Y Dinesydd Cymreig

LLAFUR WEDI RHYFEL. I 1 Un o'r problemau ihwyaf dyrus wyneba U ndebiaeth Lafurol heddyw ydyw eafle Llafur ar ol cael terfyn ar y rhyfel. Nid oes ddadi na fydd sefyllfa y wlad yr adeg honno yn un anodd i ddelio gyda hi, a ehaiff pwy bvnnag a fyddo heb ddarparu ar oi gyfer deimlo fod sefyll ar ei draed yn deilwng braidd yn amhosibl. Llongyf- nrohwn Ail Gynhadledd Lafur Gogledd Cymru. gynhaiiwyd yn y Rhyl ddydd Sad. wrn, ar ei gwaith yn cvmeryd y sefyllfa i ystyriaeth, a chsedwn fod awgrymiadau cyrhaeddbell a synhwyrlon y cadeirydd, Mr R. T. Jones, yn nodedig o amserol ao ymarferol. Yn ol ei graffter arferol, .t.- rlioddodd ei fys ar y botwm, a dylai yr lioli Undebau gymeryd ei awgrymiadau at en hystyriaetliau, a cheisio gweithredu oddi- arnynt er sicrhau y nod. Bydd marchnad llafur pan ddaw Iworp i'w hiawn bwyll ar ol y rhyfel yn dryfrith o anhawsterau, y rhai godant yp nattit-lot oddiivi-tti ganlyn- iadau yr hyn oddefwyd yn ystod y iliyfel Caniatawyd dynion a merched i fyned i mewn i ddiwydiannau yn grpes i reolau Undebiaeth, a lIanwyd lleoedd y rhai an- fonwyd allan i wasanaethu eu gwlad. Yn awr, fel y dywedodd Mr R. T. Jones, bydd y rhai ddyehwelant yn 01 yn disgwyl c-ael eu Ik >oedd fel yr haeddant ond sut y cant hwy hynny heb greu penbleth a dyrys.veh. Aiff y. gwüithwyr i yddfau eu gilydd, ac hwyraeh y ceid aelodau o'r un Undeb yn ymladd y naill yn erbyn y llall, a tlirwy hynny greu i-liwygiadau, gyda"r canlyniad o lesteirio eu heffeithiolrwydd. Dyma gyngor pwy 1 log a doeth Mr R. T. Jones, "Dylai y gweithwyr gymeryd amser yn awr i ystyried y mater, a gwasgu yn barhaus ar y Llywodraeth, gyda doethineb a ohysondeb, ar iddynt ddarparu ar gyfer diffyg gwaith erbyn yr adeg y byddo'r dynion yn dychwelyd o'r rhyfel." Ni fyddai goi-fodi y Llywodraeth i wneud yr hyn ofynir yn yr awgrymiad yn ddim ond eu gosod i gyflawni yr hyn sy'n ddyledus oddiwrthynt i lafur trefnedig. Mae ym- ddygiadau gwladgarol gweithwyr Prydain yn ystod y rhyfel wedi gosod y Llywod- raeth o dan rwymau i blygu mewn egnion arbeniiig i gyfarfod angenion llafurol y wlad pan ddaw hedt-tweli. Dyledwi. ydyw iddynt, ac ni ddylai gael llonydd hyd nes talu yr echwyn yn ol. Gwaith mawr yr Undebau a'r Undebwyr gartref ydyw eadw yr aelwyd Undebol yn gynnes a chlyd erbyn yr amser y daw eu cymrodyr adref yn ol. I wneud hynny rhaid cael unol- iaeth a chydweithrediad diball. Na ad- awer i wahaniaethau mewn syniadau ar faterion gwleiavddol a milwrol rannu y fyddin undebol; ond 'boe-I i'r egwyddor fawr sydd odditan Undebiaeth Lafurol gael ehwareu teg i dyfu ac ymeangu. Mae gan lafur trefnedig ormod o waith o'i flaen i rannu y fyddin, a bydd dal y faner i fyny yn orchwyl anodd os na cheir unol- iaeth a phenderfvniad yn y rheng- au. Nid gwaith hawdd* fydd cael gan y llywodraeth i gynawni pi haddewidion, heb son am ei chael i gydnabod hawliau eraill wneir gan Undebwvr gyfyd oddiar ystyriaethau uwchben yr tmgylehiidaii. Yr oedd ysbryd y Gynhadledd yn y Rhyl yn rhagorol, a gwelir oddiwrth y pender- fyniadau gariwyd gydag unfrydedd fod y cvnrychiolwyr a'u llygaid yn agored, ac yn barod i'r gwaith. Y cwestiwn mawr ydyw cael yr Undebau i gymeryd eu safle a gweithredu yn ddioed i ddigarregu y ffordd a chlirio y llwybr, fel y byddont yn barod, pan ddaw yr adeg i wynebu yr am- gvlchiadau.

