Y Dinesydd Cymreig

DYDD MAWRTH. I CYMERYD BAGDAD. Rhoddodd Mi, Bonar Law ndroddiad belaeth yn y Senedd ddydd Llun o'r gweithrediadau fu yn foddion i gymeryd Bagdad, a thalai warogaeth i ddewrder, symudiadau bywiog, a phenderfyniad y milwyr, a medr yr arweiniad, a gwaith da y staff gvffredinol. Dywedai fod y Cad- fridog Maude wedi anfon yn dweyd ei fod yn foddlon y gall ddarparu ar gyfer ang- enrheidiau y fyddin yn Bagdad Yn ystod ymlidiad y gelyn allan o Kut v I mae rheswm da dros gredu fod dwv ran o dair o'r gynau Tyreaidd wedi dod i'n meddiant neu wedi eu taflu i'r Tigris gan y gelyn. I LLWYDDIANT RWSIA. Mynd ymlacn g,nh grym a chyflymder y mae'r Rwsiaid yn Persia, ac <v) th ?ymud 'mlaen u Sahua y mae wedi ymlid y Tyrciaid o'u kafle ger Bisitun, oddeutu ugain milltir i'r dwyrain-ogledd-ddwyrain o Kermanshah. Y mae'r gelyn yn cael ei wasgu'n galed. Y SYMUDIADAU YN FFRAINC. I Mae'r milwyr Prydeinig i'r de or Ancre I wedi gwella ychydig ar eu safle drwy gy- morth gweithrediadau yn y nos ger Bouehavesnes. Bu i chwilwyhvyr fyned i mewn i ffosydd y gelyn mewn pwyntiau Ai-. in n yr un gymydogaeth. Y CYFLEGRAU. I Yng nghymydoga?thau yr Ancre, Arras, I NeuvlUe St. Vaast. a? Ypres- cyf!?rau I sydd wedi bod wrthi fwyaf. Y mae 1 brwydro awyrol yn parliau'n gyson. Gwnaed rhuthrgyrchoedd llwvddiannus ar ffosydd y gelvii ger Arras, er gwaethaf gwrthwvnebiad cryf, Y FFRANCWYR. I Tua Maisous de Champagne cafodd y Ffrancwyr Iwyddiant gyda'r hand- grenades, ac fel canlyniad i vmosodiad nos lau cawsant i'w dwylo 12 o ynau peir- ianol. AMERICA A'R SAFLE I Hysbysir fod yr lioll Lysgenhadon yn Washington wedi cael ar ddeall fod y Llywodraeth Americanaidd am arfogi yr holl longau marsiandiol er amddiffyn y llongau a'r personau ar eu bwrdd. Dy- wedir fod y darpariadau ar gyfer rhyfel yn mynd ymlaen yn barhaus yn yr America. DWYRAIN AFFRIG. Dydd Llun, cyrhaeddodd y Cadfridog Smuts i Lundain i gyfarfod yn y Gynhad- ledd Ymerodrol. Dywedodd fod yr ym- gyrch yn Nwyrain Affrig yn vmarferol drosodd. Y tymor gwlawog oedd yn atal y dlivedd terfynol. Mawrth ac Kbrill oedd y tymor gwlawog, ac ar 01 hynny bydd yn rhaid i'r Germaniaid roddi eu hunain i fyny neu fynd i diriog- I aetit y Portuguese. Ni allant ddal allan yn Nwyrain Affrig Germani, ac y mae'r Portuguesiaid yn barod iddynt. Bydd i'r ymgyrch gael ei derfynu gan fat- aliynau brodorol, y rhai wedi hynny ellir eu defnyddio mewn rhywle arall. GWLAD WERTHFAWR. I Dywedodd y Cadfridog Smuts fod y wlad yn un werthfawr iawn, ac nad oedd dim wcdi rhoddi mwy o foddhad yn Xc Affrig na datganiad Mr Long yn dweyd nad oedd yr un drefedigaeth Ger- J manaidd i fynd yn ol i Germani. GOHIRIO'R DUMA. C'yhoeddwyd dydd LInn yn Petrograd I gan yr Ukases orchymyn i ohirio yr eis- teddiadau yn y Duma a Chyngor yr Ym- odraeth hyd ryw adeg y mis nesaf, oddi- eithr fod rhywbeth eithriadol yn yr am- gvlchiadau yn galw hynny.

