Yr Herald Cymraeg

CYFFES GWR IEUANGC AT EI GARIAD. "Sweet Richard." 8wynion ferch, moddion merch, Wiw-ber gain-ferch a bair gwynfan. Am gwmpeini lili oleu-lan, Ddiddan wiwlan wawr, Nos a dydd mae'm bron yn brudd, Yn dwyn o'i herwydd wydn hiraeth, Ond cur erwin y'w carwriaeth, Mwyn eneth i mi'n awr; Binder meddwl trwbwl trwm, Y'w cmagu fwm o ferch, Cariad cry'n gwreiddio'n gry'. Ac er ei faethu 'rwy'n rhy fethiant, Yma i gyrraedd wiredd warant, lawn feddiant yn y ferch. Anfeidrol ydyw'r ffanfi ffol, Ein cnawd anianol ni, Ac er ei faint mewn bri a braint. 'Bydd Thyw ddigofaint ar ei gyfer, 3, N1 cheiff un amfer foddio ei burder. 1 Gan ryw wan fyber Û. 2. Ni bn erioed ddau yn caru'n glau, Na ddae celwyddau, geiriau geirwon M&wr y'w cynnwr drwg amcanion, Athrodion gwlad a thre; Pan dyfo ferch rhwng mab a iiierch, Cynhgen ddiferch a ddwyfach, Anfoddgar egni yn grwgnach, A ilymmach yn mhoh lie. Swn y wlad a'i fiurad fur, Yn gwneuthur llyt-hyr llawn, o 'ftoriau traws annuwiol naiws, Geiriau gwyrdraws liaws lawer, L'yna eu pader nhwy wrth eu plefer. Arfer ofer iawn. Mae barn y wlad anynad nath. Ar ddoeth ac annoeth gwn, Pa ddyn a, fai' ac arno fai'f A'r fawi fydd ddifai gallaibrofi. Fed y leni heb ei enij zneLhu henwi hWl), 3. Tafodau fil, yfgoler ijeil, A rydd wrih wegil aruth ogan. Am un fo'n cwyniaii rhagddo oi hunan. Yn fuan 'aai ei fai. Y dwyfen des lawna o lee, Clyw fy nghyffes gynes ganiad, Rhwyftro lariad ar gynnyddiad, Y'w bwriad rliuad rhai; Tydi dy hun a dwe'yd yn hy'. 'Rwy' yn ei garu ar g'o&dd. Y gangen ha' mi a'th fawrha, Lliw'r gwyn-od eira, lloer gain dirion, Gwilia'th rhwydo i goelio athrodion, Gafeion Hiiiion lioedd Moes dy fwynder fyber ferch, I'm hanneroh yma o hyd, Cei dithau o'm bron lawen ion, Fwynder tirion union eneth, Cariad perffaith vw'r or'chafiaeth, Sy'n benaeth yn y byd. 4. Dy 'imadrodd mwys leuad Iwys, Fei cloch baradwys wiwlwys alww, Dy ber barabliad fydd ddatfeiniad, Cynnyddiad feliad ferch, Dwy ganwyll wen di ball dy ben, Fei dwy feren loywen liwys, A bair i'm dremio a bwriad rymmus, Ar weddus foddua ferch: Bias dy fin fei gwin a gwell, Am dana'i yn mhell o daitih, I'th cwm'ni ciir, er tario'n hir, 'Ni'm digonir heb dy gynnyg, Heb dy galon gwenfron ganfrig, Aur ewig rywiog iaith. Pa beth yw r achos linos Ion, Na dwy gaion gu, glau i gario'r iau, Dan y nodau golau gwiwlwys, Deddlau'r eghYB gynunwys, Ein tywys i'r un tv. 5. Gobeithio bydd neu daw y dydd, Y cawn ni'n gilydd yn un galon. A'n teuiu'n fodlon or acholion, Heddychlon radion ryw Os byddi di mor fwyn a'm fi, Ni fynnwn dorri'r feinir dirion, Mo edau oariad wiwdeg coron, Tra byddom yma'n byw, Er cael em cyfri'n ieuaingc oed, Yn ddilys doed a ddel, Qs byddwn glau, ddiwair ddau, Dan y nodau di newidiad, Ieuaingc dyfiad fydd ar gynnyddiad, A chariad fyth ni chel. Gyda'th garu mentra' mUll, Y decca'i 11 un a'i lliw, Nid ydyw'r byd a'i dryfor drOO, A'i holl bind ond hall a alar. Heb lawen-gu fyd bodiongar, Carchar anwar y'w 6. Taer wyf fi'n dy gymmell di, Serch fy'n achoe puredd. Nid gwenheithio'th gnawd gwenithedd, Rhywiogedd gweddedd lVyn; Fy natur nwy' a'th folai'n fwy, Olid gwel'd yr mai afreidiol. Y'w myn'd i ganmol corph daearol, Er bod yn haeddol hyn. Dyma f' annerch wen-ferch wiw, Fy nghaniad y'w fy nhwyn. Atteb di, y brafia oi bri, Fe) y mynni ond fy nymuniad, Y'w dewis dwad nes-nes attafc, Mewn mawr gymmeriad mwyn. Derbyn hyn o'm 'hwyllys da, Sydd gymmefura' o ferch, Yn lie mawl hwylus hawl, Gan un difwwl gwan ei dafod, Rhag mai pechod rhith draethod, A gormod mawrglod merch.

Caernarfon CYNGfHiERiDD CYSÐ3REDIG.-Nos Sul, yn y Cyijagr, cynnaliwyd cyngherdd cysegr- ooig, o dan lywyddijaetih Mr. Hugh Jones. Cymerwyd rhaai gan Mrs. Humphreys, Pa^a-oe Chambers; i\L:jssea Minnie Hughes, Gwladys M. Owen, Salisbury, Mri, T. G. ThoinJas, John Salisbury, R. Mon Jones, a Sal Ubury Caed cyfarfcd da.

tbenezer LLWYDDIANT.—Da gan luaws jgyfeillion Mr John Lewis, Marian Terrace, ddeall ei fod wedi pasio arholiad at y weinidogaeth gyda'r Wesley a id. Yr oedd yn aU yn y cylch hefyd.—Yn yr arholiad sirol y mae Miss Gaynor Wiliiamis, Fronchwith, wedi enill y wobr gyntaf, a Miss Lizzie Foulks, Lly, yr ail "wobr yn arholiad dros 21 oed. YSGOL LLANDINOR,WIO. — Nos Sad- wrn, cynnaliwyd cyfarfod adloniadol yma, dan lywyddiaeth y Parch J. Salt, Llandin- orwig. Cymerwyd rhan gan y :Seindorf, Mr William H. Williaans, Dinorwig; Miss Sarah Williams, Llidiard y Glo: Mr David R. Owen, Foel Blochdy; Mr James Ûlwen, Galltyfoel a'i Gyfeillion; Mr Foulk Jones, Quarryman's Anns; Price, Deiniol Road Mr John Price, Minffordd, Galltyfoel. Yr oedd yr elw yn myned tuag- a.t gynnorthwyo y Cynfi BTaiss Band, y rhai edrychent yn hardd yn eu siwtiau newydd. GEFNYWAEN.—Nos Wener, cynnaliwyd cyngherdd yma, dan lywyddiaeth Mr Tho- onas S. Ingham, Waterloo House, ac arwein- iad Mr O. T. Hughes, Victoria Terrace. Gwasanaethwyd gan Miss Jones, Gallty- fool; Cor yr Elidir (dan arweiniad MrVil- liam R. Williams, Plasyrhiw), Mr Joseph Lewis, Tanypost; Mr David R. Owen, Foel Blochdy; Miss Sally Jones, Ty'n Gerddi; Mr J. P. Jones, Mr Joseph Lewis, Tanypost; Mr R. D. Thomas, Bwlchgwynt; Mr W. J. Roberts, Eos Marchlyn Mr R. M. Rowlands, Caradog Ple, a'r Cynfi (Brass Band..Cafwyd adroddiad, sef "Damwain yn y Chwarel," gan Mr John P. Jones, Marian Terrace, y cor yn ymuno ar y canal gyda'r geiriau "0 Dduw, rho im' dy hedd" yn effeithiol iawn. Cystadleuaeth unawd, y iwobr yn rhoddedig gan Mr Thomas S. Ing- hwm, Waterloo House: Rhanwyd y wobr rhwng Mrs E. S, Roberts, Dinorwic Terrace, a. Mr Joeeph Lewis, Tanypost. Darllenwyd llythyr o ddiolchgarwch oddiwrth Mr John Moses Griffith. High Street, i'r hwn oedd yr elw. Cynnygiwyd diolchganwch gan y Parch T. E. Jones, ac eiliwyd gan Mr Evan Ellis, Ty'n iGerddi. Gwnaed elw da iawn.

