warden dros y plwyf. Dewiswyd Mr. David Gabe i gynrychioli y plwyf fel lay-elector. Etholwyd deg sidesman i ffurfio cyngor Eglwysig, ac i gynorthwyo y ficer a'r wardeniaid i ddwyn ymlaen y gwaith da. Nid oedd ond nifer fach iawn yn bresenoi yn y festri.

ABERAYRON. Y mae coraa Deoniaeth Wladol Aberayron yn bwr- iactu cynal gwyl ar y 27ain o Fehefin nesaf. Y mae liyfr y gwasanaeth allan,, ac y maent yn cael eu paro- toi gan Mr. J. Jones, Aberayron. Disgwylir y cawn wyl lwyddianus ymhob ystyr. Dewiswyd anthem y Parch. W. Howell (Hywel Idloes) i'r acblysur, sef 4 flawenyebais," &c. Cadeirydd y pwyUgor yw y Parch. W. 0. Edwards, D.G., a'r ysgrifenydd yw y PATcb. D. Griffith, rheithor Llanllwchaiirn. Gall dar- llenwyr Y LLAN weled oddiwrth yr hyn a gymerodd le yma Liun y Pasg, a'r hyn Bydd o'n blaen, fod yr Eglwys yn effro yn Aberayron a'r cylchoedd. Filwyi fiyddlon lean Ymlaen, ymlaen a chwi."

GARTHBRENGI. Y PASO.—Addurnwyd Eglwysi Capel Isaf a Garth- brengi yn ddestlus iawn erbyn Sul y Pasg, y cyntaf gan Mr. Green; Castell Madoc, a Mrs. Davies, Glannant; a'r olaf gan Mrs. Lloyd, Lle'rbach. Daeth llawer ynghyd i'r cymun yn Capel Isaf am wyth o'r gloch, ac vn Garthbrengi am 11. Gweinycdwyd gan y ficer, y Parch. W. Howell. Yr oedd cynuliiadau lliosog trwy'r dydd, a'r canu yn fywiog ac yn felus. Testyn y pre- getbaa oedd yr Adgyfodiad." Ettiolwyd y Ficer i gynrychioli plwyf Capel Isaf ar Fwrdd Gwarcheidwaid y Tiodion. Yr oodd yn dym- uno ymddiswyddo eleni, ond ar gaia ei blwyfolion cym- eredd y swydd am un flwyddyn eto.