CYMANFA YSGOLION BED YDDWYD DOSBARTH CAERNARFON. Arholiad 1917. I Dcsbarth I.-Caenwrfoll: Katie Evans, 76j Dorothy Gray Owen, 91; O. Davies Barton, 70; Hugh J. Roberts, 75; Willie Puw Roberts, 91 Olwen Davies, 78; Ena Dent Jones, 78. Clwtybont: Arthur Jones, 72; Annie Parry, 75. Groeslon: Robert E. Roberts, 78; Willie Jones, 82; Annie Gay Morris, 85; Katie Jennie Jones, 79, Llanberis: John Rhys Jones, 97. Llanllyfni: Huw Fon Roberts, 70; David Lloyd Jones, 96; John Griffith, 70; John David Davies, 79; Jane Anne Ro- berts, 99; Gwladys Hughes, 84; William R. Jones, 70; Idwal O. Jones, 70; Annie E. Hughes, 70. Penygroes: Johnny L. Davies, 83; Willie Roberts, 70; Sylvia Griffith, 96; Katie Williams, 98. Pisgah: Maggie Griffiths, 74. Sard is: Derlwyn I Jones, 70 Gwladys Hughes, 70. Salem, lalysarn: La I Jones, 100; Netta Jones, 96; Kate .Jones, 70; Betty Humphreys. 95; Katie Williams, 90. Bethania, Talysarn: Maggie Jones, 76 Dosbarth Ceri Jones, 78; May Jones, 75; Jennie Pritchard, 60; Lydia Williams, 53; Watkin H. Williams, 75; O. Edward Parry, 75; Mail- Dent Jones, 71; Robert Evans, 50. Chvty- bont: Catherine II. Roberts, 50; Lizzie Parry, 40. -Groeslon Hugh Morris, 71; W. John Roberts, 69; John LI. Roberts, 96; Hannah M. Williams, 97; Griffith Jones, Ô3. Uanberis: Tommy Hughes, 98; Laura M. Jones, 45. Llanllyfni: Owen Roberts, 80; Lizzie Hughes, 50; Catherine Griffith, 72; Jane E. Hughes, 42 Penygroes: Bessie Davies, 55; j Sardis: Myrddin Jones, 40; Kitty Jones, 40 Salem, Talysarn: Lizzie Lewis, 93. Bethania, Talysarn: Johnnie Lewis, 70; Ellen Williams, 75; Annie Williams, 85. Dosbarth III. Caernarfon: Doris Evans, 90. Penygroes: Gwladys Davies, 70; Katie J. Jones, 100; Glynne Davies Jones, 100. Pisgah: Katie Williams, 65. Sardis: Ivor Jones, 80; R. Lloyd Jones, 65. Dcsbarth IV, Groeslon: Blodwen Jones, 54. Dcsbarth V. -Penygroes: Robert \\iL Itams, 82. Salem, Talysarn: Katherine A. Roberts 82. S. JONES, Ysg. I

TAI GWAEL. I Mewn oynhadledd yn Durham, dywed- od<f un cvTi.rychiolydd, wrth ddisgrifio tai pwdwr, y gall person glywed pobl drwa nesaf "yn gwneud eu meddwl i fyay."

