Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
A'l Pff ETHA U -I ?. ?? -..…
A'l Pff ETHA U -I ?. ?? ?.. ARCHESGOB I GYMRU. I Ddiwedd y. mis hwn bydd Oorph Liywodr- aethol yr Kgkiiyis yn eyfarfod yn Rhyl Ui ym- n *'r wtleyd & llmws of faterion pwysig. Un rhai ptf^sifcrif f^dd f ewestiwh o ffurfio ^rm- ru yn daldeth Ar^h^§gQb§li Yii y gorpheno} cyssylltid Cymru & Chbrifticasiwn Caergaint, i amcanion \Eglwysig, ond gyda'r dadgys- sylltiad bydd terfyn ar y berthynas hono. Nis gwyddom i ba raddau y bydd yr Eglwy Gymreig dan reola-eth Caergaint yii y dyfod- ol ond gyda seiydliad Archesgobaeth mae'n daiau y caiff fwy o annibyniaeth nag a fedd- ai gynt. Oa ceir Archesgobaeth, pwy, at- tolwg, fydd yr archesgob ? Dr. Edwards, Lianelwy, yw yr hynaf o'r esgobion Cym- reig 0 tátt poiitiodiad, beth bynag am oed c plirofind; itt Ofe. hefyd, sydd wedi ei gyd iiabod gtttl el gyd-breladiaid fel eu harwein- yad. Nid t7W 46tigob Bangor o'r bobl,' fel y dywedif, fie1 ychydig limser y sydd, mewn cymmhariaethy er paft roed y meitr i Dr. Hughes, o Landof. p Bu Dr. John Owen, Ty Ddewi, yn efrydydd dan yr Esgob Edwards yn Llanymddyfri, ac yn ddeon dano wedi hyny. Er mai Ty Ddewi fedd yr hawl benaf, fe ddichon, i fod yn sedd yr archesgob, etto, Dr. Edwirds, b Lanelwy, yw'r cymmhwysat i reoli ynddi. Gwnaeth fwy na'r un esgob arall dros yr Eglwys yn Nghymru, ac y mae yn perthyn iodo gymmhwysderau arbenig fel arweinydd. Credwn, hefyd, y bydd 1 Ddadgyssylltiad lareiddio ei yabryd, yn hyt- rach na'i chwerwi, ac y bydd iddo gydweith- redu yn well gyda'i gyd-Gristionogion Ym- neilkluol yn y dyfodol nag y gwnaeth yn y gorphenol: Jtfae Pwyllgor (^fansoddiadol yr Eglwys yn bleidiol i appwyntiad Arches- gob. Sonir an) v posBiblrwydd o greu dwj esgobaeth ncvydd yn Nghymru, i'w ffurfio allan o'r pedair presennol. Os felly, caiff y n'wysogaeth hanner dwsin o esgobion. I Y PARCH. RttS- EVANS, LLANWRTY D. I Temtir ni i roddi yma gynnwys paragraph dyddorol a ymddangosodd yn y South Wales News,' y (tydolr blaen, pe yn unig ond i gywiro icamgymmeriati yn y nodyn. Dywed yr ysgrifenydd fod y Parch. Rees Evans, Llanwrtyd, yn meddu ar un hynod- rwydd yn mysg gweinidogion yr Hen Gorpb yn Nghymru, ac y mae'r hynodrwydd hwnw yn gyssylltiedig a rhai o drychinebau'r cyt- undeb. Flynyddoedd yn ol, Mr. Evans oedd llywydd y gymmanfa gyffredinol, ac fel y cyfryw i'w ran. ef y disgynodd y ddyled- swydd o alw. ei olynydd—y Parch. Owen Owens, Llanelwy (Liverpool gynt), i'r gad- air. Cyn diwedd tymmor ei swyddogaeth cymmerwyd Mr. Owens yn wael, a bu raid i Mr. Rees Evaijft osod ei olynydd yntau-y Parch. John Davies, Pandy-yn y swydd o lywydd. Dywed y paragraph fod Mr. OwCns a Mr. Davies, er hyny, wedi myned oddi wrth eu gwaith at-eu gwobr-a dyna'r cam- gymmeriad. Mie Mr. Owens yn fyw, ond mewn gwth o oedran, ac yn bur wael. Di- chon na chymiher efe ran flaenllaw etto yn nghynghorau'r Corph. Wedi marw'r Parch. John Davies, Pandy, cafodd Mr. Rees Evans y fraint o osod y Parch. H. Barrow Williams, Llandudno, vn nghadair lywyddol y gym- manfa. Aeth yntau at ei wobr cyn gorphen tymmor ei swyddogaeth, ac yn y gymmanfa gynredinolnesaf/y Parch. Rees Evans tydd otto yn cyxnmeryd y rhan flaenllaw gyda gor- seddiad y llywydd newydd, y Parch. J. Mor- gan Jones. Mae'n debyg na ddigwydd hyn etift yn holl hanes y cyfundeb Methodist- aldd. ad. i.