ABERHONDDU. YR Ef GLWYS.-YR oedd y cynuliiadau yn Eglwysi y dref hon ar SnI y Pasg diweddaf yn fwy nag arferol, yn neillduol felly yn ngwasanaethau y Cymun am 6, 8, ac 11 yn y boreu. Yr oedd pob un o'r Eglwysi wedi en baddurno yn brydferth iawn, ac yr oedd yr olwg arnynt yn ddymunol dros ben. Y maent yn bresenol yn gwneuthur mynedfa a phorth newydd ar yr ochr ogleddol i Eglwya St. Mair, gan fod y gynulleidfa mor fawr fel ag y mae y ddau fynedfa sydd yno yn awr ddim yn ddigonol i'r tyrfaoedd sydd yn ymgynull yno bob nos Sul i ddyfod allan yn gyfforddus. Y mae yr Eglwys yn llwyddo ac yn myned ar gynydd parhaus yn y dref a'r gymydogaeth, ae y mae Pen Mawr yr Eglwys yn bendithio ymdrechion ei weision, yr offeiriaid, ymhob cyfeiriad Bydd hanes y con- ffirrpasiwn a gynhaliwyd ddydd Mercher yn Eglwys St loan, sef y Priordy, yn em nesaf. Disgwylir llawer ^BWRDT GWAKLHEIDWAID Y TLODION.—Dydd Gwener diweddaf cyfarfyddodd y bwrdd newydd am y tro cyntaf ar ol yr etholiad diweddaf. Dychwelwyd bron vr oil o'r hen aelodau yn ddiwrthwynebiad; dim ond mewH dan o'r plwyfi bu ymryson, sef yn Llandefalley a Llanfvddid. Y mae'r undeb yn cynwys 48 o blwyfi, ac etholwyd aelodau yn rheolaidd yn 47 o honynt, ond trwy ryw amryfusedd nen gilyddni anfonwyd penodiad i mawn drosChrist College, yr hwn oedd yn cael ei gynrychioli bob amser gan Eglwyswr. Felly y mae'r bwrdd yn cynwys 47 o aelodau heblaw'r ex-officios, O'r nifer yma y mae 29 yn Eglwyswyr, a 32 yn Geidwad- wyr. Y mae hefyd ar y bwrdd eaith o offeiriaid wedi en hethol gan y plwyfolion, a'r cadeirydd yw y Parch. -Pv^onrtnrv Garnona Williams \ex-officio). Yr ls-gad- firwvr vdvw V Mri. W. Perrott, Llaagorse; a J. Evans, Mount View. Nid oedd dim yn neillduol o flaen y bwrdd y tro diweddaf. Dewiswyd y gwahanol bwyllgorau, I ynaawd ymlaen gyda^ rhestr gyn- orthwyol (relief list). Ar yr un pryd yr oedd y Cyngor Sirol yn eistedd, ac yr oedd bron bob aelod yn breaeno]. Y mae ganddynt lawer i'w wnentbnl i roddi y peiriant Sirol ar waitb, ac yn wir y mae lie i ofni mai rhyw nifer fechan o honynt sydd eto yn deall yr Act yn drwyadl. Gobeithio y llwyddant i ysgafnbau y trethi trymion, dan ba rai y mae llawer yn dioddef yn bres- enol. ond y mae lie i ofni mae ychydig allant wneuthur yn y eyfeiriaa ymEL. Beth bynag, gall y trethdalwyr fod yn sicr o hyn, en bod wedi dewjs y dynion goren yn y sir i'r gwaith pwysig yma, a bydd en Ilea ymhob ystyr yn ddiogel yn eu llaw. YR EISTEDDFOD.—Llawer yw'? srrwgnach a'r beio sydd yn erbyn y pwyllgor yn y dyddiau pre^nol, ond gallwn sicrhau darllenwyr Y LLAN fod pobpeth yn mvned ymlaen yn foddhaol iawn. Y mae ganddynt yn awr mewn llaw ddigon o arian eisoes mewn taa- ysgrifiadau i gyfarfod a'r gwobrau oil, heblaw y Guarantee Fund. Y mae hefyd dros chwe' mil o'r programs wedi eu gwerthu, ac nid oes genym un am- heuaeth na chawn eisteddfod ogoneddua. Y mae rhyw is-bwyllgor neu gilydd yn cyfarfod bob wytbnos, ac unwaith bob mis y mae'r pwyllgor cyffredinol yn cyf- arfod. Yr ydym beunydd yn disgwyl clywed oddiwrth ei Fawrhydi, Tywysog Cymra, yn penodi y diwrnod y daw ef atom. Y mae Syr Joseph Bailey yn gwnenthur parotoadau mawrion gogyfer a'r ymweliad Brenhinol, y Tywysog a'i briod serchus. Bydd rhestr o'r beirniaid yn cael ei chyboeddi cyn b'o hir, ac yr ydym yn deall eu bod yn ddynion y bydd gan y beirdd a'r cantorion oil yr ymddiried llwyraf ynddynt. Y mae gwahanol ohebwyr yn ysgrifenu yn barhaus i'r papyrau i ofyn am wybodaeth mewn peithynas i'r eisteddfod. Paham na yegrifenant at yr Ysgrifenydd i Aberhonidn-yr un drafferth fyddai hyny ac ysgrifenu at olygyddion y papyrau Cymreig, ac yna cant bob hysbysrwydd a ddy- mnnant. Yr ydym yn disgwyl mae eisteddfod Aber- honddu fydd y mwyaf llwyddianu8 ymhob ystyr a gyn- haliwyd er's blynyddau-'does dim prinder arian na chefnogaeth, o'n Brenhinea Grasusol i'r Squire gwladol, ac y mae'r pwyllgor yn gweithio a'u holl egni. Yr wyt yn amgan rhestr o'u gwaith noE; Lun nesaf, fel y gweloch nad ydym yn cysgu, fel y myn rhai ein bod. Y Gwir yn erbyn y byd."—Hywel Idloes.