0 GADAIR MODRYB SIAN. GWHAIG GWAS FFARM. I Cefa.is lawar iawn o blesar yn darllau llythyr Wil y Gwas yn y "Dinesydd" yr wthnos ddweutha. Rydw innau yn gwu- bod tipyn am lofft y stabal a bruce fferm- ydd Sir Fon. Pan ga i arnsar mi sgwena i stori wir am un lofft stabal i'r "Dinesydd;" ond heddyw rhaid mynd ar ol pethau ei-aill. Rydw i yn metliu dallt 1 pethau o gwbl. Yn ol yr hyn ddarllenaf, credaf y caiff pob dyn sydd yn gweithio ar fferaiii gyflog o 2;)8 yn yr wthnos, a'r jxtli sydd yn trwblio fy meddwl ydi hyn, faint o arian gaiff Sionyn i ddod gartra i mi i fyw arno. ^'el, 25s meddai rhyw- un. Na, rhoswch chi fymryn, tydach chi ddim yn fy nallt i. Rhiw ffordd smala sydd gynom ni i neud petha yn Sir Fon yrna Pan mac ar ffarmwr isio gwas, mae o yn mynd i flair gvflogi i Langefni neu rvwle arall bob pen tymhor, ac yn cyflogi dyn am hannar blwyddyn. Rhodda i'r gwas ar ben y tymhor swm penodedig. ac y mae wedi rhoddi i'r gwas I hefyd fwyd (da neu ddrwg) am yr amsar Willi benderfynu cyflog y gwas, mae y ffermwr yn cymryd i styriaeth werth y bwyd. ac hefyd (oddigerth amhell i eithriad) ea fenthyg eyflog y gwas am chwe mis i ennill llog arno. Nid oes gan y gwas lais o gwbl yn mhenderfynu gwertli ei fwyd. Rywbath yn debig ydi hi hefo y gwyr priod, mae y ffermwyr yn rhoddi hyn a hyn yn yr wthnos iddynt fel eyflog a.'a bwyd. Nid vdan ni fel gwragedd yn gwubod o gwbl faint ydi gwerth y hwyd yn meddwl y ffarmwr, y cwbl ydan ni yn wybod ydi ein bod yn cael yr arian i fodoli (nid byw) arnynt. Y peth sydd yn trwblio fy meddwl ydi hyn, dywedwch chwi fod y ffarmwr yn dvveud wrth y gwas,—Wei, mae yn rhaid i mi roddi 25s o gyflog yn yr wthnos i ti. ond gan fod fy fwyd yn werth 10s neu 1.")8 yn yr wthnos i mi, y gweddill gei di fel eyflog yn y ffordd o arian. Fel gwraig gWt.'ithiwl' I'yd ',ï i am ofyn i Bwyllgor Undeb Gwcithwyr Mon a ydyn nhw yn meddwl fod byna yn iawn. Dy. wedweli am funud fy mod i yn cad gweddill eyflog Sionyn, 15s yn yr wthnos, a fod gen i fy luinan a thri phlentyn i'w cadw, isio talu rhent, a ehael sgidia a dillad i Sionyn, y plant, a fy hunan, fedra i neud hynny ar bvmtheg swllt yn yr wthnos. Rydw i wedi tynnu allan yr hyn a gostia i mi gadw ty yn ol y Ra- tions,-Bara am wthnos i bedwar o bor- sonau, 3s 8e; siwgr, Is 6c; cig, 3s; mar garine 2s 4c (os ymenyn Sir Fon, 4s) tatws a rwdins (pan y gallaf eu cael), 2s 4c. Ar ol addio y cwbl yna i fyny deuant i 12s 10c yn yr wthnos, gan adael 2s 2c i dalu y rhent, insiwrans, dillad, a phethau eraill. A ydyw yn ddigon, nvyf yn meiddio dweud nad ydyw. Y ni fel gwragedd a phlant sydd yn gorfod dioddef, y ni sydd yn gorfod gwneud heb y peth yma a'r peth arall. Dyna chance i Wil y Gwas ddangos ei werth. Chydig o gyd- ymdeimlad mae ef yn gael, medda fo, a chredaf ef, ond mae o yn gWHelld mistake mawr wrth chwilio am jjydynideimlad j Tyrd, "II anmvyL m?ddyHa Jai am gyd- ymdeimiad a mwy am dy iawnderau. Fel y eryhwyllais o'r blaen, mac yna rywfath I o Cndeb Gweithiwrs yn Sir Fon, a wyt ti yn perihyn iddoP Os nad wyt, ymuna ar unwaith, a pherswadia Evan gwas y Harm nesaf am wneud yr un fath Dos i gyfa.rfodydd dy gangen, a ehynygia ryw benderfyniatl debig i hyn: "Kin bod ni fel Cangen o Undeb Gweithwyr Mon o'r fam nad ydyw 25s o dan yr amgylchiadau presennol yn ddigon o gyflog i ni.' Myna ddod p?th o (L en y Pwyllgor Gweithiol, a rhodda orfoodaeth arnynt i ddod a'r mater o I'- -n y Llywodraeth trwy yr Aclod Seneddol sydd gennym. Mae Sionyn, medda fo, yn barod i dy gynorthwyo ymhob ffordd a alio. Mae yr hyn sydd yn digwydd yn y bvd gwleid- yddol y dyddiau yma yn help i ti, l Wil, gael yr hyn sydd arnat eisieu. Mae ein Seneddwyr yn dechreu cofio fod gan y werin votes, ac er nad oes gennyt ti mwy na finnau vote rwan, efallai fod gan dy dad neu dy ewvrth un. Mae isio deffro Undeb Gweithwyr Mon, a chdi a rhai cyffelyh i ti. Wil, fedar neud hynny. Cotia. hyn, efallai y byddi di yn byw mewn bwthyn hefo gwraig a phlant ryw dro, ac nid mewn llofft stabal, ae rwan ydi yr amsar i ti symud fel y caiff dy wraig a dy blant well byw arnynt nac mae Modryb Sian wedi ei gael. Wei, dyrna fi yn ter- fynu yn awr, gan ddymuno cael gwelad llvthyrau ami Wil y Gwas yn y "Dines- ydd," ac efallai trwy dipyn o gyd.wasnn- aeth y gallwn newid gwedd IIa,war i deulu yn Sir Fon.