[No title]
Y mae Mr. A:G. Gardiner wedi ymddi- swyddo fel golygydd y 'Daily News,' ar ol agos i ddeunaw mlynedd o wasanaeth. Mewn arwertlliant, yr wythnos ddiweddaf, gwerthwyd cerbyd modur perthynol i Mr. Winston Churchill am 3,550 ginis. Wrth weiiii-d(Iii'r cyiilipun yn ei eglwys, dydd Sul, syrthiodd y Parch. F. W. ltoul- ijton, ficer Linds^ll,' -Essex, yn farw wrth yr jailor. Yr oedd yn 72ain mlwydd oed, a di- oddefai oddi wrth. anhwyldeb y galon.
CENADWRI'R PRIFW EINIDOG.I
CENADWRI'R PRIFW EINIDOG. 1: BYD NEWYDD. Y mae y Prifweinidog wedi cthgoQdi Cen- adwri Arbenig i'r cyhoedd, fel y caftiyn II Y mae miliynau o ddynion ieuaingc dewr wedi ymladd dros y byd newydd. Bu farw cannoedd o filoedd er ei sefydlu. Os methwn anrhydeddu yr addewid a roed iddynt, yr ydym yn di-anrhydeddu ein hunain. Beth olyga byd newydd ? Tebyg i beth oedd yr hen fyd? Byd ydoedd lie yr oedd llafur i fyrdd o weithwyr gonest, dynion a werelied, yn prynu dim byd gwell na thlodi, penyd, pryder, a thrueni—byd wedi ei greithio gall olumL- ,a'i warad- Wyddo gan or-tafur (sweating), lie yr oedd diffyg gwaith, o blegid cyfriewidirtdfttt yn y byd aiwydiannol, yn dwyn ariobftith J lu o gartrefi syml; byd lie yr oedd yna-ochr yn ochr ag angen—wa straff o gyfoeth di- hysbydd y ddaear, yn rhanol o blegid an- wybodaeth a diffyg meddwl, ac yn rhanol o blegid hurtanoldeb o'r fath waethaf. Os bydd i ni adnewyddu pry dies y byd hwnw, byddwn yn bfttdychu y meirw dewr. Byddwn yn euog o'r gwarthrudd mwyaf a roed erioed ar glod unrhyw bobl, Mwy na hyny, byddwn yn ystorio i fyny ad- daledig'aeth i ni ein hunain, ac i'n plant.- Rhaid i'r hen fyd ddyfod i'r pen, ac fe ddaw. Nis gall ttnrhyw ymgais ei gadw ynghyd lawer yn hwy. Osf oes yna un- rhyw un yn teimlo yn awyctdilM i'w gadw yn mlaen, bydded iddynt wylÍQ fhag iddo ddisgyn arnynt, a'u gadael hwy a tJ tctilu- oedd mewn adfeilion. Dyledswydd aruchel pawb, heb feddwt am blaid, ddylai fod i gynnorthwyo i ad- eiladu i iyny y byd newydd, lie y caiff llafur ei gyfiawn wobr, a segurdod yn unig yn dioddef angen. D. Lloyd George." I
RHOSLLANERCHRUGOG A'RI CYLCHOEDD.