Pervisa'rwaen DAM WAIN. — Cyfarfu Mrs Jones, Ty Slaters, a damwain tnvy eyrthio ar y iffordd- Hyderwn y caiff wellhad buan. YN WAEL.—Nid yn ami y cawn gynifer wedi eu dat gan waeledd, ond gyda hin dda fel hyn hyderwn y deuant drwyddi yn fuan. Wele restr ohcmynt: Hughie Griffith. Vine Cottage; Robert F. Tliomas. David Roberts, Tai Croesion Mrs Jones, Cae Howel: Mrs Jones, 'Refail Newydd; Mrs Grace Owen, Griffith Williams, Fron Chwith. William Ruee Jones.

Corris TYSTY,SIGRIFAU CERDDOROSL. — Y mae y personau canlynoj' wedi enill y tyst- vfigrifau canlynol yn y tonic 601-1f.a. Yr* arholwr oedd Mr H. S. Roberts, Ysgol y lUynjglhort—Junior, Shop; .Morfudd Huimphreye, London House, ac Annie Myfanwy Humphreys; elemen- tary, Jajie Ellen Hen Shop, ac Annie tMyfanwy Humphreys, London House; intermediate, Emlyn Jones, Ta.nyr- yr oil mewn donparth y Parch Elil'ifi, igweinidog.

ant Gwynant EI CILAl WEDI MARW.—Boreu Ma wrth, ^afu, o hyd i Miss A. Starke, !Jryn Din», wedi marw yn ei gwely. Yr cfido yn wa«l! «i iiechyd, Ganwyd hi yn j t Ainw^c^ »

Llanbedrog CWEST.—Dydd Mercher, bu Mr Robyns Owen yn cynnal cwest ar gorph Ellen Wil- liams, 77 mlwydd oed, a gafwyd wedi marw yn ei wely. Dywedodd Dr Shelton Jones iddi farw o wendid y galon, a bwriwyd rheithfarn yn unol a hyn. Blaenor y rheith- wyr oedd y Parch Evan Jones.

Criccieth GOLFIF.—Yr ydys wedi pasio i ofyn i Syr Hugh Ellis Nanney agor y Pafiliwn new- ydd v Llungwyn. Y MAE JONATHAN and CO., wedi Qar- paru yn helaeth ar gyfer y tymhor hwn. Defnyddiau Dresses, Blouses, etc., am y prisiau iselaf. DIRWESTOL.—Mewn cyfarfod dirwestol dan lywyddiaeth Mr William George, pais- iwyd penderfyniad yn diolch i'r XJywodr- aeth am yr hyn oeddynt yn geisio ei wneyd tuagat roddi atalia ar y fasnach feddwol yn fwyaf arbenig tnvy gyfrwng y Gyllideb. Cafwyd anerchiad gan y Parch Glyn Da- vies, Rhyl.

Corwen GUILD.—Cynnail'iwyd Igwyl de i aelodau y GuiJd, pryd y igweinyddwyd wrth y ibyrdd- an gan 'Mrs ,Wiiliams, Bridge-street; Mrs Hughes, Brookside; Miss Appleton, Sitokes- loy, ,Mr5 Jones, Colomendy, a Mies Rees, Reliance House. (Cynnaliwyd cyfarfod cy- hoedduB tan lywyddiaeth 41Irs Williams, Bridge-stneet. 'Cy'feiliwyd gan Misses Ap- pleton a Lallie Jones, a chymerwyd rhan gan Mair Evans, Mise Edith Davies, Miss Priscilla Jone8)fr T. E. Parry, Westbourne House; Misses Gwennie Derbyshire, Lena Price, a Mites Jennie Parry, Mr Charles (Ro- berts, Arlington Houlse; Mifees Wwen Hughevs, iNL Gwlad.ys Edwards, Alice Mor- ton, L. A. Jones, Dilys Evans, Lizzie Parry, Mist, M. A. Hughes, E. Davies, May Rees, a Dilys Davies. Mae y (gymdeithas yn new- YlclJiUS a thra addawol.

Pentrefelin LLWYDDIANT.—'Bydd yn dda gan hiaws o gyfeillion Miss Maggie Parry, M.T.S.C., Wern Lodge, ddeall ei bod wedi ittyned yn Uwrddiannus tnvy arholiad diweddaf y Roy-al Academy off Music, London, ac wedi sicrhatu tystysgrif anrhydeddus mewn, i theory.

I Nefyn CYNGlBIOR PLWYlF, — Cynnaliwyd nos (Fawrth, Mr Williams, Yetgol y Cynghor, yn ltywyddu. Pasdwyd i symud yn mlaen i drwsio ffordd Tanybryn, ganfod y Oyng- hot iDosparth yn barod i'w chymeryd dros- odd os ibydd mewn cyflwr priodol. Ymyr- iwyd hefyd fater y cyd-hysibysefou a lleoedd ere ill. Gan fod yn rhaid ymuno am mlynedd am y swm o tW yn y flwyddyn pen- à<,rfynwyd mai doeth fyddai sicrhau y 25p ar unwaith, oddiwrth y rhai sydd yn cael j tudd uniongyrchol oddiwrth yr ymwelwvr. Dcnviswyd Mr D. W. Lewis yn gynnrychiol- ydd dros Neifyn a'r Morfa.

P orthmadog GWEDDILL.—Mewn cyfarfod o Gyng- hor Glaslyn ddydd Mawrth, dan lywydd- iaeth Mr R. 0, Williams, adroddtwyd fod yn yr ariandy weddi-1 o 168p yn itilafr y Cynghor MEDDWDOD. — Mewn ynadlys arbenig dydd Mercher, gerbron Mri J. R. Pritchard a J. R- Owen, cyhuddodd y Rhingyll Jones ddynes briod o'r enw Margaret Owen, o fod yn feddw ac yn aTreolus yn y Garn y noson I cynt. Gosodwyd arm i dalu coron a'r oost- I au o ddinvy neu fyn'd i gardhar am byth- efnos. .CYMANFA GANU.—Cynaliwyd cymanfa ganu tlynyddol M.C., dosbarth Tremadog, yn y Tabernacl. Llywyddai Mr Robert Williams, Hritannia Foundry, yn nghyfar- fod y prydnawn, a Mr John Lewis, U.H., I yn yr hwyr. Mr David Evans, Mus. Bac., oedd yr arweinydd cerddorol. a'r Parch Grif- fith Parry. iBorthygest, oedd yn holi. Mr R. M. Buckingham. Tremadog, oedd yr ys- grifenydd, a Mr William Jones, o Ariandy y Metropolitan, oedd y trysorydd. Dyfarn- wyd pedair ar ddeg o dystysgrifau coleg y tonic solffa.

Pwllheli CYMDEITHAS YR ATHRA WON — Cynnaliwyd yma gyfarfod o Gymdeithas Athrawon Ysgolion Elfenol Lleyn ac Eifion- ydd dan lywyddiaeth Mr D. H. Williams. M.A. Cafwyd anerchiad ar "Gwestiwn Arolygu Iechyd y Plant," gan Dr E. Lloyd I Owen. Criccieth, swyddog meddygol. CARCHAR AM FEDDWDOD.—Mewn ynadlys arbenig dydd Iau, gerbron Mr .7- G. Jones a Dr S. W. Griffith, cyhuddwyd John Thomas, glanhawr clociau. o fod yn feddw a gwrthod myned al'Jan o dafarn. I Diriwywyd ef i ddeg swllt a'r costau, ond gweil oedd ganddo fyned i garchar am bvth- efnos. Profwyd yr achos gan yr Heddwas Jones (48K AMDDIFFYN YR EGLWYS. — Mewn cyfarfod o Gymdeithas Amddiffyn yr Eg- cyfarfod o Gymdeithas Amddiffyn yr Eg- lwys yr wythnos ddiweddaf, dan lywydd- iaeth 1t1 W. Roberts. Llys Gwyrfai, pitS- iwyd penderfyniad yn protestio yn erbyn Dadgysylltiad yr Eglwys yn Nghymru. I Cymerwyd rhan yn yr ymdrafodaeth gan y Cadeirydd, Dr S. W. Griffith. R- E. Wil- t liams, John Jones, ac E. J. Griffith.

Penrhyndeudraeth MARW.—Yn Nghladdfa yr Eglwys ddydd I Iau. claddwvd y diweddar Mr Robert Lloyd, Pant a fu fa.rw yn hanner can' mlwydd oed. ANFON DAU I GARCHAR-Mewn yn- adlys arbenig dydd Sadwm, anfonwyd dau grwydryn o'r enwau Thompson ao \) Bri en i garchar am hythefnos am gardota. LLWYDDIANT.—Y mae Mr Ricba.1."d Humphreys, trydydd fab Mr Isaac Hum- phreys Adwy Ddu, wedi myned yn llwydd- I ianus trwy arholiad y Rioyal Sanitary Institute gynhaJiwyd yn Lerpwl.

< Abererch I YN GWELLA.—Mae Mr J. W. Roberts, pensaer, sydd wedi ei gyfyngu i'r ty er's wythnosau gan anhiwyldeb, yn gwella.

Bettwsycoed TRWYDDEDOL.—Yn yr Ynadlys dydd :8a.dwrn, trosglwyddwydf ta-wydded Pontypair Hotel o enw Miss iCurrie i eiddo Mr Dawson, goruchwyliwr y Mri Ind, Coope a'u Cwmm. —Nid oedd yr un achos i'w brofi.