I CAERNARFON. Rhestr Anrhydedd. I fvny i'r adeg presenHol, mae deugain o ddynion o'r dref hon wedi marw dros eu gwlad. O'r Llynges.—Mae Gunner Lewis Jones, 16, Thomas Street, adref am seibiant o'r llynges. Priodas Filwrol, —Dydd Mawrth, yn I Llanbeblig, priodwyd Sergeant-Major Ro- bert Parry, 2, Pool Side, gyda Miss Mar. 1 garet Ann Howard, 35, Crown Street. Gwasanaethwyd gan y Ficer. I'r Eurog Fyd. Dydd Mercher, yn I Llanbeblig, trwy weinyddiad y Ficer, pri- odwyd Mr Thomas Edward Evans, 35, Dinorwic Street, gyda Miss Lily Ma-iy Jones, 21, Pool Hill. Newid Catrawd.—Mae Mr E. D. Jones, Goodwin, Segontium Road South, yr hwn oedd gyda'r 3-6 R.W.F., wedi ei dros- glwyddo i'r R.A.M.C. Anrhegu Gwron.—Prynhawn Mercher, daeth tyrfa fawr i'r Maes i weled Corporal William Williams, Chapel Street aelr' d o'r 14th R.W.F., yn cael ei anrhegu. Yr oedd y trefwyr wedi tanysgrifio at h r a rhoddwyd oriawr aur iddo fl' f d' ld b v1 gwerth- fawrogiad o'i wro l de b yn enT Itgwertli- C fl d h .11 Y C. Cyflwynwyd yr anrheg gar aill Y D. C.M. Mercher, anrhegwvd f r Y Maei. Bore .f hef'd gyda ffon filwrol a. phen arian gyda ffon Ih v ?.?? gan athrawon ac ysgolheigion yr ? Genedla?thol. Wedi ei or sgol GenedIaethoI. 1 e 1 ÐI ..Jlwyfo. Hvsbvsir San y Swyddfa. U" ?Swyddfa It, fel fod Pi-eifat R. Morris mab 1. I' u.obf- Mr Robr rt Mo'rri8' Wel1 Stvee#' wedi ei glwvfr A 1 I °'r E L glwyfr ??? "?' '.ast Lancoshh-e Regi. dyw. Cor Mcibion yng M W. Bradwen Jones, 3-4 R.W.F., yr  sTdd 31 hjn o blyd yngwersvIl Park "all, CI-Oewswallt, wedi ffurfio cor meib- Ion yno. Maent wedi dechreu eisvs ar eu gwaith o ddifrif. Darluniau Byw.-MaeV darluniau bvw ddangosir yn y Guild Hall yn mvned vn fwy atdymadol y naill wythnos ar ol v Hall. Yr wyt-hnos hon mae Mr Davies wed? i sichau rhaglen ragorol. Yn y rhan gyntaf dangosir "The Four Feathers," l "Crogmere Ruby," "Knock Out," a "Deuce of a Girl," a'r rhan olaf "Little 1n," a "The Broken Coin" (cyfres 21). Adlcni'r Milwyr.—Nos Fercher diwedd- af, yn "Ysbyty Eilwiol Eiyri, cynhaliwyd cyngerdd o dan lywyddiaeth Mr H. R. Phillips, gan Gor Plant iloh, o dan ar- weiniad Mr Evan Williams, Victoria Street. Cynorthwywyd hwy gan y rhai canlynol:—Misses Lily Lloyd Jones, Maggie L. Jones, Annie Edwards, Lily Kelly, Nell Rowlands, Minnie Williams, Elsie Warren, Priscilla Roberts, ac Annie Parry. Y cyfeilydd ydoedd Mr R. Meredydd Jones, Bryn Arlais. Yn ystod y cyngerdd rhanodd cwmni o foneddigesau ddaeth gyda'r cor cigarettes i'r milwyr. Treuliwyd noson ddifyr. Banc y London City and Midland, Cyf. —Gan fod