GWRTHRYFEL YN PERU. I Dnw hysbysrwydd yn datgan fod gwi,tli-I i-yf(-] wedi torri allan yr Poi,ti,

CELL Y LLYTHYRAU. I PYSGon YR AFONYYDD. I (At Olygydd y "Dinesydd"). Syr,—Trwy gyfnvng eich papur dy- munaf ahv sylw Bwrdd Pysgot Seiont. iiiuri-a f alw s- Gwyrfai, a'r Llyfni at eu dyledswydd yngwyneb amgylchiadau adfydus yr ar- daloedd hyn i daflu yr afonydd yn rhydd i'w pysgota dros y tymor presennol. Gwelaf fod eu papuran allan—heb arlliw cyfnewidiad arnynt. Mi gredaf, fonedd- igion, na fvddwch yn galed at y tlawd a'r anghenus. Dywedir y caniateir hyn-a- hyn oi fara a chig i bob person; mae hynny'n dda, ond pa le y oeir arian i'w hyn ganiateir mewn wyth- nos o gig yn awr yn fwv nag a wel Uawer ohonom mewn mis, a rheswm da paham! Gall rhai wneud ar rhyw bedwar pwys o fara, efallai; ond tybed y gall y gweith- iwr wneud, gan mai dyma ei unig gyn- haliaeth yn Uawer rhy fynyeh. Pwy all ei gynorthwyo i gael mwy o gig Un ateb yw—Bwrdd Pysgota yr afonydd cn- wyd eisys, a hynny, mi gredaf, heb droi yn un anfantais iddynt hwy nag i'r ifon- ydd. Apeliaf atoch, foneddigion, yn I enw eich gwlad, oc ydycli yn ei chain, i gynorthwyo ei thrigolion tlodion, nid i sarnu ei deddfau a'i rheolau, ond i geisio cadw newyn du o dd iysaii ou tai Addewir i ni ddyddiau caled a du, ond y mae yn eich gallu i chwalu y cymylau, ac i godi y g-rnn i fyny. Pan y gclwir am "aberth" mor gyff- redinol yn ein gwlad, tybed, foneddigion, ei bod yn ormod aberth ar eich rhan i wneud y cais rhesymol ligvn. Foneddig- ion, mae cais gwerin atoch, lleisiau plant yn galw, gruddiau gwelw liawer gweddw yn gwaeddi "Trugaredd," a llawer tad yn gorfod "rlioi angen un rhwng y naw." Yn frawdol hyddweh., gwasgenvch eich cymhorth, bwydwch o' rpysg blant dyn ion yna fe delir i eliwi loi gwefusau ugeiniau sydd yn metliu cael dan pen llinyn ynghyd.—Yn gywir, foneddigion. I UN YN GWYLIO ElT GLANAU. ————

