Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
17 erthygl ar y dudalen hon
HELAETHIAD "Y LLAN A'R DYWYSOGAETH."
HELAETHIAD "Y LLAN A'R DYWYS- OGAETH." At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,-Da oedd genyf ddeall fod Y LLAN A'R DYWYSOGAETH i gael ei helaethu ar fyrder, a gobeithio y gwna pawb o garwyr yr Eglwys ymdrech egniol i helaethu ei gylchrediad hefyd. Gresyn meddwl fod cynifer mor ddifater ar y pwnc hwn. Dangosant yn amlwg nad yw llwyddiant yr Eglwys yn agos at eu calonau, onide ymegnient rhywfaint i ddwyn gwirion- eddau am dani gerbron pobl eu gofal. A pha fodd y gellir gwneyd hyn yn well na thrwy introducio eich papyr clodwiw i bob plwyf trwy Gymru benbaladr ? Gwn yn dda am lawer plwyf yn siroedd Benfro a Chaerfyrddin lie nad oes un rhifyn o'r LLAN, Cyfaill, na'r Haul byth yn cael ei ddosbarthu. Beth y mae'r awdurdodau Eglwysig yn y plwyfi hyn yn wneyd, tybed ? Dim amgen na phlethu dwy- law a gadael i'r anwireddau mwyaf ffiaidd gael eu taenu gan y wasg Ymneillduol yn eu plith, a hyny heb wneyd un ymdrech i wrthbrofi eu haeriadau anwireddus. Pa ryfedd fod pobl y plwyfi hyn, a rhai cyffelyb iddynt, mor elyn- iaethus i'r Eglwys ? Pa ryfedd eu bod yn meddwl mai cartref pob ffieidd-dra ydyw yr Hen Fam anwyl? Dyma a ddysgir iddynt wythnos ar ol wythnos yn eu newyddiaduron, ac ni roddir cyfleusdra iddynt wybod dim yn amgenach. Gresyn meddwl mai ffaith ydyw hyn. Credaf mai y ffordd fwyaf effeithiol i helaethu Y LLAN ydyw trwy anfon newyddion lleol iddo o bob cyfeiriad. Paham na welir enw pob plwyf trwy Gymru yn ngholofnau'r LLAN 'nawr ac yn y man ? Nis gallwn ddisgwyl i'r bobl gymeryd llawer o ddyddordeb mewn newyddiadur, os na'welant rhyw hanes am eu hunain ynddo weitliiau. Mae genyf barch calon i'r Hendy Gwyn ar Dâf;" chwilia ef am rywbeth i ohebu yn ei gylch bob wythnos, ac nid yw ei lafur yn ofer, oblegid y mae y parcel wythnosol o'ch swyddfa i Mr. Harries, Whitland, wedi cynyddu yn -ddirfawr oddiar pan y mae wedi ymgymeryd ag anfon ei gyn- yrchion. Gobeithio y bydd llawer o'r newydd yn dilyn ei esiampl. Bydd yn dda genyf fi anfon llinell yn fynych, os bydd fy ysgrif hon yn dderbyniol.—Yr eiddoch, &c., CYMRO. [Diolch i'n cyfaill am ei addewid. Teimlwn yn ddiolchgar iddo am sypyn yn wythnosol, os yn bosibl, o newyddion.-GoL. ]
- CWMAFON.
CWMAFON. At Olygydd" Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—Yr ydym yn ddiweddar wedi colli ein cyfaill J. A. D." oddiar golofnau'r LLAN A'R DYWYSOGAETH, ac o ganlyniad, nid oes un hanesiaeth o'r lie yn ymddangos yn oracl yr Eglwys. Y mae cyfnewidiadau mawr wedi cymeryd lie yn yr ardal yn ddiweddar. Ym. adawodd ein ficer, y Parch. John Griffiths, D.G.. am fywoliaeth Bedwas, ar ol llafnrio yn ein plith am ysbaid o 26 mlynedd. Y mae hiraeth ar lawer ar ei ol, a dymunir pob llwyddiant iddo yn ei faes newydd gan y plwyf- olion yn gyffredinol. Nid ydym yn hoffi colli gwynebau adnabyddus o'n plith, ond byd cyf- newidiol yw y presenol. Pwy yw y Ficer newydd i fod ? yw y gofyniad sydd ar flaen pob tafod yn y lie. Offeiriad newydd bob Sul a welir yn awr yn anerch yr Eglwyswyr yn y ddwy Eglwys, a mawr yw y gwaeddi Eiddo fi yw Paul, eiddo fi Apollos," &c., fel Eglwys Corinth gynt. Pleidiau yn ymgyfodi, rhai yn honi fod un o'r gwyr dieithr yn fwy melus na'r lleill, un yn rhy falch, y llall yn ddiddown, y trydydd yn ddyn trwm ac yn feddyliwr cryf, &c. Wyddoch chwi, Mr. Golygydd, y mae'r
Advertising
THE ORPHANAGE OF MERCY, Randolph Gardens, Kilburn, London, N.W., Receives Destitute Orphan Girls from all parts of the United Kingdom, free of charge. rpHIS Institution has been founded for the express purpose of befriending children of the labouring class. It has already been a comfort to many dying parents to have the promise of admission into this home for their little ones, whom they can themselves no longer protect. In such cases the recommendation of a Clergyman alone is necessary. As the. Orphanage is entirely supported by voluntary contributions, funds are earnestly solicited. Applications for Forms of Admission, and all Subscriptions and Donations, should be sent to MISS FRANCES ASH DOWN, 27, KILBURN PARK ROAD, LONDON, N.W. ,1 O. GOLDSMITH, PIANOFORTE AND ORGAN DEALER. Sole Agent for Merthyr for the celebrated COMPETITION PIANO, With Iron Frame, full Trichord, and all recent Improvements. CASH IPIEZICIF, 27 GrTJ INEAS. Splendid Value. Sample always on View. 50, Pontmorlais, Merthyr. EASTER, 1890 JONES AND WILLIS, In addition to their usual Large and Varied Assortment of Articles of CHURCH FURNITURE, Consisting of CASSOCKS AND SURPLICES FOR CLERGY AND CHOIR, BANNERS, PULPIT & DESK FRONTALS, ALTAR CLOTHS, STOLES, ALMS-BAGS, | ALTAR LINEN, P COMMUNION PLATE) CROSSES, CANDLESTICKS, ALMS DISHES, ALTAR AND PULPIT DESKS, EAGLE AND OTHER. LECTERNS, &c., &c. Have the following Special Goods for use at EASTER- "White, JZibbed Siloes for Frontals DanxasTc StVcfs for Frontals JJ Cloths and Serge for Frontals Satin Cloths, Figured, and JPlain HooTzirtarTzers and Jtibbon (BANNERS, TEXTS, and REREDOSES for Temporary Decoration. FLORAL CROSSES, FLOWER-HOLDERS OF PAINTED ZINC. Frames for Font Decoration and Floating Crosses made to Order on Receipt 1, of Sizes. A NEW ILLUSTRATED CATALOGUE of above Articles Free on Application. Birmingham: 79, Edmund Street. SHOWROOMS London: Great Russell Street, W.C Liverpool; 5, Bold Street.