nifer mawr o glercod yn y ddwy Gangen o'r Bane hwn yn y dref wedi cael eu galw i fyny at wasanaetli milwrol, deallwn fod Cangen Bane y Metropolitan i gad ei throsghvyddo i Gangen Castle Square ar y 25ain eyfisol, ac y bydd busnes unedig y ddwy gangen o hyn allan yn cael ei gario ymlaen yn adcilad Castle Square, o dan gvdarolygiaet-h Mr W. E. Webster a Mr Robert Williams. Fel y mae'n wybyddus i'n darllenwyr, Bane y Londnn City and Midland, Cyfyngedig, yw y Bane mwyaf yn y wlad, ac y mae wedi rhoddi. mae'n debyg, fwy ar gyfartaledd o'i wasanaethvddion i'r Fyddin Ymerodrol nag unrhyw sefydliad arall o'r fath. Angladd.-Dydd lau, Mai 18fed, daeth tyrfa luosog vnghyd i dalu y gymwvnas olaf i'r brawd ieuanc Mr Ellis Howell Parry, annwyl fab Mr a Mrs Ellis Parry, 7, Thomas Street. Gwasanaethwyd ar yr aehlysuv gan y Parch D. Stanley Jones. Canwyd yr hen emyn "Ar lan lorddonen ddofn" ar lan y bedd. Anfon_ wyd blodeudyrch gan y rhai canlynol Mr a Mrs Biggs, Manceinion; Mr a Mrs Dickinson, Caer; Mr a Mrs Vaughan Jones a Sammy, Eleanor Street; Mr a Mrs W. Ellis Parry, Edward Street; S. Owen, Graianfryn; Lizzie Williams, Ca-eathraw Mrs A. Evans, Moriali Terrace; Nell Wil- liams, Caeathraw; Mrs Williams, Dillon Cottage; Mr a Mrs Fluck ac Olive, Salop; Sallie, a'i gyd-weithwyr yn y Tea Mart, a Mrs Jones, Mountain Street. Y mae y teulu yn dymuno arnom ddiolch drostynt i bawb am y caredigrwydd sydd wedi cael ei ddangos tungatynt yn eu profedigaeth chwerw. Adroddiad Meistr Bodvan.—Yn yBwrdd Gwaiclieidwaid^ dydd Sadwrn, hysbysodd y Meistr mai nifer y deiliaid yn y ty wyth- nos cyn y Bwrdd diweddaf ydoedd 107. Derbyniwyd pump i fewn yn ystod y mis, bu farw dau, a gollyngwyd saith allan, gan adael y nifer i mewn ar Mai 12fed vn 103. Derbyniwyd 23 o grwydrjaid i mown yn ystod y mis, o'u cymharu 16 mis blaenorol. Nid oedd gan yr im r ynt gardiau yswiriant. ,lwn- Ynadlys Sirol,—Cynhaliwyd wra, gerbron Mr Isaard D.p" dydd Sad- eraill. Dirwyvvyd y yries ac ynadon Kershaw, 2nd E.L. KhingAll George beidio gorchuddir Engineers, i 4s am Cyhuddwvd ]Vr goleu ar ei iideurodui- aUt TeriT .ary Ann Jonps, 14r Rhydd. "separp' ce' Llanrug, o geisio cael Q] grr ci°n allowance" trwy dwyll. Ar /rando ar amryw o dystion. taflwyd yr GilOS allan. Mr M. E. Nee amddiffynai. Penderfynu Apelio. Penderfynodd Llrwodraethwyr Ysgol Sirol Caernafon, yn eu' cyfarfod dydd Sadwrn diweddaf, apelio am ryddhad eu clerc, Mr J. Lloyd Roberts, o wasanaeth milwrol, gan ei fod yn anhebgorol iddynt. Credai y Prifathro y buasai colli Mr Roberts yn goHed fawr i'r ysgol.