CRAIGTREBANWS, PLWYF CLYDACH. Nos Fercher, Ebrill 24ain, talodd cor Cymreig Eg- lwya y plwyf ymweliad a, ni yma, ac yn ystod y gwas- anaeth cawsom ddadganiad arddercbog o'r antham, I Liawenychais pan ddywedent wrthyf" (Hywel Idloes). Diolchwn o galon i aelodan y cor am gymeryd y fath ddyddordeb ynom, ac am ein cynorthwyo mewn dull mor sylweddol i fyned yn y blaen, Gobeithio y bydd eu hymweliad a ni yn foddion i greu tipyn o awydd ymhlith ein pobl ieuainc i ffnrfio cor yma hefyd. Ewch ati ar unwaith.—Collier.

CLYDACH. Y COR CynnEIr,Prydnawn dydd Sadwrn, Ebrill 27ain, gwahoddodd y Parch. T. Jones a Mrs. Jones, gyda'u caredigrwydd a'u haelfrydedd arferol, holl ael- odau y Cor Cymreig i dalu ymweliad â hwynt, ac i gyf- ranogi o'r danteithion blasus oedd wedieu parotoi ar en cyfer. Wedi gwneyd cyfiawnder perffaith a'r wledd ardderchog, cafwyd amryw chwareuon difyrus a dini- wed, a cbanwyd amryw ddarnau yn hynod o swynoI gan Mr. Crombie. Ar ol treulio amryw oriau yn hyuod o ddifyrus. ymwahanodd pawb gyda chalonaa diolch- gar i Mr. a Mrs. Jones am eu caredigrwydd a'n byu- awbedd digyffelyb tuag atynt, a chan hiraethn am yr amser pryd y bydd iddynt gael cydgyfarfod eto.- Uii oedd yno.

DINBYCH. TIPYN o BOBPETH.—Nos Fercher, y 24ain cynfisol, cynhaliwyd cyfarfod awyr agored gan y Fyddm Eg- lwysig yn Heol Henllan, pryd y siaradwyd gan y Cad- ben, a'r brodyr R. Hughes a R. Roberts. Am 7.30 aethpwyd i Eglwys St. Mair, pryd y cafwyd pregeth nad anghofir yn fuan gan y Parch. Grimaldi Davis, ficer Trallwm.-Nos Sadwrn drachefn cafwyd cyfarfod adloniadol gan aelodan y Church Army, pryd y cafwyd areithiau a dadlenon difyr, a rhoddwyd gwobr gan un o gefnogwyr y Fyddin, sef Mr. J. Evan Davies; Rosea Fawr, am y farddoniaeth oreu i'r Ganwyll," ac enill- wyd y llawryf gan Mr. Joseph Wynne.-Da geayf hys- bysu darllenwyr YLLAN" fod y Parch. D. Griffiths, B.A., ein curad, wedi gwella yn lied dda, ac wedi dychwelyd adref yr wythnos ddiweddaf.—Heddyw, dydd Llan, an- fonwyd un o'r enw Jane Jones, alias Martin, i garchar Rhuthyn am fis er ceisio dysgu byw yn sobr a tbang- nefeddus. Onid priodol y geiriau byny, 0, ynfydion, pa hyd y cerwch ynfydrwydd"?—Prydnawn yfory cyn- helir cynhadledd Eglwysig yn yr Assembly Rooms, ei ystyried y moddion goren a mwyaf effeithiol i amddi- ffyn yr Eglwys. Hyderwn y cair cynulliad da. 08 byw ac iach anfonwn adroddiad Hawn i'r LLAN yr wythnos nesaf o'r gweithrediadan, &c.

RHUTHYN. Etholwyd y wardeniaid Eglwysig canlynol, yr wyth- nos ddiweddaf, dros yr Eglwys uchod Mri. G. F. By- ford, T. J. Reece, A. E. Magin, a Purcell-yr oil yn Eglwyswyr. Y mae hyn yn llefaru yn nehel am zel Eglwyswyr Rhuthyn, a'u bod yn penderfynn gofalu am eu hen Fam.