DYLEDSWYDD YR EGLWYS YN BRESENOL.
DYLEDSWYDD YR EGLWYS YN BRES- ENOL. At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,-Yn fy llith flaenorol, dangosais rai o'r ffaeleddau mawrion sydd yn anurddo yr Eglwys ac yn rhwystrau mawrion ar ffordd ei hywyd vsbrydol, a'i gweithgarweh. Caf ddyfod yn bresenol at fifaeleddau eraill sydd ynddi yn galw yn uchel am eu symud ymaith ar unwaith. Dywedais o'r blaen mai y person yw tad ysbrydol yn ei blwyf, ac mai ei ddelw ef sydd yn argraffedig ar fywydau a gweithgarwch ei blwyfolion. Os bydd ef yn obtyngedig a gweithgar, y maent hwythau felly os yn y gwrthwyneb, yn ddifater ac easy-gplng, y maent hwythau yr un fath. Yn ot y gooodiad, j uchod, fe welwn fod undeb, llwyddiant, a gweithgarwch Eglwysig yn ymddibynu, yn gyfangwbl, ar pa fath berson sydd yn y plwyf. Y mae llawer iawn o bersoniaid yn hoff iawn o fyned yn ami oddicartref, er mwyn dangos eu doniau," ac enill poblogrwydd iddynt eu hunain. Siaredir yn uchel a pharchua iawn am danynt oddicartref, ond nid felly gartref, a pha ryfedd, oblegid nid yw y claf, y tlawd, na'r am. ddifad byth yn gweled eu gwynebau. Gadewir hwynt i drugaredd y byd-neb, yn gofalu am danynt, nac yn ceisio rhoddi yr un cysur na rhybudd iddynt. A mawr yw y cwyno a'r' achwyn sydd yn erbyn y fath bersoniaid, a hyny yn ddigon naturiol; ond beth dal siarad, mae yn rhaid i'r itinerant divines ddangos eu doniau oddicartref. Y mae myned oddicartref yn rhy ami yn niweidiol iawn i lwyddiant a gweithgar- wch Eglwysig, ac yn creu oerfelgarwch yn y cymunwyr a'r gynulleidfa tuag atynt; a phan fyddypersoniaid mewn rhyw gyfyngder ychydig iawn o gydymdeimlad dderbyniant oddiwrth y cymunwyr, yr hyn sydd yn ddigon natnriol. Y mae y cyffrawd gwrthddegymol yn profi hyn tuhwnt i bob amheuaeth fel rheol, ni x% naeth y cymunwyr, yn ngwahanol blwyfi, roddi yr un help o gwbl i'w bugeiliaid ysbrydol; na. gadaw- sant yr offeiriaid i ymladd goreu ly gallent, fel pe na byddai yr Eglwys yn perthyn o gwbl iddynt, ac nad rhan o'r Eglwys ydynt. Dyna'r ffaith, bydded ef dderbyniol ai peidio, yr hyn sydd yn profi fod something is rotten in the state of Denmark." Dangoswch chwi berson i mi sydd yn gwneyd yn fawr, ac yn dysgu ei Eglwys yn y Llyfr Gweddi, a'u dyledswyddau tuag ati, dangosaf i chwi Eglwya, yr hon a allan fel un gwr i amddiffyn hawliau eu person, ac a fynant weled ei fod yn cael chwarou teg, ac na chaiffi ddioddef o gwbl mewn un modd. Os aelodau o gorff Crist ydym y mae yn rhaid i bob aelod gydymdeimlo, a chynorthwyo y naill a'r llall-y oyfoethog, y canolradd, a'r tlawd. Ond nid felly y mae yn gyffredin yn bresenol. Apwyntir yn rhy gyffredin, Saeson, yn enedigol o Gymru, i blwyfi hollol Gymreig, y rhai ni fedrant gydymdeimlo a'r Cymry mewn un dull na modd. Y mae y dull Seisnigaidd o gario y gwasanaethau ymlaen, yn hollol gross i natur a theimlad y Cymro. Y n He enill y Cymro yn ol at yr Hen Fam, gorfodir ef o'i an- fodd i droi ei gefn arni, a chwilio am gartref ysbrydol mewn lie mwy cydnaws a'i natur. Teflir yn ein gwyneb yn rhy ami mai 44 Eglwys y Saeson yw'r E,c,lwys," ae Eglwys y bobl fawr a chyfoethog." Faint o wir sydd yn hyn ? Y mae yn rhaid i'r Cymro gael Cymraeg pur heb lediaeth, ac yn llawn tgn a hyawdledd a phan y ca hyn, nid oes eisiau i neb bryderu yn nghylch dyfodol yr Eglwys. Cofied darllen- wyr Y LLAN nad wyf am daflu anfri ar y Saeson; na, y mae genyf y parch mwyaf di- ffuant tuag atynt. Yr hyn wyf am ddangos yw, mai camsyniad mawr yw apwyntiad Sais i blwyf Cymreig, ac yr wyf yn gobeithio fod pawb yn barod i gyfandef fod hyn yn ddigon naturiol. Y mae eisiau, hefyd, talu sylw neillduol i ieuenctyd ein Heglwysi, bydded hwy dlawd neu gyfoethog, a'u dysgu yn athrawiaeth ac hanes yr Eglwys, fel y gallont ar fyr amser lanw lie y rhai hyny sydd yn cael eu galw i fyd y gor- phwysfa. Y mae yn rhaid gofalu a maethuyn briodol y genhedlaeth svdd yn codi, a'u gosod mewn gwahanol swyddau yn Eglwys Dduw, gun obeithio y gwelir Hen Eglwys ein Tadau, yr hon sydd yn cael ei phardduo a'i cham- ddarlunio yn y modd mwyaf cywilyddns yn bresenol, yn adenill y defaid sydd wedi myned. ar gyfeiliorn a'u dwyn yn ol yn finteioedd ar fyrder i'r hen gorlan. Y mae peirianwaith a| chyfundrefn yr Eglwys yn ddigymar, ond iddynt gael eu gweithio a'u cario allan yn briodol ac effeithiol". Y maent wedi myned i rydu er ys talm, ond gobeithio fod dydd ar wawrio pan y caut eu gweithio yn iawn, ac y byddant yn y full swing yn fuad. Wedi i hyn gael ei ddwyn oddiamgylch, ni roddir lie i gynhadleddau o Eglwyswyr, yn gyffelyb i'r gynhadledd a gyn- haliwyd yn Rhyl yn ddiweddar, i ddweyd nad oedd y personiaid, neu lawer iawn o honynt. ddim yn cyflawni eu dyledswyddau fel y dylent, Peidiwch, da chwi, roddi lie i gyfaill na'r gelyn igondemnio. Llwyddiant i'r Eglwys a'r LLAN.— Yr eiddoch, &c., C.