CYNGOR GWYRFAI. CYTIAU MOCH GWEIGION. Yllg Nghyngor Gwyrfai, y Sadwrn, dy- wedodd yr Arolygvdd Iechydol, er fod yna nifer fawr o gytiau modi gweigion yn y cylch nad oedd yna gynnydd yn nifer y moch gedwir. Dim ond dau o bersonau wnaethant gais yn ystod y mis, ac am ryw icswm neu gilydd gwrthodwyd y ddau. Anfonodd Mr John Roberts, Felinheli, ei ymddiswyddiad, yr hwn sy'n 80 mlwydd oed, ond penderfynwyd gofyn iddo ail ysfyried y cais. Darllemvyd llythyr oddiwrth Gwmni y London and North Western, yn datgan na alien t vchwanegu at gyfleusterau teithio cylch Nantlle, lie y mae'r orsaf wedi ei chau, a thy yr orsaf yn oael ei hysbysebu fel ar osod Dywcdodd Mr W. Meiwyn Jones na welaf resv. ni palH na ellid rhoddi cerbyd teithio YLglyn a thren nwyddau fel y gwneir mewn manau eraill, ac yn enwedig pan ag yr oedd ganddynt ferch oedd yn abl i yrru peiriant modur. Mr Henry Parry: Mae gennym gyfran yn y rheilffyrdd yn awr, ac y mae gennym hawl i gad dweyd beth ddvlid ei wneud feUy (chwerthin). Penodwyd dau, un o Nantlle a'r llall o Lanrug, lie y mae gorsaf arall wedi ei chau, i osod y mater gerbroon Mr Ellis Davies, A.S. Ar gynnygiad Mr H. Parry, Glanrafoon, pasiwyd cydymdeimlad a theulu Mr Ho- bert Robeits, Commercial, Peiiisa'i-waen, ar eu colled ym marw Mr Roberts, yr hwn oedd wedi gwasanaethu fel foreman ,v Cyngor am 13 mlynedd. Yr oedd yn | ddyn da a diwyd, a LI-ieii-yilid colled ar ei ol.

SWYDD I MR STEPHEN WALSH, A S. Dydd Sadwrn, datganodd Mr Stephen Wa!sh,A.S" mC,YH eyfadod o Gyngrair y Mwnwyr yn Bolton ei fod wedi caei eynnyg y svvydd o Is-ysgnfennydd i Weinidog Gwasanaeth Cenedlaethol, a lhoddwyd eaniatad iddo gan y C'yngrair i'w derbyn. Bydd iddo barhau yn ei swydd gyda Chyngrair Alwnwvr Sir a Lancashire.

Y WASANAETH GENEDL- I AETHOL Mr D. MacNicoll, Darras. Aboi-gele, sydd wedi ei apwyntio yn is-ddirprwywr amaethyddol o dan y Wasanaeth Genedl- aetliol i siroedd Caernarfon, Mon, Meir-, ion ydd, Dinbych, a Fflint. Y mat; wedi apwyntio fel ei gynrychiolydd yn ardal Abergele Mr Richard Pearse, arwerthwr, Abergele, j

MARCHNADOEDD. Caernarfon, Mawrth 10.—Ymenyn, 2s ll: y pwys; wyau, 7 i 8 am 16; dofednod, 5s i 7s y cwpl. Pwllheli, Mawrth 6.—Ymenyn, Is 10c (wholesale) ,1s lle (retail); wyau, 15s am 120; moch tewion, lOie y pwys; myton, Is 2c i Is 3c; biff, Is 2c i Is 4c; baewn a pore, Is 6c; perehyll, 28s i 35s yr un. GWENITH. Lerpwl, Mawrth 8.—Ychydig o wasgu sydd ar wuthu gwenith ar y spot am bris- iau lieb newid. Yn ol y can pwvs: Aws- traliaidd, 18s Ie; Manitoba, coch, 15s 6c; Feed Manitoba, 15s 4c <•♦•>

GWASANAETH Y MERCHED. Y Frenhines i Bresenolj mewn Cyfarfod. Yn y Hooyal Albert Hall, ddydd Sad- wrn, cyuhelie cyfarfod I apelio- at Ferched am gael gwasanaeth wirfoddol o dan gyn- lIun y Wasanaeth Genedlaethol, ao y mae'r Frenhines wedi addaw bod yn bresennol. Hyd yn hyn y mae'r Fren- hines wedi ymwrthod a phob cyfarfod ey- hoeddus, ond teimlai fod yr argyfwng yn galw am ei phresenoldeb. Y ^iaiadwyr fyddant: Arglwydd Derby, Mr Prothero, a Mr John Hodge.