I LLANRHYDD. I Etholwyd y ddau warden canlynol, a'r ddau yn Eg- lwyswyr, dros yr Eglwys uchod. Arwydd gobeichiol a chalouogol iawn yw gweled y lleygwyr yn dyfod allan mor wrol i amddiffyn yr Eglwys, pan y mae y gelyn mor effro a diegwyddor ag erioed. Dyma'r ysbryd a,'r penderfyniad ddylai gael eu daugos ymhob plwyf trwy y Dywysogaeth.

HENDY GWYN AR DAF. IIF,NLLAN-AMGOED.-Da iawn genym fod y Parch. T. Thomas, rheithor y plwyf uchod. yn ymdrechu ych. wanegu at werth y fywoliaeth. Y mae boneddiges rag- orol yn y plwyf wedi rhoddi darn o dir i'r perwyl yma, ac y mae y Dirprwywyr Eglwysig wedi cyfarfod cyrnun- rodd Mrs. Thomas (Parke) yn ol y rheol arferol. Dis- gwylia y rheithor am gyuorthwy o'r Gronfa Eegobol hefyd, ar yr amod ei fod ef i gasglu awm cyfartal ei hun. Tuag at gyraedd yr.amcan clodwiw hwn, cynhaliwyd cyngerdd mawreddog yn Ysgoldy y Bwrdd, nos Wener diweddaf, am saith o'r gloch. Cadeiriwyd yn wir allnog gan Mr. Rowland Thomas, o'r Parke, a gwaaanaethodd I y Rheithor fel arweinydd yn ei ddull difyrua ei hun. Rhwystrwyd ni gan afiechyd teulaaidd i fod yn bresen- oi, ond deallwn i'r cadeirydd, y rheithor, y Misses Alice a George Thomas (Parke), Dr. Y. Jones, Miss J Hughes (Derwen), Miss Thomas (Starling Park, Caer- ) fyrddin), Mr. Senate, Mr. Conwil "Evans, Mr. E. Row- land (Llwynbrain), &c., ganu yn rhagorol. Cyfeiliwyd [ gan Mr. Luther Owen, Llanelli. Dywedent fod bag y rheithor yn agos a bod yn rhy drwm iddo ei gludo tuag adref ar ol y cyngerdd. Da iawn I Dyma ddechren da.

ABERDAR. GWENER Y GROGLITH.—Cynhaliwyd gwasanaeth y tair awr yn hen Eglwys y Plwyf, pan y traddodwyd anerchiadau tra phwrpasol gan y Parch. G. B. Jones, St. Dewi, Mountain Ash. SUL Y PASG.-Dydd mawr yn Aberdar yw hwn. Yn ystod tymor y Garawys ni chlywir carolan y clychan perseiniol, yn adseinio drwrr owm, ond ar foren y Dydd cyntaf o'r wythnos," toraeant allan mewn sein- iau melus a gorfoleddus, a gwnant i'r plwyfolion deimlo nad ydynt wedi myned allan o fodolaeth. Yroedd canoedd o gymunwyr yn ufuddb in i'r rheol Eglwysig, tra yn yr Eglwys G-ymreig cym unodd 200, o ba rai yr oedd yn agos i gant yn foreu—cyn tori eu hympryd— arferiad canmoladwy iawn. EGLWYS NEWYDD.—Dy wedir Wrthym fod mudiad ar droed i adeiladu eglwys newydd yn Roberts town, pentref rbyw haner milltir o 'Berdar. Y mae gwir angen am dani, oblegid y mae y neuadd a ddefnyddir yn bresenoi yn rhy fach oun rheswm i gynwys caredig- ion y Llan yn y lie. Gelwir yr Eglwys newydd yn St. loan yr Efengylydd. Y mae genym yn awr St. Matthew yn Abernant, a St. Itac yn Nghwmdar. Y mae eisiau St. Maro i gwblhau y pedwarawd Efengyl- aidd. Tybiwyf mai ardal Llwydcoed fydd y nesaf i gael sylw. LLUN Y PASG.—Apwyntiwyd y brodyr D. Davies, High Street, a D. Davies, Unity Place, i fod yn sidesmen yn yr feglwys Blwyfol, a'r brodyr canlynol i lenwi y ayfryw swydd yn St. MairT. Treharne, Evan J. Jones, H. Humphreys, M. Williams (Brynhyfryd), Henry Griffiths, Lewis Harris (Bate Street), John Lewis (Griffith Street), John Jones (Curre Street).

