Ye Brython Cymreig

I 0 somm 0 0 0 0 BIG Y GTOMEN. I a m m hmm* J DYFODOL ABERDARON.-Go sbeitlyd hyd yma y bu'r gweddill o Gymru o Aberdaron a'i bobl, ond proffwydodd un sydd bellach yn ei fedd mai porthladd mawr i agerlongau mawr yr America a fydd y fan yn y dyfodol, a thren drydan hir yn cipio yno ymhen dwyawr o Lunden. "5b DYN A HELPO'R AMAETHWR.-Y •tt&e amaethwyr Cymru yn cwyno'n dost fod yr ymwelwyr yn sathru eu cnydau, ac felly'n pori colled drom iddynt. Y mae llawer o Saeson yn tybied pan ddeuant i Wild Wales y gallant fod can wyllted hithau, a bod popeth ynddi yn eiddo pawb, hyd yn oed ei choed ffrwythau a'i meusydd H. "CODI PREGETH IV Yi?. -Parodd llith ddyddorol Pryfyn yn y BRYTHON di- weddaf i ni gofio awgrym y diweddar Ddr. John Hughes sut i gael gwared o bregethwyr gWaelion. Waeth heb chwilio am gynllun ^w cadw allan—cheir yr un byth. Yr unig oeth i'w wneud ydyw eu gollwng oil i mewn, ac yna saethu'r gwehilion bob tair blynedd.' ^wy mwy cyforiog o ddawn a direidi na Dr. John ? CAMPBELL YM MHENMAENMAWR. Y mae'r Alpha Union—cymdeithas a'i hamcan i ledaenu'r Ddifinyddiaeth Newydd Wedi trefnu cyfres o gyfarfodydd ym Mhenrnaenmawr yr wythnos nesaf. Dech- reuir ddydd Llun, pryd y siaredir y Parch. R. J. Campbell. Mr. J. Allanson Picton fydd y cadeirydd a ddydd Mercher ^oesawir y diwinyddion newydd i gyd yn ei olasdy hardd ym Mhenmaenmawr. k NEWMARKET. — Wrth hedeg dros Dref- l&Wnyd, ond a elwir Newmarket heddyw, g^elai'r G'lomen globen o babell digon eang ddal pymtheg cant at yr Eisteddfod sydd 1 W chynnal yno ddydd Llun nesaf. Y mae yn° gryn ymgiprys corawl i fod deuddeg o feirdd yn ceisio am y gadair a llawer iawn Qymry Lerpwl yn troi tuag yno i gystadlu. mae argoel am well wyl eleni nag erioed. k PYRE CYMBU A'U LLUNIAU.-Ilen ifaririwr ger y Bala, oes neu ddwy yn ol, a Symerodd yn ei ben y gallai wneud trol; gwedi'i gorffen, aeth i'r dref i nol saer i fel ei farn arni. Edrychai'r saer yn go ddi- .fifol ar yr hen gono bob yn ail ag ar y drol" Be'chi'n feddwl ohoni hi, Robert, rwan Wel, wir, fe allai dyn feddwl am drol wrth ^rych arni hi," atebai'r saer. Yr hyn a barodd G'lomen gofio'r sylw ydoedd gwel'd yr edlychod o luniau a argreffir o bersonau ^yhoeddus ym mhapurau Cymru'r dyddiau Jyn. Ac fe allai dyn feddwl am y Parch, ^-a-hwn- ydyw hi efo liwythau. «Sb RYFEDDOD.—Gwelodd y G'lomen dau ryfeddod yr wythnos hon. Y cyntaf Ydoedd clywed ffermwr—un o ffermwyr ydanfrest Llanarmon-yn-Ial—yn teimlo'n diolchgar ac yn c-anmol y Brenin Mawr 10 yr wythnos braf a gawsid efo'r cynhaeaf gWair. A'r ail ryfeddod ydoedd gweld |weinidog yn galw o'r pulpud ar y casglydd y capel fore a hwyr y Saboth, ac yn cyf- rannu i'r blwch fel pobl ereill. Nid yw'r Jo men yn credu fod gweinidogion ddim ^mtachach na'u brodyr y gwyr lleyg ond ater o arferiad ydyw, yn ddiau. Hyn ydd wir, sut bynnag fe ddeffrodd ei weith- d deimladau da yr edrychwyr, fe gyfran- hwythau fwy o'r herwydd, a dywedent ei foll yn pregethu'n rhagorol. n PALPAU'R PAB.