RHOSLLANERCHRUGOG A'R I CYLCHOEDD. AIL. YMAFAEL. I Y mao holl weihidogion y Rhos bellach wedi dy-chwelyd o'r borfa o'u gwyliau, ac wedi ail ymafael yn eu gwaith. Bu rhai o honynt yn bur bell. Yr oedd yn dda genym treled cyfnewidiad yn Dr. Price, ar ot mis o neibiant. Er nad wedi llwyr wella, y mae aiwell golwg ariid, & theimia raddau helacth 0 wellhad. Wei, gwfilth bellach, a llwydd i'r oll.-IW Ddu. LLYS,YNADON,JtlW.A.BON, I Cynnaliwyd o flaefl Mil A. E. Evan3, Bronwylfa (yn y gadair), nit fiifer llawn a I ynadon. Archeb DdifTynoL I Gwnaeth Mr. J.J D. Booon gais ?m archeb  o'r fath hon i AMa Williams, ynglyn a'f I Llanerchrugog Arms. OfctiittaWyd y eais. Heiyntlon Cld. ] Cyhuddwyd John Edwards, 2, Derby ieff" race, Johnstown, o werthu i Joseph Edwfil'tM, rlte Market, Johnstown, un dynell o to, ytt groes i drefniadau Defidt y Glo (Tai), ac yn tlU heb fod yn gwsmer cofrestredig yn ol y ddeddf. Profwyd yr achos gan Mr. Ed- wards, Goruchwyliwr y Tttiiwyr. Plediai y diffyhydd aiiwyboaaeth, a dywed.. ,odd fod yn edifar- iti## ganddo iod wedi wneyd. Dirwywyd i 10s., a thai i'r dyfffeiib,iwf/ Cyhuddwyd, hefyd, Joseph Edwflfdfy The Market, Johnstown, o brynu y dynell lo CKkii ar y diffynydd diweddaf. Erlyniai Mr. Cyril Jones, ac amddiffynai Mr. J. D. Hooson. Dywedodd Mr. Hooson na chafodd ei gli- ont ef ei gyfran ddyledus ó to, ac am hyny wedi bod yn bettthyca oddi ar y cymmydog- jicn. Yr oedd gairddo hawl i ddeg tynell, ond ni chafodd hyny o fewn flitwer. Yn y cylch hwn gwerthai y glowyr docynau glo. Yr oedd hyn yn arfer gyffredin, ac yr oedd vfiechyd yn y ty yr Sideg y prynodd y glo, Dywedodd y goruchwyliwr nEt chafodd Idim cwynion ynghyIclii cyflenwad y diffyii- vdd, a'i affeoleidd-dra, Fe. ddylasai ef gael iiysbysrwydd o hyn. Dirwywyd i lp. a-thai y cyfteithiwr. Esgeuluso Plant. I Cyhuddwyd Mr. a Mrs. Williams, Bowers Lane, Cefn Mawr, gan yr Arolygydd Evans, o gr'eulondeb ac esgeulusdra at eu-pedwitr plenty n. < Erlynwyd gan Mr. Richards (ieu.), Llan- gollen. Ymddengys fod y diffyijyddion wedi eu mynych rj-buddio o sefyllfa y plant, ac am- gylchfyd eu cartref, cyn cymmeryd y gweith- .ediadau hyn. Ennillai y diffynydd 2p. 6s. yr wythnos, ac yn chwanegol yr oedd gan- ddo dri o geffylau a dwy drol. Yr oedd ei tfraig yn dilyhy drol a'r cetfyl, ac felly yn foddion i ddyfod a rhagor o arian i'r ty. Yr oedd yn greulawn at ei wraig, ac wedi