NODION 0 DDYFFRYN TOWY.
NODION 0 DDYFFRYN TOWY. LLANSTEPHAN.-O'r diwedd mae y fywoliaeth lion wedi ei cliynyg a'i derbyn gan y Parch. Thomas Lewis, ficer Llangynog. Yr oedd Nodwr wedi clywed hyn o'r blaen, ac wedi nodi hyny yn Y LLAN A'R DYWYSOGAETH, ac yn awr y mae yn alluog i'w gadarnhau. LLANGYNOG, CAERFYRDDIN-Trwy ddyrchafiad y Parch. T. Lewis i Lanstephan, daeth y fyw. oliaeth hon yn wag. Y mae y noddwr, Mr. Morris, y Cwm, wedi ei chynyg i'r Parch. W. Ll. Rees, curad Dewi bant, Caerfyrddin, ac y mae yntau wedi ei derbyn. Nid oes blwyddyn er pan y daeth Mr. Evaus i'r esgobaeth hon, Gweithiodd yn galed, ac mae gwaith teilwng 13 bob amser yn haeddu ei gefnogi. Yr ydwyfyn dymuno llongyfarch curad gweithgar Dewi Sant ar ei ddyrchafiad. Y GARAWYS.—Y mae Eglwysi y Dyffryn yn talu sylw teilwng i'r tymor hwn. Da genyf weled fod offeiriaid y gwabanol blwyfydd yn cadw gwasanaethau neillduol, ae yn gwahodd offeiriaid dieithr i weinyddu ar yr achlysur. Y mae tref Caerfyrddin yn esgeuluso hyn. Onid yw yn werth i'r ficeriaid wneyd ymdrech yn ystod y Garawys i gael eu pobl i'r gwas- aaiaethau wythnosol ? Yr wyf yn dymuno iarnynt gymeryd yr awgrymiad yn garedig. YR HYBARCH ARCHDDIACON JANIES.-Clywais mai dal yn wael y mae'r Archddiacon. Y mae y doctoriaid wedi gorchymyn seibiant llwyr oddiwrth bob gwaith am dri mis. Pwy sydd yn haeddu seibiant yn fwy na'r Archddiacon ? Y mae wedi gweithio yn galed yn yr arch- ddiaconiaeth, heb esgeuluso ei blwyf trwy wneyd hyny. Y mae Nodwr yn dymuno adferiad buan iddo, fel y gall wasanaethu yr Eglwys am lawer blwyddyn eto. Yr ydym yn deall fod ei afiechyd presenol i'w gyfrif oher- wydd gor-lafur. Nis gall yr Eglwys fforddio colli dynion gweithgar yn yr argyfwng pres- eiiol.-Nodivr.
RHUTHYN.
RHUTHYN. Nid oes amheuaeth bellach yn meddwl neb ynghylch ymadawiad y Warden. Aiff o Lan- dyrnog ar ol gwyliau y Pasg. Llwyddiant mawr a'i dilyno yn ei faes newydd. Daw y Parch. D. William3, Llandyrnog, yma yn ei le. Llwyddiant, iechyd, ac hapusrwydd iddo ef a'i deulu. Nos Sadwrn, y laf o'r mis hwn, cynhaliwyd cyfarfod gan y Radicaliaid yn Neuadd y Dref, ef mwyn dangos yr erchyllderau y mae tenant- iaid yr Iwerddon yn gorfod ddioddef. Yr areithiwr oedd Pedr Mostyn. Y creulonderau dan sylw oeddynt, troi allan y tenantiaid am tyrthod talu eu rhenti i'w meistri pan y gallent wneyd hyny. Yr athrawiaeth ysgrythyrol yw, "Na fyddwch yn nyled neb o ddim," ond athrawiaeth newydd y Radicaliaid yw 44 cyd- ymdeimlo a phobl anonest, sef y rhai hyny sydd yn gwrthod talu eu dyledion." Yn y wlad hon, yp ogystal a Rhuthyn, os bydd tenant yn rnethu talu ei rent, neu mewn dyled, gwerthir ef i fyny yn hollol ddiseremoni, ac nid oes neb a wna hyny yn well na'r Radicaliaid. Pa le y mae eich Beibl a'ch cysondeb ? Cawn ddyfod at y pwnc hwn yn fuan eto. YR ANWYDWST (INFLUENZA).—Y mae llawer yn dioddef oddiwrth y clefyd uchod mewn gwlad a thref, ac oddigerth i ambell un yma a thraw, y mae yr oil yn gwella.
--DOLGELLAU A'R AMGYLCHOEDD.