—Brydnawn ddydd gWener, x)uces Westminster (a hithau'n .^otestant, fel tae) a Mr. Harold Edwards Esgob Llanelwy, ac Eglwyswr fel tae), jJ .°ymeryd rhan amlwg a chyhoeddus yn I ""IldY Pantasaph,-y Dduces yn cyf- ia^n°'r 8w°brwyon i. ysgolheigion llwydd- 11118 yf ysgol eilraddol sydd ynglyn a'r vdliad, ac ymhellach yn gosod carreg yifaen aaeilad newydd sydd i'w ychwanegu Vn,yr ysgol fel helaethiad a mab yr Esgob Y tau yn dweyd pethau inwyn a melus am an ^y^dion. Anrhegwyd y Dduces ag rxerchiad euredig hardd, a dywedwyd wrthi teulu bendigedig ydoedd teulu Eaton l mae Lleiandy Pantasaph, a'r lliaws t'nk au cysylltiol ag ef, wedi costio i'r g yddi°n £ 25,000 o'r dechreu a bwriedir ario £ 2,500 yn rhagor ar yr ychwanegiad 1 esennol is OASTELL YIPENRHYN.-Fel y gwydd- rrtae'r fangre hardd hon ar osod, a dyma Can at gyfieithu'r hysbysiad Ar Werth pastell y Penrhyn, ger Bangor, trigjan J diweddar Wir Anrhyd. Argl. Penrhyn.— ai* y drigfan enwog hon mewn pare o j?°ed tewfrig, ac fe'i hamgylchir gan rod- ydd hyfryd, a choetir a ymestyn i '.° erwau agos y mae ar le tlws, ac ohoni lr golygfeydd arddunol yn f6r a mynydd, (jC y mae'n drigfan addas ymhob modd i o gyfoeth ac uchel dras cynhwysa rh6F ° ys^efyW tan gamp at groesawu, arrT11^ '^0 a 70 o ystefyll cysgu ac ymwisgo, y^ ymolchfau ac amrywiol hwylus- a^au ac angenrheidiau teuluaidd ystabl- v 1 ddeg ceffyl ar hugain, bythynod, ac 0 i'r marchweision, &c. 20,000 erw dirlf sae^lu> a chyfartaledd da ohono yn dir ynoca tua 2,000 o erwau o fynydd- ac ynddo bob amrywiaeth o helwriaeth eOg Inlog ryw bedair milltir o le pysgota an^ a brithyll dwr croew ac o'r mor yarcw {yacht) ac ymdrochle dwr Preifat yn gyf^gos i'r plas." i pwy a'i pryn WDINBYGH A'l THEILWRIA.ID.-Ai gwir fod Pageant-(chawsom ni byth mo'n boddloni am air Cymraeg am yr ysbleddach hwn)—tref Dinbych wedi ei oedi'n amhenodol oherwydd i'r teilwriaid fynd ar streic, ac felly y dilladau llac a llaes heb eu paratoi ? k LLYMEITIAN AR Y MOR.Y mae cymdeithasau dirwestol sir Gaernarfon wedi penderfynu cadw gwyliadwriaeth fanol ar yr ymyfed enbyd y dywedir aiff ymlaen ar yr agerlongau a deithiant rhwng Cymru a Lerpwl a mannau ereill ar y Saboth. k YR ALWEDIGAETH LITH-[?]G.-Y mae Mr. William Pierce Roberts, cyfreith- iwr, LIanrwst (partner gynt a Mr. David Jones, a yrrwyd yn 1903 i 4-1 blynedd o benyd-wasanaeth) wedi ei atal rhag gallu dilyn ei alwedigaeth fel twrne am ddwy flynedd, a'i alw i dalu traul yr ymchwiliad i'r achos, am dwyll-ddefnyddio amryw symiau o arian a ymddiriedasid iddo. 0 LANRWST.—Yn ffair Llanrwst, rhoes prynwr ceffyl o Loegr ei law yng ngheg ceffyl o Ysbyty Ifan er mwyn cael gwybod faint o ddannedd oedd ganddo, ac fe gauodd y ceffyl ei geg ar law y Sais er mwyn cael gwybod nifer ei fysedd yntau. 