MILWR CYMREIG MEWN HELBUL 1 iaddodwyd John Hughes (22), milwr, genedigol o Lanrwst, ac enillydd y D.C M. am wrhydri yn y rhyfel, gan ynadon Blackburn i sefyll ei brawf ar gyhuddiad o amlwreiciaeth. Honir iddo briodi Kate Bartley vn Llanrwst yn 1912, a Sarah Ann Jephson (Darwen) yn Blackburn y mÏ8 diweddaf. Hysbyswyd yn y llys fod y cyhuddedig" wedi ei anrhegu yn gyhoeddus vn Llan. rwst ag awrlais gan ei gyd-drefwyr fel gwerthfawrogiad o'i wrhydri Ar noson y wledd briodasoi, dali-wvd (f yn Darwen ar gyhuddiad o fod yn absenol o r fyddin. Dywedir i hyn arwain y briod ferch i ddarganfod ei briodas gyntaf.

I CYNLLWYN YN ERBYN Y PRIF WEINIDOG, I Diwedd yr Achos. Dydd Sadwrn, ar ol gwrandawiad maith, gorffenwyd yr aehos ymha un v cy- huddid pedwar o bersonau o gynllwyn i wenwyno Mr Lloyd Georye a Mr Arthur Henderson. Dedfrydwyd Mrs Alice Wheeldon i ddeng mlvnedd o benyd- wasanaeth Alfred George Mason i saith mlvnedd; Mrs Winnie Mason i bum mlyn- edd; a rhyddhawyd Miss^Hettie Wheel- don.

36 MEWN UN TY! I 36 MEWN UN TY! Yr oedd Cyngor Llafur Pontvpool yn trafod gorlenwi tai y dydd o'r blaen. Dywedodd un cynrychiolydd y gwyddai ef am un toulu lie y cysgai dau hogun mewn oyinrddau Dywedodod un arall fod y i agos i Sir Fynwy dy cliwech ystafell lie y trigai 36 o bersonau ynddo. Cysgai y tad, y fam, a thri o'r plant mewn un gwely, a phump o'r plant oi dan y gwely.

GENI. PRIODI. MARW. Watson- Thcmas-Jlawrth 7, yn Eglwys Llanbebhg, Caernarfon, Mr Archibald AVatson, Nant Gwynant Farm, Bedd- gelert, ;i Miss C. J, Thomas, Skinner Street, Caernarfon. MARW. Griffiths—Mawrth 6, yn 40 mlwydd oed, Mrs Griffiths, priod Mr G. 0. Gi-iffitlis, The Stores, Llanrug Jones-Yn 85 mlwydd oed, Mrs Jane Jones, Pen rhy n Bach, Llanddeiniolen Jones—Mawrth 6, yn 60 mlwydd ol; Parch John Owen Jones, B.A., Coed- wig, Caernarfon, gynt o'r Bala Davies Mawrth 8, yn 65 mlwydd oed. Mr J. Issard Davies, M.A.. Y.H., Llys Ifeii-ioll, Caet-ziai-fon. J cries Mawrth 5, Mr Richard W. Jones, cysodvdd, Bronheulig, Cadnant Park, Conwy, gynt o Gaerna rfon Thomas- Yll 53 mlwydd oed, Mr Owen 1 ho mas, 5, Baladeulyn Terrace, Nant- Ile.

J. FLETCHER, LTD., MEMORIAL WORKS, I CARNARVON « BANGOR 1 '.aMt?n-??,,?????,,?????????????    ?a.f ,[¿,ti wyci a cliyiioedd'wyd gar Gwrnni y P??-.y:'d Cvmrei?. Cyt, yn 16s Palace Street, esern&rfou.