eu troi o'r ty. Rhoddodd Dr. Dxinkwater, Llangollen, iystiolaeth o gyflwr y plant, ar ol eu har- hwilio. Yr oedd y pedwar mewn cyflwr cor- phorol cymmedrol, ond wsdi eu dilladu yn ■vael, a'u hesgidiau yn gwbl ddiwerth, yn tudr, a lleuog. Archwiliodd y ddau wely. Yr oedd un mewn cyflwr cymmedrol, ond y lillad yn wael. Cymmedrol ydoedd yr ait, yn yr hwn y cysgai y plant, y dillad yri wael ac annigonol. Yr oedd y mattresses yn wlybion gan ddwfr, ac yn beryglus i iechyd y plant. Y Dywedodd y dilfynydd nas gallaSai tod gyda'i waith a chartref; gweithiai yr hott oiiau. Efe anfonodd am yr arolygydd i ddy- fod yno. Nis gallasai gael y wraig i gyd- dynu ag ef. Anerchodd y cadeirydd y diffynyddion ar ddifrifwch eu trosedd, a gobeithiai y bydd- ai cyfnewidiad er gwell ar ol hyn. Bwriad- ent ddelio & hwy trwy eu dirwyo. Os dygid hwy yno wed'yn o herwydd yr un actios fe'u careherid. Dirwywyd i 12p. 7s. Cwn Aflywodraethus. I Dirwywyd James Lavolle a James He-I witt, y ddau o'r Cefn Mawr, i 12s. yr un, am beidio bod a liywodraeth ar eu cwn. Ymosoataa. I Mewn achos o ymosodiad dirwywyd Allen I Thomas, Rhos, i 5p., a gini i'r cyfreithiwr.
[No title]
Gorfu i arolygydd glofaol dalu dwy gini o I gostau am gysgu mewn glofa yn Bedwas, y dydd o'r blaen. Yr wythnos ddiweddaf bu farw Mr. A I Wright, cerbydwr Arglwydd Faerod Llun- dain er's saith mlynedd ar hugain. I Dydd Sadwrn cymmerodd claddedigaeth y Llyngesydd Arglwydd Beresford le, yn myii I went Putney Vale, ar ol gwasanaeth yn Egl- wys St. Paul, Llundain. ?nnrychiohd y i Brenin a'r Frenhines yn y cynhebrwng. I
Advertising
OYJcVKlG^DIGL 1^ tB?. ? ?? ?"?B?? ?B????)B?y ??M???Htt .s?& 6t itSjt'-??t "?a?"t&?? ?'X?i'?'t?'? ??B N ?. CV?yNC.EO!C?. ?)???S????g?gS& aa S? N???NHm tm Prif Swyddfa 54, Lombard Street, Llundain E.C. 3. Prif Swyddta 54? Lombar d Street I?IunJam E. C 3. Oyfatal i&,Wdardodtdig 20,000,0€pDp. OyfaJai roddwyd allan Y Bwm a dalwyd — 8 820,356j>. Oronla wrth gefn v 7.0CX).00p|p. Arian yny banc 281,944;(X)0p. -} Y mae gan yr Ariandy hwn < i^OO o i 'ii: .) l. o ba ral y mae asba i 200 yn Nghymru. 7 GoruchwylwyraGohebwyrynmhrif?re?y?byd. ¥ t, { ¿', <. ——————— r — ■   — rrr——b' —— ?'—'— Cartr yn mia1Zbpk div? d o.at4 ri a?dY,, BVyi• a' ntiidd^jFJirdnior. > 1 ■■ < j' Agorir CYFRIFON TAL?DWY Ar<<nwyt Agorir C YFRIFON TALADWY" ar y terinau fabwysedir yn gyffredin gan Arian wyr CYFRIFON SODDEDIG e p?osit 8 Dierbyniiar?i?xb- acéraní. a th?a?tetr flog arnynt am y symau ar amser y Gyttuair ,yn ei gylch. Rhoddir Hyfnm S9i|di pan yn,An^e»rlieidiol.  ?- ?-' .? .?:Qr'? t'? ?, ?''  Gwneir g??t?b vsc?te?????m??9?? ????ogbenauyn?M?j?y?oeddhy?.? N ■ "¡:ll\ 7:Q;" '{;t'. '{. Caernarfon O?rwpn l?q,by ell I)C-?!IaU (?aergybi ? I?anrwaC UtMRgefni ? %?Wyrddgmg. .¥ T" -tir'  ?-???  A J :i ?<f  '?? ,:il-'¡;f:. p?  ;¡,' ); ;¡.t ;?' "?d ??. i t '\0:   to BE HBLP AT, • F.-   ,1 g '.c_ ? p ON 't' ,,¡ k" Æ: 'Í' USdY2,Ma c, r.O( .L. CLWYD STAKES. (Open). ) ?fSt ^rue, Second, ^4^ ¡¡t'A Pirst Reap, t6'; Socond,, Special Pnze of £ 1 Is. Od. by Brigadier C?. Ward, ? t?e ?est Special Prize of f, IIs. Od. by -Bri ;Idttr 6,60.- | oV i,r'? t; "11>- 2. 7p ICiff STAKES. •' (Confined to the North Wales Counties. Which have previoilsly won a First olr SecoHd P i*ize' fftibPe). n,,J^rst^rlZje, JW; f Special Prize crf 10/6 givenAji W. MetfelliijS Jone^^sq.^tor the best conmiand over Dog or Dogs. Entrance F?e,4/ SPORTS. ? r > J-   ?.?:, J t < .t ¡ <  RKe (Open), for liorses, anylieight. ?IM?aace?hM)? oae mMe<— Pi!st Prize, J63; Second do., ?4<?.0d. 'Betran?e??& ?Racv t(Open) i for, horses n-ot,over? 14 :!I)ist# f- b <mHe.—Fifst Pfixe, £ 3; Second do, ?t ?. ()?. )B?taBM 7Pee, 5/  /— '? .? 'Raee?Ope?)., iorJtofses??itM?ady riders Distance, about one <v ,_Mile. r First ;Prize- M ;Second do., £1 10s. Od. Entrance Fee, 5/ c Trotting Match (Open), for Horses, any height. -Distance, about Me :mile.First Prize, £ 3j Second do, Fee, ;5/ "3 ■ Trotting Match (Open), tor ^Morses not over 14 hands.' DistjUlce, A 3 Se r c on d dq. fj L, 1? 6. I about one mile.—First Prize, £ 3; Second Entrance Fee, NOT E.lUnliyss,tWe are three or more entries in any Race or Match, such race or match will bexan- celled. \1,, Flat-Race (Open), One Mlle.jPirSt.Prize, £ l; Second.de., 10/•; Third do., 5/ Entrance »Fee, l/-?. <■ 440 yards £ Open)L—Fir^t Prize, ;&I SeCond.,do., lo/ -do., • is/ Entrance Ffee f/ <100 yards (Open) .—First-Prize, £ 1; Second do., 10/ Third do., 1 "'0' (The same competitdf tatf onty win one First Prize in the above foot races). Entries close Last Post on Saturday, September 20th. No Entry YdU be accepted, ainle$s acrovapaiiie by the prope# Entrance Fee. R. PUGH, Caeau Gwynion Denbigh,  C. CHAMBRES JONES, t (Messrs. Clough and Co., Denbigh). Ron. Secretaries.
NODtON.