'Chafodd yr un o'r ddau eu llwyr foddloni. k Y PAB.-Taenodd rhywun y si fod y Pab yn wael, ac yn y fan dechreuodd y benbleth pwy a geid i gymeryd ei le. Peidied neb a phryderu gallent gael, a chroeso, hanner dwsin yng Nghymru a wnaent 'gystal pab a'r un eisteddodd erioed yng nghadair Pedr Sant. Protestaniaid, mae'n wir, ond pabau bychain del a phengryf dros ben. •5b HELIWR YR ANIBYNWYR.—Y mae'r Parch. Elias B. Jones, gweinidog eglwys Anibynol Mount Pleasant, Caergybi, wedi cyd- synio a chais pwyllgor Coleg Bala-Bangor i roi ei holl amser yn ystod y ddwy flynedd nesaf i ymweled ag eglwysi'r enwad i gasglu'r £5,000 sy'n angenrheidiol fel trysorfa ar- bennig at dalu am yr arholiadau newyddion. k C'YMDEITHAS YR IAITH GYMRAEG. —Ddydd Llun diweddaf, agorid yr Ysgol Haf ynglyn a'r Iaith Gymraeg yng Ngholeg y Brifysgol, Aberystwyth, ac y mae mwy o efrydwyr ac athrawon ysgol wedi dod eleni nag a fu erioed o'r blaen—agos i ddau gant, a thros drigain o sir Ddinbych yn unig. Cydnabyddir yr ysgol am y waith gyntaf gan Fwrdd Addysg fel yn hawlio grants. Yr darlithwyr ydyw'r Proff. Anwyl, Proff. J. E. Lloyd, Mr. S. J. Evans (Llangefni), a Mr. W. J. Gruffydd (Caerdydd). p CYMBY FEL ■ COMMERCIALS.— Ddydd Sadwrn, cynhaliodd cangen Gogledd Cymru o Gymdeithas y Commercial Travell- ers eu picnic blynyddol yn y Rhyl. Y mae mwy o Gymry yn gommercials yn ol eu nifer nag odid o'r un genedl a'r rlieswm eu b.od mor lwyddiannus yn yr alwedigaeth, meddir, ydyw eu bod yn fwy barddonol eu natur, ac felly yn gallu dychmygu a disgrifio'n well. Erbyn meddwl, mae rlxywbeth yn hynny, hefyd. r, MR. WM. GEORGE WEDI POET HI.— Bu ffrwgwd boeth rhwng Mr. William George a Mr. Greaves y Wern (cadeirydd yr ynadon ar fainc Porthmadog) ddydd Gwener. Dy- wedai'r ynad nad oedd digon o dystiol- aeth i brofi cyhuddiad yn erbyn Elias D. Jones, Gwesty'r Maddocks' Arms, o ganiatau meddwdod yn ei dy ond gwrthdystiai Mr. George, gan haeru fod ymddygiad yr ynadon yn warthus. A helpo'ch manars," ebe Mr. Greaves. "Y mae arnaf eisieu unioni tipyn ar ei chyfiawnder ynadol," atebai Mr. George, yr hwn oedd wedi twymno ac yn siarad yn debycach i'w frawd nag arfer. DWYN A DIANC.-Pan gyrhaeddodd y Cedric (llinell y Seren Wen, Lerpwl) i Queens- town o New York ddydd Gwener diweddaf, cymerwyd Wm. H. Howell, arwerthwr o Ferthyr Tydfil, i'r ddalfa, ar y cyhuddiad o ladrata E50, eiddo David Davies, o'r dref honno. Rhyfedd mor gyflym i adnabod lleidr ydyw'r cudd-blismyn a wyliant y teithwyr yn mynd a dod i'r llongau hyn yn Lerpwl, Queenstown, a mannau ereill. Y peth sy'n bradychu'r lleidr ydyw ei waith yn ceisio edrych fel pe na bae'n lleidr—ar- wyddion a adwaenir yn dda gan wr y gyfraith, ac a bar iddo roi ei balfau oerion yng ngwar y ffowr. «fc Y CAM GW AG.