Nantlle a'r Cylch DAMWAIN GYDA DEUROD—Pryd- nawn Llun fei yr oedd Mr Richard Row- lands (goruchwyliwr gwaith dwfr Llanllyfni) yn marchogaeth ar ei olwynfarch i lawr pentref Llanllyfni, drylliodd ei farch o tano fel y syrthiodd gan dderbyn niweidiau peryglus i'w wyneb a'i 'ben. Mae ar hyn o 'bryd yn bur wael dan effeithiau y godwm. Eiadunwn iddo adferiad buan. CYMANFA.—Gwneir (Jymanfa Ganu Bedyddwyr Dostparth Penygroes i fyny o ddeg o eglwysi, sef Horeb, Garn, Penygroest Llanllyfni, Salem a Betihania, Talysarn, Pontllyfni, Groeslon, Pisgah, Einon, a Chapel y Beirdd. Cynaliwyd y Gymanfa eleni yn Salem, Talysarn, dydd Llun. lJaf- wyd cyfarfodyda! rhagoTol yn y prydnawn a'r hwyr. Yr arweinydd ydoedd Mr William Jones, Caernarfon, a ,gwnaeth ei waith yn fedrug a derbyniol. Y llywyddion oeddynt: Prydnawn, Mr Evan R. Griffith, Penygroes; yr hwyr, y Parch Iorwerth Hughes, Capel y Beirdd- Cyfeiliwyd gan Misses Kate Williams, a Hannah E. Morton, Salem, Talysarn. Yn ystod y cyfarfodydd cyflwyn- tystygrifau i rhai llwyddianus yn arholiad yr Ysgol Sul gan y ddau lywydd, a Mr D. Jones, Felin Gorrig. Ysgrifenydd v Pwyllgor ydo<-dd Mr Hugh W. Edwards, Talysarn.

Groeslon MEDDW.DOD. —.Dydd Sadwm, yn Yn- adilys iSiroil Claernarfon, gerbron Mr D. P. ItraII16 ac ynadon ereilj, cyhuddwyd J. T. Wiliiamis, (Groe&lon, o ifod yn feddw yn Hyfrydle-road, Talysarn. Mynegodd yr Uwcih-ATolygydd Griffith fod y diffynydd wedi ei euogfeirnu ibedair gwaith o fewn y j: deuddemg mis diweddaif. Dirwywyd ef yn yrachoa hwn i ICe a,'r ooetau. j

Llanberis i CLE'CIAN—lEiithaf gair yw "c^can." Ni c'hiy wa.fl yr er.gyduicii yn cxwian mwv fawr erioed na'r dydd au hyn ar fynydd yr Eudir. 'Rwy'n ccfio fy mod gyda fy nnad a Richard j Wiul-am, cariwr, Beddgelert, yn hogyn byoh- an, ar dir yr Inn," yn p)anu tatws, a dyma yr hen gariwr d ddian y.n gwaeddi allan —- "Mae h: yn cleoian yn ofnadwy yn Chwarel Uanbel's heiddyw, Gir^rthth Wei, ydi," ebe fy nhad, "eein tywydd ch, wel dJ-"—" Wel, te? Felly bydda. yr hen bobol yn deyd bob amsar," ebe Rhis- bad WiUiam. Dyna sgwrs yr hen bobl yn y cae tatws hanner cant o llynyddoexid yn ol ar gwest.iwn y clecian. LLAfflS YR Sul bu y Parch R. O. Hughes, Preswylfa, a. Mr Jos. Thomas, Cwmyglo, yn cymeryd llais .twy8 Eehoboth ar ran Cyfarfod Misol Arton, a oeddynt aIm symud yn ml'aetn i gael gweini- doig yn lIe y Parch Pierce Owen, sydd yn ymadael i'r Rhewl yn fuan. Pafiiodd. yr eglwye yn unol i gael gweinidog, a dewiB- wyd" y rhai canlynol i weinyddu fei pwyllgor gyda'r biaenorUaid.: Mri Robert Williams {hyn.), Penyibryn; O. J Williams, Ty Gwyn; Robeit Davies, Fron Wydr; Hugh Eiumphxeys, Ty Isaii; T. C. Garregwen, a. Griffith Jones, Coed Gwydr. R/EHiElARlSAL.—Cynnaliwyd "rehearsal vn Nghapel Gorphwysla nos lau, er paratoi gogyfer a'r gymanfa ganu, dosparth D-nor- wig a Lilanibeiris. Y mae y cymanlaoedd hyn yn hen Soydliad yn yr ard'aloedd. Credaf mai y diweddaif Ieuan Gwyllt a'u dechreu- odd pan yr oedd ef yn wetaiidog yn Capel Coch a Gcrphwysfa. Deg ar huga:n, llai a. mwy o flynyddoedd yn ol, byddai pob oedran ar dan yn canu ddydd y gymanfa, Arwein- J'dd y gymanfa y flwydd(yn hon yw Mr. Griffith Phii'ip, Dinorwig, ac efe oedd yn ao-wain y noswaith uchod. Drwg genym ddlwejyd mai ychydig o'r cantorion oedd yn bre'-ennol, yn ne; llduol yr alto a'r bass. CaI- i wyd, er hyny, ganu da, ar rai o'r tcaiau a'r anthemau, ond nid cysital ar y Saim-dim. Rhaigorol iawn ac effeithiol oedd cynnorthwy Seiindorf L nymol Ldanber-s. Rhoes ys- brydiaeih yn y canu. gymanifa. yn ytmyl, acha:!f fei chlori'anu. Gwylkd pawb o Dlaiorwig, Nant Pens, a CoedyddJT rh.ag isddd golli urddas y tadau. [ LI/WYDDIANT MERCH IEUAN C.— 'Cyfe rio yr ydym at Miss M. Davies, merch Mr Ishmael Davie?, Snowdon-terrace. Bu am dair blynedd ar hanner yn "supply teacher i Bwyllgor Addy.sg S'r Gaemarfon, yn cael eianfon o'r nai'll yvgol i un arall. Bu mewn oddeutu pedair ar hugain o ysgoIron yn ystod tymor uchbd, yn ngwahanol bentrefydd a itdirefydd y a'r. Dealwn ei bod yn awr wedi cael ysgol sefyülog yn ardal brydfert h Llan- gylbi. Yr ardall ddiweddaf y bu hi1 ynddi ei symudiad i Langyibi oedd Rhiw Bach, Blaenau Ffestrn-og. Bu yno am oh,we' mis yn ystod y gauaf diweddaf bu ganddi ysgol nos i niifer dda o ddyn ion ieuanc y gymydbg- aeth. Er mai byr fu er arhosiad, eto enHl- odd lu o gyfeiilicon. Cynnahiwyd cyfarfod ymadawol, a cafwyd areithiau o ganmokiaeth a chwynon o'i cholli. Ar y diwedd cyflwyn. wyd iddi anrhegion gwerthiawr ga.n bLant yr ysgol ddydddol, yn nghyda yr ytsgol nos. Dyma. oedd ysgr fenedig ar ddaJen an- rheg yr ysgol nos: Cyflwyned;g i M bs Millie Davies gan aelodau yegol nos Rhiw Bach, Blaenau Fftstwiog, fei arwydd o|n parch tuag atv—e:m hedmygedd ohoni, a n gwertltfawrogi ad i gwa-sanaetji 6g¡rliol ar ejfi rhan fel ein hathrawes, Ebrill 7fed, 1909." EI FAGiU YN LLANBJERLS —Y mae Bawer bachgen anethyn U tihro ymaiith o ardial nas gwyr yr ardalwyr dd lm o'u hanes mwy. Ganwyd a magwyd John Humphreyr am rai blynyddoedd yn yr ardial h°n. Bu Hugh a Jane Humphreys, ei rieii:, yn byw flynyddau yn ol yn >RaLt Goch, Coed-y-ddoi. Tyb af iod ei fam, Jane Hxtmplireys, wedi ei magu yn Mur Mfewr, gyda'r hen wr d staw John Ellis. Symudasant fei teulu yn gyntaf i Ddeheudir Cymru, oddiyno i F^nceinipa, ac aeth y ddiau fab i Affrica. Aethant yno i cyn i'r rhvfel ddiweddar dori allaii, a bu r ddau yn ym.'add yn1 y rhyfel hono. Bu Joh* oddeutu Durban fei* mounted police" yn ystod y rhyfel, a'i frawd Cadfridog BulleT yn ei holl ryfe^oedd. Daeth John Humphreys dro-odd ychyd'g o ameer yn ol. a bu yn Llanberis- am beth amser, a galwodd yn nhv yr ysgriifenydd, ond n-s gwelodd ef, ac addawodd a.1w wed'yn, ond nis gwnaeth, ac rwy'n ei ddwndiio am hyny. Treulicdd 9 m's yn y wlad hon, pan yana gan de'thio ol a blaen Gymru a IJoegr. Go-yga hyny logell dda. N,:s gall'af ddweyd a fu ei dad, Hugh Humipihreyg, yn Affr ca ai peidio, ond aeth ei iam, a bu farw yno, a chladdwyd hi mewn mynwent yn Durban, a rheddodd y ddau fab gofgoJofn ar ei bedd, ac yn y«gr:f- ened':g arm, "Janes Humphreys, o Lanberis, Oymru." Cl^ywa.i- fod y tad Hugh Hmn- phreys yn y wad hon yn awr, a bod ei fall John yn cofio yn sylweddol' am dano. Y mae brawd i'w "dad,'sef Mr. Humphrey Jones Humphreys, yn wr adnabyddus, ac yn byw vn N'ghaernarfon. Deallwn fod y gwr-euan* hwn yn aw mewn gweithfe aur, a'i iod yn arolygwr yno.