wlad, a chwarddant ar orchymynion Cy- nghor y Cydbleidiau. Maent wrth y gwaith cydftaws (iddynt hwy) o ormesu a dodi eu hofn ar y bobl, ac y mae eyflwr Silesia yn waeth na -Phola-nd. Mae Poland wedi Itaw- nodi y Cyttundeb Heddwch, a dywed Pader- ewski ei bod yn bwriadu cario allan ei rhan yn ffyddlawn a dnvyro. Y perygl yw, i fflam dori allan yn Mholand nas gellir ei diifodd nes y byddo hanner Ewrop etto yn y go6l- certh. Sicrheir ni gan M. Paderewski fod gan y Pwyliaid ddigon o wyr, ond bod arfau rliyfel yn brin. Ar y naill law mae gan- r Mlmyii yn clyrtiott i^c|ytit jar. y mill Eiolshevicks Rwssia. Gyda'r naill elyii yn anwesu'r llaii, gwelir ar unwaith y sef- vllfa ddifrifol y mae Poland ynddi. Mae }]awcr yn dibynu ar y polisi a fabwysiedir Ilawer Cydbieidiau i ymgipris a'r sefyllfa fy- iffthioi hell: I — ) -LLAFUR A'R L.LYAVOI)RAK-I"H-. I Bur materion or pwys mwyaf ger bron Gynghres yr Undebau Llafur, yn Glasgow, ft wythnos ddiweddaf. Un o'r ffeithiau Hdaeth i'r ryneb amlycaf yn y Gynghres xlOli ydoedd fired y cyftiiryehiolwyl* yn y pos- siblrwydd y bydd Liywodraeth LafUr fiiwn I awdurdod yn Mhrydain yn mhen ychydig amser etto. Yn eu barn hwy, dyna-'r unig lywodratth all ennill ymddiriedaeth pob dos- barth yn y wlad. Beth a olygir wrth 'ychyd- ig amser anhawdd yw dyweyd, ond y mae'n amlwg oddi wrth yr agwedd a fabwysiedir gan arweinwyr yr Undebau Llafur eu bod yn disgwyl cymmeryd i fyny awenau'r Llyw- odraeth cyn bo hir iawn. A'r polisi fabwys- iadwyd ganddynt ar yr- amrywiol gwestiyn- au fu dan sylw'r gynghres fydd eu polisi, hefyd, pan mewn awdurdod yn y senedd. I Er enghraifft. penderfynwyd yn gryf o blaid cenedlaethoti r mwngtoddiau; o blaid dt- ddymu gorfodaeth filwrol; o blaid i'r Iwerddon reoli ei hun, yn. hytrach nag lei yn bresennol, i'r Goron wneyd hyny drwy I rym arfau. Y gwir yw, fod hyd yn oed yr elfen fwyaf gymmedrol yn mysg y dosbarth- iadau Llafur yn eithafol o'u cymmharu a, gweddill poblogaeth y wInd. Ond un peth yw pasio penderfyniadatt mewn cynnadledd- nu, peth atøH yw deddfwriaeth yn y eenedd. Gatt na?l beth yw baril yr tIndebaU Llafur at gwe6tiynau mawr y dydd, Mae pdb gweied- ydd Cfatf Y it sict yh ei feddwl ei huh mai cyn- afychietwyi' 11äfür fydd yh nurn8 :Llywödr.i fitstli y dyfodbl yii Mtiryd^iil; YH !!g?yn6b hyti y mae y diwÿgàaäU y ple?dleiSiwyd flroswiit, gaii fwyafrif aeicdau'r Gyhghres n dyfôd yn,bY81g_rYeddQL A'r pehaf o hSn?t, ?ttdiii-tt; ?i? 6L-iit3diaet?libli'.?r eiiaf o 9lo diau Nid yw'r i.iyw8dra?th breMnnoi yn bwriadu eu cenedlaetholi; ohd, & 6äH1ti eddi wrth bieidlais y Gynghrea, mae'r Un- debau Llafur yn benderfynol o fynu hyny. Yr unig Nordd i roddi'r cwestiwn i'r prawf Tw troi y Liywodraeth allan, a cliael ethol- lad cyffredinol, gyda'r pwpgc o genedlaeth- oli'r glofeydd yn y ffrynt. STREIC FEL OFFEfttN PUiiiTI€AiDD; I Ynglyn a'r cwestiwn o genedlaetholi daeth un arall tra phwysig ger bron y Gy- nghres. Fel y dywedwyd yn ein rhifyn