-Ddydd Iau diweddaf, caed Thomas Charles Williams, cigydd, Caernarfon, yn farw yn ei wely, wedi agor ei wddf o glust i glust a'r gyllell dorri cig a gaed a'i llafn yn waed trosto wrth ei ochr. Yn y trengholiad, dywedid mai cwla ydoedd ei iechyd er's amser, fod helyntion masnachol yn ei flino, a'i fod yn cael plyciau o iselder. 'Doedd ond ychydig ddyddiau er pan gymer- sid y cam gwag gan un arall o fasnachwyr y dref-Ensor yr esgidiwr—ac y mae'r gwneud am dano i hun yma yn rhemp o gyffredin yn y blynyddoedd hyn. Prawf fod hunan-feddiant yn lleihau, neu ynte fod y bobl wedi myned i beidio credu'r geiriau hynny "I'd rather bear those ills I have Than fly to others I know not of."

COLOFN y GWEITHIWR. [GAN HESGIN.] Ar ol Jarrow-Colne Valley. Nid wyf yn bwriadu cymeryd i fyny golofn yr wythnos hon i lawenychu am fuddugoliaeth Colne Valley. Mae'r hyn a ddywedais i am Jarrow yn wir am Colne-only more so. Yr hyn ddylwn i wneud, 'dw i'n meddwl, ydyw ceisio diddanu a thawelu y Rhyddfrydwyr a'r Torlaid sydd ymhlith fy narllenwyr ar ol y braw a'r dychryn sydd yn ymddangos iadol wedi eu meddiannu. Gyfeillion, cred wch chwi un yn gwybod, 'does dim angen i chwi fynd i gysgu gyda revolver o dan eich pennau, nid yw y Chwyldroad Cymdeithasol a Threfnidol yn mynd i dorri allan yn ei nerth bore fory. Ond y mae o yn dyfod, er hynny. Yn araf deg, deg, y daw nid oes neb yn sylweddoli hynny yn well na'r Sosialiaid sydd yn rheng flaenaf y fyddin. Dim ond defnyn blaen y gawod-os mai defnyn lied fras-yw Victor Grayson. Ni welwyd y fath arswyd yn rhengoedd y gelyn er's blyn- yddoedd ag a welwyd fore Sadwrn wedi'r etholia(I-a byth er hynny, hefyd, am wn i. Socialism, the enemy of the world, has won again," meddai'r Daily Express. The day of the old-fashioned Conservatism and Liber- alism, with their quarrels over constitutional issues, has for ever passed. The issues of our time are economic," meddai'r Daily Mail, ac ar ddamwain fe faglodd ar draws y gwir. It shows that Socialism is winning ground among an intelligent and not un- prosperous community," meddai'r Daily Chronicle. Sylwch,—" An intelligent and not unprosperous community." Yr oedd ysgrifennydd colofn seneddol y Daily News wedi clywed aelodau seneddol Rhyddfrydol yn murmur, "We shall have to fight these fellows one of these days." What on earth are they doing now I should like to know. Mae'r Faner, hefyd, fe ymddengys, wedi clywed am y peth, ac yn dweyd ei fod yn ddychrynllyd o arwyddocaol." Buddugol- iaeth y Breuddwydwyr," y geilw y Genedl ef. Nage, frawd, y chwi sydd wedi bod yn hepian -we are wide awake. The bearer of an honoured name has been beaten," meddai un papur wrth gyfeirio at Philip Bright. Ie, siwr ei fod yn fab i John Bright oedd un o'r achosion iddo golli'r dydd. Onid oedd John Bright yn un o wrthwynebwyr mwyaf