BETHESDA. SYMUDIAD MR. TH. O. OWEN.-Mae'n hysbys erbyn i hyn fod Mr. Owen, Brynllwyd, yn symud i Llandegai 1 i balasdy hardd, helaeth, ac iachus. Teimlir rywfodd ynchwith golli y boneddwr o Brynllwyd, er nad ydyw I yn myned o'r plwyf, nac yn rhoddi gofal ei swydd i bwysigifyny. Bydd ya fanta,ia nas gv"vyr neb pa faint i gael Mr. Owen yn Llandegai, gan ei fod yn ddyn teilwng, cymydog caredig, yn Geidwadwr ymroddgar, c ac yn Gristion cywir. Rhaid dweyd fod Mr. Owen iwedi gwneyd ei ô1 yn ddwfn ar ardaloedd Bethesda; efe ydyw tad y Gymdeithas Geidwadol, yr hon sydd yn rhifo ymhell uwchiaw mil. Mae wedi bod yn blaid i'r gweith- wyr ao i bob acboa da. Yr oedd ei dy yn gyrchfan pobloedd lawer, ie, arglwyddi a phendefigion, ac yn gyrchfan i'r tiodion a'r anghenus. Nid gormod dweyd fod Mr. Owen yn cyfrana canoedd o banaa yn flyn- yddol at achoalon elusenol. Nid ydym yn gwybod am ) neb erioed wedi bod ar ei ofyn ac yn cael ei nacau. Yr i oedd yn ddall i bleidiau ac enwadau, geIlir dywedyd am dano Bendich yr hwn oedd ar ddartod am dano a 1 ddenai arnaf, a gwnawn i galon. y wraig weddw lawenycbn, gwisgwn gyfiawnder a hithau a wisgai am ) danaf ii, a'm barn a fyddai fel mantell a choron. i Llygaid oeddwn i'r dall, a thraed oeddwn i'r cloff. Tad oeddwn i'r anghenog, a'r cwyn ni wyddwn a chwiliwn allan. Dryliiwn helyd gil-ddanedd yr anghvfiawn, ac a dynwn yr ysglyfaeth ailan o'i ddanedd ef." Dymunwn 1 bob Uwyddiant iddo, ynghyd &'i briod hawddgar Mrs. Owen, yn ei balasdy newydd. R IAWN AM GAELDRAFTH.-Fel ag y mae yn wybyddua i lawer, cynhaliodd yr Annibynwyren cyfarfod chwarterol yn Bethesda y llynedd, ac ymhlith gweithrediadclu eraill cynygiodd un o'r gweinidogion bleidlais o gerydd r ar y Llywodraeth, yn neillduol yn achos yr Iwerddon, ond cododd Dr. Williams, Bryn Meurig, Bethesda, a 3 meddyg Ysbytty Chwarel y Penrhyn, yr hwn sydd yn r flaenor gyda'r Annibynwyr, ar ei draed, a dywedodd mai nid lie i ymdrin a. materion gwleidyddol oedd y capal. Ond yn fuan gwnaeth y Gelt sylwadau athrodoi ar y meddyg. Anfonodd Dr. Williams lythyr at olyg- ydd y Celt i ofyn iddo wneyd ymddihenrad, ond sarha- hawyd ef mor bell ag y ipae distawrwydd yn sarhau. Cymerodd y meddyg gan h-yny gwra gorfodoi, a chasgl- ? odd ystadegau o gleifion a fu dan ei ofal, ac o'r rhai 1 oedd wedi Cyfarfod a damweiniau yn y ehwarel, y rhai 1 a fu farw a'r a iachawyd, a'u cydinaru gyda'r amser a basiodd ac a gwahanol gymydogaethau. Dirwynodd yr achoa i'r uchel lys yn Llundain, a throdd y dyfarniad o blaid Dr. Williams., ae yn erbyn y Celt, gyda Xloo o iawn i'r Meddyg a'r holi gostau.—Cofnodydd.