DOLGELLAU A'R AMGYLCHOEDD. Y LLAN A'R DYWYSOGAETH.—Y mae yn achos o lawenydd mawr yn ein plith fod Y LLAN A'R DYWYSOGAETH yn cael ei helaethu. Yr wyf yn gobeithio y bydd i ninau oil wneyd pob darpariaeth a moddion i helaethu ei chylch- rediad, ac felly ei defnyddioldeb. Y gwyn sydd wedi bod ydyw mai bechan ydoedd, er mewn gwirionedd nid oedd hyn yn gywir. Da gan rai'pobl gael rhyw esgus dros esgeulusdod yn nghyflawniad eu dyledswydd. Beth bynag am hyn, ni fydd sail dros wneuthur esgusawd fel hyn eto. Felly, bydd y bai o hyn allan yn gor- wedd wrth ein drysau ni. Yn awr, a wna pob teulu Eglwysig drwy y dref dderbyn a thalu am Y LLAN A'R DYWYSOGAETH o hyn allan ? Y mae yn fwy na gwerth ceiniog, ac y mae yn rhagori llawer ymhob ystyr ar y sothach sydd yn cael ei ddarllen yn gyffredin. Yr wyf yn anfon arian am gant o gopiau o honi, fel y caffo y rhan fwyaf o deuluoedd y plwyf gyfieusdra i'w darllen a barnu drostynt eu hunain. Gobeithio, ar ol hyn, y bydd o'r hyn leiaf gant yn parhau i'w dderbyn, ac y bydd iddynt eu hunain drefnu i'w chael yn wythnosol oddiwrth Mr. Arnfield, y llyfr-werthwr. Gadawaf i'r Parch. W. Williams, y rheithor, wybod am fy nghynllun, ac yr wyf yn sicr y gwna ei ran er ei hyrwyddo. Y lAt 0 FA WBTH.-Bydd yr hen drefn o gadw y dyd hwn yn cael ei gario allan eto eleni, sef, fod i'r clybiau gyd-gyfarfod, myned i'r Eglwys jim wasanaeth a phregeth, cyd- gerdded yr ystrydoedd, a chyd-giniawa. Y mae yr Assizes yn digwydd bod yr un adeg, ac felly bydd yma firi mawr. Dywedir y bydd achos a grea gryn ddyddordeb yn cael ei ddwyn gerbron y Barnwr ddydd Llun. Pa mor ofalus r ddylem fod gyda'r aelod bach afreolus sydd yn perthyn i ni I Mor hawdd llithro gyda'r tafod! Y GARAWYS.—Lied ddistaw ydym gyda'r tymor hwn eleni, ond hwyrach mai mewn distawrwydd y dylid ei dreulio. Nid ydym wedi clywed am ddieithriaid fel pregethwyr eto, ond nid yn ami y cyhoeddir pregethwyr yn ein Heglwys a hwyrach mai y rheswm o hyn ydyw, y dylem werthfawrogi y gwasanaath ar wahan oddiwrth y bregeth, a bod perygl pen- tyru i ni ein hunain athrawon, gan fod y clust- iau yn merwino." Ond clywais fod y Parch. D. R. Lewis, Caerdeon, yn pregethu yn Saesneg nos Iau, ac felly y mae yn debyg y cawn ninau y Cymry ambell i "wr dieithr.' LLANFACHRETH.—Y mae gwasanaethau neill- duol yn cael eu cynal yn y plwyf hwn yr wyth- nosau yma, a da genyf ddweyd fod y cyntaf yn laynod lwyddianus. Y pregethwr ydoedd y Parch. D. Herbert, curad Dolgellau, ac yr oedd, fel arfer, yn traddodi y genadwri gyda grym. Gobeithio y ca hir oes i wasanaethu ei Feistr Mawr yn ffyddlawna chymeradwy. Yroedd y gynulleidfa yn fawr ac astud, a'r canu yn wresog a chynulleidfaol. Drwg iawn oedd gan bawb ddeall fod y ficer, Mr. Davies, yn dioddef oddiwrth yr anwydwst. Dymuniad pawb ydyw ar iddo gael adferiad buan, gan fod iddo le uchel yn serchiadau ei blwyfolion. LLANALLTYD. G*yr pawb sydd yn adnabod Mr. Lloyd, ficer y plwyf hwn, mai cas peth gan- ddo ydyw gwneyd yn gyhhoeddus ei waith dis- taw, tawel, a dirodres. Ond yr wyf yn sier nad oes yr un dyn yn yr esgobaeth yn fwy diwyd a chyson gyda'i ddyledswyddau. Y mae ganddo dri neu bedwar gwasanaeth ac Ysgol Sul bob dydd yr Arglwydd, a dau neu dri gwasanaeth ganol yr wythnos. Y maeyn myned i'r Gan- llwyd bob wythnos yn gyson, ac yn rhoddi dau wasanaeth a dwy bregeth, er fod y pellder tua pedair milldir, a'r ffordd yn anghysbell. BRYNCOEDIFOR.-Rhan ydyw y plwyf Eglwys- ig hwn wedi ei dori allan o blwyf mawr Dol- gellau, a'r ficer ydyw y Parch. B. J. Morgan. Nawdd-sant yr eglwys ydyw S. Paul, ac an- hawdd ydoedd rhoddi gwell enw, gan mai prif amcan bywyd S. Paul ydoedd sefydlu Cristion- ogaeth mewn manau pellenig ac anhygyrch, a dywed rhai ei fod wedi dyfod drosodd i'n hynys ni, a phregethu yr Efengyl yma. Y mae Mr. Morgan yn gwneyd gwaith da yn ei blwyf, a thrwy ei fywyd dilychwin a'i bregethau difrifol yn gadael dylanwadau ar y plwyf na ddileir mo honynt. Y mae yma eto wasanaethau neillduol yn ystod y tymor hwn. Ond buaswn yn hoffi gofyn un cwestiwn, a dyma fo :-Pa sawlrhifyn o'r LLAN sydd yn cael ei ddosbarthu ymhlith yr Eglwyswyr ? Mae yno rai amaethwyr parchus yn gymunwyr, ond y mae yn amlieus genyf a ydynt yn gweled Y LLAN 0 un pen o'r flwyddyn i'r llall. Os ydyw hyn yn wir, yr ydwyf yn sicr y bydd iddynt wella. Cymered y lleygwyr yr awgrym yn garedig, a bydded iddynt bender- t5 15 fynu dosbarthu haner dwsin neu ragor yn wythnosol, a bydded iddynt hefyd ysgrifenu ych- ydig iddo ambell dro. Pa le y mae yr hen glochydd doniol a da? Anfoned ychydig o ffrwyth ei awen. CAERDEON.—Ficer y plwyf hwn (a dorwyd allan yn ddiweddar o blwyf helaeth Llanaber) ydyw y Parch. D. R. Lewis, mab un o berson- iaid gweithgar Trawsfynydd. Y mae Mr. Lewis yn ysgolhaig gwych, ac yn gallu pregethu yn rhwydd a da yn y ddwy iaith. Er nad ydyw wedi bod yma yn hir, y mae ol ei lafur i'w gan- fod yn barod. Y mae eglwys Caerdeon wedi ei harddu a'i threfnu, ficerdy newydd o'r bron wedi ei adeiladu, ac eglwys haiarn hardd wedi ei chodi yn Bontddu, mewn lie cyfleus a chanolog. Pa fodd y mae yn gallu gw nsanaetbu y ddwy eglwys mor ffyddlon sydd ddirgelwch i mi, ac yntau heb ei fendithio a chyfansoddiad cryf. Mr. Gol., gall yr uchod sawru gormod o sebon- eiddiwch, ond nid yw yr oil a ysgrifenwyd am y plwyfi uchod ond ffeitliiau diymwad, a chan fod yr Eglwys yn gwneyd cyffelyb waith mewn manau eraill, cymered ei haelodau gysur.-Syll- dremydd.