Bala I Y eeindorf arian yn gwasanaeith-u Gymdeithas Gyfeillgar Llan- cwin, ddydd Mercher. I YNAD NE)WY(DiD.—Dydd Sadwrn, cv- merodd Mr J. (B. Parry, High-street, ei le ar Fainc Ynadol y Bala am y tro cyntaf yn riiirtwedd ei swydd Ifl cadeirydd y Cynghor Dinesig. GWRTHOD.—Mewn cyfarfod o'r Cyng- hor Dinesig, nos Wener, gwrthodwyd cais Gymdeithas Amaethyddol Meirion am i'r Cynghor roa cae am ddim i sgynnal yr &1"- daanigosfa yn y BaJa. yn Medi. DAMWAIN. — Tra yn cynnorthwyo i sj-mnd gwlan yn Castle-street, itarawyd Master Gordon Crump, (Ship Hotel, gan, sached o wlan, ac anafodd ei ben a'i fraich. Y mae yn 'gwella dan ofal Dr White Jones. UNIDEB Y MAMAU. — Dydd Gwener, cynnaliwyd gwasanaeth yn Eglwys Crist, yn nglyn a chan;ghen v BaLa o Undeb y Mamau. Txaddod wyd anerchiad gan y Parch J. R. Rees, ficer Beree, iger Gwrecsam. GAL^WAjD .—Y (Mr O. H- Davies, B.A., o Geleg Duiwinyddol y Bala, wedi derbyn galwad i tfugeilio eglwyø M.C. Bryn- aerau, Arlfotn, fei oiynydd i'r Parch O. Uoyd Jones. M.A., B.D. Y mae Mr Daviea yn fab i'r Parch, Evan Davies, Trefriw.

Gwyntog Yr wy: yn pendei-fynu byw yn y fath fodd fei, pan fyddai farw, y byddi yr holi ddiaaeoedd mawiion yn ffnaeo yn nghytlch lie fy ngenodigaeth. Biin.gw.r: ie, bydda.it yn goeod y bai ar eu igiilydd. « • Clywodd athraw un o'r pa-ifysgolioo fod myfyriwr wedi cael en o gwrw i'w fyfyrgell a galwodd am dano i'w ystafeij, pan ddywedodd — "Yr wyf yn clywed fod genych gaegen o gxvrw cfctiwch fod cwrw yn ddirwg i iechyd, ac yn yspeildo eich nerth." "Wni ddim, syr, am hyny, ond hyn a wn i, pan ddaeth y gasgen i mewn nis gallwn ei c.hodi o'r llawr, ond yn awl" gallaf yn rl.wydd ei chario oamgylch yr ystafell." < j Yr oedd mer'cih Person Pwllygro wedi bod j yn dysigu ton i'r cor bechgyn nos yn y cyfarfod^ anu. ac yr oedd y don i gaeJ ei chanu ar y Sul canlynol. Boreu Sul a ddaeth. "Wed, Tedi," meddai Miss L-. "yr ydw i'n gobeithio nad ydyoh wedi aaigihofio y don newydd yrwan, oblegid yr ydan ni y:i dibynu cryn lawer arnoch chwi heddyw." ."Anghofio I na.g ydwyf yn siwr i chi, j imiss. Yr ydw i wedi bod yn dyohryn y brain o'r caeau gyda ihi drwy'r wythnos I < Y mae y Parch J. Jones, wrth I y casgliadau yn myned yn llai o hyd, wedi meddwl am gynllun i'w gwella. "Fy anwyl gar iad us gynnulleidfa,' medd- ai "yr wyi yn ofni fod rhai ohonoch mor ddi-chwaeth a chasau. pre.get.hau hirion, ac v mae fy rhai innau yn Jled hir ambell dro. Wel, mi ddeudaf wrthych beth a wnaf a ohwi, caiff hyd fy mhregethau eu rheoleiddio o hyn alian gan ewm y casg-liad ar y Sul blaenorol. Po fwya.f fydd y casgliad byraf yn y ibyd fydd fy mhregeth (innau y Sul canlynoif, ao yn y gwrthwyneb." Y casgliadau yn chwyddo i fyny.

EISTEJJDFOD GENEDLAETHOL COl- WYN BAY Mewn eyfaj-iod o Bwyiigor Gweithol yr uchod, penderfynwyd ar gyrnelhad. y Pwyil- gor Cerddorol iod Eos Dar yn cael ei benodi tel diattganydd gyda'r tanau, a. beirniiad yn nghysitadieuaeth y canu peniliion. Adroddai y Pwylligca- Lienyddol fod v rhai canlynol wed: cydno i weitihredu ftl beirn- iaid y farddaniaeth: Pedrog, Benv, Gwyn- edd, a Chadfan tra yr oedd Euied yn datgan ei anallu i ymgymeiyd a'r gwaiith. 0 dan yr amgylchadau penderfynwvd ar Gwiili i weithredu gyda'r gyeddill. Yn canlyn mae ychydig o'r teetynau llen- yddol sydd wedi eu dewis — Yn ifecisraeig.!—Hian«s S-r Ddinbych, aim 50p o wobr, rhedded'g ga.n Syr Herbert- Roberta. Gwobr o lOp am hanes de' hoeuad y y canghen genhedlioedd Celtaidd. Traethawd., Dylanwid yr yrnchw'liadau diweddaraf gwyddoniaeth ac athroniaeth ar syniadau duw inyddol y Cymry, lOp. Yn Gymraeg.—Y casgliad goreu o waith angyhsceddedig unrhyw fardd yn y cyfnod I Tudura:dd, yn nghyda byr hane< o'i fvwyd a ncd adau beirn iadol ar ei weithiau, 15p. Dylanwad y Rhufein'aid ar iait-h, gwaredd- jad y C'ymry, 12p. Llawlylfr ar adrodd, lOp. Twm o'r Nant a'i a-mserau. gyda nod.adau •bywgraphyddol a. beirn!adoi ar ei fywyd a'i weibhiiau, a detholiad gerdd: a'i inter- liwdiau, lOp. Y casg:L:ad goreu o len gweria Sir Ddnbyoh, lOp. iLlawlyfr o fyrgofLntau a detho^adau o weith au beirdd ymadawedig, j lOp. Traethawd beaniadol ar waith ao ath. ryiith Llew Llwyfo, lOp.

I • BLANFA TALYFOEL YMCHWILIAD BWRDD LLYWOD- RAETH LEOL. GWRTHWYNEBIAD TRETHDALWYR. 1 Dydd Iau, cynnaliodd Mr A. W. Bright- more, arolygydd y Bwrdd Lly.wodraeth Leol, ymchwiliad cyhoeddus yn Nghaernarfon i gais y Cynghor Trefol am gymeradwyaeth y Bwrdd i fenthyca arian i godi glania isel yn Talyfoel. Yr oedd amryw o aelodau y Cynghor Trefol yn bresennol, yn cynnwys y Maer (Henadur J. P. Gregory), a l!'awer o drethdalwyr. Ymddangosodd Mr C. A. Jones i wrthwynebu dros Gymdeithas y I Trethdalwyr, a threthdalwyr ereill. Dywedodd Mr R. O. Roberts (clerc trefol) eu bod yn gofyn yn awr am y swm 0 500p. Yr oedd y contract yn 490p, ac yr oeddis yn gofyn am lCp i gyfarfod a goi'ynion ach- lysurol. Yr oedd y lanfa bresennol yn un goed, ac yn bydredig iawn. Yy oedd mor ddrwg fei yr oeddis wedi gorfod atai traf- nidiaeth ami. Yr oedd Pwyllgor y Lanfa wedi ei archwilio, ac yn credu nad oedd bosibl ei thrwsio, ac argymhellent y Cyng- hor i dderbyn tender Mr E- R Lester i godi glanfa ferro-concret am 490p. Gyda-g i eithriad un aelod, yr oedd y Cynghor yn unfrydol o blaid derbyn y tender vma. Yr oedd cwyno mawr yn bod yn awr am na chawsid defnyddio y lanfa bresennol oher- wydd nid oedd yno lanfa arall yn gyrhaedd- adwy ar bob adeg o'r dydd. Yr oedd llawer o'r amaethwyr yn gorfod myned a'u traf- nidiaeth gartref itrwy Porthaethwy oher- wydd cyfiwr peryglus y lanfa isel yn awr. Wrth wrthwynebu, dywedodd Mr C. A. Jones fod cynllun arall ar droed i wneyd glanfa yn Nhrefarthen, a rheilffordd ysgafn oddiyno i Gaerwen i gysylllu a Rheilffordd y ooon apd North-Western. Credai mai peth ynfyd A diangenrhaid oedd gwario ar- ian y trethdalwyr pan yr oedd golwg im gael y lanfa yma yn Nhrefarthen. Hyder- a.i na chaniateid dim hwylusdod i fenthyca yr arian nes y rhoddid amser teg i ystyned cynllun y rheilffordd yegafn. Ter-nwyd yr ymchwiliad, ac yn y pryd- nawn aeth yr Arolygydd i edrych y lanfa bresenno* (a'r He y bwriedir codi yr un newydd) gyda Mr J. Fletcher, Mr R. O. Roberts, Mr iE. T. Hall, a Mr Richard Ro-