LLANFWROG (RHUTHYN). Yn unol ag arferiad, aeth rhai o filwyr y Fyddin Eg- lwyaig. i'r Eglwys uchod nos Fercher diweddaf, pryd y derbyniodd bob un o honynt ruban cocb," er mwyn dangos eu bod yn perthyn i'r fyddin uchod, a'r nifer a dderbyniasant y rhuban oedd chwech. Wrth osod y rhuban ar eu cotiau, &c., traddododd y rheithor, y Parch. J. F. Reece, araitb nerthol a galluog, yn gosod allan y pwysigrwydd iddynt i fyw bywyd duwioi, ac i wneyd eu goreu, trwy nerth a gras Duw, i orchfygu temtasiynau a pbleserau pechadurus y byd hwn. Gobeithio y byddant yn foddion i ddylanwadn a dwyn eraill i gymeryd yr un Hwybr ag a wnaethant hwy, ac y byddant yn adaurn i grefydd, ac yn weithwyr difefl yn ngwinllan yr Arglwydd Iesu. Dnw fo'n nerth, yn gyfarwyddyd, ac yn oleuni iddynt hwva ninau i fod yn fwy gweithgar, defnyddiol, a cbyson yn ngwinllan yr Arglwydd lean na,g ydym wedi bod. LIwyddiant a,'n dilyno yw dymuniad yr ysgrifenydd. Dydd Sadwrn talodd y Dirprwywyr ymweliad i'r plwyf nehod er mwyn gwneyd ymchwiliad i'r elusenau y mae duwiolion yr Eglwys wedi adael i'r tlodioin. Y mae yn ddiamen mai i dlodion yr Eglwye y gaetawyd hwy, oblegid nid oedd Ymneilldaaeth mewn bodolaeth yr amaer hwnw. Ond tyfodd Ymneillduaeth i fyny, a thrwy gysgadrwydd offeiriaid ymhob plwyf, rhanasant yr elusenau yr un peth i'r Ymneillawyr, nes erbyn heddyw y maent yn hawlio cael llais yn rhaniad eiddo yr hen dduwiolion, er mai Eglwyswyr a'u rhoddodd- Carwn ofyn yma, Pa bryd, ac ymha le y mae Eglwys- wyr yn derbyn dim oddiar law Ymneillduwyr politic- aidd ? Pwy wnaiff ateb y gofyniad syml hwn ?

LLANBEDROG. GWOBRWYO.—Cafodd cor Cymreig yrEglwya yn y lie uchod eu gwobrwyo mewn modd rhagorol trwy gared- igrwydd arferol y rheithor, y Parch. J. Rowlands. Y mae llawer o gam eabonio wedi bod ar ymddygiadau Cristionogol o eiddo ein Rheithor, er pan y mae yn ein plith, gan rai o blant Ymneillduaeth, a chredant yn ddiysgog mai hynyma ydoedd un o brif achosion llwyddiant yr Eglwys yn y He hwn. Ond tybiasom ychydig amser yn ol, wrth ganfod gweinidog yr Hen Gorph yn ceisio rhodio yn efelychol, y caffai yr Eg- Iwya wedi hyny lonyddwch mawr. ADFYWIAD MASNACH.—Dymnnol ydyw canfod alwyn- ion y fasnach Setta yn oyflymu peth, a'r agerlongau yo prysur fordwyo ymaith y stoo eang o Setts sydd wedi bod yn hir ar law yn y Llanbedrog Granite Quarry- Gobeithiwn y bydd dyfodol gwell i'r He hwn. DYDD GWENER Y GROGLITH.-Ca,waom wasanaeth A phregeth yn Saesneg am 10.30, a gwasanaeth a phre- geth yn Gymraeg am 6.3D, gan y rheithor, y Parch. J* Rowlands. DYDD SUL Y PASS. Fel effaith caredigrwydd a dyddordeb y boneddigesan Miss Burch a Mfa Barrow, Llanbedrog Cottage, gwelsorn unwaith eto yr Eglwys yn y lie uchod wedi ei haddarno yn hynod ddestlus & phrydferthion natur. Nid oedd dim yn zihrefn cyfar" fodydd y dydd hwn yn eithriadol. I Nos LUN Y PASG.—Cynhaliwyd y cyfarfod dirweaiP1 yn yr Ysgoldy Cenedlaethol, yr 'hwn, dali nawddY