--I TROEDYRHIW.
TROEDYRHIW. YR EGLWYS.—Ymwelais ag eglwys y plwyf yn y lie uchod foreu Sul diweddaf. a da oedd genyf ddeall ei bod yn dra llewyrclius dan ofal y Parch. W. Green, B.D., y ficer, a bod yr eg- lwysi eraill yn y plwyf yr un mor llewyrchus. Mae y cor dan arweiniad Mr. Green, mab y ficer, yn cyflawni gwaith da. Hyderaf gael y fraint o ymweled a'r lie yn fuan eto.—Ymwel- ydd.
. MAESYGROES, LLANLLECHID.…
MAESYGROES, LLANLLECHID. CYFARFOD CYHOEDDUS Y BAND OF HOPE.— Nos Sadwm diweddaf, sef Dydd Gwyl Dewi, cynhaliodd y Band of Hope yr ail o gyfres o gyfarfodydd cyhoeddus. Cymerwyd y gadair gan y Parch. J. D. Jenkins. B.A., curad. ac ar- weiniwyd gan Mr. Enoch D. Roberts (Llwyd- for). Aed ymlaen a'r cyfarfod fel y canlyn:— Tbn gynulleidfaol; anercliiad gan y llywydd ton gan y c6r adroddiad. Beth sydd ddewr, Miss Ellen Roberts, Glan Bethlehem; can, Miss Catherine Evans, Loiuldwr; adroddiad. Mr. Llewellyn Roberts, Maesygroes canig. Dydd Gwyl Dewi." y cor; adroddiad, 41 Prydlondeb," Mr. Hueh Roberts, Glan Bethlehem can, Yr Ornest," Mr. J. Hughes Roberts, Ulan iietlile- bem; adroddiad, "Colli dagrau," Mr. John Williams, painter, Dolbelig; adroddiad,"Deg cyngor," Miss Webster, Tanymarian deuawd, Morgan a'i wraig," Miss Ruth Annie Roberts a Mr. J. Hughes Roberts, Glan Bethlehem; ad- roddiad, Mr. Robert Roberts, Maesygroes cAn, Miss Catherine Evans, Londdwr; adroddiad, Neidr yn y botel," Mr. Richard Hughes, Old Coetmor House; adroddiad. 44 Jtiwtliyn y mecta. wyn," Miss Anne Jones, Groeslon; ein, Miss Ruth Annie Roberts, Glan Bethlehem; sylwad- au gan yr arweinJ dd; tôn gan y c6r. Gwasan- aethodd Mr. Hugh Roberts, Glan Bethlehem, wrth yr harmonium. Terfynwyd drwy ganu 44 God save the Queen." Cafwyd cyfarfod gwir dcla.-Gohebydd.
MERTHYR TYDFIL.
MERTHYR TYDFIL. GWYL DEWI SANT.—Datlilwyd Gwyl Dewi mewn modd teilwng iawn gan Eglwyswyr y diet' hon, sef drwy gynal gwasanaethau neillduol yn eglwys Dewi Sant nos Wener a dydd Sadwrn. Am haner awr wedi saith nos Wener, cynhal- iwyd gwasanaeth corawl Cymreig, aC yr oedd cynulleidfa fawr wedi dylod ynghyd ar yr achlysur, ac ymddangosai pawb wrth eu bodd. Cymerwyd rhan yn y gwasanaeth gan y rheith- or a'i guradiaid, ac yr oedd y cor dan arweiniad Mr. Richards, a chwareuwyd yr organ gan Mr. W. Rees. Traddodwyd pregeth bwrpasol i'r amgylchiad gan y Parch. Canon Evans, ficer Rhymni. Boreu ddydd Sadwrn, am 8, cat wyd gwasanaeth Seisnig am 11, gwemyddiad cor- awl o'r Cymun Bendigaid, ac anercliiad gan y Parch. G. A. Jones, Caerdydd. Dibenwyd drwy gynal gwasanaeth arall am 7 yn yr hwyr. Yr oedd y cor yn y gwasanaetliau Seisnig dan ar- weiniad Mr. Frost.-X.
LLANELWY.
LLANELWY. EGLWYSIG.—Pregethir yn wythnosol yn ysto 1 y Garawys, gan ddieithriaid, yn yr E ilwys Gadeiriol, ac yn Eglwys y plwyf. Nos Wener diweddaf bu y Parch. Canon Richardson, Rhyl, yn pregethu yn yr Eglwys Gadeiriol. Yr oedd yno gynulleidfa liosog o wrandawyr, a cha.wsant bregeth ymarferol, yn ymdrin a rhai o agweddau meddyliol yr oes mewn perthynas i'r Ysjrythyr- au Sanctaidd. Yr wythnos hon, y Parch. T. Vowles Wickham Rossett, sydd i bregethu yn Saesneg, a'r Parch. G. Jones, Mostyn; yn GYM raeg,
ESGOB NEWYDD BANGOR.