di- waddaf, y mae yn mysg y dosbarth gweithiol elfen gref sydd yn credu yn effeithiolrwydd direct action —sef, streic gyffredinol i or- fodi'r Llywodraeth i genedlaetholi'r glo- feydd, ac i gario allan ddiwygiadau eraill y gofynir om uanynt ganddynt. Cred yr elfen ftiiali fod hvil yn gam rhy eithafol, o leiaf ar hyft a bi-ydi Wedl llawei; o siarad ni ddaeth- jhvtd i utirliyw beflderfyniad teffyiiol or y ffltliër. Yr bfedd y doethaf 0 atweinwyr yn frbyp. air§ct A c- Ion, A da hyHy, 0 biegid .M y cyfrtw HSeryii yrl uh tra pherygtu?, hyd yn oed i'r gweithwyr eu huhaiii. G'61 unrhyw ddosbarth o bobl wneyd cam-ddefn- ydd o'r cyfryw, a cheisio ar bob achlysur orfodi Liywodraeth y dydd i ddeddfwriaethu yn hollol groes i'w hargyhoeddiad. Mewn • gair, effaith uniongyrchol I direct action fyrfdai gwheyd ethbliad aelodau seneddol yn ffwlbfi holiol; mewn geiriau eraill, traws- newid y CTyfansoddiad Prydeimg. Gwnaeth y Gynghres yn ddoeth, yn ein tyb ni, drwy wrthod mabwysiadu yr offeryn crybwylledig fel moddion i basio diwygiadau cymdeithaa- ol a gwleidyddol. Ond nid yw y gwrthodiad hwn o bossibl, yn derfynol. Ei drosglwyddo yn ol i'r pwyllgor er mwyn ail ystyriaeth wnaed. Y farn gyffredin' yw, mai gwrthod y dull hwn wna'r Undebau Llafur yn y pen drow o blegid pe mabwysiedid ef, cawsai y cyllid Llafur eu defnyddio i amcanion poli- ticaidd. 0 DDRWG I WAETH YN YR IWERDDON. I Mae cyfnod newydd o fradlofruddio wedi dechreu yn yr Iwerddon, a thra yr ydym yn ysgrifenu y mae'r wlad. gylfrous hono mewn pair ofnadwy, gyda'r awdurdodau milwrol yn rheoli, ac ma y gallu gwladol arferol. Nid oes eymmaint, ag un o aelodau seneddol y Sinn Fein etto wedi cymmeryd ei sedd yn St. Stephen. Eu polisi yw cadw oddi yrto, ac eistedd yn y Dail Eireann,—eu senedd Wyddelig hwy eu hunain. Cyfarfod yn gyf- rinachol wna'r senedd frodorol hon, ond y Hjae yn amlwg mai ei phrif waith yw dyfn- hau- y teimlad o elyniaeth yn mhobl yr Iwerddon at Brydain Fawr. Mae yr athraw- iaeth a ddysgir gan y Sinn Feiners wedi ar- wain i lofruddiaethau ysgeler, a phob math o anghyfreithloncleb. Yn ddiweddar brad- 10frvddiwyd heddgejdwaid a milwyr gan heidiau o wyr arfog. Goruchwylwyr y Llyw- odraeth wneir yn aberth eu cynddaredd, ac y mae'r lladd a'r clwyfo yn parhau i iyned yn tulaen yn y rhan fwyat o'r Ynys. Wedi de- chreu ar eu hymgyrch drwy ymgadw o'r sen- edd Ymherodrol yn Llundain, ac felly golli eyfle i gyhoeddi eu daliadau wrth holl drig- olion y deyrnas, y mae'r Sinn Feiners yn ar- fer traia at y rhai sydd yn gwahahiaethu oddi wrthynt. Gwneir hyn oil, yn ddiau, i- wrthdystio yn erbyn y ffurf bresennol o lyw- odraethu yr Iwerddon. Ar: y naill law, mae'r Sinn Feiners yn galw am' annibyn- iaeth lwyr a holiol -oddi wrth weddill y I Hall, mae Carson a'i ddjlynwyr yn Tjjlster yn gwaeddi yr un mor grqoft ;yn eibyn otftrhyw. fftirf O Ymreol- aeth sydd yp deb.yg X)'u gosod ixjvy dan fawd v Sinn Seiners a'Cii rhelyw -q'^j^Pabyddion. fehwng y ddwy