berts (cyfreithiwr). CYFARFOD CHWARTEROL ARFON. I Cynhaliwyd Cyfarfod iChwartero] Arlon yn Treflys, Bethesda, o dan lywyddiaeth Mr W. G. Thomas, V.H., ICaernarfon. Derbyniwyd trwy lytiiyrau cymeradwy- | aeth yn aelodau o'r cyfundeb y Parchn D, Harries a E. Wynne Jones, Ehenezer, y oaill o Gyfundeb Essex, a'r Had o Gylundeb Dinbych a Fflint. Dewistwyd yn aelodau o Bwyllgor yr j Undeb am y flwyddyn dayfodol y rhai can- lynol: —Yr Ysgol Sul: Mr D. J. Williams, M.A., Bethesda. Mr B. G. Evans, Caernarfon. Caniedydd: Mr J. P. Griffiths, Conwy. Dir west: Parcui Ellis Jones, Bangor. Y Gronfa; Mr W. J. Parry, Bethesda; Rhoddodd Mr D. J. Williams, M.A., adroddiad fbyr o weithrediadau Pwyllgor yr Ysgol Sul. Canmolai yn fawr y gwaith rhagorol a wnaed o fewn cylch y c-yfundeb gan y rhai a safasant yr arholiadau. Ax gynygiad y Parch R. J. Euws, ac eiliad y Parch Keinion Thomas, pleidleisiwyd 5p o'r II drysorfa at wobrwyon, etc. Ar gynygiad Mr J. R. Pritchard, 00 eiliad Mr W. J. Parry, pasiwyd cymeradwyo penderfyniad y Pwyllgor Unedig o blaid caei swyddog Cymreig yn y Ty Cenhado} yn Llundain. Rhoddodd y Parch Ellis Jones rybudd o'i fwriad yn y cyfarfod nesaf i alw sylw a.t y priodoldeb o fod pob pregethwr ieuanc a gyflwynir am dderbyniaa' yn aelod o'r Cyf- arfod Chwarterol i sefyll arholiad YsgYYthyr- ol cyn y cymeradwyir ef. Rhoddodd y Parch D. M. Mason, hefyd, rybudd y bydd' yntau, yn y cyfarfod nesaf yn cynyg fod yr ymweliadau blynyddol .at eglwysi ar ran y Gymdeithas Genhadol i ddarfod, a bod y swm a delir yn bresenol am hyny yn cael ei gyflwyno yn 0] i dryaorfa y Gymdeithas. Ar gynygiad y Parch. Rhys J. Hnwe, ao eiliad Proffesrwr Davies, M.A., pasiwyd penderfyniad yn amlygu boddhad fod y Llywodraeth wedi cyflwyno Mesur Dad. gysylltiad. Daeth y Parch Keinion Thomas a'r mater o ranu y cyfundeb i sylw, a phenderfynwyd cyflwyno y mater yn ol i'r PwylDgor Trefniadol, gyda dymuniad ar iddynt dynu all an gynllun er gosod y cwestiwn yn a'eg o flaen eglwysi y cyfundeb, ex- cael eu barn ar y priodoldeb neu'r anmhnodoldeb o ymranu. Galwodd y Parch D. Stanley Jones sylw at Freinlen y Plant, gan alw ar yr eglwysi i ddwyn ei darbodion gwerthfawr i fylw y gobeithluoead, rhieni, a phlant y wlad yn j gyffredinol. Cynhelir y cyfarfod nesaf yn Nolwyddelen. Pregethwyd y ddwy noson gan y Parchn. S. Bowen, Amana; R. E. Davies, Carmel; E. Wynne Jones, Ebenezer; a T. Davies, Llandudno. Cynhaliwyd cyfarfod 2 o'r gloch o dan lywyddiaeth y Parcih R. J. Huws, Bethesda. Y mater o dan sylw ydoedd "Yr Ysgol Sul; sut i ychwanegu ei rhif3 ac effeithiol- rwydd ei hathrawon/

COSTIO 300p I'R TRIETHDALWYR". Mewn cyfarfod o Fwrdd Gwarcheidwuid Pwllheli, hysbyswyd fod dynes oedd wedi marw yn Ngwallgofdv Dinbych wedi costio i'r trethdalwyr 3OÕp. Bu yno am 14 mlynedd.

YR WYAU. Dau Wyddel, wt-th fyned heibio i ystablani rhyw foneddwr, a welant geiliog gwynt wedi ei godi goruwch y to. "Pat," ebai ei igyfaill, "beth yw'r aohos na baent yn dodi gIar weitihiau yn He ceiliog .mewn manau o'r fath?" "Am reswm da ddigon," oedd yr ateb, "fruaeai mor anghyfleus i fynedam yr wya/u.'

A. Yr oedd yn angharedSg ynoch ohwi i wrthod y punt yna oeddwn i am fenth^-a. y naill gyfaill yn wastad ,g\nnoa*thwyo y Hall. B. Ie. ond yr ydych chwi yn wastad am fod "y llail" >. ¡