ESGOB NEWYDD BANGOR. At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—A fyddwch chwi mor garedig a chaniat- au i mi alw sylw at y distarwydd hunan-ymwadol a ddynoda y newyddiaduron Eglwysig Seisnig pan fo Esgobaeth yn wag, a datgan y gobaith y ceir yr un hunan-ymwadiad yn nghohebwyr Y LLAN A'R DYWYBOGAETH, ac yn enwedig ymogel- iad rhag llusgo i gyhoeddusrwydd enwau rhai a garent aros mewn dinodedd, a thrwy hyny eu gwneyd yn agored i adolygiad annhrugarog.— Yr eiddoch, OFFEIRIAD CYMBEIG.
NODIADAU 0 FEIRION.
NODIADAU 0 FEIRION. Y CYNGOR SIROL A'R DEGWM.—Gwelodd ein Cyngor yn ddoeth i basio penderfyniad o barthed i'r degwm yn ei eisteddiad diweddaf, yr hwn a gynhaliwyd ychydig ddyddiau yn ol yn y Bala, yn gofyn i'r Llywodraeth ddarparu i'r degwm gael ei ddefnyddio at achosion cenedlaethol yn y mesur sydd i ddyfod gerbron y Senedd mewn ychydig ddyddiau. Mae rhyw ysfa ryfedd yn y dynion mawr sydd yn troi mewn cylchoedd bychain i ddangos eu hunain, drwy ddwyn i mewn gwestiynau nad oes a wnelo y Cyngor ddim a hwynt. Y mae y degwm yn eiddo yr Eglwys er bndd y genedl, ac yn yr ystyr yma, meddai Mr. W. H. Smith ychydig ddyddiau yn ol, y mae yneiddo cenedlaethol. Mae yr esgid yn dechreu gwasgu yn awr, ac y mae y Radical iaid gwrth-Eglwysig yn gweled y bydd i'r Llyw- odraeth bresenol sicrhau ei heiddo cyfreithlawn i'r Eglwys, a dyna'r achos o'r areithiau hir- wyntog a'r penderfyniadau nawswyllt hyn. PLWYF TALYLLYN.—Pan yn ysgrifenu hyn, nid wyf wedi clywed fod neb wedi ei benodi i'r rheithoriaeth uchod, yr hon sydd yn wig drwy farwolaeth y Parch. J. Hughes. Gwerth y fywoliaeth yw tua phedwar ugain punt yn y flwyddyn, a mawr hyderaf y penodir periglor ffyddlon i'w Eglwys i'r plwyf hwn. CYFARFODYDD LLENYDDOL.—Mae y corau Eglwysig yn dechreu parotoi eu hunain tuag at y gwahanol gyfarfodydd sydd i'w cynal yn y sir hon, sef cyfarfod Eglwysig yn Abermaw ddydd Llun y Pasg, a chylchwyl llenyddol Estimaner, yr hon a gynhelir yn Aberdyfi ddydd Llun y Sulgwyn. Cafwyd cyfarfod, cystadleuol pur Iwyddianus ynglyn ag eglwysi Llanfihangel-y- Traethau ac Eglwys Crist. Talsarnau, yn y lie olaf yr wythnos ddiweddaf. Y mae cyfarfodydd o'r fath hyn yn sicr o wneyd lies i'r Eglwys. Yn wir, gellir bron ddywedyd nad oes fawr o fywyd mewn Eglwys os na fydd yna ryw fath o gyf- arfodydd cystadleuol mewn cysylltiad a hi. CENHADAETH MAENTWROG. Cynhaliwyd cenhadaeth yn eglwys Maentwrog yr wythnos ddiweddaf. Y cenhadwyr oeddynt y Parch. W. Owen, Llanfrothen, a Morris Roberts, Llan- llyfni. Mae rheithor gweithgar a pharchus Maentwrog i'w fawr ganmol. Hon yw y drydedd genhadaeth yn y gwahanol eglwysi sydd dan ei ofal. Y mae y Parch. E. T. Davies, Aberdyfi, wedi bod yn cynal cenhadaeth yn eglwys Tyddyngwyn; y Parch. J. F. Reece, Llan- fwrcg, yn eglwys y Llan, Ffestiniog, ac, fel y crybwyllais, Mr. Roberts, Llanllyfni, fu y cen- hadwr yn eglwys Maentwrog. LLANFROTHEN.—Ychydig ddyddiau yn ol. bu rhialtwch yn y lie uchod oherwydd dyfodiad Mr. Evan Bowen Jones, etifedd Ynysfor, i'w oed. Anrhegwyd y boneddwr ieuanc a chadwen aur hardd ac amryw bethau eraill, a chafodd plant y gwahanol ysgolion dyddiol dê. &c. Mae yr Eglwys yn y plwyf hwn yn cynyddu. BLAENAU FFESTINIOG.—Pwnc y dydd, fel y dywedir, yn y lie hwn yw a wneir y Cocoa Rooms yn Ilyfrgell, neu a fabwysiedir Deddi y Llyfrgeiloedd Cyhoeddus. Dylai fod llyfrgell mewn lie poblogaidd fel y Blaenau, ond pa un ai llyfrgell wirfoddol ai gorfodol fydd—dyna'r pwnc.
RHYL.