blaid Jijn. nid pry Llywodr- tfeth fel pe yn gwybod jsuf .i.nv"eithredu. Y fiadblygiad divveddaraf yn y sefyllfa yw, gosed rhan helaeth o'r Ynys dan ddeddf fil- vrol. Gwaherdair cyfarfyddiad y Dail Eireann, ac arferir mesurau eithafol eraiH; J.!Yda'r nmcan o attal drwg-weithredoedd. I Nid oes cymmaint ag un o arweinyddion y Sinn Feiners wedi condemnio y mwrdradau I diweddar, o blegid mae'n fwy na thebyg mai ?u dilynwyr hwy sydd yn gyfrifol am dan- ynt. Ar hyn o bryd y milwyr a'r heddgeid- fraid sydd yn rheoli pethau yn yr Iwerddon, ond.rha-id wrth rvw foddion arall" i dangnef- "ddu'r GddelotTl ¡. (KHi-iiLWA; I Dydd; Llun daeth y ddeddf i ddelio a gor- elwa i Weithrediad. WTth siarad yn North- ampton, y diwrnod hwn, dywedai Mr. M'- Curdy, Ysgrifenydd Seneddol Gweinyddiaeth Bu'yd, fpd y Iylywodraeth yn golygu rhoddi pen ar fudr-elwa. Fe ddechreuid yr ym- chwiliadau. yn y goruwch-leoedd, o blegid fe feiid y masnachwr yn ami o herwydd pris- iau uehel, tra mewn gwirionedd yr oedd y bai yn gorphwys ar ryw gylundrefn fasnach- ol nerthol, nas gwyddai y cyhoedd ddim am dani.. Byddai i'r ddeddf newydd hon ddel- jilii,wrion a bychain, a eheid fod gaHijöed4 y ddeddf yil eang iawn. Gell- id delio a phrisiau nwyddau yn cyrhaedd o edau bwytho hyd at ddefnyddiau i adeiladu ty, ac fe fyddai'n angenrheidiol cael cyn- northwy?!* cyhoedd a'r dwdurdodau lleol. Byddai llawer yn dibynu ar bwyllgorau lleol. V ♦ YR IWERDDON. I Hynod anesmwyth yw'r sefyllfa yn yi Iwerddon. Yn ystod diwedd yr wytlmoE taenid sibrydon y rhoddid y gyfraith filwrol mewn grym yno, er ceisio darostwng yr ys- bryd cythryblus a fodola yno, ac i gadw'r Sinn t&niaid gwyllt mewn trefn. ir mac rhyw gytfertifl parhaus yn cymmeryd lie mewn gwahanol ranau o'r 3-nY8; a pharod yw y cynrihyrfwyr i danio ergydion ar bob ach- lysur. Y mae Dublin megys yn dal ei han- adl wrth aros i weled beth fydd y symmud- iad nesaf o eiddo'r Llywodraeth. Y GYNNADLEDD FRAWDGAROL. I Dydd.Ll 'tin agorwyd y Gynnadledd Genedl- aethol Frawcfgarol yn Llundain, dan lywydd- iaeth yr hen wron, Dr. Clifford, y gweinidog cnwog.. Cafwyd anerchiad hyawdl ganddo. er ei oedran rffawr, ac yr oedd y gynnuileid- fa wedi ei chario ymaith gymmaint gan ei leferydd fely cododd y dorf ar ei thraed ai derfyn ei arawd i ganu, I Dad y trugaredd au i gyd. 'fynodd ddarlun du o gyflwr 5 byd heddyw, a'i wangc anniwall am bleser. yr ysbryd hunan-geisiol a chreulawn a fod- olai o hyd; er hyny, nid oedd yn anobeith- iol gogyter a'r dyfodol. Yr oedd Brawdgar- wch yn teithio yn mlaen, meddai Dr. Cliffai'd, filp ffltldiad hwn wedi ei drefnu aj gyifafeil Ciefydd ymarferol ydyw un o'r cam- rau effeithiolaf tuag at sylweddqliad o'r ddel- fi-yd Ddwyfol. Trwy hyn y 6icrheid diogel- wch y byd trwy Gynghrair y Cenhedloedd. Wtih g^feiri& at yt anhawsderau a'n gwy- nebant, cododd Dr. Clifford ei lef yn groch yn erbyn, gorl'odaeth filwrol a diffyndoilaeth fel dau rwystr mawr ar ffordd heddwch par- had!;