penderfynol y Factory Acts a Mesur y Deng awr ? Yr oedd John Bright yn Free Trader —yes, a free Trader in flesh and blood. Fe anfonodd y Prifweinidog lythyr o galondid i Mr. Bright ynghanol yr ornest, yn yr hwn y dywedai y gobeithiai y byddai i etholwyr Colne Valley ethol your father's son." Ond nid oedd gan Colne Valley ddim eisieu your father's son yn Nhy y Cyffredin nac yn Nhy'r Arglwyddi. Fe ddywedir fod yr olygfa yn Slaithwaite pan ddatganwyd y canlyniad yn anisgrifiad- wy. Gwelid hen veterans corneli'r stryd a'r commons, gydag ugain mlynedd o lafur er mwyn yr achos garant, yn canu The Red Flag gyda'r dagrau yn llifo dros eu grudd- iau gan gymaint eu llawenydd pan ddaethant at y geiriau It waved above our infant night When all ahead seemed dark as night It witnessed many a deed and vow- We must not change its colour now." Change its colour,.wir a hithau'n dechreu dyddio Y Pregethwyr a Phlaid Llafur. Cwynir yn am] gennym ni, Blaid Anibynol Llafur, nad yw y pregethwyr yn gwneud fawr i'n helpu, ac weithiau cymherir hwy a chlerigwyr Eglwys Loegr-er anfantais i'r Ymneilltuwyr. Da gennyf ddeall fod amryw o weinidogion Ymneilltuol wedi bod yn helpu Victor Grayson. Hwyrach y ceir eglurhad ar y paham na fuasai mwy ohonynt yn ein cynorthwyo yn y dyfyniad canlynol o lythyr un a arwyddai ei hun yn Weinidog yn y Labour Leader yr wythnos hon (Gorff. 26). Dyma fe T,UIEN, in making comparisons between the Nonconformist ministers and clergymen of the Established Church, this should be remembered The clergyman who is the incumbent of a church is not dependent upon the whims or political views of his con- gregation his people cannot vote him out of his position. But the Nonconformist minister whose church happens to be under congregational government does not enjoy that independence. "The minister who dares to openly identify himself with the Socialist movement or with the Labour Party is sure in the majority of cases to have to lose his place. If he has a wife and family dependent upon him—well, he is human, and hesitates before risking unemployment for himself and starvation for his family. In spite of this bondage, many Nonconformist ministers do work openly for the movement, and many more are working for it in other ways. But the facts alluded to should be borne in mind when making comparisons with the clergy of the Church of England." Ynad Llafur Newydd. Y mae'r Arglwydd Ganghellydd wedi gweled yn dda ddyrchafu un o aelodau Llafur Corfforaeth Casnewydd—Mr. Charles Thomas—i'r fainc ynadol. Dyma I.L.P.er cyntaf y parthau hyn i gael y fraint o wisgo J.P. ar ol ei enw. Y mae Gwrecsam ar y blaen i ni yn hyn. --0-- Testynau Eisteddfod Llangollen.— RHESTR GYFLAWN Y TESTYNAU YN AWR YN BAROD, AC I'W CHAEL, PRIS 6ch., DRWy'R POST 7 £ c., GAN EVANS, SONS & FOULKES, SWYDDFA'R BRYTHON."