RHYL. CYFARFOD BRWDFRYDIG-Chwefror 25ain, yn y Neuadd Drefol, cynhaliwyd cofarfod cy- hoeddus, dan lywyddiaeth Mr. J. Arthur Evans. Amcan y cyfarfod hwnydoedd dadleu pwnc y Cemetery newydd. Yr oedd y lie jn orlawn, ac y mae yn ddiameu fod hyn iw briodoli yn fwyaf neillduol i ymdrechiadau plaid neillduol yn y dref. Dadleuwyd yn erbyn y site ddewisedig gan y mwyafrif or Commissioners, gan Mr. A. M. Williams, a Mr. P. Mostyn Williams. Y mae y ddau foneddwr hyn yn aelodau o'r Bwrdd, ond eu bod ar yr ochr wanaf yn mhwnc y Cemetery. Ae, wrth wrth gwrs, nid rhaid dweyd fod y ddau Gynghorwr yma wedi dihysbyddu pob ffynonell er gwneyd eu case yn dderbyniol ac yn effefthiol. Dadleuwyd yn yr un cyfeiriad gan y Parch. Rowland Thomas, Mr. J. Frimstone. a Mr. A. Jones. A phan y rhoddwyd y pencier- fyniad a dynwyd allan gan y blaid hon o flaen y eyfarfod, sef, fod y cyfarfod hwn o dreth- dalwyr yn condemnio y lie dewisedig gan y Commissioners, sef, Cae Ty Newydd, fel man anghyfaddas i'r amcan bwriadedi-, cafwyd fod y mwyafrif yn y cyfarfod oi blaid. Dy nodi fod Commissioner Kent wedi ceisio dadJeu y rhesymau dros i'r mwyafrif o r Bwrddddwi. y lie hwn allan o 140 o leoedd eraill adciy^wyd ger eu bron. Ond ychydig o wrandawiad a gafodd. Yr oedd y blaid wrthwjTiebol yn defnyddio pob moddion er ei atal. Ond credwn mai cyfiawn ac anrhydeddus fuasai rhodai _1 11- 11 tegweh i'r naill blaid yn ogysw nan i ddwyn ymlaen eu rhesymau. Ond amser a esbonia ganlyniadau y cyfarfod hwiu Yr oedd yn un o'r cyfarfodydd mwyaf cyffrous a gyn- haliwyd yn ein tref er's llawer blwyddyn os cynhaliwyd erioed un mor annheg ac afreolus. A chan fod dydd etholiad em cynrychiolwyr trefol yn agos, onid doeth f yddai cael cyfarfod cyhoeddus er rhoddi roantais i'r ymgeiswyr i ddatgan eu hegwyddorion, ac l roddi perffaith chwareu teg i'r cyfryw i egluro eu hunain, pa un bynag ai Ceidwadwyr In ai Rhyddfrydwyr fyddant. Ofnwn fod gormod o'r teimlad politicaidd yn llywodraethu llaweT o'n dirprwy- wyr presenol, A chyn i bethau fyned yn rhy bell, bydded i ni geisio adnabod ein gorthrym- wyr, i wylio eu symudiadau, pa beth bynag yw eu sefyllfa. IECHYD Y DREF.-Gofidus genym hysbysu fod llawer o deuluoedd yn ein tref yn dioddef oddiwrth wahanol anhwylderau, ymhlith pa rai y mae lliaws o wrandawyr Eglwys y Drindod. Peth lied anarferol ydyw canfod seddau Churchwardens Parry a Bellis yn wag, ond felly y mae ar hyn o bryd, trwy fod afiechyd yn eu lluddias i fod yn bresenol. Gwellhad buan a gaffont MYRDDIN COCH."—Ofnwn y bydd i'r gair "farewell" yn niwedd ei lith yr wythnos ddi- weddaf fod yn achos i rai allu crochlefain Bravo o'i blegid. Ond maddeued Myrddin Coch i mi am fy hyfdra. Credwn fod colli ei gynyrchion o'r LLAN A'R DYWYSOGAETH yn golled ag a fydd yn gosod Myrddin Coch mewn safle dra chyffelyb oblegid y mae am- ddifadu darllenwyr ein newyddiadur o ffeithiau" tebyg i'r rhai a anfonir gan eich gohebydd galluog hwn yn sicr o Weithredu drwg i'r Eglwys. Fy nymuniad ydyw parhad o'r Llithiau o Lanelli.-Ab Trebor.
DEONIAETH LLEYN.
DEONIAETH LLEYN. CYFARFOD DEOXIAETHOL.—Dydd Gwener, yr 21ain cynfisol, cynhaliwyd cyiarfod chwar- terol clerigwyr y ddeoniaeth uchod yn rheithor- dy Llaniestyn, pryd yr oedd yn bresenol y Parchn. James Rowlands, Llanbedrog. y Deon Gwladol; Canon Johnson, M.A., Rheithor Llaniestyn; J. Jones, B.A., Ficer Llannor E. P. Howell, M.A., Prifathraw Ysgol Bottwnog P. Williams, Rheithor Llanengan; R. T. Jones, B.A., Ficer Nefyn G. H. Parry, Ficer Ceidio T. Jones, B.A., Ficer Llangwnadl; B. Thomas, Curad Aberdaron H. J. Manley, Curad Llan- gian; J. Morgan, Rheithor Edeyrn. Testynau yr ymdrafodaeth oeddynt:—1. Darllen yn y gwreiddiol yr Etengyl am y Sul cyntaf yn y Gar- awys. 2. Arwyddo deiseb yn gwrtlidystio yn erbyn ymgais y Charity Commissioners i gym- hwyso Elusen Betton at amcanion cyffredinol. 3. Y dull mwyaf effeitliiol i barotoi ymgeiswyr gogyfer a'r ddefod o gonffirmasiwn. Y CONFFIRMASIWN AGOSHAOL.-Bydd Esgob Bangor yn ymweled a'r ddeoniaeth hon y mis presenol i weinyddu y ddefod o gonffirmasiwn. Y mae clerigwyr y ddeoniaeth yn brysur wrth y gwaith pwysig o barotoi y bobl ieuainc ar gyfer y dydd hwnw. Da chwi, gyfeiliiun a -chyd- Eglwyswyr, amcanwch at eu dysgu i fod yn Eg- Iwyswyr ffylldlona gwirioneddol, fel y bydd iddynt barhau yn y gorlan Eglwysig ar ol eu conffirmasiwn, yn lie myned ar ddisperod, fel y mae yn digwydd mewn cynifer o engreifftiau ymhlith y rhai a gyflwynir i'r esgob. YMADAWIAD Y PARCH. B. THOMAS, CURAD ÅBERDARON.