TRAGWYDDOL GOSB. DYNA FYDD TESTUN MYFYRFAB YR WYTHNOS NESAF, a cheir ffrwyth myfyrdcd un o ddifrif yn chwilio am olcuni arno.

I — I DYFFRYN NANTLLE. Arddangosfa Porthmadog.—Llwyddodd march Mr Hugh Morris Jones, Factory, i gael dau drydydd gwobr yn Arddangosfa Porthmadog, initi 15fed. Cor Penygroes.—Tia'n myned tnvy eu hymarferiad nos Fawrfch, Mai 16eg, daeth Mr T. W. Williams, Gwynfa, yno i'w wrando. Cafwyd gair ganddo, a gwasgai yn gryf ar i'r cor ddai atii gan fod ynddo arwyddion rhagorol. Pasiodd y cor yn unfrydol ar y diwedd. vu bod i'w gadw i fynd ymlaen. Dymurwn i'r cor a'i ar- weinydd, Mr William Parry, Ysgol y Gyngor, bob llwyddiant, a rhwydd hvnfc i gadw bri bynci(i y, dyffryij yn loew. & Newydd Trist.-Cyda mesur helaeth d dristweh y derbyniwyd y newydd gan hen drigolion Penygroes am farwolaeth Mx-Ei Williams, priod y diweddar Mr Williams; cyn-brifathro Ysgol y Cyngor, yr hyn a gymerodd le yn nliy ei mab, Dr T. J, Williams, Cwmafon, De Cymru. Cladd- wyd hi dydd lau, Mai 18fed, ym medd ei hannwyl briod, yn Cwmafon. Ei geiriau olaf oeddynt: "lesu Grist, ddoe a heddyw yr un, ac yn dragywydd." Cydymdeimlir yn fawr a'r teulu yn eu galar o golli mam yil f?iwr I;t- teijlu vn P..ii ga l .tt- 4) golli mam Darlithi. Nos lau, Mai 18fed, yn Bethel, Penygroes. traddodwyd darlith ar "Ann Griffith, yr Emynyddes," gan Llifon. Y cadeirydd ydoedd Mr T. W. Williams, Gwynfa, yr hwn a roddodd yn deilwng at yr achos. Yr oedd y darlith- ydd yn ei hwyliau goreu yn tynu mel o gwch melus yr anfarwol Emynyddes o. Dolwar Feohan. Canwyd hefyd yn gamp- us gan Miss Annie Jones, R.C.M., a chafwyd datganiadau grymus ac effeithiol o emynau detholedig yr awdures hyglod ynghj'da'r anthem fawreddog "Bydd melus gofio y cyfamod" gan Gor Penygroes, o dan arweiniad Mr W. Parry. Chwareu. wyd yr organ gan Mr J. W. Griffith, G. and L. Elai y elw er cynorthwyo Mr David Jones, Llwynfryn, yn ei waeledd maith. Rhoddwyd y diolchiadau gan Mr W. W. Thomas, Dorothea, a Mr Owen Jones, Penbryn Bach. Ein Gchebydd.—Carwn alw sylw ein caredigion at y ffaith fod Mr John Wil- liam Griffith, ein gohebydd ffyddlon yn Penygroes er adeg cychwyn y "Dinesvdd," wedi myned i weithio i Lerpwl era rhai misoedd bellach. Bu y brawd rhagorol hwn yn hynod o ymdrechgar drosom ym Mhenygroes, fel yr oedd gyda. phob gwaith da arall, yn enwedig yn ei gapel Bethel, lie yr oedd yn un o Godwyr y Canu, ac yn neillduol o ymdrechgar gyda'r Ysgol Sul a'r Gobeithlu. Mae colled fawr i'r cyloh ar ol dyn mor dda a, gwa,sanaethgar, a disgwyliwn y daw yn ol yn fuan atom. Ond y mae ei frawd, Mr T. W. Griffith, 43, High Street, wedi