Y WESLEYAID YN COlWYN BAY SYNOD AIL DALAETH GOGLEDD CYamu. Yn Nghoiwyn Bay y cynnaliwyd y cyfar- fod nciiod eleni. Y Sul Uanwyd pwdpudau h0.11 eglwysi y gyichdaith gan weinidogion dieithr. Declireuvvyc. ei&teddiada-u igweinidogaethol yn HioTeb, prydnawn dydd Llun, y Parch Hugh Jones. D.D., yn y gadair. Etholwyd y Parch P. Jones^Roberts yn yegrifenydd y Dalaeth drwy' bleidlais run- frydol. Pasiwyd i'r Parch Robert Lewis ysgriilemi dii'ythyraii dros y cyfarfod. Pasiwyd i anfon llythyr o gydymdeim13d a theulu y diweddar Barch Rowiand Row- lands, ac hefyd i'r Parch Robert. Jones, Tc.wyn, oblegid ei absennoldcb anorfod o'r cvifajiod oherwydd afi-e-chyd teuluol. YMGEISWYR^AM Y WEINIDOGAETH. Pasiwyd y brodyr canlynol i fyn'd yn mlaen i arholiad Gorphenaf: Mrf W. T. Roberts, Llandudno; J. Pugh Jones, Am- Jwch R. T. Roberts, Rhiwlas John Lewis, Ebenezer; J. Meirion Williams, Abermaw J. Meirion Jones, Blaenau Ffestiniog, ac H. Penry Davies Dinas iMawddwy. DarJlenwyd cofnodiad o werthfawrogiad y Dalaeth o'r diweddar Baitch Rowland Rowlands gan y Parch D. D. Davies. Deallwyd nad oedd yr un .gweinidog yn ■bwriadu gadael y gwaith nheoiaidd, ac nad oedd neb yn cvnnyg am y gwaith cenhadoi. Pregethwyd yn y gwahanol' gape iau pan y Parchn Evan Roberts, T. C. Roberts, Rhys Jones, H. Meirion Davies, Lewis Owen, E. Wynne Owen, Owen Hughes, F. E. Jones, J. Maeior 'Hughes, a T. OJiyml Roberts. CYNNADLEDD DDUWENYDDOL. Yn Yegoldy Horeb, a:n 7 cynnal- iwyd y gvnnadledd uchod, pryd y darllen- wyd .pa.pyr rhagorol gan y Parch John Kelly, Beaumaris, a.r Ddeiliadaeth. a Moesolddb," ac agoi*wyd yr vmddyddan gan y Parch J. Maeior Hughes, Ffestiniog. ETEtOiLJADAU I'R GYiNNADLEDD. EthoJwyd y gwjeinidogdon ronlynol yn gyrmrychiodwyr i'r gynnadledd a. gynnelir yn 'Lincoln 1."1 Parchn P. Jone&Roberts, T. Hughes, J. Wesley Hughes, a D. Tecwyn Evans, B.A. Ar Bwyllgor Llyirfa y Cyt- xu-deb ao yn gynnrychiolwyr Oymanfa. Gy ffredinol y Canghenau Methodistaidd: Dr Huigh Jones a'r Parch P- JonesRoDerts. Gi\W:iNlDOGION AR BRAWF. Cyfl'wynodd y Parch D. Tecwyn Evans, B.A., adroddiad o arholiadau y gweinidog- ion ieuainc, sef y Parchn Evan Roberts, R. li. Pritchard, a D. R. Thomas. Ystyriwyd yr adroddiad yn foddhaol. -Pasiwyd yn un- irydol fod y Parch LEvan Roberts-, Penisa'r- Warol, i gael ei ordeinio yn y Gymanifa gyn- nelir yn [Llanidloes yn Meheftn, Dygwyd tystiolaeth uchel iddo fed pregethwr ac ei'rydydd, a dangoswyd fod ei saile yn yr ar- holiadau o flwyddyn i flwyddyn yn dra rhagorol. DYDD MER1CHER. Yn Yftgoldy Boreb cyfarfu yr oil o'i .p-weinidogion a'r Ueygwyr am 10 a.m. Croesawyd y lleygwyr geiriau caredig gan y Cadeirydd. Cafwyd adroddiadau y tryeorieyed. Y' Drysorfa G^fundebol, 20.p 8s 7c tddysg, 17p 14s 9c; blynydaol, 187p 6s. 6c y**golion, 19p 17s 3c; gweinidog Km meth- edig, 144p 3s 8c athrofeydd, 31p 8s capeli, 18p Is 60; 'addysg, 17p 14s 9c; genhad- aeth draanor, 9.5Øo 19s lie; cy:irii yr aelodau, rhtraui ieuenctyd, 2864; ar brawf am aelodaeth, 686; rhestrau, 581; blaenoriaid' ilevgol, 345; eto, -gweinidotg- aethol, 36; niifeT y gweinidogion, 36; aelodau cyflawn, 8566; lleihad, 26. Cylchdeithiau i ddarpam tai gweinidog- ion. Ateb ion: — Beaumariis, anmharod Caergytbi, yn paratoi; Caernarfon a PhwlJ- heli. heb fod yn barod. YMOYRCH NiEELLlDUOL Y G.ENAD- AETTH GARTRBFOL. Cyflwvnodd y Parch. Ishmael Evans sefyd'l- i. y drysoTla yn nglyn a'r ymgyrch. Dy- wedodd fed. cyifanswm y drysona yn sefyil fej hyn:—Addewidion, 1613p 5& lj-e tal- wyd, lfii77p 9s 10^c; gweddul, 335p 15s 3-c. Etholwyd y Parchn O. M. Robeu-ts a .Mr J. M. Royan yn archwiiwyr trysorfa y ,genhadaeth. CYDYMDEliMLAD. Penderfynwyd i anfon llythyrau o gyd- ymdeimlad a iri T. Lewis, Gantheiwen, Bangor; J. R. Pritchard, Bangor; John Lioyd, Maesmor, Towyn; M. Pu.ghe Jones. Dinas Mawddwy, a'r Parch Win. Htugh Evans, Rhytl, yn ew igwaeledd. Hiefyd i deuluoedd y diweddar iMrt.JLewis Rees, Llwyngwril; Mrs Edwards, Penrhynhaleix, Mon; JMr a Mns Henry Jones, Ffestiniog, a Dr Owen, Llanrwst, yn eu proiedigaeth o golf, eu hanwyliaid. Y OENiHADAEfPH DRAMOR. Cyflwynwyd adi-oddiad gan Mr T. W. Griffith, Llandudno. Cyianswm y derbyniadau, 9Sop 9s 7¥, ychydig o leihad ar dderbynia.dau. y flwydd- yn ddiweddal. | ADRODDIAD PWYLLGOR Y CAPELI. Cyflwynwyd yr adroddiad canlynol gan y Parch O. Miaaoc Rolberts (ysgrifenydd y pwyllgor) :—iNifer yr eiddo cyiundebod, 160; Cc-peiau ac yagolion, 122; tai gweinidogion, 28 igwerth yr eiddo cyfundebol, 140,7!J3p; cynnydd, llilp. Niifer yn cyfranu at fyrddau chwarter, S9 cynnydd, 3; talwyd 805p His cyn- nydd, 22p 5s Nifer yn cyfranu at daysorieydd cyfundebol, 97 lieihad, 1. Tai- wyd l)02p lis 2; cynnydd, 8p oe 3tc. Derbyniwyd oddiwrth yr eisfceddleoedd 861p 5a 3c; lleih-ad, 24p 8s 3c. Nifer y cape iau sydd yn ddiddyled, 42; cynnydd, ii. Derbyniwyd adroddiadau gwahanoil bwylJ- gorau, y rhai a gyflwynwyd gan eu gwahanol yegrifenwyr. Liawenhai y cyfarfod' oherwydd cynnydd yn rhif aelodau y Gobeithluoedd, 54, ac yn rhif y dir west wyr, 152. DLRPRWYAETB; YR EGlL\VY&I RHYDDION. Prydnawn dydd Mercher, am 4 p.m., daeth. cynnrychioiwyr Cynghor Eglwysi Rhyddion, Colwyn Bay, i roddi croesawiad cynhes a siriol i'r Cyfarfod Taiaethol. iChrn- niAchiolid y ganghen Seisnig a Chymraeg gan nifer o weinidogion parchus 3. Ueyg- wyr amlwrg y drflf. Ateb wyd ar ran y cyiax- fo*l gan y Parch (Hugh Jones, D.D., a^lr T. C Lewis. Y HKESTEAIU A'R GYFEILLACE. Pasiwyd ein bod yn cydsynio i gadw y rhestraiu a'r seia.t gyffredinol if el eefydliadau yn yr eglwyeii, gan barhau i edrych ar bre- sennoldeb yn y cyfryw, yn nghyda, .by wyd ac ymajrweddiad teilwng yn salon, aelodaeth efiwysig. CYiFARFOtDYIDD CYHOEDDUS. Nos Fa wrth, yn Horeb, am 7 o'r gloch, cynnaliwyd cyfarfod 'brwdifrydig i yondrin »1 mater amseroi, "Crefydd a Chwestiynaui y Dydd." Cadeirydd y cyfarfod ydoedd y Parch D. Gwyniryn Jones, Llandudno. D&chreuwyd gan y Parch J, Wesley Hughes. Wedi aneixihiad gan y Cadeirydd, cafwyd areithiau brwd;frydig gan y Parchn T. Hughes ar Gydraddoldeb Crefydd ol;" W. Lloyd Davies ar "Achos Sobrwydd," a Mr E. Davies-Jones ar "Orefydd a Sosialaeth." Yn y cyfarfod hwn pasiwyd penderfyniadan ciyfion yn nglyn a'r pwnc dirwestol, ac yn flafr Dadgysylltiad, sydd yn awr gerbron y Senedd. Pregethwyd gan y Parchn R. Jones, B.A., R. W. Jones, R. Lewis, Lewis Owen, ac E. Tegla Bavies. DYDD lAU. Boren Ian, aID 8.45, yn Ngihapel Horeb, cynnaliwyd y seiat fawr. Dechreuwyd igan y Parch Owen Hughes, Abennaw. iLlyw- yddwyd gan y Parch J. Wesley Hughes, Mater y seiat ydoedd, "Gwir ddychweliad." Siaradwyd ar wahanol agweddau i'r mater yn y modd a ganlyn: Y Parch R. Lewis, Pwllheli, ar yr "Ymwybyddiaeth o Will Ddychweliad; Mr Wiliiam 1 I Maentwrog, ar Y Profion o Wir Ddychweliad;" y Parch Ishmael Evans, Caernarfon, ar yr "Amrywiaeth mewn Prof- iad ohono," a Griffith Jones, Capel Gar- mon, ar yr "Effeithiau Ymarferct o Wir Ddychweliad." j Neiilduwyd i .gd,pel hardd Engedi i gynnai OED FA HANNER CAN' iMIiWYDIXJL CADEIRYDD Y DALAETH. Yr oedd y capel eang yn liawn at yr ym- ylon, a theimlai pawb yn liawen. o gael cyd- ddathiii Jubuee gwasanaexh yr (Hybarch Ddoctor. Cyrnerodd Dr Jones ei destyn yn Eeb. xiii. 7 "Meddyliwch. am eich ioiaen- oriaid," etc. Mater y Utegeth ydoedd ^weindogaethq y tadau. OFIWYXO ANEiBiOHIAD. Ar derfyn yr oedfa cyflwynwyd album hardd yn cynnwys an-ercniad i'r Paa-cli Is-h- maei Evanis, fei arwydd o barch a cjiydna- :b\ddiaeth v Dalaeth am ei wasanaetn ar- ■benig yn nglyn ag ymgyrch y genhadaetli ^aitreiol. CYFARFOD Y BOBL IEUAINC. Prydnawn Iau, yn Nghapel Engedi. caf- wyd cyifaj-'iod nas anghorir gan y rhai oedd yn bresennol. Ely wyd dwy. J gan Mr W. Pickering Illughes, Pwllheli, a chymerwyd rhan yn y cyiariod gan y tparchn P. Jone&- Roberts, Mr D. Pryce 'Davies, Penmachno, a Miss Nellie Roberts, Colwyn Bay. Gwasanaethwyd gyda'r rhanau defosiynol gan y Parchn J. Maeior Hughes, Rhys Jones, a T nomas. preg- ethwyd yn y prydnawn yn Horeb gar. y Parchn David iMorris ac R. Mon Hughes, ac yn yr hwyr gan y Parchn D- ,Gw ynifryn Jones a .Thomas 'Hughes yn Horeb. Yn Engedi, gan y Parchn D. Tec- wyn Evans, a 'Richard Morgan. Gwnaeth y Parch J. Wesley Hughes, gweinidog Colwyn Bay, yn ng-iyda'r fiawd- oliaeth yn y lie, y trefniadau yn ddeheuig a boddhaol, a chawsant gymea-adwyaeth pawb a llwyddiant ar eu .gwaith.