- Y mae y gwr parchedig uchod wedi derbyn curadiaeth Llanberis. Dechreua ar ei ddyledswyddau yn ei faes newydd yr wyth- nos hon. Y mae Mr. Thomas yn weithiwr di- wyd a llwyddianus, yn bregethwr hyawdl ac effeitbiol, ac yn gymydog siriol a cliyinwynas- gar. Tra yn gurad yn Aberdaron, cyflawnodd waith da, ac enillodd serch a pharch pawb a'i hadwaenai. Eiddunwn iddo bob llwyddiaut yn ei faes newydd. Boed gwen y nefoedd arno ef a'i ymdrechion. HELAETHIAD "Y LLAN A'R DYWYSOGAETH." —Y mae Eglwyswyr Lleyn jcynifer o honynt ag ydynt yn ddarllenwyr-nid yw eu nifer yr hyn a ddylasai fod, ysywaetli) yn edrych ymlaen gydag awydd at y rhifyn cyntaf o liono wedi ei helaethu. Gobeithiwn y bydd yr ymgais at wneyd y newyddiadur hwn yn dcierbyniol gan hyd yn nod y grwgnachwyr nas gallant fforddio talu ceiniog am bapyr, oni bydd o ryw famtioli neillduol, mor llwyddianus ag y teilynga fod. Y mae yn ddrwg genym ddeall fod amryw o glerigwyr y ddeoniaeth wedi esgeuluso eu dyled- swydd fcl Eglwyswyr yn y cyfeiriad hwn. Gobeithiwn y bydd i'r rhai wrth y llyw gael y gefnogaeth a haeddant, nid yn unig gan glerig- 11 1 wyr, ond hefyd gan leygwyr yr Eglwys. Wrth ddrws y dosbarth blaenaf y gorwedd y bai, os bydd i'r anturiaeth droi allan yn fetliiant. Y mae o fewn gallu y clerigwyr, drwy ymdrech a phenderfyniad, drwy ddosbarthu Y LLAN A'R DYWYSOGAETH ymhlith eu plwyfolion, a thrwy ddefuyddio yr ysgrifbin yn fynycli eu hunain, i'w wneyd yr wythnosolyn mwyaf effeitliiol er daioni yn y Dywysogaeth. Deffroed y cysgad- wyr a'r difater, fel y gwasgarer gelynion Sion, ac y lledaener egwyddorion gwir Eglwysig ymhlith ein cydwladwyr. YMDnISWYDDIAD ESGOB BANGOK.—Y mae'n wir alarus genyf ddeall fod y Gwir Barc-hedig Esgob Campbell ar fedr ymddiswyddo oherwydd"' gwaeledd iechyd. Y mae ei arglwyddiaeth wedi llywodraethu yr esgobaeth am ysbaid o 31ain o flynyddau ac wrth edrych yn ol ar hyd y blynyddoedd liyn, nis gallwn lai na chanlcd y cynydd dirfawr sydd wedi nodwcddu ymdrech- ion yr Eglwys yn yr Esgobaeth o dan arelyguieth ei arglwyddiaeth.— Veritas vincet.
--CWMAFON.
CWMAFON. MARWOLAETII.—Boreu Sadwrn, y 15fed o Chwefror, bu farw Thomas Davies, 40, Gowcr Street, yn 66 mlwydd oed. Ni chafodd ond cystudd byr, er ei fod yn swaelu cr's cryn amser. Yr oedd Mr. Davies yn adnabyddus iawn yn y Cwm fel gwr o gymeriad diargyhoedd a llachar, a pherchid ef yn fawr gan gylch eang o gyfBill- ion a chydnabod. Yr oedd yn fiaenor ^:yda r Methodistiaid Calfinaidd, ac yn athraw yn yT Ysgol Sul. Claddwyd ef y dydd Mercher canlyn ol, yn mynwent Cwmafon. pryd y daeth torf fawr yn_rhyd. Y"n y tv gweinyddwyd gan weinidog y Methodistiaid Calfinaidd, ac yn yr eglwys ac wrth y bedd gan y Parch. T. Jenkins, L.Th. Cyn ymadael, canwyd anthem, Y cyfiawn fydd byw yn y Nef." Yr oedd amryw offeiriaid yn bresenol yn yr angladd. Yr oedd yr ymadawcdig yn dad i Mri. J. Afan Davies ac Evan Davies, dau Eglwyswr cvdwybodol a gweithgar yn y Cwm. Y mae y blaenaf yn adnabyddus fel gohebydd Y LLAN A'R DYWYS- OGAETH yn y He. Cydymdeimlwn yn ddwys a. hwynt yn eu gofid bllD-Cyfaill.
- CWMAFON.
gystadleuaeth yn debyg angliyffredin i'r Derby Races," "Go it!" Credem yn flaenorol fod offeiriaid Eglwys Loegr yn coleddu gwell teimladau tuag at eu cenadwri nag i ymostwng i safle mor isel ag i ymgystadlu mewn pethau a berthynant i'r bywyd tragywyddol. Syned daear I Canlynwyr yr Apostolion yn cystadlu mewn doniau. 01 waeledd crefydd! Pa beth a ddeuai o Gristionogion flynyddoedd yn ol pe buasai Paul a Phedr yn ymgystadlu er mwyn ariangarweh. Clywsom son am gystadleuaeth y y mewn materion o'r fatli yn y capelau, ond nid erioed yn Eglwys Loegr. Ty gweddi y gel wir fy nliy i," ac nid ty cystadleuaeth. Ar ddydd, Sadwrn, gwelir rliyw "Gurad"neu gilydd, a'i 6 ifag" du bach yn ei law yn tynu tua'r Cwm, a'r ddwy bregeth oreu yn ei feddiant gyda, ef. Dydd Sul yn ei hwyliau goreu yn ceisio gwneyd argraffiad ar feddyliau ei wrandawyr, a horeu Llun fel rhyw bregethwr teithiol yn tynu tua chartref, a gwen Returned Empty" ar ei wyneb. Druan o hono! Wedi ei bwyso gan ddoethion Eglwys y Cwm, ac efallai ei" gael yn brin." Onid yw hyn, Mr. Golygydd, yn diraddio y swydd offeiriadol ? Gobeithiwn o'n calon mai y gwr llwyddianus yn y Race fydd yr unig un a beidiodd gydsynio a'r cais o ddangos ei cldawn.-Yr eiddoch, &c., UN O'R CWM.