addaw cymeryd ei le, a bydd yn dda ganddo gael pob cymorth i lenwi nodiadau'r cylch. Rhodded cared- igion y "Dinesydd" yn y dyffryn bob help iddo yn y gwaith. Priodas. Ynghapel Penlan, Pwllheli, (Itivdd Sadwrn, Mai 13eg, trwy drwydded, gan y Parchn J. M. Williams, Penygroes, a Thomas Williams, The Elms, Pwllheli, ym mhresenoldeb Mr O. Rowlands, cof- restrydd, Pwllheli, unwyd mewn glan briodas Mr David Roberts, Park, RftycL L-Z'. yclafdv, a Miss Dorothy Ellen Jones. (Morfudd Eifion), 4, Eifion Terrace, Tal- ysarn. Gwasanaethwyd gan Mr D. 0.. Parry, Trevor, a Miss Myfanwy RobeiU,. Bronant, Talysarn. Rhoddwyd y briod-- asferch ymaitli gan ei brawd, Mr Johm. Charles Jones (Glan Dulyn). Yr oedd Mr- D. J. Elias, Rhydyclafdy, hefyd yn bre- sennol. Wedi myned trwy y gwasanaetfo yn y capel, aed i Gwalia Restaurant, niorrl Street, Pwllheli (Mrs Wallis Thomas) i fwy?hau ciniaw rhagorol oedd w; 11 » el ddarpam ar gyfer vr amgyich?. ? ? gwneud tecweb a'r <)a)i?(?' „  ..On ongy- archwyd y par ieuaw, "?' ?T?? Jda .ld t a di?. I » dymunwy yn UCI:). H yn, a m\>r 1 1\1 -I wvd yn garedlg 3 e IV-Dnes I inlrs vn garedig a mor gj-fl«vr» jlUs Thomas am ddarparu Ymadaw^ flasusfwyd o'r fath oreu. HUh f\ 'fI'- ) ul Mr a Mrs Roberts i Welsh- I dreulio eu mis mel. Wele englyn i, th Glan Dulyn i'r amgylchiad:— I'w gilydd todda dwy galoa-i uno Yn un enaid hvlon Dyro Dduw i'r ddau dirion Wenau rhwydd o'r eurawr hon.

I PONTRHYTHALLT. Ymaith. Collasom rai cyfeillion o'tl plith i weithio i leoedd ei-aill. er ceisio gwella eu hamgylchiadau. Yn eu plith cawn Glan Rhvddallt, Llys Awen; Mr Edward AVilliams, Tanygaer, a'i fab ieu- engaf. Llwydd iddynt. Dewis.- LIawenydd i ni oedd deall fod eglwys Tanycoed wedi dewis dau frawd i'w gwasanaethu fel blaenoriaid, sef y Mri O. Robinson, Bryn Bras, a'n hen gyfaill John Trefor Jones, Cetmaot gynt. ocla faith fo eu rhan i wylio y winllan. Llwyddianus. — .Clywsom fod rhai o'n plant wedi gwneud gwaith rhagorol gogyf- er a Chymanfa Ysgolion y Dosbarth. Llongyfarohwn hwy oil heb enwi neb. Yn Waol.-Draw i ni oedd clywed ami waeledd y chwaer ieuanc Miss Jennie Ro- berts, Park Villa, Llanrug. Hefyd Mrs Roberts, Cae Howell. Dymunwn iddynt- adferiad ti-ylwyr a buan. Marw.-Er yn wael ers maith amser, etc yn sydyn y daeth y diwedd i'r hen gyfaill David Thomas, Penycae, Penygreuor gynt, yr hyn a gymerodd le dydd Gwener yng Nghaernarron, fel y deallwn. Nerth doed i'w weddw a'i blatn bach amddifaid yn nydd y ddrychin. Ymaith.—Deallwn fod Miss Annie WiL liams, Craig y Dinas, wedi gwella yn rhagorol, a'i bod wedi gadael yr ardal am Lerpwl. Llwydd a'i dilynol.