TRWY'R FFENESTR (GAN CEPHAS.) STRATFORD-ON-AVON. Dyma fuddugoLaeth i'r Torjaid yn swydd Warwick. Ond arhoswn i ni gael gA\e:ed. pa Ie yr ydym yn setfyil. Capten Kincaid ^knit-h oedd yr aelod Rhyddirydoi dros y lie er 1906, pryd yr en llodd y food gyda mwy- airii o 1^8. Gweio«id y Rhyddfrydwyr nad oedd yn deiiwng o'u hyanddried nwy, a rheddasant her iddo ymddiswyddo. wnaeih hyny, a daeth allan yn -yixige.sydd annibynol, a derbvniodd 479 o ole.dleis.Bu Yr oedd y mwyairiif Toraidd yno yn 1901 yn 1,7/8, ac yn gyson o 1886 hyd 1806 yr oedd y He yn cael ei gynnrycholi gan Geidwadwr, fel nad oedd yn nemawr 0 fyndod i ni fod y He wedi ei gipio gan y gelyn; yr un,g beih y synetm o'i blegid oedd y mwyafrif iiethol. sef Z.627. Gwr newydd ddyohwelyd o Canada oedd yr ynngeigydd Rhyddfrydol, felly, dyma were eto i'r Rhyddfrydwyr i fyny ymgeiewyr o fysg yr etholwyr, yn meddu eu cydymde anlad a'u cymeradwyaeth. Swn y frwydr glywir o Me:on yn y dydd'au hyn. Myner "test ballot" i wybod yn sicr deimiad yr etholaeth a myner clywed pob gwr garo'r anjhydedd yn dweyd ei brofiad yn y gorphenol a'i fwr- yn y dyf.doi wrth yr etholwjT. ATTERCLIFFE. Dyma ethoiiad fydd wedi troi alian yn bur s oonedig i'r Toria d. Yr oedd dau ymgeis. ydd Tori&idd ac un Rhyddfrydol, ODd Mr. Pointer, ymgegydd Lkiur aeth. i mewn. Mewn cymariaeth a'r ymgeiswyr Tor a dd, ac hefyd a'r ynigeisydd Rhyddfrydol, gwr tlawd ei amgyichiadau ydoedd 1r. Pointer, ond mae yn wr ieuanc giew, yn anterth ei nerth, yn 34 oed. Y Sheffield heddyw yn llefaru yn gryf yn ffair Cyllideb Mr. iLioyd George. Y mae ethol aelod Llafur yn hytrach na Rhyddfrydwr yn dweyd yn giir a chroew wntho e: fod wedii myned yn yr iawTi gyfeiriiad, and y gaTlai yn ddiogel fod wedi cvtmervd cam ymheliach. Yneicr canff y Cangheliydd bob help gan Mr. Pointer i roddi y baxJh ar ysgwyddai aUant 12!i. ddwyn. CafocVd v ddau ymgeleydd t.riaidd 6,100 o bleidleisi'au a'r RhyddfrydwT a'r vm^esy id Laur 6.700, yn rhoddi mwyafrif clir o chant dros y Llywodraeth. ARWEINYDD. Mae pysgotwr da- bob amser yn gofalu apt gadw e; hunan a-Jan o olwg y pyd. a dil yr abwyd o flaen e:, ygaid. Felly rhaid i arwe nydd gadw ei hunangais alian o'r Hanfod pechod yw hunan, ond han £ od gwlad- garwch yw hunan-a-nghof er mwy., gaUu gwa anaeehu e: wlad yn Yn wir dir- gelwchllwyddiant Parnell ydoedd ei ofal mawr a.n ddaiioni penaf ynys -nnedwyda yr lwnddon. Pwy a wyr nas gellir dweyd am ir. Lloyd George mai er mwyn ei gyd-gens<ll yn y cyfwng jona y mae ef wed: ei osod He y mae? Mae Mr George wedi bod yn arwein- ydd medrus a giew hyd yn hyn, ac y mae wedi gallu chwa.reu yr alaw a. fyna: ar y galon Gymreig, a bydd ■ ei enw yn s'cr o gael ei barchu gan y Saeson beilichion ac •uchelfrydig am ei fod yn ffyddlon i'w wlad a'i genedl, ac yn gystal am fod oorpn. poblog. aeth Cymru gyfian yn g-tynu mewn ffydd wrtho, ac yn barod i ufuddhau i'w arch:ad. L 1.0 BOO A GHYMRU. Tra y cydnabyddwn mai mantais ydyw i Gymru fod wedi eL chydio wrth Loegr dan yr un goron, eto teimlo pob Cymro gwiadgarol fod yn bryd i Loegr rodd: cltist o wrandawiad i gwynion calon gwlad o boibl; a gresyn fod neb a hona ei fed yn wladgarwr mewn eis- teddtfod yn helpu kÆbl7T ddal ei throed ar wddf ein gwlad pan Yr e'steddant ar y fainc ynadol neu pan etholir hwy i'r Senedd. LIe sal i farnu dyn yw y capel' neu yr eglwys. C amgymerodd Eli yn fawr wrth farnu Han- nah. Rhaid barnu dyn yn ei grefydd yn ol arferiad, yn ol ei fuchedd. ac y mae gwerin Cymru wedi deffro i wneyd, hyny yn awr o ddifrif. Cawn arnbell geilog yn canu yn orfoleddus ar doriad y wawr fei pe buasai ef y prif achos o ddyfodiad y goieiin:, pan nad yw mewn ,gwir:onedd ond croesawu'r anoehel. awy; ac v mae ambell ddyn yn clnchdar. d/gon yn awr fe] pe bai ei wedi dwyn y wla-A i'r hyn vdyw ar fater datgysyLtiad: otfid y mM hyn wedi costio d^ugain mlynedd o frwydro caled. diorphwys. ac y mae llu wedi eu priddo o'r cewri fu yn Rg: y tir. Ond i'n haelodau ni fod yn unol a pheaider- fynol yn awr—mae y Saeson yn bobl gall yn eu cerihediaeth—maent yn sicr o ymostwng a phlygu i'r anocheliadwy—i'r farn gyhoeddua —ac nid 00:< dadl am dded-fryd y farn gy- hoelddUlS yn Nghymru ar y pwnc hwn. TWRCI. GoKnir i mi, "Beth sydd wedi dgwydd yn Twrci" IMewn byr eiriau ce siiai ateb y cwestiwn. Mae dyhead y dosparth ieuanc yn Twrci am fwy o ryddid, addysg, cydradd- oldeb, a llywodraeth gynnryciuoladol, ar gyn- Jun eiddo Lloegr. Cododd gwrthryfel yn mysg y milwyr ac aftigylchynasant adeiladau y Llywodraeth yn Nghaergystenyn, a mynas- ant newid gweinyddiaeth. Ffodd amryw 9'r Rhyddfrydwyr i Salonica ac o'r LB hwnw symudodd deng mil o wirfoddolwyr yn araf a phendeiftliynai yn nghyfeiriiad pr\f dreif y •Swltan. Pan glywodd y mlwyr o fewn y .ddinas am eu dyned gwrthryfeLasant nwythau, a rhwymwyd y swyddogion mewn cyffion. Ar noswaith Ebrill 23ain cyrhaedd- wyd y ddnas, a bu yrodrechfa galed, ond gorch fvgwyd milwyr y Swltan a diang;dd ef ei hun am nodded i long o eiddo yr Eilmyn. Y fath gynnydd y mae rhydd d yn ei wneyd yn y wLad Fahometana.dd dvwell hon nid oes flwyddyn er pan s crhawyd Senedd yno; hyny ydyw, cafwyd hi ar Gorph. 24, 1908. Yn awr mae y dosparth d w-ygiadioj wedi medd\annu pob awdurdod ynTwixsi—yr hen Swlttan Aibdiul Ham id wedi ei ddiorseddu. ac un arall wedi ei osod yn ei Ie-gan yr hwn ni bydd nemawr o awdurdod, ond mewn enw yn unig. Ar bob adeg fei yr uchod bydd cryn lawer o ddioddef; dywedr fod dros bvmtheg mil o bobl yn dd gartref a bod Hu mawr o wedi eu nuertlhyru, eto credwn fod bys Rhagluniaeth yn amlwg yn y imater, a bod adeg ddedwydd, a hedchwch. a llawnder, yn aros y wlad anffodus hon, cban deyrnasiad cynnrychioiwyr y bobl.