COLEG Y BRIFYSGOL, ABERYSTWYTH. (Un o'r Colcgaw ym Mhrifysgol Cymru). PRIFATHRO T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. DECHREUA'R tymor nesaf ar ddydd Mawrth, Hydref laf, 1907. Paratoir yn arbennig ar gyfer arholiadau Prifysgol Cymru, ond rhoddir cynorthwy hefyd i efrydwyr weithio am raddau prifysgolion ereill. Cynhygir dros ugain o ysgoloriaethau (amryw ohonynt yn gyfyngedig i Gymry), i'r efrydwyr sydd fwyaf llwyddianmis yn yr arholiad a gynhelir ar y 17eg o fis Medi, 1907. Am fanylion pellach ymofynner â- J. H. DAVIES, M.A., Cofrestrydd. W. & J. VENMORE, Estate Agents & Valuers, 200 SCOTLAND RD., Liverpool. TBLEPHONNo. 1463. Pianos & Organs Cash or Easy Payments. TUNINGS SINGLY OR BY CONTRACT REPAIRS by Expert Workmen. Write or call for ILLUSTRATED CATALOGUE. RICHMOND JONES & SONS, 116 13 BERRY ST. (TOP of Bold SI.) Tel 2331 Royal. LIVERPOOL. Telephone 0664 Rcyal.' # J. OLIVER, TAILOR and HABIT MAKER 126 Upper Hill Street PRINCES ROAD, ,a LIVE PPO OL.,w Allan Line. Sicrheir y cysur mwyaf sydd bosibl ar Agerlongau Cyflym (Turbine). Y FORDAITH FERAF A RHATAF I Canada a'r Unol Dalaethau. Cyflym, Cyfleusterau heb eu hail,y clud" p.. iad rhataf. Yr unig Linell a LllOgel, chanddi Gytundeb a'r Llywod- p raeth i gludo Llythyrau Lysurus. Canada. Llawlyfr yn rhadgan Allan T 103 LEADENHALL ST., a -TVlidII PALL MALL, LONDON 19 JAMES STREET, LIVERPOOL. Telegraphic Address PIPES," Liverpool. ø JOHN EVANS SLATE BRICK, TILE, -ft CEMENT 6c. MERCHANT, Hea Office and Depot: 88 to 92 SOHO ST., L'POOL. 0 Branches: Cement Stores- 15 and 16 NOVA SCOTIA, CANNING DOCK Railway Depot— SFEKELAND WHARF (L. &N.W. Rly.) Edge Hill General Stores- 20 DACRE STREET, Birhenhead. Telephone Numbers: Head Office-No. 102 Royal. Birkenliead-1025. Edge Hill-728Y Royal. Canning Dk-8208 Cent The Gwalio Hotel, Ltd., LLANDRINDOD WELLS. Telephone 40 P.O. Telegraphic," Gwalia.' Managing Director-EDW. JENKINS. The situation of the GWALIA" is unrivalled Beautiful outlook, commanding the finest views possible; perfect South-west aspect; close to Park. Mineral Springs—Saline, Sulphur, Chaly- beat. Golf Links, and excellent waters for Angling. Heating Apparatus, good supply of Radiators on balconies and corridors. Beds and bedrooms always well aired. Electric Light. Visitors' Lift. Free Billiard Table. Recreation Room.. Lock-wp Cycle House. Tariff from zC211216 to £311 jflfe Greenmcm's COMPLETENESS FUiiN- ISHERS, Credit-Without Hire Agree 1# ment-at Cash Prices. y 491 RICE LANE, WALTON & 72 AIGBURTH ROAD, LIVERPOOL Tel. 6y Walton, & 31y Lark Line. Q"r J.ifI 4. COFIANT Y PARCH Edward Morgan, DYFFRYN, GAN T Parch. GRIFFITH ELLIS, M.A., BOOTLE. Cynhwysa y Cofiant amryw Ddarluniau. Wedi ei rwymo mewn llian. PRIS, 6s. Cyhoeddedig gan Gee a'i Fab, Cyf., Dinbych, ac i'w gael gan yr holl Lyfrwer thwyr. BRYSIWCH I geisio potelaid gan y Fferyllydd nesaf atoch, cyn i'r Anwyd fyned yn waeth, Cofiwoh COUGH MIXTURE HUGH DAVIES, Machynlleth, jj 13c. a 2s. 9c. y botel. j DAVIES'S COUGH MIXTURE At Beswch, DAVIES'S COUGH MIXTURE Anwyd, I DAVIES'S COUGH MIXTURE Asthma, g DAVIES'S COUGH MIXTURE „ Bronchitis, jg DAVIES'S COUGH MIXTURE Pas. C'ygni, I DAVIES'S COUGH MIXTURE Influenza. §