ETHOLIADAU DYCHWELYTJ Y1MGEBSYDD LLAFUR YN SHEFFIELD. L Bu ethoiiad ddydd Mavrrth yn rbaJtSi Aftterciiffe o Sheffield, er iiemvi y sedd wag achc-swyd tiwy yinddis-vryddiad Mr Batty, Langiey (R. mewn canh-mad i afieehyd. Cyhoeddwy-d y ffigyra-u canl>TiO. noE Fawrth :— Mr J. Pvi"-er vLIafur) 3d31 [Mr King Farlow (ê,; 3380 Mr R. C. I^ambert (R.) 3175 L\lr Muir Wilson (C. Annibyn.j 3805 STRATFORD. Gwnaed canlyniad y poiio ddydd MawTtfc. yn rhanbarth Stratford-on-Avon, sir War- wick, yn hy £ .by-s ddvdd -Nlere-her Mr P. S. i'"<iter (C.) 5374 Jos-epih Martin, K.C. (R.) 2747 Capt. Kincaid Smith (AnnibynoS) 479 ..Mwyafrif y Ceid. ax y Rihydd.. 2627 Fe gofir i'r eihcliad gael ei haidhosi trwy, ymddiswydo rad y Cap Kin-,aid Smith; yr hwn oedd yn awyddue am roddi prR.wfI ar far yr eth{Ui9th gyda olwg r t cwcsiiwE o ddysgyblaeih Qlwro: genedLaothc.}. EthoJ- v- yd Capten Kincaid Smith yn 1306 P.hyddfrydwr, er fod ei a«g*edcl duyox>l i hyny ar fKY nag un cwestiwn wedi arwaan HhyddfiTdwyi" Y rhanhartn, cyn ei ymddt- W).d01ad diweddar. i benderT. nr diB ym- geieydd newyd ]. Y mae y seii, yn awr yn myned yn ol i'r Ceidwadwynr, y rhai hyd yr ethoi'fid cvffredino! diweddaf oeod wedi ei dai er 1886. Y tmwyafrif Ithyddfrydisr yn 1906 ydoedd 148; yr oedd y mwyafrif Oeid- vadol vn l £ So vn 1771; ac yn 1901 yr oedd yn 1778.

FISTEDDFOD CRICCIETH, LLUN Y PASG. nEIRIAD-å.ETE TRAETHAWD Y .,t- "HUNAN-LYWODRAETBI." Derbyniw, d naw o &aethodau, o dan y fi'ugenwau Anwyl, Ma-gdalene, >i.enys, A.B.C. (foolscap:, Daffodil, Eiluned, A.B.C. (ocpi), Gwawr, -klelroge. Anwyl: Byr ac aAghyflawn yw ei byegrif ,In, yn ag-or y mater mewn ye»hryd rfiy ch ware us. Kaera fod mwy o huruaji-ly-w- odiaeth gan fe robed na chan ddynicn, a cheisia brcfi hvny7, ond aiflwydda. i wneyd. Magdalene:' Yegrif ana thlos mens iSaesnetr da Nfae, ganddi ddxcH cry no o ei meddwl. L'n agwedd ar y Tnaitp-r sydd ganddi; am lywooiaeth tymer yn UlUjg y iè-yd. Gienyti: Cynnyg da, yn rhagori niewn cynllun ar eiddo AllWY a MagdaJe->e. Metha mewn amryw fanau 66cd ei meadwl a Jawr vii glir a chvll mewn cilvniad symadaw. A. B.C. (foodscap. Dengy-s y g-waith hwn fwy o lafur nac eiddo r tair a noowyd. CMi.nwrea 5vlwadau rhagorol am y vafiofL end tuedd sv'dd ynddi i y^grifenu'n wasgarcjg ac anmherihynaso:. Cymer wedd rhy gyfyng ar ei mater. Daffodil: Credwn mai hwn yw r la"acth- awd mwyaf gwoeiddioi yn v g.tc .leuaetb. Diamheu y gailai gynnvrchu Uawer gw^I gwaith gyda mwy o ar ao y&tyi^eth. g -,N a I Bu'n anffodus vn ei rhaniadau. Eiluned Yirfgais lad wy, ac ysgnien brvdferth dies ben. Baich y traevhawd vw'r rhwvstrau sydd ar ffordd-dyn i w lyw- -odra,ethu ei hun. Dyaai bwysieisvo mwy ar I y ffordd i orchfygu'r rhwystrau a noda, A. B.C. tfoii.- Dull rnwydd a oidram- gwvdd o vsgrifenu, a rhagora ar v [rhai a nodwyd. 'Mae gandoti dri rhamad ond nod vw'r rhaniadau mewn unrhyw food jn ar- weiniad i gvnnwys y traetaawd. Gwawr rTraethawd maith. ac onotn Lafujr amo. Haw-rid fuasai nai ga^l cynLun gweJ, a chvmeryd golwg ^:ngach ar y mater. Gresyn ei bod yn .wastraffu cymaint 0.1 nerth gv'da manion d-wys. Eto mae yma lu o syniadau craS ac awgr-r.nv^c, O*- haedda. rhanau helaetn o r tmetW^d eaJon uchel mewn teilyngdod- Melrose: Hyhi ddengys: iwyaf ° a<lu o r cyfan. i drafod y pwnc. lIla.e ej zhunl".adau vk btk naturiol. Hunan-lywo-Jaeth I. Yn ;in meddvliau n. Yn eon hyrnddyddamion; III Yn ein tvmherau. )1a.e ei CiymdSnn- iaeth ar y tri phwynt yn glir a meistrolgan Hnffero i'r s^'strawen fod yn yetwy ihacai mewn rhai ol brawddegau e.g., "Y mae amryw acho«on yn ddyled^ oherwydd ci'fTvg llywodraeth." Ai tyb.-l niai cyfieith- lad "llvthvTennoFo'r Saesneg yw iiyn Ag eithrio'r gwaliau hyn, l^dda r awd ganmoliaeth uchel. Credwn yn sacr Melrose vw'r cyntaf. ac mai Gwawr yw r ail. Ar air a chydwvbod, R. W. JONES.

I THE "HERALD" SERIES THE BEST ADVERTISING MEDIUM IN WALES Head Office: Castle Square, Carnarvon. Telegrams: Herald, Carnarvon. Nat. Telephone 83, Carnarvon. London Office: 115, Fleet Street, E.O. CARNARVON AND DENBIGH HERALD. (Two editioiLS-ordinary and Einon). Established 1831. (English.) Friday, Id. "The leading paper in the northern half of the Principality." "The Tunes. HERALD I'YMRAEG. EsUblished 1854. ('vVelsh.) Tuesday, 1 "Chief Welsh vernacular newspaper. "Manchester Guardian. LLANDUDN0 REGISTER & VISITORS' HERALD. HERALD. Established 1859. Saturday, Id. • MERIONETH NEWS AND HERALD. Established 1879. Friday, Id. HOLYHEAD MAIL AND ANGLESEY, HERALD.. Established 1881. Friday, Id. COLWYN BAY HERALD. Established 1906. Thursday, id, THE BEST AND CHEAPEST NEWSPAPERS FOB ADVERTISING. Scale of Charges for Advertising — Parliamentary Notices, Eiec- tion Addresses, Company Pixjspectuses, and Govern- ment Notices.. 1/- per line. Auctions, Legal and Public Notices, Tenders, Para- graph Advertisements _/6 per One. Books, Charities, and Local Entertainments -/3 per line. Trade Advertisements 2/- per mch. (Special rates for 13, 26, or 52 insertions). CHEAP PREPAID" SCALE. Lost & Found, Wanted, To Let, To be Scld. 1 Week. 3 Weeks- 6 Weeks. Words. All Papers. All Papers. Ail PapcrB 20 ls. Od. 2s. Od. 3s. 0d. 30 Is. 6d. 3s. Od. 4s. 6d. 40 2s. Od. 4s. Ode 6s. Od, 50 2s. 6d. 5s. 0d. 7S. 6d. Birth, Marriage, or Death Notice b. If Vouchere be required, extra Stamps should be sent. If replies are to be sent to the "Hctb^cL^ Office and forwarded, 2d. extra per week. Halfpenny Stamps jnay be sent for sums under 6s. Cheques should be crossed and made pay- able to Picton Davies, "Herald" Office, Carnarvon. Quotations for insertilag in any one more of the above papers may be had application.

ni raid i'r Cynghor bemtodi. ewyddoig i '1 gwaith a. chaeig'hi'r ardietn- œdd. 0.. llwyddir I fiurfio cjyindierthajs: gwneir cats i'r Cynghcxr am ddaxn o dir a daspertbrir ef i adlodau .y gymdeithas fel: jy .bydd. yr eisieu amyxit. Y mae llwydd- iaut wedi dilyn mabwysiad ,y cynlluui Aram mewn llawer sir, a ^o'beitniio mai dyma jy au ei nanas yn S gogledd hefyd.